Professional Documents
Culture Documents
ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ
ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ
Κεντρική αποστείρωση ( Κ.Α.) είναι το ιδιαίτερο τμήμα του νοσοκομείου όπου
γίνεται η προετοιμασία, η αποστείρωση και η αποθήκευση πολλών εφοδίων του
χειρουργείου και των νοσηλευτικών μονάδων.
ΧΩΡΟΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ
Μια σωστή Κ.Α. πρέπει να διαθέτει τους εξής χώρους:
1. Χώρο παραλαβής και καθαριότητας
2. Χώρο προετοιμασίας και πακεταρίσματος χειρουργικών εργαλείων
3. Χώρο προετοιμασίας και πακεταρίσματος ιματισμού
4. Χώρο αποστείρωσης κλιβάνων
5. Χώρο αποθήκευσης αποστειρωμένου υλικού
6. Χώρο αποθήκευσης αναλώσιμου ιατροτεχνικού υλικού
7. Γραφείο προϊσταμένης /νου
Ο εφοδιασμός είναι συνεχής κατά την ώρα διεξαγωγής των εγχειρήσεων όσον
αφορά κυρίως τους δίσκους των εργαλείων. Τις πρώτες ώρες γίνεται ο
μεγαλύτερος ημερήσιος εφοδιασμός των πακέτων αποστειρωμένου ιματισμού
και των άλλων ιατροτεχνικών υλικών έτσι ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες των
προγραμματισμένων χειρουργείων αλλά και των έκτακτων όλο το 24ωρο.
Επίσης απαιτείται:
Σωστή αρχιτεκτονική του χώρου με ύπαρξη ανάλογων χωρισμάτων
Αερισμός- κλιματισμός του χώρου
Επιλογή και σωστή εφαρμογή μεθόδων αποστείρωσης
Έλεγχος της αποστείρωσης και τεκμηρίωση αποτελεσμάτων
Επιλογή και εκπαίδευση του προσωπικού
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ
Η οργάνωση του τμήματος της Κ.Α. πρέπει να εξασφαλίζει λογική ροή εργασίας.
Ο όγκος δουλειάς: Πρέπει να διαιρείται σε τμήματα οργανωμένα και
επιβλεπόμενα.
Διαχωρισμός εργασιών σε καθαρές και ακάθαρτες
Θα πρέπει να υπάρχουν χωριστοί χώροι για παραλαβή διαχωρισμό και
απολύμανση υλικών.
Επιθεώρηση και έλεγχος λειτουργίας των καθαρών υλικών
Ετοιμασία χειρουργικών set
Παραμονή πακέτων προς αποστείρωση
Αποστείρωση
Αποθήκευση αποστειρωμένων υλικών
Διανομή αποστειρωμένων υλικών
Προετοιμασία και αποθήκευση Ά υλών
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ
Πρότυπο 2
Εργαλεία και εξοπλισμός
Τα εργαλεία και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούνται για την επικύρωση των
διαδικασιών ή για την αρχειοθέτηση πρέπει να είναι ακριβή και ρυθμισμένα.
Η βαθμονόμηση των οργάνων μέτρησης θερμοκρασίας και πίεσης καθώς και
των οργάνων καταγραφής τους γίνεται σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό πρότυπο EN
285 και HZN 2010. 1
Ο εξοπλισμός που δεν εμπίπτει στο πρότυπο ρυθμίζεται σύμφωνα με τις οδηγίες
από τον κατασκευαστή.
1
GENERAL MEDICAL DIRECTIVE 93/42/EEC
Για τα πλυντήρια υπάρχουν τα πρότυπα BS 2745 και HZM 2030. 2 Όλος ο
εξοπλισμός πρέπει να περνά από πρόγραμμα προληπτικής συντήρησης.
Τηρούνται αρχεία συντήρησης του εξοπλισμού. Τηρείται πρωτόκολλο των
δοκιμών τους στους κλιβάνους.
Πρότυπο 3
Διαδικασίες
Οι διαδικασίες πρέπει να είναι σαφής και κατανοητές από το προσωπικό που
θα τις πραγματοποιήσει.
2
GENERAL MEDICAL DIRECTIVE 93/42/EEC
Οι διαδικασίες που εφαρμόζονται στο τμήμα Κ.Α. είναι:
1. Καθαρισμός και απολύμανση χειρουργικών εργαλείων
2. Έλεγχος και πακετάρισμα χειρουργικών εργαλείων
3. Αποστείρωση χειρουργικών εργαλείων3
Ο καθαρισμός και η απολύμανση των εργαλείων αμέσως μετά από την χρήση
αν αυτό είναι εφικτό, βοηθάει στην καλή συντήρηση των εργαλείων αμέσως
μετά από την χρήση, στην καλή συντήρηση των εργαλείων, την αποφυγή
διάβρωσης, αλλά παράλληλα προστατεύει το προσωπικό που είναι υπεύθυνο
για την μεταφορά τους. Οποιοσδήποτε ρύπος μένει πάνω στα εργαλεία κάνει
τον καθαρισμό τους πιο δύσκολο με μεγαλύτερη έτσι πιθανότητα φθοράς του
στην διαδικασία του καθαρισμού.
Πρέπει να απομακρύνονται μετά την λήξη του χειρουργείου με μια βρεγμένη
γάζα τα αίματα, οι ιστοί και τα οστά όσο είναι δυνατόν από τα χρησιμοποιημένα
εργαλεία και να ελέγχονται βάσει εντύπου. Εν συνεχεία, μεταφέρονται στην
πρώτη ζώνη της Κ.Α. συνοδευόμενα από το ειδικό έντυπο καταμέτρησης και
καταγραφής εργαλείων. Αμέσως γίνεται καταμέτρηση αυτών, βάση του εντύπου
από την νοσηλεύτρια της πρώτης ζώνης. Οποιαδήποτε έλλειψη κατά την
παραλαβή καταγράφεται και ενημερώνεται το προσωπικό του χειρουργείου. Το
ίδιο συμβαίνει και με τα άλλα τμήματα των μικροεπεμβάσεων.4
4
Δάλλας Α, Πρότυπα Ποιότητας και προτεινόμενες διαδικασίες για την Κεντρική Αποστείρωση ,
Πρακτικά Ημερίδας Ασηψία- Αντισηψία- Αποστείρωση, Θεσσαλονίκη, 2002.
απολυμαντικό χρησιμοποιώντας μαλακό πανί, ξεπλένονται με πιστολάκι νερού
και με βοήθεια βούρτσας που εισχωρεί στα κανάλια των ενδοσκοπίων. Μπορούν
να βυθιστούν σε απολυμαντικό υγρό, που έχει τις προδιαγραφές που συνιστά
το εργοστάσιο, μένουν λίγα λεπτά και εν συνεχεία πλένονται με άφθονο νερό-
στεγνώνονται καλά πριν αποστειρωθούν.
Εργαλεία μικροχειρουργικής, λεπτά, νευροχειρουργικά πλένονται χωριστά, για
να αποφεύγονται οι μηχανικές κακώσεις και παραμένουν ελάχιστα στο
απολυμαντικό. Όσα έχουν λεπτότατες κρύπτες στις λαβές τους πρέπει να
καθαρίζονται με μεγαλύτερη προσοχή γιατί τα υπολείμματα των ουσιών στις
κρύπτες δημιουργούν σκουριές. Ο συνδυασμός σαπωνούχου διαλύματος και
απολυμαντικού είναι προτιμότερος για το καλό πλύσιμο. Εάν τα εργαλεία δεν
καθαρίζουν με μαλακό πανί ή σφουγγάρι χρησιμοποιείται τρίχινη βούρτσα και
πιστόλι νερού.
ΠΛΥΣΙΜΟ ΜΕ ΥΠΕΡΗΧΟΥΣ
ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ
ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ
Η διαδικασία της αποστείρωσης πρέπει να εξασφαλίζει την απομάκρυνση ή την
καταστροφή όλων των ζώντων μικροοργανισμών, ακόμη και των πιο ανθεκτικών
μορφών τους, όπως είναι οι σπόροι τους. Αυτό είναι απαραίτητο, διότι σε
ορισμένα μέρη του σώματος του ανθρώπου δεν επιτρέπεται η ύπαρξη ούτε ενός
μικροοργανισμού. Τα χειρουργικά εργαλεία και ο ιματισμός πρέπει να είναι
αποστειρωμένα.
Οι μικροοργανισμοί καταστρέφονται δυσκολότερα με την υγρή θερμότητα παρά
με την ξηρή. Το βράσιμο του νερού δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για
αποστείρωση διότι δεν καταστρέφει τους σπόρους των μικροοργανισμών για
τους οποίους πρέπει να χρησιμοποιηθεί θερμοκρασία άνω των 100 ο C, που
είναι το σημείο βρασμού του νερού.
Στα αυτόκαυστα, με υγρή θερμότητα επιτυγχάνεται η αποστείρωση σε
θερμοκρασία 121ο C για 15’, ή σε 126ο C για 10’.
Στους κλίβανους με ξηρή θερμότητα χρειάζεται θερμοκρασία 160 ο C για 60’ ή
180ο C για 30’.
Η θερμότητα είναι ο σπουδαιότερος φυσικός παράγοντας που χρησιμοποιείται
για την καταστροφή των μικροβίων. Καταστρέφει κυρίως το κυτταρόπλασμα των
μικροβίων και προκαλεί πήξη, μετουσίωση και βραδεία οξείδωση των
πρωτεϊνών.
Η θερμότητα εφαρμόζεται στην αποστείρωση με δυο τρόπους:
1) Ως υγρή και
2) ως ξηρή
Η υγρή αποστείρωση θερμότητας είναι πιο δραστική από την ξηρή, διότι με
την παρουσία νερού ή υδρατμών οι φυτικές μορφές των μικροβίων φονεύονται
σε πιο χαμηλή θερμοκρασία και σε λιγότερο χρόνο. Προκαλεί πήξη και
μετουσίωση των πρωτεϊνών, όπως ο βρασμός μετουσιώνει το λεύκωμα του
αυγού. Τα περισσότερα μη σπορογόνα μικρόβια, οι μύκητες και οι
περισσότεροι ιοί των ζώων φονεύονται εντός 10’, σε θερμοκρασία από 50 ο C έως
65ο C. Οι σπόροι των μικροβίων και ορισμένοι ιοί πιο ανθεκτικοί φονεύονται
εντός 10’ – 12’, σε θερμοκρασία 100 ο C– 121ο C. Επίσης η υγρή θερμότητα
παρατείνεται, όταν το σώμα που πρόκειται να αποστειρωθεί είναι μεγάλο, ώστε
να μπορεί η απαιτούμενη θερμότητα να φτάσει στο κέντρο του.
Εφαρμόζεται για την αποστείρωση:
α) ιατρικών εργαλείων,
β) συριγγών – βελονών,
γ) μικροβιολογικών θρεπτικών υλικών,
δ) χειρουργικών ειδών και
ε) φαρμάκων και διαλυμάτων.
Ένδειξη άλλωστε της σωστής θερμάνσεως είναι ότι το βαμβάκι και το χαρτί
παίρνουν από τη μερική απανθράκωση υποκίτρινη χροιά.
Δεν εφαρμόζεται για την αποστείρωση:
α) διαλυμάτων,
β) ρούχων,
γ) αντικειμένων από ελαστική ή πλαστική ύλη και
δ) εργαλείων που καταστρέφονται από αυτή.
ΚΛΙΒΑΝΟΣ ΠΑΣΜΑΤΟΣ
Ως αποστειρωτικό μέσο, χρησιμοποιούν μια μικρή, πατενταρισμένη
συσκευασία που περιέχει υπεροξείδιο του υδρογόνου (Η 2Ο2) σε συγκεκριμένη
ποσότητα και πυκνότητα, η οποία εισάγεται στο θάλαμο της αποστείρωσης και
διαχέεται ομοιόμορφα σε όλο το χώρο, στις εξωτερικές αλλά και στις εσωτερικές
επιφάνειες κάθε αντικειμένου.
Ακολουθεί η διάσπαση του Η2Ο2 σε ιονισμένα σωματίδια υψηλής
αποστειρωτικής ικανότητας, τα οποία, ενεργά πλέον, επιδρούν μεταξύ τους,
σχηματίζοντας ενώσεις που διασπούν και καταστρέφουν την κυτταρική
μεμβράνη, τα νουκλεϊκά οξέα και τα ένζυμα σε όλο το φάσμα των
μικροοργανισμών. Η μορφή αυτή της ύλης των ιονισμένων σωματιδίων
ονομάζεται πλάσμα και αποτελεί την τέταρτη κατάσταση της ύλης.
Μετά τη διάσπαση των μικροοργανισμών, τα σωματίδια αυτά διασπώνται σε
οξυγόνο και υδρατμούς, τα πιο προσφιλή στοιχεία προς τη φύση, το
περιβάλλον, το προσωπικό και τους ασθενείς. Γι' αυτό το λόγο έχει αποδειχθεί
μέσω κλινικών μελετών ότι η αποστείρωση πλάσματος υπεροξειδίου του
υδρογόνου είναι η μόνη διαδικασία θερμοευαίσθητων υλικών, η οποία δε φέρει
καμία υποψία πρόκλησης καρκίνου.
Η διάρκεια του κύκλου αποστείρωσης, ανάλογα με το μέγεθος του κλιβάνου,
διαρκεί λιγότερο από μία ώρα, πράγμα που αποδίδει μεγάλα οικονομικά
οφέλη, εξοικονομώντας χρήματα και μειώνοντας το σύνηθες κόστος λειτουργίας
των χειρουργείων.
Τα συστήματα αποστείρωσης είναι συμβατά με πλαστικά και μεταλλικά υλικά,
καθώς και με το σύνολο των ευαίσθητων και μη σε θερμοκρασία και υγρασία
χειρουργικών εργαλείων και οργάνων. Πλαστικά διαφορετικής πυκνότητας και
σύστασης, καλώδια, ειδικά μέταλλα, λεπτά χειρουργικά εργαλεία, εργαλεία που
έχουν δύσκολες επιφάνειες ή αρθρώσεις, αυλοί μικρής και μεγάλης διαμέτρου
και ενδοσκόπια είναι μερικές από τις κατηγορίες νοσοκομειακού εξοπλισμού
που μπορούν ν' αποστειρωθούν σ' αυτά. Και όλα αυτά χωρίς καμία απολύτως
φθορά στον πολύτιμο νοσοκομειακό εξοπλισμό.
Πλήθος μελετών συμβατότητας έχουν αποδείξει ότι η αποστειρωτική διαδικασία
μέσω των κλιβάνων αποτελεί πλέον μια απλή, καθημερινή διαδικασία, ακόμη
και για τα εργαλεία του χειρουργείου, που αποτελούν τις πιο συνήθεις
περιπτώσεις όπου απαιτείται η όσο το δυνατόν πιο άμεση επιστροφή τους στους
χρήστες.
Μετά το πέρας του κύκλου αποστείρωσης, τα αποστειρωμένα εργαλεία μπορούν
να δοθούν κατευθείαν για χρήση, καθώς δε σημειώνεται καμία καθυστέρηση
λόγω απαέρωσης ή άλλης ειδικής επεξεργασίας των εργαλείων.
Πλεονεκτήματα του κλιβάνου πλάσματος:
Ευκολία στη χρήση
Σύντομος κύκλος, γρήγορη επιστροφή εργαλείων στο χρήστη
Ασφάλεια προς το περιβάλλον και το χρήστη
Διπλή δράση αποστειρωτικής διαδικασίας
Εγγύηση ποιότητας
Εξοικονόμηση χρημάτων λόγω της φιλικότητάς του προς τα εργαλεία -
έλλειψη πρόκλησης φθοράς
Εκπαίδευση του χρήστη
Πιστοποίηση χρήσης των δεικτών και αναλωσίμων του κατασκευαστικού
οίκου
Άμεση ανταπόκριση τεχνικής υποστήριξης-έμπειρο, εξουσιοδοτημένο τεχνικό
προσωπικό
Κάλυψη όλων των σχετικών διεθνών οδηγιών και οργανισμών τυποποίησης
(ISO, FDA, σήμανση CE)
Πλήθος κλινικών μελετών τοξικότητας υλικών
Πλήθος μελετών συμβατότητας υλικών, δυνατότητα διενέργειας μελέτης
συμβατότητας κατά παραγγελία του χρήστη
Αποτελεσματικότητα κατά των λοιμώξεων
Αποστείρωση αερίου
Η αποστείρωση αερίου χρησιμοποιεί ένα μικροβιοκτόνο αέριο σε μια χαμηλή
θερμοκρασία σε ένα αεροστεγές σύστημα και πρέπει μόνο να χρησιμοποιηθεί
για να απολυμάνει τον ευαίσθητο εξοπλισμό θερμότητας. Όταν αγοράζοντας ή
αντικαθιστώντας τον εξοπλισμό, είναι πάντα προτιμητέο να αποκτηθούν τα
όργανα ή οι συσκευές που μπορούν να αποστειρωθούν χρησιμοποιώντας τον
ατμό. Επιπλέον, οποιοσδήποτε εξοπλισμός που αποστειρώνεται συνήθως
χρησιμοποιώντας το αέριο πρέπει να αξιολογηθεί για την καταλληλότητά του
για να υποβληθεί στην αποστείρωση ατμού.
Όλοι οι απαραίτητοι όροι για την αποστείρωση, δηλ. θερμοκρασία, υγρασία,
συγκέντρωση αερίου και διάρκεια της έκθεσης πρέπει να επιτευχθούν σε όλες
τις εσωτερικές και εξωτερικές επιφάνειες του αντικειμένου που αποστειρώνεται.
Όποτε η αποστείρωση αερίου θεωρείται ως εναλλακτική λύση της αποστείρωσης
ατμού, μια πλήρης αξιολόγηση των σχετικών κινδύνων συμπεριλαμβανομένων
των τοξικολογικών κινδύνων για το προσωπικό και τους ασθενείς, και των
οφελών όπως η παρατεταμένη χρήση - ζωής του εξοπλισμού, απαιτείται. Η
επιλογή των διαδικασιών αποστείρωσης αερίου και η ταξινόμηση των αγαθών
που υποβάλλονται στην αποστείρωση αερίου πρέπει να πραγματοποιηθούν
κατόπιν διαβουλεύσεων με τον επιδημιολόγο νοσοκομείων. Η περιφερειακή
συγκέντρωση της αποστείρωσης αερίου είναι ενδεδειγμένη
Γλουταραλδεύδη
Η γλουταραλδεϋδη είναι συνήθως διαθέσιμη σε υδατικό διάλυμα 2%, το οποίο
χρειάζεται να ενεργοποιηθεί πριν από τη χρήση του. Η ενεργοποίηση
περιλαμβάνει προσθήκη σκόνης ή υγρού ρυθμιστικού διαλύματος που
προσφέρεται μαζί, αυτό κάνει το διάλυμα αλκαλικό.
Ολική εμβάπτιση στο ενεργοποιημένο διάλυμα καταστρέφει τις βλαστικές
μορφές των βακτηριδίων, τους μύκητες και τους ιούς, γενικά, σε 30 λεπτά. Για
την καταστροφή των σπόρων απαιτείται εμβάπτιση 10 ωρών (αποστείρωση).
Μετά την εμβάπτιση, όλα τα εργαλεία πρέπει να πλένονται προσεκτικά με
απεσταγμένο νερό, ώστε να απομακρυνθούν όλα τα υπολείμματα της
γλουταραλδεϋδης. Μετά την εμβάπτιση και το πλύσιμο, τα εργαλεία πρέπει να
μεταχειρίζονται με αποστειρωμένες λαβίδες και γάντια και να στεγνώνονται
μόνο με αποστειρωμένες πετσέτες, για να προλαμβάνεται η επαναμόλυνσή
τους.
Τα ενεργοποιημένα διαλύματα πρέπει να μη φυλάσσονται περισσότερο από δύο
εβδομάδες, αν και μερικά εμπορικά διαλύματα μπορεί να διατηρούνται
σταθερά για μακρύτερο διάστημα. Το διάλυμα πρέπει να πετιέται, όταν
θολώνει.
Πρόσφατα, έχουν παραχθεί σταθερά διαλύματα γλουταραλδεϋδης που δεν
απαιτούν ενεργοποίηση. Τα δεδομένα, όμως, που υπάρχουν από τη χρήση
τους, είναι ανεπαρκή, ώστε να συστηθούν σήμερα.
Τα διαλύματα γλουταραλδεϋδης είναι δαπανηρά. Παράγουν τοξικό ερεθιστικό
ατμό, που πρέπει να αποφεύγεται από αυτούς που το χρησιμοποιούν. Επαφή
του υγρού με το δέρμα πρέπει, επίσης να αποφεύγεται.
Η μέθοδος αυτής της αποστείρωσης διαφέρει από τις άλλες, γιατί ενώ όλοι οι
τρόποι αποστείρωσης φονεύουν τα μικρόβια, ή αναστέλλουν τον
πολλαπλασιασμό τους, η διήθηση τα κατακρατεί.
Χρησιμοποιείται για την αποστείρωση υγρών, τα οποία αλλοιώνονται στην
ελάχιστη θέρμανση. Έτσι πολλά εμβόλια, θεραπευτικοί οροί, θρεπτικά υλικά,
που χρησιμεύουν στην καλλιέργεια μικροβίων, και πολλά φάρμακα που
καταστρέφονται από τη θέρμανση ή τα αντισηπτικά, αποστειρώνονται με τη
μέθοδο αυτή. Επίσης μπορεί να αποστειρωθεί και το πόσιμο νερό.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:
Όπως υποδεικνύεται προς το παρόν, ο υγρός ατμός, ο θερμός ατμός και τα μη
υγροποιημένα αέρια, οι ακτινοβολίες, όλα έχουν τη δυνατότητα να έχουν
επιπτώσεις στον κύκλο αποστείρωσης και επομένως στη στειρότητα των
πορωδών φορτίων. Ο βαθμός στον οποίο η διαδικασία θα επηρεαστεί θα
εξαρτηθεί από την έκταση του προβλήματος και τον τύπο του φορτίου. Η ορθή
πρακτική δείχνει ότι πρέπει να γνωρίζουμε τον όρο του ατμού που
χρησιμοποιείται για την αποστείρωση του εξοπλισμού ή των πορωδών φορτίων.
Η περιοδική δοκιμή της ποιότητας του ατμού απαιτείται για να ανιχνεύσει
οποιαδήποτε παροδικά ή εποχιακά προβλήματα που μπορούν να υπάρξουν. Τα
κατάλληλα σχεδιασμένα, κατασκευασμένα και διατηρημένα συστήματα
διανομής ατμού είναι κρίσιμα για να ικανοποιήσουν την απαίτηση για την
κατάλληλη αποστείρωση.
ΕΙΔΗ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΩΝ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ
ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΕΝΟΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ
Απορρυπαντικά και απολυμαντικά για χρήση στο χέρι, με βυθισμό ή σε λουτρό
υπερήχων χειρουργικών εργαλείων, εξαρτημάτων και υλικών
- Απορρυπαντικά και απολυμαντικά για χρήση στο χέρι, με βυθισμό ή σε
λουτρό υπερήχων εύκαμπτων και άκαμπτων ενδοσκοπίων
- Αλκαλικά και ενζυματικά απορρυπαντικά για χημικοθερμική απολύμανση σε
αυτόματα πλυντήρια εργαλείων, υλικών μονάδος, αναισθησιολογικού υλικού,
ενδοσκοπίων, θερμοευαίσθητων υλικών και σκοραμίδων
- Απολυμαντικά για χημικοθερμική απολύμανση σε αυτόματα πλυντήρια
ενδοσκοπίων και θερμοευαίσθητων υλικών
- Καθαριστικά και απολυμαντικά επιφανειών και δαπέδων
- Απολυμαντικά-αντισηπτικά χεριών.
ΠΙΟ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ:
ΑΛΔΕΥΔΕΣ
ΑΛΚΟΟΛΕΣ
ΑΛΟΓΟΝΑ
ΙΩΔΔΙΟ
ΦΑΙΝΟΛΕΣ
ΕΝΩΣΕΙΣ ΤΕΤΑΡΟΤΑΓΟΥΣ ΑΜΜΩΝΙΟΥ
ΑΜΦΟΥΛΥΤΕΣ
ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΥ
ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΑ ΑΕΡΙΑ
ΔΙΓΟΥΑΝΙΝΕΣ
ΕΠΙΦΑΝΕΙΟΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ
Οι κανόνες που εφαρμόζονται κατά την εκφόρτωση του κλιβάνου είναι οι εξής:
1) Οποιοδήποτε πακέτο είναι βρεγμένο ή κατεστραμμένο ή πέσει στο πάτωμα
πρέπει να θεωρείται ΜΗ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΜΕΝΟ.
2) Για την εκφόρτωση υλικών θα πρέπει να φορούν πάντα ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ
ΓΑΝΤΙΑ ανθεκτικά σε υψηλές θερμοκρασίες.
ΤΡΙΤΗ ΖΩΝΗ
Στην Τρίτη Ζώνη η θερμοκρασία του χώρου πρέπει να είναι 27ο C και η
υγρασία 30-60%
Ο σχεδιασμός των ραφιών είναι έτσι ώστε να απέχουν 20 εκατοστά από το
έδαφος 5 εκατοστά από εξωτερικούς τοίχους και 45 εκατοστά από την κορυφή.
Η αποθήκευση των αποστειρωμένων υλικών πρέπει να είναι μακριά από πηγές
νερού, παράθυρα, πόρτες, εκτεθειμένους σωλήνες. Ενδεικτικά μπορούν να
διατηρηθούν τα αποστειρωμένα υλικά επτά ημέρες όταν το υλικό έχει κλιστεί
μόνο σε πανί, ένα μήνα όταν είναι κλεισμένα σε πανί και χαρτί αποστείρωσης,
τρεις μήνες σε μεταλλικό κουτί με φίλτρα, ένα χρόνο όταν είναι σε διπλό ρολό
με θερμοσυγκόλληση μόνο στο χώρο του χειρουργείου και έξι μήνες σε Dusk
Cover στο χώρο του χειρουργείου.
ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ-ΔΕΙΚΤΕΣ
Εγγύηση του επιπέδου ασφαλείας αποστείρωσης σύμφωνα με την οδηγία ΕΝ
556. Τα εργαλεία και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούνται για την επικύρωση
των διαδικασιών πρέπει να είναι ακριβή και ρυθμισμένα. Η βαθμονόμηση των
οργάνων μέτρησης θερμοκρασίας και πίεσης καθώς και των οργάνων
καταγραφής τους γίνεται σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό πρότυπο σύμφωνα με την
οδηγία ΕΝ 556. Για τα πλυντήρια υπάρχουν τα πρότυπα BS2743 και HZM
2030. Όλος ο εξοπλισμός πρέπει να περνά από προγραμματισμένη προληπτική
συντήρηση. Τηρούνται αρχεία συντήρησης και εξοπλισμού. Ο έλεγχος των
κλιβάνων γίνεται με τους μηχανικούς δείκτες οι οποίοι μας δίνουν πληροφορίες
όσον αφορά την θερμοκρασία, τον χρόνο, την πίεση και άλλες μηχανικές
λειτουργίες. Η καταγραφή του κάθε κύκλου αποστείρωσης γίνεται από το
καταγραφικό μηχάνημα το οποίο είναι ενσωματωμένο στον κλίβανο σε
καταγραφικό διάγραμμα το οποίο όταν τελειώσει φυλάσσεται στο αρχείο. Μετά
τον μηχανικό έλεγχο του κλιβάνου ακολουθεί η δοκιμασία BOWIE- DICK. Με
την μέθοδο αυτή ελέγχουμε το κενό αέρος και την διείσδυση του ατμού. Το
BOWIE- DICK είναι χημικός δείκτης πρέπει να ελέγχεται κάθε μέρα πριν από
τον πρώτο κύκλο αποστείρωσης μέσα στον κλίβανο στους 134ο C για 3΄-5΄
λεπτά περίπου χωρίς άλλα υλικά. Όταν ολοκληρωθεί το πρόγραμμα το φύλλο
πρέπει να είναι ομοιόμορφα χρωματισμένο και αρχειοθετείται. Μέσα στα
πακέτα τοποθετείται εσωτερικός χημικός δείκτης ο οποίος αλλάζει χρώμα μετά
τον κύκλο αποστείρωσης. Ο έλεγχος γίνεται από το προσωπικό του
χειρουργείου. Έξω από τα πακέτα τοποθετείται ταινία- εξωτερικός χημικός
δείκτης- ο οποίος μας δίνει άμεση οπτική ένδειξη μεταξύ των πακέτων που
έχουν εκτεθεί. Η αλλαγή χρώματος των χημικών δεικτών δείχνουν ότι τα υλικά
έχουν εκτεθεί στις συνθήκες αποστείρωσης κατά τον κύκλο της αποστείρωσης.
Ένδειξη αποστείρωσης για ολόκληρο το φορτίο του κλιβάνου αποτελεί ο
βιολογικός δείκτης. Αποτελείται από μη παθογόνους σπορογόνους
μικροοργανισμούς οι οποίοι διαχωρίζονται με μια συσκευασία έτοιμη για
χρήση. Ο βιολογικός δείκτης τοποθετείται σε κάθε κλιβανισμό στο πιο δύσκολο
σημείο. Εάν οι σπόροι σκοτωθούν κατά την διάρκεια της διαδικασίας θεωρείται
δεδομένο ότι όλοι οι άλλοι μικροοργανισμοί είναι νεκροί και το φορτίο
αποστειρωμένο. Η συσκευασία με τους σπόρους μετά τον κλιβανισμό
τοποθετείται στον επωαστήρα και βλέπουμε το αποτέλεσμα σε 2-3 ώρες. Αλλαγή
χρώματος στο θρεπτικό υλικό του αυτόνομου βιολογικού δείκτη αποδεικνύει
μη σωστή διαδικασία αποστείρωσης. Τα θερμοευαίσθητα υλικά
αποστειρώνονται με την μέθοδο του αερίου πλάσματος. Η εφαρμογή της
μεθόδου γίνεται μέσω κλιβάνου όπου τα υλικά συσκευάζονται σε ειδικές θήκες,
ενώ ο συνολικός χρόνος αποστείρωσης είναι πενήντα πέντε λεπτά σπανίως
εβδομήντα δυο σε μακρύ κύκλο σε θερμοκρασία 45ο με 55ο . Οι θήκες, οι
ρολλοί φέρουν χημικό δείκτη στις ραφές, επιλέχθηκαν σύμφωνα με τις
απαιτήσεις προτύπου EN 868-5. Τα τελικά προϊόντα της αποστείρωσης με την
μέθοδο του αερίου πλάσματος είναι υδρατμοί και οξυγόνο φιλικά για το
προσωπικό και το περιβάλλον. Ο έλεγχος της αποστείρωσης εκτός από τον
ενσωματωμένο χημικό δείκτη γίνεται με χημικούς εσωτερικούς και βιολογικούς
δείκτες με σπόρους άνθρακα Subtilis. Η διάρκεια των αποστειρωμένων υλικών
με αέριο πλάσματος είναι 12 μήνες εφόσον δεν έχει καταστραφεί η
συσκευασία. Ο έλεγχος των πλυντηρίων εργαλείων γίνεται με την μέθοδο TOSI.
Έλεγχος με την αποτελεσματικότητα του μηχανήματος, του απορρυπαντικού
και των παραμέτρων TOSI.- Απομίμηση ενός χειρουργικού εργαλείου με
ρύπους αίματος. Προσαρμόζεται στο δίσκο με ακάθαρτα μετά το χειρουργείο
στο πιο δύσκολο σημείο. Είναι εφοδιασμένο με κλιπς για ασφαλή στερέωση.
Μετά το τέλος του προγράμματος το καθαρό TOSIαποτελεί ένδειξη καλού
αποτελέσματος καθαρισμού των εργαλείων.
ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ – ΥΓΡΑΣΙΑ
Οι θερμικές συνθήκες ενός εργασιακού χώρου σε συνάρτηση με την μορφή και
το είδος της εργασίας, προσδιορίζουν τις θερμικές ανταλλαγές μεταξύ ανθρώπου
και περιβάλλοντος, καθορίζοντας τη θερμική κατάσταση του ανθρώπινου
οργανισμού. Οι επιβαρυμένοι θερμικά εργασιακοί χώροι έχουν επιπτώσεις στη
σωματική και ψυχική υγεία, με την εξάντληση και κόπωση των φυσιολογικών
μηχανισμών θερμορύθμισης του οργανισμού. Το θερμό εργασιακό περιβάλλον
προκαλεί φυσιοπαθολογικές εκδηλώσεις όπως θερμοπληξία, υπερπυρεξία,
θερμική λιποθυμία, διαταραχές του υδρο-ηλεκτρολυτικού ισοζυγίου,
εξανθήματα από θερμότητα και εγκαύματα.
Η ενδεικνυόμενη τιμή θερμοκρασίας στο τμήμα της Κ.Α. κυμαίνεται από 160C-
190C ενώ η σχετική υγρασία πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 40%.
Η θερμοκρασία στην Κ.Α. αυξάνει εξαιτίας των κλιβάνων αποστείρωσης όπου
αναπτύσσεται υψηλή θερμοκρασία και του ιματισμού που έρχεται απευθείας
από τα πλυντήρια του νοσοκομείου για δίπλωμα, πακετάρισμα και
αποστείρωση και προορίζεται για τις ανάγκες των χειρουργικών επεμβάσεων στο
χειρουργείο.
Η πρόληψη της υγείας των εργαζομένων που εκτίθεται σε ένα επιβαρυμένο
θερμικό περιβάλλον απαιτεί αναγκαίες επεμβάσεις για την διαμόρφωση ενός
ανεκτού θερμικά εργασιακού περιβάλλοντος.
Οι παρεμβάσεις συνίσταται σε:
Εγκατάσταση ανεμιστήρων σε υψηλά σημεία του χώρου
Ύπαρξη και λειτουργία κλιματιστικών μηχανημάτων. Απαγορεύεται ο
φυσικός αερισμός του χώρου της Κ.Α. για την αποφυγή επιμόλυνσης των
χειρουργικών εργαλείων και του ιματισμού με αιωρούμενα σωματίδια και
σκόνη από το εξωτερικό περιβάλλον.
Κλείσιμο της πόρτας του κλιβάνου όταν δεν εκτελεί κύκλο αποστείρωσης.
Εξάλειψη πιθανών διαρροών ατμού.
Μόνωση των θερμών επιφανειών των κλιβάνων.
Αποκλεισμός των κλιβάνων με θερμομονωτικά χωρίσματα από τον υπόλοιπο
χώρο.
Θερμομόνωση του κτιρίου.
Δημιουργία διαλειμμάτων κατάλληλης διάρκειας για την μείωση της
θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων.
Διαμόρφωση κατάλληλων κλιματιζόμενων χώρων, κυλικείων ή άλλων για
την ανάπαυση των εργαζομένων.
ΕΞΑΕΡΙΣΜΟΣ-ΑΠΑΓΩΓΗ ΠΑΡΑΠΡΟΙΟΝΤΩΝ
Στο κλειστό << νοσοκομειακό >> τμήμα της Κ.Α. δεν επιτρέπεται η είσοδος
νωπού αέρα, καθώς η ποιότητά του δε διασφαλίζει τις αρχές της υγιεινής στο
τμήμα. Πρέπει να χρησιμοποιούνται εγκαταστάσεις κλιματισμού ή μηχανικού
αερισμού που να λειτουργούν κατά τρόπο ώστε να αποφεύγεται η έκθεση του
προσωπικού σε ενοχλητικά ρεύματα.
Οι ατμοί, τα αέρια και το χνούδι από το δίπλωμα του χειρουργικού ιματισμού,
πρέπει να παρακρατούνται ή να απάγονται στο σημείο παραγωγής τους με τα
κατάλληλα μέσα, συστήματα και εγκαταστάσεις τα οποία πρέπει να
διατηρούνται σε καλή κατάσταση λειτουργίας.
Τέλος μέσα ατομικής προστασίας όπως προστατευτικά μέσα των χεριών και των
βραχιόνων (γάντια) και προστατευτικά μέσα των ποδιών (ειδικά παπούτσια)
είναι απαραίτητος εξοπλισμός που πρέπει να φορά ή να φέρει κατά την εργασία
του, για να προστατεύεται από κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία του, ο
χειριστής των κλιβάνων.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
H αρτιότητα της λειτουργίας της Κεντρικής Αποστείρωσης είναι ένα κεφάλαιο με
πάρα πολλές παραμέτρους. Ο σχεδιασμός, αρχιτεκτονικός και μηχανολογικός,
ο εξοπλισμός, σταθερός και φορητός, το ανθρώπινο δυναμικό, εντός και εκτός
του τμήματος αποτελούν αναπόσπαστα εξαρτήματα της ίδιας παραγωγικής
διαδικασίας, που συνεργάζονται σε όλα τα στάδια, από τον σχεδιασμό μέχρι τη
συνεχή λειτουργία.
Το τμήμα αποστείρωσης είναι υπεύθυνο για τον καθαρισμό, την προετοιμασία,
την επεξεργασία, αποθήκευση και διανομή αποστειρωμένου και μη, υλικού και
εξοπλισμού, που είναι απαραίτητος για τη διάγνωση και τη θεραπεία διαφόρων
παθήσεων και τη περίθαλψη ασθενών, στα χειρουργεία καθώς και στα διάφορα
άλλα τμήματα.
Η εύρυθμη οργάνωση, λειτουργία, διοίκηση και εκπαίδευση του προσωπικού
ενός τμήματος Κ.Α. έχει ως σκοπό την αποτελεσματική έκβαση των
χειρουργικών επεμβάσεων, την εξάλειψη μεταδοτικών νοσημάτων, την έγκαιρη
τροφοδότηση των χειρουργικών τμημάτων και των άλλων μονάδων με
αποστειρωμένο υλικό καθώς και την αποθήκευση αποστειρωμένου υλικού σε
καταστάσεις εκτάκτων αναγκών αλλά και για την ασφαλή αποστείρωση και
παρακολούθηση της, έτσι ώστε να αποφεύγεται η μετάδοση Λοιμώξεων.
Η σημασία της πρόληψης των νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι εμφανής εφόσον
ο επαναχρησιμοποιούμενος εξοπλισμός ο οποίος δεν έχει απολυμανθεί ή
αποστειρωθεί με τον κατάλληλο τρόπο αποτελεί πηγή μόλυνσης και αυξάνεται ο
κίνδυνος λοιμώξεων. Η υγεία αποτελεί το σημαντικότερο αγαθό του ανθρώπου.
Καθήκον του επαγγελματία υγείας είναι να παρέχει αποτελεσματικές, ικανές
και ποιοτικές υπηρεσίες στο χώρο της υγείας. Αυτό επιτυγχάνεται με τους
συνεχείς ελέγχους, την καλή επικοινωνία και συνεργασία με όλα τα τμήματα
και την επαγρύπνηση σε ότι αφορά τα θέματα αποστείρωσης.
Η λειτουργία των τμημάτων Κεντρικής Αποστείρωσης στηριζόταν ως σήμερα,
στις εμπειρικές γνώσεις του προσωπικού, οι οποίες είχαν αποκτηθεί μέσω της
εργασίας του στην αποστείρωση καθώς δεν είχαν αναπτυχθεί κατευθυντήριες
γραμμές για τον συντονισμό και τον έλεγχο του έργου των Τμημάτων Κεντρικής
Αποστείρωσης στα Νοσοκομεία.
Τα τελευταία χρόνια πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στον τομέα της
αποστείρωσης, ο οποίος γίνεται όλο και πιο σημαντικός. Οι αλλαγές που
επιβλήθηκαν από την πρόοδο της τεχνολογίας, την εφαρμογή των διεθνών
προτύπων και την πιστοποίηση των διαδικασιών που ακολουθούνται
εμφανίστηκαν, μεταξύ των άλλων, στον τομέα της οργάνωσης, της συσκευασίας
της νομοθεσίας και κατ επέκταση της ποιότητας.
Η επιλογή του κατάλληλου μέσου αποστείρωσης εξαρτάται από το βαθμό του
απαιτούμενου επιπέδου αποστείρωσης, το είδος του οργάνου και την ασφάλειά
του. Παλαιότερες τεχνικές αποστείρωσης, όπως το οξείδιο του αιθυλενίου καθώς
και άλλες, αποδείχτηκαν δυνητικά καρκινογόνες και έχουν αντικατασταθεί από
νέες μεθόδους ο οποίος είναι φιλικότερους προς τον χρήστη αλλά και προς το
περιβάλλον, εφαρμόζοντας τις κατευθυντήριες οδηγίες για τα Μέσα Ατομικής
Προστασίας του προσωπικού μειώνονται τα περιστατικά ατυχημάτων.
Η διασφάλιση της ποιότητας και της ασφαλής αποστείρωσης μπορεί να
επιτευχθεί μέσω της τήρησης των πρωτοκόλλων λειτουργίας της Κεντρικής
Αποστείρωσης αλλά και από την συνεχιζόμενη εκπαίδευση του προσωπικού. Η
στελέχωση με κατάλληλα καταρτισμένους επαγγελματίες υγείας, η κατάλληλη υλικοτεχνική
υποδομή και η οικονομική ενίσχυση για την ανάδειξη νέων τεχνολογιών αποστείρωσης
μπορούν να οδηγήσουν στην σωστή πρόληψη και στον έλεγχο των νοσοκομειακών
λοιμώξεων.