Τα είδη των προτάσεων ως προς τη δομή τους

Πρόταση λέγεται μία σειρά από λέξεις, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνεται
οπωσδήποτε ένα ρήμα, η οποία έχει δικό της αυτοτελές νόημα.
Οι προτάσεις, ανάλογα με τον αριθμό των όρων τους, είναι απλές, σύνθετες,
επαυξημένες και ελλειπτικές.
Α. Απλή πρόταση  Η πρόταση που αποτελείται από την ονοματική φράση –
υποκείμενο και τη ρηματική φράση – κατηγόρημα, ονομάζεται απλή πρόταση.
Β. Σύνθετη πρόταση  Η πρόταση που έχει περισσότερα από ένα υποκείμενα ή
κατηγορούμενα* λέγεται σύνθετη.
Γ. Επαυξημένη πρόταση Η πρόταση στην οποία υπάρχουν προσδιορισμοί
(δηλαδή, λέξεις που δεν είναι απαραίτητες αλλά δίνουν επιπλέον πληροφορίες),
λέγεται επαυξημένη.
Δ. Ελλειπτική  Η πρόταση που της λείπουν ένας ή περισσότεροι όροι ονομάζεται
ελλειπτική. (*Το κατηγορούμενο φανερώνει τι κάνει ή τι παθαίνει το υποκείμενο.)
Ασκήσεις
1. Να σχηματίσεις προτάσεις με τις ομάδες των παρακάτω λέξεων, χρησιμοποιώντας
για κάθε πρόταση ένα ρήμα δικό σου, συμπληρώνοντας ό, τι νομίζεις και αλλάζοντας,
αν χρειαστεί τη σειρά τους:
α) παιδί, φαρμακείο, ασπιρίνες
____________________________________________________
β) πρωί, ποτήρι, γάλα
____________________________________________________
γ) παιδιά, τάξη, μάθημα
____________________________________________________

2. Να γράψεις απλές προτάσεις με τα παρακάτω ρήματα:

Θεωρείται ______________________________________________
Ονομάζεται ______________________________________________
Φαίνεται ______________________________________________

3. Να μετατρέψεις τις παρακάτω προτάσεις σε ελλειπτικές, παραλείποντας το ρήμα ή

το υποκείμενο όπου χρειάζεται.
4. α) Είναι ώρα για μάθημα.
________________________________________________________________
β) Εσύ γιατί είσαι απρόσεκτος;
________________________________________________________________
γ) Να ‘χεις καλή πρόοδο!
________________________________________________________________
δ) Γιατί είστε εσείς χαρούμενοι;
________________________________________________________________
Τα είδη των προτάσεων ως προς το περιεχόμενο ( σημασία):
1. Αποφαντικές προτάσεις (ή κρίσεως)
Είναι οι προτάσεις που συνήθως τις χρησιμοποιούμε για να δώσουμε μια
πληροφορία ή να εκφράσουμε μια κρίση - άποψη. Σε αυτές τις προτάσεις, όταν
τελειώνουν, βάζουμε τελεία. π.χ. Θα γράψουμε διαγώνισμα.
2. Ερωτηματικές προτάσεις
Είναι οι προτάσεις που συνήθως τις χρησιμοποιούμε για να ζητήσουμε μια
πληροφορία. Σε αυτές τις προτάσεις διατυπώνουμε μια ερώτηση, στο τέλος βάζουμε
ερωτηματικό (;) π.χ. Πώς θα έρθω;
3. Προστακτικές προτάσεις (ή επιθυμίας)
Σε αυτές τις προτάσεις, όταν τελειώνουν, βάζουμε τελεία ή θαυμαστικό (!) π.χ.
Άνοιξε το παράθυρο.
4. Επιφωνηματικές προτάσεις
Είναι οι προτάσεις που τις χρησιμοποιούμε για να εκφράσουμε ένα έντονο
συναίσθημα (θαυμασμό, ενθουσιασμό, έκπληξη, αγανάκτηση, οργή κ.λπ.). Σε αυτές
τις προτάσεις, στο τέλος βάζουμε θαυμαστικό (!) π.χ. Τι ωραία παράσταση!
Ανάλογα με το ποιόν, την ποιότητα (την ύπαρξη ή όχι άρνησης)
1. Αρνητικές (αποφατικές): Λέγονται οι προτάσεις που περιέχουν άρνηση
[δε(ν) ή μη(ν)]
2. Καταφατικές: Λέγονται οι προτάσεις που δεν έχουν άρνηση (π.χ Τα πλοία δε
θα αποπλεύσουν / Τα πλοία απέπλευσαν.)
ΑΣΚΗΣΕΙΣ:
 Αναγνωρίστε τις προτάσεις ως προς τη σημασία τους:
1.Η Ελένη δεν ήρθε μαζί μας.
2. Πού θα πάμε;
3. Τι όμορφη που είναι!
4. Έλα στις δέκα ακριβώς.
5. Μπορείς να με βοηθήσεις με τις δουλειές;
6. Φύγετε από εδώ.
7. Άνοιξαν τα σχολεία!
8. Δεν μπορώ να έρθω μαζί σας.
9. Ο δρόμος αυτός είναι επικίνδυνος.
10. Η εκδρομή θα γίνει μέσα Μαΐου.
 Βρείτε το είδος των παρακάτω προτάσεων ως προς την ποιότητά τους.
α) Η Άρτεμη τρέμει.
β) Δεν ήρθε η γιαγιά.