A/L ETEC

Basic Electronic Technology

මූලික ඉලෙක්ට්ලරොනික
තොක්ට්ෂණලේදය

Created by
Savishka Thilakarathne
BET (Electromechanical) UG
 Basic Electronic Technology
මූලික ඉලෙක්ට්ලරොනික ක කොක්ට්වේල ය

පටුන
1. අර්ධ සන්නොයක
2. P-N සන්ිය
3. ඩලයෝඩ
4. ප්‍රතයොවර්ර්ත ධො ො සුකරක ණය
5. ලසනර් ඩලයෝඩ
6. ලවර්ෝල්ටීයතො ස්ථොයික ණය
7. රොන්්ස්රර්
8. ක්ට්ලෂ්ත්‍ර චර ණ රොන්්ස්රර්
9. කො කොත්මක වර්ර්ධක

* සන්නොයක - සන්නොයක ද්‍රවර්යයක ලදකෙවර් ර විභවර්

අන්ත යක්ට් සැපයූ විර එක්ට් අන්තයක ්ර අලනක්ට්
අන්තය දක්ට්වර්ො විදුත් ධො ොවර්ක්ට් ාෙො යයිැවර්ැපුර ක්ක්ට්ත
ඉලෙක්ට්ලරෝන සහිත මූළ ද්‍රවර්ය ප්‍රබලෙ සන්නොයක ලේැ
උදොහ ණ ලෙස ත්ත න්,රිදී ,තඹ ැැැැ

*පරිවර්ො ක - ක්ක්ට්ත ඉලෙක්ට්ලරෝන හිත ලහෝ අඩු මූළ

ද්‍රවර්ය ලේ ැඋදොහ ණ ලෙස ලපොලිතීන්, PVC, බලර්,
ප්ෙොස්ික්ට් ැැැ
By - Savishka Thilakarathne
 අර්ධ සන්නොයක

අර්ධ සන්නොයකයක්ට්, පරිවර්ො ක හො සන්නොයක අත මැදි

ගුණ දක්ට්වර්න මූෙද්‍රවර්යක්ට් ලේැ අර්ධ සන්නොයක ලෙස
චවර්ර්ිතො වර්ගුලේ හත වර්න කොණ්ඩයර අයත් ්ලිකන්
හො ජර්ලේනියේ භොවිතයර ාැලන්ැ
ලේවර්ො හත වර්න කොණ්ඩයර අයත් නිසො සහසංයුජ
බලන්ධන වර්ලින් පවර්තීැ කොම උෂ්ණත්වර්ලේදී නිදහස්
ඉලෙක්ට්ලරෝන ලනොමැි නිසො සන්නොයකතොවර්ය ඉතොමත්
අඩු ලේැ ්ලිකන් ලහෝ ජර්ලේනියේ මූෙද්‍රවර්යයන් ලයොදො
ානිමින් අර්ධ සන්නොයක ලදවර්ර්ායක්ට් නිපදවර්ො ාී,
*නිසඟ අර්ධ සන්නොයකැ
*බලොහය අර්ධ සන්නොයකැ

නික සඟ අර්ධ සන්නොයක

පිරි්දු ්ලිකන් ලහෝ ජර්ලේනියේ ලකොරසක්ට් ලාන

කොම උෂ්ණත්වර්යර වර්ඩො වර්ැපු උෂ්ණත්වර්යක්ට්
ෙබලොලදමින් නිදහස් ඉලෙක්ට්ලරෝන ිි ක වර්ො ානිමින්
විදුලිය සන්නයනය ක වර්ො ාැීම නිසඟ අර්ධ
සන්නොයක ලේැකොම උෂ්ණත්වර්ලේ පවර්ින පිරි්දු
අර්ධ සන්නොයක සන්නොයක නිසඟ අර්ධ සන්නොයක
ලෙස හැඳින්ලේැ

උදො :- ්ලිකන්,ලරලියූරියේ,ජර්ලේනියේ,ලසලිනියේ
By - Savishka Thilakarathne
 බොහ්‍ය අර්ධ සන්නොයක
නිසඟ අර්ධ සන්නොයක වර්ෙ සන්නොයකතොවර්ය ඉහළ
නැංවිය හැක්ට්ලක්ට් උෂ්ණත්වර්ය ඉහළ නැංවීලමන් ලේැමීර
අමත වර් චවර්ර්ිතො වර්ගුලේ ලවර්නත් මූෙ ද්‍රවර්යයන් එකු
ලකොර පොෙනය ක මින් සන්නොයකතොවර්ය ිි ක වර්ො
ාැීම බලොහය අර්ධ සන්නොයක ලේැලේවර්ො නිපදවීමර
චවර්ර්ිතො වර්ගුලේ ිි ුන්වර්න කොණ්ඩලේ ලහෝ පස්වර්න
කොණ්ඩලේ මූෙ ද්‍රවර්ය එකු ිරීමම ්දු ලකලර්ැලමලෙස
එකු ක නු ෙබලන මූෙ ද්‍රවර්යයන් අපද්‍රවර්ය ලෙසත් එකු
ිරීමලේ ක්‍රියොවර් මොත්‍රණය ිරීමම ලෙසත් හැඳින් ලේැලේ
චකො යර නිපදලවර්න අර්ධ සන්නොයක ලදවර්ර්ායිරැ

1. P-වර්ර්ාලේ අර්ධ සන්නොයක

2. N-වර්ර්ාලේ අර්ධ සන්නොයක
P වර්ගලේ අර්ධ සන්නොයක.

්ලිකන් ලහෝ ජර්ලේනියේ වර්ෙර ුන්වර්න (III)

කොණ්ඩයර අයත් මූෙ ද්‍රවර්ය වර්න ලබලෝල ෝන් (B), ාැලියේ
(Ga) වර්ැනි මූෙ ද්‍රවර්යයක්ට් අපද්‍රවර්යයක්ට් ලෙස මොත්‍රණය
ිරීමලමන් P වර්ර්ාලේ අර්ධ සන්නොයක නිපදවර්ො ාැලන්ැ
Si Si Si

Si B Si

Si Si Si

By - Savishka Thilakarathne
ලබලෝල ෝන් මොත්‍රණය කළ විර ඉලෙක්ට්ලරෝන බලන්ධන
සොදො ාැීලමන් පසු එක්ට් ඉලෙක්ට්ලරෝනයක
ඌනතොවර්යක්ට් ිි ලේැධන චල ෝපණ කුහ යක්ට් ඉිරි
වූ නිසො ලේවර්ො P වර්ර්ාලේ අර්ධ සන්නොයක ලෙස හැඳින්
ලේැමොත්‍රණය සහහො එකු කළ ුන්වර්න කොණ්ඩලේ
ලබලෝල ෝන ප්‍රි්‍ොහක අපද්‍රවර්ය ලෙස හැඳින් ලේැP
වර්ර්ාලේ අර්ධ සන්නොයකය ුළින් ධො ො ාමන් ිරීමමර
උදේ වූ කුහ බලහුත වර්ොහක යන සත් සුර උදේ වූ
ඉලෙක්ට්ලරෝනය සුතරත වර්ොහකය වර්ොහකය ලෙසත්
හැඳින්ලේැ
N වර්ගලේ අර්ධ සන්නොයක

්ලිකන් ලහෝ ජර්ලේනියේ වර්ෙර පස් (V) වර්ැනි

කොණ්ඩයර අයත් අපද්‍රවර්යයක්ට් මොත්‍රණය ිරීමලමන් N
වර්ර්ාලේ අර්ධ සන්නොයක නිපදවර්ො ාැලන්ැ
ලේ සහහො ්ලිකන් ලහෝ ජර්ලේනියේ සමා ලපොස්ප ස්
(P) ලහෝ චසනික්ට් (As) වර්ැනි අපද්‍රවර්ය මොත්‍රණය කළ විර
පහත රූපලේ චකො යර ඉලෙක්ට්ලරෝන හුවර්මොවකවර්ක්ට් ්දු
ලේැ
Si Si Si

Si As Si

Si Si Si

e- = ඍන චල ෝපිතයි

By - Savishka Thilakarathne
ලමලෙස මොත්‍රණය කළ විර එක්ට් ඉලෙක්ට්ලරෝනයක්ට්
බලන්ධන සොදො ාැීමර ලනොහැිරවර් නිදහස් වර් පවර්තී එය
ක්ක්ට්ත ඉලෙක්ට්ලරෝනයක්ට් ලේැ ඉලෙක්ට්ලරෝන සුණ
චල ෝපිත නිසො ලමය N වර්ර්ාලේ අර්ධ සන්නොයකයක්ට්
ලෙස හැඳින්ලේැලමහි බලහුත වර්ොහකය ඉලෙක්ට්ලරෝනය
ලේැලමහි සුතරත වර්ොහකය කුහ ලේැ
ලමහිදී මොත්‍රණය ක නු ෙබලන පස්වර්න කොණ්ඩලේ
අපද්‍රවර්ය දොයක අපද්‍රවර්ය ලෙස හැඳින්ලේැ

P-N සන්ිය

P හො N අර්ධ සන්නොයක ලදකක්ට් ලදපස ිි වර්න ලෙස

නිසා අර්ධ සන්නොයකයක්ට් මොත්‍රණය ක P-N සන්ිය
නිපදවර්ො ාැලන්ැ
ීනන ස්ථ ය හොයික ප්‍රලශයය

P හො N අර්ධ සන්නොයකය නිපද වූ පසු P ප්‍රලශයලේ ිි

කුහ N ලදසරත් N ප්‍රලශයලේ ිි ඉලෙක්ට්ලරෝන P
ලදසරත් සන්ිය හ හො විස ණය ලේැලමලෙස P හො N
ප්‍රලශයය වර්ෙ චල ෝපණ විස ණය වීම ලහ්ුලවර්න් P-N
සන්ිය අවර්ර ප්‍රලශයලයහි වර්ොහක හිත ප්‍රලශයයක්ට් ිි
ලේැඑම ප්‍රලශයය ීනන ස්ථ ය හොයික ප්‍රලශයය ලෙස
හැඳින්ලේැ මීර අමත වර් කුතර ලවර්ෝල්ටීයතොවර්යක්ට් ලෙස
By - Savishka Thilakarathne
 ලමම බලොධකය ිිවීම නිසො විභවර් බලොධකය ලෙස ද
හැඳින්ලේැ
විභවර් බලොධක අායන් අර්ධ සන්නොයක වර්ර්ාය අනුවර්
පහත චකො යර ලේ,
Si - 0.6 V / 0.7 V
Ge - 0.2 V / 0.3 V
P-N සන්ියක්ට් ුළින් විදුලි ධො ොවර්ක්ට් යැවීලේදී ලමලෙස
ිි වූ විභවර් බලොධකය ඉවර්ත් කළ යුු ලේැලේ සහහො
බලොහිරින් ලවර්ෝල්ටීයතොවර්යක්ට් ෙබලොලශැවිදුලිය ෙබලො දිය
හැිර චකො ලදකිරැ
1.ලප නැඹුවකවර් (Forward bias)
2.පසුවර් නැඹුවකවර් (Reverse bias)

ලෙර නැඹුරුව (Forward bias)

P පැත්තර ධනත් N පැත්තර ඍණත් වර්න ලස් විභවර්

බලොධක අායර වර්ඩො වර්ැපු ලවර්ෝල්ටීයතොවර්යක්ට් P-N
සන්ියර ෙබලොදීම ලේැඑවිර සන්ි අත ප්‍රිල ෝධය අඩු
වී ධො ොවර් ාෙොයයිැ
ප්‍රිල ෝධය
අඩු ලවර්යිැ
P N ධො ොවර් ාෙයිැ

විභවර් බලොධකයර වර්ඩො වර්ැපුැ

By - Savishka Thilakarathne
 ෙසු නැඹුරුව Reverse bias.

P පැත්තර ඍණත් N පැත්තර ධනත් වර්න ලස් බලොහි

ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය ෙබලොදීම පසු නැඹුවකවර් ලේැඑවිර සන්ිය
අත ප්‍රිල ෝධය වර්ැපු වී සන්ි අත ධො ො ලනොාෙයිැ

P N ප්‍රිල ෝධය වර්ැපු ලේැ

ධො ොවර් ලනොාෙයිැ

P හ්‍ො N සන්ි සම්බන්ධ උෙොාංග.

 ඩලයෝඩ
 රොන්්ස්රර්
ඩලයෝඩ Diode
P හො N අර්ධ සන්නොයක ලකොරස් ලදකක්ට් එකු ලකොර
එහි ලදපස ිලනෝඩය හො කැලතෝඩය ලෙස අ්‍ ලදකක්ට්
ලයොදො චවර් ණය ක ානිමින් ඩලයෝඩය නිපදවර්ො ාැලන්ැ

By - Savishka Thilakarathne
 ඩලයෝඩයක ෙොක්ට්වණික ෙබො ගැනීමැ

ඩලයෝඩයක ෙොක්ට්ෂණික ය යනු ලප නැඹුවක හො පසු

නැඹුවක අවර්ස්ථොවර්ෙදී ඩලයෝඩය ර ෙබලොලදන
ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය ත් ඩලයෝඩය ුළින් ාෙො යන ධො ොවර්ත්
අත ිි ගුණ දැක්ට්ලවර්න ප්‍රස්ථො ය ලේැෙොක්ට්ෂණික
ෙබලොාැීමර පහත පරිපථය භොවිතයර ාැලන්ැ
ලෙර නැඹුරු ෙොක්ට්වණිකය.

ලවර්ෝල්ට් මීර ය

ිමීර ය
RR1
Vcc

විරෙය විභ ය
ප්‍රිල ෝධය RL
Load
Resistor

ඉහත චකො යර පරිපථය සකස් ක ජෙය විරල්ටය

ප් ිල ෝධය ලවර්නස් ිරීමලමන් ඩලයෝඩය ර ෙැලබලන
ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය 0 ්ර ක්‍රමලයන් වර්ැපු කළ හැිර
ලේැඩලයෝඩය ුළින් ාෙො යන ධො ොවර් මීර ය ුළින්
පරික්ට්ෂො ිරීමලේදී ලවර්ෝල්ටියතොවර් සමා ධො ොවර් ලවර්නස්
වීම පහත වර්ක්‍රය මිනන් ලපන්වර්ො දිය හැිර ලේැ

By - Savishka Thilakarathne
 IF
Ge Si

I I VF (ලප නැඹුවක)
0.2V /0.3V 0.6V /0.7V

ඩලයෝඩයර ෙබලො ලදන ලප නැඹුවක ලවර්ෝල්ටියතොවර්ය

වර්ැපු ිරීමලේදී විභවර් බලොධක අායර වර්ඩො වර්ැපු වූ විර
ධො ොවර් ාෙො යොම ්දුලේැාෙන ධො ොවර් ලප නැඹුවක
ධො ොවර් ලෙස හැඳින්ලේැP-N සන්ියක හොයික ප්‍රලශය ය
(කෙොපය) ඉවර්ත් ිරීමම සහහො වූ අවර්ම ලවර්ෝල්ටියතොවර්
ලශහලී ලවර්ෝල්ටියතොවර් (threshold voltage) ලහවර්ත්
ලප ලවර්ෝල්ටියතො බලැස්ම ලෙස හඳුන්වර්යිැ
ෙසු නැඹුරු ෙොක්ට්වණික ය

ඩලයෝඩලේ ිලනෝඩය ර ඍණත් කැලතෝඩයර ධනත්

වර්න ලෙස සැපයුම ෙබලො දී ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය වර්ැපු ක
ාැීලේ දී වර්ැපුක යෑලේදී සන්ි අත ප්‍රිල ෝධය
ක්‍රමලයන් වර්ැපු ලේැසන්ි අත ප්‍රිල ෝධය ක්‍රමලයන්
By - Savishka Thilakarathne
 වර්ැපු වර්න විර එක්ට් ලවර්ෝල්ටියතො අාය කදී සන්ිය
බිහවර්ැීම ්දුලේැසන්ිය බිහ වර්ැලරන ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය
"පසු කුතර" ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය උච්ර ලවර්ෝල්ටියතොවර්ය
ලහවර්ත් කුතර අපවර්ර්තී ලවර්ෝල්ටියතොවර්ය ලෙස හැඳින්ලේැ

P.I.V (peak inverse voltage) - උච්ර ප්‍රිලෙෝම ලවර්ෝල්ටීයතොවර්

IF

VB / P.I.V
VR VF

IR

By - Savishka Thilakarathne
 ඩලයෝඩලේ VI ෙොක්ට්වණික ප්‍රසථාොරය.

බිහ වර්ැටුේ ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය

විභවර් බලොධකය

ඩලයෝඩ වර්ග
1ැසුකරකො ක ඩලයෝඩ Rectifier Diode
2ැලසනර් ඩලයෝඩ Zener Diode
3ැසංඥො ඩලයෝඩ Signal Diode
4ැචලෙෝක විලමෝරක ඩලයෝඩ Light Emitting Diode
5ැප්‍රකොය ඩලයෝඩ Photo Diode
By - Savishka Thilakarathne
 සෘජුකොරක ඩලයෝඩ

P හො N අර්ධ සන්නොයක ලයොදො ානිමින් නිපදවර්න

සුකරකො ක ඩලයෝඩ මිනන් එක්ට් දියොවර්කර ධො ොවර් ාෙො
යැවීමර හො ප්‍රතයොවර්ර්ත ධො ොවර්ක්ට් ස ෙ ධො ොවර්ක්ට් බලවර්ර
පත් ිරීමමර භොවිතො ලකලර්ැ
ප්‍රතයොවර්ර්ත ධො ොවර්ක්ට් ස ෙ ධො ොවර්ක්ට් බලවර්ර පත්ක ලීම
සුකරක ණය වර්යලයන් හැඳින්ලේැ සුකරක ණය ්දුක න
චකො ලදකිර,
1ැඅර්ධ ත ංා සුකරක ණය Half Wave Rectification.
2ැපූර්ණ ත ංා ඍකරක ණය Full Wave Rectification.

අර්ධ කරාංග සෘජුකරේය Half Wave Rectification.

අවර්ක පරිණොමයක්ට් සමා එක්ට් ඩලයෝඩයක්ට් ලයොදො

ානිමින් සුකරක ණය ිරීමම අර්ධ ත ංා සුකරක ණය
ලේැ

By - Savishka Thilakarathne
ඉහත පරිපථලේ පරිණොමකය ුළින් ප්‍රිදොනය වර්න
ප්‍රතයොවර්ර්ත ධො ොලේ ධන අර්ධ ත ංා ලකොරසක්ට්
ඩලයෝඩය ර ෙැබුණු පසු ඩලයෝඩය ලප නැඹුවක වී අර්ධ
ත ංා ලකොරස ප්‍රිදොනය ලේැ
පරිණොමකලයන් ප්‍රිදොනය වර්න ඍන අර්ධ ත ංා
ලකොරලස්දී ඩලයෝඩය පසු නැඹුවක වර්න නිසො ඍන අර්ධ
ත ංා ලකොරස ඩලයෝඩලයන් ප්‍රිදොනය ලනොලේැලමහිදී
එක්ට් අර්ධ ත ංා ලකොරසක්ට් පමණක්ට් ප්‍රිදොනය වර්න නිසො
අර්ධ ත ංා සුකරක ණය ලෙස හැඳින්ලේැ

අර්ධ ත ංා සුකරක ණලේ දී ඩලයෝඩලයන් ප්‍රිදොනය

වර්න ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය පහත චකො යර ාණනය කළ
හැිර ලේැ
ප්‍රිදොනය වර්න ලවර්ෝල්ටියතොවර්ය Vdc ලනොලහොත් V0 ලෙස
ාත් විර,

V0 = Vdc 𝑉𝑝
V0 =
𝜋

By - Savishka Thilakarathne
 𝑉𝑝 7 𝑉𝑝
V0 = 22⁄ V0 =
7 22

Vdc = 0.318 Vp

වර්ර්ා මධයන මූෙ ලවර්ෝල්ටියතොවර්ය සැෙූ විර ප්‍රිදොනය

වර්න Vdc ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය ලසවීම,
Vdc = 0.318 Vp Vr.m.s = 0.707 Vp

𝑉𝑟.𝑚.𝑠
Vdc = 0.318 x Vp Vp =
0.707
1
Vdc = 0.318 x 1.414 x Vr.m.s Vp = 𝑉𝑟. 𝑚. 𝑠
0.707

Vp = 1.414 Vr.m.s
Vdc = 0.45 Vr.m.s

(Q.01) පරිණොමකලයන් ප්‍රිදොනය යැේවර්ො නේ ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය

බලහු බලහුකොර්ය මොනයිරන් බලැලූ විර 12 V වූවර්ො නේ
සුකරක ණය කළ පසු ප්‍රිදොනය වර්න ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය
ලසොයන්නැ
Vr.m.s = 12 V

Vdc = 0.45 Vr.m.s Vdc = 0.45 x 12 V

Vdc = 5.4 V
(Q.02) පරිණොමකලයන් ප්‍රිදොනය වර්න ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය
ලදෝෙලන්ක්ට්ෂලයන් බලැලූ විර 8 V නේ සුකරක ණය කළ
පසු ප්‍රිදොනය වර්න ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය ලසොයන්නැ

Vp = 8 V

Vdc = 0.318 Vp Vdc = 0.318 x 8 V

Vdc = 2.544 V

ඩලයෝඩයක්ට් ලයොදො අර්ධ ත ංා සුකරක ණය කළ පසු

ෙැලබලන ස ෙ ධො ො ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය ුළ ප්‍රතයොවර්ර්ත
ධො ො ගුණ ඉිරි වී ිලේ ලමහි එක්ට් අර්ධ ත ංායක්ට් ද
ලනොමැි නිසො විරෙනය වර්න ස ෙ ධො ො
ලවර්ෝල්ටීයතොවර්යක්ට් ෙැලේැ ලමම ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය
ඉලෙක්ට්ලරොනික උපක ණ වර්ෙර ලනොාැෙලපන නිසො
එය සුමරනය කළ යුු ලේැ
ඩලයෝඩලයන් සුකරක ණය වී ෙැලබලන ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය
ධොරිත්‍රකයක්ට් ලයොදො ානිමින් සුමරනය ිරීමම ්දු ක නු
ෙැලේැ

By - Savishka Thilakarathne
පරිණොමකලේ
ප්‍රිදොනය

සුකරක ණය
කළ පසුැ

සුමරනය කළ
පසුැ

විබලැ ය
ක්‍රියොත්මක
කළ පසුැ

By - Savishka Thilakarathne
 පූර්ේ කරාංග ඍජුකරේය Full Wave Rectification.

ලමහිදී පරිණොමකලයන් ප්‍රිදොනය වර්න ප්‍රතයොවර්ර්ත

ලවර්ෝල්ටීයතො ත ඟලේ ිි අර්ධ වර්ක්‍ර ලදකම සුකරක ණ
පරිපථයක්ට් භොවිතො ක මින් එක්ට් දියොවර්කර ලයොක් ිරීමම
පූර්ණ ත ංා ඍකරක ණයයිැ
ලමය චකො ලදකිර,
1ැමැද සැවුණත් පරිණොමකලයන් සුකරක ණය Center
Tapped Full Wave Rectification.
2ැලස්ුකො කය භොවිතලයන් සුකරක ණය Full Wave
Bridge Rectification.
මැ සැවුේත් ෙරිේොමකලයන් සෘජුකරේය
Center Tapped Full Wave Rectification.

ලමහි දී ලයොදො ාන්නො පරිණොමකලේ ශවිතීක දඟ ලේ

අ්‍ ුනක්ට් පිහිරො ිලේ එහි මැද අ්‍ය ලපොදු අ්‍ය ලෙස
සැෙූ විර ප්‍රිදොනය වර්න ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය පහත
චකො යර ලවර්නස් වී ෙැලේැ

By - Savishka Thilakarathne
මැද සැවුණත් පරිණොමකය සමා ඩලයෝඩ ලදකක්ට්
ලයොදො සුකරක ණය ්දු ිරීමම ලමහිදී ්දු ලකලර්ැ

D1 D2

පරිණොමකලයන් ප්‍රිදොනය වර්න ප්‍රතයොවර්ර්ත ධො ො

ඩලයෝඩ ලදක ුළින් ුළින් ාමන් ිරීමලේදී මැද අ්‍ය
ලපොදු අ්‍ය ලෙස ලයොදො ිි නිසො 180 ක කෙො
ලවර්නසක්ට් ිිවර් ඩලයෝඩ ලවර්ත ෙැලබලයිැ
පරිණොමකලයන් ප්‍රිදොනය වර්න ලවර්ෝල්ටීයතො ත ංඟලේ
කෙො ලවර්නස නිසො D1 ත ංායර ධන අර්ධ ත ංාය
ෙැලබලන අත D2 ඍන අර්ධ ත ංාය ෙැලේැ ලේ නිසො
පළක් අවර්ස්ථොලේ දී D1 නිසො ස ෙ ධො ො අර්ධ ත ංායක්ට්
ෙැලේැ
ලදවර්න අවර්ස්ථොලේ දී D1 ර ඍන අර්ධ ත ංාය ෙැලබලන
අත D2 ධන අර්ධ ත ංාය ෙැලේැලේ නිසො ලදවර්න
අවර්ස්ථොලේදී D2 නිසො ධන අර්ධ ත ංායක්ට් ප්‍රිදොනය
ලේැ ලේ චකො යර ලවර්න ලවර්නම අර්ධ ත ංා
සුකරක ණය ක මින් ෙබලො ාැලනන ත ංා පූර්ණ ත ංා
සුකරක ණයක්ට් ලෙස ෙබලො ාැලන්ැ
By - Savishka Thilakarathne
 ප්‍රිදොනය වර්න ස ෙ = Vdc = Vo
ධො ො අාය

(Vp) උපරිම අාය දන්ලන් නේ,

Vdc = (0.318 Vp ) x 2

Vdc = 0.636 Vp

(Vr.m.s ) වර්ර්ා මධයන මූෙ අාය දන්ලන් නේ,

Vdc = (0.45 Vr.m.s ) x 2

Vdc = 0.9 Vr.m.s

By - Savishka Thilakarathne
පරිණොමකලේ
පරිණොමකලේ
ප්‍රිදොනය
ප්‍රිදොනය

සුකරක ණය
පරිණොමකලේ
කළ පසු
ප්‍රිදොනය

සුමරනය කළ
පසුැ
පරිණොමකලේ
ප්‍රිදොනය

විබලැ ය
ක්‍රියොත්මක
කළ පසුැ

By - Savishka Thilakarathne
 ලසථතුකොරකය භොවිකලයන් ඍජු කරනය
Full Wave Bridge Rectification.

අවර්ක පරිණොමකයක්ට් සමඟ ඩලයෝඩ හත ක්ට් ලයොදො

ානිමින් ලයොදොානිමින් සුකරක ණය ්දුිරීමම
ලස්ුකො ක ක්‍රමලේදය ලේැ

පරිණොමකලයන් ප්‍රිදොනය වර්න ප්‍රතයොවර්ර්ත ධො ො

ත ංාලේ ධන අර්ධ වර්ක්‍ර ලකොරස සැෙූ විර
ලස්ුකො ක පරිපථලේ D2, D4 ඩලයෝඩ ලප නැඹුවක
ක ධො ො ාෙො යොම ්දුලේැ

By - Savishka Thilakarathne
පරිණොමකලයන් ප්‍රිදොනය වර්න ඍන අර්ධ ත ංාය D1
හො D3 ඩලයෝඩ ලප නැඹුවක වීලමන් අර්ධ ත ංාය
ප්‍රිදොනය ලේැ

පරිණොමකලයන් ප්‍රිදොනය වර්න පූර්ණ ත ංායකදී

ඩලයෝඩ හත මොවකලවර්න් මොවකවර්ර ලප නැඹුවක වීලමන්
ප්‍රිදොනය ලෙස පූර්ණ ත ංා ස ෙ ධො ොවර්ක්ට් ෙැලේැ

By - Savishka Thilakarathne
 පරිණොමකලේ
ප්‍රිදොනයැ

සුකරක ණය
කළ පසුැ

සුමරනය කළ
පසුැ

විබලැ ය
ක්‍රියොත්මක
කළ පසුැ

ඉහත චකො යර සුමරනය කළ පසු විබලැ යකර ස ෙ

ධො ොවර් ෙබලො දිය හැිර ලේැ
සුමරනය ිරීමමර ලප ස ෙ ධො ොවර් ෙබලො ාැීම සහහො
පහත ප්‍රකොයන භොවිතො කළ හැිර ලේැ
පරිණොමකලයන් පිරවර්න ප්‍රතයොවර්ර්ත ධො ොලේ උපරිම
අාය දන්ලන් නේ,
By - Savishka Thilakarathne
 2
Vdc = x Vp
𝜋

Vdc = 0.636 x Vp

පරිණොමකලයන් පිරවර්න ප්‍රතයොවර්ර්ත ධො ොලේ වර්ර්ා

මධයන මූෙ අාය දන්ලන් නේ ,
Vdc = 0.9 Vr.m.s

(Q.03)

I. ඉහත පරිපථලේ ඩලයෝඩ පරිපූර්ණ යැයි සෙකො 500

ප්‍රිල ෝධය හ හො ාෙන ධො ොවර් හො ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය
ලසොයන්නැ
II. එක්ට් එක්ට් ඩලයෝඩය හ හො ලවර්ෝල්ටීයතො පතනය 0ැ7V
නේ ප්‍රිල ෝධය හ හො ලවර්ෝල්ටීයතොවර්යක්ට් හො ාෙන
ධො ොවර් ලසොයන්නැ
i. Vdc = 0.636 x Vp
Vdc = 0.636 x 10
Vdc = 6.36 V
By - Savishka Thilakarathne
 ප්‍රිල ෝධයර,
V = IR
6.36 V = I x 500Ω
I = 0.00127 A
6.36
I= I = 1.27 mA
500

ii. Vdc = 6.36 V

ඩලයෝඩ හ හො ිනය පසු,

Vdc = 6.36 V – 1.4 V

Vdc = 4.96 V

ඩලයෝඩ පරිපූර්ණ ලනොවර්න නිසොත් එහි විභවර් බලැස්ම

0ැ7V නිසො,
ඩලයෝඩ වර්ෙ ක්තර විභවර් බලැස්ම = 0.7 V x 2
= 1.4 V
ප්‍රිල ෝධයර,
V = IR
4.96 = I x 500

4.96
I=
500

I = 0.0099 A I = 9.9 mA

By - Savishka Thilakarathne
 සෘජුකොරක ඩලයෝඩ ඉලෙක්ට්ලරොනික ක්ට් ෙරිො වෙ
ආරක්ට්වොවට ලය වීම.

1ැස ෙ ධො ො ලවර්ෝල්ටීයතො අාය මොවකවී ෙැලබලන විර

පරිපථය ච ක්ට්ෂො ිරීමමැ

ඉහත චකො යර සැපයුම ෙබලො දුන් විර වර්ැ දීමිරන්

ධ්‍රැවීයතොවර්ය මොවක වූ විර පරිපථය ක්‍රියොත්මක ලනොලේැ

By - Savishka Thilakarathne
2ැස්වර්යංක්‍රීය ධ්‍රැවීයතොවර්ය ලයොක් ක න යැ

ලස්ුකො කයර ෙබලො ලදන ස ෙ ධො ොලේ ධ්‍රැවීයතොවර්ය

කුමන චකො යර මොවක වූවර්ත් උපක ණයර නිවර්ැ දිවර්
ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය ෙැලේැ ෙැලබලන ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය විභවර්
බලොධක අායන් ලදකිරන් (0ැ7 x 2) අඩුලේැ

3ැවිදුලි පොහනයක ච ක්ට්ෂොවර් තහවුවක ිරීමමැ

By - Savishka Thilakarathne
T එබුේ ලබලොත්තම විවර්ුතවර් ිි විර ඩලයෝඩය හ හො
පොහනයර විදුලිය ාෙයිැ එක්ට් අර්ධ ත ංායක්ට් පමණක්ට්
ෙැලබලන නිසො පොහනලේ තොපය අඩුලවර්න් ෙැලේැT ඒබුේ
ලබලොත්තම සංවර්ුත කළ විර ප්‍රතයොවර්ර්ථ විදුලිය පොහනයර
සුකරවර්ම ෙැලබලන නිසො පොහනය ඉක්ට්මනරම තොපනය
ලේැ

ෙක්ට්වය සථෙර්ශීයය ඩලයෝඩ සසාංාො ඩලයෝඩ

o ඉතොමත් වර්ැපු සංඛ්‍යොත සහිත ප්‍රතයොවර්ර්ත ධො ො

ලවර්ෝල්ටීයතොවර්යන් ස ෙ ධො ො ලවර්ෝල්ටියතොවර්න්
බලවර්ර පත් ිරීමම සහහො සංඥො ඩලයෝඩ ලයොදො
ලයොදොානු ෙැලේැ
o ලමම ඩලයෝඩ ගුවර්න්විදුලි යන්ත්‍ර වර්ැනි වර්ැපු සංඛ්‍යොත
සහිත පරිපථ වර්ෙර ලයොදො ාැලන්ැ
o ලමම ඩලයෝඩය අනොවර් ණ ඩලයෝඩය ලෙස නේ
ලකලර්ැ
o ගුවර්න් විදුලි යන්ත්‍ර වර්ෙ ලමම ඩලයෝඩය විමූර්ජනය
සහහො ලයොදො ාැලන්ැ
o ලබලොලහෝවිර ජර්ලේනියේ වර්ලින් නිෂ්පොදනය ක
ිලේැ
o තොපයර ඔල ොත්ු දීම සහහො ලමම ඩලයෝඩය වර්ෙ
අ්‍ රිදීලයන් සකස් ක ිලේැ

By - Savishka Thilakarathne
 ලසනර් ඩලයෝඩයසZener diode)
සොමොනය ඩලයෝඩයක්ට් පසු නැඹුවක කළ විර බිහවර්ැටුේ
ලවර්ෝල්ටියතොලේදි විනොය වී යයිැඑනක්ත් ලසනර් ඩලයෝඩ
නිර්මොණය ක ිත්ලත් ඩලයෝඩලේ බිහ වර්ැටුණු
බිහවර්ැටුේ ලවර්ෝල්ටියතොලේ දී එය විනොය ලනොවර්න පරිදි
ලේැ
ලසනර් ඩලයෝඩයක්ට් පසු නැඹුවක අවර්ස්ථොලේදී ධො ොවර්
ාෙො යෑමර අවර්යය ලවර්ෝල්ටියතොවර්ය ලහවර්ත් ලමම බිහ
වර්ැීලේ බිහවර්ැීලේ ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය ලසනර්
ලවර්ෝල්ටියතොවර්ය ලෙස හැඳින්ලේැ
ලසනර් ඩලයෝඩයක්ට් බිහවර්ැටුේ අවර්ස්ථොලේදී විනොය ලනො
වී පවර්ිනුලේ බිහවර්ැටුේ ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ලේදී ාෙන අික
ධො ොවර් ෙබලො ාැීමර ඩලයෝඩයර ලර්ණිාතවර්
ප්‍රිල ෝධයක්ට් ලයදීම නිසො ලේැ
ලසනර් ඩලයෝඩයක ලවර්ෝල්ටියතො හො ධො ො ෙොක්ට්ෂණිකය
(VI ෙොක්ට්ෂණිකය) දැක්ට්වූ විර,

ලසනර් ලවර්ෝල්ටීයතොවර්

By - Savishka Thilakarathne
 බිහ වර්ැීලේදී ්දු වර්න්ලන් ීනන ස්ත ය හ හො ිිවර්න
ප්‍රබලෙ විදුත් ක්ට්ලෂ්ත්‍රය ලහ්ුලවර්න් එකවර්
ඉලෙක්ට්ලරෝන ොයකයක්ට් නිදහස් තත්ත්වර්යර පත්වීම
ලේැලමම සං්ශිය ලසනර් චර ණය ලෙස හැඳින්ලේැ

බිහ වර්ැීලේදී ලසනර් චර ණය දක්ට්වර්න අවර්ම ධො ොවර්

Iz(min) ලෙස දැක්ට්ලේැසන්ිය විනොය ලනොවී ාමන් ක
විය හැිර උපරිම ධො ොවර් Iz(max) ලෙස හැඳින්ලේැ

Iz(min) ≤ Iz ≤ Iz(max)

ලසනර් ඩලයෝඩ භොවිතො ක නුලේ ලවර්ෝල්ටීයතො

ස්ථොයික ණය සහහො ලේැ ලේ නිසො අඛ්‍ණ්ඩවර් විචෙනය
වන විභව සැෙයුමක ලවොල්ටීයකොවය නික ශ්ථිකව ෙවත්වො
ගැනීමට ලසනර් ඩලයෝඩ භොවිකො ලකලර්.
ලසනර් ඩලයෝඩ ලයොදොානිමින් ලවර්ෝල්ටීයතො
ස්ථොයික ණ ලහවර්ත් ලවර්ෝල්ටීයතො යොමනලේ දී පහත
කවකණු සැෙිරල්ටෙර ාතයුු ලේ,
1. ලයොදොාන්නො ලසනර් ඩලයෝඩලේ ලවර්ෝල්ටීයතොවර්යර
වර්ඩො වර්ැපු ලවර්ෝල්ටීයතො සැපයුමක්ට් ෙබලො දීමැ
2. ලසනර් ඩලයෝඩය පසු නැඹුවකවර් ලයදීමැ
3. ලසනර් ඩලයෝඩය ර ාැෙලපන අායිරන් යුත්
ප්‍රිල ෝධයක්ට් ලයොදො ාැීමැ
4. විභො ය ලසනර් ඩලයෝඩය ර සමොන්ත වර් ලයදීමැ
5. විබලැ ය ුළින් ාෙො යො හැිර උපරිම ධො ොවර්

By - Savishka Thilakarathne
 Vz = Vs - VR

Vs - සැපයුේ ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය
Vz - ලසනර් ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය
Is - සැපයුේ ධො ොවර්
R - ප්‍රිල ෝධය
Iz - ලසනර් ධො ොවර්
RL - විබලැ ය
IRL - විබලැ ධො ොවර්
VRL - විබලැ ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය

By - Savishka Thilakarathne
(Q.04)

I. විබලැ ය ුළ ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය.
II. විබලැ ය ුළ ධො ොවර්.
III. R ප්‍රිල ෝධය ුළ ධො ොවර්.
IV. R ප්‍රිල ෝධලේ විභවර් බලැස්ම ලසොයන්නැ
V. ලසනර් ඩලයෝඩය ුළ ජවර් උත්ස ණය ලසොයන්න.

පිළිුවක

i. විබලැ ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය = 6V

ii. විබලැ යර,

V = IR R = 1kΩ = 1000Ω
6V = I x 1000Ω I = 0.006A
By - Savishka Thilakarathne
iii. Is = IR = ප්‍රිල ෝධය ුළ ධො ොවර්

Is = Iz + IRL IRL = 0.006A Iz = 0.001A

IR = Iz + IRL
IR = 0.001A + 0.006A
IR = 0.007A

iv. ප්‍රිල ෝධය ුළ විභවර් බලැස්ම (VR) ,

Vz = Vs - VR

6V = 10V - VR

VR = 10V - 6V

VR = 4V

v. R ප්‍රිල ෝධයර,
V = IR
4V = 0.007A x R
4
R=
0.007

R = 571.428 Ω

By - Savishka Thilakarathne
ලසනර් ඩලයෝඩය ට ප්‍රකයොවර්ක විලිලියක්ට් ෙබො ලින් විට

ලසනර් ඩලයෝඩය ක්‍රියොත්මක වර්න්ලන් පසු නැඹුවක

අවර්ස්ථොලේ දී නිසො ධන අර්ධ ත ංායක්ට් ාමන් ක න
අවර්ස්ථොලේදී ස්ථොයික ණය ්දු වී ලසනර්
ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය ෙැලේැඍන අර්ධ ත ංාය ෙැලබලන විර
ලසනර් ඩලයෝඩය ලප නැඹුවක වර්න නිසො ලවර්ෝල්ටීයතො
යොමනයක්ට් ්දු ලනොලේැඑවිර ඩලයෝඩලේ විභවර් බලොධක
අාය ලහවර්ත් ලශහලි ලවර්ෝල්ටියතො අාය ෙැලේැ

By - Savishka Thilakarathne
සෘජුකොරක ඩලයෝඩයකට ප්‍රකයොවර්ක කරාංගයක්ට් ලයොමු
කළ විට

By - Savishka Thilakarathne
 ආලෙෝක විලමෝචක ඩලයෝඩය - LED

සොමොනය ඩලයෝඩයක්ට් ලප නැඹුවක කළ විර නිදහස්

ඉලෙක්ට්ලරෝන සන්ිය හ හො ලාොස් කුහ සමඟ
සංලයෝජනය වී යේ යක්ට්ි ප්‍රමොණයක්ට් තොපය ලෙස
ක්දොහැලර්ැ

LED නිපදවීමර ලයොදො ාන්නො ාැලියේ චසනයි්,

ාැලීයේ ලපොස්පයිඩ් වර්ැනි සංලයෝා ලප නැඹුවකලේ දී
තොපය ලවර්නුවර්ර චලෙෝකය නිකුත් ලකලර්ැ
සොමොනය බලල්ටබලයකර වර්ඩො LED බලල්ටබලයක විලය්ෂත්වර්ය
වර්න්ලන්,
1. අඩු ධො ොවර්ිරන් ක්‍රියොත්මක වීමැ
2. අඩු ලවර්ෝල්ටීයතොවර්යක්ට් අවර්යය වීමැ
3. විදුලි ධො ොවර් ර ක්ට්ෂණික ප්‍රිරො දැක්ට්වීමැ
4. අඩු ජවර්යක්ට් වර්ැයවීමැ
5. විවිධ වර්ර්ණ වර්ලින් ෙබලො ාත හැිර වීමැ
6. චයු කොෙය වර්ැපු වීමැ
7. ප්‍රමොණලයන් කුඩොවීමැ

LED දැල්ටවීම සහහො 1ැ5 V - 3 V අත අායක්ට් ද අවර්යය

ධො ොවර් 10 mA ්ර 15 mA දක්ට්වර්ො ද අවර්යය ලේැ

වර්ැපු ලවර්ෝල්ටීයතොවර්යිරන් LED දැෙවීම සහහො

ලර්ණිාතවර් ප්‍රිල ෝධයක්ට් ලයොදො ාීැ
By - Savishka Thilakarathne
(Q.05) LED ක්ට් දැල්ටවීමර 2V ෙබලොදිය යුත දිය යුු ලේ එවිර
ාෙොයන ධො ොවර් 20 mA නේ සැපයුේ ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය
20V ෙබලොදීමර ලයදිය යුු ලර්ණිාත ප්‍රිල ෝධයක්ට්
සහහො අාය ලසොයන්නැ

ප්‍රිල ෝධලේ ලවර්ෝල්ටීයතොවර්ය ,

VR = Vs – VLED

VR = 20V – 2V

VR = 18V

ලර්ණිාත ප්‍රිල ෝධලේ ධො ො අාය LED හිම ධො ො අාය

ලේැ
IR = 20mA

R ප්‍රිල ෝධය V = IR චලශයලයන් ,

V = IR
20
18V = xR
1000
By - Savishka Thilakarathne
 18 𝑋 1000
R=
20

R = 900Ω

(Q.06) 3V LED 12V ිරන් දැන්වීමර 1k ලර්ණිාත ප්‍රිල ෝධයක්ට්

ලයදිය යුු ලේ,
LED ුළින් ාෙන ධො ොවර් සහ ජවර් උත්සර්ජනය
ලසොයන්නැ

ප්‍රිල ෝධය ුළ ධො ොවර්,

V = IR
𝑉
I=
𝑅

9
I=
1000

I = 0.009A
By - Savishka Thilakarathne
LED හි ජවර් උත්සර්ජනය,
P = VI
P = 3V x 0.009A
P = 0.027W
P = 2.7 x 10-2 W

By - Savishka Thilakarathne