iNCi DELEMEN

SEDEF ÇOKAV-KEPÇE

YUNAN VE ROMA

KAP FORML-A RI
SÖZLÜÖÜ
TÜRK ESKiÇAG BiLiMLERİ ENSTİTÜSÜ YAYINLARI
Popüler Dizi 25

içindekiler

ISBN 978-605-5607-02-9 Onsöz .................................................................................................................................................................................. v

Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü
İnci Delemen
Sedef Çokay-Kepçe
Sözlük ..............................................................................................................................................................,............ l
Resimler ....................................................................................................................................................................
. 31
© Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü, 2009

ı. Baskı, istanbul2009 {1000 adet)

Seçme Kayn akça ............................................................................................................................................ 69
İşlev Dizini ............................................................................................................................................................. 75

Editör
Hasan Peker

Baskı
Graphis Matbaa

Yapım & Dağıtım

Ege Yayınları
Tel: +90 {212) 244 75 21 {3 hat) Faks: +90 (212) 244 32 09
www.egeyayinlari.com
www.zerobooksonline.com

Türk Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü

Ekrem Tur Sokak, No: 4
34435 Beyoğlu - İstanbul
Tel: +90 (212) 292 09 63
info@turkinst.org
www.turkinst.org

iii
 Ön söz

Phrygia ... Lydia Katakekaumene ... Pheidias...

pseudoperipteros... opisthodomos ... caldarium ... kalypter. ..
ey ma reversa ... meander. .. parthenogenesis ... loutrophoros ...
kyliks ... khalis .. .

Arkeoloji öğrencileri için bir "büyük sorun"un, klasik

arkeoloji derslerinde karşılaştıkları özel adlar ve terimler
olduğu sık sık tekrarlanır. Çünkü özel adlar ke n ara
bırakılacak olsa bile, terimlerden kimisi modern batı

dillerinden alınmıştır, kimisi ise Hellence ya da Latince'ye

dayanmaktadır. Uzmanlar birinci gruba yönelik Türkçe

terim önerileri (altar yerine sunak, relief yerine kabartma,

fish-plate yerine balık tabağı gibi) getirmekte, yeni terimler
zaman içerisinde benimsenebilmektedir. Yine de modern
batı dillerinin klasik arkeoloji terimleri üzerindeki etki 1
katkı payı az değildir; üstelik, birçoğu (lento, friz ya da terra
sigillata gibi) yerleşmiş gözükmektedir. Yukarıda örnekleri
(pseudoperipteros ve sonrakiler) sıralanan ikinci grup ise,
dilimize yabancı sayılan Hellence ve Latince ölü dilleriyle
yakınlık kurmayı; dil "uzak"İığını aşmaya çalışırken,
Hellence - Türkçe transkripsiyon kurallarını da gözetmeyi
gerektirir. İkinci grup içerisinde iki alt küme ayırt edilebilir.
V
 Ön söz

Phrygia ... Lydia Katakekaumene ... Pheidias ...

pseudoperipteros... opisthodomos ... caldarium ... kalypter. ..
cyma reversa ... meander. .. parthenogenesis... loutrophoros ...
kyliks ... khalis .. .

Arkeoloji öğrencileri için bir "büyük sorun"un, klasik

arkeoloji derslerinde karşılaştıkları özel adlar ve terimler
olduğu sık sık tekrarlanır. Çünkü özel adlar kenara
bırakılacak olsa bile, terimlerden kimisi modern batı

dillerinden alınmıştır, kimisi ise Hellence ya da Latince'ye

dayanmaktadır. Uzmanlar birinci gruba yönelik Türkçe
terim önerileri (altar yerine sunak, relief yerine kabartma,
fish-plate yerine balık tabağı gibi) getirmekte, yeni terimler
zaman içerisinde benimsenebilmektedir. Yine de modern
batı dillerinin klasik arkeoloji terimleri üzerindeki etki 1

katkı payı az değildir; üstelik, birçoğu (lento, friz ya da ferra

sigillata gibi) yerleşmiş gözükmektedir. Yukarıda örnekleri

(pseudoperipteros ve sonrakiler) sıralanan ikinci grup ise,
dilimize yabancı sayılan Hellence ve Latince ölü dilleriyle
yakınlık kurmayı; dil "uzak"lığını aşmaya çalışırken,

Hellence - Türkçe transkripsiyon kurallarını da gözetmeyi

gerektirir. İkinci grup içerisinde iki alt küme ayırt edilebilir.
V
Bunlardan biri, bir kavramı Hellence ya da Latince söz- Sözlükte pişmiş toprak, metal ve camdan yapılan kap
cüklere yaklaştırarak, benzeterek, özdeşleştirerek yaratılmış formları çoğunluğu oluşturmakla birlikte, eğer adı biliniyor
terimleri (Gigantomakhia ya da lydion gibi) kapsar. Onların ise, ahşap ve saz gibi organik malzemeden biçimlendirilmiş

da Türkçeleştirilmesine yönelik bazı öneriler (arkhitrav 1 kaplar da bulunmaktadır. Özel bir kap formunu belirten ve
arşitrav - baştaban gibi) sunulmuştur. Öteki alt küme, antik antik adın bilinmemesinden ötürü arkeoloji diline yerleşen
yazarlar ve yazıtlar başta olmak üzere yazılı kaynakların modern terimler (örneğin, Megara kasesi ya da biberon) keza
bildirdiği sözcüklerden meydana gelir. Yazılı kaynakların sözlük maddeleri arasındadır. Yazılı kaynaklarda geçen fakat
aktardığı bilgiler, bazı sözcüklerin (diphros ya da skyphos belirli bir form ile ilişkilendirilemeyen bazı kap adl a rı
gibi) tanımını tam anlamıyla kesinleştirebilmiş , bazılarında (örneğin, aula) kapsam dışında bırakılmamış, form özellikleri
ise (nymphaion 1 nymphaeum ya da patera gibi) aynı kesinliği yazılı kaynakların verdiği bilgiler dahilinde belirtilmeye
sağlayamamış, ancak bu durum sözcüğün klasik arkeoloji çalışılmıştır. Yayının hedefine uygun olarak, tanımlar genel
terminolojisine yerleşmesini engellememiştir. Klasik arkeoloji bilgilerle sınırlı tutulmuştur; sorun ve tart ı şmalar irdelen-
alanında çalışacak kişilerin, son küme kapsamındaki memiştir. Terimierin büyük çoğunluğunun İngiliz, Alman ve
terimlerden "kurtulma" olasılığı bir hayli düşüktür. Çünkü Fransız dillerinde temel olarak aynı şekilde kullanılması, çok
bu terimler sayesinde, kavramlar arasındaki ince ayrımlar dilli bir sözlüğü gereksiz kılmıştır..
ifade edilebilmektedir; hem de, kavramın yaklaşık 2000-2500
Madde başlıklarında Yunanca kap adları bold, Latince kap
yıl önce taşıdığı orijinal ad (manto yerine himation, khlamys,
adları italik + bold karakterlerle yazılmıştır. Her birinin
toga, stola vb; testi yerine amphora, hydria, oinokhoe, seria.
yanında, eğer terim - form ilişkisi kesin ise, bir çizim
vb) kullanılarak.
bulunmaktadır. Çizimler kap formunun genel özelliklerini
Öncelikle arkeoloji öğrencilerini hedef alarak hazırlanan bu yansıtacak niteliktedir, bir başka deyişle dönemsel gelişimin
sözlük, klasik arkeologların çalışma alanı içerisinde önemli izlenmesine yönelik değildir. Metin sonuna eklenen fotoğ­
bir yer tutan Yunan ve Roma kap formlarını konu almaktadır.
r~flar, kaplarm işlevlerini yansıtmanın yanı sıra, kullanım ve
Burada kaplada ilgili olarak vurgu, "form" öğesindedir,
boyutları yönünden karşılaştırmaya olanak veren vazo ve
bezerneden kaynaklanan özel terimler (örneğin, gözlü kyliks)
duvar resimleri ile kabartmalar arasından seçilmiştir.
sözlük kapsamına alınmamıştır. Gerek zaman, gerekse
mekan çerçevesinde çok geniş kullanım bulan, ince ayrımları Çalışmalarımızcia bizleri daiİna destekleyen hocamız

ifade etmeyen ve bazen çok müphem olabilen genel Prof. Dr. Haluk Abbasoğlu'na ve sözlüğün Türk Eskiçağ

adlandırmalara da (çanak, kase, testi gibi) yer verilmemiştir. Bilimleri Enstitüsü tarafından yayımıanmasını sağlayan

vi vii
Prof. Dr. Ali Dinçol'a teşekkür ederiz. Arkeoloji öğrenci­
lerinin, hazırladığımız sözlükten yardım alarak, en azından
loutrophoros, kyliks, khalis ve diğer kap formları ile ilgili
terim sorunlarını aşmaları umudunu taşıyor ve bu küçük
sözlüğü klasik arkeoloji öğrencilerine ithaf ediyoruz.
İnciDelemen
Sedef Çokay-Kepçe
İstanbul, Mart 2009
vii i
Al
acerra: Kapaklı küçük kutu. Genellikle küçük bir sandık biçimin-
dedir (res. 1, 26). Sunu işlemlerinde kullanılacak tütsüyü muhafaza
etmeye yarar.
acetabulum: Kasecik. Sos kabı işlevlidir. Standart
hacmi, yaklaşık 6,75 cl'ye eşittir. ~ poculum.
aenea: Yemek kazanı (res. 2).
alabastron: Silindirik gövdeli, yuvarlak dipli ve dar
boyunlukoku kabı (res. 3, 29, 35, 42, 46). Yunan
alabastronları, Mısır'da alabasterden (su mermeri)
yapılan formu taklit etmiş, adını da alahaster mal-
zemesinden ahnıştır.
alveolus: "Küçük alveus" anlamındadır. ~ alveus.
Yumurta kabı olarak kullanılmıştır (res. 4).
alveus: Tekne. Su kabı ve hamur teknesi işlevini taşımıştır. fO
o
amis: İdrar kabı. Sepet kulplu, oval gövdeli, başlıklı
bir açıklığı vardır (res. 5).
amphora: Çizgi Yazısı B'deki "a-pi-po-ro-we 1
a-po-re-we" sözcüğünün ve ideogramlarında kar-
şılaşılan kap formlarının ardılı olduğu ve adının
Eski Yunanca "amphi - karşılıklı" ve "pherein - ta-
şımak" sözcülderinden türediği genellikle kabul
edilmektedir. Şarap, zeytinyağı, su gibi sıvıların ve
bal, balık sosu gibi besin maddelerinin depolan-
masında ve taşınmasında kullanılmıştır. Çoğun­
lukla, yukarıya doğru genişleyen gövdeye, belirgin
omza ve uzun boyna sahiptir. Çift dikey kulplan
1
 inci Delemen -Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

en önemli özelliğidir. Düz dipliler "masa/sofra amphorası'; sivri
dipliler ise "ticari amphora" olarak adlandırılmaktadır. Ticari arnp-
horadaki sivri dip, istiflenmesinde ve doluyken taşınmasında kolay-
lık sağlıyordu. Standart hacmi yaklaşık 26,2 lt'ye eşittir (res. 6, 21).
-7 Panathenaia amphorası.
geliştiği düşünülmektedir. Yunan kap formları arasında bu tip de
yinelenmekle birlikte, yaygın olan form basık gövdeli, uzun boyun-
lu, dışa açılan ağızlı ve sepet kulpludur. Basık gövde, dar boyun, ge-
niş ağız ve omuz üzerinde tek kulp içeren bir tipine -7 guttus adı
verilmiştir.

amphoriscus: -7 amphoriskos. aspergillum: Roma kap formlan içerisinde -7 perirrhanterion'un

amphoriskos: "Küçük boyutlu amphora'; "ampho-
racık" anlamındadır. ---7 amphora. Form açısın­
dan amphora'nın küçük bir versiyonudur ve ufak
bir ayağa sahiptir (res. 7). Özellikle erken dönem
Akdeniz dünyasında iç kalıp tekniğinde camdan
örnekleri yaygın olarak üretilmiştir.
karşılığı.
atramentarium: Mürekkep hokkası. Genellikle silindir biçimlidir
(res. 9) . -7 melandokhe 1 melandokheion 1 melandokhon.
aula: Yemek kazanı. Formu kesinleştirilememekte ancak, kapaklı ve
olasılıkla tutamaklı, derin ve büyük bir form öngörülmektedir. Ba-
kırdan ve pişmiş topraktan yapıldığı, mutfağın yanı sıra kültte kulla-
nıldığı yazılı kaynaklardan öğrenilir. Ateş üzerine doğrudan yerleşti­

A~n
ampulla: Yassı gövdeli, dar ve kısa
rilmiş veya asıiabilmiştir (res. 2). -7 olla.
boyurılu, küçük matara forrnlu kap.

uw u
n __ _____ :1.: ------.l-1.: -:-:1. 1•.. 1-1--
ouyuuH 11'.1 ya.1UHUi:l1'-1 Hıuul'. l'.U1pıc:u
authepsa: Üç ayaklı, emzikli, yüksek kapaklı,
omza birleşir. Arkeoloji literatüründe
büyük boyutlu bronz kap. Silindirik, ovoid ya
"hacı şişesi" adıyla da geçer.
da testi, amphora, kazan vb. biçimli olabilir (res.
10). Ortak ilke kabın iki bölme içermesidir. İç
angularis: Köşeli, derin sufle kabı.
-veya bazen alt- bölmede yanan manga! kö-
mürü diğer bölmedeki suyun ısınmasını sağlar.
aryballos: Kürevi gövdeli, dar, kısa boyun-
Üstten doldurulan su yeterince ısındıktan sonra
lu ve kaidesiz küçük boyutlu kap. Genellikle
musluk düzeneğine sahip emzikten alınabilir.
atletier tarafından kullanılmıştır. Zeytinya-
Bu özellikleriyle semavere benzetebileceğimiz authepsa'ı;ın üzerin-
ğı ve/veya parfüm içerdiği düşünülmektedir
de yiyecek ısıtılmış veya üst bölmeden elde edilen sıcak su şaraba
(res. 8, 53).
katılmıştır.

askos: Genellikle zeytinyağı servisinde kul-

lanılan kap. "Ördek formlu" olarak da ad-
landırılan erken tipi dolayısıyla tulumdan

2 3
 inci Delemen -Sedef Çokay-Kepçe
B/
balık tabağı: Ortasındaki çukur haz-
neye doğru eğimli yüzeye sahip bir
tür tabak. Olasılıkla balık yemekleri
için kullanılıyor ve balığın hatırılacağı sos hazneye dolduruluyordu.
Özellikle Güney İtalya keramiklerinde, haznenin etrafı çeşitli deniz
hayvanlarının betimleriyle süslenmiştir (res. ll).
balsamarium: Kazınetik ve ecza maddelerinin korunmasına ve ta-
şınmasına yarayan küçük kap. ---7 unguentarium.
biberon: Küçük boyutlu, üst kısmı kısmen ka-
palı, gövdesinde emzik bulunan kap. işleviyle
ilgili olarak, bebeklerin beslenmesinde kulla-
nıldığı ya da kandil yağı doldurmaya yaradığı
ileri sürülmektedir. Ancak mezarlara bırakılması, ikinci
zayıflatır.
boletar(ium): Orta boy, çukur tabak. Yazılı kaynaklardan anlaşıldı­
ğına göre, önceleri yalnızca mantar (boleti) yemeklerinin pişirilmesi
ve tüketilmesinde, giderek her çeşit yemek için kullanılmıştır.
bolsal: Bir ---7kyliks türü olarak ta-
nımlanabilir, ancak gövde ve ayak for-
mu açısından farldıdır. Ayak kyliksteki
gibi profilli olmayıp, bazen üstte içbükey bir profille sınırlanmıştır.
Kabaca, çift yatay kulplu, sığ bir kaseyi andırır. Terim, çok sayıda
örneğin bulunduğu Bol(ogna) ve Sal(onica)'dan türetilmiş modern
bir adlandırmadır.
butis: Şarap vb. sıvıları taşımak için kullanılan tahta' fıçı (res. 12).
---7 cupa.
4 5
Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü
Cl
o
cacabus 1 caccabus: Tencere, güveç. Forma
---7
ilişkin ayrıntılar kesinleştirilememekle birlikte,
pişmiş toprak ya da bronzdan farklı boyutlarda
yapıldığı ve doğrudan ateş üzerine yerleştirildiği
yazılı kaynaklardan öğrenilmektedir.
cadus: Sıvı depolama kabı. İki tip söz konusudur: 1) Geniş ağızlı.
---7 kados. 2) Dar ağızlı. Bu tipte, ağız mantarla kapatılır. Her iki tipe
yönelik olarak, dip ve kulp konusunda bilgi yoktur.
calathus: 1) Kaidesiz, düz dipli, içbükey pro-
filli konik sepet. ---7 kalathos. 2) Benzer formda,
daha küçük boyutlu içecek (şarap, süt vb.) ve
peynir kabı. Bazen küçük bir dikey kulp mevcut-
olasılığı
tur. Form, bereket çağrışımı dolayısıyla, Artemis,
Meter'ler ve Zeus Serapis kültlerine ve ikonografi.lerine girmiştir.
---7 modius.
calix: Form kesinleştirilememektedir. Şu öneriler getirilmiştir:
1) Alçak kaideli, derin gövdeli ve kulpsuz ya da yüksek kaideli, sığ
gövdeli ve çift yatay kulplu şarap kasesi. ---7 kyliks. 2) Kaideye ve ağza
doğru açılan derin gövdeye sahip şarap kasesi. ---7 kantharos ve can-
tharus. 3) Kaideye ve ağza doğru açılan derin gövdeye sahip şarap
çanağı. ---7 kalyks krater.
canope: Mısır'daki Canopus adlı merkezden adını alan kapaklı testi (
---7 urne. Mısır'da ölünün mumyalanmış iç organlarının konulması_
amacıyla kullanılan testilerin kapağı, bir tanrı ya da tanrıçanın başı
gibi biçimlendirilir. Mısır'a özgü bu form, M.Ö. 650-550 arasında
Etrüsk çevresi içerisinde karşılaşılan, kapağı insan başı biçiminde,
bronz ve pişmiş toprak urne'lere aynı adın verilmesine yol açmıştır.
 inci Delemen-Sedef Çokay-Kepçe
·Söz konusu örneklerde bazen urne'nin gövdesine de insan bedenine
ait şematik ayrıntılar eklenmiştir (res. 13).
cantharus: Ş~rap kasesi. Profil "'.fe ayrıntıda bazı
farklılıklar olmakla beraber, genel özelliklerinde
~ kantharos'a benzer (res. 14}.
capsa 1 capsula: Yazılı papirüs rulolarını (rotulus) muhafaza etme-
ye yarayan silindir biçimli kutu (res. 15). Yapımında ince ahşap lev-
halar ya da deri kullanılmıştır. Scrinium adıyla da bilinir.~ teukhos.
catillus 1 catinus: Çanak formlarından
biri. Sufle pişirmekte ve yemek servisinde
yararlanıldığı yazılı kaynaklardan öğrenilir.
cista: Dikdörtgen prizma veya silindir biçiminde gövdeli, kapaklı, bü-
yükçe kutu/sandık (res. 16). Bazen kısa, kıvrık ayaklara sahiptir. Gün-
lük kullanımda kişisel bakım eşyalarının, mezarlarda küllerin, kültte
(özellikle Kybele, Beliona kültleri ve Eleusis mysterionları) kutsal nes-
nelerin ve kurban araçlarının muhafazasına yarar. -7 kibotos, kiste.
clibanus: Testu gibi, yiyeceği örterek pişirmeye yarayan fakat
daha gelişkin taşınabilir küçük fırın. Pişmiş toprak ya da metalden
yapılmıştır.
cochleare 1 cocleare: Küçük kaşık. Genellikle yu-
\
varlak bir hazneye ve sivri uçlu, ince ve uzun bir
sapa sahiptir. Yumurta yemeye yaramanın yanı sıra,
sivri ucuyla salyangaz ve çeşitli deniz böceklerini
kabuklarından çıkarmayı kolaylaştırmıştır (res. 14).
colum: Süzgeç. Genellikle delikli ve konik biçimli hazneye ve ağız
kenarına birleşen tek yatay sapa sahiptir (res. 17, 40). Bazen sapın
6 7
Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü
yerini çift tutamak alır. Sofrada şarap süzmekte ve çeşitli mutfak iŞ­
lerinde kullanılmıştır. ~ ethmos.
concha: Olasılıkla midye/deniz kabuğu (concha) biçiminde ve
ordövr servisine yönelik idi. Bazı tariflerden, yemek pişirmekte de
kullanıldığı anlaşılır. Benzer form gösteren çeşme tekneleri de aynı
isimle anılmıştır.
conchicla: "Küçük concha" anlamındadır. ·-7 concha. Midye/deniz
kabuğu biçiminde ve tuzluk işlevli olması mümkündür.
cornu: içki boynuzu. Çoğunlukla dar ucu açık
olan boynuz biçimli içki kabı (res. 18, 20).
Lares ikonografisinde önemli yer tutar. ~ keras,
rhyton.
cortina: Yarım küre biçiminde yemek kazanı.
crater 1 cratera: Kaideli, geniş ağızlı, derin ça-
r--------=ı
nak formunda şarap karma kabı. Açık "S" pro- ~ . .. y
fil veren gövdenin ortasında karşılıklı iki yatay
kulpa sahip formun (res. 18) yanı sıra, sepet
kulplu konik, silindirik ve küresel (res. 20, 40)
örnekler vardır. ~ krater.
V
cribrum: Elek. Kasnak ahşaptan, merkez organik maddeden y~pıl­
mıştır (res. 19).
cup-kantharos: Kyliksoid kantharos. Kylikse
benzeyen bir kantharos .türü. -7 Kantharos gibi
"S" profil veren derin gövdeye, ancak ~ kyliks
gibi profilli ayak ve çift yatay kulpa sahiptir (krş. res. 20).
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formlan Sözlüğü

· cup-skyphos: Kyliksoid skyphos. Kylikse ben- dinos: -7 lebes.

zeyen bir skyphos türü. --7 Skyphos gibi derin
gövdeye, ancak --7 kyliks gibi profilli ayak ve çift discus: O rta boy, yuvarlak düz t abak.
yatay kulpa sahiptir.
dolium: Pişmiş topraktan, şişkin gövdeli,
cupa: Tahta fıçı. -7 butis, dolium. büyük küp. Ağız dar veya geniş olabilmek-
tedir. Depolama ve taşıma kabı olarak kul-
cyathus: Kepçe. Küresel kesitli hazneye ve hazne ağzına dikey ola- lanılır, özellikle şarap mayalamaya ve depo-
rak birleşen sapa sahiptir (res. 20). Sofra ve mutfaktasıvı aktarma iş­ lamaya, zeytinyağı, tahıl ve salarnura sakla-
levi taşımıştır. Standart hacmi yaklaşık 45,6 rnl'ye eşittir. --7 kyathos, maya yarar (res . 23). Standart hacmi 790 lt civarındadır. -7 Cupa
simpulum 1 simpuvium. adıyla da geçer.

ÇI El
çan krater: Bir --7 krater tipi. Form, ters dönmüş el<hin us k ase: İçbükey ağızlı bir kase tipi. Formu
bir çanı andırdığı için bu isim verilmiştir. Çift deniz kestanesini ve Dor başlığındaki ekhinusu
yatay kulp, ağzın altına eklenmiştir (res. 21, 37). anırusattığı için bu isim verilmiştir.

eksaleiptron: Bir --7 pyksis tipi. Üç geniş ayağıyla, silindiril< bir form
DI sergiler (res . 24) . Kapaklıdır ve olasılıkla pyksis ile aynı işlevleri yük-
depas 1 depas amphikypellon: İdeograrnlarında · lenrrıjştir.

kulpsuz ya da ağız kenarına bitiştirilmiş iki-dört

kulplu bir kabı betirnleyen, Çizgi Yazısı B'deki "di- eskhara: Izgara. Genellikle sığ bir gövde ve
bir ayaktan oluş ur.
pa" sözcüğü ile ses benzerliğinden ötürü özdeşleş-
tirilmiştir. Homeres'un llias'ında ismi geçmekte

ve karma kabı olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır. Arkeolajik termi-

nolojide, uzun silindirik gövdeli ve gövde ortasından alt kısma kadar ethm os: Süzgeç. Metalden ör-
uzanan çift dikey kulplu bir içki kabıdır. nekleri şarap süzmekte kulla-
nılmış tır (res. 37). --7 colum .
destekli krater: Bir -7 krater tipi. Omuz üzerine
eklenmiş çift dikey kulp yüzünden bu isim veril-

miştir. Sütunlu krater de denir (res. 22, 37).

8
9
 inci Delemen -Sedef Çokay-Kepçe
Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü
1

i
r F/ HI
ferculum: Dikdörtgen biçimli, büyük servis tepsisi (res. 25). Ayrıca, hacı şişesi: ~ ampulla.
teskere; platform.
ı holmos: Yunan kap formları içerisinde, ~ mortarium'un karşılığı.
lı foculus: Mangal. Genellikle yüksek ayaklıdır. Özellikle şarap ve
1
tütsü surrusuna yöneliktir (res. 26). hydria: Adı Eski Yunanca "hydros- su" sözcü-
ğünden türemiş olup, su taşımakta kullanılan
fretula: Olasılıkla bir tava türü. bir kaptır. İki yatay ve bir dikey kulpa sahiptir,
bunlar kabın taşınmasında ve içindekinin bo-
şaltılmasında kolaylık sağlar (res. 27, 56).
Gl
gabata: Derin so s kasesi. Büyük servis tabağının (~ lanx) yanına
hydria-loutrophoros: ~ Loutrophoros formunda, ancak ~ hydia
gibi iki yatay bir dikey kulba sahip taşıma kabı.
yerleştirilir.

gararium: Garum (duru bir sıvı görünümünde olan balık sosu)

I 1
kas esi.
infundibulum: Huni. Mutfağın yanı sıra, tıp
gastra: İdrar kabı. Ev içinde ve dışında kullanım görmüştür. ---? amis . ve tarım aletleri arasında adı geçer (res. 40). ~
khone 1 khoanion.
gillo: Roma kap formları içerisinde, ~ psykter'in karşılığı.

guttus: 1) ~ askos. 2) Uzun bir emzik ile tek 1( 1

kul pa sahip, basık gövdeli pişmiş toprak kap. Adı, kados: Genelde, suyla ilgili, geniş ağızlı, çift
ancak "damla damla" kullanılacak değerli bir sıvıyı kulplu bir tür ~ amphora olduğu kabul edilir
içerdiğine işaret eder. 3) Küçük metal testi. İbrik (res. 28).
benzeri bu kap, ~ patera ile birlikte sıvı sunula-
rında kullanılmıştır. kalathos: Sepet. Çizgi Yazısı B'deki "ka-ra-ti-
----1~ 9"1 ri-jo" sözcüğü ile ilişkilendirilir. Kuru besin-
ı \./ "; /
güveç: Kürevi gövdeli, omuz üzerine eklenmiş !, ~\ !erin saklanmasına yarayan bir sepet olduğu \ 1
çift dikey kulplu ve kapaklı pişirme kabı.
\

anlaşılmaktadır. Organik malzemeden yapı- \~

! \ c:=:=::J
j /
iı .~ /
lan sepet, keramik eserlerde taklit edilirken, içbükey profili yukarı
doğru genişleyen gövdeye sahip, düz dipli bir form uygulanmıştır
! _ _ ___ •.

(res. 29).
10
11
 inci Delemen- Sedef Çokay-Kepçe
Yunan ve Roma Kap Formları SözlüğÖ:,;

kernos: Çok sayıda kaseciğin halka şeklinde

bir kaide üzerine oturtulmasıyla oluşur (res .
kalpis: Yuvarlak omuzlu bir ---7 hydria tipi (res. 33). Çeşitli ürünlerin bolluğunu ifade edebi-
27, 30). len bir kap olduğundan, Demeter, Kore, Rhea
ve Kybele kültlerinde kullanılmıştır.

kalyks krater: Bir ---7 krater tipi. Yüksek ve içbükey

khalis: Geniş ayaklı, uzun kaideli ve içbükey
gövdesirün bir çiçeği (kalyks = taç yapraklar topla- profilli bir içki kabı.
mı) andırması nedeniyle, bu şekilde adlandırılmış­
tır. Gövdenin alt kısmında çift yatay kulp bulunur
khalkion thermanterion: Su ısıtmak için kullanılan bronz kazan.
(res. 31, 59, 66).
khone 1 khoanion: Huni. Her türlü sıvının ve hububatın boşaltıl­
kanea f kaneon f kanastron: Çizgi Yazısı B'deki "ka-na-to" sözcüğü
masında kullanılmış olmalıdır. ---7 infundibulum.
ile bağdaştırılır. Kuru besin saldamaya ve taşımaya yarayan düz dipli,
yayvan formlu bir sepet öngörülmektedir. Pişmiş topraktan yapılmış
khous: Bir ---7 oinokhoe tipi. Oinokhoeye
tek kulplu kase de aynı isimle anılmış, ancak sonradan yanlış bir ad- ararıla daha şişkin bir gövdesi ve kısa bir boy- ·
landırma olduğu anlaşılmıştır. ---7 tryblion.
nu vardır (res. 6, 31). Standart hacmi 1/12 ---7
amphoraya, yaklaşık 3,2 lt'ye eşittir. Genellikle
kanope: ---7 canope.
Anthesteria bayramlarıyla bağlantılıdır ve he- ·
kantharos: Yüksek gövdeli, ayaklı ve çift d_ikey men her örneğinde çocuklarla ilgili betimler yer alır (res. 34) . ·
kulplu içki kabı. Betimlerde ve antik kaynaklarda
sıklılda şarap ve sarhoşluk tanrısı Dionysos'un at- khytra: Su veya yemek ısıtınaya yarayan yu-
; / ---o·:_- ---
\ ~ ; -.:l
' !
ribüsü olarak karşımıza çıkar (res. 32, 66). i i
varlak dipli, tek kulplu, geniş ağızlı kap. \ 1
'~ ____ ı .
kardopos: Hamur yağurma tepsisi. ---7 maktra.
khytridion: "Küçük khytra" anlamındadır. ---7 khytra.
karkhesion: ---7 Kantharos benzeri fakat ondan biraz büyük bir içki
kibotos: Kutu, sandık, sanduka (res. 35). ---7 kiste, cista.
kabı. Kulplar gövdeye yatay çubuklada tutturulurdu.

keras: Boynuz, içki boynuzu. Dionysos ikonografisinde önemli yer kiste: Öncelikle sepet anlamına gelir. Yazı gereçlerinin ve keramik
tutar. ---7 rhyton, cornu. oy pusulalarının (ostrakon) konulduğu kaplan da ifade etmiştir. ---7
kiste, cista.

13
12
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

· kothon: Yüksek ayaklı, içbükey ağızlı sığ birkaseve kapaktan oluşur. kypellon: Geniş ağızlı fincan. Ses benzerliğinden dolayı, Çizgi Yazı­
Olasılıkla kişisel kullanım da ya da dini törenlerle ilgili kokulu sı B'de geçen "ku-pe-ra" sözcüğü ile özdeşleştirilmesi teldif edilmiş,

bir sıvıyı muhafaza etmiştir. İçbükey ağzı sıvının israfını önler. ancak şarap içmeye yaradığı öne sürülmüştür.
Plemokhoe de denir (res. 35, 36).

kotyle:----? skyphos. Ll
labrum: Yüksek bir ayak üzerinde, büyük ve geniş taş su teknesi.
krater: Şarabı suyla karıştırmak için kullanılan kap. Ses benzer- Roma hamamında genellilde caldarium birimine yerleştirilmiştir
liği dolayısıyla, Çizgi Yazısı B'de geçen fakat ideogramı günümüze
(res. 39). ----? louterion.
erişmeyen "ka-ra-te-ra" sözcüğü ile özdeşleştirilir. Dört ana tipi
vardır: ----? destekli (sütunlu) krater, ----? volütlü krater, ----? çan krater, lacus: Oval tekne. Şarap yapımında, üzümün ezilmesi sıras ında kul-
----? kalyks krater. ----? crater 1 cratera. lanılır. Şarabın tanrısı Dionysos 1 Bacchus ve onun taşıdığı bereket

ve yeniden doğuş kavramları ile ilişkilendirilerek, bir lahit tipinde de

krateriskos: "Küçük krater" anlamındadır. -7 krater. Adak eşyası örnek alınmıştır. ----? lenos.
olarak kullanımı yaygındır.

kyath os: Kepçe. Uzun saplı ya da il- lagoena: Şişkin gövdeli, dar boyunlu, tek dikey
rnek kulplu olabilir (res. 30, 37, 59, 63). kulplu testi (res. l, 20, 40). Zeytinyağı ve diğer sı­
-7 cyathus. vılar için kullanılmıştır.

kyliks: Antik Yunan dünyasında en sık

lagynos: Basık gövdeli, ince ve uzun boyunlu, tek
kullanılan içki kabı. Standart formu yay-
kulplu servis testisi.
van gövde ve çift yatay kulp içerir. Yük-
sek ayaklı ve düz dip li iki ana tipinin (res.
37, 38, 51, 59) yarıı sıra, farl(lı adlarla
lanx: Hafifçe çukurlaşan, büyük servis ta-
anılan alt tipleri bulunmaktadır; örneğin
bağı. Yuvarlak, oval, ·kare, dikdörtgen veya
bantlı kyliks, dudaklı kyliks, droop kyliks, gözlü kyliks vb.
çokgen biçimli, tutarnaksız veya karşılıldı
kyliksoid skyphos: ----? cup-skyphos. çift tutarnağa sahip örnekler vardır. Yemek
servisinde ve kült içerisinde kullanılır (res.
kyliksoid kantharos: ----? cup-kantharos. 40, 41).

14 15
 inci Delemen -Sedef Çokay-Kepçe
· larnaks: Oval gövdeli, kalınlaştırılmış ağızlı ve düz dipli tekne. Ge-
nellikle nekropollerde çocuk gömüleri için kullanılmıştır.
iebes: Yuvarlak dip li, belirgin ve yüksek omuz-
lu, şarap karıştırmaya yarayan bir kap. Genel-
likle bir ayakla birlikte kullanılmıştır (res. 6,
42). ~ lebes gamikos, dinos.
lebes gaınikos: ~ Lebes'in yüksekçe bir ayakla
beraber kullanılan varyantı. Bu formda lebes'in
omzu üzerinde dikey kulplar vardır (res. 43).
Hem lebes, hem de ayak üzerinde yer alan ve
kadınlarla ilgili sahneler içeren resimler nede-
niyle, evlilik törenlerinde kutsal suyu muhafaza
ettiği düşünülmektedir.
lebetes: Bir tür yemek kazanı (res. 2). ~ lebes.
iekane: Karşılıklı iki yatay kulpa sahip derin
tekne. Çoğunlukla pişmiş toprak ya da bronz-
dan yapılmıştır (res. 44) .
lekanis: Sığ bir kase ve kapaktan oluşan taşı­
ma kabı. Çift yatay kulplu örnekleri mevcut-
tur. Mücevherat, oyuncak gibi nesneleri taşı­
manın yanı sıra, sofra ve mutfak kabı olarak
da hizmet vermiştir. Yaygın bir düğün hediyesi
olduğu bilinmektedir (res. 45).
lekythos: Yağ ve/veya parfüm gibi kıymetli sı­
vıları koruyan testi forrnlu kap. Dar boyunlu
ve tek dikey kulpludur. Özel ağız/dudak yapısı,
sıvının boşaltılması sırasında kaybını önleye-
cek şekilde tasarlanmıştır. İçeriği nedeniyle
16
Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü
mezar hediyesi olarak sıklıkla kullanılmıştır. İki temel tipinden biri
kısa ve kürevi, diğeri ise silindirik gövdelidir.
o
lenos: Akıtacal<l.ı, oval biçimli tekne/küvet. Şarap yapımında kulla-
nılır. ~ lacus.
ligula: Büyük kaşık. Oval biçimli bir haz-
neye ve ince bir sapa sahiptir. Düz veya il-
rnek saplı olabilir. Düz sapın ucu ~ cochle-
are sapı gibi kullanılmak üzere sivri olabilir.
Sulu veya lapa kıvamında yemekler ve tatlı
yerken kullanılmıştır (res. 14).
liknon: Sığ ve yayvan sepet (res. 3). Dionysos ve Eleusis mysterion-
larında da kullanılmıştır.
lopas: Sığ ve kapaldı pişirme kabı.
~-~-"-j
jJ----~
~-- ~ - ~
louterion: Ayaklı yıkanma teknesi. Sığ ya
\" ! da derin gövdeli, taşınabilir ya da sabit ayak-
.-...____
...
1
-------
lı olabilir (res. 36, 46). Mermerden yapılmış
yazıtlı örnel<l.eri, sunulada ilgili olaral< kutsal
alanlarda bulunmuştur. ~ perirrhanterion.
loutrophoros: Uzun gövde ve boyunlu, çift
dikey kulplu kap. Düğün banyosu için ge-
reken suyu içerirdi (res. 47). Aynı zamanda
evlenmeden ölen kişilerin cenaze törenle-
rinde'de kullanılmıştır.
17
--
inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe
lydion: Genellikle yüksek silindirik ayaldı ve ba-
sık kürevi gövdeli özel bir parfüm kabı. Lydia bu-
luşu olarak bilinir.
Ml
magis: Hamur teknesi.
mastos: Kadın göğsüne benzeyen şarap kasesi. ~
Kulplu ya da kulpsuz olabilir.
Megara kasesi: Genellikle yuvarlak dip ve kalıp
yapımı kabartmalı gövdeye sahip içki kasesi. Me-
gara bölgesinde yoğun olarak bulunması nede-
niyle bu isim verilmiştir.
melandokhe 1 melandokheion 1 melandokhon: Mürekkep hok-
kası. -7 atramentarium.
miliarium: Silindir biçimli ---7authepsa.
missorium: Büyük boyutlu düz tabak. Yuvarlak,
oval, kare veya çokgen biçimli, tutarnaksız veya
karşılıklı çift tutamaklıdır. İmparatorun önemli
şenlik günlerinde verdiği özel armağanlar arasın­
da yer alır (res. 48). Özellikle meyve vb. ile ilgili
olarak, servis işlevinden de bahsedilmektedir.
18
Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü
modiolus: "Küçük modius" anlamındadır. --7
modius. Silindirilc veya konik gövdeli, tek dikey
kulplu veya kulpsuz kap. Şarap içmekte kulla-
nılmıştır.
modius: En büyük kuru besin, özellikle tahıl ölçeği. Silindir biçimli-
. 8,733lt'dir. Bu hacim, 1/3 amvhora'va
dir. Standart hacmi 8,754 veya ... ' '
2 semodius'a, 16 sextarius'a, 32 hemina'ya, 64 quartarius'a, 128
acetabulum'a ve 192 cyathus'a eşittir. Bereket çağrışımı dolayısıyla,
~ Zeus Serapis kültüne ve ikonografisine girmiştir (res . 49).
mortarium: Di b ek. Tek akıtacağa sahip
çanak biçimindedir. Pişmiş toprak veya
taştan biçimlendirilmiştir. Özellikle kü-
çük örneklerde iç yüzey genellikle pürüzlüdür. Ezme, karıştırma,
yağurma işlemlerinde bir havan eli (Yun. doidyks) ile birlikte kulla-
nılmıştır. --7 holmos.
myke: Geniş dipli, basık gövdeli, bir-
~--
birine yakın çift dikey kulplu, sıvı ser- '
'
visinde kullanılan bir kap. Gövdesinin, '
mantara (myke 1 mykes) benzerliğin­ '
den dolayı bu adı almıştır (res. 50).
NI
nestoris: Şişkin gövdeli, çift dikey ve
çift yatay kulplu kült kabı. Dikey kulp-
lar ağız düzlemini aşar.
19
 ~­

inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe

'
~If'
.;;.
~·

Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

Ol P/

~
oinokhoe: Adından dolayı, özellikle şarap Panathenaia amphorası: Form açısından masa
(oinos) ile ilişkilendirilen, yonca şeklinde -7 amphora'lannı andınr, ancak daha büyüktür.

çentikli ağız, şişkin gövde ve tek dikey kul-
ba sahip kap (res. 37, 51, 54, 59, 66). Form,
içerdiği sıvının kolayca boşaltılmasını sağlar.
Farklı tipleri vardır -7 khous, olpe.
(~'·· · ·•).J
Atina'da yapılan Panathenaia şenlikterindeki ya-
nşmalarda, kazananlara ödül olarak içi zeytinyağı
daldurularak verilirdi. Üzerindeki bezeme, gele-
neksel olarak Hellenistik Dönem'e dek siyah figür '\ . . _.·
{____......:,

tekniğinde bezenmiş, bir yüzünde şenliğin ve yarışmalann sahibi

oksybaphon: Açık ağızlı ve sığ
bir kasecik (res. 37). Az miktarda
Athena, diğer yüzünde yanşma ile ilgili sahne betimlenmiştir (res.
içki içilmesini sağlamış, ayrıca kottabos oyununda hedef olarak kul-
52 a-b).
lanılmıştır.

olla: 1) M.Ö. 7.-3. yüzyıllarda Apenin yanmadasının güneydoğu­ paropsis: Allec (yoğun balık sosu) kasesi. -7 Gararium'dan daha kü-
sundaki Calabria yöresine özgü kaidesiz, küresel gövdeli, belirgin çük boyut ve açık bir form öngörülebilir.
geniş boyunlu ve karşılıklı iki dikey kulpa sahip keramik formu. 2)
patella: 1) Tutarnaksız düz tabak. Sofrada ve kültte kullanılmıştır.
Erken Etrüsk kültüründe -7 urne işleviyle kullanılan çoğunlulda kai-
2) Saplı veya çift tutamaklı, yayvan pişirme kabı. Pişmiş toprak ya da
de ve kulptan yoksun, küresel gövdeli, belirgin geniş boyunlu kap. 3)
bronzdan farklı boyutlarda yapılmıştır.
Roma mutfağında hareketli sepet kulpa sahip bronz yemek kazanı.
Ocak üzerine asılır. -7 aula. patera: 1) Geniş ağız-
lı, sığ tas. Yarım küre

biçimli merkezi çıkmtıya sahiptir. -7 phiale mesomphalos. Şarap

olpe: Oinokhoenin düz ağızlı versiyonudur (res. 6, 42).
başta olmak üzere özellikle sıvı sunu dökmekte kullanılmış, aktarma
Onun gibi sıvı servisinde kullanılır. -7 oinokhoe.
kabı ve şarap kasesi işlevlerini de taşımıştır. 2) Arkeoloji literatürün-
de, tek saplı tas. Sap insan biçiminde olabileceği gibi, kalınca silindir
biçiminde olup plastik bir öğe (koç başı, kadın başı, vb.) ile sona ere-
oon: Yumurta biçimli kap. Bazı örnelcierin iç kısımlarındaki delik
bilir ya da yassı ve enli bir yüzey olarak şekiilendirilip kabartmahı.rla
yüzünden, asılarak kullanıldıldan ileri sürülmektedir.
bezenebilir (res. 4, 20, 30). Malzeme genellikle metaldir, fakat kera-
mik ve cam örnekler de vardır.
operculum: Kapak. Form ve malzernede
geniş çeşitlilik söz konusudur.
c \
patina: Büyükçe tepsi. Düz ya da çukur olabildiği ve pişirmenin
yanı sıra serviste yararlamldığı anlaşılır (res. 4). Çoğunlukla et ve
ossuarium: Ölürrün kemiklerini içeren kap.
balık yemekleri için kullanılmıştır.

20 21
 Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü
inci Delemen-Sedef Çokay-Kepçe

pelike: Bir -7 amphora t ipi. Çizgi Yazısı

piperatorium: Karabiberlik. Minyatür -7 ampho-
B'deki "pe-ri-ke" sözcüğü ile bağdaştırı­
ra ya da küp formunda olabilir. Çömelmiş zenci
lır. Şişkin karnı, belirgin içbükey omzu ve
çocuk biçimindekiler özellilde revaç bulmuştur
omuz üzerine yerleşmiş çift dikey kuipuyia
(res. 40).
armudi bir görünümü vardır. Yağ taşımak
için kullanıldığı anlaşılmaktadır. pithos: Geniş ağızlı, büyük gövdeli depolama kabı.Çeşitli sıvılar ya
da hububat için kullanılmıştır (res. 56).
~;~:~~~~~;#)
'!.;.:,';! !Jl.i. 't-<· 1
perirrhanterion: Bir tür -7 louterion. An- ·~. f ~~~ <! \U' plemokhoe: -7 kothon.
cak ondan farklı olarak günlük kullanım
için değil, kült işlevlidir.
Jili~ki~(__ pnigeus: Büyük fırın gerektirmeyen durumlarda, fırınlama işleviyle
ıl----- ~ ·--l- ..1
...!._ _ _ _ ___ _ _ _ ____ _ ___ _
ı ı

kullanılan bir tür çanal<. Pişirme öncesi kabmiçi ısıtılır ve ekmek ya da

Pheidias tipi kupa: Ayaksız, omza doğru
genişleye n ve omuzdan sonra içbükey pro-
fılle ağız yapan tek kulplu kupa (res. 53).
Olympia'da heykettıraş Pheidias'ın atölye-
sirıde, altn-ıa adi kazınrruş l-1alde bulunmuş
bir örnekten dolayı bu isim verilmiştir.
phiala: Kaideli veya kaidesiz tas. Şarap tası
olarak kullanıldığı arılaşılır -7 phiale.
phiale 1 phiale ınesomphalos: Merkezin-
de dışbükey kubb emsi bir çıkıntı bulunan,
sığ gövdeli kase. içki tası ve sıvı sunu kabı
olarak kullanılmıştır (res. 42, 54).
phorıniskos: Armudi biçirrıli, sallandığında
ses çıl<:aran bir alet. Kültle ilintili olduğu kabul
edilir (res. 53, 55).
hamurun üzerine kapatıldıktan sonra, etrafına kömür yığılırdı. Böyle-
lilde ekmek ya da hamur bir anlamda fırınlanarak pişirilirdi. -7 testu.
poculum: Küçük kase. içki kasesi ve sıvı sunu tası olarak yararlanıl­
mıştır (res. 57).
podanipter: Üç küçük ayak ve hareketli çift
tutarnağa sahip sığ tekne. Genellilde metal-
\::.._____7 ~
den yap ılmıştır. Ayak yıkamakta ya da banyo
sırasında kullanılmıştır (res . 28, 58).
t
!
r' psykter: Şarap soğutma kabı. Yarı küremsi
f üst kısım ve yüksek silindirik ayaktan olu-
i
r
şur. İçi soğuk ya da buzlu suyla doldurul-
duktan sonra -7 bir ·krater'in ya da içinde
ıf
şarap bulunan bir çanağın içine yerleştiri­
t lir, böylelikle sıvının soğuması sağlanırdı
(res. 37, 59).

23
22
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

. ultarius: Tek saplı, derince pişirme kabı. Adını puls'tan alması, scrinium: ---7 teukhos, capsa 1 capsula.
~ncelikle tahıllapa ve bulamaçlarının pişirilmesinde kullanıldığını
scutula: Kase türlerinden biri.
gösterir.

kadınlar tarafından kul- scyphus: Alçak kaideli, silindirik gövdeli şarap

kasesi. Ağız p ervazı karşılıklı iki çıkıntı oluş­
turulmuş ve bu çıkıntıların altına, küçük halka

biçiminde iki dikey kulp eklenmiştir (res. 4,

20). Bu kulpların altlarına b irleştirilmiş ~ halka, kulpun kavrannia-
sını kolaylaştırır. ---7 skyphos.

seria: Silindiril< gövdeli, dar boyunlu, depolama kabı. ---7 Boyutu

örnelderi de mevcuttur.
amphora'ya oranla küçüktür.

Ql
quadratum: Kare biçirrıli tepsi.
simpulum 1 simpuvium: Kepçe. Hazne, düz dipli ve olduk-
ça sığ ya da küresel kesitli ve derin olabilir. Sap hazne ağzına
yatay veya dikey olarak birleşir (res. 10, 14, 20). Küitte şarap
r
t
1
ı
j
sunusunda kullanılmıştır ---7 cyathus, kyathos.
R/
rhyton: içki boynuzunun zarif bir versiyonu. 1
~ keras. Genellikle hayvan başı şeklinde bi- · \I)
çimlendirilir ve hayvanın ağzındaki delikten, sipye: Tütsütenmiş et ve diğer pişmemiş m alzemenin saklanması

ı
içerdiği sıvının kontrollü bir şekilde boşalması için kullanılan depolama kabı. Formu kesinleştirilememiştir ancak,
sağlanırdı.
tek saplı kase formunda olduğu sanılmaktadır.

!
situla: Hareketli sepet kulpa sahip, düz dip li, kü-
resel ya da konik kap: Kova formunu anımsatan
SI

ı
salinum: ~ Tuzluk. Küçük bir kase biçimin- konik tipte, profil hafif içbükey veya dışbükey
de olduğu anlaşılır. Gümüşten olanlar tercih olabilmektedir. Sıvı taşıma ve karıştırmanın yanı
sıra, pişirme kabı olarak kullanılmıştır. Kült (özel-
edilmiştir.
likle Isis kültü ve ikonografisi) içerisinde suyla ilgili işlevi önemlidir
sartago: Kapaklı, tek saph, derince pişirme kabı. (res. 61).
25
24
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe
Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü ·

skyphoid pyksis: Gövdesi ~ skyphos gibi derin ve çift yatay kulplu, tankard: Maşrapa formlu içki kabı.
kapaklı bir ~ pyksis tipi. ÖzellLlde Güney İtalya kap formları arasın­
da yer alır. teukhos: Yunan formları içerisinde, ~ capsa'nın karşılığL

skyphos: Derin gövdeli bir içki kabı. Düz ayak c:;v?

ve yukarı doğru genişleyen gövdeye sahiptir.
\?5
/--"'--
.-=====.,
Genellikle çift yatay kulpludur (res. 37, 62, 63).
thymiaterion: Buhurdan, tütsülük Kutsal /=-~
Korintlı'te üretilen erken örnekleri ~ kotyle
alanlarda veya ev içinde kullanılırdı. Göv-
olarak adlandırılmıştır.
de ve yüksek ayaktan oluşur (res. 64).
stamnoid pyksis: Form olarak ~ stamnosa benzeyen ancak daha
küçük boyutlu ve kapaklı bir ~ pyksis tipi. Omuz üzerine eklenmiş
iki-dört kulpludur. Kült işlevli ya da kül muhafazası olarak kullanıl­
mış olabilir. trapetum: Taş bir tekne ve bir eksene bağ­
lı iki düşey taş diskten oluşan zeytin ezme
stamnos: Şarap veya su ihtiva eden bir kap. Be- aracı. M.Ö. 4. yüzyıldan itibaren kullanıl­
mıştır.
lirgin, yüksek omuzlu, omuz üzerine eklenen
çift yatay kulpludur (res. 37, 63).

tripes: Üç ayaklı pişirme kabı.~ tripous 1

sütunlu krater: ~ destekli krater. tripodes 1 tripodiskos .

T/
tripous 1 tripodes 1 tripodiskos: Üç ayaklı, çift tutamaklı, derince
tagenon: Tava.
kazan. Çizgi Yazısı B'de geçen "ti-ri-po-da 1 ti-ri-po-de 1 ti-ri-po~di­
ko'; sözcüğü ile özdeşleştirilir. Pişirme işlevinin yanı sıra, uzun ayaklı
testu: Yarım küre biçiminde kapak. Genel-
bir türü bilicilik ve kültte (özellikle Delphi Apollon kültünde) kulla-
likle doğrudan toprak üzerine yerleştiren
yiyeceği (çoğunlukla hamur) örterek, çev-
nılmış, çeşitli yarışmalarda ödül olarak verilmiştir (res. 65).
resine ve üzerine yığılan korların yardımıyla trozella (it. ) : ~ nestoris.
pişirme işleminde kullanılmıştır.

26
27
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe
· tryblion: Ağzın hemen altına eklenen tek yatay kulplu sığ bir kase.
İçbükey ağzı sayesinde sivının kaybı önlenmiştir. Sıvının yanı sıra,
katı malzemeler ve la pa türü yiyecekler için de kullanılmış olmalıdır.
Ayrıca taşınmasındaki kolaylık nedeniyle yolcular ve askerlerce taşı­
nabilen ideal bir içecek kabı olduğu ileri sürülmektedir.
trulla: Tek sap lı veya tek dikey kulplu, dar
ve derin kase. Bazen uzunca bir akıtacağa
sahiptir (res. 14).
Karıştırma kabı, ayrıca
tueia: peynir rendesi.
tuzluk: Yaklaşık 1 kyathos kadar (40 cc)
sıvı kapasitesi olan küçük kase. Tuzluk
işlevinin yanı sıra sos, baharat vb. için de
kullanılmış olmalıdır (res. 37). Çeşitli profil özellikleri sergilemele-
rine karşın, içbükey profilli gövdeye sahip olarılar belirgin bir grup
oluşturur. ~ salinum.
U/
unguentarium: Alçak kaideli, şişkin karınlı, dar
boyunlu, kulpsuz kap. Parfüm şişesi olarak kulla-
nılmıştır. M.Ö. 4. yüzyılda ortaya çıkar ve mezar
içi kullanımda giderek --7 lekythos ve --7 alabast-
ronun yerini alır.
urceus: 1) Şişkin gövdeli, geniş
boyunlu, tek dikey kulplu su ve
şarap testisi. 2) Geniş karın ve bo-
yunlu, iki kulplu, genellikle kapak-
lı depolama ve konserve kabı.
28
Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü
urna 1 urne: Kremasyon sonrasında, ölünün toplanan küllerinin ko-
nulduğu pişmiş toprak veya metal kap. --7 Pithos, karından ya da omuz-
dan kulplu --7 amphora, --7 hydria, --7 lebes ve başka kap formlarında
olanların yanı sıra, insan ya da ev biçiminde örnelder vardır. --7 canope.
V/
v~tillum: Mangal. Çeşitli boyut ve biçimlerde bakır, bronz ya da piş­
mış topraktan yapılmıştır. En yaygın form, düz bir tabak ile yarım
silindir biçimindeki bir öğeden oluşur. Korlar yarım silindirin icine
toplanmış, gerekirse tabağa yayılmış, yemek kabı ise silindirin üze~ine
yerleştirilmiştir.
volütlü krater: Bir --7 krater tipi. İki dikey kulp,
omuzdan başlayıp ağız düzlemini geçecek kadar
yükseldikten sonra, birer volüt yaparak ağız kena-
rına birleşir (res. 66).
t
Z/
i zema: Sepet kulplu, bronz yemek kazanı. Ocak üzerine asılır.
i
l
ı
ı
29
 , ·i;."

.........
 inci Delemen-Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

Ağız

Boyun

Omuz

Karın

Ayak
1. Acerra ve lagoena (?) taşıyan sunu görevlisi.
Ara Pacis kuzey frizinden ayrıntı
(D.E.E. Kleiner, Roman Sculpture, New Haven- London 1992, res. 77)

·Tondo

Ağız
Kulp

Ayak

Dip

Çizim: Kapalı ve açık kap formlarının bölümlerine ait terimler. 2. Ateş üzerinde çift tutarnaklı bronz yemek kazanı --7 aenea (?),
aula (?)veya lebetes (?). Frascati'den bir lahit kapağına ait ayrıntı
(A. Dalby- S. Grainger, The Classical Cookbook, London 2000, 137)

32
33
 inci Delemen -Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

1
ı

3. Alabastron ve liknon. Kadın Ressamı'na atfedilen beyaz zeminli 4. Alveolus, scyphus, pa tera ve patina (?).
lekythos'tan detay (P.E.Arias - M. Hirmer, A History of Greek Antakya yakınındaki Daphne' de bulunan bir taban
Vase Painting, London 1962, res. 201) mozaiğinden ayrıntı.

34 35
 inci Delemen-Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

5. Amis. Atina Agorası'ndan (B.A. Sparkes, L. Talcott, 7. Amphoriskos. Eretria Ressamı'na atfedilen
Black and Plain Pottery of the (!h, sth and qth centuries B.C., epinetron' dan detay. Elinde amphoriskos'la Ero s
Athenian Agora, vol. 12, 1970, lev. 96, no.2012). (Arias - Hirmer, res. 203).

6. Amphora, dinos 1 lebes, khous ve olpe. 8. Aryballos. Euphronios'un kalyks kraterinde_n detay-:
Smikros'un boyadığı bir stamnos'tan detay O.Boardman, Kırmızı Figürlü Atina Vazola rı, Arkaik Dönem,
(Arias - Hirmer, res. 105). çev. G. Ergin, İstanbul 2002, res. 24.3). rl
36
J 37
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

1
9. Atramentarium (http://www.britishmuseum.org)

ll. Balık tabağı. Güney İtalya' dan (http://www.wikipedia.org)

10. Authepsa ve simpulum / simpuvium (T. Tomasevic-Buck, "Römische

Authepsa, auch ein Instrurnent der arztlischen Versorgung? From the

J
Parts to the Whole 2. Acta of the 13th International Bronze Congress.
Journal of Roman Archaeology Supplement 39.2, 2002: 213-232). 12. Butis 1 cupa dolu gemi. Neumagen' dan model (Dalby - Grainger, 101)
38 39
 inci Delemen -Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

ı
f
1
1

ı
13. Canope (http://www.louvre.fr)

15. capsa 1 scrinium. Sophokles heykelinden ayrıntı

(R.Lullies, Griechische Plastik, München 1979, ::
Iev. 223' den ayrıntı)

14. New York Metropolitan Museum'daki bir gümüş

definesinden iki cantharus, bir simpulum, bir trulla,
iki cochleare ve dört ligula (http://www.metmuseum.org)

40 41
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

18. Dionysos 1
Bacchus'un elinde
·' ve sağ köşede birer
cornu, önde yerde
bir crater 1 cratera.
Antiocheia ad
Orantes'ten mozaik
(Henig, res. 8' den
ayrıntı)

16. Cista. Pergamon kistophor sikkesi. (O.Tekin, Yapı Kredi

Koleksiyonu Grek ve Roma Sikkeleri, İstanbul 1994, no. 294).

19. Sol alt köşede

cribrum. Bir mezar
kabartmasından

17. Gümüşten yapılmış üç colum (http://www.gallery.nen.gov.uk) (Dalby - Grainger, 81)

42 43
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

21. Çan kratere bir amphora' dan şarap boşaltanlar. Euthymides

(Boardman 1975, res. 35)

20. Masanın üzerinde şarapla ilgili gümüş karıştırma, aktarma ve içme

kapları:
Her iki ön köşede birer cyathus, önde merkeze doğru birer
cup-cantharus (~ cup-kantharos), bunların arasında farklı boylarda dört
simpulum 1 simpuvium, ikinci sırada kenarlara yerleştirilmiş dört
scyphus, üçüncü sırada ortada farklı formlarda üç crater /cratera, arkada
her iki köşede de steğe dayalı birer cornu ve yanlarında birer lagoena.
Masanın altında olasılıkla yemek öncesi 1 sonrası temizlenıneye yarayan
iki bronz kap: Solda patera, sağ da lagoena. Pompeii' de Vestorius 22. Bir destekli krater üzerindeki sahnede, altı adet destekli krater
Priscus'un mezarındaki bir duvar resminden ayrıntı (K.M.D.Dunbabin, (Hampe, "Dickabuchtanzer und die be auf Korintischem Krater",
The Roman Banquet. Images of Conviviality, Cambridge 2003, res. 44) Jdi90, 1975,85-99,87)

44
45
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

25. Ferculum
ve balık.
Antakya
yakınındaki
Daphne'de
bulunan bir
taban
mozaiğinden
ayrıntı.

23. Dolium' lar (http://www.rubens.anu.edu.au)

26. İmparator
Marcus Aurelius
bir joeulus'un
önündesunu
yapıyor.

Yanındaki gencin
elinde kapağı açık
duran bir acerra
bulunmakta.
Roma, Marcus
Aurelius
Takı'ndan ayrıntı
24. Eksaleiptron. KX Ressamı, Louvre (http://www.wikipedia.org) (Kleiner, res. 262)
46 47
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

27. Çeşme başında, ·ı 29. Oturan

ı
hydria ve kalpis kadının arkasında,
dolduran genç kızlar. yere bırakılmış
(A. Lane, Greek kalathos ve duvara
Pottery, London asılı alabastron.
1
1971, res. 46)
ı
Beyaz z emirıli
bir lekythostan
detay (Scheibler
1983, res. 18).

28. Yıkanmaya
hazırlanan genç
kızın elinde kados,
yerde podanipter. 30. Akhilleus'u ~iyaret eden Priamos'a, kalpis taşıyan iki hizmetkar
(Boardman 1997, eşlik ediyor. Sağ kenarda bir kyathos ve patera ile şarap servisine
res. 224). hazırlanan genç. Brygos Ressamı (Boardman 1975, res. 248)
48
49
 inci Delemen-Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

32. Dionysos'un
elinde kantharos.
Amasis
Ressamı'nın
boyadığı bir
amphoradan detay
(Arias Hirmer,
res. 57)

31. Kalyks krater ve khous (W.Hornbostel - W.Martini,

Bilder der Hoffnung, Hamburg 1995, res. 28}.

33. Kernos
(Sparkes - Talcott,
lev. 44, no. 1364}
50 j 51
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

34. Bir khous üzerindeki resimde, Anthesteria şenliğine 36. Louterion başında yıkanan ve strigilis'lerle temizlenen
katılan bir çocuk çember çevirirken, sağ elinde khous taşıyor kadınlar, sağcia elinde kothon 1 plemokhoe ile bir hizmetkar.
(S.Karouzou, National Museum, Atina 2000, no.1226). Polygnotos Grubu'ndan (http://www.mfa.org)

37. Ortada önde bronz kyathos ve ethmos. Solda önde iki ayaksız kyliks
ve bir skyphos, onların arkasında psykter ve stamnos. Ortada devrik
durumda ayaklı kyliks ve amphora. Sağcia iki oinokhoe ile arkalarında
35. Andromeda'ya eşlik eden hizmetkarlar ellerinde kibotos, alabastron ve çan krater ve destekli krater. Küçük kasecikler belki oksybaphon (?) ve
kothon 1 plemokhoe ile. Polygnotos Grubu'ndan (Boardman 1989, res. 166) tuzluk (?) olabilir (Dalby - Grainger, 51).
52 53
 inci Delemen-Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

~:

\ .. \,\_
38. Kyliks, ayaklı tip. Smikros'un boyadığı stamnos'tan detay 40. Chaourse Definesi'nden bir lagoena, iki küresel crater 1 cratera,
(Arias - Hirmer, res. 106). dört yuvarlak lanx. Ortadaki lanx'ın yanında colum ve
infundibulum'u kaynaştıran bir araç, sol kenarda zenci çocuk
biçiminde piperatorium (Dalby- Grainger, 122)

39. Çeşme önünde lahrum

(N.H.Ramage.,... A.Ramage, Roman Art, London 2000, res. 1.33).

41. Lanx. Bir Tunus mozaiğinden deta~

(N.Harris, History ofAncient Ro me, London 2000, 113).

54 55
,::-<.4.>•
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe
Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

42. Yüksek bir ayak üzerine yerleştirilmiş le bes'ten olpe ile şarap alan
hizmetkar. Kline üzerindeki erkek, phiale'yi ona doğru uzatıyor.
Kadın bir çubukla alabastron' dan parfüm alıyor. Thasos'tan mez:a.r
kabartması, İstanbul Arkeoloji Müzesi.

44. Lekane. (A.Fol, et al. The Thracian Tomb near

the Village of Sveshtari, Sofia 1986, res. 72' den ayrıntı).

43. Lebes gamiko;. Bir düğün sahnesinde hizmetkar lebes

gamikos taşıyor. (J.Boardman, Yunan Sanatı, çev. Y.İlseven,
İstanbul 2005, res. 277)
45. Lekanis. Marsyas Ressamı'na atfedilen lebes'ten detay
(Arias - Hirmer, res. 226)
56
57
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

46. Louterion
başında yıkanan
kadınlar. Ortadaki
figürün elinde
alabastron.
Polygnotos Grubu
(Boardman 1989,
res. 156)

48. Theodosiu s
Missorium 'u
(Ramage - Ramage,
res. 12.30)

47. Loutrophoros.
Eretria Ressamı'na
atfedilen 49. Zeus Serapis
epinetron' dan detay başının üzerinde
(Arias - Hirmer, modius ile
res. 203)

.ı
(http://www.ancientrome.ru)

58 59
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe
ı Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

!"

50. Myke (S parkes - Talcott, lev.9, no.169). 52. Panathenaia amphorası. a) Ön yüzde Athena (Boardman 2003,
res.304.1) b) Arka yüzde güreş sahnesi (Karouzou, 151)

51. Oinokhoe ve kyliks'lerin kimisi figürlerin elinde, kimisi duvara asılı. 53. Sağ kenardaki figürün elinde Pheidias tipi kupa, önündekinin elinde
Douris (Dalby - Grainger, 45) aryballos ve phormiskos (J.R.Green, "On Seeing and Depicting the
Theatre in Classical Athens", Greek, Roman and Byzantine Studies 32,
1991, 15-50, lev.ll)

60 61
 inci Delemen-Sedef Çokay-Kepçe
ı Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

56. Pithos'a bir

hydria' daki üzüm
suyunu döken
satyr.
Amasis'in
boyadığı bir
amphoradan
detay (Arias -
Hirmer, res. 55)

54. Zeus'un elindeki phiale'ye Ganymedes bir oinokhoe' den içki döküyor
(Arias - Hirmer, res. 102)

5 7. Poculum.
Buluntunun
üzerinde,
kap formunun
adı "POCOLVM"
55. Phormiskos. Louvre şeklinde
(http://www.britishmuseum.org) yaz ılmış tır

62 63
 inci Delemen- Sedef Çokay-Kepçe
1
ı
Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

58. Odysseus'un ayaklarıpodanipter' de yıkanıyor. Penelope Ressamı

(Boardman 1989, res. 247)

60. Düğün alayında elinde pyksis'le ilerleyen hizmetkar.

Marsyas Ressamı'nın boyadığı lebes'ten detay
(Arias - Hirmer, res. 225)

, 59. Psykter'in yardımıyla kalyks krater'in içindeki şarap soğutuluyor.

Figürlerin elinde birer kyliks, sağdakinde ayrıca bir oinokhoe.
Arkada bir sepete asılmış kyathos (Scheibler, res. 10)

64 65
 inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe
ı Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

1 63. Stamnos'tan
bir Isis rahibesi.
Palermo
ı skyphos'a kyathos ile
şarap servisi. Dinos
(http:/ /www.wikipedia.org)
ı Ressamı'na atfedilen
stamnos'tan detay
1 (Arias - Hirmer,
res. 208)

64. Thymiaterion
ve tütsü sunusu
yapan kadın.
Thymiaterion'un
bir iple gövdeye
bağlanan kapağı
62. Skyphos'tan şarap açık durumda.
içen sarhoş kadın "Ludovisi Tahtı"
(Dalby- Grainger, 30) (Lullies, res. 117)

66 67
 ı

1
inci Delemen -Sedef Çokay-Kepçe

SEÇME KA YNAKÇA

1
Athenaios, Deipnosophistai. Athenaeus, The Deipnosophists 1-7, çev.
ı C.B. Gulick, Lonon 1957-1963.

1 Cato, De agricultura. Cato, On Agriculture, çev. W.D. Hooper, London

1934.
Columella, De re rustica. Columella, On Agriculture 1-3, çev. A.B. Ash
et al., London 1941.
Homeros, Ilias. Homeros, lliada, çev. A. Erhat - A. Kadir, İstanbul 1975.
Homeros , Odysseia. Homeros, Odysseia, çev. A. Erhat- A. Kadir, İstanbul
1978.
65. Tripous 1
Horatius, Satirae. Horace, Satires, Epistles and Ars Poetica, çev.
tripodes 1 tripodiskos
ve Nike (Boardman H.R. Fairclough, London 1966.
1989, res . 226) Iuvenalis, Satirae. Juvenal, The Satires, çev. G .G. Ramsay, London 1961.
Martialis, Epigrammata. Martial, Epigrams 1-2, çev. W.A.C. Kerr, London
1961.
Petronius, Satyricon. Petronius, Satyricon, çev. W. Arrowsmith, Ann Arbor
1959.
Plinius, Epistulae. Pliny, The Letters, çev. W. Malmoth, London 1961-1963.
Varro, Res rusticae. Varro, On Agriculture, çev. W .D. Hooper, Lo"ndon 1934.
Amyx, D.A ., "The Attic Stelai: Part III Vases and Other Containers';
Hesperia 27, 1958: 164-254.
Anderson-Stojanovic, V.R . "The Chronology and Function of C.eramic
Unguentaria", The American Journal of Archaeology 91, · 1987:
105-122.
Angermeier, H.E., Das Alabastron, Giessen 1936.
Beazley, J_D., ''Aryballos'; The British School atAthens 29, 1930-31: 187-215.

66. Kap imalathanesinde, usta ve çıraklar volütlü krater, kalyks krater, - Attic Black-Figure Vase Painters, London 1956.
kantharos ve oinokhoe'nin bezemesi üzerinde çalışıyor. - Attic Red-Figure Vase Painters, Oxford 1963.
Leningrad Ressamı (Scheibler, 107).
69

inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe
Bentz, M., Panathenaische Preisamphoren. Eine athenische Vasengattung
und ihre Funktion vom 6.-4. ]ahrhundert v. Chr., Basel 1998.
Bloesch, H., Formen attischer Schalen von Exekias his zum Ende des
Strengen Stils, Bern 1940.
Boardman, J., Athenian Black Figure Vases, London 1974 =Siyah Figürlü
Atina Vazoları, çev. G. Ergin, İstanbul2003.
- Athenian Red Figure Vases. The Archaic Period, London 1975
Kırmızı Figürlü Atina Vazoları. Arkaik Dönem, çev. G.Ergin,
İstanbul 2002.
- '~skoi'; Hephaistos 3, 1981: 23-25.
- Athenian Red Figure Vases. The Classical Period, London 1989.
-Early Greek Vase Painting, London 1998.
- The History of Greek Vases. Potters, Painters and Pictures, London
2001.
Bouzek, J., Graeco-Macedonian Bronzes, Prague 1973.
- Studies of Greek Pottery in the Black Sea Area, Prague 1990.
Brann, E.T.H., Late Geometric and Prota-Attic Pottery. Mid 8th to Late 'Jfh
Century B. C., Athenian Agora 8, Princeton 1962.
Braun, C., Römische Bronzebalsamarien mit Reliefdekor, Oxford 2001.
Brommer, F., "Gefassformen bei Homer~ Hermes 77, 1942: 356-373.
- "Plemochoe'; Archaologischer Anzeigerl980: 544-549.
Bruns, G., Küchenwesen und Mahlzeiten. Archaeologica Homerica 2Q,
1970.
Buschor, E., Griechische Vasen, München 1940.
Callipolitis-Feytmans, D., Les louteria attiques, Athens 1965.
Chadwick, J., Linear B. Die Entzifferung der mykenischen Schrift, Göttingen
1959.
Charleston, R.J., Roman Pottery, London 1955.
Cook, R.M., Greek Painted Pottery, London 1960.
70
'""f
i
ı
Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü
1
Davidson-Weinberg, G., Glass Vessels in Ancient Greece, Athens 1992.
1
Diehl, E., Die Hydria: Formgeschichte und Verwendung im Kult des
ı Altertums, Mainz 1964.
Doğer, E., Antik Çağda Amphoralar, İzmir 1990.
Drougou, S., Die attische Psykter, Würzburg 1975.
Frank, S., Attische Kelchkratere. Eine Untersuchung zum Zusammenspiel
= von Gefassform und Bemalung, Frankfurt 1990.
Furumark, A., The Mycenean Pottery. Analysis and Classification,
Stockholm, 1941.
Giumlia-Mair, A. - M. Rubinich (ed.), Le Artidi Efesto. Capolavori in
metal/o dalla Magna Grecia, Trieste 2002.
Grace, V.R., Amphoras and the Ancient Wine Trade. Agora Picture Book 6,
Princeton 1961.
Green, J.R., "Choes of the Later Fifth Century'; Annual of the British School
at Athens 66, 1971: 189-228.
Greenewalt, C.H., Lydian Pottery of the Sixth Century B.C. The Lydion and
Marb/ed Ware, Pennsylvania 1966.
Haspels, C.H.E., Athenian Black-Figured Lekythoi, Paris 1936.
Hatzivassiliou, E., "The Attic Phormiskos: Problems of Origin and
Function'; Bul/etin oj the Institute ofClassical Studies of the University
of London 45, 2001: 113-148.
Hayes, J.W., Late Roman Pottery, London 1972.
- Handbook ofMediterranean Pottery, London 1997.
-Roman Pottery. Fine-Ware Jmports, Princeton 2008.
Henig, M. (ed.), A Handbook of Roman Art, London 1983.
ı
Hilgers, W., Lateinische Gefaj3namen, Dusseldorf 1969.
Hill, D.K., Greek and Roman Metalwa.re. The Watters Art Gallery,
Baltimare 1976.
1
ı
J 71
 ı
-

inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe

·l Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

Hintzl, K., Die Entstehung und Entwicklung des Volutenkraters von den
ı· Neils, J., "Vases on Vases'; Narrative in Ancient Greek Vase Painting,
jrühesten Anfangen his zur Auspragung des kanonischen Stils in der
attisch schwarzfigurigen Vasenmalerei, Frankfurt 1982.
ı ed. G. Warden, Dallas 2004: 28-34.

1
Hoffman, H., "The Persian Origin of Attic Rhyta'; Antike Kunst 4, 1961:
21-26.
- Attic Red-Figured Rhyta, Mainz 1962.
Isings, C., Roman Glassfrom Dated Finds, Groningen 1957.
Isler-Kerenyi, C., Stamnos, Lugano 1976.
iren, K., Vazo Resimlerinin Işığında Eski Yunan Çömlekçiliği, İstanbul 2003.
Jantzen, U., Griechische Griff-Phailen. 114. Beriiner Winckelmanns-
programm, Berlin 1958.
Johns, C., Arretine and Samian Pottery, London 1977.
Kanowski, M.G., Containers ofClassical Greece, St. Lucia 1984.
Kokula, G., Marmorlutrophoren, Berlin 1984.
Kunisch, N., Griechische Fischteller. Natur und Bild, Berlin 1989.
I<urtz, D.C.; Athenian _ t.X1ıite Lekythoi; Oxford 1975.
Lamb, W., Greekand Roman Bronzes, London 1929.
Laux, F., "Metallene Urnen und römisches Tafelgeschirr';_Rom an der
Niederelbe, ed. R. Busch, Neumünster 1995: 81-95.
Liercke, R., Antike Glastöpferei. Ein vergessenes Kapitel der Glasgeschichte,
Mainz 1999.
Lioutas, A., Attische Schwarzfigurige Lekanai und Lekanides, Würzburg
1987.
Luschey, H., Die Phiale, Bleicherode am Harz 1939.
Lüdorf, G., Die Lekane, Rahden 2000.
Martini, W., Sachwörterbuch der Klassischen Archiiologie, Stuttgart 2003.
Moore, M. B., Attic Red Figured and White Ground Pottery. Athenian Agora
30, Princeton 1997.
Nuber, H., "Kanne und Griffschale. Ihr Gebrauch in taglischen Leben und
die Beigabe in Grabern der römischen Kaiserzeif; 53. Bericht der
Römisch-Germanischen Kommission, Berlin 1972: 1-232.
Oakley, J.H. - W.D.E. Coulson- O. Palagia, Athenian Potters and Painters,
Oxford 1997.
Oliver, A., Silver for the Gods. 800 Years of Greek and Roman Silver, Ohio
1977.
Özgen, İ. - J. Öztürk, Heritage Recovered. The Lydian Treasure, İstanbul
1996.
Pernice, E ., Gefi:isse und Gerlite aus Bronze. Die hellenistische Kunst in
Pompeji 4, Berlin- Leipzig 1925.
Pena, J.T., Roman Pottery in the Archaeological Record, New York 2007.
Pfrommer, M., Studien zu alexandrinischer und groflgriechischer Toreutik
frühhellenistischer Zeit, Berlin 1987.
- Catalogue of Silver from the Hellenized East, Malibu 1990.
Reinsberg, C., Studien zur hellenistischen Toreutik, Hildesheim 1980.
Richter, G .M .A. - M.J. Milne, Shapes and Names of Athertian Vases,
New York 1935.
Roberts, S.R., The Attic Pyxis, Chicago 1978.
Robinson, H .S., Pottery of the Roman Period. Chronology, Agora 5,
- Princeton 1959.
Rotroff, S.I., Heltenistic Pottery. Athenian and lmported Wheelmade Table
Ware and Related Material, Agora 29, Princeton 1997.
- Heltenistic Pottery. The Plain Wares. Agora 33, Princeton 2006.
Rudolph, W ., Die Bauchlekjthos, Bloomington 1971.

72 73
 -r'

inci Delemen - Sedef Çokay-Kepçe

Scheibler; I., "Exaleiptra'; Jahrbuch des Deutschen Archaologischen Instituts iŞLEV DiZiNi
79, 1964:72-108.
- Griechische Töpferkunst. Herstellung, Handel und Gebrauch der
Taşıma ve Depolama Aktarma 1 Sıvı Servisi
antiken TongefdfJe, München 1983.
Amphora Askos
- "Attische Skyphoi für attische Feste'; Antike Kunst 43, 2000: 17-43.
Cad us Cyathus
Schleiffenbaum, H.E., Der griechische Volutenkrater, Frankfurt 1991. C is ta Guttus
Simon, E., Die griechischen Vasen, M ünehen 1976. Dinos Infundibulum
Dolium Khous
Sparkes, B.A., "The Greek Kitchen'; The Journal of Hellenic Studies 82,
Hydria Kyathos
1962: 121-137.
Hydria-loutrophoros Lagoena
Sparkes, B.A. - L. Talcott, Black and Plain Pottery of the 6th, Sth and 4th Ka dos Lagynos
Centuries B. C., Athenian Agora 12, Princeton 1970. Kalathos Lekythos
Stibbe, C.M., "Archaic Bronze Hydriai': Bulletin antieke besch.aving ·6 7, Kalp is Myke
1992: 1-62. Kanastron Oinokhoe
Strong, D.E., Greek and Roman Gold and Silver Plate, London 1966. Kibotos Ol pe
Kiste Patera
Trendall, A.D., Red Figure Vases of South Italy and Sicily, London 1989.
Lanx Phiala
Ventris, M. - J. Chadwick, Documents in Mycenean Greek, Cambridge Lebes Phiale
1956. Liknon Trulla
Vicker, M. - D. Gill, Artful Crafts. Ancient Silverware and Pottery, Oxford Panathenaia amphorası Tryblion
1994. Pelike Urceus
Pithos
Vierneisel, K. - B. Kaeser (ed.), Kunst der Schale. Kultur des Trinkens,
Seria İçme
München 1990.
Sipye Calathus
Waldbaum, J.C., Metalworkfrom Sardis. Cambridge- London 1983. Situla Calix
Walters, H.B., Catalogue of Silver Plate in the British Museum, London Stamnos Cantharus
1921. Urceus Comu
Weber, T., Bronzekannen. Studien zu ausgewahlten arehaisehen und Cup-kantharos
Karıştırma Cup-skyphos
klassische n Oinochenformen aus Metallin Griechenland und Etrurien,
Frankfurt 1983. Crater 1 cratera Depas 1 depas amphikypellon
Din os Glauks
Krater Kantharos
Le bes Karkhesion

74 75
 ~

inci Delemen-Sedef Çokay-Kepçe ı Yunan ve Roma Kap Formları Sözlüğü

·r
Keras Paropsis Mutfak Gereçleri Kültve Gömü
Khalis Piperatoriuın Clibanus Aspergillum
Katyle Salinu m Colum Canope
Kyliks Cr i b rum Cista
Kyliksoid kantharos Pişirme 1 Isıtma ve Soğutma Eskhara Foculus
Kyliksoid skyphos Aula Ethmos Kalathos
Mastas Authepsa Khone 1 khoanion Kernos
Operculum Kiborion
Megara kasesi Angularis
Pnigeus Lamaks
Modiolus Cacabus 1 caccabus
Testu Lebes gamikos
Oksybaphon Catillus 1 catinus
Vatillurn Loutraphoras
Pheidias tipi kupa Cochleare 1 codeare
Liknon
Ph iala C ortina
Nestoris
Phiale Fretula Yıkanma ve Temizlik
M adi us
Poculum Gillo Amis
O on
Rhyton Khalkion thermanterion Gastra
Ossuarium
Skyphos Khytra La b rum
Panathenaia ampharası
Tryblion Khytridion Lebes
Patera
La pas Lebes gamikos
Perirrhanterian
Yeme ve Yemek Servisi Miliarium Le kan e
Phiala
Alveolus O lla Louterion
Phiale
Balık tabağı Psykter Loutrophoras
Pharmiskas
Ferculum Pultarius Podanipter Poculum
Missariuro Sarta go Simpuluro 1 simpuvium
Patella Situla Kişisel Bakım
Situla
Patina Tripes Alahastran Thymiaterion
Phiala Tripous 1 tripodes 1 tripodiskas Amphoriskas Tripaus 1 tripodes 1 tripodiskos
Quadratum Zema Ampulla Urna 1 urne
Aryballos
Sosluk 1 Tuzluk vb. Ezme, Karıştırma ve Yoğurma Balsamarium Yazı Gereçleri
Acetabulum Alveus Eksaleiptron Atramentarium
Concha Kardopos Ko than Capsa 1 capsula
Conchicla La c us Lydion Melandakhe 1 melandokheian 1
Ekhinus kase Lenos Plemokhae melankhon
Gabata Magis Pyksis Serini um
Gararium Mortari um Unguentarium Teukhos

76 77