Professional Documents
Culture Documents
MDG Muri
MDG Muri
MDG Muri
მდგმური
მეტამორფოზა
ვერვის ჴელ-ეწიფების ორთა უფალთა მონებად: ანუ ერთი იგი მოიძულოს და სხუაჲ
იგი შეიყუაროს, ანუ ერთისაჲ მის თავს-იდვას, და ერთი იგი შეურაცხყოს.
მათე, 6, 24
ქვა მოწყდება კლდეს და ხევში ჩავარდება. მიზანი მიღწეულია. მაგრამ ვისი, ქვის?
ხევის? გრავიტაციის? თუ სულ სხვა რამის, რაც ქვაც არის, ხევიც და გრავიტაციაც?..
მიღწეული?
ერთი ამხანაგი მყავდა. უცნაური კაცი იყო. სულ იღიმებოდა, სულ ღიღინებდა, სულ
ოხუნჯობდა. არ ვიცი, ისეთი რა უნდა შემთხვეოდა, რომ გუნება გაფუჭებოდა. ეს
უთავბოლო ოპტიმიზმი ცნობისმოყვარეობას მიღიზიანებდა და მოსვენებას არ
მაძლევდა. ხან აქედან ვუტრიალე, ხან იქიდან. ბოლოს, როგორც იქნა, გამოვტეხე. მეო,
მითხრა ერთხელ, მიზანი მაქვსო. მერე-მეთქი? ჩემთვის მხოლოდ ის ხიფათი არსებობს,
რომელიც ჩემს მიზანს ემუქრება, სხვა ყველაფერი მასხრობააო. ჩემი სული ჩემს
მიზანშიაო. მოგვიანებით ისიც გავიგე, თუ რა მიზანი ჰქონდა. ნასვამი იყო და თავისი
უბის წიგნაკი მაჩვენა. ასო „მ“ -ზე კალიგრაფიული ხელით ეწერა: „ჩემი ცხოვრების
მიზანი“. მერე ეს მიზანი დაყოფილი იყო ეტაპებად: 1. საშუალო სკოლა ოქროს
მედლით.
3. ასპირანტურა.
4. საკანდიდატო ხარისხი (ამ ეტაპის გასწვრივ ფრჩხილებში ეწერა „26 წ.“, რაც იმას
ნიშნავდა, რომ საკანდიდატო ხარისხი 26 წლისას უნდა დაეცვა).
იმ დროს ეს ჩემი ამხანაგი ჯერ კიდევ სრულიად ახალგაზრდა იყო (18 წ.) და უკვე
ასეთი მკაფიო მიზანი ჰქონდა.
მერე ის რომ, რაც პროფესორი გახდა, მის სახეზე ღიმილი აღარ გაჭაჭანებულა, მისი
პირიდან ოხუნჯობა არ ამოსულა, მისი ღიღინი აღარავის გაუგონია. ღიღინს
დავანებოთ თავი. ღიღინი ისეთი რამაა, მწიგნობარ კაცს იქნებ არც კი შეეფერებოდეს.
დავუშვათ, სიბრძნისათვის ოხუნჯობაც ზედმეტი სიმსუბუქეა. მაგრამ ღიმილი?
ღიმილი ხომ ჯიბის ფარანია, ბნელ ღამეში ყოველ წუთს შეიძლება დაგჭირდეს.
ბატონო?
პირველი ბიძგი მუდამ შეუმჩნეველი გვრჩება და, როცა საჭიროება მოითხოვს, ვეღარ
ვპოულობთ...
ინჟინერი გამოვედი.
სამსახური მძულდა.
ერთი პატარა ოთახი მეჭირა. კაცმა რომ თქვას, ოთახი არც ეთქმოდა და რამდენიმე
წლის წინ მართლა არ ერქვა. მაშინ აივანი ერქვა. მერე აივანი ამოაშენეს, მინებით
შემოსეს, ოთახი უწოდეს და ოცდახუთ მანეთად მომაქირავეს. ისეთი ოთახი გამოვიდა,
ზამთარში რომ შეუმჩნევლად მოვმკვდარიყავი, გაზაფხულამდე არ გავიხრწნებოდი.
ჩემს გარდა აქ იდგა ერთი ჭრიალა ტახტი, ერთი კოჭლი მაგიდა და ორი კოჭლი სკამი.
ტახტქვეშ ჩემოდანი იდო. კარზე ტანსაცმლის საკიდი მქონდა მიჭედებული.
ორი თვე გავიდა, რაც ცოლი მოუკვდა. საღამო ხანი იყო. მე ჩემს ოთახში ვიჯექი და
ვკითხულობდი. მერე ნელ-ნელა ფიქრებმა გამიტაცეს, კითხვას თავი მივანებე და
თვალები დავხუჭე.
რაკი საქმემ სერიოზული ხასიათი მიიღო, წიგნი გვერდზე მივწიე, თავი ავიღე და
ვკითხე, რა უნდა გაგიგო-მეთქი.
რას ამბობ, კაცო! წყენა რა მოსატანია! ათი წელია სიამტკბილობით ვცხოვრობთ. ნეტა
შენისთანა ბიჭები ბლომად იყვნენ ამ ქვეყანაზე. ხომ არაფერი გაწყენინეო! მაგ რამ
გათქმევინა, შე კაცო, ღვიძლ ძმაში არ გამომერჩევი!
მერე, ცოტა რომ დამშვიდდა, ისევ ცხვირსახოცი მოიშველია და განაგრძო: - ეს არის
სამართალი? ჩემი საწყალი ნინელი საფლავში იწვეს და მე ქვეყანაზე დავდიოდე!
მაგრამ ცხოვრებას უნდა გავუძლოთ, ძმაო; სხვა გზა არ არის. საწყალი ნინელი იყო
ჩვენი პატრონი და მომხედავი. ახლა ორი მარტოხელა კაცი ვართ. ან სადილ-ვახშამს
ვინ გაგვიკეთებს, ან ვინ დაგვირეცხავს, ან ვინ მოგვივლის. მე და შენ სიბინძურეში
ამოვიხრჩობით. ამიტომ მე ასე ვიფიქრე: ქალს დავაყენებ ამ ოთახში. მოვძებნი ვინმე
წყნარ, წესიერ სტუდენტ გოგოს. სახლს მაინც გამოხვეტავს ხანდახან... ვიცი, შენ
გამიგებ.
მე მშვენივრად გავუგე. უკვე მთელი ორი თვე იყო, რაც ცოლი მოუკვდა.
ესა თქვა და გასვლა დააპირა, მაგრამ კარს რომ მიაღწია, უცებ უკანვე მოტრიალდა,
ხელი დედოფალ ნეფერტიტის სურათისკენ გაიშვირა და მკითხა: - ეს
კინოვარსკვლავია?
- კაი ერთი!
აქ, ბატონებო, ერთი უჩვეულო გარემოებას მინდა მივაქციო თქვენი ყურადღება. საქმე
ის გახლავთ, რომ დროდადრო, სრულიად მოულოდნელად, ყოველგვარი ხილული
მიზეზის, ყოველგვარი ლოგიკური კავშირისა და, რაღა თქმა უნდა, ყოველგვარი
საჭიროების გარეშე, უცნაური რაღაც დამეტაკებოდა, ქადაგად დავეცემოდი და არ იყო
ძალა, ჩემი გაჩერება რომ შეძლებოდა. ვლაპარაკობდი უჩვეულო ენით, უჩვეულო
ტონით, უჩვეულო გატაცებით, თითქოს ეს მე კი არა, ვიღაც უცხო სულიერი
ჩამისახლდა სხეულში და ის ლაპარაკობდა. რა მემართებოდა, არ ვიცი: მკერდქვეშ
მტკივნეულსა და საამო ღიტინს ვიგრძნობდი, მერე ნაწლავები გამიხურდებოდა და
ამეწვებოდა. და იმავ წამს სადღაც სხეულის ღრმა ფენებიდან რაღაც დაიძრებოდა.
დაიძრებოდა მძლავრად, როგორც ზღვის მოქცევა, წამოვიდოდა ზევით და მკერდსა
და ყელში მომებჯინებოდა. და მე ვლაპარაკობდი. და გულწრფელად მჯეროდა
ყველაფერი, რასაც ვლაპარაკობდი.
რას მოვაყოლე ეს ამბავი?
ჰო. მაშინ მომივიდა ერთი შეტევა. სწორედ იმ დროს, როცა ვარდენ მექვაბიშვილმა
დედოფალ ნეფერტიტის ცისკრის ვარსკვლავობა არ დაიჯერა და უნდოდ მომაპყრო
ჩლუნგი, მწუხარე მზერა.
რა თქმა უნდა, ის ნათელს ვერ ხედავდა. იმიტომ რომ ნათელი არ იყო. მაგრამ მე
ვხედავდი.
- შენ თვალებზე ოფლი გაქვს გადაკრული. მლაშე და მჭახე ოფლი. ამიტომ ვერ ხედავ,
აი, ამ ადგილას ადგას ნათელი. როგორც გვირგვინი. ერთი შეხედვით ყვავილწნულის
გვირგვინი გეგონება. მაგრამ ყვავილწნულისა არ არის. ეპითეტების გვირგვინია.
ეპითეტების ნათელი. ამ ქალის ქმარს ორშიმოსავით თავი ჰქონდა, მაგრამ იმდენი კი
ესმოდა, რომ მის ცოლს უჩვეულო გვირგვინი უნდა ჰქონოდა, რადგან იგი უჩვეულო
ქალი იყო. მოიწვია მთელი თავისი ნაზირ-ვეზირები და ერთად დაიწყეს ფიქრი იმაზე,
თუ რისგან დაეწნათ გვირგვინი. დიდხანს იფიქრეს, მაგრამ ვერაფერი მოიგონეს,
რადგან ყველა მათგანს ორშიმოსავით თავი ჰქონდა. ბოლოს მოვიდა ღმერთი
ცეცხლისმფრქვეველი ღიმილით და თქვა, გვირგვინი ეპითეტებისაგან გააკეთეთო.
სასწრაფოდ დაგზავნეს ხალხი ქვეყნიერების ყველა კუთხეში, მოაგროვეს, რაც კი ენაში
საუკეთესო ეპითეტი იყო, და ღმერთმა საკუთარი ხელით დაწნა გვირგვინი. და დღეს
ჩვენი ეპითეტები, რომლებითაც გულუხვად ვამკობთ ერთმანეთს, დაშრეტილ წყაროს
ჰგავს, რადგან ყველაფერი, რაც კი მასში მყარი და სურნელოვანი იყო, იმ გვირგვინს
მოხმარდა. შეხედე ამ ქალს, ვარდენ. ჩამოირეცხე თვალებიდან ოფლი და შეხედე. ეს
ქალი რომ დაიბადა, იმ დროს დედამიწაზე ჯერ კიდევ იყვნენ ღმერთები. ღმერთები
ნათელი ნაბიჯით მიმოდიოდნენ დედამიწაზე და სიწმინდე და უწმინდურობა
მკვეთრად იყო გამიჯნული ერთმანეთისგან. ღმერთები უაღრესად ლმობიერები
იყვნენ და ძალიან უბრალოდ ეჭირათ თავი. თბილი, ელვარე ღიმილით იღიმებოდნენ
და დროდადრო, როდესაც გულზე სანტიმენტალური სევდა შემოაწვებოდათ,
თავიანთ ღვთაებრივ ხელს ჭუჭყიან თავზე უსვამდნენ ადამიანს. მაშინ ღმერთებს ჯერ
კიდევ უყვარდათ ადამიანი და არ გაურბოდნენ მას. და ეს ქალი, ვარდენ, ისევე
როგორც მოგვიანებით იესო ქრისტე, გაჩნდა უკეთილშობილესი ღმერთისა და
ულამაზესი ქალის კავშირის შედეგად. ამიტომ არის იგი ასე ნატიფი და სევდიანი. და
ამიტომ არა გაქვს შენ უფლება უყურებდე მას შენი ოფლიანი და მჭახე თვალებით და
ფიქრობდე იმაზე, თუ რა უბედური ხარ, რომ შენი ნინელი ცოცხალი აღარა გყავს.
ქალაქის განაპირას, ერთ მიყრუებულ უბანში, ორი ვიწრო ქუჩის კუთხეში ახლაც ისევ
ისე დგას ის ორსართულიანი სახლი და ახლაც ისევ ისე ჩივიან მისი მობინადრეები, არ
ვიცით, რა წუთში ჩამოგვენგრევა თავზეო.
- მივდივარ.
- არაფერია. მაგ დანაკლისს სხვა შეგივსებს. ვინმე წყნარი, წესიერი სტუდენტი გოგო. -
მე არც მიცდია დამეფარა, რომ მისი გაუბედავი, თუმცა სრულიად ბუნებრივი და
ადამიანური გადაწყვეტილების ნამდვილი აზრი ჩემთვის არავითარ საიდუმლოს არ
წარმოადგენდა.
- ისე, შენს ადგილას რომ ვიყო, ცოლის საფლავზე ხანდახან ყვავილებს მივიტანდი.
- ჩემოდანში ჩავდე.
- ჰო...
- რად გინდა?
- კაი ერთი!
- კი, კი, ასეა. - მერე ღიმილით დავუმატე: - რაღა ეს სურათი დამითმია და რაღა
ეშმაკისთვის სული მიმიყიდია.
რა გარკვევა უნდა!
ტაქსი წავიდა.
ვიწრო, პატარა ქუჩაში კაცის ჭაჭანება არ იყო. არსად არაფერი მოძრაობდა. ჰაერიც კი
სუნთქვაშეკრული და უძრავი ჩანდა. უძრავად იდგა ახალგაზრდა კაციც.
სწორედ ამ კეპმა მიიქცია ჩემი ყურადღება. კეპი კეპი იყო და მეტი არაფერი.
სამაგიეროდ მისი ფერი არ იყო მხოლოდ ფერი და მეტი არაფერი.
შავი-მეთქი, გითხარით. ერთი შეხედვით მართლა შავი ჩანდა. მაგრამ თვალი ხომ
სრულყოფილი ორგანო არ არის. შესაძლებელია ის, რაც მე კეპად მივიღე, სულაც არ
ყოფილა კეპი. შესაძლებელია ეს მხოლოდ ფერი იყო, განყენებული, უსაგნო ფერი,
ოღონდ იმდენად მკვრივი, რომ მატერიად მივიღე და ქუდად მომეჩვენა.
იმიტომ, ჩემო ბატონო, რომ ასეთი ფერი ბუნებაში არ არსებობს. ყველაფერი ის, რაც
ჩვენს წარმოდგენაში შავ ფერს უკავშირდება, ამ კეპთან შედარებით ბაცი, ნათელი და
გამჭვირვალეც კი გამოჩნდებოდა. იმასაც კი ვფიქრობ, იქნებ ხალათიც შავი ეცვა და
ნაცრისფრად მხოლოდ ამ კეპის გამო მომეჩვენა-მეთქი. არა, ასეთი ფერი არ არსებობს.
აივანზე არავინ იყო. შესაძლებელია, იყო კიდეც ვინმე და უკვე ოთახში შევიდა. მით
უმეტეს, რომ უცნობმა მაშინვე მოაშორა თვალი აივანს და მანქანაში ჩაჯდა.
არც მანქანაში ჩაჯდომა იყო რაღაც უნახავი სანახაობა. ჩემი ნაცნობების უმრავლესობა
და, ალბათ, თქვენი ნაცნობების უმრავლესობაც სწორედ ასე ჯდება მანქანაში. და,
მიუხედავად ამისა, მე ამას ვუყურებდი, როგორც რაღაც უჩვეულოს, უაღრესად
საინტერესოსა და შემაძრწუნებლად სასიამოვნოს.
ვიდექი ტროტუარზე, ცალ ხელში ლოგინი მეჭირა, მეორეში - ჩემოდანი. თავზე მზე
მაჭერდა და სულელური ინტერესით, გაუგებარი მღელვარებით ვუყურებდი, როგორ
მისრიალებდა ქუჩის ბოლოსაკენ შავი „ვოლგა“.
როდესაც მანქანამ მოსახვევს მიაღწია, უცნობმა სარკმლიდან თავი გამოყო და, თუმცა
უკვე საკმაოდ შორს იყო და გარკვევით არაფერი ჩანდა, მომეჩვენა, თითქოს გაიცინა.
შიმშილი შიმშილია, მაგრამ ისე ვიყავი დაღლილი, ამ ერთი წუთის წინ რომ ვინმე
ყოვლისშემძლე ჯადოქარი მოფრენილიყო და ეთქვა, ინატრე რაც გინდა და
შეგისრულებო, ვეტყოდი, თუ შეგიძლია, სახლიდან ნუ გამიყვან, აქ გამიჩინე რამე
საჭმელი-მეთქი.
- დაჯექი. გადაიღე და ისე ჭამე, ვითომ საკუთარ სახლში ხარ. ბევრი არაფერი მაქვს,
მაგრამ, რაცა მაქვს, ღმერთია მოწამე, არ მენანება.
- იფ, რა გემრიელია!
- ძალიან. შესანიშნავია.
ეს ისეთი კილოთი თქვა, რომ თხოვნას არ ჰგავდა. მართალია, ვერც იმას ვიტყვი,
განკარგულება იყო-მეთქი, მაგრამ ერთგვარი კატეგორიულობა აშკარად ახლდა.
- იცოცხლე, შვილო!
- რომელში?
დიასახლისმა ბოთლს დაავლო ხელი და ღვინო დამისხა. მერე მკითხა: - რომელი კაცი?
- არ ვიცი, - თქვა დეიდა მარიამმა და სუფთა მუშამბას ჩვარი გადაუსვა, - შვილი არა
მყავს და ძირი. ჩემთან ვინ უნდა ყოფილიყო?.. იქნებ ჩემს აივანს არ უყურებდა?
- კი, ნამდვილად თქვენს აივანს უყურებდა, - ეს რომ ვთქვი, უცებ ეჭვმა გამკრა გულში,
- ქურდი ხომ არ იყო?..
- ღმერთმა მშვიდობა მისცეს ყველა ქურდს, ვინც კი ჩემს გასაქურდად მოვა. რა მაქვს
და რა უნდა წაიღონ. დალიე ღვინო.
ღვინო კი დავლიე, მაგრამ შავკეპიანი უცნობი ისევ შემოძვრა ჩემს გონებაში და მთელი
საღამო აღარ მომშორებია.
ნახვით კი ვნახე ზღვა. ფართო, უკიდეგანო. მე შუა ზღვაში ვიყავი და ჩემს ირგვლივ
ტივტივებდნენ ადამიანები, როგორც მოდრეიფე ყინულები. ადამიანებს უტყვი
სახეები ჰქონდათ და ცდილობდნენ არ ჩაძირულიყვნენ. საითაც ტალღა
გაგორდებოდა, ისინიც იქით მიგორავდნენ. საბოლოოდ კი მაინც ერთ ადგილას
ტივტივებდნენ. რაც შემეხება მე, მე არ ვტივტივებდი. მე მივცურავდი ერთი
გარკვეული მიმართულებით, რადგან გზის ბოლოს შუქურა მეგულებოდა. არ ვიცოდი,
რად მინდოდა შუქურა, მაგრამ ვიცოდი, რომ მინდოდა. შემხვედრ ტალღას ვებრძოდი,
გადამკვეთ ტალღას თავს ვარიდებდი. გულდანდობით მხოლოდ იმ ტალღას
მივყვებოდი, რომელიც სავარაუდო შუქურისაკენ მიგორავდა. და მივცურავდი მხნედ
და დაუღალავად... სანამ დეიდა მარიამმა ბოთლს არ წამოავლო ხელი და ღვინო არ
დამისხა.
სიზმარი დამთავრდა.
რამ შეაკრთო?
შევეცადე გამეხსენებინა.
ვერ გავიხსენე.
სამაგიეროდ სულში უსიამოდ ჩამეწვეთა ბუნდოვანი ეჭვი, რომ ჩემს ირგვლივ რაღაც
ხდებოდა...
სწრაფი ნაბიჯით ავედი ჩემს ოთახში, კარი მჭიდროდ მივხურე, მაგიდას მივუჯექი და
თავი ხელებში ჩავრგე. დიდხანს ვიჯექი ასე. ეჭვიც კი აღარ მეპარებოდა, რომ ჩემს
ირგვლივ რაღაც იდუმალი ამბები ხდებოდა. ტვინი გუგუნებდა, როგორც ვულკანი,
და გავარვარებულ ლავასავით აფრქვევდა ნაწყვეტ-ნაწყვეტ ფრაზებს, უაზროსა და
აზრიანს, არაფრის მთქმელსა და რაღაცის მიმნიშნებელს. ვცდილობდი
დავმშვიდებულიყავი და გულდინჯად გამეანალიზებინა ყველაფერი, მაგრამ ყოველი
ცდა გავარვარებულ ლავაში იფერფლებოდა.
ალბათ, თქვენც გამოგიცდიათ ასეთი რამ. ვთქვათ, ზუსტად ხუთ საათზე იყავით
მისასვლელი ისეთ ადგილას, სადაც თქვენი ბედი უნდა გადაწყვეტილიყო, და თქვენ
ეს ამბავი ექვსის ნახევარზე გაგახსენდათ. ეს გახსენება დაგკრავთ, როგორც ელვა,
თითქოს ტვინში მინიატურული ატომური აფეთქება მოხდაო. გრძნობთ, როგორ
მიმოიფანტება ყოველ მხარეს ნაპერწკლები. გავარვარებული ნაკვერჩხალი შიშხინით
გაივლის მთელ სხეულში და თქვენ შეძრწუნებული ზეზე წამოვარდებით.
მაგრამ ამ აზრის საქმედ გადაქცევა არც ისე იოლი იყო. გუშინდელი გადმობარგებული
რომ დღეს ხელახლა ავბარგებულიყავი, მტკიცე და საფუძვლიანი მიზეზი უნდა
მქონოდა. იმას ხომ ვერ ვეტყოდი დიასახლისს, ჩემი აზრით აქ რაღაც ბნელი ამბები
ხდება და ამიტომ მივდივარ-მეთქი. ცუდი და უცხვირპირო ქალი რომ ყოფილიყო, არც
ავიტკიებდი თავს მიზეზების ძებნით. მაგრამ დეიდა მარიამი ისე შემხვდა, როგორც
დიდი ხნის მონატრებულ შვილს, ამიტომ მიზეზიც ისეთი უნდა მომეძებნა, წყალი
რომ არ გაუვიდოდა.
- რა მოხდა, დედა? - ამ სიტყვებით თვალი თვალში გამიყარა და, სანამ რამეს ვიტყოდი,
თვითონ განაგრძო, - ვიცი, გეძვირება ოთახი. იმხელა ხელფასი სად გექნება,
ოცდახუთი მანეთი იხადო თვეში. ხომ ასეა?
ქვა ხომ არ ვიყავი! შემეცოდა მოხუცი, მარტოხელა ქალი. ვინ იცის, რა შიშით
შეძვრებოდა ყოველ ღამე ლოგინში, როცა ირგვლივ სიბნელე ჩამოწვებოდა და
ფანტაზია ათას საშიშსა და შემზარავ სურათს ხატავდა მის დამფრთხალ, გამოფიტულ
გონებაში. ვინ იცის, რამდენჯერ გაღვიძებია შემკრთალსა და გულგახეთქილს და მერე
გათენებამდე თვალზე რული აღარ მიჰკარებია.
გარდა ამისა, აქ უკვე საქმეში გარეული იყო ისეთი მყარი ცნება, როგორიცაა
თხუთმეტი მანეთი. თვეში თხუთმეტი მანეთი არ არის ისეთი უმნიშვნელო რამე, რომ
გულგრილად აუარო გვერდი და შენი გზით წახვიდე. თხუთმეტი მანეთი არის
თხუთმეტი მანეთი. მე კი რა ხანია ვოცნებობდი ეგვიპტეში წასვლაზე. ეგვიპტე
ჩემთვის აღთქმული ქვეყანა იყო. ქვეყანა, რომელმაც ნატიფი და ლმობიერი ღიმილით
აჩუქა მომავალ საუკუნეებს უჩვეულო სილამაზე, როგორც გამაფრთხილებელი
შედარება, როგორც ირონიული ქარაგმა იმის შესახებ, რომ არ შეიძლება ტექნიკურ
პროგრესს ყველაფერი ანაცვალო.
ეგვიპტე - ქვეყნიერების პირამიდა.
ჩემს ოთახში რომ შევედი, უეცრად ერთი აზრი დამებადა. ეს აზრი ისე უცნაურად და
უალაგოდ გამიჩნდა, რომ მეგონა რაღაც გარეშე ძალამ შთამაგონა, ვიღაცამ უკითხავად
შემომაჩეჩა-მეთქი. მე გავიფიქრე: „აქამდე რატომღაც მეგონა, რომ მანქანა რჩეულთა
ხვედრია, რჩეულები კი რჩეულები არიან ან თავიანთი სიმდიდრით, ან მამათა
სიმდიდრით. ან ბედის ღიმილით. მაგრამ თუ კაცი ამ საკითხს საგანგებოდ
დაუფიქრდები, აღმოჩნდება, რომ სინამდვილეში ასე არ არის საქმე. მანქანის შეძენა
მდიდარი მემკვიდრეობის გარეშეც შეიძლება. საჭიროა მხოლოდ დრო და ნებისოფა“.
ამ ფიქრმა თავში ისე გამიარა, უცხო კაცი რომ გაივლის ეზოში. ღმერთმა იცის, საიდან
მოდის და საით აპირებს წასვლას.
ჩემი ეზო სწორედ ნაწვიმარზე გადაჭრა უცხო კაცმა და თავისი სქელლანჩიანი, უხეში
ფეხსაცმელების ღრმა კვალი დატოვა.
უცხო კაცი თავისი გზით წავიდა და იმ დღეს მის კვალს აღარ შევუწუხებივარ. მგონი
გადამავიწყდა კიდეც. ყოველ შემთხვევაში, საღამომ წყნარად და უშფოთველად ჩაიარა,
თუ იმას არ ჩავთვლით, რომ წიგნის კითხვას გული ვერ დავუდე.
და ჩემთვის ნათელი შეიქნა, რომ უცხო კაცის კვალი შავკეპიანი უცნობის კვალი იყო,
ხოლო ფიქრი მანქანის შესახებ - მისი ლაპლაპა „ვოლგის“ ანარეკლი. შავკეპიანი
უცნობი მოხდენილი მოძრაობით ჩაჯდა მანქანაში. ეს მოხდენილი მოძრაობა,
რომელიც უსხეულო სურათად შემოვიდა ჩემს არსებაში, ეტყობა, იქ რაღაც ნერვს
წამოედო, გააღიზიანა და წონასწორობიდან გამოიყვანა.
მეც დავიდე წინ ეს ასი მანეთი, როგორც ყასაბი დაიდებს ყელგამოღადრულ ცხვარს,
და გულმოდგინედ შევუდექი მის დამუშავებას. მარჯვე და გამოცდილმა ყასაბმა
კარგად იცის, რა ნაჭრები შეიძლება ააცალოს ცხვარს ისე, რომ თვითონაც ისარგებლოს
და არც მუშტარი დაკარგოს. ეს კია, როცა მუშტარი საკუთარი თავია, თვალის ახვევა
ჭირს და ყოველ ტყუილს მტკიცე საბუთებით უნდა გამაგრება.
მეც ვამაგრებდი.
გარდა ამისა, უკვე აღარც უშაქრო ჩაი მრგებდა, აღარც ნაკლები ჭამა და აღარც ფეხით
სიარული. თვალდათვალ ვსუსტდებოდი და ფერს ვკარგავდი.
მე მგონია, მართალიცაა.
კვირა დღე იყო. ორივენი ჩემს ოთახში ვიყავით. მე არაფერს ვაკეთებდი, ის კი სველი
ტილოთი იატაკს წმენდდა.
ნახევარი იატაკი რომ მოწმინდა, უცებ შეჩერდა, ჯერ მე შემომხედა, მერე - დედოფალ
ნეფერტიტის პორტრეტს, და მოულოდნელად მითხრა: - სად იშოვე?
ცოტა ხნის შემდეგ ისევ გაიმართა, ამჯერად ჯერ პორტრეტს შეხედა, მერე - მე. ისე
დაჟინებით მიყურებდა, თითქოს რაღაცას ამოწმებსო. ბოლოს მკითხა: - ხომ არ გაყიდი?
- მე რა ჭირად მინდა!
- აბა ვის?
- ოცდაცხრის.
- მაინც რამდენს?
- იცინე, შენ, იცინე და ის კაცი ცოტა ახირებული კაცია. ნაგავივით ფანტავს ფულს...
ოცდაცხრა წელი... - აქ დეიდა მარიამმა დაავლო თავის ტილოს ხელი, მიმიტოვა
სანახევროდ მორეცხილი იატაკი და წავიდა.
და არ გამღიმებია.
და მივხვდი.
- რა ვიცი. შენ თვითონ ჰკითხე. იქნება ხუთასი მოგცეს. იქნება ათასი. იქნება ორი
ათასი. იქნება სულაც აღარ უნდა. რა ვიცი... მოვიყვანო?
- არა.
შევტრიალდი. ჩემს ოთახში შევედი. დედოფალ ნეფერტიტის სურათს თვალი
ავარიდე. გარეგნულად თითქოს არაფერი მემჩნეოდა, მაგრამ ვგრძნობდი, რომ შიგნით,
სხეულში კანკალებდა რაღაც.
როგორც მოგახსენეთ, სულ ორჯერ ვნახე. პირველად, ჩემს წინ რომ მიაბიჯებდა
აღმართში, და მეორედ, გზაჯვარედინზე რომ სულელურად გავუღიმე და მერე თვალი
აღარ მომიშორებია, სანამ მთავარ ქუჩაზე არ ჩავიდა.
მაკა
იოანე 1, 5
ოქროსთმიანი ქალიშვილი მესამედ შემოდგომაზე ვნახე.
და მეც უცებ მივხვდი, რომ ჩემს დანახვაზე რაღაც აზრმა გაუელვა. გამოხედვაზე
შევატყვე. თვალებში რაღაც უცხო შუქი გაუკრთა. რა შუქი იყო, ვერ გავიგე, რადგან
ყველაფერი ელვის სისწრაფით მოხდა. ერთი შემომხედა და იმავე წამს გვერდით
ჩამიარა.
ალბათ, მიცნო.
„ეს ის არ არის, ერთხელ რომ პირი ყურებამდე გაეხა და მერე დიდხანს იდგა ასე,
სასაცილო და ქვეყნის მასხარა?“.
სწრაფი, მოკლე ნაბიჯებით შემოვიდა. მერე მოწყვეტით შედგა, თავი ოდნავ წინ
წამოსწია და მომაჩერდა. მიყურა, მიყურა და მკვეთრად შეტრიალდა დეიდა
მარიამისაკენ. სათვალე სწრაფად წაიძრო და ისევ გაიკეთა. ახლა დეიდა მარიამს
უყურა. უცნაური მიმოხრა და უცნაური ჟესტიკულაციები ჰქონდა. ერთბაშად
ამოძრავდებოდა და ასევე ერთბაშად გაშეშდებოდა, თითქოს ვიღაც უხილავი რთავდა
და თიშავდა. დაჟინებით დააცქერდა დეიდა მარიამს და თავი გაიქნია. არ ვიცი
სინანული გამოხატა ამით, მუქარა თუ სხვა რამე. ეს კია, რომ დეიდა მარიამი აიბუზა,
მოიკუნტა, თავი მხრებში ჩარგო და უხმოდ, ფეხაკრეფით გავიდა ოთახიდან.
- პატიოსანი.
- რა იცით?
- არ მტკიცდება.
- მერე რა?
- რწმენა?
უცნობმა თავი უკან გადაიგდო და ისე შემომხედა, მერე წინ წამოსწია და ისე
შემომხედა. ბოლოს ფიცხად შეტრიალდა და მოკლე, სწრაფი ნაბიჯით წავიდა
კარისაკენ. კარი რომ გამოაღო, ისევ მობრუნდა, უცებ გაშეშდა. მიყურა, მიყურა.
სათვალე წაიძრო და გაიკეთა.
- ყველა გზა რომში მიდის, - მომაძახა მერე სხაპასხუპით და გავიდა.
ცუდი რატომ უნდა ეფიქრა? მერე რა, თუ გავუღიმე! ღიმილი ხომ იგივე ქათინაურია.
და განა ქვეყანაზე მოიძებნება ისეთი ქალი, ქათინაური რომ არ ესიამოვნოს?
„აა! თქვენ ის არა ხართ, ერთხელ რომ გამიღიმეთ? სიტყვიერადაც ხომ არაფერს
დაამატებდით მაშინდელ ღიმილს?“
მე სარკეში ჩავიხედე, თმა გავისწორე, ჩემს თავს გავუღიმე და, საერთოდ მთელი
საღამო საკმაოდ სულელურად ვიქცეოდი.
ამ ღამეს, რომ დავწექი და მაგიდის ლამფის შუქზე წიგნის კითხვა დავიწყე, ჩემდა
გასაოცრად ძველმა ჩვეულებამ გამიხსენა. ერთხანს ვიკითხე, მერე თვალები დავხუჭე
და თითქმის ბურანში ვიყავი წასული, როდესაც სამყაროდან საგნები გაიკრიფნენ და
სივრცე დაიცალა. მერე ეს სივრცე უცხო დეტალებით აივსო. გადაიჭიმა ნილოსი,
ქვეყნიერების ცისფერი ძარღვი, ამოიმართნენ პირამიდები, გაჩნდნენ ქანდაკებები და
ოცნებასავით მოხატული კედლები. ოსტატი ისე შეეხო დედოფლის დაუმთავრებელ
ქანდაკებას, თითქოს ნამდვილ დედოფალს შეხებოდეს...
და მივხვდი.
და მე ჩამეძინა.
სამშაბათი იყო.
თვლას რომ მოვრჩი და ფული ჩემოდანში შევინახე, უცებ ერთ მშვენიერ იდეას
მივაგენი. არ ვიცი, როგორ გაჩნდა ეს იდეა. მე მხოლოდ იმას ვგრძნობდი, რომ
ტვინიდან, როგორც ფაბრიკიდან, გამოდიოდა მზამზარეული ფრაზები.
ცოტა ხნის შემდეგ ზურგს უკან ქალიშვილის ნაბიჯები ვიგრძენი. ფეხის ხმა არ
გამიგონია, იმიტომ რომ საოცრად რბილი და უხმაურო სიარული იცოდა. მაგრამ
ვგრძნობდი, რომ ახლო იყო. ერთხანს ასე მივდიოდით და მე იმაზე ვფიქრობდი მიცნო
თუ არა და მიყურებს თუ არა-მეთქი. მერე შევჩერდი. შეჩერებას რომ საეჭვო სუნი არ
ასვლოდა, ჯიბეების ჩხრეკა დავიწყე, ვითომ რაღაცას ვეძებდი.
მიცნო თუ ვერა?
ალბათ, მიცნო.
თქვენც არ მომიკვდეთ!
არადა, ეს მდუმარე დევნა უკვე აუტანელი იყო. ხან უკან მივყვებოდი, ხან წინ
გადავუსწრებდი, ხან აღმართის თავში ვუდარაჯებდი, ხან - აღმართის ბოლოში. და
ვიტკეპნებოდი და ვიტკეპნებოდი ერთ ადგილას. ისეთი მდგომარეობა შეიქნა,
ნაწვიმარზე რომ წყალი დაგუბდება. ან სადინარი უნდა იშოვოს წყალმა, ან არადა,
დალპება და ჭაობად იქცევა.
ქალაქის ამ განაპირა უბანში მაშინ მრავლად იყო ეზოიანი კერძო სახლები. სწორედ
ასეთი გამოდგა ჩემი უცნობი ოქროსთმიანი ქალიშვილის სახლიც. ერთსართულიანი,
პატარა, უსახური. სამაგიეროდ, ეზო იყო კარგი: კოინდარი და ყვავილნარი. შუა ეზოში,
ორი იასამნის ძირში, მრგვალი მაგიდა და გრძელი სკამი იდგა და მე წარმოვიდგინე,
როგორ იჯდა ხოლმე აქ, წიგნს კითხულობდა ან ყვავილებს უყურებდა და სულაც არ
ეკითხებოდა, არსებობდა თუ არა ამქვეყნად კაცი, რომელმაც მისი ოქროს თმის,
თხელი და სწორი მხრებისა და შოლტივით ტანის გამო მთელი ქალაქის
ფართლეულის მაღაზიები სათვალთვალო კოშკებად აქცია, ხოლო ქუჩები და
მოსახვევები - სარბენ ბილიკებად და საჯირითო ასპარეზად.
მაგრამ ეზოს ნახვამ ვერაფერი შემმატა და ვერავითარი გზა ვერ მაჩვენა. აუტანელი
დუმილი არ ირღვეოდა, შეკრული კრიჭა არ იხსნებოდა, ნაწვიმარზე დაგუბებული
წყალი კიდეებზე ობს იკიდებდა.
„ბოლოს და ბოლოს, - ვფიქრობდი მე. - რა არის სწორი, თხელი მხრები ისეთი, რომ
ენაგადმოგდებული დავრბივარ აღმა-დაღმა დასიცხული ძაღლივით. ეგვიპტურ
ფრესკებს ჰგავს. აუჰ, რა მომხდარა! მერე და ვინა თქვა, რომ ეგვიპტური ფრესკები
ადამიანური სილამაზის საზომია? ბოლოს და ბოლოს ათასობით ქალიშვილსა აქვს
თხელი და სწორი მხრები, ათასობით ქალიშვილი იკრავს ოქროსფერ თმას
ყოჩივარდას თაიგულივით, ათასობით ქალიშვილი მიარხევს შოლტივით ტანს კიდევ
უფრო მოხდენილად, ათასობით ქალიშვილს აქვს ოდნავ წახნაგოვანი, ოდნავ
არარეალისტური ყელი, კრიალა, ნათელი სახე და მოღიმარე თვალები. გარდა ამისა, მე
ხომ საკუთარი ფანტაზიით ვავსებ ყველა მის ნაკლს და საკუთარ ფანტაზიას დავდევ
კუდში. სინამდვილეში კი, ვინ იცის, კისერზე ჩამოეკიდოს პირველსავე ბილწსა და
ბანჯგვლიან პირუტყვს, რომელიც კი მისი გულისათვის ცოტას გაირჯება და ერთ-ორ
გაცვეთილ ქათინაურს მოუყრის თავს? მე ხომ რეალურად არ ვუყურებ საგნებსა და
მოვლენებს! მე ხომ ფანტაზიორი და მეოცნებე ვარ! და სინამდვილესთან შეჯახება
მყისვე დაამსხვრევს ჩემს საცოდავ ხუხულას. საკმარისია, ერთი უხეში სიტყვა
გავიგონო, ერთი ტლანქი ჟესტი შევამჩნიო, რომ ლოკოკინასავით შევძვრები ჩემს
ნიჟარაში, ფაცხაფუცხით მოვუსვამ უკან და ისტორიას შევაფარებ თავს, რადგან
ისტორია მკვდარია და ამიტომ სავსებით დაზღვეულია სიტლანქისა და უხეშობისაგან.
უმჯობესი არ იქნება, სხვა ქუჩით ვიარო, მოვშორდე აქაურობას? მაშინ ეს ისტორიაც,
ოქროსთმიანი ქალიშვილის ისტორია, ნამდვილ ისტორიასავით შორეული, უძრავი
და ილუზიური გახდება და დაზღვეული იქნება სიტლანქისა და უხეშობისაგან“.
მაგრამ ასეთი ფიქრები დამშვიდების ნაცვლად კიდევ უფრო მაღიზიანებდა და
მაფორიაქებდა.
მერე ზიზღი გამიჩნდა. და ეს ზიზღი, რაც დრო გადიოდა, მით უფრო იზრდებოდა და
მწვავდებოდა.
და ნავსი გატყდა.
- რა ბრძანეთ?
მე არც მიცდია მისი შეჩერება. რა მეჩქარებოდა! მეორე დღეს ხომ ოთხშაბათი იყო და
ჩვენ ისევ შევხვდებოდით ერთმანეთს!
სიხარულისაგან ტყავში ვერ ვეტეოდი, ერთ ადგილას ვერ ვისვენებდი, მთელი საღამო
ვხმაურობდი და ხმამაღლა ვღიღინებდი.
უფრო სწორად, ვღიღინებდი მანამ, სანამ დეიდა მარიამმა არ ამიხსნა, რომ ჩემს მიერ
გამოცემული ბგერები ვერავითარ შემთხვევაში ვერ ჩაითვლებოდა სიმღერად.
მაგრამ იმ საღამოს დეიდა მარიამი კი არა მამა ღმერთიც ვერ გამიფუჭებდა გუნებას,
თუნდაც თავისი ცეცხლოვანი ეტლით საგანგებოდ ჩემს გასაკიცხად
ჩამოგრიალებულიყო.
მეორე დღეს ოქროსთმიან ქალიშვილს ისევ შევხვდი, მაგრამ ხმა არ გამიცია. არც
მომდევნო სამშაბათს გამიცია ხმა და არც მომდევნო ოთხშაბათს. ეტყობა, სიამოვნებას
ვაჭიანურებდი, თუმცა მაშინ ამაზე არ ვფიქრობდი.
ერთხანს ასე ვიარეთ. იმ ადგილს რომ მივაღწიეთ, სადაც პირველად გავიგონე მისი ხმა,
ყოველგვარი მისალმებისა და შესავლის გარეშე ვუთხარი: - ერთი საკითხი მაწუხებს
და უნდა გაგიზიაროთ.
- რა შემეხება?
- მე შემეხება?
- ნაწილობრივ... საქმე ისაა, რომ სამშაბათობით მე დღის ოთხ საათზე ვბრუნდები შინ,
ოთხშაბათობით კი დილის თერთმეტ საათზე გავდივარ სახლიდან. როგორც
დავაკვირდი, თქვენც მოძრაობის ანალოგიური გრაფიკი გქონიათ. ხოლო, რაკი ეს
აღმართი ორივეს გვეკუთვნის, შეხვედრა გარდაუვალია. სწორედ აქ იჩენს თავს ჩემი
გადაუჭრელი საკითხი. კერძოდ, ის, რომ არ ვიცი, მოგესალმოთ თუ არა. ერთი მხრივ,
თითქოს ნაცნობები ვართ, რადგან ერთხელ ერთმანეთს გამოველაპარაკეთ. სხვათა
შორის, მაშინ ქათინაური მინდოდა მეთქვა თქვენი სწორი და თხელი მხრების გამო,
მაგრამ, ჩემი თანდაყოლილი სიბრძნის წყალობით, ქათინაურის მაგივრად აფორიზმი
გითხარით. ამ შეცდომას როგორმე სხვა დროს გამოვასწორებ... დიახ, იმას ვამბობდი,
რომ, ერთი მხრივ, თითქოს ნაცნობები ვართ, რაკი ამ რამდენიმე კვირის წინ ხანმოკლე
საუბარი გვქონდა, მეორე მხრივ, ამ ნაცნობობას ოფიციალური სანქცია არა აქვს და
ამიტომ კაცმა არ იცის, შეიძლება თუ არა კანონიერად ჩაითვალოს. აი, ასეთი რთული
და საჭოჭმანო პრობლემის წინაშე ვდგავარ ყოველ სამშაბათს ნაშუადღევს და
ოთხშაბათ დილით. აღარ ვიცი, როგორც მოვიქცე. ეს რამდენიმე დღეა სულ
საზოგადოებრივი ქცევისა და ეთიკის კოდექსებში ვიქექები, მაგრამ ისეთი ვერაფერი
ვიპოვე, ამ შემთხვევას რომ მიესადაგოს. იქნებ თქვენ მირჩიოთ, რა ვქნა.
- მართლა?
- რაქიტი ასუსტებს ერთ ნერვს და აძლიერებს მეორეს. ამას ვერც ერთ სამედიცინო
ენციკლოპედიაში ვერ წაიკითხავთ. ალბათ, იმიტომ, რომ მართალი არაა.
- დიახ. სამწუხაროდ. მაგრამ ერთ მშვენიერ დღეს ავიღებ ჩემს ქუჩას, გავიდებ მხარზე,
წამოვიღებ და თქვენი ქუჩის გვერდით დავაგებ.
მეორე დილით დეიდა მარიამმა შემაფერხა და დამაგვიანა. სხვა დროს ასეთი რამ არ
გაუკეთებია. საერთოდ, წყნარი, სიტყვაძუნწი ქალი იყო და საუბარში ინიციატივას
არასოდეს იჩენდა. მე თუ გამოველაპარაკებოდი, ისიც გამომელაპარაკებოდა, ისე კი
თავისთვის იყო და მხოლოდ იმას ამბობდა, რაც აუცილებლად უნდა ეთქვა. იმ დღეს,
არ ვიცი რა დაეტაკა, ჩამიდგა კარებში და გააბა და გააბა. ჯერ მშობლების ამბავი
გამომკითხა, მერე ჩემი სოფლის კლიმატური პირობებით დაინტერესდა, ბოლოს
გვარის ეტიმოლოგიაზეც კი ჩამომიგდო სიტყვა. რა მექნა? გუნებაში ვლანძღავდი,
ხმამაღლა კი თავაზიანად ვპასუხობდი. ერთი-ორჯერ საათზე დავიხედე, იქნებ
მიხვდეს, რომ მეჩქარება-მეთქი. ვერაფერსაც ვერ მიხვდა. იქაქანა და იქაქანა. ბოლოს,
როდესაც აშკარად დავგვიანდი, უცებ შეწუხდა, უი, ჩემი სიკვდილი, ვინ იცის, იქნებ
გეჩქარება და მე აქ მუსაიფი გაგიბიო. ესა თქვა და ღიმილით ჩამომეცალა
გასასვლელიდან. მე გუნებაში კიდევ ერთხელ შევიგინე, ტყვიასავით გავვარდი
სახლიდან და კისრისტეხით გავქანდი გზაჯვარედინისაკენ, თუმცა ცხადი იყო, რომ
სირბილი ამაოდ ჩამივლიდა.
- დიახ. მცირე გაუგებრობა მოხდა. პატარა ავარია. დამნაშავე სასტიკად დაისაჯა. აი, ამ
ჯემპრს კი თქვენს ადგილას არ ჩავიცვამდი.
- ცუდია?
ქალიშვილმა გაიცინა.
- კონსერვატორიაში.
- მეორეზე.
- ნახვამდის.
- ნახვამდის.
- მაკა.
- ნახვამდის.
სხვათა შორის, აქ უნდა შევნიშნო, რომ, თუმცა ქალიშვილის სახელი გავიგე, ჩემს
ფიქრებში დიდხანს მაინც „ოქროსთმიან ქალიშვილს“ ვეძახდი. იმიტომ კი არა,
თითქოს ეს უფრო მომწონდა. უბრალოდ, შევეჩვიე და სახელით მოხსენიება
როგორღაც ნაძალადევი გამოდიოდა. მხოლოდ კარგა ხნის შემდეგ, როცა ენა გავიტეხე,
„ოქროსთმიანი ქალიშვილი“ ფიქრებშიც შეცვალა ნამდვილმა სახელმა.
- რომ გავწელოთ?
- გაწყდება.
- რა ვიცი. ასე შეადგინეს ცხრილი. თქვენც ხომ „ასე გვიან“ გეწყებათ სამსახური?
- ორ საათზე.
- შვიდის ნახევარზე.
- რომელ ყვავილნარს?
- თქვენს ყვავილნარს, ეზოში.
- დედათქვენი არ უვლის?
მე რაღაც წავიზმუკუნე ისე, რომ არც კი ვიცი, რისი თქმა მინდოდა. ჩემდა უნებურად
უხერხულ თემას წამოვედე და ახლა აღარ ვიცოდი, როგორ აღმედგინა გაწყვეტილი
საუბარი. საბედნიეროდ, მაკამ თვითონ დაარღვია დუმილი: - ჩვენი დაღმართი
თავდება.
- მართლაც. ძალიან მოკლე ქუჩაა, მუხლის გამართვას ვერ მოასწრებ კაცი. გიყვართ
ფეხით სიარული?
მაკა წავიდა.
ახლა მაკა მარტო მიდიოდა. მიდიოდა მისთვის ჩვეული და ჩემთვის კარგად ნაცნობი
რბილი, იმედიანი ნაბიჯით. მე ისევ უჩუმრად მივყვებოდი უკან და მისი ცქერით
ვტკბებოდი.
- რა მოულოდნელი შეხვედრაა!
- როგორ შემაშინეთ!
აქ მაკას ხმაში წყრომა გამოკრთა. მაგრამ ეს წყრომაც ისეთივე რბილი და მშვიდი იყო,
როგორც მისი სიარული.
- ნინელი?
- მოგენატრათ?
- მოკვდა.
- რა ვიცი. შეიძლება არცაა ცუდ, ადამიანის გამტყუნება ძნელია, მით უმეტეს, თუ შენ
თვითონაც ადამიანი ხარ.
- რა მარტივი ყოფილა!
მაკამ გაიცინა.
- არა მგონია, - სწრაფად გამომეპასუხა მაკა, თუმცა აშკარად ჩანდა, ფიქრებში იყო
გართული. - ყოველ შემთხვევაში, ჩემთვის ყველაფერი ეს ძალიან ბუნდოვანია, - აქ იგი
საბოლოოდ გამოერკვა ფიქრებიდან და გაიცინა, - მე მარტივ აზროვნებასა ვარ
მიჩვეული. ჩემთვის ყველაზე ნათელი და გასაგები მუსიკაა.
- ჰო.
- თქვენ არ გესმით?
მხრები ოდნავ აიწია მაღლა და კაბაც აიყოლა. მერე ჩამოიწია და კაბაც დაეშვა.
- უახლოეს დღეებში სცადეთ. ოღონდ უნდა შეარჩიოთ. რაც ხელში მოგხვდებათ, იმით
თუ დაიწყეთ, შეიძლება დაფრთხეთ.
მაკას გაეღიმა.
- არა მგონია.
მაკას პასუხიც მექანიკურად აღვიქვი, ისე რომ აზრი ვერ მივიტანე. თითქოს ეს ფრაზა
გარედან კი შემეხო, მაგრამ ტვინში ვერ შეაღწია. ვერც შეაღწევდა, რადგან მთელი ჩემი
შინაგანი არსება სხვა რაღაცით იყო სავსე. ოქროსთმიანი ქალიშვილის მაჯა ხელში
უკვე აღარ მეჭირა, მაგრამ ამას აღარც ჰქონდა არსებითი მნიშვნელობა. ჩემს სხეულში
უძლიერესი ელექტროდენი შემოიჭრა და ყველაფერი ააფორიაქა. მერე ვიგრძენი,
როგორ დაიბადა სიხარული, რომელიც სინათლეს ჰგავდა. მძლავრი, დაუოკებელი,
ყოვლისმომცველი ტალღა. ეს სინათლისფერი სიხარული დაიძრა, წამოვიდა,
გაიზარდა და ყოველი კუთხე-კუნჭული ამოავსო.
სამყარო იცინოდა.
„დღეს რომელ საათზე ეწყება მაკას ლექციები? თითქოს უნდა მეკითხა... შეიძლება
ვკითხე კიდეც და აღარ მახსოვს... ნეტა რომელი საათია?“
რვის ნახევარი.
- ასე ხომ მთელ სუფთა ჰაერს მარტო თქვენ შეისუნთქავთ და სხვას აღარაფერს
დაუტოვებთ.
მე გულში ვითვლიდი: ერთი, ორი, სამი... ათს რომ მივაღწიე, უცებ შევშინდი, ხომ არ
წავიდა-მეთქი. იქნებ მისი რბილი ნაბიჯების ხმა ჩემმა მღელვარებამ ჩაახშო და ისე
წავიდა, ვერაფერი გავიგე.
- მაკა!
- ბატონო.
ჩემმა მარჩიელობამ კრახი განიცადა. მაკას არც წითელი ხალათი ეცვა და არც
მაღალყელიანი ჯემპრი. ერთიანი ღია ცისფერი კაბა ეცვა, წელზე ლაღად,
თავისუფლად შემოკრული ქამარი ეკეთა.
მაკა იდგა, ჩანთა ორივე ხელით ჩაებღუჯა. თავი ოდნავ ჩაექინდრა და მიწას
დასცქეროდა. ტუჩები ისე ჰქონდა მოკუმული, როგორც სატირლად გამზადებულ
ბავშვს.
მაკა წავიდა.
მერე წავიდა.
მისი რბილი ნაბიჯების საოცარ სიმშვიდეში ამჯერად რაღაც უცხო ნოტი შეიჭრა.
ოდნავი, ძლივს შესამჩნევი დისონანსი.
მე ვიდექი და ვუყურებდი.
ბოლოს აზრად მომივიდა, ბინის ქირა რომ დამიკლო, ალბათ იმას ნანობს და
პირდაპირ ვერ მეუბნება-მეთქი.
ეს არც მუქარა იყო და არც შემონახული კოზირი. მე მხოლოდ ისა ვთქვი, რაც გულში
მქონდა.
- მელოდი?
- ისევ ნინელი!
- ისევ ნინელი.
მაკამ გაიცინა.
არ ვიცი, რამდენ ხანს ვდუმდი. არც ის ვიცი, როცა ბოლოს და ბოლოს ხმა ამოვიღე,
რატომ წამოვროშე ისეთი რამ, რასაც არავითარი კავშირი არ ჰქონდა არც ჩვენს
საუბართან და არც ჩემს განცდებთან.
- ჩემი დიასახლისი.
- არ ვიცი.
- ვინ? დეიდა მარიამი? როგორ გითხრა... ასე რვაასი წლის იქნება. თუმცა, ღმერთმა
იცის, შეიძლება შვიდასზე მეტის არ იყოს.
- როგორი ქალია?
- განსაცვიფრებელი.
- ვკითხავ, თუ გაინტერესებს.
- აბა რა ექნება!
- არ გინდა გაგაცნო?
- მკვდარი?
- არც მკვდარი.
- რამ განარისხა?
მაკა შეჩერდა.
- მართლა.
ჩვენ თვალებში ვუყურებდით ერთმანეთს, მე - ღიმილით, მაკა - სერიოზულად.
- ცოტა დამაბნიე, - მითხრა მაკამ, ისე რომ თვალი არ მოუშორებია. - მე მეგონა, მაშინ
ისე მითხარი... რაღაც უცნაური ხარ.
მაკა მოტრიალდა, ჩანთა ცალი ხელით გულზე მიიხუტა და მეორე ხელით გახსნა. მე
განვაგრძე: - კიდევ კარგი, გამახსენდა. თორემ ავტობუსის გაჩერებასთან ერთი
მილიციელი საეჭვო თვალით მიყურებს. ნამდვილად ჯაშუში ვგონივარ.
- აჰა!
...რამდენიმე თვე გავიდა ამას აქეთ, მე რომ მაკას ბოლო ფრაზა ვუთხარი თქვენობით.
მე რომ ახლა იმის აღწერა დავიწყო, რას განვიცდიდი, როცა მაკა ჩემს გვერდით იყო, ან
როცა მაკა ჩემს გვერდით არ იყო, შეიძლება ტომები დავწერო და მერე ეს ტომები
ცეცხლს მივცე, როგორც ფუჭი და არაფრისმთქმელი ნახელავი.
მაკა...
იმავ წამს მივხვდი, რომ ეს უხერხულობის გრძნობა იყო. აქ, ჩემი ბუნაგის სიახლოვეს,
სადაც ნაცნობი თვალები ტრიალებდნენ, უცებ მეჩოთირა მაკასთან ერთად
ხელიხელჩაკიდებული სიარული.
ერთხელ, როდესაც დეიდა მარიამმა მისაყვედურა, რას იტყვიან მეზობლები, ღამეს შინ
რომ არ ათევო, მე მთელი არსებით აღვშფოთდი, მეზობლებს ვინ კითხავს, სად
გავათევ ღამეს და სად არა-მეთქი.
მაშინ მე ფრთხილად შევუშვი ხელი მაკას და, ეჭვი რომ არ გასჩენოდა, ეს ხელი
დიდხანს და ერთობ სულელურად ვაფათურე მერე პიჯაკის გულჯიბეში.
სადარბაზოში ჩემი ნაცნობი ცოცხიანი ქალები დაგვხვდნენ და, კიბეს რომ შევუყევით,
ცნობისმოყვარე მზერა გამოგვაყოლეს.
დეიდა მარიამი ის იყო, თავის ოთახში შედიოდა. კარი რომ გავაღე, მოიხედა...
მართალი გითხრათ, შევშფოთდი. ერთხელ ხომ დამცოფა, ეგღა მაკლია, ღამე შინ არ
გაათიოო. რა გარანტია მქონდა, რომ ახლაც არ აკივლდებოდა, ეგღა მაკლია, სახლში
ქალები მომიყვანოო.
როცა მამაკაცი ხელს გართმევს, იდაყვი მოხრილი და განზე გაწეული აქვს. ქალი კი
ბოლომდე გაშლილ მკლავს დამრეცად გამოგიწვდის ისე, რომ მკლავის ზედა ნაწილი
სხეულს ეკვრის, და ასეთ დროს განსაკუთრებით მკაფიოდ ჩანს მხრების სილამაზე.
მაკას სიტყვებმა დეიდა მარიამი თითქოს ცოტა მოალბო. შიში თვალების ღრმა
სოროებში შეძვრა და ახლა გაუბედავად იჭყიტებოდა შორეული სიბნელიდან.
- ამისგან?
ესა თქვა, მაკას თავი დაუკრა რაღაც ძალიან დახვეწილი, ამაყი და შეუფერებელი
მოძრაობით და გავიდა.
- ციხეს ჰგავს. სამარეს სარკმელი არა აქვს. - მაკა სარკმელს მიადგა, ფეხის წვერებზე
შედგა, აყელყელავდა. - არაფერი გამოდის.
- სკამი მიიდგი. ისე, წვალებად არ ღირს. ნაგვის ვედროების მეტი მაინც არაფერი ჩანს.
მაკამ სკამი მიიდგა და ზედ ავიდა.
- მერე რა!
მე გამეცინა.
- რა?
- კი.
- სანამ გაყიდდა, მთელი ორი წელიწადი ეკიდა კედელზე. ამიტომ, როცა ჩამოხსნა, ის
ადგილი სუფთა და თეთრი დარჩა. მთელ ოთახს ფერი შეცვლილი ჰქონდა ჭუჭყისაგან,
მარტო ერთი ადგილი იყო სუფთა. პატარა ოთხკუთხედი. ვინც არ იცოდა, რაში იყო
საქმე, ყველას უკვირდა და ყველა კითხულობდა, რა არის ასეთი ეს ადგილი, ჭუჭყი
რომ არ ეკარებაო. - მაკა ჩემს მაგიდას მიუჯდა და პირველსავე წიგნს, რომელიც ხელში
მოჰყვა, ფურცვლა დაუწყო. - ბოლოს ხელოსნები მოიყვანა და ოთახი შეათეთრა. -
წიგნი დახურა და სათაურს დახედა. - „ეგვიპტის ისტორია“. - მერე სათითაოდ აიღო
დანარჩენი წიგნები. - „ეგვიპტე და შუამდინარეთი“, „ძველი ეგვიპტის ხელოვნება“,
„როგორ იგებოდა პირამიდები“, „ნილოსისა და პირამიდების ქვეყანა“,
„არქეოლოგიური გათხრები ეგვიპტეში“ - ბოლოს ისეთი კილოთი დაუმატა, თითქოს
ახლაც წიგნის სათაურს კითხულობსო, - „ძველი ეგვიპტე ცოცხიანი ქალების
სამყაროში“.
მაკამ შემომხედა.
- დაკეტილია?
- არსად.
- შენ მყავხარ.
- სხვა?
- სხვა არ მჭირდება.
- კი გჭირდება.
- წამო, წავიდეთ.
- სად?
- რა ვიცი. სადმე.
- რა გეჩქარება...
- წავიდეთ.
- კაცი უღონოა, თორემ ყველა შენი წინაპრის მკვდრეთით აღდგენა რომ შეიძლებოდეს,
ჩავამწკრივებდით ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით: ერთ მხარეს მამის ხაზს: მამა,
პაპა, პაპის მამა, პაპის პაპა... მეორე მხარეს - დედის ხაზს: დედა, ბებია, ბებიის დედა,
ბებიის ბებია... და ასე ბოლომდე. მაშინ ყველაფერი ნათელი შეიქნებოდა.
- ერთი კაცი რას ჩაიდენს ისეთს, რომ წინაპართა ამხელა ჯაჭვის არსებობა
გაამართლოს!
- რომელ მანქანაში?
მაგრამ ჩემი მოლოდინი ამაო გამოდგა. გაგვშორდა თუ არა დეიდა მარიამი, მაკას იქვე
დაავიწყდა მისი არსებობა და მთელმა დღემ ისე გაიარა, ერთი სიტყვითაც არ
უხსენებია.
- მთებია?
- მთებია. სამ მხარეს მთებია. იარუსებივით ჩაწყობილი. მთები, მერე უფრო მაღალი
მთები, მერე კიდევ უფრო მაღალი მთები.
- მეოთხე მხარეს?
- მეოთხე მხარეს დაბლობია. გამოსავალი ხომ გინდა მთებიდან! მეოთხე მხარეს გზა
არის და გადასახედი. ნახევარი საქართველო ჩანს.
- ტყე?
- ტყეც.
- რცხილა არის?
- ნაყოფი?
- მდინარე როგორია?
- ხომ გითხარი! ცივი და ჩქარი. შიგ ვეებერთელა ლოდებია. ლოდების ძირში კალმახია.
- დაგიჭერია?
- კი. ხელით.
- მეექვსე კლასამდე. მეექვსე კლასში რომ ვიყავი, ქალაქში გადამიყვანეს. მას მერე
ზაფხულობითღა ჩავდიოდი. - აქ რაღაც გამახსენდა და მცირე პაუზის შემდეგ
დავუმატე: - ქალაქში რომ გადავედი, სწორედ იმ წელიწადს დავწერე პირველი
სამიჯნურო წერილი.
- შევაყვარე?
- მე?
- არა, უშანგიმ.
- რა რა ვიცი?
- უშანგი.
- რა უშანგი?
- ჰო.
- გაიჩარხა საქმე?
- რა თქმა უნდა. უშანგი რომ ჯარში გაიწვიეს, მაშინ კი გართულდა ცოტა საქმე. მაგრამ,
როგორც იტყვიან, გამოუვალი მდგომარეობა არ არსებობს.
- რა გამოსავალი იპოვეთ?
ჩვენ გავჩუმდით და ერთხანს ასე ვიარეთ, უხმოდ. მერე მაკამ ისევ სოფლის ამბების
გამოკითხვა დამიწყო. თავის ამბებსაც მიყვებოდა.
- როდის?
- რად მინდა!
- მომავალს შეიტყობ.
- ღამე მშვიდობისა.
ჩემი ოთახის კარი რომ შევაღე, უცებ თავი მოაბრუნა და მომაძახა: - კაი გოგოა მაგ
გოგო, მაგრამ კაი მოფრთხილებაც უნდა.
ეს ფრაზა რაღაც უცხო, ბუნდოვანი კილოთი თქვა. რჩევას არ ჰგავდა, მაგრამ ვერც იმას
ვიტყვი, ღვარძლი და ნიშნისმოგება შევამჩნიე-მეთქი. არადა რაღაცის ცივი,
შემაშფოთებელი რწმენა აშკარად ახლდა. ჩემი აზრით, ასეთი კილო უნდა ჰქონდეს
ზღაპრის პერსონაჟს, რომელიც მზისკენ მიმავალ ჭაბუკს ეუბნება: ამვლელი ბევრი
მინახავს და ჩამომვლელი არავინაო.
ასე იყო თუ ისე, ფრაზა ითქვა და დეიდა მარიამი ისევ კარტს მიუბრუნდა. მეც კარი
მივხურე, ლოგინზე გაუხდელად გავიშოტე და თვალები დავხუჭე.
კაცმა რომ თქვას, სხვა რა უნდა მენახა! მაკა იყო ყოველივეს დასაბამი და ამოსავალი
წერტილი. ქვეყნიერების გული, ღმერთის არსებობის დასტური. სხვა ყველაფერი,
სულიერიც და უსულოც, არსებობდა მხოლოდ იმიტომ, რომ მაკას არსებობა ეუწყებინა
ჩემთვის.
არა. სიტყვა უილაჯოა. იქნება უშანგი იყო მართალი... რადგან არავის ძალუძს იმის
თქმა, რასაც განიცდის.
მე რომ ახლა მტკიცება დავიწყო, არავის არასოდეს ისე არავინ ჰყვარებია, როგორც მე
მაკა მიყვარდა-მეთქი, კაცობრიობის სამიჯნურო ისტორიაში მსოფლიო რეკორდი მე
დავამყარე-მეთქი, გამოუცდელები იქნებ მენდოთ და დამიჯეროთ, მაგრამ
გამოცდილები გულში ჩაიცინებთ და გაიფიქრებთ: „ეჰ, შვილოსა, შენ რომ ჩემი
სიყვარულის ამბავი იცოდე, მაგას აღარ წამოროშავდი“. მართალიც იქნებით. კაცის
გულში ჩახედვა კაცს არ ძალუძს, სხვა საზომი კი არ არსებობს. ამიტომ ყველას თავისი
სიყვარული და თავისი განცდა ჰგონია უპირველესი და უძლიერესი. ჰამლეტსაც ასე
ეგონა, დანიის პრინცს; უშანგისაც ასე ეგონა. ჰამლეტმა თქვა, ორმოცი ათას ძმას,
ერთად აღებულსო! მაგრამ ეს, უბრალოდ, მოხდენილი ფრაზა იყო. დაჯერებით ვინ
დაუჯერებდა! მოხდენილი ფრაზა თუ მომაგონდა რამე, მეც ვიტყვი, თუ არადა,
უბრალოდ მოვყვები, რაც იყო და როგორც იყო.
„ჰო, არ უშრიალებს“.
არ ვიცი, ამ სიტყვების ბრალი იყო თუ იმის ბრალი, რომ მაკას სახეზე ნაღველი
შევნიშნე, უცებ გული შემეკუმშა.
იმავ წამს მთელი შინაგანი ენერგია მოვიკრიბე, რათა ძილისთვის თავი დამეღწია. ეს
ძნელი საქმე იყო და კარგადაც გავწვალდი. ძილი ისე მითრევდა, როგორც ჭაობი, მე კი,
რაც ძალი და ღონე მქონდა, ზევით მივიწევდი. ბოლოს, როგორც იქნა, ამოვძვერი,
თვალი გავახილე და, რა იქნება ხვალ გვიან-მეთქი, გაკვირვებულმა გავიფიქრე.
ჯერ კიდევ ბურანში ვიყავი. და იმ ერთ წამში, სანამ ბურანი გრძელდებოდა, კვლავ
გაირბინა გონებაში დღევანდელმა დღემ. ორი ეპიზოდი ისე მეცა თვალში, თითქოს
მსხვილი შრიფტით ყოფილიყო აწყობილი. ერთი, როცა მაკამ ჩემს არარსებულ
მეგობრებზე ჩამომიგდო სიტყვა, და მეორე, ისეთი გრძნობა არ გქონდა, თითქოს
ბუტაფორულ ხეს რგავდიო, რომ მკითხა და მის ნათქვამში ჩემთვის გაუგებარ
სიმართლეს მოვკარი თვალი. და ერთბაშად გამახსენდა, რომ მთელი დღის
განმავლობაში ლოდივით მაწვა რაღაც შეუცნობელი დარდი. ახლა მივხვდი, რა იყო ის
დარდი: ვითომ უცნობ წერტილებს ვშლიდი ჩვენს ურთიერთობაში, სინამდვილეში კი,
რაც მთავარი იყო, იმას ვმალავდი. ჩემი უცნაური გარდაქმნის ამბავს ვმალავდი,
მანქანის ყიდვა რომ გადავწყვიტე და გროშების მოგროვება დავიწყე. პირველ რიგში
სწორედ ეს უნდა მეთქვა. ეს იყო ყველაზე საეჭვო წერტილი. ვაპირებდი კიდეც ამის
თქმას. მთელი დღის განმავლობაში ვაპირებდი, მაგრამ ვერ გავბედე. ახლა ისიც
ვიცოდი, რატომ ვერ გავბედე. არა. იმიტომ არა, თითქოს მეშინოდა, მაკას თვალში ჩემი
ღირსება არ შელახულიყო. ჩემი ღირსება არ მაფიქრებდა. მაკას ღირსება მაფიქრებდა.
შეუცნობლად ვგრძნობდი, რომ ამ ამბის აღიარება რაღაც ჩირქს მოსცხებდა,
როგორღაც გააუბრალოებდა, გააუხეშებდა, ისეთ შეურაცხყოფას მიაყენებდა,
როგორიც უნდა იგრძნოს მუსიკოსმა, როდესაც შთაგონებით უკრავს რაღაც
ღვთაებრივ მუსიკას, ყველა ნერვი მუსიკადა აქვს ქცეული, და ამ დროს რომელიმე
ტლუ მსმენელი ხმაურით მოიხოცავს ცხვირს...
ცოტა ხნის შემდეგ დაღლილობამ თითქოს გამიარა, მაგრამ სუნთქვა ჯერ კიდევ
მიჭირდა. ერთი პირობა დავაპირე, გარეთ გავალ, სუფთა ჰაერზე გავივლი-მეთქი,
მაგრამ ეს აზრი მაშინვე უკუვაგდე: დეიდა მარიამს რომ გაეგო ჩემი გასვლა, ვინ იცის,
რა კუდი გამოებმებოდა ამ ამბავს და რა უსიამოვნება დატრიალდებოდა.
უცებ გულში ეჭვმა გამკრა: იქნებ წეღან რომ თავში სისულელემ გამიელვა, მხოლოდ
იმიტომ არ ჩავიდინე, დეიდა მარიამს არ გაღვიძებოდა?
ლოგიკამ შვება მომგვარა. ცოტა შემცივდა კიდეც. ამიტომ ისევ ლოგინს მივაშურე.
ოღონდ მაგიდის ლამფა არ ჩამიქრია. ვიცოდი, მალე არ დამეძინებოდა. წიგნს
გადავწვდი და კითხვა დავიწყე...
- რატომაც არ ვივლი!
- არ იცი. ისე დადიხარ, თითქოს სულ იმის შიშში იყო, ფეხი არაფერს წამოკრა.
- ნუ მოიგონებ რაღაცას!
- არაფერს არ ვიგონებ.
- აჰა!
მაკა იცინოდა.
- მე მსახიობი ვარ?
- არა.
- მე შევამჩნიე. სხვა დროს, როცა შენს სიბრძნეს ახსენებ, ჩემიც ზედ მიაყოლე. შენი
სიარულის მიხედვით, ისეთ რამეებს გამოვიცნობ ხოლმე, სიარულთან რომ არაფერი
კავშირი არა აქვს.
- მაგალითად რას?
- რაას?
- როცა ნაბიჯს აურევ და სიარულის ტემპს შეცვლი, ეს იმის ნიშანია, რომ სადღაც
ნაცნობს მოკარი თვალი. მერე, ნაცნობი რომ გიახლოვდება, წინ გავარდები, თითქმის
მთელი ნაბიჯით გამისწრებ. ბოლოს, როდესაც ნაცნობი ჩაივლის, ისევ ძველ რიტმს
დაუბრუნდები.
- კი.
მე გამეცინა.
- ასეთ რამეებზე არასოდეს დავფიქრებულვარ. სადა მაქვს მაგდენი ჭკუა! ისე, ვინმეს
რომ ეკითხა, ვეტყოდი, ცუდი ცუდია და კარგი კარგია-მეთქი.
- აბა რა არის!
- შენ ხომ ამბობ, ცუდი კარგია და...
- რა?
- რომელი ხე?
მაკამ ისეთი სახე მიიღო, მოსწავლეს რომ ძალიან ძნელ კითხვას მისცემენ განვლილი
მასალიდან, და ცალი მხარი ნელა, გაუბედავად აიჩეჩა.
მაკამ ამოიოხრა.
- კარგი. რაკი ქვეყანაზე აუხსნელი არაფერი შეიძლება დარჩეს... - აქ დაფიქრდა და
უფრო სერიოზული კილოთი განაგრძო. - გინახავს ორი ისეთი კაცი, ერთმანეთის
სრული ასლები რომ იყვნენ?
- რატომ?
- არც გრძნობა.
- ოოჰ! როგორც გინდა, ისე ახსენი. მე მეტს ვეღარაფერს ავხსნი. რა მოხდება, სულ ცოტა
რაიმე მაინც დავტოვოთ აუხსნელი.
მე გამეცინა.
- კარგი, დავტოვოთ.
და გავიფიქრე: „რატომაც არა! დარჩეს ზოგი რამ აუხსნელი. უთქმელიც დარჩეს ზოგი
რამ, რაც შედარებით უბრალოა და უმნიშვნელო. მაგრამ არსებითი კი უნდა ითქვას.
ფულის ამბავი უნდა ითქვას. თორემ მეც ბუტაფორული ხე ვიქნები. ნიღაბს ვაჩვენებ
და სახეს დავმალავ. მაკამ უნდა იცოდეს, რომ ის კაცი, რომელიც ფერად-ფერადი
სიტყვებით სიყვარულს ეფიცება და შიგადაშიგ მაღალ მატერიებზე ლაპარაკობს, ცოტა
ხნის წინ გაბოროტებული სახით აგროვებდა ფულს, გამდიდრება ეწადა, მანქანის
ყიდვას აპირებდა, რათა მერე უმანქანო ხალხისთვის ზემოდან დაეწყო ცქერა. მაკამ
უნდა იცოდეს, რომ ამ კაცს ერთხელ დედოფალ ნეფერტიტის სურათიდან მტვრის
გადმოწმენდა დაავიწყდა, მეორედ კი, თავის ჭკუაზე რომ იყო და საღად აზროვნებდა,
დიდხანს იფიქრა იმაზე, იქნებ მართლა გამეყიდა ეს სურათი, თუ, რასაკვირველია,
შესაფერის ფასს შემომაძლევენო. ამაზე დიდხანს იფიქრა, იმაზე კი წამითაც არ
დაფიქრებულა, რომ „შესაფერისი ფასი“ სრულიად შეუფერებელი და უადგილო
გამოთქმა იყო, მაკამ უნდა გაიგოს ყოველივე ეს და ამის შემდეგ თქვას თავისი სიტყვა.
მერე რა, რომ იმ ფულს ახლა ისეთივე გააფთრებით ვფანტავ, როგორი გააფთრებითაც
ადრე ვაგროვებდი. რომელმა სულელმა თქვა, მონანიება კაცს დანაშაულისაგან
ათავისუფლებსო! დანაშაულის ერთადერთი პასუხი არის სასჯელი და მხოლოდ
სასჯელი. ამინ!.. დანაშაული? ხომ არ ვაზვიადებ! ბოლოს და ბოლოს ასეთიც რა
მოხდა?.. მოხდა! არაფერსაც არ ვაზვიადებ! სურათი რომ მართლა გამეყიდა, ეს უკვე
ბევრს აღარაფერს შეცვლიდა, მთავარი ცოდვა მაშინ ჩავიდინე, როცა ამის
შესაძლებლობა დავუშვი... აზროვნება არ არის უპირატესობა. კარგად ასხმული
ლოგიკური ჯაჭვით მე შემიძლია რაღაც სიღრმეს მივაღწიო, მაგრამ ამ სიბრძნესა და,
როგორც ზოგჯერ უნებური კომიზმით უწოდებენ, „ინტელექტუალურ
შემართებას“ ერთი მოსმით აბათილებს მაკას ინტუიცია და ქვეცნობიერი სინათლე.
ალბათ, ამიტომაც დადის ასე რბილად და იმედიანად... დადის? სრული სიმართლეა!
როცა შიშითა და სიფრთხილით დააბიჯებ, სწორედ მაშინ წამოედები რამეს. ამით
ყველაფერი ითქვა! ბავშვები ყინულზე? შიში როდისღა ჩნდება? დიდები ფრთხილად
დადიან, რადგან ხელში ლოგიკის ჯაჭვი უჭირავთ. ჯაჭვის პირველი რგოლი ფეხის
დასხლტომა და წაქცევაა, ბოლო რგოლი - აქედან ლოგიკურად გამომდინარე კიბო.
შიში. დაცემის შიში! საკუთარი თავის არნდობა. არნდობა ეჭვია, ეჭვი უკვე დაცემაა.
გარდაუვალი დაცემა. ახლა ვეტყვი მაკას ყველაფერს. სხაპასხუპით და მოკლედ კი არა,
არიქა, მალე მოვათავო-მეთქი. არც ნაძალადევი ღიმილით და ვითომ ხუმრობით. არა.
სერიოზულად. ისე, როგორც იყო. ნელა მოვუყვები ყველაფერს, დალაგებულად,
თავიდან ბოლომდე. ვეცდები, მაშინდელი განცდებიც გავიხსენო. ახლავე დავიწყებ.
ოღონდ როგორ დავიწყო? იცი-მეთქი, მაკა, ვეტყვი, ამ ცოტა ხნის წინ დიდი ამბით
ვაგროვებდი ფულს, მანქანა უნდა მეყიდა... არა. ასე არ ვარგა. სერიოზულობა აკლია.
მაკა, ვეტყვი, ერთი ცოდვა მაქვს ჩადენილი და უნდა გაგიმხილო... არც ასე. ცოდვა რა...
კი, ცოდვაა, როგორ არა, მაგრამ ხმამაღლა რომ იტყვი, ცოტა გაზვიადებული ჩანს... აბა,
როგორ დავიწყო?.. მაკა, ხმა ცოტა ყრუ მექნება, მაგრამ ამას ვერსად გავექცევი. მაკა,
ერთი რაღაც უნდა გითხრა და კარგად დამიგდე ყური. ასეთი დასაწყისი ცოტა
შეაშინებს... მერე რა. შეაშინოს. უკეთესიცაა, მზად იქნება. ჰო. კარგად დამიგდე ყური.
მე მგონია, ჩვენს ურთიერთობაში ისეთი დრო დადგა, როცა ერთმანეთისაგან არაფერი
არ უნდა გვქონდეს დამალული. რასაც ახლა გეტყვი, ამის თქმა ძალიან მიჭირს, მაგრამ
მაინც უნდა გითხრა. მერე შენ განსაჯე... და მოვუყვები. წვრილად. დალაგებით. მაკა
ყურადღებით მომისმენს. არც ერთხელ არ შემაწყვეტინებს. როცა დავამთავრებ, სიჩუმე
ჩამოვარდება. მაკას სერიოზული და დაფიქრებული სახე ექნება. ბოლოს წყნარად
იტყვის: კარგია, რომ მითხარი. და მის მშვიდ, რბილ ხმაში ოდნავი დისონანსი
გამოკრთება. მერე?.. მერე, რა ვიცი... ესე იგი, როგორ ვიწყებ? მაკა, ერთი რაღაც უნდა
გითხრა და კარგად დამიგდე ყური. ძნელი კია, გაზეპირებული ფრაზით დაწყება.
წეღან, დაჯერებულად და მყარად გავლა რომ დავაპირე, ნაბიჯი უარესად ამერია. არა.
მაინც უნდა დავიწყო... რას იტყვის მაკა? უნდა დავიწყო. უნდა ვთქვა. როგორმე...“
- რა იყო?
მე დაბნეულად გავიღიმე.
მაკამ ლამაზი შუბლი შეიჭმუხნა (ამ დროს ცოტა სასაცილო სახე ჰქონდა) და
თავდაჯერებული მორალისტის კილოთი წამიკითხა: - ფიქრებში გართული კავალერი
კარგი კავალერი არ არის. გადაიყარე ეგ ფიქრები, კარგად გამოფხიზლდი და შეხედე,
სად მოვსულვართ!
- მართლა ამბობ?
- მეშინია.
მე გამეცინა.
- რისი გეშინია?
- ნუ ახსენებ...
ხელი ხელში მოვკიდე და ჭიშკრისკენ წავიყვანე. მაკა ნებას დამყვა, მაგრამ ზედ
ზღურბლთან მაინც შეჩერდა.
- მერე შეიძლება?
- რა?
- შესვლა.
- ჯერ არ დაკეტავენ.
- მაგას არ გეკითხები... უხერხული ხომ არაა-მეთქი. აი, ჩვენ ცოცხლები ვართ... თავი
მოგვაქვს ჩვენი სიცოცხლით და...
გამეცინა.
- წეღან რა ვთქვი?
- ხანდახან.
- ესეც სასაფლაო, - ვუთხარი მაკას, - გინდა, მე შენი მეგზური ვიქნები. ვითომ შენ
უცხოელი ტურისტი ხარ, - მაკა გატრუნული მომყვებოდა და მე განვაგრძე. - მაშ, ასე.
ჩემო ძვირფასო ქალბატონო უცხოელო, თქვენ ახლა იმყოფებით ჩვენი ჭაღარა
დედაქალაქის ერთ-ერთ საუკეთესო სასაფლაოზე. მართალია, ბინდის გამო
ხილვადობა გაუარესებულია, მაგრამ, ენდეთ ჩემს სიტყვას, ირგვლივ ენით აუწერელი
სილამაზეა. ბინდი ხელს არ უშლის ამ სილამაზეს, მხოლოდ იდუმალებას ანიჭებს.
იდუმალება კი ჰარმონიულად ერწყმის თვით სასაფლაოს არსს და რელიგიურობის
განელებულ გრძნობას აღვივებს. აქ, მიწის ამ პატარა მონაკვეთზე, რომელიც გარე
სამყაროსაგან ღობითა და სიკვდილითაა გამიჯნული, შავი და თეთრი მარმარილოს
უკიდურესი კონტრასტი სიმბოლურად უსვამს ხაზს სიცოცხლისა და სიკვდილის
შეურიგებლობას. მარმარილოს ნატიფი ელვარება, ყვავილების ზღვა და ფერადი
კენჭებით მოფენილი ბილიკები განუმეორებელ მომხიბვლელობას ანიჭებს აქაურობას.
ყოველგვარი ანგარებისაგან თავისუფალი პატივისცემა მხოლოდ მიცვალებულთა
წილხვედრია. ამიტომაც მოვისწრაფით აქეთკენ უწყვეტ ნაკადად. ამიტომაცაა ეს ერთი
გოჯა მიწა გაცილებით უფრო მჭიდროდ დასახლებული, ვიდრე მსოფლიოს ყველაზე
დიდი ინდუსტრიული ცენტრები. ვის არ ნახავთ აქ! აქ არის ისიც, ვინც ჯერ კიდევ
დედის მუცელში მოკვდა, და ისიც, ვინც შვილიშვილების სიკვდილს მოესწრო. ისინი
აქ წვანან მშვიდად და უდრტვინველად ულამაზეს ყვავილთა სურნელში ჩაფლულნი,
უშფოთველნი და ყოველგვარი ზრახვისაგან დაცლილნი. ეს სასაფლაო კარგად ასახავს
ქართველი კაცის ეროვნული ხასიათის ერთ თავისებურებას: წამხედურობასა და
მეჯობნიობას. დღის სულზე მობრძანდით, ქალბატონო უცხოელო, და ნახავთ რა
სიმდიდრეა აქ. ჭირისუფალი ყიდის უკანასკნელ პერანგს და იწვევს უკეთესთა შორის
უკეთეს მოქანდაკეს, რათა მისი მიცვალებულის ქანდაკება მეზობელი მიცვალებულის
ქანდაკებაზე უკეთესი იყოს. ჭირისუფალი ყიდის უკანასკნელ პერანგს და ყიდულობს
მაღალხარისხოვან მარმარილოს, რათა მისი მიცვალებულის სახლი მეზობელი
მიცვალებულის სახლზე უკეთესი იყოს. ჭირისუფალი ყიდის უკანასკნელ პერანგს და
ყიდულობს უკეთესთა შორის უკეთეს პოეტს, რათა მისი მიცვალებულის ეპიტაფია
მეზობელი მიცვალებულის ეპიტაფიაზე უფრო პათეტიკური და გულისამაჩუყებელი
იყოს. მაგრამ საქმე ისაა, რომ არც მეზობელი მიცვალებულის ჭირისუფალი რჩება
ვალში და ისიც ყიდის უკანასკნელ პერანგს... და შენდება სასაფლაო, ულამაზესი და
უმტკიცესი ნაგებობა დედამიწაზე. ეს სასაფლაო ყველა გამოცდას გაუძლებს და
მრავალი წლის მერე, შორეული პლანეტიდან ჩამოსული გონიერი არსებანი უამრავ
უგუნურ ჰიპოთეზას შექმნიან იმის თაობაზე, თუ რა დანიშნულების უნდა ყოფილიყო
ეს უცნაური ციხე-ქალაქი.
მე მძიმედ ვსუნთქავდი.
მე შევკრთი.
მაკამ უეცრად ხელი მაჯაში წამავლო და სეხეზე შევატყე, რომ რაც ძალა და ღონე
ჰქონდა, მიჭერდა.
- ოოჰ!
- შენ კი, ასეთ ბუნებრივსა და ასეთ კარგს, რისი უნდა გეშინოდეს! სასაფლაოს შიში
მოჩვენებითი შიშია. შეეჩვევი და აღარ შეგეშინდება. აი, მაგალითად, ახლა რომ
გამბედაობა მოიკრიბო და საფლავის ქვაზე ჩამოჯდე...
- აა! - იწივლა მაკამ. - გაჩუმდი! - და რაკი საფლავის ქვასთან მართლა ძალიან ახლო
იდგა, სწრაფად დაიხია უკან, მაგრამ ბილიკი ვიწრო იყო და ახლა მეორე საფლავის
ქვასთან აღმოჩნდა. იმასაც მოშორდა, ბილიკის შუაში შეჩერდა და მხარით მკლავზე
მომეყრდნო.
მე ვიცინოდი.
- მაკა, - ვუთხარი და მხარზე ხელი მოვხვიე. მაკა კიდევ უფრო მომეკრო. - რაც წეღან
ვთქვი, ყველაფერი ჭორი იყო. აუმღვრეველი ყოფაც, სასაფლაოს სილამაზეც,
ყველაფერი... აუმღვრეველი ყოფა დაჭაობებული წყალია, დახავსებული კიბე,
დაობებული პური, უძრავი მოლეკულები, მინუს 273 გრადუსი. უმაღლესი სილამაზე
კი სიცოცხლეა: ხმაური, დუღილი, ქაოსი... ხოლო სიცოცხლე განუყოფლად ბატონობს
ქვეყნიერებაზე, რადგან მაკა ასე ყურისწამღებად ჭყივის და გაფართოებული
თვალებით შემომცქერის. ნახე, ნიავმა რომ დაუბერა, ყვავილები როგორ ამოძრავდნენ,
- მე დავიხარე და მოქანავე ვარდს ხელი გადავუსვი. - ყვავილები სასაფლაოზე - ეს
არის სიცოცხლის სიჯიუტე. სიცოცხლე სასაფლაოსაც თავისად ისაკუთრებს,
სიკვდილს არაფერს უთმობს. შენ ნუ გეშინია, მაკა.
- კარგი, წავიდეთ. ოღონდ იცი, რა? აქვე ახლო ჩემი ყოფილი დიასახლისია
დასაფლავებული...
- ნინელი?
- წამო.
მაკას ხელი ხელში ჩავკიდე და გზას გავუდექით. რომელიღაც გრანდიოზულ საფლავს
შემოვუარეთ. მარცხნივ გავუხვიეთ. ფერდობს ჩავუყევით. ნინელის საფლავი
ფერდობის ძირში იყო. ქვემოთ ჩავიხედე და უცებ მოწყვეტით შევჩერდი.
- ვინ?
მაგრამ რაკი საქმეში მაკა ჩავრიე, შიში აღარაფრისა მქონდა. მაკამ ჭირისუფლებს ხელი
ჩამოართვა და მისმა ღიმილმა ერთბაშად გაანათა ყველაფერი. ვარდენ მექვაბიშვილის
ახალმა ცოლმა შვება იგრძნო, ქვედა ტუჩი კბილების ტყვეობიდან გაათავისუფლა და
მიამიტური, გულისამაჩუყებელი და საოცრად ადამიანური რამ ჩაიდინა: მაკასკენ
მიიწია, სულ ახლოს მივიდა და გვერდით ამოუდგა: ვარდენ მექვაბიშვილმა თავით
მაკაზე მანიშნა: - შენი ოჯახობაა?
გამოგვეთხოვნენ და წავიდნენ.
- ნუ გაყიდი!
დუმილი გაგვიგრძელდა.
- არც ისე.
- რაა?
- არც ისე-მეთქი.
- რატომ?
ვისხედით და ვდუმდით.
- ღრმა და შორეული?
- რად უნდოდა?
შევკრთი და გავჩუმდი. ხოლო მაკამ თქვა: - შეამჩნიე? ის ქალი ფეხმძიმედ იყო. - მაკას
ხმაში რაღაცნაირი სევდა და იდუმალება გაისმა.
- შევამჩნიე.
- ჯანიანი. მხნე. შესახედავად, ამას ჯვარი სწერია და, რაღაცით ძალიან ჰგვანან
ერთმანეთს. მე მგონია, სოფლური იერით. საოცრად ცნობისმოყვარე და ხმაურიანი
იყო. წყნარად რომ ლაპარაკობდა, მთელ უბანს ესმოდა. თავსაც ხმაურით
იმართლებდა: ფუჩუნი ქურდების საქმეა, დასამალავს და საჩუმათოს არც არაფერს
ვაკეთებ და არც არაფერს ვამბობო. საავადმყოფოში რომ იწვა, ერთხელ სანახავად
მივედი. ვარდენი სასთუმალთან უჯდა, ჩუმი და გაბუსუნებული. ნუგეშისცემა არ
ეხერხებოდა საბრალოს, გართობა და შექცევა არ ეხერხებოდა. იჯდა ყურებჩამოყრილი
და საცოდავად აცეცებდა თვალებს. მაშინ იყო, რომ უთხრა: „აწი რა გეშველება,
ვარდენა, შე საწყალო, ვის გაკეთებულ ლობიოში ამოუსმევ ხუთივე თითს?“ მეტი
აღარც უთქვამს რამე. ნახევარ საათში სულიც დალია. არადა, ასეთი ქალის სიკვდილი
ცოტა წარმოუდგენელი ჩანდა.
მაკა წამოდგა.
- წავიდეთ.
- წავიდეთ.
მაკას ხელი ხელში მოვკიდე და წავედით. აქეთ ბილიკი აღარ იყო და რთული
მანევრებით მივიწევდით წინ საფლავებს შორის.
- სიცოცხლე იყო.
- შენ ხომ დიდი ხანი არაა, რაც მიცნობ. რატომ უნდა კვდებოდნენ ასე ახალგაზრდები?
და ასე უაზროდ?
- ზოგ რამეს ჩვენ ვტოვებთ აუხსნელს, ზოგი რამ თავისით რჩება აუხსნელი... ალბათ
იმიტომ, რომ ღმერთის ყოვლისშემძლეობა ჭორია.
უცებ თავში გამიელვა აზრმა, რომ არსი საგულდაგულოდაა გადამალული. იმავ წამს
ეს აზრი გაქრა, მაგრამ ისეთი შთაბეჭდილება შემექმნა, თითქოს ეს გაქრობა ძალიან
ჰგავდა გაგდებას...
აქედან ჩემს სახლამდე სულ ორასი მეტრი იყო. და ამ ორასი მეტრის მანძილზე
ორასჯერ შევიცვალე აზრი. აზრი კი ისევ იმ საგანს დასტრიალებდა, მტკივნეულსა და
აქამდე მოუგვარებელ აღსარებას. გადაწყვეტილება თითქოს მტკიცე და ურყევი იყო.
ყოველ შემთხვევაში, დილით ასე ჩანდა, მაგრამ მერე სიმტკიცე მოდუნდა, ურყევობა
დაიფშვნა და მაკას ვერ ვუთხარი მთავარი სათქმელი. ახლა მივაბიჯებდი მთვარისა
და ელნათურების შუქით მკრთალად განათებულ ქუჩაში, გვერდით ერთგული
ძაღლივით მომდევდა საკუთარი ჩრდილი, ხოლო ტვინში უთავბოლოდ
დათარეშობდნენ ფიქრები. ასეთ დროს მტყუანისა და მართალის გარჩევა ძნელია. ერთ
წუთს რომ წუხანდელი „ხვალ გვიან იქნება“ მახსენდებოდა და ჩემს გულს
ვასკდებოდი, რატომ ყველაფერი არ გავუმხილე-მეთქი, მეორე წუთს თავს
ვიმშვიდებდი: იქნებ სწორად მოვიქეცი? იქნებ ჯობდეს, არაფერი ვუთხრა? მერე
რაღაც საშუალო გზას ვეძებდი. თქმით კი უნდა ვუთხრა-მეთქი, ვფიქრობდი, მაგრამ
დღეს შესაფერისი მომენტი არ შემესწრო და რა მექნა? მთავარია, ვუთხრა და, დღეს
იქნება თუ ხვალ, ამით ქვეყანა არ დაიქცევა.
სადარბაზოში რომ შევედი, თავში ისევ ისეთი დომხალი მქონდა. ხან ერთი აზრი
მეგონა სწორი, ხან მეორე, ხან მესამე.
პლასტილინი
რომელმან ქმნეს ცოდვაჲ, მონაჲ არს იგი ცოდვისაჲ.
იოანე 8, 34
- დეიდა მარიამმა საკმაოდ ზუსტად ამიწერა თქვენი გარეგნობა, - მითხრა ქალმა, ისე
რომ არც თვალი მოუშორებია და არც პოზა შეუცვლია, - მაგრამ ხასიათზე რომ მიდგა
საქმე, მაშინ კი შეფერხდა და რაღაც გაუგებარი და დაუჯერებელი მიკიბ-მოკიბა.
რომანტიკოსიაო, რაც მართალია, მართალია, არ უთქვამს.
- ჩაი თუ გაქვთ?
- აქამდე რომ არ დავიძინე და თქვენს მოსვლას დაველოდე, ამის მიზეზი ჩაი უფროა,
ვიდრე ცნობისმოყვარეობა. წყალი რახანია ქურაზე დგას და დუღს. მაგრამ ჩაი ვერ
ვიპოვე.
- უდროოდო არ ეწერა?
- არა. უდროოოდო არ ეწერა. ეტყობა იუმორის გრძნობა არ ეყოთ. წასვლის წინ დეიდა
მარიამმა გამომიძახა და მთხოვა, ერთი-ორი დღით აქ დავრჩე, სანამ ის თავის სიყრმის
მეგობარს დაიტირებს. და ამ ორ დღეს, გინდათ თუ არა, ჩემი მდგმური უნდა იყოთ.
- ცოტა დაიგვიანეთ.
მე მხრები ავიჩეჩე.
- მიზეზი მქონდა.
გაიღიმა.
- ასეთი რა ჩაიდინა?
- მეტს რაღას ჩაიდენდა! ახალგაზრდა ქალისა და ახალგაზრდა ვაჟის მარტო
დატოვება ორი დღით, - ჩაი მოწრუპა და ფინჯანი ისევ ლამბაქზე დადგა, - არც ისე
უწყინარი თამაშია.
- ლექსებს არ წერთ?
- რამ გაფიქრებინათ?
- ჩაი გაგიცივდებათ.
ხოლო იმან ჩაის სმა მოათავა, ლამბაქი ცერა თითით გვერდზე მისწია. ოდნავ უკან
დაიხია, ფეხი ფეხზე შემოიდო, სკამის საზურგეს გადააწვა და ხელები ჯვარედინად
დაიკრიფა მკერდზე.
- რამდენჯერ?
- რამდენჯერ?
- ერთხელ.
- არა. მაგ საკითხში ევროპის დონეზე ვაზროვნებ. ქალს ისეთივე უფლება აქვს
მოიშხამოს ფილტვები და გაიჩინოს ყელის კიბო, როგორც მამაკაცს. - მას გაეცინა, მე
განვაგრძე, - მატრიარქატი დადგება თუ არა, არ ვიცი: ამბობენ, ისტორია არ
მეორდებაო. მაგრამ ქალი რომ თანდათან ყველა სფეროში აღწევს დამოუკიდებლობას,
ეს ფაქტია. დღესდღეობით მამაკაცების პრივილეგია - უცებ გამახსენდა, როგორ
შევცბი და როგორ გადამკრა წეღან ფერმა, ახალგაზრდა ქალისა და ახალგაზრდა კაცის
ორი დღით მარტო დარჩენა რომ ახსენა, - კრივი და ჭიდაობაა.
- ცოლის ღალატი?
- ცოლის ღალატიც.
- ეგ არის მთავარი პრივილეგია, თორემ ჭიდაობა ადვილია. აი, როცა მაგ მთავარ
პრივილეგიასაც მოვუსპობთ ჩვენს ქმრებს, მაშინ დაკრავს ქართველი ქალების სრული
ემანსიპაციის ჟამი.
მე ჩავიცინე.
- ვერაფერი პერსპექტივაა.
- მე გავრეცხავ.
მე დავჯექი და ვუყურებდი.
- როგორც გნებავთ.
- მართლა გვიანია. მე ამ დროს შუა ძილში ვარ ხოლმე. მშვიდობის ღამეს გისურვებთ.
- ღამე მშვიდობისა.
კართან მოტრიალდა.
- როდის?
- საერთოდ.
- ხვალ ჩემი სტუმარი ხართ. სადილი სალონში გაიმართება. ხომ არაფერი გაქვთ
საწინააღმდეგო?
- უნდა დაგიმტკიცოთ, რომ არც ისე ცუდი დიასახლისი ვარ, როგორც გგონიათ. ღამე
მშვიდობისა.
არ მეძინებოდა.
ერთხანს ვიტრიალე. მერე, რაკი ვერ იქნა და ვერ დავიძინე, მაგიდის ლამფა ავანთე,
როგორც ასეთ დროს ვიცოდი ხოლმე, და წიგნი ავიღე.
ვერც კითხვას დავუდე გული. ერთი და იგივე აბზაცი რამდენჯერმე წავიკითხე. თავში
კი არაფერი შემივიდა. მაშინ წიგნი ისევ დავხურე და სკამზე დავდე, გულაღმა დავწექი,
ხელები თავქვეშ ამოვიწყე და გულში თვლა დავიწყე.
ორასამდე დავთვალე.
სძინავს?
საქციელში... გარეგნობაში...
ქანდაკებასავით...
შარვალი უფარავდა.
ჟაკეტი გაიხადა და სკამის საზურგეზე გადადო. მერე შარვალი გაიხადა. ფეხები სწორი
და ჩამოქნილი ჰქონდა. მერე ხალათი გაიხადა. მკვრივი სხეული. მერე ყველაფერი
გაიხადა. სარკესთან მივიდა. დიდი სარკე იყო, მაღალი. მივიდა. და ღიმილით უყურა
თავის სილამაზეს. გაიზმორა. ხელები მაღლა შეჰყარა და ძუძუებიც აიყოლა. მაღალი
თეძოები ჰქონდა. თმა მხრებზე ეფინა და მხრების ფონს წარმოადგენდა.
დიდხანს ვკითხულობდი.
- დილა მშვიდობისა.
ირინემ ხელი ასწია და ისე მიპასუხა სალამზე. მერე მითხრა: - გვარიანი ძილისგუდა
ბრძანებულხართ, ჩემო მდგმურო. - ყავას დალევთ თუ ჩაის?
ირინე მაგიდიდან ოდნავ მოშორებით იჯდა, სკამის ზურგს მიწოლილი. ფეხი ფეხზე
ჰქონდა შემოდებული, მარცხენა ხელში ლამბაქი ეჭირა, მარჯვენაში - ფინჯანი.
ფინჯანი მოცილდებოდა ლამბაქს, ავიდოდა მაღლა, ტუჩებს შეეხებოდა, აქ მცირე
ხნით შეყოვნდებოდა და ისევ ლამბაქზე ეშვებოდა. მერე ყველაფერი თავიდან
იწყებოდა, თვალები ოდნავ მოჭუტული ჰქონდა და სახეზე ნეტარება ეწერა. ეტყობა,
ყავა მისი საყვარელი სასმელი იყო.
დასკვნა სრულიად მოულოდნელი და გაუგებარი იყო, მაგრამ, ხმა რომ ამოიღო, მაინც
ძალიან გამიხარდა. შიშველ ბარძაყებს სწრაფად მოვწყვიტე თვალი და სახეში შევხედე.
ირინემ გაიღიმა.
- კი, გმადლობთ.
მე გამეღიმა.
ჭურჭელი აკრიფა.
რეცხვას შეუდგა.
- მოგეხმარებით რამეში.
მამაკაცური ვალი...
რა ვალი?
ვისი ვალი?
კაცი?
ოდითგან რომ ყველა მამაკაცს გაეკეთებინა ის, რისი გაკეთებაც შეეძლო, დედამიწა
აქამდე ან სამოთხედ იქცეოდა, ან ნამსხვრევებად.
კაცი...
ვისთვის?
რატომ?
რა უნდა მოვიმოქმედო?
შევცბი.
- ათზე.
- მაშ, ერთად წავიდეთ, - ირინემ საათს დახედა. - უკვე დროც ყოფილა, გავალ,
მოვემზადები.
- მზადა ხართ?
- კი.
- მაშ, წავიდეთ.
გზაჯვარედინზე გავედით.
ჯერ ვიღაც ბავშვიანი ქალი ჩამოვიდა. ქალი შეუხედავი იყო, ბავშვი - ბუთხუზა და
ლამაზი. ხელიხელჩაკიდებულები ჩამოვიდნენ და ასევე ხელიხელჩაკიდებულები
გაუყვნენ ქუჩას.
მერე მოხუცი კაცი გამოჩნდა. ძლივს მოფრატუნებდა. ხელში ჯოხი ეჭირა. კიბეს რომ
მოადგა, მის მხარზემოთ მაკას გაბრწყინებული სახეც გამოჩნდა. მაკამ დამინახა,
შემომცინა და ხელი დამიქნია.
ჩემს ირგვლივ ერთბაშად ყველაფერი გაქრა მაკას ღიმილის გარდა. მე ამ ღიმილში ისე
ჩავიძირე, როგორც ოკეანეში და წამით ვიგრძენი, რომ ღმერთი სადღაც ძალიან ახლო
იყო. მაგრამ უცებ მაკას სახეზე ღიმილი წაიშალა. მაკამ თვალები მოჭუტა და
გაკვირვებითა და ცოტა შეშფოთებით დამაკვირდა.
- რა დაგემართა?
მე გამეღიმა.
- არაფერი. რა იყო?
- რა მიგავს ავადმყოფს?
- მოიტა ხელი, - ჩანთა იღლიაში ამოიჩარა და ჩემი ხელი ხელებში მოიქცია. - სიცხე არა
გაქვს... გაფითრებული რატომ ხარ?
- გაფითრებული ვარ?
- აბა რა ხარ! - ჩანთა გულზე მიიხუტა, გახსნა, ერთხანს აფათურა შიგ ხელი და ბოლოს
პატარა, მრგვალი სარკე ამოიღო. აქ მცირე ხანს შეყოყმანდა, მერე თავისებურად ცერად
შემომხედა და, თუმცა ღმერთი-რჯული არავითარი საბაბი არ მიმიცია, მითხრა - რა
გიკვირს, სარკე ყველა გოგოს უდევს ჩანთაში... აჰა, ჩაიხედე, თუ გაფითრებული არა
ხარ!
მე გამეცინა.
- დაანებე თავი ჩემს ფერს. თვალი არ ეცეს. შენ ეს მითხარი, ცოტნე დადიანი რომ
ნოინის კარზე მიდიოდა... გახსოვს ეს ამბავი?
- კი.
- ვითომ ასეთი მაგარი კაცი იყო? შეიტყო თუ არა ამხანაგების დატყვევება, ერთი არ
შეყოყმანებულა, დაკრა ფეხი და პირდაპირ ნოინთან გამოცხადდა.
- რა იცი, არ შეყოყმანებულა? ვინ იჯდა მის გულში? იქნებ ბარე ორჯერ გზიდანაც
მოატრიალა ცხენი, სად მივდივარ, რომ მივდივარო! რაში გაგახსენდა ეგ ამბავი?
- ისე... ხოლო ადგილზე რომ მივიდა და უკან დასახევი გზა აღარ ჰქონდა, ვინ იცის,
გულმა რა ბაგაბუგი დაუწყო. იქნებ სასოწარკვეთილმა იფიქრა კიდეც: ეს რა ჩავიდინე!
აქ რა მინდოდა, რა მეგმირებოდა და მევაჟკაცებოდა! ვყოფილიყავი ჩემთვის, კარგი
მესვა და კარგი მეჭამა, მენადიმა, მენადირა და დრო მეტარებინა. ღრმად მოხუცებული
მშვიდად მოვკვდებოდი და კაცი ვერ გაიგებდა, თუ ერთ დროს საგმირო საქმის ჩადენა
შემეძლო და არ ჩავიდინეო.
- რატომაც არა!
- მე?
- ორივე.
- რაღას ერჩი?
- კარგი ერთი.
- კარგი ერთი კი არა, ასეა! მიხვალ თუ არა შინ, სიცხე გაიზომე. თერმომეტრი ხომ
ექნება შენს კუდიან დიასახლისს?.. გინდა წამოგყვები?
„წამო“.
და ახლა, ალბათ, აქ არ ვიქნებოდი. მაშინ სხვანაირად ვიარსებებდი, სხვა
„მე“ ვიქნებოდი. და სამყაროც სხვა სამყარო იქნებოდა.
„წამო“.
მაკა სხივია...
მერე რა, რომ აღარ ჩანს. შემიძლია მივიდე, დავუძახო, წამო-მეთქი ვუთხრა და
წამოვიყვანო.
გულში რას გაიფიქრებს, რა ჩემი საქმეა! ბევრიც რომ ეცადოს, ჩემს მზერას ვერ
დაიჭერს.
საკვირველია, კაცი რომ თავის თავზე დარწმუნებით ამბობს მეო. თითქოს ამაზე
ცხადი და ნათელი ქვეყნად არაფერი იყოს.
ჩემს თავზე ვამბობ „მე“, დანარჩენებზე ვამბობ „სხვები“, თითქოს მათ შორის რაღაც
გაუვალი უფსკრული იყოს, სინამდვილეში „მეც“ ისეთივე სხვაა, როგორც „სხვა“.
ამის ახსნა ძნელია, მაგრამ ეს ისეთივე მწვავე გრძნობაა, როგორც ტკივილი, როგორც
სირცხვილი, როგორც მარტოობა.
მე მამაჩემი ვარ, პაპაჩემი ვარ, პაპის მამა და პაპის პაპა ვარ. მე ადამი ვარ და ღმერთმა
შემქმნა, ოღონდ ამ ღვთაებრივი საქციელის მიზანი არ გამიმხილა. ალბათ, ვერ
გავიგებდი და ამიტომ. გაუგებრობა რომ დამტანჯავდა და ეჭვები შემჭამდნენ, ამაზე
არ უფიქრია.
- გიყვართ ვარდები?
ნაზი ყვითელი ფერის ქვედა კაბა ეცვა, წელთან ვიწრო, ქვემოთ, მუხლისთავებთან
ცოტა განიერი. წინ ჯიბის ჭრილები ჰქონდა და ზედ ღილები ეკერა. ზემოდან
თოვლივით თეთრი მოკლესახელოებიანი ჯემპრი, ღრმად ამოჭრილი გულისპირით
და გარდიგარდმო გადაყოლებული კაბისფერი ზოლებით. თმა მხრებზე ეფინა. იდგა
თავისებურად გამართული, მხრები გადაეშალა და მკერდი ისეთი ჰქონდა, როგორც
მოდერნისტების სურათებზე მინახავს: მკვეთრი, კონტრასტული ხაზები. ძუძუების
ბორცვები ყოველგვარი გადასვლის გარეშე, ერთბაშად იწყებოდა. იდგა ასე, მოქნილი
და სრულყოფილი, როგორც მხატვრის შედევრი, და ღიმილით მიყურებდა. მერე,
პაუზამ რომ თავისთავი ამოწურა და ყავლი გაუვიდა, მითხრა: - წითელი ვარდები
ჩემი სისუსტეა. თუ როდისმე მოგინდეთ, რომ ძალიან გამახაროთ, წითელი ვარდები
მომიტანეთ.
მე გაკვირვებით შევხედე.
- რაო ბებიათქვენმა?
- მადლობისთვის არ მითქვამს.
- განსაკუთრებული მოტრფიალე არც ერთის არა ვარ. ისე კი, რომელსაც თქვენ
დალევთ, მეც იმას დავლევ.
- გაგვიმარჯოს.
მეც დავლიე.
- რა დაგავიწყდათ?
ირინემ განჯინის კარი გამოაღო და ჩაცუცქდა. მე სუფრას მოვავლე თვალი. თითქოს
არაფერი აკლდა.
- უნდა შევჭამოთ?
- მარილს გაუმარჯოს.
- გაუმარჯოს.
- დავთვრები!
- მოგენატრა?
- რატომ?
- რა რატომ?
- რატომ ჩამოაცილებთ?
სადილი მოვათავეთ.
- რა მითხარით?
მე ზემოთ ვეწეოდი.
- იმის გულისთვის, რომ რამდენიმე წლით მეტი ვიცოცხლო, ასეთ სიამოვნებაზე უარს
ვერ ვიტყვი.
- ჰმ! საოცნებო დიასახლისს ერთი ღერი სიგარეტი ვერ გაუმეტებია ასეთი კარგი
მდგმურისათვის.
- აჰა! ათი ღერი აიღე! - სიგარეტით კოლოფი ჩანთიდან ამოიღო და მაგიდაზე დააგდო.
სიგარეტი ავანთე.
- როგორია?
ისეთი საამო იყო მოთენთილობა, ხმა ვერ ამოვიღე. მარტო გავიღიმე პასუხად და ისევ
თვალები დავხუჭე.
თვალები დავიმორჩილე.
- მთები ჩანს.
- მე?
- ჰო.
უნდა მეთქვა, ჰო, შენ-მეთქი, მაგრამ ბოლო წამს რატომღაც წავიბორძიკე და მარტო
„ჰო“ ვთქვი.
გამეცინა.
ვიჯექით და ვაბოლებდით.
მისი ბარძაყი ჩემსას ეხებოდა და მე მექანიკურად ვაბოლებდი, ისე რომ გემოს ვერც
ვატანდი.
- აწი ვეღარ გადაეჩვევი, - მითხრა ირინემ, - ვინც ერთხელ სცადა თავის მოკვლა და ვერ
მოიკლა, ის მეორედ აღარ ცდის.
- სად გვეჩქარება...
რაც დასარეცხი იყო, ირინემ აკრიფა. რაც განჯინაში იყო შესანახი, მე ავკრიფე. მერე მე
სუფრა გადავბერტყე, ირინემ სამზარეულო დაგავა, მერე მე სუფრა შევინახე და
მაგიდას მუშამბა გადავაფარე, ირინე ონკანთან დაიხარა და ჭურჭლის რეცხვა დაიწყო.
მე სიგარეტი გავაბოლე.
- ავინაზღაურებ კიდეც.
- მორჩი?
- კი.
- მადლობა ღმერთს.
- აპარტამენტი მაინტერესებს.
- წავიდეთ.
სამზარეულოდან გავედით.
- ასე გეძინება?
ირინემ გაიღიმა.
- მოდი.
გვერდით მივუჯექი.
მერე ისევ მივუახლოვდი. სულ ახლო მივედი, ისე რომ მუხლები თითქმის მუხლებზე
მივაბჯინე.
- შეტრიალდი.
- გაიხადე.
- გავიხდი.
- გაიხადე. - წეღან რომ გრძნობა გაჩნდა, იმან სხეულის ზედა ფენებში გადმოინაცვლა.
- აჰა, რაინდო!
- რა გაეწყობა!.. - ირინემ კაბა გაიხადა, ქოშები წაიძრო, ოდნავ წამოიწია, რომ ქვეშ
საბანი გამოეთავისუფლებინა, და ლოგინში ჩაწვა.
- გინდა ნანას გიმღერებ და ისე დაიძინე. - ვიცოდი, რომ იდიოტი ვიყავი, მაგრამ
არაფრის შეცვლა არ შემეძლო.
- იცი სიმღერა?
სადღაც, ოთახის რომელიღაც კუნჭულში ეკიდა ბუნდოვანი აზრი, რომ ჩემი პოზა
სულელური და სასაცილო იყო.
ირინემ ორივე ხელი მომხვია, მაგრად მიმიკრა და გამიშვა. მერე არა მიბნედილი
ჩურჩულით, არამედ მშვიდად, მკაფიოდ და მტკიცედ მითხრა: - გეყოფა, მეძინება.
- ნახვამდის.
მე წამოვდექი.
- მაგდებ ხომ?
მე ვიდექი და დავცქეროდი.
„ემანსიპაცია“.
„ემანსიპაცია“.
ავანთე, გავაბოლე.
აზროვნების უნარი ნელ-ნელა დამიბრუნდა და, მესამე ცალი სიგარეტი რომ ავანთე,
ფიქრიც დავიწყე.
ირა...
მერე, ერთ მშვენიერ დღეს, სადმე, რომელიმე ქუჩის კუთხეში, ნაცნობ კაცებთან
მასლაათით რომ ვიქნებოდი გართული, უცებ ჩამოივლიდა ირინე, ჩამოივლიდა ამაყი,
წელში გამართული, ჩამოივლიდა ჩამოსხმული, მკვრივი და ჟრუანტელის მომგვრელი.
მაღალი თეძოებით, კოხტა, მრგვალი გავით. ჩამოივლიდა, როგორც მხატვრის
შედევრი. კაცებს ერთბაშად გადაავიწყდებოდათ რაზე იყო ლაპარაკი, ხარბად
გააყოლებდნენ თვალს და თავს გადაიქნევდნენ: ბიჭო, რა ქალია! მე კი, გამარჯვებული
მამალი, მრავალმნიშვნელოვანი ღიმილით მოვავლებდი თვალს მათს აღტაცებულ
სახეებს და ოდნავ იდუმალი ხმით ვიტყოდი: ეგ რა არის, თქვენ გახდილი უნდა
ნახოთ!
ახალგაზრდა ქალისა და ახალგაზრდა ვაჟის ორი დღით მარტო დარჩენა არც ისე
უწყინარი თამაშია.
ვაითუ მეტი არა აქვს, სულ რომ გავუთავო, რას იტყვის-მეთქი, ვიფიქრე.
- ასეც კარგი ხარ. - ისეთი კილოთი ვუთხარი, როგორითაც უნდა უთხრას კაცმა,
რომლისთვისაც ყველაფერი სულერთია.
- სად?
- სახლში. სულ რომ შენი მდგმური ვიყო. - სიგარეტს ვეწეოდი და ვუყურებდი, როგორ
გადიოდა ბოლი სარკმლიდან.
- რომელი საათია?!
- დავლიოთ.
მე არ გავნძრეულვარ.
მე ჩემს ოთახში შევედი, შუქი არ ამინთია, ისე გავიხადე და დავწექი. საბანი თავზე
გადავიხურე.
არავინ იცის, რა არის დრო. ვინც ამ გაუგებარ მოვლენაზე ისე ლაპარაკობს როგორც
თავის კარის მეზობელზე, ის არც თავის კარის მეზობელს იცნობს. დრო გონებისათვის
მიუწვდომელია. არც ამოცნობა შეიძლება მისი და არც გაზომვა.
- გაგიმარჯოს.
- უკვე ჩამოხვედით?!
- ირინე სადაა?
- წავიდა.
- სად წავიდა?
- რას შვრები!
„ასე სჯობს, - გავივლე გუნებაში. - უკეთესია, მისამართი რომ არ ვიცი. რაკი არ ვნახავ,
ეს ორი კოშმარული საღამოც უფრო იოლად გაქრება და ამოვარდება მეხსიერებიდან.
მაშინ მაკასაც შევხვ...“.
ორი დღე მარტო დარჩე ასეთ ქალთან... მკვრივი სხეული, ჩამოსხმული. ვნებიანი
თვალები. გამომწვევი და გამაბრუებელი... კი, პირველად მე მოვხვიე მხარზე ხელი.
მერე რა? ბარძაყი მედებოდა, სუნთქვა მესმოდა. ჩქარი, ცხელი სუნთქვა. მართლა
მატრიარქატი ხომ არ არის! გამომწვევი საქციელი, გამომწვევი ლაპარაკი. კაცი
ცვედანი უნდა იყო, რომ... ბოლოს ხომ მე დავიხიე უკან, დიახაც, მე დავიხიე! მისი
„მეძინება“ და „წადი“ უბრალო ჭირვეულობა იყო. დედალი რომ ყასიდად გაურბის
მამალს. მაგრამ მე თავი ისე დავიჭირე, ვითომ ვერ მივხვდი, თუ ეს უბრალო
ჭირვეულობა იყო, როგორც კი მიზეზი ვიშოვე, უკან დავიხიე.
თავის მოტყუება, ცხადია, წყლის ნაყვაა. სიმართლე შეგიძლია გვემო, ხაროში ჩააგდო
და ზემოდან მიწა გადააფარო. ან არადა, ლაქი წაუსვა, ვერცხლის წყალში ამოავლო,
ლამაზ, ქათქათა ტყუილში გაახვიო. მაგრამ მოკვლით ვერ მოკლავ. სუნთქვას ვერ
შეუკრავ. სიმართლის სუნთქვა მაინც გესმის. ცდილობ, ყური არ ათხოვო და მაინც
გესმის. როგორც საათის წიკწიკი სამარისებურ სიჩუმეში.
ავტობუსი გაჩერდა.
მაკა გამოჩნდა.
მაკა ჩამოვიდა.
ჩემს წინ ერთი ძალიან სქელი ქალი მიდიოდა, ხელში კარტოფილით სავსე ბადე ეჭირა
და ხვნეშოდა.
მაკამ ახლა ჩემს გზას გახედა. მერე კიდევ ერთხელ მოიხედა და თავისი სახლისკენ
შეუხვია.
უბრალოდ, ბუნებრივად.
- მაკა!
ნაბიჯი სწრაფად გადმოდგა. ორივე ხელი მკლავში ჩამავლო. ისეთი მოძრაობა ჰქონდა,
თითქოს უნდა მომხვეოდა და ბოლო წამს შეიკავა თავი. გაბრწყინებული თვალები
შემომანათა. აშკარად დავინახე, როგორ თრთოდა და როგორ ცეკვავდა ბაგეებზე
ღიმილი. რაღაც იყო ამ ღიმილში საოცრად ბავშვური, საოცრად ნათელი და
ხელუხლებელი.
აპრილის დილა მინახავს ასეთი მთაში. ღრმა ძილიდან ერთბაშად რომ გამოიღვიძებ
და ლურჯ ცას დაინახავ. მოწმენდილს, კამკამასა და ღრმას. მზე ჯერ არ ამოწვერილა,
მაგრამ აღმოსავლეთით, ჰორიზონტთან უკვე ფეთქავენ და იცინიან პირველი სხივები.
და სადღაც სამყაროს სიღრმიდან მომავალი ჰარმონია უხილავი ძალით აავსებს შენს
სხეულს. შენ მთელი არსებით გრძნობ, რომ ჰარმონიის განუყოფელი ნაწილი ხარ და
უეცრად უმიზეზო ღიმილით, ნათელი და შეუბღალავი, პირველყოფილი ღიმილით
გაუღიმებ ზეცას.
- არა.
იყო დრო, როცა ჩემი სიმდაბლე უნდა გამემხილა მაკასთვის, რომ ურთიერთობა
ნათელი და უბორძიკო ყოფილიყო. მე კი გამხელის მაგივრად ძველს ახალიც ზედ
დავამატე და ახლა ნიღაბს ვჩორკნიდი.
მაგრამ გამოსავალს ვერ ვხედავდი. ძალიან ღრმად ჩავეფალი და ახლა აღარ ვიცოდი,
როდემდე მომიხდებოდა ჭაობში ტოპვა.
ცოტა სასაცილო იყო. მე მიბრაზდებოდა იმაზე, რომ თავი ვერ შეიკავა და ისეთი რამ
თქვა, რისი თქმაც რცხვენოდა.
- ჩქარა მოვდიოდი.
„როგორვყვარებივარროგორვყვარებივარროგორვყვარებივარ“.
მერე უეცრად ეს ორი სიტყვა მოწყვეტით შეჩერდა, გვერდზე მიდგა და გზა დაუთმო
სხვა სიტყვებს, რომლებიც უცხო სამყაროდან მოქროდნენ. და ტვინში მძლავრი,
შემარყეველი ბიძგივით შემოიჭრა: „საწყალი გოგო“!
„როგორვყვარებივარროგორვყვარებივარროგორვყვარებივარ“.
როდესაც ეს თითქმის გაუცნობიერებელი, მაგრამ საოცრად მომქანცველი ბრძოლა
მოვათავე, ერთბაშად სავსებით საღი, სავსებით გონებისმიერი და ლოგიკური კითხვა
დამებადა.
სანამ „უფრო მეტ კონიაკს დალევდა, ვიდრე მოერეოდა“, მანამ როგორღა იქცეოდა? არ
იძლეოდა საბაბს? არ იყო გამომწვევი?
ჰმ!..
სინამდვილეში, ალბათ, იმის თქმა მინდოდა, რომ ირინე არ ჰგავდა მაკას. ირინეს
შემოხედვა არ ჰგავდა მაკას შემოხედვას. ირინეს ღიმილი არ ჰგავდა მაკას ღიმილს.
ირინეს მიზიდულობა არ ჰგავდა მაკას მიზიდულობას. ხოლო რომელი იყო მათგან
სიყვარული, ან იყო თუ არა რომელიმე მათგანი სიყვარული, ამის დადგენა
შეუძლებელია.
და სანამ ხილვა გაქრებოდა, მანამ სახეზე სისველე ვიგრძენი და ხილვა ამის გამო
გაქრა...
ცრიდა.
ჩემს ბავშვობაში მრავლად მახსოვს ასეთი დღე და ასეთი ამინდი. როცა სოფელი
ნისლში იყო გახვეული და ჟინჟლავდა.
ღამის ოთხი საათი იყო, რომ გამეღვიძა. მერე აღარც დამძინებია. შამფურივთ
ვტრიალებდი ლოგინში, სანამ გათენდა და ადგომის დრო მოვიდა.
- რა მანქანით?
- თავისი მანქანით.
- ირინეს მანქანა აქვს?
- უმანქანოდ ყოფილა.
- რა ვიცი, ისე.
- ისევ დავიწყე.
ცოტა დავიბენი.
- გუშინ საღამოს არ იყო, თავი რომ მოიკალი სიგარეტის წევით და მთელი ქალაქი
ნამწვებით აავსე? ახლა თავიდან მეუბნები აღსარებას?
ჯერ სახტად დავრჩი. მერე გამომცდელად შევხედე, ხომ არაფერს ეშმაკობს-მეთქი.
არა. არ ეშმაკობდა.
ეტყობა, სულელური სახე მქონდა. მაკას თვალებში ეშმაკური ღიმილი ჩაუდგა. მერე ეს
ღიმილი ტუჩებსა და მთელ სახეს გადაედო.
მაკასაც გაეცინა.
- მარკ ტვენმა თქვა, პაპიროსის თავის დანებებას რა უნდა, ათასჯერ მაინც დამინებებია
თავიო.
- იცი?
- რა რობოტების თეორია?
- საკვირველია...
- არც ისე. მედიცინის ისტორიამ იცის შემთხვევები, როცა დროის მთელი მონაკვეთი
ამოვარდება გონებიდან და მეხსიერებაში ვაკუუმი იქმნება.
- ჰო, ბიბლია ამტკიცებს. შენ კვერს უკრავდი. კვერს კი არ უკრავდი, ყვიროდი, - ეს რომ
თქვა, თავისებური ღიმილით გამომხედა, შიგ რომ ეშმაკობაც ერია და ლმობიერებაც.
მე უცებ, არ ვიცი რა ასოციაციის მეშვეობით, მკაფიოდ და მტკივნეულად გამახსენდა,
ამასწინათ რომ ირინეს ყრუ და ჩავარდნილი ხმით ვუთხარი, ნანას გიმღერებ-მეთქი.
- რომ არ გახსოვს, კარგია, მაგრამ, ხომ შეიძლება სხვა დროს ხელახლა თქვა, როგორც
თავის გასამართლებელი სიტყვის თქმას აპირებდი.
- ხშირ-ხშირად მიმეორებდი, - მაკამ გაიღიმა და, რაკი განშორების დრო იყო, დაუმატა
- ხვალ შაბათია.
- ვიცი.
- კარგი. აბა წავედი. - უცებ მთელი ტანით შემოტრიალდა ჩემკენ, ხელი მკლავში
მომკიდა, თვალებში შემომხედა, მერე სადღაც ჩემს მხარს ზემოთ მიაჩერდა სივრცეს. -
რაც გუშინ თქვი, ტყუილი იყო, - ნელა ლაპარაკობდა, მშვიდად, თითქოს სიტყვებს
ეძებდა და თან ცოტა ეეჭვებოდა კიდეც, - ტყუილი იყო... თუ ვინიცობისაა მართლა
დაამტკიცო, თუ ვინიცობისა საამისო ყველა საბუთი მოიძიო, აიღე ეგ საბუთები და
ცეცხლში ჩაყარე... რად გინდა ასეთი მეცნიერება... იმედი არ სჯობს მეცნიერებას?..
შაბათი დღე თქეშით დაიწყო. დილით წყლის ჩხრიალმა გამაღვიძა. მეგონა დეიდა
მარიამს ონკანი აქვს-მეთქი ღია სამზარეულოში. გავიხედე ფანჯარაში,
კოკისპირულად წვიმდა. სანამ სამსახურში წავიდოდი, დიდხანს ვიდექი სადარბაზოს
კართან, იქნებ ცოტა გადაიკაროს-მეთქი. გადაიკარა კი არა, უფრო და უფრო უმატებდა.
კიდევ კარგი, ვიღაც ქრისტიანმა მადლი მოისხა და მანქანა გამიჩერა.
ექვსის ნახევარზე ჩვენს გზაჯვარედინზე ვიდექი. საცა იყო ცა ისევ მოიხსნიდა პირს
და ღვართქაფი წამოვიდოდა.
- მოვედი.
მე შევკრთი და შემოვტრიალდი.
- ეს რა არის?
- უყვარს მიხაკები?
- რატომ?
- ლექციები?
- იცი?
- რა?
სუფრა ვრცელ, ნათელ ოთახში გაეშალათ. მაღალ ჭერზე დიდი ჭაღი ეკიდა და
ჩახჩახებდა. ჭაღების ბევრი არაფერი გამეგება, მაგრამ შესახედაობა დიდებული
ჰქონდა და, მე მგონია, საკმაოდ ძვირიც ეღირებოდა. ეს გაჩახჩახებული ჭაღი, ღია
ცისფრად შეღებილი კედლებიდან ასხლეტილი შუქით, ქათქათა სუფრა, საუცხოო
სერვიზი, მაღალ ბროლის ვაზებში ჩაწყობილი წითელი ვარდები და მიხაკები ზეიმისა
და მყუდროების ერთიან განწყობილებას ქმნიდა: ასეთი განწყობილება, ალბათ,
საკუთარ ოჯახში ეუფლება კაცს ახალი წლის ღამეს.
ამ ოთახის გარდა იყო კიდევ სამი, შედარებით პატარა ოთახი, მორთული ძვირფასი,
მდიდრული ავეჯით. მაგრამ ავეჯი ისეთი გემოვნებით იყო შერჩეული და
განაწილებული, ისე ჰარმონიულად იყო შეხამებული ოთახების ფერებთან და
განათებასთან, რომ თვალში გეცემოდათ არა სიმდიდრე და ფასი, არამედ მშვიდი
სილამაზე და გემოვნების ფაქიზი უბრალოება.
და, რაც მთავარია, მთელს ბინაში, ყველა ოთახში, ყველა ნივთში იგრძნობოდა
საოცარი სიკეთე, რომელიც ერთი ხელის მოსმით აქარწყლებდა სტუმრისათვის
ესოდენ დამახასიათებელ უცხოობასა და შებოჭილობას. თითქოს აქ ყველაფერი
გიღიმოდა და საპასუხო ღიმილს მოითხოვდა.
ერთი მათგანი ჩემი სიმაღლისა იყო, გამხდარი, ქერა, სათვალიანი. თმა შუაში ჰქონდა
გაყოფილი და ლამაზად დავარცხნილი. რუხი ფერის კოსტიუმი და თეთრი ხალათი
ეცვა, წითელზოლებიანი ფართო ჰალსტუხი ეკეთა. სახე დახვეწილი და სერიოზული
ჰქონდა... ფანჯარასთან იდგა და ქუჩას გასცქეროდა. მე რომ შემოვედი, მოიხედა,
წამით დამაკვირდა, თითქოს რაღაცამ დააინტერესა, მერე ისევ ქუჩას მიაპყრო თვალი.
მეორე - ოთახის ბოლოში სავარძელში იჯდა და ამიტომ გვიან მივხვდი, რომ ჩემზე
ცოტა მაღალი იყო. მასიური, მოგრძო სახე ჰქონდა, თმა - მოკლე და წინ ჩამოშლილი.
ეტყობოდა, მისი მოვლით მაინცდამაინც არ იწუხებდა თავს. საერთოდ, მთელ
გარეგნობაში, ჩაცმულობაში და საქციელშიც კი, რაღაც დაუდევრობა და
უყურადღებობა იგრძნობოდა. იჯდა სავარძელში ფეხიფეხშემოდებული და ჟურნალს
კითხულობდა. გვერდით საფერფლე ედო. სიგარეტს აბოლებდა და ყოველ ნაფაზზე
ბოლს რგოლებად უშვებდა. ირგვლივ კაციშვილს არ აქცევდა ყურადღებას.
როგორც გითხარით, არ ვიცი, რატომ და რითი მიიქცია ამ ორმა კაცმა ჩემი ყურადღება,
მაგრამ ფაქტია, რომ მიიქცია და ჩემს გაწრიპულ მესაიდუმლეს ვკითხე, ვინ არიან-
მეთქი. მან გაჩხინკული მხრები აიჩეჩა, მერე მითხრა, გავიგებო და გამეცალა. ცოტა
ხნის შემდეგ ისევ მოვიდა, გვერდზე გამიხმო, დაიხარეო, მითხრა და ყურში
ჩამჩურჩულა, ვერ გავიგეო. მე გამეცინა და ჩემი ცნობისმოყვარეობის დაკმაყოფილება
მეტად აღარ მიცდია.
ცოტა ხანიც რომ გავიდა, ვიღაცამ თქვა, დავიღალეთ ჯდომით, შევისვენოთ ცოტა,
მუხლები გავმართოთო. როგორც გესიამოვნებათო, თამადამ, და სუფრა აიშალა.
მე გაწრიპულმა გოგომ ძალით მაცეკვა ერთი ცეკვა, ბოლოს დაინახა, რომ ამ საქმეში
მაინცდამაინც არ ვბრწყინავდი, და თავი მიმანება.
- დაჯექით, - მითხრა აბელმა, თავისი სკამიდან მთელი ტანით გადაიწია. მეორე სკამს
მიწვდა და ახლო მომიჩოჩა. მერე თავის თანამოსაუბრეს მიუბრუნდა. - წმ-კმ მე არ
მაინტერესებს. ვიცი, რომ, რაც უფრო ვუახლოვდებით სხივის სიჩქარეს, მით უფრო
რთული და ხანგრძლივი ხდება ყოველი წმ და ჩვენს სანაქებო აზროვნებასაც უფრო
ხშირად და ხშირად უსხლტება ფეხი. მე პრინციპი მაინტერესებს, ხერხემლის აზრი,
მათემატიკის გარეშე. რაკი არსებობს მექანიკური ათვლის სისტემა, უნდა არსებობდეს
ბიოლოგიური ათვლის სისტემაც.
- შევცვალოთ რამეთი?
სათვალიანმა გაიღიმა.
სათვალიანმა ჩაიცინა.
- მეორე მხრივ, ასევე ლოგიკურია, რომ მამა შვილზე ადრე კვდებოდეს. მაგრამ ამ
პუნქტში შეჩვეული ვართ ალოგიკურობას და არ გვიკვირს. სინამდვილეში
ინსტინქტები და ჩვევებია ჩვენი ამოსავალი წერტილი და არა ლოგიკა. მამა რომ
ათადან-ბაბადან მუდამ მართლა შვილზე ადრე კვდებოდეს, ერთი აინშტაინი იმის
დასამტკიცებლად დაგვჭირდებოდა, რომ ეს გარდაუვალი კანონი არ არის.
- არა მგონია.
- ნუ გგონიათ.
- აფიშა ვნახე.
- მერე რა! თქვენ ჩემი ფანტაზიის ნაყოფი ხართ და მე გაიძულეთ გენახათ აფიშა,
რომელიც არ არსებობს.
- თქვენ რა იცით, რა ჩემი საქმეა! ან სად დავიხსომო ყველაფერი, რაც იცის და რაც არ
იცის ჩემი ფანტაზიის ნაყოფმა.
აბელსაც გაეცინა.
- ორი?
- ორი.
- ითვლით ხოლმე?
- არ ვითვლი. ვამჩნევ.
- რად გინდათ?
- ავტორმა წამოგიყვანათ.
- შექსპირმა?
- რა იქნება ყველა რომ ფუჭ ფანტაზიას აყვეს და მეტი არაფერი აკეთოს? ხომ
დაიღუპება კაცობრიობა?
- რატომ?
- იმიტომ რომ ქვა, თუ ის მართლა ქვაა, ვერ დაამტკიცებს ქვა ვარო. მზე, თუ ის
მართლა მზეა, ვერ დაამტკიცებს მზე ვარო. ადამიანი, თუ ის რობოტია, ვერ
დაამტკიცებს რობოტი ვარო. სუბიექტმა რომ საკუთარი თავი დაამტკიცოს, ობიექტად
უნდა აქციოს, გამოეყოს და გარედან შეისწავლოს. მაგრამ რობოტი თუ საკუთარ თავს
გამოეყო და გარედან დააკვირდა, ის უკვე რობოტი აღარაა. ერთი სიტყვით, თუ
ადამიანი რობოტია, ვერ დაამტკიცებს რობოტი ვარო, ხოლო თუ დაამტკიცა, ეს იმის
საბუთი იქნება, რომ რობოტი არაა... აა... - კოტე ენუქიძემ უცნაურად გააგრძელა ეს
„ა“ და რაღაცას მიაჩერდა.
მივიხედე.
„აა! (ჩვიდმეტი „ა“) ირინე! როგორ ხარ? რა თქმა უნდა, ნინელი, ჩვენ რახანია ვიცნობთ
ერთმანეთს!“
ეს ყველაფერი ძალიან სწრაფად მოხდა. არც თავი მქონდა ფიქრის და არც დრო.
როლი!
აბელს შევხედე და ცხადად დავინახე, რომ მას არასოდეს მოუწევდა ასეთი როლის
თამაში. იმიტომ, რომ ტყუილს გველად გადაქცევას არ აცლიდა. მანამ მოიშორებდა,
სანამ ჯერ კიდევ უბრალო ბეწვი იქნებოდა პიჯაკზე მიკრული. ორი თითით აიღებდა,
ფფუო, შეუბერავდა და გზას განაგრძობდა.
ახლა ჩემს ხელმარცხნივ ორი სკამი უკვე აღარ იყო, თავისუფალი, რადგან ერთ
მათგანზე, რომელიც ჩემკენ იდგა, ირინე დამჯდარიყო.
მეც არ დავაყოვნე.
დავუსხი.
- გმადლობთ.
მე სუფრა დავზვერე.
- არ დაგავიწყდი?
- მოგენატრე?
- ღვინო დაგისხა?
- არ მინდა.
- კონიაკი?
- ბევრი?
- აქ როგორ მოხვდი?
ცოტა ხნის შემდეგ კოტე ენუქიძე წავიდა. მანამდე კიდევ რამდენიმე კაცი წავიდა
ნათესავებისა და მეზობლების წრიდან, მაგრამ კოტე ენუქიძის წასვლამ თითქოს
გული ჩამწყვიტა. შეიძლება იმის ბრალია, რომ უკვე ნასვამი ვიყავი.
სადღეგრძელოები ამოიწურა.
- ღმერთმა გაგიზარდოთ. თქვენ საკუთარ თავში პოულობთ ყველა კითხვის პასუხს და,
ალბათ, არასოდეს არ გჭირდებათ თავის ტკივილის წამალი.
კიდევ ბევრი ილაპარაკა. ბოლოს იმდენი ქნა, გული აუჩუყა. თამადამ პოსტი დატოვა,
ოდნავ არეული ნაბიჯით მივიდა მასთან და მხურვალედ გადაკოცნა.
მერე აბელიც წავიდა და კვლავ გამიჩნდა ისეთი გრძნობა, კოტე ენუქიძის წასვლისას
რომ გამიჩნდა.
მაგრამ მეც უკვე გვარიანად ნასვამი ვიყავი და აზრებს ერთ ადგილას ვეღარ ვუყრიდი
თავს.
მაკამ გამიღიმა.
მასპინძლებს გამოვეთხოვე.
სწრაფად მოვტრიალდი.
მაკა მიყურებდა.
ახლა რომ ვინმეს ეთქვა, მაკას უკანასკნელად ხედავო, შეიძლება დამეჯერებინა, ისე
დამიარა განშორების ტკივილმა სხეულში.
ჯერ იყო და, ის გამახსენდა, აბელმა რომ უთხრა თამადას, ცაში არ იყურები, რადგან იქ
საინტერესო არაფერი გეგულებაო. ამის გახსენებაზე გავიფიქრე: „იქნება ესაა
ერთადერთი სწორი გზა? ცაში, ბევრიც რომ გეგულებოდეს, მაინც ვერაფერს იპოვი“.
მერე აბელი გაწრიპულმა გოგომ შეცვალა, დიდი ამბით რომ გამიხმო განზე, დაიხარეო,
მითხრა და, როგორც საშინელი საიდუმლო, ისე ჩამჩურჩულა ყურში, ვერ გავიგე ვინ
არიანო. ამას მოყვა ფიქრი: „როგორ უყვართ მაკა ამხანაგებს!“ აქ ნინელის დედის სახე
გამახსენდა, უცნაური, თითქმის გაუგებარი სიკეთით სავსე. ისე უნდა მოხვიდეთო,
მითხრა, უბრალოდ და უცებ.
ამასობაში კიბე ჩავათავე და ქუჩაში გავედი.
- დაჯექი!
მწარე და უდღეური შვება ყოფილა ის, წეღან რომ ვიგრძენი, როცა ირინე ოთახში ვერ
ვიპოვე და, წასულა-მეთქი, ვიფიქრე.
- მაშ, არ წასულხარ?
- შენ გელოდი.
მე ვიდექი.
- გინდა გქონდეს?
- არა.
- გექნება.
მე უკან გადავწექი, კეფა სკამის ზურგს ჩამოვადე და ირინეს მივაჩერდი. შავი შარვალი
ეცვა და სქელი, მაღალყელიანი თეთრი ჯემპრი. თმა მხრებზე ეფინა.
უცებ ვიღაც უცხომ ჩემი პირით თქვა: - შენ დედამიწის ღერძი ხარ, ირინე.
- გაიმეორე.
ირინემ გაიღიმა.
- აბა, რა ვქნათ?
- საითაც გინდა.
- ამ აღმართის მეშინია...
პატრიარქი
ლუკა 22,5
რიჟრაჟი იყო.
მაგრამ სად?
ხეობას ორივე მხრიდან მაღალი მთები გადმოჰყურებდა. წინ ხეობა კიდევ უფრო
ვიწროვდებოდა და მთებში იკარგებოდა. თანაც არავითარი წარმოდგენა არ მქონდა
იმაზე, თუ საით უნდა ყოფილიყო აღმოსავლეთი.
ირინემ გაიღიმა.
- მომეცი სიგარეტი.
- ხომ არ შეგცივდება?
- არა.
ჩუმად ვისხედით.
მთაც გარბოდა.
ირინეს შევხედე.
„ლათინური იქნება და, ეჭვი არაა, რაღაცას უნდა ნიშნავდეს. მაინც რას? ვიცოდი და
აღარ მახსოვს. ემანსიპაცია... ემანსიპაცია...“
- სადაურობა?
- რაზე ფიქრობდი?
რაც უფრო ზევით მივიწევდით, მდინარე მით უფრო პატარავდებოდა და რაც უფრო
პატარავდებოდა, მით უფრო ყურთასმენის წამღებად ხმაურობდა.
აქეთ გზა აღარ იყო. იყო მხოლოდ ძალიან ვიწრო ხეობა, რომელშიც ჩვენი მანქანა და
ნაკადული ძლივს ეტეოდნენ. ტყით შემოსილი მთები ლამის მხრებზე გვებჯინებოდა.
ნაკადულის ორივე მხარეს ჩამწკრივებულ ცაცხვისა და რცხილის ხეებს კენწეროები
თავებივით მიედოთ ერთმანეთზე და ჩაბნელებულ ხეივანს ქმნიდნენ. შიგადაშიგ
თელა და მუხაც ერია. ცა მხოლოდ აქა-იქ იჭყიტებოდა ფოთლებსა და ფოთლებს შუა
და ნაკადულს სიზმარეულ იდუმალებას ანიჭებდა.
ირინემ გაიცინა.
- გინდა სიგარეტი?
- მოიტა.
ნაკადულის პირას, ტყესა და ტყეს შუა, პატარა მდელო გამოჩნდა. ჩვენ ამ მდელოზე
შევუხვიეთ და ნაკადულს დავშორდით. მდელო მალე დამთავრდა და ტყეში შევედით.
მანქანა ძლივს მიიკვლევდა გზას. მარცხნივ მოვტრიალდით და ცოტა ხანს
ნაკადულის დინების მიმართულებით ვიარეთ. მერე ისევ მარჯვნივ შევუხვიეთ, ტყის
სიღრმისკენ. მცირე აღმართი ავიარეთ. კიდევ რამდენჯერმე მივუხვ-მოვუხვიეთ და,
ცაცხვები და რცხილები რომ მსხმოიარე მსხალმა და შავქლიავმა შეცვალა, მივხვდი,
გზა დასასრულს უახლოვდებოდა. მართლაც, ცოტა ხნის შემდეგ ხეხილის ბაღში
მრგვალი ფორმის პატარა კოხტა სახლი გამოჩნდა.
სახლი მთის ბუნებრივ ტერასაზე იდგა. ირგვლივ მოზრდილი ვაკე იყო. ვაკის იქით
მთა, თითქოს დანაკარგს ინაზღაურებსო, მკვეთრად მაღლდებოდა.
- მოვედით.
- ყავა მინდა!
- არ დაიღალე?
- დასვენება გინდა?
გამეცინა.
- შუასაუკუნეებია?
ირინემ შემომხედა. ერთხანს მიყურა, მერე, დაღვრილი მელანი რომ მაგიდას მოედება,
ისე ნელ-ნელა მოედო სახეზე ღიმილი.
- წამო!
პირველ სართულზე სახლის ცალ მხარეს პალატი იყო, მეორე მხარეს მარანი. მარანი
საწნახლით, საწურით და ყოველგვარი მოწყობილობით. მარანსა და პალატს შორის
მთელ სივრცეს ავსებდა ნახევრად ღია სადგომი. უკანა მხარეს კედელი იყო
ამოშენებული, წინ კი არც კედელი იყო, არც კარი. აქ სამი სვეტი იდგა, როგორც ჩანს,
მეორე სართულის გასამაგრებლად, და მიწაზე ორი ცალი გაურკვეველი
დანიშნულების ვარცლი ეგდო.
მეორე სართულის წინა და უკანა მხარეს მთელ სიგრძეზე მრგვალი აივანი ერტყა.
აივნის შიგნით სამი ოთახი იყო. შუა ოთახს ოთხკუთხა ფორმა ჰქონდა, განაპირა
ოთახებს კი, სახლის სიმრგვალის გამო, თითო კედელი გამობურცული ჰქონდა და შიგ
ასევე გამობურცული ფანჯრები იყო დატანებული.
შუა ოთახსა და მარჯვენა განაპირა ოთახს შორის პატარა ბნელი დერეფანი იყო.
დერეფანში კიბე იდგა, რომლითაც ჯერ სხვენში ავედით, მერე - სახურავზე. სახურავი
დამრეცი იყო და წიბოები ისე ლაღად და შეუმჩნევლად გადადიოდა ერთმანეთში,
რომ გამყოფი ხაზი არც კი ეტყობოდა. ამის გამო გუმბათს უფრო ჰგავდა, ვიდრე
ჩვეულებრივ სახურავს.
როგორც მოგახსენეთ, სახლს მრგვალი ფორმა ჰქონდა. ახლა, როცა არემარე ყველაზე
მაღალი წერტილიდან მოვათვალიერე, დავინახე რომ ეს სახლი იყო ორი
კონცენტრირებული წრის ცენტრი. პირველ წრედ შიშველი მდელო ერტყა,
დაახლოებით ხუთი-ექვსი საჟენის რადიუსის. შემდეგ მოდიოდა დიდი წრე - ხეხილის
ბაღი. ორივე წრე იდეალურად ზუსტი ჩანდა. და სახლიც ზუსტად ცენტრში იდგა.
ხეხილის ბაღს იქით, ოთხსავე მხარეს, ტყე იწყებოდა. სამ მხარეს მაღლა მიუყვებოდა
მთებს, ხოლო მეოთხე მხარეს, სადაც, ჩემი ვარაუდით, ნაცნობი ნაკადული უნდა
ყოფილიყო, ქვემოთ მისდევდა ფერდობს.
- ჩავიდეთ, ჩავიდეთ.
- ჩემი?
- ვისაც არ უნდა, ექნება. შენა ხარ აქაურობის პატრონი და მბრძანებელი. მოდი ჩემთან.
ირინეს ტანთ გავხადე. მეც გავიხადე. თან სულ რაღაცას ვლუღლუღებდი, გაუგებარსა
და დაუნაწევრებელს.
მე ჩამეძინა.
თვალი რომ გავახილე, ირინე თავთით მეჯდა. ხელები შიშველ მკერდზე დაეკრიფა და
მიყურებდა.
- მეძინა?
- ცოტა.
- მე დაგიკრიფე.
- რაა?
- წყავი.
- წყავი რა არის?
- მაშ, არ ყოფილა.
მეხსიერებაში დეიდა მარიამმა გაიარა და წავიდა. მაგრამ ისე იყო შეცვლილი, ვერ
ვიცანი.
- გრილია და საამო.
მე ცურვით გავედი ტბის მეორე მხარეს. ირინეც გამომყვა: გაღმა ნაპირზე ხეხილის
ბაღი გრძელდებოდა. სადაც ჩვენ გავედით, იმ ადგილას სულ ლეღვის ხეები იყო.
- რამდენიც გინდა!
- ბამბუკი?
- ბამბუკი არა მაქვს. თხილი შეიძლება გამოვიყენოთ. გაღმა მხარეს სწორი თხილი
იზრდება, მაღალი. მოქნილობით ბამბუკს არაფრით ჩამოუვარდება. გაჩვენო?
- მაჩვენე!
- წავიდეთ.
- აი, ეს კარგია.
- ეგ იყოს.
- დანა?
- ეგ როდის იქნება!
- მოვჭრი კიდეც!
- მოჭერი.
- შეულოცე მერე!
- მე?
ირინე ახლო მოვიდა, თმა წინ გადმოიყარა და სახეზე ჩამოიფარა. ხელებს სასაცილოდ
ასავსავებდა და გაურკვევლად ბუტბუტებდა რაღაცას.
დავყვებოდი ტბის ნაპირს აღმა-დაღმა და ბედს ვცდიდი ყველგან, სადაც ადგილი, ასე
თუ ისე, შესაფერისი მეჩვენებოდა. მთელი საათი ვიარე და ერთი თითისტოლა
ჭიჭყინას მეტი ვერაფერი დავიჭირე.
ბოლოს პატარა ყურეს მივადექი. ირგვლივ ბექობი ერტყა. ბექობის თავში თხილისა და
ვაშლის ხეები იდგა. წყალი აქ, ეტყობოდა, საკმაოდ ღრმა უნდა ყოფილიყო. საცა წესია,
ამ მორევში ბლომად უნდა იყოს-მეთქი თევზი, გავიფიქრე. ჯერ ხის ძირას წამოვწექი,
დავისვენე და სიგარეტი გავაბოლე. მერე ბექობის თავზე შემოვჯექი და ნემსკავი
ღრმად ჩავუშვი წყალში. თვალის დახამხამება ვერ მოვასწარი, რომ ტივტივა შეირხა,
ცეკვა დაიწყო წლის ზედაპირზე და ჩაიძირა. სწრაფად ამოვკარი. თევზი ჰაერში
აფართხალდა. მტკაველის ოდენა მურწა იყო. ბალახებში რომ ჩავაგდე, კიდევ დიდხანს
ფართხალებდა. ნემსკავზე ჭიაყელა გავასწორე და ხელახლა ჩავუშვი. ამჯერად ცოტა
ლოდინი დამჭირდა. ტივტივა ერთხანს უმოძრაოდ იდო წყლის ზედაპირზე. მერე
წეღანდელივით აცეკვდა და ჩაიძირა. მეორე მურწა უფრო მოზრდილი გამოდგა.
როგორ წამომადგა თავს ირინე, არ გამიგია. როცა შევამჩნიე, ჩემს გვერდით იჯდა,
ჩითის მოკლე კაბა ეცვა, გულამოჭრილი და უსახელო. იჯდა თავისთვის და რაღაცას
ქსოვდა.
- რახანია აქა ვარ. მაგრამ ჩემმა მეუფემ არ ინება ჩემი არსებობა შეემჩნია.
- შენი მეუფე ახალ ხელობას დაეუფლა. ამბობენ, მეთევზეები კეთილი ხალხიაო. რასა
ქსოვ?
- ჯემპრს გიქსოვ.
- მე?
- გაყოფა.
- ცოტაც დამაცადე.
- წამო, წავიდეთ.
წამოვდექი. ლარი ნემსკავით მივამაგრე ჯოხზე. მერე თხილის ბუჩქს პატარა კაუჭიანი
ტოტი შევაჭერი, თევზები ზედ ავასხი და შინისაკენ წავედით.
გავიხადეთ და დავწექით.
მანქანა!
- როგორ გიყურებ?
- არა.
და თვალი ავარიდე.
გარეთ უხვად ბარდნიდა. ეზოში საბანივით იდო თოვლი. ბაღში ხეები ისე იდგნენ,
როგორც თეთრი ზვინები. ბაღს გადაღმა მთები და ტყეები თოვლით იყო დაფარული.
თეთრი ფერის მეტი არსაით არაფერი ჩანდა.
- აქ ასე იცის.
- ვერ ვითევზავებ დღეს.
- დღეს რა ვქნა?
- წავალ.
- აგერ, იქა დევს, - ხელით მაჩვენა. წამით წველა შეწყვიტა და გამომხედა. - რად გინდა?
ირინემ ორივე ძროხა მოწველა, ჩალა დაუყარა და პალატისკენ რომ წავიდა რძით სავსე
ქოთნით ხელში, კმაყოფილმა შემომცინა.
- რა კარგად გაგიკვალავს.
კატებს ხის ჯამით დაუდგა რძე, მე - თიხის ჯამით. თვითონაც თიხის ჯამით დაიდგა.
ეზო რომ გადავჭერი და ბაღს მივაღწიე, უკან მივიხედე. ირინე კარის ზღურბლზე
იდგა და მიყურებდა.
ჯერ სულ პირდაპირ ვიარე. ბაღს რომ გავცდი და ტყეს მივატანე, შევჩერდი. ახლა
დიდი წრის კიდეზე ვიდექი.
გზა რომ უნდა განმეგრძო, ახირებული სურვილი დამებადა, ტყის პირს გავყოლოდი
და ხეხილის ბაღისთვის ირგვლივ მომევლო. ახირება უაზრო და ბავშვური იყო,
მაგრამ რაკი არც სხვა რომელიმე მიმართულებას ჰქონდა რაიმე მკაფიო აზრი, ავყევი
ამ ჩემს სურვილს და დავადექი წრეხაზს, ზუსტად ტყისა და ბაღის გამყოფ ზოლს. ჩემი
ვარაუდით, სადილობამდე უნდა დამემთავრებინა გარშემოვლა და იმავე გზით
დავბრუნებულიყავი შინ.
ტყეში დროდადრო რაღაც გაიშლიგინებდა. ეტყობა, ნადირი მართლა ბლომად იყო აქ.
კარგა გზა რომ გავიარე, კურდღელი შევნიშნე. ხის ძირას დაყუნტულიყო და
მომჩერებოდა.
ცოტა გზა რომ გავიარე, უკან მივიხედე. ყვავები ცოტა დაბლა დაშვებულიყვნენ,
მაგრამ სადილად დასხდომას ვერ ბედავდნენ. ჯერჯერობით სიხარბეს შიში ძლევდა
და ფრთხილად ზვერავდნენ იქაურობას.
ამ დროს თოვლში კვალი შევამჩნიე, მგლის კვალს ჰგავდა. ნაბიჯს ავუჩქარე. კვალი
ტყისა და ხეხილის ბაღის გამყოფ ზოლს მისდევდა. პარალელურად და ოდნავ ქვემოთ.
მალე მართლაც მოვკარი თვალი მგელს. იდგა, წინა თათებთან კურდღელი ედო, თავი
მაღლა აეწია და ჰაერს ყნოსავდა. ცოტაზე კიდევ მივუახლოვდი, მერე ბუჩქს
ამოვეფარე, თოფი გადმოვიღე, კარგად დავუმიზნე და, ცას რომ შეყმუვლა, სწორედ იმ
დროს გავისროლე. მგელი მოწყვეტით დაეცა ძირს. მივედი და დავათვალიერე. ტყვია
შიგ თავში მოხვედროდა. კურდღელი, ამდენი დავიდარაბის მიზეზი, გაფშეკილი
ეგდო თოვლში. იმავ წამს ზემოდან ყვავების ყრანტალი მოისმა. გამეცინა და ხმამაღლა
ვთქვი: „არა, არ არის საშველი! გინდა გაისროლე, გინდა არა!“ ერთი პირობა
გადავწყვიტე, მგელსა და კურდღელს თოვლში ჩავფლავ-მეთქი, მაგრამ მერე
გადავიფიქრე: „რა აზრი აქვს, სულ ერთია, ამოჩიჩქნიან!“ ხელი ჩავიქნიე და გზა
განვაგრძე.
გამბედავი კატა, დილით რომ თავისი სიმამაცის წყალობით ჩემი მეგობრობა მოიპოვა,
თამამად მომიახლოვდა და წვივზე გამეხახუნა.
ირინე შემოვიდა.
ირინემ ერთი ნაპობი აიღო და წინ დამიდო. მე ქუსლები ზედ შემოვაწყე და ფეხები
ცეცხლს მივუფიცხე.
მე სუფრას მივუჯექი.
- კი. ვაჭამე.
- ბევრი არ აჭამო. გაზარმაცდება.
- ძვლები დავუყარე.
ირინემ სუფრა აალაგა, კატები დააპურა, იქაურობა დაასუფთავა, მერე საქსოვი აიღო
და ისიც ბუხრის პირას ჩამოჯდა.
ვისხედით ასე.
ირინემ შემომხედა. ეგონა, რომ ვერ ვამჩნევდი თუ მიყურებდა. ამიტომ უფრო მეტხანს
გაბედა ცქერა, ვიდრე სხვა დროს გაუბედია.
- კარგი, - მითხრა.
ამის მერე სულ წრიალებდა. ქსოვას გულს ვერ უდებდა. რამდენჯერმე თვალი
ჩაუვარდა. დროდადრო ქურდულად გამომხედავდა. უნდოდა გაეგო, სად მივდიოდი
ხვალ, მაგრამ კითხვას ვერ ბედავდა.
და მხოლოდ ნავახშმევს, ფეხებს რომ მბანდა, როგორც იქნა, სძლია თავს და სწრაფად,
სულმოუთქმელად მკითხა: - შორს მიდიხარ?
- გვიან დავბრუნდები.
- კარგი.
- არა.
- რძე დალიე.
- ჰო.
- წავედი.
ირინე ეზოში გამომყვა და მერე ისევ უკან შებრუნდა. გიშერამ ბაღის კიდემდე
მიმაცილა. იმის იქითაც უნდოდა წამოსვლა, მაგრამ მე არ ვქენი.
ინათლა.
და რაც უფრო ნათდებოდა არემარე, მით უფრო საოცარ ფერებს გამოსცემდა ხეხილის
ბაღი. თითქოს თავზე ულამაზესი ყვავილების გვირგვინი მეხურა. ფერები უცნაური
ლივლივით გადადიოდა ერთმანეთში. ტყემლის ქათქათა, თოვლზე უფრო თეთრი და
ხალისიანი ყვავილები, იისფრად და არც მთლად იისფრად გადაპენტილი ატამი:
ალუბალი, ნუში, ალუჩა, ქლიავი... ყველას თავისი საკუთარი ფერი ჰქონდა და ყველა
თავის განსაკუთრებულ იერს ანიჭებდა ყვავილწნულის გვირგვინს. ფერთა ამ საოცარ
ზღვას ქვემოდან ნამით დაცვარული ბალახის, ხოლო ზემოდან ლურჯი ცის ანარეკლი
ერთვოდა და სულ მთლად ზღაპრულ იერს ანიჭებდა. თითქოს სამყაროს ნივთიერი
სახე დაეკარგა, წმინდა ფერებად ქცეულიყო და ეს ერთიანი სამყარო-ფერები ჩემს
ირგვლივ ლივლივებდა და ღელავდა. ზღაპრულ ელვარებას უერთდებოდა ასევე
ზღაპრული მუსიკა, რომელსაც ფუტკრები უკრავდნენ, ფუტკრები ბზუილით
დაფრინავდნენ ერთი ყვავილიდან მეორეზე. აფრინდებოდა ფუტკარი, ბზუილით
გადაკვეთდა მოლივლივე ფერებს და მეორე ყვავილზე დაჯდებოდა. აქ მცირე ხანს
გაყუჩებული იჯდა. მერე ისევ აფრინდებოდა და ახლა სხვა ყვავილისკენ გასწევდა
ბზუილით. როცა ფუტკრების ერთი წყება ყვავილზე იჯდა, მეორე წყება ჰაერში იყო.
ამიტომ მუსიკა არასოდეს წყდებოდა.
ახლა ყოველ ხეს თავისი ფერი ჰქონდა, თავისი ფოთოლი, თავისი ყლორტი.
კმაყოფილები იყვნენ და მხიარული ღიმილით მეგებებოდნენ. მეც ყოველ მათგანს
ვცნობდი და გულში ვიმეორებდი მათს სახელებს. მუხა, ცაცხვი, რცხილა, წიფელი,
თელა, ნეკერჩხალი, წაბლი, თხმელა... ყველანი აქ იყვნენ. იდგნენ ზვიადად წელში
გამართულები და ხარბად ისუნთქავდნენ გაზაფხულის დამათრობელ სურნელს.
მე კი გზა განვაგრძე.
იმის შიში არ მქონდა, რომ გზა დამებნეოდა. მართალია, სიბნელემ ფერები თითქმის
წაშალა, მაგრამ ტყე და ბაღი მაინც მკაფიოდ გაირჩეოდა ერთმანეთისაგან.
ელვის უსწრაფესად დაკვესა, რომელიღაც ნერვი შეარხია და გაქრა ისე, რომ თვალის
მიტანება ვერ მოვასწარი.
წამოვდექი.
ისეთი გრძნობა მქონდა, თითქოს რაღაც უნდა მომგონებოდა და თან ისიც ვიცოდი,
რომ არ მომაგონდებოდა.
გუნებაც გამიფუჭდა.
ბაღი რომ გადავიარე და ეზოში შევედი, გიშერა წამოვარდა და ყეფით გამოექანა ჩემკენ.
ის იყო, თავში გამიელვა, მგონი ვერ მიცნო-მეთქი, და ინსტინქტურად ჯოხი
მოვიმარჯვე, რომ ყეფა შეწყვიტა და მხიარულ წკმუტუნს მოჰყვა.
„ამ ეზოში, სახლის წინ, ოდესღაც თითქოს რაღაც იყო ისეთი, რაც უცნაურ და
ფანტასტიკურ მოგონებებს იწვევდა“, - გავიფიქრე და გამიკვირდა, რომ გიშერა
ჩვეულებისამებრ არ ამეტორღიალა; რაღაც უცნაურად და საეჭვოდ წრიალებდა ჩემს
ირგვლივ.
ირინეს უხმოდ შევხედე და უცებ ისეთი რამ გავიფიქრე, რასაც მის ნათქვამთან
არავითარი კავშირი არ ჰქონდა და რაც, საცა წესია, ადრევე უნდა მეფიქრა: „რისთვის
გავიარე ამხელა გზა? რა საჭირო იყო? საიდანაც წავედი, ისევ იქ მოვედი. მერე რა?“ და
ისევ უკავშიროდ და უმიზეზოდ ახლა სხვა ფიქრმა გამიელვა: „თუკი, საერთოდ, არის
სადმე წყავი, ტყეში იქნება და არა ბაღში“.
ხოლო ირინემ რომ ახალი, გულისპირთან ღრმად ამოჭრილი ხალათი, რომელიც მის
ტანზე აქამდე არასოდეს მენახა, ბეჭებთან სწრაფი მოძრაობით აიწია, რათა
მოშიშვლებული მკერდი დაეფარა, და ამ დროს სახეზე სიწითლემ გადაუარა,
საბოლოოდ გამოვფხიზლდი და არა მარტო გამოვფხიზლდი, არამედ უცებ ისეთ
გუნებაზე დავდექი, მოწიფული კაცი რომ ენერგიის მოზღვავებას იგრძნობს და
ბავშვივით მოუნდება ცელქობა და თამაში...
- თბილია. ჩამოდი.
ირინე ნაპირს მოადგა. ჯერ კოჭებამდე შემოვიდა წყალში. მერე კაბა ოდნავ აიწია,
თვალი ჩემკენ გამოაპარა და მუხლამდე შემოვიდა.
- გაიხადე და ჩამოდი!
ირინე მიხვდა, რომ რაღაც მოხდა, და მოიწყინა. მერე უხმოდ წამოდგა და ტანთ ჩაიცვა.
უკან მთელი გზა უბრად გავიარეთ.
ყველგან და ყოველთვის.
ხანდახან მომეჩვენებოდა, თითქოს ვიპოვე ის, რასაც ვეძებდი. აქვე იყო, ჩემს გვერდით;
ხელი რომ გამეწვდინა, დავიჭერდი. მაგრამ ხელის გაწოდებას ვერ ვბედავდი,
მეშინოდა, არ დაფრთხეს და არ გაიქცეს-მეთქი. გავინაბებოდი. სამყაროც გაინაბებოდა.
და იმ წამს, როცა დავიწყების ფარდა უნდა ახდილიყო და მეხილა რაღაც, უაღრესად
საოცარი, ერთბაშად ვიგრძნობდი, რომ გასხლტა, დაიკარგა და მის ადგილას ახლა
სიცარიელე იდგა.
მერე დავეჭვდი.
ანკესი ავიღე და შინისაკენ წავედი. მთელი გზა იმის შიშში ვიყავი, ისევ არ
დამავიწყდეს-მეთქი. მაგრამ არ დამვიწყებია. პირიქით. სხვა რაღაცეებიც გამახსენდა.
მაგალითად, სახლის სახურავი, სადაც ერთხელ ავედი; წყავი, რომელიც ტყეში უნდა
ყოფილიყო და არა ბაღში.
გიშერა პალატის წინ იწვა. მე რომ დამინახა, თავი ოდნავ ასწია, რაღაც ღრჯოდ
შემომიღრინა და ბასრი კბილები გადმოყარა. მე გული მომივიდა და ანკესის ჯოხი
მოვუქნიე. მაშინ ზანტად წამოდგა, სახლის მეორე მხარეს გადაინაცვლა და მარნის წინ
დაწვა. მე ავი მზერა გავაყოლე და პალატში შევედი.
ფიქრმა გამომაღვიძა.
ფრთხილად წამოვდექი.
ციოდა.
ტანთ ჩავიცვი და ირინეს დავხედე. ოთახში ბინდი იდგა და ამიტომ თვალის
უპეებთან ნაოჭები ვერ გავარჩიე. ბალიშზე თმა ეფინა და თავი თმაზე ედო. სწორი სახე
ჰქონდა, მკვრივი და სავსე. მთელი სხეული ასე მკვრივი და სავსე ჰქონდა.
მშვიდად ეძინა. არც ცუდ სიზმარს ხედავდა, არც ავი წინათგრძნობა ჰქონდა.
გარეთ სუსხი იყო და ქარი ქროდა. გავედი თუ არა, ცივი ჰაერი დამეტაკა, სახელოებში
შემიძვრა, მთელ ტანში დამიარა და ნამძინარევი სხეული ერთბაშად გამოაფხიზლა.
გამოფხიზლებული სხეული გაკვირვებით შედგა კიბის ზედა საფეხურზე. გული რომ
ამიჩუყდა წეღან და სიბრალულით ამევსო, ეს სასაცილო იყო და არა საკვირველი.
საკვირველი კი ის იყო, რომ კოცნა დავუპირე „გამომშვიდობების ნიშნად“. მაშინ ამ
„გამომშვიდობებისთვის“ ყურადღება არ მიმიქცევია; ისე გავივლე გულში, უბრალოდ.
და მხოლოდ ახლა, როდესაც სუსხიანმა ქარმა ძვალსა და რბილში დამიარა, მივხვდი
ამ სიტყვის ნამდვილ მნიშვნელობას და ჩემი განზრახვის ნამდვილ ფასს. მე უნდა
ავსულიყავი მთაზე და უკან აღარ დავბრუნებულიყავი.
ცოტა ხანს შევჩერდი სულის მოსათქმელად. და რაკი შევჩერდი, ისევ ფიქრი დავიწყე.
ამ დილით, გამთენიის ხანს, ირინე მივატოვე. არა. „მივატოვე“ რბილი გამოთქმაა.
გავიპარე, გავქუსლე, მოვკურცხლე, კისრისტეხით გავიქეცი. სხვა საკითხია, რატომ
გავიქეცი. ისიც სხვა საკითხია, შემეძლო თუ არა, არ გავქცეულიყავი და უბრალოდ
წავსულიყავი. მაგრამ სწორედ იმიტომ, რომ ეს „სხვა საკითხები“ ბუნდოვანი და
საეჭვო ჩანდა, გაქცევა ვამჯობინე. კეთილი და პატიოსანი. გაქცევაა, გაქცევა იყოს.
ოღონდ ერთი რამ მაინც გაუგებარია: რატომ ვგულისხმობ გაქცევაში მაინცდამაინც ამ
ციცაბო მთაზე აფორთხებას, საიდანაც ასეთ ყინვაში შეიძლება დავგორდე და კისერი
მოვიტეხო. უფრო ადვილი არაა დაბლა დავეშვა, ნაკადულს გავყვე და, ასე თუ ისე,
ნაცნობი გზით ვიარო? რატომ აქამდე არ მომაგონდა ეს იოლი გზა? ალბათ, იმიტომ,
რომ აქამდე მთაზე ასვლა მქონდა აკვიატებული და ის კი არ ვიცოდი, რისთვის
ავდიოდი. მიზანი არ მქონდა შეცნობილი. ახლა მიზანი ვიცი და არჩევანიც ჩემია.
ხშირ-ხშირად ვისვენებდი.
ტანთ გავიხადე, საცვლები მაგრად გავწურე და ისე ჩავიცვი. ხალათიც გავწურე და ისე
ჩავიცვი.
მაინც მციოდა.
მოჩანს თუ არა, სულ ერთია, იქ მაინც არის სახლი. მრგვალი, მყუდრო სახლი. პალატში
ბუხარი გუზგუზებს და ირგვლივ სითბოს საამო სუნი ტრიალებს. მაგიდაზე ჯამით
რძე დგას. რას წამოვჩერჩეტდი!.. საწოლის თავზე თბილი ჯემპრებია გადაკიდებული.
რა კარგია, გაოფლილი რომ მიხვალ შინ და ტანსაცმელს გამოიცვლი!.. რას
წამოვჩერჩეტდი!.. ზიხარ შენთვის ბუხრის პირას, ჩიბუხს აბოლებ, ღადარში აპურჭყებ
და უყურებ, როგორ იტაცებს ცეცხლი თუთუნის კვამლს... არაფერზე არ ფიქრობ. კატა
გარს გივლის, გეხახუნება, კუდი აპრეხილი აქვს, ლაჯებს შორის გაძვრება და
გამოძვრება... რას წამოვჩერჩეტდი! მკვრივი სხეული... სავსე ტუჩები. მორჩილი და
ლამაზი. ძალიან ლამაზი... რას წამოვჩერჩეტდი! რა გინდა ამ უდაბურ ტყეში! რა გინდა
ამ გაყინულ მთაზე! რა გინდა, რა!.. ულამაზესი ქალი, ულამაზესი ბაღი, ულამაზესი
სიმშვიდე... შაშხი... რძე... თბილი... უჰ! მთავარია, თვალი არ მოვხუჭო. ფუტკრები
როგორ ბზუოდნენ! საკვირველი მუსიკა, რომელიც მთელ სხეულში დაგივლის... შენ
იცოცხლებ დიდხანს, დიდხანს, როგორც ცოცხლობდნენ ძველი პატრიარქები, და შენი
შთამომავლობა იქნება ძლიერი, ლამაზი და ჯანმრთელი... რას წამოვჩერჩეტდი!..
დიდხანს, დიდხანს... მაინც რამდენ ხანს?.. მათუსალა... ვინ არის მათუსალა? ალბათ
ვიღაცაა, ისე არ გამახსენდებოდა... მათუსალა... რას წამოვჩერჩეტდი! მაინც რამდენ
ხანს? რამდენ ხანს შეიძლება იცოცხლოს ერთმა კაცმა, რომ ეყოს? შთამომავლობა...
შთამომავლობა სხვაა, შენ სხვა ხარ. არსებობენ ერთუჯრედიანი ორგანიზმები,
რომლებიც უკვდავნი არიან... საიდან ვიცი მე ეს? ვიცი კია? თუ ახლა ვიგონებ და
რაღაცას მივედ-მოვედები? როდესაც ამება ზრდას დაასრულებს, გაიყოფა ორ
დამოუკიდებელ ამებად და ცალ-ცალკე განაგრძობს არსებობას. მერე ორივე
დაასრულებს ზრდას და ოთხი ამება გაჩნდება. უკვდავები არიან! მაშ რატომ არ
წალეკეს ამებებმა მთელი ქვეყანა? რას წამოვჩერჩეტდი!.. მათუსალა ის კაცი იყო,
რომელმაც ძალიან დიდხანს იცოცხლა. მართლა?.. ძალიან დიდხანს... მერე რა ქნა?
მერე მოკვდა. ჰე! ხომ მაინც მოკვდა? ახია მათუსალაზე! აბა რა ეგონა! უკვდავი მარტო
ამებაა. როგორც ძველი პატრიარქები... იქნები და იქნები! ზაფხულში ითევზავებ,
ზამთარში ინადირებ, საღამოს ბუხარს მიუჯდები და ჩიბუხს გააბოლებ, ღამე ყველაზე
ლამაზ ქალთან დაწვები. მერე? ისევ ითევზავებ, ისევ ინადირებ, ისევ გააბოლებ
ჩიბუხს და ისევ... და კიდევ და კიდევ „ისევ“. სახლი წრე, ეზო წრე, ბაღი წრე. წრეს
შემოივლი და ისევ ამ ადგილას მოხვდები... ნეტა რა ეზარებოდათ პატრიარქებს, ამდენ
ხანს რომ ცოცხლობდნენ!.. რაღაც აკლია წრეხაზს... მათუსალას, ალბათ, ეგონა, ცას
გამოვეკვრებიო. ვერ მიართვეს!.. რა აკლია წრეხაზს? კურდღელი ხომ არა? ან
ფოცხვერი? ან მგელი?.. სულელი ჭიანჭველები! დარწმუნებული იყვნენ, რომ
აღთქმულ ქვეყანას მიაღწიეს, ის ნამცეცები რომ გამოელევათ, მაშინღა მიხვდებიან, რა
მწარედ მოტყუვდნენ!.. პატრიარქობა ძნელია... უნდა იყო და ელოდო, როდის
მოკვდები... ამება კარგია. გაიყოფა შუაში და ორ ამებად იქცევა, ცოტა უცნაური კია... ის
ძველი, საწყისი ამება რომელია ამ ორიდან? ორივე? არც ერთი? იქნება გაყოფაა
სიკვდილი? იქნება საწყისი ამება იმით მოკვდა, რომ ორ ამებად იქცა? საინტერესოა,
რას იგრძნობ კაცი, ორად რომ გაიყო... მაგრამ არსებობს კია ამება, ან მათუსალა, ან
პატრიარქები, რომლებიც დიდხანს, დიდხანს ცოცხლობდნენ?.. თუ ეს ფანტაზიაა,
რომელსაც სცივა და შია?.. იქნება შიმშილი და სიცივე აკლია წრეხაზს?.. თბილა... ახლა
თბილა... და კარგია... სიმშვიდეა და სითბო... კარგი სიმშვიდე... კარგი სითბო...
უკვე ბურანში ვიყავი, მაგრამ ჯერ მაინც მედგრად ვებრძოდი საკუთარ თავს.
ვცდილობდი, მთელი შემორჩენილი ენერგია მომეკრიბა და ქუთუთოების
სიმძიმისთვის საყრდენად შემეყენებინა. ბრძოლა ძნელი იყო და მტკივნეული.
ვატყობდი, ქუთუთოები თანდათან მძიმდებოდა, ენერგია კი ილეოდა და ილეოდა.
როდესაც შევატყე, ქუთუთოების სიმძიმეს უკვე ვეღარ გავუძლებდი და ერთი წამის
შემდეგ ჩამეძინებდა, ტკივილი ჯერ შვებამ შეცვალა, მერე სრულმა ნეტარებამ. თავში
საამო და ტკბილი ფიქრები შემოცურდნენ. „რა საჭიროა ბრძოლა... ბუნებამ უკეთ იცის
თავისი საქმე... კარგია ძილი... ტკბილი. მშვიდი. ძილში გაქრება ყველაფერი, ისე რომ
ვერც გავიგებ... თბილი სიკვდილი ფეხაკრეფით მოვა, ძილი რომ არ დამიფრთხოს, და
ფრთხილად გამახვევს არარსებობის საბანში... სიმშვიდის საბანში... გაქრება სიმძიმე,
გაქრება სხეულის მტკივნეული შეგრძნება. ახლაც გამქრალია... ახლაც ნებივრად
ვირწევი სივრცეში და ირგვლივ საამო სიმშვიდეა... სისულელეა ბრძოლა... რატომ
უნდა დავარღვიო ეს უშფოთველი ძილი, ასე თბილად რომ შემომეფინა მთელ
სხეულზე? თუ გამოვიღვიძე, შემცივდება კიდეც, ავძაგძაგდები, დაღლილი მუხლები
ამტკივდება. იმის გაფიქრებაც კი მზარავს, რომ ამ საშინელ აღმართს ხელახლა უნდა
შევუყვე... სისულელეა... კიდეც რომ განვაგრძო გზა, ავათავებ კი როდისმე ამ მთას?
ავალ მწვერვალზე? ვერა. მაინც გზაში დავეცემი სადმე ძალაგამოცლილი და
ქანცგაწყვეტილი... და წამებით ამომხდება სული... აუტანელი ტკივილით... საშინელი
ტანჯვით... ასე არა სჯობს?.. აქ, კარავში... მყუდროდ. თბილად. მშვიდად. ღმერთო, რა
ნეტარებაა... რა ნეტარებაა... რა ნეტარებაა...
მხოლოდ ამის შემდეგ მოვიფიქრე, რომ რაღაც ხმაურმა გამომაღვიძა. ხმაური, ეჭვი
არაა, გარედან მოისმა და მეც კარვის შემოსასვლელს მივაპყარი თვალი.
კაცმა ჯიბიდან სანთელი ამოიღო, აანთო, წყავის გამოშვერილი ტოტი მოძებნა, ზედ
რამდენიმე წვეთი დააღვენთა და სანთელი დაამაგრა.
კარგად იწვა. თავი ოდნავ უკან ჰქონდა გადაგდებული და მთელი ყელი მკაფიოდ
უჩანდა.
„რა უნდა ამ სულელს ქვემოთ? თუ ისა ჰგონია, რახან ჩასვლა ადვილია, უეჭველად
უნდა ჩავიდეს?.. მე რომ არ შემხვედროდი, მაშინ მართლა ადვილი იქნებოდა ჩასვლა...
რას ვერჩი, კაცმა რომ თქვას?.. ნუთუ გაყოფილი ამებები მართლა ვერ გრძნობენ
ერთმანეთს? სანთელი წინდახედულად აანთო. სიბნელეში გამიჭირდებოდა
მუშაობა...“.
მერე დავფიქრდი.
დანა მარცხენა ხელში დავიჭირე და მარჯვენათი ჩემს საკუთარ ყელს დავუწყე სინჯვა
შესაფერისი ადგილის მოსაძებნად. ზემოდან დავიწყე. ნიკაპქვეშ თითქოს კარგი
ადგილი შევიგულე. ორივე მხარეს, აქედან და იქიდან. რბილი იყო და, თითები რომ
დავაჭირე, რაღაც ისეთი ვიგრძენი, კაცს რომ სასუნთქი გზები გადაგეკეტება.
ახლა ქვემოთ ჩამოვაყოლე ხელი; ვიფიქრე, იქნებ უკეთესი ადგილი ვიპოვო, თუ არადა,
ეს სად გამექცევა-მეთქი. კარგად მოვსინჯე მთელი ყელი და სულ ბოლოში, ლავიწის
ძვლებს შუა, მშვენიერი რბილი ადგილი აღმოვაჩინე.
სული რომ მოვითქვი, მერეღა მოვიცალე კაცისთვის. მაგრამ მისი სახე ისე მოეთხვარა
სისხლსა და ნარწყევს, იქ რაიმე ცვლილების შემჩნევა სრულიად შეუძლებელი იყო.
კაცი რაღაც უცნაურ ხმაზე ხროტინებდა. გარედან რომ მიეგდო ვინმეს ყური,
დაბეჯითებით, ალბათ, ვერ იტყოდა, ხროტინი ესმოდა თუ სიცილი. სინამდვილეში,
რა თქმა უნდა, ხროტინი იყო, რადგან ძნელი წარმოსადგენია, კაცს ამ მდგომარეობაში
სასაცილო ეპოვა რამე.
ბოლოს ხროტინს უკლო და, როცა სულ გაჩუმდა, თითქოს სამყაროში აღარავინ
დარჩენილიყოს, ერთბაშად შემაძრწუნებელი დუმილი ჩამოვარდა.
ბალახში ჩავჯექი.
იმავ წამს ისევ წამოვდექი, მთის კიდეს მივადექი და ქვევით გადავიხედე, იმ მხარეს,
საიდანაც ამოვედი. ჩემი ჭკუით, ვითომ სახლი და ბაღი მინდოდა დამენახა, მაგრამ
ვერაფერი დავინახე. არც იყო გასაკვირი. თუკი მზე ვერ ხედავდა იმ სიმაღლიდან, მე
აქედან რას დავინახავდი!
ჩემი ვარაუდი მარტივი იყო: ფერდობი ხევში ჩამიყვანდა. მერე ხევს დავუყვებოდი და
სადმე გავიდოდი, ან გზასთან, ან მდინარესთან. რა თქმა უნდა, გზაზე გასვლა ჯობდა,
მაგრამ უკიდურეს შემთხვევაში, მდინარეს მაინც წავაწყდებოდი. მდინარე კი, ბოლოს
და ბოლოს, იგივე გზაა. არ შეიძლება მდინარის პირას იარო და სადმე სოფელს არ
მიადგე.
ეს კია, რომ გზა საკმაოდ გამიგრძელდა. ჯერ იყო და, ფერდობი არ იქნა, არ ჩათავდა;
მერე, ხევს რომ ჩავუყევი, ვიარე, ვიარე და მეორე, უფრო მოზრდილ ხევს მივადექი.
გული მაინც არ გამტეხია. შეიძლება რამდენიმე ხევი იყოს ერთმანეთზე გადაბმული,
მაგრამ ბოლოს მაინც სადმე გახვალ.
კარგა ხნის დაღამებული იყო, გზა რომ გამოჩნდა. გული სიხარულით ამიფანცქალდა,
ნაბიჯს მოვუჩქარე და თითქმის სირბილით მივადექი გზას.
ნათელი ღამე იყო. ჩემს პირდაპირ ცაზე ვეებერთელა მთვარე ეკიდა და მისი შუქი
ფანტასტიკურ ჩრდილებს ქმნიდა მიწაზე.
ვიჯექი და ველოდი.
დიდხანს ვიჯექი.
ბოლოს მანქანის ხმა შემომესმა. გულმა ბაგაბუგი დამიწყო. სწრაფად წამოვხტი, გზაზე
გავედი და ხელი ავუწიე.
მესამე გაჩერდა.
- თბილისში მივდივარ.
- აბელს თუ იცნობთ?
მძღოლმა ისევ გამომხედა სარკიდან და ამჯერად მის გამომეტყველებაში რაღაც
შეიცვალა. დიდხანს მიყურა უხმოდ, ბოლოს თვალი ამარიდა და, როცა ვიფიქრე, აღარ
მიპასუხებს-მეთქი, წყნარი, თითქმის ნაღვლიანი, ან შესაძლებელია უფრო
დაფიქრებული, ვიდრე ნაღვლიანი, კილოთი მითხრა: - ყველა დებოშისა და აყალ-
მაყალის სულისჩამდგმელი და ორგანიზატორი.
აქ თითქოს კიდევ რაღაც უნდა ეთქვა. პირიც კი გააღო, მაგრამ უცებ გადაიფიქრა და
გაჩუმდა.
მანქანა კი მიქროდა.
დიდი დრო გავიდა თუ ცოტა, არ ვიცი. მარტო ის ვიცი, რომ, როდესაც ქალაქში
შევედით, ჯერ კიდევ არ გათენებულიყო.
მაკა!
- სულ ერთია. რაკი ქალაქში შემოვედით, აწი აღარაფერი მიჭირს. ფეხითაც მივალ
სახლამდე.
- აქ არის?
- კარგი ერთი! - გაიცინა მძღოლმა. - მერე დაფიქრებული სახე მიიღო. - ნეტა აბელიც
მაპოვნინა... - აქ ისევ შეიცვალა კილოცა და სახის გამომეტყველებაც. - აბა, მშვიდობით
იყავით! - და ხელი გამომიწოდა.
მანქანიდან გადმოვედი.
ძებნა
დიდხანს ვუყურე.
ცოტა ხანს მაინც შევიცადე. ვიცოდი, რაღაც მქონდა გასარკვევი და მერჩივნა, აქვე
გამერკვია.
და შევჩერდი.
უაზროდ.
ყველაფერი შეჩერდა.
და ისევ შევჩერდი.
მერე მივხვდი, რომ ახლა იმას გავიფიქრებდი, სიზმარში ხომ არა ვარ-მეთქი. ამიტომ
აღარ გავიფიქრე.
არც ბაღი.
ეზოში აგური ეყარა, სილა, ცემენტი და ათასი წვრილმანი ხარახურა. სიღრმეში ვიღაც
ახმახი კაცი იდგა, კეპი შუბლზე ჩამოეფხატა და განკარგულებებს იძლეოდა. ეტყობა,
ბრიგადირი იყო, ან ინჟინერი, ან სხვა ისეთი ვინმე, ვისაც ამქვეყნად განკარგულებების
გაცემა ევალება. ქუჩის მხარეს, ხარაჩოზე, ორი კალატოზი იდგა და მუშაობდა.
თვალის დახუჭვა არც კი დამჭირვებია, ისე გაქრა სახლი და მის ადგილას პირამიდა
გაჩნდა. უცნობი, ჯერაც აღმოუჩენელი. პირამიდაზე წელს ზევით შიშველი მონები
იდგნენ. ბრინჯაოსფერი, ლამაზად ჩამოსხმული ტანით და სწორი, ოთხკუთხა
მხრებით.
- გამარჯობათ!
თვალწინ ბავშვობის ხანამ ჩამიქროლა. რაც სკოლა დავამთავრე მას შემდეგ სიტყვა
„პირამიდა“ ჩემს წარმოდგენაში არასოდეს დაკავშირებია გეომეტრიას.
გამეღიმა.
მაშინ ისევ იმან მითხრა, თვალები ეშმაკურად რომ ჰქონდა მოჭუტული: - საბავშვო
ბაღს ვაშენებთ. ადრე ვინ ცხოვრობდა აქ და სად გადასახლდნენ, არ ვიცით.
ღმერთმა იცის, იქნებ დიდი ხანია აქ იყო და აქამდე არ შეგვიმჩნევია. იდგა, ხელები
მკერდზე დაეკრიფა, ცალი წარბი მაღლა აეზიდა და მისი პოზა, მისი გამომეტყველება,
მთელი მისი არსება გამანადგურებელ ირონიას გამოხატავდა.
ეს ბოლო ფრაზა ხარაჩოზე ასვლის შესახებ ისეთი კილოთი თქვა, მართლა რომ
ასულიყო და ემუშავა, ეტყობა, ამას კაცობრიობისათვის ფრიად სავალალო შედეგი
მოჰყვებოდა.
მე ცოტაზე გავაყოლე თვალი მის საქმიან ზურგს, მერე შევბრუნდი და ნელი ნაბიჯით
გავუყევი ქუჩას.
გზა განვაგრძე.
ეტყობა, ბევრი ბავშვი იბადება, რაკი ამდენ ბაგასა და ბაღს აშენებენ. ბევრი ბავშვი...
მერე რას შვრებიან, რომ იბადებიან? სად მიდიან? არსად. იზრდებიან ნელ-ნელა.
კბილებს იცვლიან. განათლებას იღებენ. განათლება თხელ ფენად ედებათ სხეულზე
და გამომეტყველებაში და ჩაცმა-დახურვაში იჩენს თავს. მერე დედაკაცებად და
მამაკაცებად იქცევიან და სამსახურში დადიან. ყოველდღე. ყოველდღე. ყოველდღე.
გაივლიან ამქვეყნად და წავლენ. წასვლის წინ ზოგჯერ მოგვაგონდება, რომ დედამიწას
ჩვენი კვალი არ ატყვია, და გული შეგვეკუმშება, მაგრამ იქვე ვინუგეშებთ თავს:
შთამომავლობა ხომ დავტოვეთ! რაც ჩვენ ვერ გავაკეთეთ, ისინი გააკეთებენ. იმას არ
ვფიქრობთ, რომ შთამომავლობა ჩვენ თვითონ ვართ და, რაც წინაპრებმა ვერ გააკეთეს,
ჩვენ უნდა გავაკეთოთ. და მე თუ რამე არ მოვიმოქმედე, მთელს ჩემს გენეალოგიურ
ხაზს ჯვარი დაესმება, აზრი დაეკარგება ყველა ჩემი წინაპრის ტანჯულ არსებობას.
მაგრამ რას მოვიმოქმედებ მე? რას ჩავიდენ ისეთს, რომ ჩემმა წინაპრებმა შვებით
ამოისუნთქონ და თქვან, ამაოდ არ ჩაუვლია ჩვენს იმედს, ამაოდ არ ვეწამეთ
საუკუნეებისა და ათეული საუკუნეების მანძილზეო...
იქ, სადაც მაკას სახლი იდგა, საბავშვო ბაღს აშენებენ. ცნობისმოყვარე ბავშვები ათას
უცნაურ კითხვას დაუსვამენ თავიანთ მრავალტანჯულ აღმზრდელებს.
აღმზრდელები გაჩენის დღეს დაიწყევლიან იმის გამო, რომ ბავშვები ასეთი
ცნობისმოყვარენი არიან. ბავშვებს წარმოდგენა არ ექნებათ, აღმზრდელებს თუ გულს
უწვრილებენ გაუთავებელი შეკითხვებით, და ახალ-ახალ შეკითხვებს მოიგონებენ.
მაგრამ არც ერთი მათგანი არასოდეს არ ჰკითხავს თავის აღმზრდელს: ქეთო
მასწავლებელო, ადრე რა იყო ამ ჩვენი ბაღის ადგილას? სახლი იყო? ვინმე ცხოვრობდა?
რა იქნა? სად წავიდა?.. სად წავიდა? სად წავიდა? სად წავიდა? მაკა რა იქნა, ქეთო
მასწავლებელო? სად წავიდა, ქეთო მასწავლებელო, ოქროსთმიანი გოგო, რომელსაც
თხელი და სწორი მხრები ჰქონდა? სად წავიდა, სად?
„კონსერვატორია“.
ეძიებდე და ჰპოვებდეო...
ნეტა რა გამოვა, კაცმა რომ ქრისტეს მოძღვრება ირონიულ პლანში განიხილო? ღირს
ამაზე დაფიქრება, დროს თუ იპოვი. მაგრამ დრო სადღა გინდა იპოვო? დრო ხომ აირია
და დაიკარგა? იქნებ დროსაც ეძიებდე და ჰპოვებდე?..
ფაკულტეტის მდივანი შუახანს მიტანებული ქალი იყო. გამხდარი,
ლოყებჩაცვივნული, უსახური. ყვითელი, მოკლედ შეჭრილი თმა ჰქონდა, ალისფრად
შეღებილი ტუჩები და ასევე ალისფრად შეღებილი გრძელი ფრჩხილები. სახეზე ფერ-
უმარილი უბზინავდა, მაგრამ თანამედროვე კოსმეტიკის დიდი მიღწევა, რომლითაც
ეს ქალი ბუნების განაჩენს ებრძოდა, საქმეს ვერ შველოდა და უფრო მეტად უსვამდა
ხაზს მის შეუხედაობას და სიგონჯეს. ქალი მდივნისათვის მიჩენილ გალიაში იჯდა,
რომელიც ვიწრო სარკმლით უკავშირდებოდა ვესტიბიულსა და, საერთოდ,
გარესამყაროს.
მე უხმოდ ავიჩეჩე მხრები და გავიფიქრე, მერე რა, რომ ბუნების განაჩენს ვერ შეცვლის,
ისიც ხომ რაღაცას ნიშნავს, ადამიანი რომ ასე შეუპოვრად იბრძვის-მეთქი.
- ვის კლასშია?
მე მხრები ავიჩეჩე.
- არ ვიცი.
- ვნახოთ, ვნახოთ, - უჯრა გამოაღო, სიები ამოალაგა, თვალიერებას შეუდგა, მერე უცებ
თავი მიანება, შემომხედა და ალერსიან-შემპარავი კილოთი მკითხა: - თქვენი რა არის?
- მე ვიცი როგორც ჩავშლი! - ბიჭს, მგონი მართლა მოუვიდა გული. სახაზავი უფრო
სწრაფად დააკაკუნა სარკმლის რაფაზე.
არადა დღესავით ნათელი იყო, რომ გოგო წავიდოდა ექსკურსიაზე. მეტიც. მწვანე
ხეები არც იმას აინტერესებდა და, ბიჭი რომ არ წასულიყო, ექსკურსია მისთვისაც
მკვდარი დღე და უსიცოცხლო ბუნებაში მოსაწყენი წანწალი იქნებოდა. ყველაფერი ეს
გოგოს გამოხედვაზე ეტყობოდა, სიცილზე და ხმის კილოზე. მაგრამ ბიჭი ბოთე იყო
და ვერ ამჩნევდა. თუმცა სხვისას ვატყობთ ადვილად, თორემ, როცა ჩვენ გვეხება საქმე,
ყველანი ბოთეები ვართ.
გოგო წამოდგა და უკან, თაროებთან მივიდა. მშვენიერი ტანი ჰქონდა. ცალი თვალი
ბიჭისკენ გავაპარე. ბიჭი ხარბად უყურებდა და მერე, როცა გოგო ჟურნალით ხელში
უკანვე მობრუნდა და თავის ადგილას დაჯდა, უთხრა: - რას იზამ?
- წადი მერე! - ეს ისეთი კილოთი უთხრა, ეჭვიც არ ეპარებოდა, რომ ბიჭი ფეხს არ
მოიცვლიდა, გინდაც, რაც ქვეყანაზე განყოფილების გამგეებია, ყველას ერთად
მოეკითხა.
- თქვი, რას იზამ, და წავალ.
გოგო ჟურნალს ჩაჰკირკიტებდა, მერე უცებ ცალი თვალით სწრაფად გახედა ბიჭს,
კისერი მხრებში ჩარგო და სიცილი წასკდა.
სახსრები მტკიოდა.
თვალები არ დამიხუჭავს.
მაკა!
წინ ბავშვის ეტლი მოგორავდა. შიგ ბავშვი იწვა. ეტლს ბოლოში აქეთ-იქიდან როგორც
საპატიო ყარაული, ისე ამოდგომოდა ქალი და კაცი. გამართულები, თავაწეულები.
ცალ-ცალი ხელი ეტლის სახელურისთვის ჩაეჭიდათ, მოაგროებდნენ, მოდიოდნენ,
მაღლა გასცქეროდნენ სივრცეს და ირგვლივ რაღაც ამაყსა და თავმომწონე
სერიოზულობას აფრქვევდნენ.
კაცი ვარდენ მექვაბიშვილი იყო. ქალი - მისი ლოყებდატკრუცული მეუღლე, ეტლში
კი უზრუნველად ეძინა პატარა ვარდენ მექვაბიშვილს.
„მე რომ შენს ადგილას ვიყო, ყვავილებს მიანც მივიტანდი ცოლის საფლავზე“.
მართლა მიიტანა...
იმან კი მიიტანა...
- გამარჯობა, ნინელი!
- გამარჯობათ...
- ვერ მიცანი?
- ვერა.
უკან მივიხედე.
ისევ მოვტრიალდი.
- მობრძანდით.
შევედი.
სკამი გამომიწია.
- დაბრძანდით.
დავჯექი.
- რა?
- შიში.
- დათო?
- დიახ.
- ბასგიტარა?
გაიღიმა.
- იცნობთ?
- არა.
ბავშვმა წამოიტირა.
გამოვიდა.
- დაიძინა.
- ხომ არ ჩაისველა?
გაიღიმა.
- არა.
- ერთი გყავს?
- ერთი.
- გოგო.
ისევ გაიღიმა.
- შეიძლება შევხედო?
გაუხარდა.
- მობრძანდით.
თეთრ ეტლში იწვა, თეთრ, ქათქათა ჩვრებში გახვეული. მსუქანი იყო, ფუნჩულა.
თვალები დახუჭული ჰქონდა, ტუჩები გამობურცული. მშვიდად ეძინა. მერე უცებ
ტუჩები ენერგიულად აამუშავა. ალბათ, ძუძუს თუ წოვდა სიზმარში.
- რა ჰქვია?
- მაკა.
- წავალ მე.
- დათო ახლავე მოვა.
- მშვიდობით.
შევედი „თავსამკაულში“.
- სულ ერთია.
ისევ მივდიოდი. ოღონდ ახლა უკვე აღარ ვიცოდი, სად მივდიოდი და რატომ
მივდიოდი.
და როცა რომელიმე ჭრელ ნაკადს გეზი ჩემკენ ეჭირა, არც მე ვუქცევდი გზას და არც
ის მიქცევდა. უბრალოდ, გაივლიდა ჩემში, როგორც სიცარიელეში, და მშვიდად და
არხეინად განაგრძობდა გზას, თითქოს არაფერი მომხდარიყოს.
მიდიოდნენ და მიდიოდნენ.
ნუთუ თვალზე მართლა ამდენი რამეა დამოკიდებული? მაშ, ბრმა რომ ვყოფილიყავი,
მაკასა და ირინეს ერთმანეთისგან ვერ გავარჩევდი? გავარჩიე კია? იქნება სწორედ
თვალმა მომატყუა და ირინე მაკა მეგონა? ჰმ!.. სულელური აზრი. სულელური ფრაზა.
სრულიად ნეიტრალური კილოთი რომ თქვა, მაინც აჰყვება რაღაც მკრეხელური.
თვალმა მომატყუა!.. აკი ნინელიმ ვერ მიცნო!
ბრძოლა...
ერთ მშვენიერ დღეს რომ ყველა დარდმა, რაც ოთხი მილიარდი კაცის გულშია
ჩაბუდებული, უეცრად ამოხეთქოს, ქვეყნიერება წაილეკება.
დადიან და დადიან.
სახეზე მეც არაფერი მეტყობა. უცხო თვალისათვის მე ისეთი კაცი ვარ, რომელიც
მცირე ხნით ჩამოჯდა მერხზე, რათა ცოტა დაისვენოს და ისევ გზას გაუდგეს.
გარეგნულად არავის ეტყობა რამე, თორემ ზოგი რახანია მკვდარია. იმიტომ რომ
ბიოლოგები ტყუიან. როდესაც ბიოლოგები სიცოცხლისა და სიკვდილის
მეცნიერულად ახსნას ცდილობენ, ადამიანს ჭიაყელისაგან არ განასხვავებენ.
სინამდვილეში ტვინის მუშაობა არაფერ შუაშია. კაცის სიცოცხლე სიყვარულია და
სიძულვილი. და როცა სიყვარულიც გაქრება და სიძულვილიც, რა გაცხოველებითაც
არ უნდა მუშაობდეს ტვინი, კაცი უკვე მკვდარია.
ვზივარ მწვანე მერხზე მწვანე ხის ძირას და უაზროდ მივჩერებივარ გამვლელთა
გაფითრებულ სახეებს. და ყველაფერი სულ ერთია. გაფითრებული სახეებიც, მწვანე
მერხიც, გარინდებული ქალაქიც და მკვდრისფერი ღამეც.
საშუალოზე მაღალი კაცი იყო, ქერა თმა შუაზე ჰქონდა გაყოფილი და გულმოდგინედ
დავარცხნილი. დიდი სათვალე ეკეთა და სუფთად და ლამაზად ეცვა. დაფიქრებული
და სერიოზული გამოხედვა ჰქონდა. მარჯვენა ხელი პატარა გოგოსათვის ჩაეჭიდა და
მოჰყავდა.
ცოტა ხანს ჩუმად იყვნენ. მერე გოგომ გულგრილად თქვა: - ყველანი პატარა გოგოებს
ირჩევენ...
- მე მე ვარ.
- ღმერთმა შეუნდოს თინა მასწავლებელს. შენ ყველაზე ლამაზი გოგო ხარ ქვეყანაზე.
- ნუ დაიბან.
- ნუ დამიძახებ.
ერთხანს ჩუმად ისხდნენ. მერე: - სათამაშოებს დავამტვრევ.
- დაამტვრიე.
- გააკეთე.
- დააყენე.
- მაქვს.
- დააყენე.
- მე ბიძიას დაგიძახებ.
გოგოს გაუკვირდა.
- რატომ?
- მე დაგარქმევ.
- რატომ?
- იმიტომ რომ ქეთინო ყველაზე ლამაზი სახელია. შენ კი ყველაზე ლამაზი გოგო ხარ.
- არაფერიც!
- რომელ ქეთინოს?
- არა.
- ისე.
- არ ვიქნები ქეთინო!
გოგო გამოცოცხლდა.
გოგომ თავი ჩაღუნა, მოიკუნტა, გაყუჩდა. ცოტა ხნის მერე ქურდულად ახედა კაცს.
კაცი მისკენ არ იყურებოდა. მაშინ ნელ-ნელა მოატრიალა სახე და თითქოს პირველად
ხედავსო, ისე დაუწყო თვალიერება. ბოლოს წყნარად ჰკითხა: - მართლა ქეთინო
მერქმევა?
- ჰო.
გაჩუმდნენ.
მან იგრძნო ჩემი მზერა და თვითონაც შემომხედა ერთი წამით. მერე ისევ ამარიდა
თვალი.
მკერდში, სადაც ცოტა ხნის წინ შავი სიცარიელე იდგა, ახლა რაღაც გუგუნებდა და
მძლავრად ფეთქავდა.
უკვე შორს ვიყავი, როცა მომაგონდა, რომ ნინელის დანახვაზე რაღაც გამიკვირდა,
მაგრამ მაშინ ყურადღება არ მიმიქცევია. ახლაღა მივხვდი: ნინელი ვერ ვიცანი.
უბრალოდ, რაკი ეს მისი სახლი იყო, ამიტომ დავასკვენი, ნინელია-მეთქი.
აღმართს მივაღწიე.
ავიარე.
გზაჯვარედინზე შევჩერდი.
მაკა!
მუხლებმა მიმტყუნეს.
მივლასლასებდი, როგორც ასი წლის მოხუცი, და მიკვირდა, რომ ჯერ კიდევ შემეძლო
სიარული.
დეიდა მარიამს შევხედე. რაღაც მოულოდნელი რომ იყო მის ნათქვამში, მხოლოდ იმას
მივხვდი, მეტს ვერაფერს.
მე უხმოდ ჩავუარე გვერდით, ჩემი შავი კეპი მოვიხადე და საწოლზე დავაგდე მისი
შავი კეპის გვერდით.
- სამაგიეროდ დავკარგე.
- დაკარგვაც სიამოვნებაა, რაღა თქმა უნდა, მაგრამ შეძენა სჯობს. შეძენას სიამაყე
ახლავს.
- რად გინდათ?
- კოლექციას ვაგროვებ.
- წაიღეთ.
- რამდენად?
- იყოს.
- შეუდექით.
მე ვიჯექი და ვუყურებდი.
ერთ-ერთი აიღო.
- მშვიდობით.
ბოლოს მივხვდი.
ზურგი შევაქციე, მაგრამ მაინც მაწუხებდა, როგორც ლამფას შეაქცევ ზურგს, მაგრამ
სინათლეს მაინც ვერ დააღწევ თავს.
დღეები, კვირეები, თვეები... იქნებ წლებიც. თუმცა ამას ალბათ აღარც ჰქონდა
მნიშვნელობა, რადგან დრო თვითონაც მიხვდა, რომ აზრი დაკარგა.
დეიდა მარიამი შემოვიდა. ნელა მიიხურა კარი ზურგს უკან, თვითონ კართან შედგა
და ხელები მკერდზე დაიკრიფა.
იდგა ასე და ჩემს საქმიანობას უყურებდა. არც ხმა ამოუღია, არც განძრეულა.
საფერფლე რომ აივსო, თვალით ახალ ჭურჭელს დავუწყე ძებნა. ბედად, ჩემი შავი კეპი
შევნიშნე. გამეხარდა. ავიღე, მაგიდაზე დავდე და საფერფლე შიგ მოვაპირქვავე.
სადარბაზოს გავცდი.
მსუბუქად მივაბიჯებდი.
სიჩუმე იყო.
საშიში და საამო.
მერე სიბნელე ოდნავ შეინჩრა. მისი სქელი და მკვრივი ფენები პაწაწკინტელა სხივმა
გამოარღვია და ყვავილივით აღმოცენდა.
და განათდა სიბნელე.
ცასა და ნილოსს ერთნაირი ფერი ჰქონდათ. თითქოს ცას ერთი ზოლი ააჭრეს და
მიწაზე ნილოსად დააგეს.
ენერგიული და ავადმყოფი.
ქვას რომ ეხება, გული ისე უცემს, თითქოს ქვის დედოფალი ნამდვილი დედოფალი
იყოს.
რატომაც არა!
დედოფალო!
მკრეხელობაო!
პალმები არ ირხევიან.
გზა უსასრულო.
ოსტატი პირზე ღიმილით მოკვდა, რადგან იცოდა, რომ ქვის დედოფალი ნამდვილზე
უფრო ნამდვილი იყო.
ასე ხომ მთელ სუფთა ჰაერს მარტო თქვენ შეისუნთქავთ და სხვას აღარაფერს
დაუტოვებთ.
მე ვერ ვიხსენებ, დედოფალო, შენს სახეს. ვიცი, შენი სახე ლამაზია და სხივმფენი.
მაგრამ სიტყვები რის მაქნისია! მე ვერ ვიხსენებ, დედოფალო, შენს სახეს.
ყური მივუგდე.
ტროტუარზე დავჯექი.
გაფაციცებული ვუყურებდი.
მღეროდნენ.
ბევრს.
მოახლოვდა.
მოახლოვდა.
მოახლოვდა.
შეწყდა.
მაინც ვიგრძენი, როგორ აიწია ხელი, როგორ წამოვიდა ჩემკენ. მხარზე რომ შემეხო,
დენმა დამკრა.
მხარი ცახცახებდა.
თვალდახუჭული ვიჯექი.
თვალდახუჭული ვიჯექი.
- ისევ აქ ზიხარ.
არაფერი.
- გებრალები?
- არა.
შევკრთი.
- მე ვიცოდი.
ისევ გავახილე.
მივტრიალდი და წამოვდექი.
იღიმებოდა.
- მაკა!