‫بسمه تعالی‬

‫مبانی هیدرولیک دریا‬

‫نظریه های امواج‬
‫‪WAVE THEORIES‬‬
‫‪LEANER WAVE THEORY‬‬

‫مهدی شفیعی فر‬

‫‪1‬‬
 ‫پارامترهاي مربوط به امواج خطي‬
‫سرعت ذرات‬ ‫•‬
‫سرعت ذرات سيال در جهت قائم و افقي با داشتن تابع پتانسيل به راحتي قابل وصول اند‪.‬‬ ‫•‬
‫‪‬‬ ‫‪H  cosh k (d  z) ‬‬
‫‪U‬‬ ‫‪U ‬‬ ‫) ‪cos(kx  t‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪T  sinh kd ‬‬

‫‪‬‬ ‫‪H  sinh k (d  z) ‬‬

‫‪W‬‬ ‫‪W ‬‬ ‫) ‪sin(kx  t‬‬
‫‪z‬‬ ‫‪T  sinh kd ‬‬
‫• شتاب ذرات‬
‫شكل مدار حركتي ذرات‬
 Wave characteristics
• Wave base is 1/2 wave length
– Negligible water movement due to waves below this
depth
 ‫مكان حركت ذرات‬
‫هنگامي كه ذرات آب به دور اوربيتال هاي خود در حال گردش اند‪ ،‬مؤلفه‬ ‫•‬
‫هاي جابه جايي آن ها با انتگرال گيري ازمؤلفه هاي سرعت بدست مي آيند‪.‬‬
‫اين انتگرال گيري در حوزۀ زمان انجام مي شود‪.‬‬
 ‫تقسيم بندي امواج با توجه به عمق نسبي‬

‫زماني كه موجي از سوي آب عميق به سمت ساحل منتشر مي شود‪ ،‬طول موج كاهش مي يابد‬ ‫•‬

‫اما سرعت كاهش آن كمتر از سرعت كاهش عمق است‪ ،‬لذا عمق نسبي )‪ (d/L‬با سرعت‬ ‫•‬
‫كاهش عمق كاهش مي يابد‪ .‬عمق نسبي يك پارامتر مناسب براي تقسيم بندي امواج مي باشد‪.‬‬
‫‪ .‬براي تقسيم بندي امواج‪ ،‬سه عمق را مي توان در نظر گرفت‪:‬‬ ‫•‬
 ‫• آب عميق )‪(deep water‬‬
‫• زماني كه در آب عميق هستيم‪ ،‬ترم مربوط به ‪ tanh‬برابر ‪ 1‬خواهد شد و‬
‫معادالت به صورت زير ساده مي شوند‪:‬‬

‫• در آب عميق طول موج و سرعت آن‪ ،‬به عمق آب وابسته نيستند‬

‫• منطقه مياني )‪(Intermediate water‬‬

‫• آب کم عمق )‪(shallow water‬‬

‫• در آب كم عمق ‪ tanh kd‬برابر ‪ kd‬خواهد بود و معادالت به صورت زير در‬
‫خواهد آمد‪:‬‬
 Shallow-water wave

• Water depth is less than 1/20 wavelength

• Friction with seafloor retards speed
• Wave speed (celerity) is proportional to depth of
water. Orbital motion is flattened
 ‫فشار محيط ناشی از موج‬
‫• با بكارگيري پتانسيل سرعت در معادلۀ برنولي‬

‫• و صرف نظر از سرعت ها به توان ‪( 2‬با توجه به تئوري موج خطي)‪ ،‬رابطه فشار‬
‫محيط در موج به صورت زير بدست مي آيد‪:‬‬

‫• عبارت اول در سمت راست بيانگر تغييرات متعارف فشار هيدرواستاتيكي و عبارت‬
‫دوم نمايانگر تغييرات ديناميكي فشار ناشي از شتاب ذرات موج مي باشد‬
 ‫فشار محيط ناشی از موج‬
‫• با بكارگيري پتانسيل سرعت در معادلۀ برنولي‬

‫• و صرف نظر از سرعت ها به توان ‪( 2‬با توجه به تئوري موج خطي)‪ ،‬رابطه فشار‬
‫محيط در موج به صورت زير بدست مي آيد‪:‬‬

‫• عبارت اول در سمت راست بيانگر تغييرات متعارف فشار هيدرواستاتيكي و عبارت‬
‫دوم نمايانگر تغييرات ديناميكي فشار ناشي از شتاب ذرات موج مي باشد‬
‫تغییرات فشار در عمق‬
 ‫انرژي موج‬
‫يكي از خصوصيات مهم امواج ثقلي انرژي مكانيكي آنها مي باشد كه اين انرژي با انتشار موج به جلو منتقل مي‬
‫شود‪ .‬تخمين اين انرژي و ميزان انتقال يافته آن (جريان يا توان انرژي) براي يك موج با ارتفاع و پريود معلوم و‬
‫در عمق آب مشخص از اهميت خاصي برخودار است‪.‬‬

‫انرژي مكانيكي كل در يك موج ثقلي سطحي عبارت است از‪:‬‬

‫• انرژي جنبشي ‪ ،‬كه ناشي ازحركات ذرات در موج مي باشد‪.‬‬
‫• انرژي پتانسيل ‪ ،‬كه ناشي از ارتفاع تراز سطح آب مي باشد‪.‬‬

‫انرژي جنبشي براي عرض واحد تاج موج و در يك طول موج‬

‫‪‬‬

‫انرژي پتانسیل‬
‫در بدست آوردن انرژي پتانسيل‪ ،‬بايد توجه كرد كه انرژي پتانسيل نسبت به حضيض موج سنجيده مي‬ ‫•‬
‫شود‪ ،‬در بيان ديگر اين انرژي مربوط به جرم آب قرار گرفته در تاج موج‪ ،‬باالي حضيض موج خواهد‬
‫بود‪ .‬براي محاسبه‪ ،‬كافيست انرژي پتانسيل ناشي از آب ساكن را با توجه به كف‪ ،‬از انرژي پتانسيل موج‬
‫نشان داده شده تفريق كنيم‪ ،‬تا انرژي پتانسيل ناشي از‪ ،‬شكل موج بدست آيد‪.‬‬

‫انرژي پتانسیل براي عرض واحد تاج موج و در يك طول موج‬

‫انرژی پتانسيل = انرژی جنبشی‬

 ‫انرژی کل‬

‫• انرژي در واحد سطح آب (انرژي مخصوص)‬

‫چگالي انرژي با انرژي ویژه‬

‫‪Energy Density or Specific Energy‬‬
 ‫شار انرژي يا توان موج‬
‫‪Energy Flux or Wave Power‬‬
‫𝒚𝒈𝒓𝒆𝒏𝑬‬ ‫𝐸‬ ‫𝐽‬
‫=‪P‬‬ ‫=‬ ‫) (‬
‫𝒆𝒎𝒊𝒕‬ ‫𝑡‬ ‫𝑠‬
‫‪Energy Flux = Power‬‬
‫همجنين از مکانيک پايه داشتيم‬ ‫•‬
‫‪P=F*V‬‬
‫توان كل يك موج ‪ ،P‬عبارت از انرژي موج است كه در جهت انتشار موج‪ ،‬از مقطعي به مقطع ديگر منتقل مي شود‪.‬‬ ‫•‬
‫نيروي موثر از موج‪ ،‬ناشي از فشار ديناميكي (فشار كل منهاي فشار هيدرواستاتيكي) است و سرعت جريان عبارت از‬
‫مولفه افقي سرعت ذرات مي باشد‪ .‬به واقع توان موج‪ ،‬كار ناشي از نيروي حاصل از فشار ديناميكي موج مي باشد‪.‬‬
‫سرعت گروه موج )‪(wave group celerity‬‬
‫سرعت جبهه موج‬
 ‫توجيه اين مسئله اين است كه‪ ،‬فقط بخشي از انرژي موج )‪ (n‬در زماني كه موج در طول موج‬ ‫•‬
‫پيش مي رود با آن جلو مي رود‪ ،‬بنابراين اولين موج درگروه به نسبت جذر ‪ n‬هنگام پيش روي‬
‫به اندازه يك طول موج با كاهش ارتفاع روبرو مي شود‪ .‬امواج در گروه انرژي خود را به موج‬
‫عقبي منتقل كرده و از موج جلويي خود انرژي دريافت مي دارند لذا پايدار مي مانند و انرژي آن‬
‫ها ثابت خواهد بود‪ .‬آخرين موج درگروه به همين ترتيب انرژي خود را به عقب داده ومتناسب با‬
‫شرايط گروه يك موج جديد در هر ‪ T‬ثانيه پديد مي آيد‪.‬‬
‫سرعت گروهی موج را می توان با ترکيب دو موج سينوسی که در يک جهت و با اختالف فاز‬ ‫•‬
‫اندکی حرکت می کنند نشان داد‪.‬‬

‫ترکيب اين دوموج منجر به پروفيل تغييرات تراز آب مطابق شکل زير خواهد شد‪.‬‬ ‫•‬
There is not mass transport in Airy wave theory