1 10.

Sınıf
10.
Türk Dili ve
Edebiyatı
Giriş - 1

1. Edebiyat, hangi konuya değinirse değinsin o konuyu ken- 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisi edebiyatın din ile ilişki-
di ilgi alanına katan bilim dallarıyla yarışamaz. Tarihî bir sini gösteren bir açıklama içermektedir?
olayı işleyen bir edebî metin, bir tarih makalesine bilgi
açısından denk olamaz. Edebiyat ürünleri bilimsel bir ta- A) Şehname’de Efrasiyab adıyla geçen Alp Er Tunga,
rih eseri kadar güvenilir de değildir. Sanatkârların amacı, MÖ 9. yüzyıla kadar devam eden Saka Devleti’nin hü-
okurlarını etkilemek, onlarda “güzellik” duygusu uyandır- kümdarıdır.
maktır sadece. Hiçbir okur da bir edebî eseri tarih kitabı B) Manas Destanı; Kırgızların Kalmuklar, Çinliler, Uygur-
gibi eline alıp okumaz. larla yaptıkları hürriyet mücadelesini derin bir vatan ve
millet sevgisiyle dile getirir.
Bu parçadan,
C) Evliya Çelebi’nin gezip gördüğü yerleri ve şahit olduğu
I. Edebî eserin amacı toplumu tarihî konularda bilgi- olayları konu alan on ciltlik Seyahatname’si Türk kültür
lendirmektir. tarihi bakımından oldukça önemlidir.
II. Estetik kaygı, edebî eserlerin çıkış noktasını oluşturur. D) Saltukname, yeni toprakların yurt hâline getirilmesi ve
III. Yazar ve şairler eserlerinde tarih biliminden yararla- Müslümanlaştırılması konusunda yazılan Battalname
nırlar. ve Danişmentname türünden bir destandır.
E) Göktürk Kitabeleri’nde toprak bütünlüğünü sağlama
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü

çıkarımlarından hangilerine ulaşılabilir?

ve devlet düzenini kurma, güçlü bir Türk milletinin var-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III lığını devam ettirme ülküsü olarak işlenmiştir.
D) I ve II E) II ve III

4. Türk milleti için gece uyumadım, gündüz oturmadım kar-

deşim Kül Tigin ile iki şad ile ölesiye bitesiye çalıştım...
Ondan sonra, Tanrı yardım ettiği için, ölecek milleti dirilt-
tim, çıplak milleti giydirdim, yoksul milleti zengin ettim,
az milleti çok ettim. Başka milletlerden daha iyi kıldım…
Türk-Oğuz Beyleri ve milleti, işitin! Üstte gök çökmedikçe,
altta yer delinmedikçe Türk milleti, senin devletini ve töre-
ni kim yıkıp bozabilir?
Bu parça, edebiyatın aşağıdakilerden hangisiyle doğ-
rudan ilgisini göstermektedir?
2. Bu alfabe; Türklerin, Göktürk alfabesinden sonra ve Arap A) Tarih B) Sosyoloji C) Psikoloji
●

alfabesinden önce kullandıkları alfabedir. İlk İslami ürün-

D) Hukuk E) Coğrafya
MEB

ler Türklerin bu alfabeyi kullandıkları (6-13 yy.) dönemde

kaleme alınmıştır. Yusuf Has Hacib’e ait ilk siyasetname-
nin bir nüshası da bu alfabeyle yazılmıştır. Dil, edebiyat
ve kültür tarihimiz bakımından oldukça önemli olan bu
eserde Yusuf Has Hacib, ideal bireylerden oluşan bir top-
lum ve devleti konu alır. 5. Orhun Abideleri, Türklerin bilinen ilk alfabesi olan Göktürk
alfabesi ile II. Göktürk Devleti Dönemi’nde dikilmiş mezar
Bu parçada sözü edilen alfabe, eser ve bu eserde kul- taşlarıdır. Bulundukları tarihte Türk tarihinin ilk yazılı bel-
lanılan dilin tarihî dönemi aşağıdakilerin hangisinde geleri olarak kabul edilen kitabelerin en önemlileri Ton-
doğru verilmiştir? yukuk (716), Kül Tigin (732) ve Bilge Kağan (735) adına
A) Latin - Nutuk - Yeni Türkçe dikilmiştir.

B) Soğd - Altun Yaruk - İlk Türkçe Bu parçada sözü edilen ürünler Türkçenin hangi dö-
C) Uygur - Kutadgu Bilig - Eski Türkçe nemine aittir?

D) Kiril - Oğuz Kağan Destanı - Ana Türkçe A) İlk Türkçe B) Ana Türkçe C) Eski Türkçe
E) Soğd - Dede Korkut Hikâyeleri - Orta Türkçe D) Orta Türkçe E) Yeni Türkçe
 1 10. Sınıf
10.
Türk Dili ve
Edebiyatı
Giriş - 1

6. Aşağıdakilerin hangisi İslamiyet Öncesi Türk Edebi- 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde “da, de”nin yazımıyla
yatı’nın bir özelliği değildir? ilgili bir yanlışlık yapılmıştır?

A) Gök Tanrı inancının etkileri görülür. A) Edebiyat, bilimle ve gerçekle bağını keserse hayatı
B) Dil, yabancı dillerin etkisinden oldukça uzaktır. anlatma amacını da kaybeder.
C) Şiirlerde nazım birimi dörtlük, ölçü hece ölçüsüdür. B) Bilim gibi edebiyatın da edebî araştırmaların da yön-
temi vardır.
D) Türkçenin bilinen ilk sözlüğü bu dönemde kaleme
alınmıştır. C) Yazar, bilimlere ait olguları, ilkeleri edebiyatın kuralları
ve estetik kalıpları içinde araç olarak kullanır.
E) Sav, sagu koşuk bu döneme ait ürünlerdir.
D) Şamanizm’de dini törenleri şaman, baksı, kam, ozan
isimleri verilen kişiler icra ediyordu.
E) Bu yeni dönemde dilimizde Batı’nın tesirinde kalmış,
7. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bilgi yanlışı vardır? Fransızca başta olmak üzere diğer Batı dillerinden ke-
limeler dilimize girmeye başlamıştır.
A) Halk edebiyatında kullanılan dil, halkın kullandığı sade
Türkçedir.
Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü
B) Divan edebiyatında Arapça-Farsça sözcük ve tamla-
malar sıkça kullanılır.
C) İslamiyet Öncesi Türk Edebiyatı halk ve divan edebi- 11. Sen ki son ehl-i salîbin kırarak savletini,
yatı olmak üzere ikiye ayrılır. Şarkın en sevgili sultânı Salâhaddîn’i,
D) Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı’nın oluşumunda Kılıç Arslan gibi iclâline ettin hayran...
Tanzimat Fermanı’nın ilanı etkili olmuştur.
Sen ki, İslâm’ı kuşatmış, boğuyorken hüsran,
E) Türk edebiyatının dönemlerinin belirlenmesinde kültü-
O demir çemberi göğsünde kırıp parçaladın;
rel değişim de göz önünde bulundurulmuştur.
Sen ki, rûhunla beraber gezer ecrâmı adın;
Sen ki, a’sâra gömülsen taşacaksın...Heyhât,
8. Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabelerden biri de Sana gelmez bu ufuklar, seni almaz bu cihât...
- - - - alfabesidir. Bu parça aşağıdaki bilim dallarından hangisiyle doğ-
Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden han- rudan ilişkilidir?
gisi getirilemez?
A) Tarih B) Coğrafya
A) Köktürk B) Uygur C) Arap C) Sosyoloji D) Psikoloji
D) Sümer E) Latin E) Hukuk
●
MEB

9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde virgül yanlış kulla-

nılmıştır?

A) Bilimsel, felsefî ve edebî metinlerle günlük hayatın 12. Anadolu’da gelişen Türkçe; komşuları ile kültür, dil, tica-
akışını düzenleyen metinler birbirlerinden farklıdır. ret, siyaset, din kardeşliği gibi yönlerden etkileşmiştir. Os-
B) Halk edebiyatını, daha çok halk arasından yetişmiş, manlı kültürü doğu komşusundan Farsça, güney komşu-
sanatçıların verdikleri sözlü ürünler oluşturmaktadır. sundan da Arapça kelime almış, bu komşularına Türkçe
C) Metinleri; yazılış amaçları, hedef kitleleri, anlatım bi- kelime vermiştir. Her iki dil de Arapça ve Farsça büyük
çimleri, gerçeklikle ilişkileri bakımından gruplandırmak kültür dilleridir.
mümkündür. Bu parçada yay ayraç içine alınması gereken ifade
D) Bir “şaheser”i incelemedeki amacımız, o milletin edebî aşağıdakilerin hangisidir?
gelişmesini gereği gibi ve doğru olarak anlamak içindir.
A) Türkçe kelime B) kültür, dil, ticaret
E) Edebiyat, toplumun bir kurumu olmasından dolayı
kendisini oluşturan toplumun diğer kurum­larıyla bağlı C) güney komşusundan D) Arapça ve Farsça
ve onlarla uyumludur. E) Osmanlı kültürü