Umożliwia ona pobieranie dokumentów.

Każdy użytkownik posiada możliwość wgrania własnego

dokumentu lub też pobrania innego.

Katedra w Kalmarze (szw. Kalmar domkyrka) – kościół położony w Kalmarze, region

terytorialny Kalmar, region historyczny Smalandia. Kościół parafialny w parafii katedralnej Kalmar
(Kalmar domkyrkoförsamling) w diecezji Växjö (Växjö stift) szwedzkiego kościoła ewangelicko-
luterańskiego; diecezja w Kalmarze istniała w latach 1603-1915 ale po jej zniesieniu i połączeniu z
diecezja w Växjö formalna nazwa katedry w Kalmarze została nadal utrzymana.

Katedra w Kalmarze jest jednym z dwóch kościołów w Szwecji noszących miano katedry, chociaż nie
ma podporządkowanej sobie żadnej diecezji; drugim jest katedra w Mariestad.

Katedra ma status zabytku sakralnego według rozdz. 4 Kulturminneslagen (Prawo o pamiątkach

kultury) ponieważ została wzniesiona do końca 1939 (3 §)[1].

Spis treści

 1Historia
 2Wyposażenie
o 2.1Ołtarz główny
o 2.2Ambona
o 2.3Organy
 2.3.1Organy na chórze
 2.3.2Organy w prezbiterium
 2.3.3Organy ołtarzowe
o 2.4Pozostałe wyposażenie
 3Przypisy
 4Bibliografia
 5Linki zewnętrzne

Historia[edytuj | edytuj kod]
Katedra w Kalmarze, jedno z najwybitniejszych dzieł baroku w Szwecji, została zaprojektowana
przez osiadłego w tym kraju niemieckiego architekta Nicodemusa Tessina Starszego i zbudowana z
ciosów kamiennych w latach 1660–1700. Katedra jest oparta na planie krzyża
łacińskiego z absydami od wschodu i zachodu. W narożnikach ma 4 wieże[2]. Katedra miała
pierwotnie zaplanowaną kopułę ale planów tych nie udało się zrealizować.

Nicodemus Tessin Starszy w latach 1650-1653 wiele podróżował po Europie, był m.in. we Włoszech.
Projektując zewnętrzną bryłę świątyni w Kalmarze inspirował się rzymskim kościołem Il Gesù,
jednym z pierwszych dzieł zapowiadających nowy styl w budownictwie – barok.

W katedrze znajdują się trzy dzwony, wszystkie z XVII w. Zostały one zabrane z istniejącego do 1670
kościoła Storkyrkan, znajdującego się w pobliżu Zamku kalmarskiego.
LWD Żak – samolot dla aeroklubów opracowano w Lotniczych Warsztatach Doświadczalnych (LWD),
w zespole pod kierownictwem inż. Tadeusza Sołtyka w roku 1946. Żak (o numerach SP-AAC) został
oblatany 23 marca 1947 roku. Zainstalowano w nim czeski silnik Walter Mikron III.

Dalszą konstrukcją rozwojową to: Żak-2 z silnikiem Continental A-65, którego homologacja została
przeprowadzona w Głównym Instytucie Lotnictwa w Dziale Wytrzymałościowo-Konstrukcyjnym,
któremu podlegał Dział Badań w Locie (TL), pod kierownictwem szefa Działu W-K inż. Tadeusza
Chylińskiego. Homologację przeprowadzono od na zlecenie Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego w
dniach od 8 października 1951 do 14 listopada 1951 r. na lotnisku Okęcie. Loty były wykonywane
przez pilotów Andrzeja Abłamowicza, Wiktora Pełkę i Jerzego Szrejbowskiego na samolocie Żak-2
(SP-AAE), nr fabr. 0,5, rok prod. 1947, silnik Continental Nr 1422228, śmigło LWD. Na podstawie tej
homologacji GIL wydał orzeczenie stwierdzające, że kontrola obliczeń i prób w locie samolotu Żak-2
wyprodukowanego przez L.W.D. w Łodzi spełnia wymagania wytrzymałościowe i sprawnościowe i po
wykonaniu niezbędnych przeróbek nadaje się do użytkowania jako samolot szkoleniowy i turystyczny
do lotów dziennych.

Zakres użytkowania określały warunki:

 załoga-2 osoby, paliwo-58 l, dopuszczalny ciężar w locie( ± 2%)-620 kg, współczynnik

przeciążenia dopuszczalnego przy wyrwaniu w locie nurkowym-5.
 dozwolone lądowanie dzienne na złych lotniskach.
Następną konstrukcją rozwojową był Żak-3 wyposażony w silnik Walter Mikron.

Produkcja samolotów został zakończona w 1948 roku. Samoloty LWD Żak-3 były eksploatowane w
aeroklubach do 1955 roku.

Egzemplarz samolotu LWD Żak-3 o numerach SP-AAX znajduje się w Muzeum Lotnictwa Polskiego
w Krakowie[1].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
 Rafał Chyliński: Moja pasja lotnictwo.Życie i działalność Tadeusza Chylińskiego dla
Polskiego Lotnictwa w świetle dokumentów. Warszawa: Agencja Wydawnicza CB, 2017,
s. 852. ISBN 978-83-7339-166-6 oraz Tom 2 ISBN 978-83-7339-167-3

Przypisy[edytuj | edytuj kod]
1. ↑ SAMOLOTY magazynowane. Muzeum Lotnictwa Polskiego. [dostęp 2008-10-18]. (pol.).

kobiece symbolizujące m.in. Mądrość, Siłę oraz matczyną miłość[5].

Ambonę podtrzymuje okazała, pozłacana rzeźba Mojżesza siedzącego na postumencie.

Organy[edytuj | edytuj kod]
Organy na chórze[edytuj | edytuj kod]
Organy główne na emporze zachodniej

Katedra otrzymała z kościoła Storkyrkan 9-głosowe organy zbudowane w 1630.

W 1759 firma Lars Wahlberg & Anders Wollander z Vimmerby zbudowała organy jednomanuałowe;
autorem prospektu był Carl Fredrik Adelcrantz. Organy zostały umieszczone na półkolistej emporze
okolonej balustradą, na której ulokowano Rückpositiv (pozytyw plecowy).

W 1838 firma Pehr Zacharias Strand ze Sztokholmu dokonała gruntownej przebudowy organów.
Prospekt Adelcrantza został zachowany ale wstawiono nowe, nieme piszczałki. Organy miały 22 (lub
25) piszczałek podzielonych na 2 manuały i pedał.

W 1882 dotychczasowe organy zostały sprzedane do kościoła w Vissefjärda, natomiast

firma Åkerman & Lund ze Sztokholmu zbudowała nowe organy z 36 głosami podzielonymi na 3
manuały i pedał.

W 1929 organy zostały powiększone do 41 głosów poprzez rozbudowę trzeciego manuału.

W 1957 zakład Mårtenssona rozbudował organy do 4 manuałów podzielonych na 66 głosów.

Wstawiono też nową wiatrownicę zasuwową z trakturą elektryczną i trakturą rejestrową.

Organy mają następującą dyspozycję[6][7]:

Schwellwerk
Hauptwerk II Rückpositiv I Oberwerk III Pedalwerk
IV

Principal 16' Gedackt 8' Principal 8' Gedackt 16' Principal 16'
Principal 8' Kvintadena 8' Ruhr Flöte 8' Hornprincipal Subbass 16'
Doppelflöte 8' Principal 4' Fugara 8' 8' Gedackt 16'
Viola da gamba 8' Koppelflöte 4' Oktave 4' Salicional 8' Quinte 10 2/3'
Oktave 4' Schwegel 2' Hohlflöte 4' Tectus (Ged) Oktave 8'
Ruhr flöte 4’ Quinte 1 1/3' Gedacktpommer 4' 8' Borduna 8'
Gemshorn 4' Sifflöte 1' Nasat 2 2/3' Céleste 8' Oktave 4'
Quinte 2 2/3' Scharfcymbel IV Oktave 2' Fugara 4' Flöte 4'
Oktave 2' chor Waldflöte 2' Nachthorn 4' Nachthorn 2'
Zartflöte 2' (4'?) Rankett 16' Terzian II chor, 1 3/5' + Blockflöte 2' Pedalmixtur IV
Sesquialtera II chor, 2 Krummhorn 8' 1 1/3' Terz 1 3/5' chor
2/3' + 1 3/5' Tremulant Scharf III chor Larigot 1 1/3' Kontrabasun
Mixtur VI-VIII chor Cor anglais 16' Oktave 1' 32'
Trompete 8´ Corno 8' Mixtur IV chor Basun 16'
Trompete 4´ Dulcian 16' Trompete 8'
Trompete 8' Trompete 4'
Oboe 8' Schalmej 4'
Tremulant

Crescendoschweller
Registerschweller

Organy w prezbiterium[edytuj | edytuj kod]

Organy w prezbiterium zostały zbudowane w 1998 przez firmę Sune Fondell i otrzymały strój
muzyczny nierównomiernie temperowany według Pehra Schiörlina. Gwiazdka (*) w dyspozycji =
Wechselregister.

Organy mają następującą dyspozycję[6][7]:

Hauptwerk Brustwerk Pedalwerk

Huvudverk Gedackt 8' Subbas 16'

*Principal 8' (fasada) Principal 4' *Principal 8'
Viola da gamba 8' Ruhr Flöte 4' *Trumpet 8'
Spitzflöte 8' Kurzflöte 2'
Octave 4' Scharf II chor
Querflöte 4' Vox virginea 8', D
Quinte 3' (właśc. 2 2/3') Tremulant
Mixtur IV chor
*Trompete 8'

Połączenia:

 Brustwerk/Hauptwerk
 Hauptwerk/Pedalwerk
 Brustwerk/Pedalwerk
 Cimbelstern (vier Uhr)
Organy ołtarzowe[edytuj | edytuj kod]
Organy ołtarzowe zostały zbudowane w 1957 przez firmę A. Mårtensson. Przebudowane poprzez
wykonanie piszczałek z nowego materiału. Organy mają następującą dyspozycję[7]:

Hauptwerk

Principal 8'
 Octave 4'
Octave 2'
Mixtur II chor
Trumpet 8'
Subbass 16'

Pozostałe wyposażenie[edytuj | edytuj kod]

 Płyty nagrobne z XVII i XVIII w. w prezbiterium.
 Chrzcielnica w kształcie okrętu, wykonana przez Erika Sanda.


Chrzcielnica
 


Tablice psalmowe

Przypisy[edytuj | edytuj kod]
1. ↑ Sveriges riksdag: Svensk författningssamling (SFS) Lag (1988:950) om kulturminnen m.m..
[dostęp 2012-02-26]. (szw.).
2. ↑ Nationalencyklopedin: Kalmar domkyrka.. [dostęp 2010-03-26]. (szw.).
3. ↑ Svenska kyrkan. Kalmar: Renovering av Kalmar domkyrka.. [dostęp 2010-03-27]. (szw.).
4. ↑ Zespół biblistów polskich: Biblia Tysiąclecia, wyd. III. Poznań, Warszawa: 1980, s. 1219.
5. ↑ Rozdział czwarty. Południowy Wschód. W: James Proctor, Neil Roland: Szwecja. Praktyczny
przewodnik. Wyd. 3. Bielsko-Biała: Pascal, 2000, s. 289. ISBN 83-88355-04-X. (pol.).
6. ↑ Skocz do:a b Orgelanders: Orglarna i Kalmar Domkyrka.. [dostęp 2010-03-26]. (szw.).
7. ↑ Skocz do:a b c Dyspozycja organów została opracowana na podstawie stron: Wirtualne Centrum
organowe – Słownik terminów
organowych https://web.archive.org/web/20200321105720/http://www.organy.pro/slownik.php i
Gdańskie Organy – Organy Katedry w Oliwie, autor Marek
Michalak https://web.archive.org/web/20200321105720/http://www.organy.pro/slownik.php https://
web.archive.org/web/20120315132930/http://www.gdanskie-organy.com/organs.php?
lang=pl&loc=oliwa&tab=stoplist. Wynika z nich, iż w polskiej terminologii obowiązuje terminologia
niemiecka, jakkolwiek niektóre nazwy instrumentów mogą być tłumaczone na jęz. polski, jeżeli
mają odpowiedniki

Bibliografia