(F40 - F48) Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną

Liczba pozycji: 45
Kod Nazwa Choroby Opis

F40 Zaburzenia lękowe w postaci fobii

F40.0 Agorafobia
F40.1 Fobie społeczne
F40.2 Specyficzne (izolowane) postacie fobii
F40.8 Inne zaburzenia lękowe w postaci fobii
F40.9 Fobie BNO
F41 Inne zaburzenia lękowe
F41.0 Zaburzenie lękowe z napadami lęku (lęk paniczny)
F41.1 Zaburzenie lękowe uogólnione
F41.2 Zaburzenie depresyjne i lękowe mieszane
F41.3 Inne mieszane zaburzenia lękowe
F41.8 Inne określone zaburzenia lękowe
F41.9 Zaburzenia lękowe, nie określone
F42 Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw)
F42.0 Zaburzenie z przewagą myśli czy ruminacji natrętnych
F42.1 Zaburzenie z przewagą czynności natrętnych (rytuały)
F42.2 Myśli i czynności natrętne, mieszane
F42.8 Inne natręctwa
F42.9 Natręctwa BNO
F43 Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne
F43.0 Ostra reakcja na stres
F43.1 Zaburzenie stresowe pourazowe
F43.2 Zaburzenia adaptacyjne
F43.8 Inne reakcje na ciężki stres
F43.9 Reakcja na ciężki stres, nie określona
F44 Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)
F44.0 Amnezja dysocjacyjna
F44.1 Fuga dysocjacyjna
F44.2 Osłupienie dysocjacyjne (stupor dysocjacyjny)
F44.3 Trans i opętanie
F44.4 Dysocjacyjne zaburzenia ruchu
F44.5 Drgawki dysocjacyjne
F44.6 Dysocjacyjne znieczulenia i utrata czucia zmysłowego
F44.7 Mieszane zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)
F44.8 Inne zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)
F44.9 Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne), nie określone
F45 Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (somatoform disorders)
F45.0 Zaburzenie somatyzacyjne [z somatyzacją]
F45.1 Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną, niezróżnicowane
F45.2 Zaburzenie hipochondryczne
F45.3 Zaburzenia wegetatywne występujące pod postacią somatyczną
F45.4 Uporczywe bóle psychogenne
F45.8 Inne zaburzenia występujące pod postacią somatyczną
F45.9 Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną, nie określone
F48 Inne zaburzenia nerwicowe

(F40) Zaburzenia lękowe w postaci fobii

W tej grupie zaburzeń lęk wywoływany jest tylko lub przede wszystkim przez pewne określone sytuacje,
które nie są aktualnie niebezpieczne. w następstwie tego jednostka w charakterystyczny sposób unika tych
sytuacji, a zetknąwszy się z nimi znosi je z przerażeniem. Obawy pacjenta mogą koncentrować się na
pojedynczych doznaniach, jak "bicie serca" lub uczucie omdlewania i są często powiązane z wtórnym lękiem
przed śmiercią, utratą kontroli nad postępowaniem czy przed chorobą psychiczną. Sama myśl o znalezieniu
się w sytuacji fobicznej powoduje zazwyczaj wystąpienie lęku antycypacyjnego. Lęk f
iczny często współwystępuje z depresją. Odpowiedź na to, czy należy postawić oba rozpoznania: lęku
fobicznego i epizodu depresyjnego, czy też tylko jedno, zależy od przebiegu tych dwóch zaburzeń w czasie,
od diagnozy różnicowej oraz zamierzeń terapeutycznych w czasie badania.

(F40.0) Agorafobia

Termin ten oznacza wyraźnie określoną grupę fobii obejmujących strach przed wyjściem z domu, wejściem
do sklepu, przed tłumem i miejscami publicznymi, czy przed samotnym podróżowaniem pociągiem,
autobusem lub samolotem. Częstą cechą zarówno obecnego, jak i poprzednich epizodów jest występowanie
lęku napadowego (lęku panicznego). Jako dodatkowe cechy zaburzenia spotyka się również często objawy
depresyjne, natręctwa i fobie społeczne. Unikanie sytuacji fobicznych zdarza się nierzadko, i w związku z
tym niektórzy pacjenci nie mają doświadczeń z intensywnym lękiem.
Agorafobia bez lęku panicznego w anamnezie
Lęk paniczny z agorafobią

(F40.1) Fobie społeczne

Zaburzenie to polega na strachu przed oceną innych ludzi, który prowadzi do unikania sytuacji społecznych.
Bardziej uogólnione fobie społeczne zwykle wiążą się z niską samooceną i strachem przed krytyką. Mogą
się przejawiać jako skargi na czerwienienie się, drżenie rąk, nudności lub parcie na mocz. Pacjent często
bywa przekonany, że te wtórne przejawy lęku stanowią pierwotny problem. Objawy mogą nasilać się aż do
napadu lęku panicznego.
Antropofobia
Nerwica społeczna

F40.2) Specyficzne (izolowane) postacie fobii

Są to fobie ograniczone do bardzo specyficznych sytuacji, jak przebywanie w pobliżu niektórych zwierząt,
wysokość, burza z piorunami, ciemność, lot samolotem, zamknięte przestrzenie, korzystanie z publicznych
toalet, jedzenie pewnych pokarmów, wizyta u dentysty, widok krwi czy ran. Choć sytuacja wywołująca jest
wyraźnie określona, kontakt z nią może wywołać napad paniki, jak w agorafobii czy w fobiach społecznych.
Akrofobia
Fobie zwierząt
Klaustrofobia
Fobia prosta
Nie obejmuje: dysmorfofobia (nieurojeniowa) (F45.2)
nozofobia (F45.2)

(F40.8) Inne zaburzenia lękowe w postaci fobii

(F40.9) Fobie BNO

Fobia BNO
Stan fobii BNO

(F41) Inne zaburzenia lękowe

Głównym objawem tych zaburzeń jest lęk, który nie ogranicza się do żadnej określonej sytuacji. Występować
mogą również objawy depresyjne i natręctwa, a nawet niektóre elementy lęku fobicznego, jednakże są one
tu wyraźnie wtórne lub mniej nasilone.

(F41.0) Zaburzenie lękowe z napadami lęku (lęk paniczny)

Istotną cechą tego zaburzenia są nawracające napady ostrego lęku (stany paniki), które nie są ograniczone
do jakiejś szczególnej sytuacji czy okoliczności, a więc niemożliwe do przewidzenia. Jak w innych
zaburzeniach lękowych, podstawowe objawy obejmują nagłe wystąpienie przyspieszonego bicia serca, bólu
w klatce piersiowej, zawrotów głowy, uczucie duszności, poczucie obcości własnej osoby (depersonalizacja)
lub otoczenia (derealizacja). Często występuje wtórny strach przed śmiercią, utratą kontroli czy chorobą
psychiczną. Nie należy stawiać rozpoznania lęku panicznego jako rozpoznania pods
wowego, jeżeli u pacjenta w okresie pojawienia się napadów paniki stwierdzono zaburzenie depresyjne; w
takim wypadku napady lękowe są prawdopodobnie wtórne w stosunku do depresji.
Lęk paniczny:
- napad
- stan
Nie obejmuje: zaburzenia lękowe z napadami lęku z agorafobią (F40.0)

(F41.1) Zaburzenie lękowe uogólnione

Podstawową cechą jest tu uogólniony i uporczywy lęk nie związany z sytuacjami zewnętrznymi (lęk
"wolnopłynący"). Dominujące objawy są zróżnicowane. Obejmują one skargi na stałe uczucie
zdenerwowania, drżenie, napięcie mięśniowe, pocenie się, zawroty głowy, przyspieszone bicie serca i
uczucie "niepokoju" (discomfort) w nadbrzuszu. Pacjent często wypowiada obawy, że sam lub ktoś z jego
bliskich wkrótce zachoruje lub będzie miał wypadek.
Lękowa/y/:
- nerwica
- reakcja
- stan
Nie obejmuje: neurastenia (F48.0)

(F41.2) Zaburzenie depresyjne i lękowe mieszane

Tę kategorię diagnostyczną należy stosować, gdy występują objawy lęku i depresji, ale żadne z nich nie
przeważa w sposób zdecydowany i żaden z objawów rozważany z osobna, nie uzewnętrznia się w stopniu
uzasadniającym każde z tych rozpoznań. Jeśli występuje zarówno lęk, jak i depresja w sposób
uzasadniający te rozpoznania, wówczas należy uwzględnić oba zaburzenia, a nie omawianą tu kategorię
mieszaną.
Depresja lękowa (łagodna lub nieuporczywa)

(F41.3) Inne mieszane zaburzenia lękowe

Objawy lęku współistnieją tu z cechami innych zaburzeń z kategorii -F42- F48. Żaden z objawów rozważany
z osobna nie jest dostatecznie nasilony, aby uzasadnić odpowiednie rozpoznanie

(F41.8) Inne określone zaburzenia lękowe

Histeria lękowa

(F41.9) Zaburzenia lękowe, nie określone

Lęk BNO

(F42) Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (nerwica natręctw)

Istotną cechą tego zaburzenia są nawracające uporczywe myśli natrętne (obsesje) lub czynności
przymusowe (kompulsje). Myśli natrętne są to idee, wyobrażenia czy impulsy do działania, które pojawiają
się w świadomości w sposób stereotypowy. Nieomal zawsze są przeżywane w sposób przykry i pacjent
często próbuje bezskutecznie się im przeciwstawiać. Chociaż pojawiają się wbrew woli, budzą wewnętrzny
sprzeciw, są one mimo wszystko uznawane za własne myśli. Czynności przymusowe czy rytuały są to
stereotypowe i wielokrotnie powtarzane zachowania. Mają one zapobiegać jakimś mało prawdopodobnym
wyda
eniom, które - według obaw pacjenta - mogłyby nastąpić, gdyby zaniechał wykonania rytuału. Często te
domniemane wydarzenia związane są z wyrządzeniem przez pacjenta krzywdy sobie lub komuś.
Zachowanie to pacjent zwykle postrzega jako bezsensowne lub niepotrzebne i często próbuje mu się
opierać. Zaburzenie to nieomal zawsze łączy się z lękiem, który nasila się przy próbach zaniechania
czynności przymusowej.
Obejmuje: nerwica anankastyczna
nerwica natręctw
Nie obejmuje: osobowość anankastyczna (F60.5)

(F42.0) Zaburzenie z przewagą myśli czy ruminacji natrętnych

Mogą przejawiać się w postaci myśli, wyobrażeń czy impulsów do działania, niemal zawsze bardzo
przykrych dla pacjenta. Czasem myśli te mają postać niekończących się rozważań uniemożliwiających
podejmowanie najprostszych decyzji niezbędnych w życiu codziennym. Powiązanie między natrętnymi
ruminacjami a depresją jest szczególnie ścisłe. Rozpoznanie nerwicy natręctw należy preferować tylko w
przypadku, gdy ruminacje powstają lub utrzymują się poza epizodem depresyjnym.

(F42.1) Zaburzenie z przewagą czynności natrętnych (rytuały)

Większość czynności przymusowych dotyczy czystości (szczególnie mycia rąk), ciągłego porządkowania,
czyszczenia i sprawdzania wszystkiego, w celu niedopuszczenia do niebezpiecznej sytuacji. U podstaw tego
zachowania leży zazwyczaj strach przed możliwością niebezpieczeństwa zagrażającego pacjentowi, lub
spowodowanego przez pacjenta, natomiast czynność rytualna jest bezskuteczną czy symboliczną próbą
odwrócenia tego niebezpieczeństwa.

(F42.2) Myśli i czynności natrętne, mieszane

(F42.8) Inne natręctwa

(F42.9) Natręctwa BNO

(F43) Reakcja na ciężki stres i zaburzenia adaptacyjne

Podstawą wydzielenia i rozpoznania tej kategorii zaburzeń są nie tylko objawy i przebieg, ale również
stwierdzenie jednego z dwóch czynników przyczynowych: wyjątkowo stresującego wydarzenia życiowego,
powodującego ostrą reakcję na stres albo znaczącej zmiany życiowej prowadzącej do trwałej, przykrej
sytuacji, która powoduje zaburzenia adaptacyjne. Mniej ciężkie stresy psychospołeczne ("wydarzenia
życiowe") mogą przyczyniać się do wystąpienia całego szeregu zaburzeń zaklasyfikowanych w innych
miejscach tego rozdziału, ale ich znaczenie etiologiczne nie jest zawsze oczywiste i zależy od osobn
zej wrażliwości pacjenta. Znaczy to, że wydarzenia życiowe nie są konieczne, ani wystarczające, aby
wyjaśnić wystąpienie zaburzenia i kształtowanie jego obrazu klinicznego. Natomiast zaburzenia ujęte w tej
grupie powinny być zawsze bezpośrednią konsekwencją ostrego, ciężkiego stresu lub trwałej sytuacji
urazowej. Wydarzenie stresowe, czy trwała przykra sytuacja jest pierwotnym i nadrzędnym czynnikiem
przyczynowym, bez którego nie byłoby tego zaburzenia. Zaburzenia te można więc uważać za
dezadaptacyjne reakcje na ostry lub przewlekły stres. Uniemożliwiają one skuteczne radzenie sobie i wsku
k tego prowadzą do trudności w funkcjonowaniu społecznym.

(F43.0) Ostra reakcja na stres

Jest to przejściowe zaburzenie, które rozwija się w odpowiedzi na wyjątkowo silny stres fizyczny lub
psychiczny u osoby, która nie wykazuje innego zaburzenia psychicznego. Zaburzenie to ustępuje w ciągu
kilku godzin lub dni. Geneza i nasilenie ostrej reakcji na stres zależy przede wszystkim od osobniczej
wrażliwości i umiejętności radzenia sobie ze stresem. Objawy cechuje duża różnorodność i zmienność. Na
początku występuje stan "oszołomienia" ("daze") z pewnym zwężeniem pola świadomości i uwagi,
niemożnością rozumienia bodźców i zaburzeniami orientacji. Potem może pojawiać się dalsze wyłąc
nie się (withdrawal) z otaczającej sytuacji (aż do osłupienia dysocjacyjnego - F44.2) albo pobudzenie i
nadmierna aktywność (reakcja ucieczki lub fugi). Często występują wegetatywne znamiona panicznego lęku
(przyspieszona akcja serca, poty, zaczerwienienie). Objawy uzewnętrzniają się w ciągu kilku minut po
zadziałaniu stresowego bodźca czy wydarzenia i zanikają w ciągu dwóch - trzech dni (często w okresie kilku
godzin). Cały epizod może być objęty częściową lub całkowitą niepamięcią. Jeżeli objawy utrzymują się
dłużej, należy rozważyć możliwość zmiany rozpoznania.
Ostra:
- reakcja kryzysowa
- reakcja na stres
Wyczerpanie walką (combat fatigue)
Stan kryzysowy
Szok psychiczny

(F43.1) Zaburzenie stresowe pourazowe

Jest to opóźniona lub przedłużona reakcja na wydarzenie czy sytuację stresową (krótką lub długotrwałą) o
wyjątkowo zagrażającym lub katastroficznym charakterze, która mogłaby wywołać niezwykle ciężkie
przeżycia nieomal u każdego. Czynniki predysponujące, takie jak cechy osobowości (np. anankastyczna,
asteniczna) lub wcześniejsze dekompensacje nerwicowe, mogą obniżać próg podatności na rozwój tego
zaburzenia lub przyczynić się do zaostrzenia jego przebiegu, ale nie są one konieczne ani wystarczające dla
jego wystąpienia. Typowe objawy obejmują przeżywanie na nowo urazowej sytuacji w natrętny
wspomnieniach ("reminiscencjach" - flashbacks) i koszmarach sennych. Pojawiają się one na tle poczucia
"odrętwienia" i przytępienia uczuciowego, odizolowania od innych ludzi, braku reakcji na otoczenie,
niezdolności do przeżywania przyjemności (anhedonii), a także unikania działań i sytuacji, które mogłyby
przypomnieć przebyty uraz. Zazwyczaj występuje stan nadmiernego pobudzenia wegetatywnego z
nadmierną czujnością i wzmożoną reaktywnością na bodźce oraz bezsennością. z powyższymi objawami i
zmianami często związane są lęk i depresja i nierzadko występują myśli samobójcze. Początek zaburz
ia występuje po urazie, ale po okresie latencji, który może trwać od kilku tygodni do kilku miesięcy. Przebieg
ma charakter zmienny, ale w większości przypadków można oczekiwać ustąpienia objawów. U małej części
pacjentów zaburzenie może utrzymywać się przez wiele lat i przejść w trwałą zmianę osobowości (F62.0).
Nerwica urazowa

(F43.2) Zaburzenia adaptacyjne

Są to stany napięcia, niepokoju, przygnębienia (distress) i rozstroju emocjonalnego (disturbance), które
powstają w okresie adaptacji do znaczących zmian życiowych lub do stresującego wydarzenia życiowego i
zazwyczaj utrudniają społeczne przystosowanie i efektywne działanie. Stresor może zaburzać integralność
społecznego układu odniesienia jednostki (osierocenie, przeżycia związane z separacją) lub szerszego
systemu wsparcia społecznego i systemu wartości (migracja, status uchodźcy). Może też stanowić ważny
etap rozwoju, czy kryzys rozwojowy (pójście do szkoły, rodzicielstwo, niemożność osi
nięcia ważnych celów osobistych, przejście na emeryturę). Indywidualne predyspozycje czy wrażliwość
odgrywają ważną rolę w genezie i kształtowaniu objawów, ale zakłada się, że zaburzenie to nie wystąpiłoby
bez działania czynnika stresowego. Objawy mogą być różnorodne i obejmują: nastrój depresyjny, lęk,
zamartwianie się (lub mieszaninę tych objawów), poczucie niezdolności do radzenia sobie i planowania na
przyszłość lub dalsze pozostawanie w obecnej sytuacji oraz pewne ograniczenie zdolności do spełniania
codziennych czynności. Mogą pojawiać się również zaburzenia zachowania, szczególnie u

(F43.8) Inne reakcje na ciężki stres

(F43.9) Reakcja na ciężki stres, nie określona

(F44) Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)

Wspólnym rysem zaburzeń dysocjacyjnych czy konwersyjnych jest częściowa lub całkowita utrata normalnej
integracji pomiędzy wspomnieniami przeszłości, poczuciem tożsamości, wrażeniami czuciowymi i kontrolą
ruchów ciała. Wszystkie typy zaburzeń dysocjacyjnych mają tendencję do ustępowania po kilku tygodniach
lub miesiącach, szczególnie jeśli ich początek był związany z urazowym wydarzeniem życiowym. Bardziej
przewlekające się zaburzenia, szczególnie niedowłady i zaburzenia czucia, mogą wiązać się z
nierozwiązywalnymi problemami czy trudnościami interpersonalnymi. Zaburzenia te były wcześniej
asyfikowane jako różne typy "histerii konwersyjnej". Obecnie uważa się, że są one pochodzenia
psychogennego i są ściśle związane w czasie z urazowymi wydarzeniami, nierozwiązywalnymi czy "nie do
zniesienia" sytuacjami, czy też z zaburzonymi relacjami z otoczeniem. Objawy często są odbiciem
wyobrażeń pacjenta o tym, jak przejawiałaby się choroba somatyczna. Badanie lekarskie i dodatkowe nie
potwierdzają żadnej znanej choroby somatycznej czy neurologicznej. Poza tym można się dopatrzeć, że
utrata funkcji jest wyrazem potrzeb psychologicznych czy konfliktów. Objawy mogą rozwijać się w ścisłym
iązku ze stresem psychologicznym i często występują nagle. Kategoria ta obejmuje tylko zaburzenia funkcji
somatycznych będących normalnie pod świadomą kontrolą oraz zaburzenia wyrażające się utratą czucia.
Zaburzenia obejmujące ból i inne złożone doznania somatyczne, związane z czynnością wegetatywnego
układu nerwowego, są zaklasyfikowane jako zaburzenia pod postacią somatyczną [zaburzenia z
somatyzacją] (F45.0). Należy zawsze pamiętać o możliwości późniejszego pojawienia się poważnych
zaburzeń somatycznych czy psychicznych.
Obejmuje: konwersyjna:
- histeria
- reakcja
histeria
psychoza histeryczna
Nie obejmuje: symulacja [świadome udawanie] (Z76.5)

(F44.0) Amnezja dysocjacyjna

Główną cechą jest tu niepamięć, zazwyczaj ważnych świeżych wydarzeń, która nie jest spowodowana
organicznym zaburzeniem psychicznym i jest zbyt duża, aby ją tłumaczyć zwykłym roztargnieniem czy
zmęczeniem. Przeważnie koncentruje się na wydarzeniach urazowych, takich jak: wypadek, nieoczekiwane
osierocenie i zazwyczaj jest częściowa i wybiórcza. Całkowita i uogólniona amnezja pojawia się rzadko i
zazwyczaj jest składową fugi (F44.1) i w ten sposób powinna być klasyfikowana. Rozpoznania amnezji
dysocjacyjnej nie należy stawiać w przypadkach organicznego zaburzenia mózgu, zatrucia czy nadmiern
o zmęczenia.
Nie obejmuje: zaburzenie amnestyczne wywołane alkoholem lub inną substancją psychoaktywną (F10-F19
często z czwartym znakiem .6)
amnezja:
- BNO (R41.3)
- następcza (R41.1)
- wsteczna (R41.2)
niealkoholowy organiczny zespół amnestyczny (F04)
amnezja po napadzie padaczkowym (G40.-)

(F44.1) Fuga dysocjacyjna

Fuga dysocjacyjna wykazuje wszystkie cechy amnezji dysocjacyjnej wraz z pozornie celowymi podróżami
poza swoim terenem. Zachowanie pacjenta podczas zaburzeń może postronnemu obserwatorowi wydać się
zupełnie normalne, choć okres fugi pokryty jest niepamięcią.
Nie obejmuje: fuga po napadzie padaczkowym (G40.-)

(F44.2) Osłupienie dysocjacyjne (stupor dysocjacyjny)

Osłupienie dysocjacyjne rozpoznaje się na podstawie głębokiego ograniczenia lub zupełnego braku ruchów
dowolnych i braku normalnej reakcji na bodźce zewnętrzne, jak światło, hałas i dotyk. Badanie fizykalne i
badania dodatkowe nie wykazują objawów organicznych, są natomiast wyraźne dowody psychogennego
uwarunkowania w postaci świeżych wydarzeń stresowych czy problemowej sytuacji.
Nie obejmuje: organiczne zaburzenia katatoniczne (F06.1)
osłupienie:
- BNO (R40.1)
- katatoniczne (F20.2)
- depresyjne (F31-F33)
- maniakalne (F30.2)

(F44.3) Trans i opętanie

Terminy te oznaczają zaburzenia cechujące się przejściową utratą własnej tożsamości i pełnej orientacji co
do otoczenia. Obejmują wyłącznie te stany transu, które są niezależne od woli, niechciane i nie zachodzą w
sytuacjach akceptowanych ze względów religijnych czy kulturowych.
Nie obejmuje: stany związane z:
- ostrymi i przemijającymi zaburzeniami psychotycznymi (F23.-)
- organicznym zaburzeniem osobowości (F07.0)
- zespołem powstrząsowym (F07.2)
- używaniem substancji psychoaktywnych (F10-F18, często z czwartym znakiem .0)
- schizofrenią (F20.-)

(F44.4) Dysocjacyjne zaburzenia ruchu

Charakterystycznym objawem jest tu utrata zdolności do poruszania całymi kończynami lub ich częściami.
Może to bardzo przypominać każdą postać ataksji, akinezji, afonii, dyzartrii, dyskinezy, napadów
drgawkowych czy porażenia.
Psychogenne:
- afonia
- dysfonia

(F44.5) Drgawki dysocjacyjne

Drgawki dysocjacyjne mogą bardzo przypominać napady padaczkowe pod względem charakteru drgawek,
natomiast rzadko zdarza się przygryzienie języka, uszkodzenie ciała z powodu upadku czy nieświadome
oddanie moczu; świadomość może być zachowana lub zaburzona tak, jak w osłupieniu dysocjacyjnym lub w
transie.

(F44.6) Dysocjacyjne znieczulenia i utrata czucia zmysłowego

Granice znieczulonych obszarów skóry wiążą się bardziej z wyobrażeniami pacjenta o funkcjonowaniu ciała
niż z wiedzą medyczną. Różnice takie dotyczą np. ubytku poszczególnych rodzajów czucia, które nie
znajdują odbicia w uszkodzeniu nerwów obwodowych. Utracie czucia mogą towarzyszyć skargi na
parestezje. w zaburzeniach dysocjacyjnych rzadko dochodzi do całkowitej utraty wzroku i słuchu.
Głuchota psychogenna

(F44.7) Mieszane zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)

Jest to kombinacja składająca się z zaburzeń określonych w F44.0-F44.6.

(F44.8) Inne zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne)

Zespół Gansera
Osobowość mnoga
Psychogenne:
- przymglenie
- stan pomroczny

(F44.9) Zaburzenia dysocjacyjne (konwersyjne), nie określone

(F45) Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną (somatoform disorders)

Główną cechą zaburzeń tej kategorii jest powtarzające się występowanie objawów somatycznych z
uporczywym domaganiem się badań lekarskich, pomimo negatywnych wyników takich badań i zapewnień
lekarzy, że dolegliwości nie mają podstaw somatycznych. Jeżeli współistnieją jakieś choroby somatyczne,
nie wyjaśniają one charakteru i nasilenia objawów ani też przygnębienia (distress) i obaw o własne zdrowie.
Nie obejmuje: zaburzenia dysocjacyjne (F44.-)
stereotypie ruchowe (F98.4)
dyslalia (F80.0)
seplenienie (F80.8)
obgryzanie paznokci (F98.8)
czynniki psychologiczne czy behawioralne związane z zaburzeniami lub chorobam klasyfikowanymi w
innym miejscu (F54)
dysfunkcja seksualna, nie spowodowana zaburzeniem organicznym lub chorobą somatyczną (F52.-)
ssanie kciuka (F98.8)
tiki w dzieciństwie i okresie młodzieńczym (F95.-)
zespół Gilles de la Tourette (F95.2)
trichotillomania (F63.3)

(F45.0) Zaburzenie somatyzacyjne [z somatyzacją]

Główna cecha tego zaburzenia polega na różnorodnych, nawracających i często zmieniających się objawach
somatycznych, które utrzymują się od co najmniej dwóch lat. Większość pacjentów ma za sobą długą i
skomplikowaną historię kontaktów z podstawową i specjalistyczną opieką zdrowotną, włącznie z licznymi
negatywnymi wynikami badań i bezowocnymi operacjami eksploracyjnymi. Objawy mogą dotyczyć każdej
części ciała czy układu. Przebieg zaburzenia jest przewlekły i zmienny i często łączy się z zakłóceniem
funkcjonowania społecznego, interpersonalnego i rodzinnego. Krótkotrwałe (krócej niż dwa lat
i mniej jaskrawe objawy należy klasyfikować jako zaburzenia w postaci objawow choroby somatycznej,
niezróżnicowane (F45.1).
Złożone zaburzenia psychosomatyczne
Nie obejmuje: symulacja (świadome udawanie)

(F45.1) Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną, niezróżnicowane

Rozpoznanie takiego zaburzenia winno być brane pod uwagę, gdy skargi somatyczne są wielorakie,
zmienne i uporczywe, ale brak jest pełnego i typowego klinicznego obrazu somatyzacji.
Niezróżnicowane zaburzenie psychosomatyczne.

(F45.2) Zaburzenie hipochondryczne

Istotną cechą tego zaburzenia jest stałe przekonanie pacjenta, że jest on chory na jedną lub więcej
poważnych i postępujących chorób somatycznych. Pacjent ujawnia uporczywe skargi somatyczne albo stale
skupia uwagę na ich fizycznej naturze. Normalne czy banalne doznania lub przejawy są często
interpretowane przez pacjenta jako nienormalne i przykre, a uwaga skupiona jest zwykle na jednym czy
dwóch narządach albo układach ciała. Często występuje wyraźna depresja lub lęk, co może usprawiedliwiać
dodatkowe rozpoznanie.
Zaburzenia obrazu ciała
Dysmorfofobia (nieurojeniowa)
Nerwica hipochondryczna
Hipochondriaza
Nosofobia
Nie obejmuje: dysmorfofobia urojeniowa (F22.8)
utrwalone urojenia dotyczące funkcjonowania i kształtu ciała (F22.-)

(F45.3) Zaburzenia wegetatywne występujące pod postacią somatyczną

Pacjent prezentuje objawy tak, jakby były one spowodowane przez fizyczną chorobę całego układu lub
narządu, które są głównie czy wyłącznie unerwione i kontrolowane przez wegetatywny układ nerwowy: układ
krążenia, przewód pokarmowy czy układ moczowo-płciowy. Zazwyczaj występują dwa typy objawów, z
których żaden nie jest wyrazem fizycznej choroby narządu lub całego układu. Pierwszy typ obejmuje skargi
stanowiące obiektywne objawy pobudzenia układu autonomicznego, jak przyspieszona czynność serca,
poty, zaczerwienienie, drżenie oraz towarzyszący lęk i poczucie zagrożenia chorobą somatyczną. Dr
i typ stanowią subiektywne skargi, zmienne i niespecyficzne, jak wędrujące bóle, uczucie ciężaru, ściskania,
wzdęcia czy uczucie rozdymania, które odnoszone są przez pacjenta do określonego narządu lub układu.
Nerwica serca
Zespół Da Costa
Nerwica żołądka
Astenia neurocirculatoria
Psychogenne formy:
- aerofagii
- kaszlu
- biegunki
- niestrawności
- zaburzeń w oddawaniu moczu (dysurii)
- wzdęcia
- czkawki
- hiperwentylacji
- częstomoczu
- zespołu drażliwego jelita grubego (colon irritabile)
- skurczu wpustu
Nie obejmuje: psychologiczne i behawioralne czynniki związane z zaburzeniami lub chorobami
klasyfikowanymi w innym miejscu (F54)

(F45.4) Uporczywe bóle psychogenne

Do głównych skarg należy uporczywy, silny i niepokojący ból, którego nie można w pełni wyjaśnić procesami
fizjologicznymi czy chorobami somatycznymi, i który występuje w związku z konfliktem emocjonalnym czy
problemami psychospołecznymi. Nasilenie tego konfliktu czy problemu uzasadnia przypuszczenie, że mają
one główne znaczenie przyczynowe. w następstwie uporczywego bólu zwykle wzrasta zainteresowanie i
opieka nad pacjentem - zarówno osób bliskich, jak personelu medycznego. Kategoria ta nie obejmuje bólu
ocenianego jako psychogenny, w przebiegu zaburzeń depresyjnych czy schizofrenii.
Psychalgia
Psychogenne:
- bóle krzyża
- bóle głowy
Zaburzenia bólowe psychogenne
Nie obejmuje: ból krzyża BNO (M54.9) ból:
- BNO (R52.9)
- ostry (R52.0)
- przewlekły (R52.2)
- oporny na leczenie (R52.1)
napięciowe bóle głowy (G44.2)

(F45.8) Inne zaburzenia występujące pod postacią somatyczną

Kategoria ta zawiera wszystkie inne zaburzenia czuciowe, czynnościowe i behawioralne, które nie są
spowodowane chorobą somatyczną i niezależne od czynności układu wegatytywnego. Natomiast są one
ograniczone do jednego określonego układu lub narządu i ściśle powiązane w czasie z wydarzeniami
stresowymi czy problemami.
Psychogenne:
- zaburzenia miesiączkowania
- zaburzenia połykania (włączając "globus hystericus")
- świąd
- kręcz karku
Zgrzytanie zębami

(F45.9) Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną, nie określone

Zaburzenia psychosomatyczne BNO

(F48) Inne zaburzenia nerwicowe