Λυσίας «Υπέρ Μαντιθέου» Λεξιλογικές ασκήσεις [Διήγηση – Απόδειξη 4-7]

1. α) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα

ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας,
χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται:

ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζα ουσιαστικά

ἐξέπεμψε -ή
ἔχοντες -μα
μεθισταμένης -ις
ἀποδημοῦσι -ία
μεταδιδόναι -ις

β) τεῖχος, πολιτεία, κίνδυνος, δῆμος, ἔλεγχος: Να γράψετε για καθεμία από τις
παραπάνω λέξεις του κειμένου ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
2. α) μεταδιδόναι, ἱππεύσαντας, σκοπεῖν, ὁμολογούντων, ἐγγεγραμμένοι: Να γράψετε
μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για
καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
β) διαιτητής, κατάστημα, καθημερινός, ανεπιθύμητος, εκεχειρία: Να συνδέσετε τις
παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις
οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.
3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη του κειμένου (Α΄ στήλη) με τη συνώνυμή της στη Β΄
στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):

Α΄ ΣΤΗΛΗ Β΄ ΣΤΗΛΗ
1. ἐκπέμπω α) σφάλλω
2. ἐπιθυμῶ β) φθάνω
3. ἐξαμαρτάνω γ) ἐξετάζω
4. σκοπῶ δ) ἐφίεμαι
5. ἀφικνοῦμαι ε) ὁρῶ
στ) ἀναχωρῶ
ζ) ἀποστέλλω
β) μεταδιδόναι, διαιτησομένους, ἐξέπεμψε, καθαιρουμένων, μεθισταμένης: Να
αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.
1
4. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη του κειμένου (Α΄ στήλη) με την αντώνυμή της στη Β΄
στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):

Α΄ ΣΤΗΛΗ Β΄ ΣΤΗΛΗ
1. ἀποδημῶ α) ἧττον
2. κατέρχομαι β) διέρχομαι
3. πρότερον γ) ὀλίγοι
4. μᾶλλον δ) ἀπέρχομαι
5. πολλοί ε) ὕστερον
στ) πρῶτον
ζ) ἐπιδημῶ

β) δῆμον, σκοπεῖν, ἐψηφίσασθε, ἀπενεγκεῖν, ἀναπράξητε: Να γράψετε μία ομόρριζη

λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις
παραπάνω λέξεις του κειμένου.

5. α) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα

ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας,
χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται:

ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζα ουσιαστικά

καθαιρουμένων -ις
ἀφιγμένους -ις
ἐγγεγραμμένοι -ή
ἐψηφίσασθε -μα
ἀναπράξητε -ις

β) αποδημητικός, διάδοση, επίλυση, σκοπός, συνήθεια: Να συνδέσετε τις παραπάνω

λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν
ετυμολογική συγγένεια.
6. α) γραφή, ανεξέλεγκτος, καταψήφιση, συμμετοχή, πράγμα: Να συνδέσετε τις
παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις
οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.
2
β) κατέρχομαι, μετέχω, μᾶλλον, πολλοί, πρότερον: Να γράψετε για καθεμία από τις
παραπάνω λέξεις του κειμένου μία αντώνυμη λέξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
7. α) διαιτησομένους, ἐξέπεμψε, μεθισταμένης, πολιτείας, ἐπιθυμεῖν: Να γράψετε μία
ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για
καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
β) ἐξαμαρτάνουσι, μεταδιδόναι, συγκαταλύσαντας, ἐγγεγραμμένοι, ἀναπράξητε: Να
αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.
8. α) πολιτειακός, άτιμος, δημοτικός, ομόλογος, παρουσία: Να συνδέσετε τις
παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις
οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.

β) Να απαντήσετε στα παρακάτω ζητούμενα:

ἔχοντας: να σχηματίσετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας
με την κατάληξη -ις.
γνώμην: να σχηματίσετε ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
ἀποδημοῦσι: να γράψετε μία αντώνυμη λέξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
ἐπιθυμεῖν: να γράψετε ένα συνώνυμο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
ἐψηφίσασθε: να σχηματίσετε ένα παράγωγο ουσιαστικό που να δηλώνει αποτέλεσμα
ενέργειας.

3
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Λυσίας «Υπέρ Μαντιθέου» Λεξιλογικές ασκήσεις [Διήγηση – Απόδειξη 4-7]

1. α) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα

ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας,
χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται:

ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζα ουσιαστικά

ἐξέπεμψε -ή πομπή
ἔχοντες -μα σχῆμα
μεθισταμένης -ις μετάστασις
ἀποδημοῦσι -ία ἀποδημία
μεταδιδόναι -ις μετάδοσις

β) τεῖχος, πολιτεία, κίνδυνος, δῆμος, ἔλεγχος: Να γράψετε για καθεμία από τις
παραπάνω λέξεις του κειμένου ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

τεῖχος: τειχίζω, τείχισμα, τειχήρης

πολιτεία: πολίτευμα, πόλις, πολίτης
κίνδυνος: κινδύνευμα, ῥιψοκίνδυνος
δῆμος: δήμευσις, δημόσιος, δημότης
ἔλεγχος: ἐλεγκτής, ἐξελέγχω, ἐλεγκτικός

2. α) μεταδιδόναι, ἱππεύσαντας, σκοπεῖν, ὁμολογούντων, ἐγγεγραμμένοι: Να γράψετε

μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για
καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.

μεταδιδόναι: μετάδοσις, μεταδοτικός, παράδοσις, προδοσία

ἱππεύσαντας: ἱππεύς, ἱππότης, ἱππικός, ἔφιππος
σκοπεῖν: σκοπιά, σκόπευσις, σκοπός, σκοπευτήριο, σκόπελος
ὁμολογούντων: ομολογία, ομολογιακός, ομόλογο, ομολογιούχος, εξομολόγηση,
συνομολόγηση

4
ἐγγεγραμμένοι: εγγραφή, έγγραφο, επιγραφή, αντίγραφο, καταγραφή, ανεπίγραφο,
μεταγραφή, ξεγράφω, παραγραφή, συγγράφω, υπογράφω

β) διαιτητής, κατάστημα, καθημερινός, ανεπιθύμητος, εκεχειρία: Να συνδέσετε τις

παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις
οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.

διαιτητής: διαιτησομένους
κατάστημα: μεθισταμένης
καθημερινός: ἡμέραις
ανεπιθύμητος: ἐπιθυμεῖν
εκεχειρία: μετέχειν

3. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη του κειμένου (Α΄ στήλη) με τη συνώνυμή της στη Β΄
στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):

Α΄ ΣΤΗΛΗ Β΄ ΣΤΗΛΗ
1. ἐκπέμπω α) σφάλλω
2. ἐπιθυμῶ β) φθάνω
3. ἐξαμαρτάνω γ) ἐξετάζω
4. σκοπῶ δ) ἐφίεμαι
5. ἀφικνοῦμαι ε) ὁρῶ
στ) ἀναχωρῶ
ζ) ἀποστέλλω

ἐκπέμπω = ἀποστέλλω
ἐπιθυμῶ = ἐφίεμαι
ἐξαμαρτάνω = σφάλλω
σκοπῶ = ἐξετάζω
ἀφικνοῦμαι = φθάνω

5
β) μεταδιδόναι, διαιτησομένους, ἐξέπεμψε, καθαιρουμένων, μεθισταμένης: Να
αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.

μεταδιδόναι: μετά + δίδωμι

διαιτησομένους: < δίαιτα (δια + αἰτ-)
ἐξέπεμψε: ἐκ + πέμπω
καθαιρουμένων: κατά + αἱρέομαι (αἱροῦμαι)
μεθισταμένης: μετά + ἵσταμαι

4. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη του κειμένου (Α΄ στήλη) με την αντώνυμή της στη Β΄
στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):

Α΄ ΣΤΗΛΗ Β΄ ΣΤΗΛΗ
1. ἀποδημῶ α) ἧττον
2. κατέρχομαι β) διέρχομαι
3. πρότερον γ) ὀλίγοι
4. μᾶλλον δ) ἀπέρχομαι
5. πολλοί ε) ὕστερον
στ) πρῶτον
ζ) ἐπιδημῶ

ἀποδημῶ // ἐπιδημῶ
κατέρχομαι // ἀπέρχομαι
πρότερον // ὕστερον
μᾶλλον // ἧττον
πολλοί // ὀλίγοι

β) δῆμον, σκοπεῖν, ἐψηφίσασθε, ἀπενεγκεῖν, ἀναπράξητε: Να γράψετε μία ομόρριζη

λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις
παραπάνω λέξεις του κειμένου.

δῆμον: δημότης, δημοτικός, δήμαρχος, επιδημία, αποδημητικός

6
σκοπεῖν: σκοπός, σκέψη, σκεπτικός, πρόσκοπος, αρχιεπίσκοπος
ἐψηφίσασθε: ψήφισμα, καταψήφιση, ψήφος, ψηφοφόρος
ἀπενεγκεῖν: φόρος, ανυπόφορος, λεωφορείο, διένεξη, φερέγγυος
ἀναπράξητε: πράγμα, πράξη, πραγματικότητα, πρακτικός, πραξικόπημα,
εισπράκτορας

5. α) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα

ομόρριζο ουσιαστικό, απλό ή σύνθετο, της αρχαίας ελληνικής γλώσσας,
χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται:

ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζα ουσιαστικά

καθαιρουμένων -ις καθαίρεσις
ἀφιγμένους -ις ἄφιξις
ἐγγεγραμμένοι -ή ἐγγραφή
ἐψηφίσασθε -μα ψήφισμα
ἀναπράξητε -ις πρᾶξις

β) αποδημητικός, διάδοση, επίλυση, σκοπός, συνήθεια: Να συνδέσετε τις παραπάνω

λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν
ετυμολογική συγγένεια.

αποδημητικός: ἀποδημοῦσι
διάδοση: μεταδιδόναι
επίλυση: συγκαταλύσαντας
σκοπός: σκοπεῖν
συνήθεια: εὔηθές

6. α) γραφή, ανεξέλεγκτος, καταψήφιση, συμμετοχή, πράγμα: Να συνδέσετε τις

παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις
οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.

γραφή: γράμμασιν, ἐγγεγραμμένοι

ανεξέλεγκτος: ἔλεγχος

7
καταψήφιση: ἐψηφίσασθε
συμμετοχή: μετέχειν
πράγμα: ἀναπράξητε

β) κατέρχομαι, μετέχω, μᾶλλον, πολλοί, πρότερον: Να γράψετε για καθεμία από τις
παραπάνω λέξεις του κειμένου μία αντώνυμη λέξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.

κατέρχομαι: ἀπέρχομαι
μετέχω: ἀπέχω
μᾶλλον: ἧττον
πολλοί: ὀλίγοι
πρότερον: ὕστερον

7. α) διαιτησομένους, ἐξέπεμψε, μεθισταμένης, πολιτείας, ἐπιθυμεῖν: Να γράψετε μία

ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για
καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.

διαιτησομένους: δίαιτα, διαιτησία, ενδιαίτημα

ἐξέπεμψε: πομπή, εκπομπή, αποπομπή, παραπομπή, διαπόμπευση
μεθισταμένης: στάση, μετάσταση, παράσταση, κατάσταση, επανάσταση, σταθερός,
ευσταθής, περιστατικό, νεοσύστατο, προστασία
πολιτείας: πολίτευμα, πολιτειακός, αντιπολίτευση
ἐπιθυμεῖν: επιθυμία, επιθυμητός, ανεπιθύμητος, πρόθυμος, άθυμος

β) ἐξαμαρτάνουσι, μεταδιδόναι, συγκαταλύσαντας, ἐγγεγραμμένοι, ἀναπράξητε: Να

αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.

ἐξαμαρτάνουσι: ἐκ + ἁμαρτάνω
μεταδιδόναι: μετά + δίδωμι
συγκαταλύσαντας: σύν + κατά + λύω
ἐγγεγραμμένοι: ἐν + γράφομαι
ἀναπράξητε: ἀνά + πράττω

8
8. α) πολιτειακός, άτιμος, δημοτικός, ομόλογος, παρουσία: Να συνδέσετε τις
παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις
οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.

πολιτειακός: πολιτείας
άτιμος: ἠτίμαζον
δημοτικός: δῆμον
ομόλογος: ὁμολογούντων
παρουσία: ἦν

β) Να απαντήσετε στα παρακάτω ζητούμενα:

ἔχοντας: να σχηματίσετε ένα ομόρριζο ουσιαστικό της αρχαίας ελληνικής γλώσσας
με την κατάληξη -ις.
= ἕξις
γνώμην: να σχηματίσετε ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
= γνωρίζω, ἀγνωμονεύω
ἀποδημοῦσι: να γράψετε μία αντώνυμη λέξη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
= ἐπιδημῶ, ἐνδημῶ
ἐπιθυμεῖν: να γράψετε ένα συνώνυμο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
= ἐφίεμαι
ἐψηφίσασθε: να σχηματίσετε ένα παράγωγο ουσιαστικό που να δηλώνει αποτέλεσμα
ενέργειας.

= ψήφισμα