ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ
Κεντρική αποστείρωση ( Κ.Α.) είναι το ιδιαίτερο τμήμα του νοσοκομείου όπου
γίνεται η προετοιμασία, η αποστείρωση και η αποθήκευση πολλών εφοδίων του
χειρουργείου και των νοσηλευτικών μονάδων.

ΣΚΟΠΟΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ ΣΕ

ΕΝΑ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ.
Στην Κ.Α., γίνεται η διαχείριση χειρουργικών εργαλείων, ιατροτεχνικού και
αναλώσιμου υλικού και ιματισμού. Το σύστημα επεξεργασίας των εργαλείων
πρέπει όχι μόνο να διασφαλίζει την παράδοση των σωστών εργαλείων σε κάθε
επέμβαση, αλλά να εξασφαλίζει το αποτελεσματικό καθαρισμό, την
απολύμανση και την αποστείρωση όλων των εργαλείων μετά από κάθε χρήση
ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε επόμενη επέμβαση. Τα εργαλεία που
έχουν υποστεί βλάβη ή έχουν καταστραφεί πρέπει να εντοπίζονται προκειμένου
να επισκευάζονται ή να αντικατασταθούν από νέα.
Η αποστολή της λειτουργικής αυτής μονάδας είναι να εξασφαλίζει και να
διατηρεί ικανά αποθέματα αποστειρωμένων εργαλείων και την αποφυγή της
μετάδοσης λοιμώξεων εντός του νοσοκομείου.

ΧΩΡΟΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ
Μια σωστή Κ.Α. πρέπει να διαθέτει τους εξής χώρους:
1. Χώρο παραλαβής και καθαριότητας
2. Χώρο προετοιμασίας και πακεταρίσματος χειρουργικών εργαλείων
3. Χώρο προετοιμασίας και πακεταρίσματος ιματισμού
4. Χώρο αποστείρωσης κλιβάνων
5. Χώρο αποθήκευσης αποστειρωμένου υλικού
6. Χώρο αποθήκευσης αναλώσιμου ιατροτεχνικού υλικού
7. Γραφείο προϊσταμένης /νου

ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΠΟΥ ΕΡΓΑΖΕΤΑΙ ΣΕ ΕΝΑ ΤΜΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ

ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ.

Το τμήμα της Κ.Α. στελεχώνεται από επιστημονικό, τεχνικό και βοηθητικό

προσωπικό, που εκπαιδεύεται, καθοδηγείται και επιστατείται από τον
προϊστάμενο/νη Νοσηλευτή/τρια.

Η Κ.Α. ενός νοσοκομείου στελεχώνεται κανονικά από:

 Προϊστάμενο/νη νοσηλευτή/τρια με προϋπηρεσία στο χώρο του χειρουργείου
 Υπεύθυνο/νη νοσηλευτή/τρια ΤΕ
 Βοηθούς νοσηλευτές/τριες ΔΕ
 Τεχνικούς ΔΕ Αποστειρωτές-Κλιβανιστές, με πτυχίο της σχολής Απολυμαντών
του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης
ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ

Η ύπαρξη Κ.Α. προσφέρει τα εξής πλεονεκτήματα:

 Ασφάλεια κατά την προπαρασκευή των υλικών
 Καλή καθαριότητα και απολύμανση των υλικών
 Ασφάλεια κατά την αποστείρωση
 Ομοιομορφία και πληρότητα των set χειρουργικών εργαλείων
 Οικονομία και ύπαρξη αποθεμάτων1

ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΜΕ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΣΥΝΕΡΓΑΖΕΤΑΙ ΕΝΑ ΤΜΗΜΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ.

Απαιτείται η συνεργασία με την Τεχνική Υπηρεσία του νοσοκομείου για την

επίλυση των προβλημάτων που εμφανίζουν οι κλίβανοι και τα πλυντήρια της
αποστείρωσης ή η συνεργασία με εξωτερικό συντηρητή κλιβάνων με σύμβαση
που συνάπτει η Τεχνική Υπηρεσία του νοσοκομείου.
Επίσης είναι φανερό πως θα πρέπει να υπάρχει και άρτια οργάνωση
συνεργασίας μεταξύ χειρουργείου και Κ.Α.., καθώς και συνεχής επικοινωνία
και συντονισμός από σοβαρά και υπεύθυνα άτομα. Ο εφοδιασμός γενικά του
χειρουργείου αποφασίζεται και σχεδιάζεται από την εποχή της ανέργεσής του.
Η ροή του εφοδιασμού συχνά είναι κάθετη, τα υλικά έρχονται και επιστρέφουν
από άλλο όροφο προς τις χειρουργικές αίθουσες ή οριζόντια έρχονται από
παρακείμενο χώρο του ίδιου με το χειρουργείο ορόφου.

Ο εφοδιασμός είναι συνεχής κατά την ώρα διεξαγωγής των εγχειρήσεων όσον
αφορά κυρίως τους δίσκους των εργαλείων. Τις πρώτες ώρες γίνεται ο
μεγαλύτερος ημερήσιος εφοδιασμός των πακέτων αποστειρωμένου ιματισμού
και των άλλων ιατροτεχνικών υλικών έτσι ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες των
προγραμματισμένων χειρουργείων αλλά και των έκτακτων όλο το 24ωρο.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ, ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ

ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ.

ΠΡΟΙΠΟΘΕΣΕΙΣ ΣΩΣΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ

ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ.
Η λειτουργία της Κ.Α. προϋποθέτει την ακόλουθη σειρά εργασιών:
1. Παραλαβή ακάθαρτου υλικού
2. Πλύσιμο υλικού
3. Απολύμανση υλικού
4. Δεματοποίηση – Συσκευασία του προς αποστείρωση υλικού
5. Κλιβανισμός – Αποστείρωση
6. Αποθήκευση
7. Παράδοση αποστειρωμένου υλικού στο χειρουργείο ή στα νοσηλευτικά
τμήματα

Επίσης απαιτείται:
 Σωστή αρχιτεκτονική του χώρου με ύπαρξη ανάλογων χωρισμάτων
 Αερισμός- κλιματισμός του χώρου
 Επιλογή και σωστή εφαρμογή μεθόδων αποστείρωσης
 Έλεγχος της αποστείρωσης και τεκμηρίωση αποτελεσμάτων
 Επιλογή και εκπαίδευση του προσωπικού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η εξέλιξη των σύγχρονων νοσοκομείων και η

δημιουργία μεγάλων τομέων χειρουργείων, οδήγησε στην ανάγκη οργάνωσης
τμήματος Κ.Α. και εφοδιασμού με αποστειρωμένα υλικά, για τα χειρουργεία, τα
νοσηλευτικά τμήματα, εργαστήρια και ιατρεία, όπου γίνονται επεμβατικές ή
θεραπευτικές πράξεις.

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΩΣΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ.

Τα αποτελέσματα της σωστής λειτουργίας ενός τμήματος Κ.Α. είναι τα εξής:

 Διεκπεραίωση μεγαλύτερου αριθμού εγχειρήσεων με μικρότερο αριθμό
εργαλείων
 Καλύτερος καθαρισμός και συσκευασία του υλικού από εκπαιδευμένο
μόνιμο προσωπικό.
 Αποσυμφόρηση του άμεσου περιβάλλοντος των χειρουργείων από το
προσωπικό, την κυκλοφορία και το θόρυβο που δημιουργεί η εργασία αυτή.

ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ

ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ.

Η ποιότητα αποτελεί παροχή διαγνωστικών και θεραπευτικών πράξεων, ικανών

να διασφαλίσουν το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με τον ελάχιστο ιατρογενή
κίνδυνο, καθώς και στη μέγιστη δυνατή ικανοποίηση του ασθενή από πλευράς
διαδικασιών, αποτελεσμάτων και ανθρώπινης επαφής. Η πρόληψη των
νοσοκομειακών λοιμώξεων αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της αναβάθμισης της
ποιότητας των Yπηρεσιών Yγείας.
Ο ορισμός της ποιότητας και τα σχετικά πρότυπα μπορούν να τύχουν
εφαρμογής στον τομέα της διοίκησης στο τμήμα της Κ.Α. με σκοπό την
βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών.

ΚΑΘΗΚΟΝΤΑ ΠΡΟΙΣΤΑΜΕΝΟΥ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ.

Ο προϊστάμενος ενός τμήματος Κ.Α. θα πρέπει να:

 Είναι υπεύθυνος για την εφαρμογή των θεσπισμένων κανονισμών
 Είναι ενήμερος για τις εξελίξεις στο χώρο της Αποστείρωσης
 Διασφαλίζει ότι όλο το προσωπικό είναι εκπαιδευμένο και ικανό να
διεκπεραιώνει τα καθήκοντά του
 Διασφαλίζει την επικοινωνία μέσα και μεταξύ των τμημάτων
 Έχει εναλλακτικό σχέδιο σε περίπτωση καταστροφών, επιδημιών και
απρόβλεπτων γεγονότων.

ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΜΗΜΑΤΟΣ

Η οργάνωση του τμήματος της Κ.Α. πρέπει να εξασφαλίζει λογική ροή εργασίας.
 Ο όγκος δουλειάς: Πρέπει να διαιρείται σε τμήματα οργανωμένα και
επιβλεπόμενα.
 Διαχωρισμός εργασιών σε καθαρές και ακάθαρτες
 Θα πρέπει να υπάρχουν χωριστοί χώροι για παραλαβή διαχωρισμό και
απολύμανση υλικών.
 Επιθεώρηση και έλεγχος λειτουργίας των καθαρών υλικών
 Ετοιμασία χειρουργικών set
 Παραμονή πακέτων προς αποστείρωση
 Αποστείρωση
 Αποθήκευση αποστειρωμένων υλικών
 Διανομή αποστειρωμένων υλικών
 Προετοιμασία και αποθήκευση Ά υλών

Κάθε τμήμα θα πρέπει να ελέγχεται από υπεύθυνο άτομο. Συχνές συναντήσεις

μεταξύ των υπευθύνων αποβλέπουν στην καλύτερη λειτουργία του τμήματος.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΗΣΗ

Η οικονομική διαχείριση πρέπει να διασφαλίζει την βιώσιμη λειτουργία του

τμήματος σύμφωνα με τις απαιτήσεις ποιότητας των αποδεκτών και μέσα στον
προβλεπόμενο προϋπολογισμό.
 Πρέπει να γίνεται κοστολόγηση των διαφόρων εργαλείων
 Λεπτομέρειες της κοστολόγησης ηλεκτρονικά καταγεγραμμένες ώστε να είναι
εφικτές οι τροποποιήσεις.

ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΕΝΟΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ

ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ
Τα πρότυπα που αφορούν στην διασφάλιση ποιότητας στο τμήμα της Κ.Α. είναι:
Πρότυπο 1
Τεκμηριωμένο σύστημα ποιότητας
Η εφαρμογή ενός αναγνωρισμένου συστήματος διαχείρισης ποιότητας
εξασφαλίζει ότι όλες οι διαδικασίες της Κ.Α. ακολουθούν ταυτόχρονα πρότυπα.
Η οδηγία 93/42/EEC της Ευρωπαϊκής Κοινότητας απαιτεί όπως οι
κατασκευαστές που τοποθετούν ιατρικά υλικά στην αγορά να συμμορφώνονται
με αποδεκτά πρότυπα ποιότητας.

Πρότυπο 2
Εργαλεία και εξοπλισμός
Τα εργαλεία και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούνται για την επικύρωση των
διαδικασιών ή για την αρχειοθέτηση πρέπει να είναι ακριβή και ρυθμισμένα.
Η βαθμονόμηση των οργάνων μέτρησης θερμοκρασίας και πίεσης καθώς και
των οργάνων καταγραφής τους γίνεται σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό πρότυπο EN
285 και HZN 2010. 1
Ο εξοπλισμός που δεν εμπίπτει στο πρότυπο ρυθμίζεται σύμφωνα με τις οδηγίες
από τον κατασκευαστή.

1
GENERAL MEDICAL DIRECTIVE 93/42/EEC
Για τα πλυντήρια υπάρχουν τα πρότυπα BS 2745 και HZM 2030. 2 Όλος ο
εξοπλισμός πρέπει να περνά από πρόγραμμα προληπτικής συντήρησης.
Τηρούνται αρχεία συντήρησης του εξοπλισμού. Τηρείται πρωτόκολλο των
δοκιμών τους στους κλιβάνους.

Πρότυπο 3
Διαδικασίες
 Οι διαδικασίες πρέπει να είναι σαφής και κατανοητές από το προσωπικό που
θα τις πραγματοποιήσει.

 Το σύστημα ποιότητας δεν πρέπει να έρχεται σε αντίθεση με τις οδηγίες του

Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης ή με τις οδηγίες των
επισκευαστών.
 Οι διαδικασίες πρέπει να καθορίζουν τα άτομα που απαιτούνται για να τις
φέρουν εις πέρας.
 Όλες οι διαδικασίες ελέγχονται ημερομηνιακά και είναι καταγεγραμμένες.
 Τηρείται το πρωτότυπο αρχείο των διαδικασιών.
 Σε βιβλίο τηρούνται οι αλλαγές των διαδικασιών που γίνονται από τον
υπεύθυνο διασφάλισης ποιότητας.
 Οι διαδικασίες πρέπει να είναι και προσβάσιμες από το προσωπικό.
 Η συμμόρφωση με το σύστημα ποιότητας είναι υποχρεωτική.
 Στις διαδικασίες πρέπει να γίνεται ετήσια ανασκόπηση για να ελέγχεται η
καταλληλότητά τους.

Η ποιότητα των Υπηρεσιών Υγείας είναι μετρήσιμη με πληθώρα δεικτών

μέτρησης και, επομένως, επιδέχεται βελτίωσης. Βεβαίως, η εθνική κουλτούρα
και το τοπικό περιβάλλον επηρεάζουν σημαντικά τις προσπάθειες μέτρησης της
Ποιότητας Υγείας, σε παγκόσμιο επίπεδο.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ-ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ - ΑΠΟΡΡΥΠΑΝΣΗ-

ΑΠΟΛΥΠΑΝΣΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ-ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣ

ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ
Η Κ.Α. είναι ένα σύνθετο τμήμα αποτελούμενο από τρεις ζώνες. Σε κάθε μια
από αυτές εφαρμόζονται διαδικασίες τέτοιες ώστε να μπορεί να διασφαλίζεται το
αποτέλεσμα αυτής.

Πρώτη ζώνη: Ακάθαρτων, συλλογές χρησιμοποιηθέντων υλικών που

χρησιμοποιήθηκαν κατά την διάρκεια των χειρουργικών επεμβάσεων.3

Δεύτερη ζώνη: Καθαρών, παραλαβή καθαρού υλικού και προετοιμασία για

αποστείρωση. Στην ζώνη αυτή τα καθαρά υλικά προετοιμάζονται για να
οδηγηθούν στην διαδικασία αποστείρωσης.3

Τρίτη ζώνη: Αποστειρωμένου υλικού, αποθήκευση και διακίνηση στο σημείο

χρήσεως. Στην ζώνη αυτή τα αποστειρωμένα αντικείμενα οδηγούνται στο χώρο
αποθήκευσης για να ακολουθήσει η διανομή τους.

2
GENERAL MEDICAL DIRECTIVE 93/42/EEC
Οι διαδικασίες που εφαρμόζονται στο τμήμα Κ.Α. είναι:
1. Καθαρισμός και απολύμανση χειρουργικών εργαλείων
2. Έλεγχος και πακετάρισμα χειρουργικών εργαλείων
3. Αποστείρωση χειρουργικών εργαλείων3

ΧΩΡΟΣ ΠΑΡΑΛΑΒΗΣ ΚΑΙ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ- ΠΡΩΤΗ ΖΩΝΗ

Ο καθαρισμός και η απολύμανση των εργαλείων αμέσως μετά από την χρήση
αν αυτό είναι εφικτό, βοηθάει στην καλή συντήρηση των εργαλείων αμέσως
μετά από την χρήση, στην καλή συντήρηση των εργαλείων, την αποφυγή
διάβρωσης, αλλά παράλληλα προστατεύει το προσωπικό που είναι υπεύθυνο
για την μεταφορά τους. Οποιοσδήποτε ρύπος μένει πάνω στα εργαλεία κάνει
τον καθαρισμό τους πιο δύσκολο με μεγαλύτερη έτσι πιθανότητα φθοράς του
στην διαδικασία του καθαρισμού.
Πρέπει να απομακρύνονται μετά την λήξη του χειρουργείου με μια βρεγμένη
γάζα τα αίματα, οι ιστοί και τα οστά όσο είναι δυνατόν από τα χρησιμοποιημένα
εργαλεία και να ελέγχονται βάσει εντύπου. Εν συνεχεία, μεταφέρονται στην
πρώτη ζώνη της Κ.Α. συνοδευόμενα από το ειδικό έντυπο καταμέτρησης και
καταγραφής εργαλείων. Αμέσως γίνεται καταμέτρηση αυτών, βάση του εντύπου
από την νοσηλεύτρια της πρώτης ζώνης. Οποιαδήποτε έλλειψη κατά την
παραλαβή καταγράφεται και ενημερώνεται το προσωπικό του χειρουργείου. Το
ίδιο συμβαίνει και με τα άλλα τμήματα των μικροεπεμβάσεων.4

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΟΝ

ΤΡΟΠΟ ΚΑΘΑΡΙΣΜΟΥ

Εργαλεία που σύμφωνα με τον κατασκευαστή τους δεν πλένονται στα

πλυντήρια όπως ευαίσθητα, επιχρωμιωμένα, εργαλεία μικροχειρουργικής
απομονώνονται και ακολουθούν καθαρισμό σε πλυντήρια υπερήχων ή
καθαριότητα με το χέρι.
Φρέζες, πριονάκια, λάμες και άλλα μικρά κοπτικά αντικείμενα, βυθίζονται για
λίγα λεπτά μόνο στο απολυμαντικό υγρό γιατί σκουραίνουν εύκολα λόγω της
ειδικής ποιότητας χάλυβα που έχουν για να είναι κοφτερά και ξεπλένονται
αμέσως.
Οι χειρολαβές τρυπανιών, πριονιών και λοιπών εξαρτημάτων δεν βυθίζονται σε
απολυμαντικό υγρό ή στο νερό. Η όλη διαδικασία της προετοιμασίας γίνεται με
βρεγμένο ύφασμα ή γάζα σε όλες τις φάσεις απολύμανσης- πλυσίματος.

Τα εργαλεία με κανάλια, αυλούς ή κλειστές κοιλότητες πρώτα καθαρίζονται με

ειδικές βούρτσες και νερό με πίεση και στη συνέχεια μπαίνουν στο πλυντήριο
υπερήχων και μετά κανονικό πλυντήριο.
Σύνθετα εργαλεία που δεν αποσυναρμολογούνται απομονώνονται και
ακολουθούν καθαρισμό σε πλυντήριο υπερήχων και στην συνέχεια
καθαρίζονται σε κανονικό κύκλο πλυντηρίου.
Ειδικά καλώδια, ευαίσθητα στην χρήση που αποτελούνται από οπτικές ίνες
καθώς και εργαλεία ενδοσκοπήσεων καθαρίζονται με απορρυπαντικό και
3
Δάλλας Α, Πρότυπα Ποιότητας και προτεινόμενες διαδικασίες για την Κεντρική Αποστείρωση ,
Πρακτικά Ημερίδας Ασηψία- Αντισηψία- Αποστείρωση, Θεσσαλονίκη, 2002.

4
Δάλλας Α, Πρότυπα Ποιότητας και προτεινόμενες διαδικασίες για την Κεντρική Αποστείρωση ,
Πρακτικά Ημερίδας Ασηψία- Αντισηψία- Αποστείρωση, Θεσσαλονίκη, 2002.
απολυμαντικό χρησιμοποιώντας μαλακό πανί, ξεπλένονται με πιστολάκι νερού
και με βοήθεια βούρτσας που εισχωρεί στα κανάλια των ενδοσκοπίων. Μπορούν
να βυθιστούν σε απολυμαντικό υγρό, που έχει τις προδιαγραφές που συνιστά
το εργοστάσιο, μένουν λίγα λεπτά και εν συνεχεία πλένονται με άφθονο νερό-
στεγνώνονται καλά πριν αποστειρωθούν.
Εργαλεία μικροχειρουργικής, λεπτά, νευροχειρουργικά πλένονται χωριστά, για
να αποφεύγονται οι μηχανικές κακώσεις και παραμένουν ελάχιστα στο
απολυμαντικό. Όσα έχουν λεπτότατες κρύπτες στις λαβές τους πρέπει να
καθαρίζονται με μεγαλύτερη προσοχή γιατί τα υπολείμματα των ουσιών στις
κρύπτες δημιουργούν σκουριές. Ο συνδυασμός σαπωνούχου διαλύματος και
απολυμαντικού είναι προτιμότερος για το καλό πλύσιμο. Εάν τα εργαλεία δεν
καθαρίζουν με μαλακό πανί ή σφουγγάρι χρησιμοποιείται τρίχινη βούρτσα και
πιστόλι νερού.

ΑΠΟΛΥΜΑΝΣΗ ΚΑΙ ΠΛΥΣΙΜΟ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΣΤΟ

ΠΛΥΝΤΗΡΙΟ
Για να έχουμε ικανοποιητικό αποτέλεσμα των ακάθαρτων εργαλείων
χρησιμοποιώντας το πλυντήριο απαιτείται κάποια προετοιμασία. Όπως και στο
χέρι η προετοιμασία αρχίζει μέσα στο χειρουργείο κατά την διάρκεια της
χειρουργικής επέμβασης.
Στο πέρας της χειρουργικής επέμβασης όλα τα εργαλεία πρέπει να έχουν
σκουπιστεί με βρεγμένη γάζα και αποστειρωμένο νερό, ώστε να έχουν
απομακρυνθεί έγκαιρα οι λιπαρές ουσίες και το αίμα που συγκρατείται, στα
δοντάκια κυρίως των εργαλείων.
Μετά την επέμβαση όλα τα εργαλεία είτε χρησιμοποιήθηκαν είτε όχι –
τοποθετούνται σε μεγάλο ή μικρό διάτρητο καλάθι με ανοιχτά τα κλείστρα και
ξεπλένονται σε μεγάλη λεκάνη, κάτω από την βρύση με τρεχούμενο νερό. Εάν
έχει προηγηθεί απολυμαντικό υγρό πριν από την χρήση του πλυντηρίου τα
εργαλεία πρέπει να ξεπλυθούν πολύ καλά πριν εισαχθούν στην συσκευή ακόμα
και αν το πλυντήριο έχει πρόπλυση.
Τα πλυντήρια εργαλείων είναι θάλαμος μορφή σήραγγας δηλαδή έχει δυο
πόρτες ασφάλειας. Τα εργαλεία πλένονται με νερό ζεστό το οποίο βγαίνει από
περιστρεφόμενους έλικες με ταχύτητα. Πριν μπει σε λειτουργία το πλυντήριο
πρέπει να προσέχουμε να μην μετακινούνται τα εργαλεία να μην κτυπιούνται
μεταξύ τους αλλά ούτε πάνω στους έλικες. Οι σκάρες είναι συρόμενες.
Τα νεφροειδή, οι λεκάνες, τα κιβώτια δεν μπαίνουν ποτέ πάνω στα εργαλεία
παρά μόνο δίπλα ή σε άλλο θάλαμο πλυντηρίου. Κάθε εβδομάδα γίνεται
γενικός καθαρισμός των πλυντηρίων αλλά και των ελίκων.
Οι δοσολογίες των απορρυπαντικών, απολυμαντικών, διαβρωτικών τηρούνται
αυστηρά βάσει των οδηγιών της κατασκευάστριας εταιρείας ενώ οι
θερμοκρασίες πρόπλυσης και κυρίως πλύσης είναι 40-45ο C διότι εάν είναι
μεγαλύτερη καταστρέφεται η δράση του απορρυπαντικού.
Με το τελικό ξέβγαλμα των εργαλείων και με την βοήθεια των διαβρωτικών
λιπαντικών δεν μένουν στίγματα στα εργαλεία ενώ συγχρόνως βοηθούν στην
σωστή λειτουργία των κλείστρων. Τα εργαλεία μπαίνουν στο πλυντήριο από την
ακάθαρτη ζώνη όταν τελειώσει το πρόγραμμα βγαίνουν στην καθαρή ζώνη
καθαρά απολυμασμένα.

ΠΛΥΣΙΜΟ ΜΕ ΥΠΕΡΗΧΟΥΣ

Τα εργαλεία πριν τοποθετηθούν στο πλυντήριο υπερήχων πλένονται με άφθονο

νερό. Έχει το πλεονέκτημα ότι ο καθαρισμός μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε
σημείο φτάνει το νερό. Έχει πολύ καλή εφαρμογή σε εργαλεία
μικροχειρουργικής, οδοντιατρικά, αυλακωτά, κοίλα με μικρές οπές.
Τα στοιχεία της συσκευής είναι:
 Η πηγή υπερήχων
 Ο μετατροπέας ( των ηλεκτρικών σε υπερήχους )
 Το δοχείο που περιέχει το καθαριστικό υγρό.

Για καλύτερο αποτέλεσμα το νερό πρέπει να είναι αποσταγμένο, οι

καθαριστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται είναι σύμφωνα με τις προδιαγραφές
που συνιστά το εργοστάσιο. Η θερμοκρασία του καθαριστικού υγρού πρέπει να
είναι 25ο C έως 40ο C για σωστό καθαρισμό των εργαλείων. Τα εργαλεία
μικροχειρουργικής πρέπει να πλένονται σε ειδικές θήκες για να μην φθείρονται
οι άκρες.
- Στο πλυντήριο υπερήχων τα εργαλεία και τα όργανα πρέπει να καλύπτονται
εντελώς από το διάλυμα. Ότι εξέχει δεν θα καθαριστεί.
- Τα συναρμολογούμενα όργανα πρέπει να αποσυναρμολογούνται.
- Το διάλυμα πρέπει να αλλάζει σε τακτά χρονικά διαστήματα.
- Το χρονικό διάστημα που απαιτείται συνήθως είναι λίγα λεπτά περίπου.

Στην συνέχεια τα εργαλεία ξεπλένονται προσεκτικά με το χέρι και στεγνώνονται

για να αποστειρωθούν.
Μια φορά το μήνα όλα τα χειρουργικά εργαλεία καθαρίζονται με ειδικό
αντισκωρικό υγρό σε πλυντήριο υπερήχων, ή οπότε χρειαστεί για απομάκρυνση
αποξηραμένων ακαθαρσιών επιφανειακού αποχρωματισμού και σκουριάς.

Όλες οι παραπάνω εργασίες καθαρισμού και απολύμανσης στην ακάθαρτη

περιοχή γίνονται από ένα ή δύο χειριστές οι οποίοι εργάζονται αποκλειστικά σε
αυτή τη ζώνη χωρίς να μετακινείται από και προς την καθαρή περιοχή.
Τα μέτρα προστασίας του προσωπικού που εργάζεται στην ακάθαρτη ζώνη είναι:
 Γάντια
 Μάσκα
 Γυαλιά
 Πλαστική ποδιά

Ο έλεγχος της ποιότητας του καθαρισμού γίνεται:

 Οπτική εντόπιση
 Η δοκιμασία TOSI
 Ανάλυση παραμέτρων όπως ο χρόνος, η θερμοκρασία κ.α.

ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΕΣ

Οι ακτινοβολίες δρουν βλαπτικώς στα μικρόβια. Η βλαπτική δράση των

ακτινοβολιών εκδηλώνεται με δύο τρόπους:
1) Προκαλούν χημικές μεταβολές στο πρωτόπλασμα του μικροβίου, οι οποίες
είναι θανατηφόρες, και
2) δημιουργούν θανατηφόρες μεταλλάξεις.
Υπάρχουν οι υπεριώδες ακτινοβολίες που έχουν μήκος κύματος από 2000 Α
μέχρι 4000 Α, και η ιονίζουσα ακτινοβολία που έχει μήκος κύματος από 2000
Α και κάτω.

Οι υπεριώδεις ακτινοβολίες δεν προσφέρονται για την αποστείρωση

αντικειμένων που έχουν σχετικό πάχος, γιατί η διεισδυτική τους ικανότητα
είναι μικρή. Σήμερα χρησιμοποιούνται και μικρές ειδικές συσκευές, με
υπεριώδεις ακτίνες μήκους κύματος περίπου 2000 Α (οι συσκευές αυτές έχουν
πλάτος 50 εκ., ύψος 20 εκ. και βάθος 20 εκ.), οι οποίες προσφέρουν γρήγορη
(5’ – 10’ λεπτά) αποστείρωση. Εκτός από την αποστειρωτική τους ικανότητα, οι
συσκευές αυτές μπορούν να εκπέμψουν ατμούς όζοντος, που καθαρίζουν τον
αέρα. Οι συσκευές αυτές μπορούν επίσης να διατηρήσουν για πολύ καιρό την
αποστείρωση υλικού, που έχει αποστειρωθεί με άλλο τρόπο. Όταν κάνουμε
αποστείρωση πρέπει να τονισθεί ότι δεν φορτώνουμε τις συσκευές αυτές με
πολλά αντικείμενα, ούτε αποστειρώνουμε αντικείμενα με πάχος. Η χρήση των
συσκευών αυτών είναι απλή.
Έχουν καταστρεπτική δράση για τα μικρόβια. Δεν καταστρέφουν όμως τους
σπόρους τους. Όπως είναι γνωστό το ηλιακό φως περιέχει υπεριώδεις ακτίνες.
Για να έχουμε όμως στην πράξη ισχυρή υπεριώδη ακτινοβολία,
χρησιμοποιούμε λαμπτήρες από ατμό υδραργύρου. Οι λαμπτήρες αυτοί
χρησιμοποιούνται για την αποστείρωση επιφανειών, δωματίων, χώρων, όπως
π.χ. στα χειρουργεία ή σε ειδικούς θαλάμους μικροβιολογικών εργαστηρίων. Η
UV ακτινοβολία δεν είναι ούτε μια πρακτική ούτε αποτελεσματική μέθοδος στις
περισσότερες καταστάσεις.

Η ιονίζουσα ακτινοβολία έχει μεγαλύτερη διεισδυτικότητα και πιο

αποτελεσματική δράση επί των μικροβίων, από ότι έχουν οι υπεριώδεις ακτίνες.
Φονεύει ταχύτατα τους σπόρους των μικροβίων.

Η ανθεκτικότητα των ιών στην ιονίζουσα ακτινοβολία είναι αντίστροφη του

μεγέθους τους. Η δράση της είναι είτε άμεση και προκαλεί ιονισμό του
δεσοξυριβονουκλεϊνικού οξέος του μικροβίου, είτε έμμεση και προκαλεί
ιονισμό του νερού, ο οποίος στη συνέχεια επιδρά επί του
δεσοξυριβονουκλεϊνικού οξέος, εφαρμογή της περιορίζεται στο εργαστήριο και
αυτό γιατί αφ’ ενός είναι γενικά πολύ επικίνδυνη για τον άνθρωπο και αφ’
ετέρου γιατί για την καταστροφή απλών μικροβίων χρειάζεται ασύγκριτα
μεγαλύτερες δόσεις από εκείνες που αρχίζουν να είναι επικίνδυνες για τον
ανθρώπινο οργανισμό. Οι σχετικές εγκαταστάσεις στοιχίζουν επίσης πανάκριβα,
γι’ αυτό και χρησιμοποιούνται μόνο σε βιομηχανική κλίμακα.
Σε αυτές ανήκουν οι ακτίνες Χ, οι καθοδικές ακτίνες και οι ακτίνες ραδίου.
Σήμερα χρησιμοποιούνται ακτίνες γ, από κοβάλτιο 60, για την αποστείρωση
διαφόρων ιατρικών ειδών, όπως σύριγγες, βελόνες, καθετήρες, χειρουργικά
ράμματα, χειρουργικά γάντια και άλλα είδη που κατασκευάζονται από
πλαστική ύλη και σελοφάν. Είναι κατάλληλη για θερμοευαίσθητα υλικά, καθώς
τα αποστειρώνει χωρίς ανύψωση της θερμοκρασίας τους, αλλά δεν αποτελεί
και την ιδανική λύση, διότι καταστρέφει ορισμένα υλικά. Επιπλέον σοβαρά
προβλήματα συμβαίνουν με τους πλαστικούς καθετήρες της καρδιάς, διότι
γίνονται εύθραυστοι με την ακτινοβολία και υπάρχει κίνδυνος να σπάσουν στην
καρδιά του αρρώστου.

ΘΕΡΜΟΤΗΤΑ
Η διαδικασία της αποστείρωσης πρέπει να εξασφαλίζει την απομάκρυνση ή την
καταστροφή όλων των ζώντων μικροοργανισμών, ακόμη και των πιο ανθεκτικών
μορφών τους, όπως είναι οι σπόροι τους. Αυτό είναι απαραίτητο, διότι σε
ορισμένα μέρη του σώματος του ανθρώπου δεν επιτρέπεται η ύπαρξη ούτε ενός
μικροοργανισμού. Τα χειρουργικά εργαλεία και ο ιματισμός πρέπει να είναι
αποστειρωμένα.
Οι μικροοργανισμοί καταστρέφονται δυσκολότερα με την υγρή θερμότητα παρά
με την ξηρή. Το βράσιμο του νερού δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για
αποστείρωση διότι δεν καταστρέφει τους σπόρους των μικροοργανισμών για
τους οποίους πρέπει να χρησιμοποιηθεί θερμοκρασία άνω των 100 ο C, που
είναι το σημείο βρασμού του νερού.
Στα αυτόκαυστα, με υγρή θερμότητα επιτυγχάνεται η αποστείρωση σε
θερμοκρασία 121ο C για 15’, ή σε 126ο C για 10’.
Στους κλίβανους με ξηρή θερμότητα χρειάζεται θερμοκρασία 160 ο C για 60’ ή
180ο C για 30’.
Η θερμότητα είναι ο σπουδαιότερος φυσικός παράγοντας που χρησιμοποιείται
για την καταστροφή των μικροβίων. Καταστρέφει κυρίως το κυτταρόπλασμα των
μικροβίων και προκαλεί πήξη, μετουσίωση και βραδεία οξείδωση των
πρωτεϊνών.
Η θερμότητα εφαρμόζεται στην αποστείρωση με δυο τρόπους:
1) Ως υγρή και
2) ως ξηρή

Η υγρή αποστείρωση θερμότητας είναι πιο δραστική από την ξηρή, διότι με
την παρουσία νερού ή υδρατμών οι φυτικές μορφές των μικροβίων φονεύονται
σε πιο χαμηλή θερμοκρασία και σε λιγότερο χρόνο. Προκαλεί πήξη και
μετουσίωση των πρωτεϊνών, όπως ο βρασμός μετουσιώνει το λεύκωμα του
αυγού. Τα περισσότερα μη σπορογόνα μικρόβια, οι μύκητες και οι
περισσότεροι ιοί των ζώων φονεύονται εντός 10’, σε θερμοκρασία από 50 ο C έως
65ο C. Οι σπόροι των μικροβίων και ορισμένοι ιοί πιο ανθεκτικοί φονεύονται
εντός 10’ – 12’, σε θερμοκρασία 100 ο C– 121ο C. Επίσης η υγρή θερμότητα
παρατείνεται, όταν το σώμα που πρόκειται να αποστειρωθεί είναι μεγάλο, ώστε
να μπορεί η απαιτούμενη θερμότητα να φτάσει στο κέντρο του.
Εφαρμόζεται για την αποστείρωση:
α) ιατρικών εργαλείων,
β) συριγγών – βελονών,
γ) μικροβιολογικών θρεπτικών υλικών,
δ) χειρουργικών ειδών και
ε) φαρμάκων και διαλυμάτων.

Δεν εφαρμόζεται για την αποστείρωση:

α) οπτικών οργάνων,
β) ειδών από πολυαιθυλένιο,
γ) αντιτοξινών και
δ) ορισμένων ορμονών και φαρμάκων, όπως η ινσουλίνη και η ατροπίνη.

Η υγρή θερμότητα μπορεί να εφαρμοσθεί:

α) ως βρασμός στους 100ο C,
β) ως υδρατμοί σε 100ο C, χωρίς πίεση και
γ) ως υδρατμοί υπό πίεση (αυτοκαυστό).
Τα κύρια πλεονεκτήματα της αποστείρωσης ατμού είναι η απλότητα, οι σχετικά
σύντομοι χρόνοι επεξεργασίας, και η έλλειψη τοξικών υπολειμμάτων του. Το
κύριο μειονέκτημά του είναι η σχετικά υψηλή θερμοκρασία (γενικά
χαμηλότερη από την ξηρά θερμότητα, εντούτοις) και δεν εφαρμόζεται για τα
προϊόντα που είναι ευαίσθητα στην υγρασία.
Η ξηρά αποστείρωση θερμότητας είναι μια σχετικά απλή διαδικασία που
περιλαμβάνει την έκθεση του προϊόντος στον καυτό αέρα σε μια κατάλληλη
μεγέθους αίθουσα. Για να βεβαιωθεί η ομοιομορφία της θερμοκρασίας στο
θάλαμο, ο αέρας κυκλοφορεί μέσο ενός συστήματος ανεμιστήρων/
εξαεριστήρων. Τα χαρακτηριστικά προϊόντα που αποστειρώνονται από την ξηρά
θερμότητα, εκτός από τα φιαλίδια, περιλαμβάνουν τα σταθερά ξηρά
φαρμακευτικά είδη, τα πετρέλαια, και τα προϊόντα σκόνης θερμότητας που
είναι στο χώρο θερμότητας και αλλά είτε ευαίσθητα στην υγρασία είτε μη
διαπερασμένα από την υγρή θερμότητα προϊόντα - υλικά. Τα κύρια
πλεονεκτήματα της ξηράς αποστείρωσης θερμότητας είναι η απλότητα, η
δύναμη διείσδυσης, και η έλλειψη τοξικών υπολειμμάτων. Τα μειονεκτήματά
της είναι ο σχετικά μακροχρόνιος χρόνος επεξεργασίας και η υψηλή
θερμοκρασία, η οποία περιορίζει τους τύπους προϊόντων και υλικών
συσκευασίας συμβατών με αυτήν την διαδικασία.
Οι αποστειρωτές ξηρής - θερμότητας (φούρνοι) είναι καλοί στα υγρά κλίματα
αλλά χρειάζονται το συνεχή ανεφοδιασμό ηλεκτρικής ενέργειας, που έτσι τους
καθιστά μη πρακτικούς σε πολλές μακρινές (αγροτικές) περιοχές. Επιπλέον, η
αποστείρωση με ξηρή - θερμότητα, απαιτεί τη χρήση υψηλότατων
θερμοκρασιών, και γι’ αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο με αντικείμενα
γυαλιού ή μετάλλων. Όταν είναι διαθέσιμη η ξηρά θερμότητα τότε είναι ένας
πρακτικός τρόπος να αποστειρωθούν οι βελόνες και διάφορα άλλα όργανα.
Συστήνεται ένας φούρνος μεταφοράς με μια μονωμένη αίθουσα από ανοξείδωτο
χάλυβα και ένα διατρυπημένο ράφι για να επιτρέπει την κυκλοφορία του
καυτού αέρα, αλλά η αποστείρωση ξηρής -θερμότητας μπορεί να επιτευχθεί και
με έναν απλό φούρνο εφ' όσον όμως το θερμόμετρο χρησιμοποιείται για να
ελέγχει τη θερμοκρασία μέσα στο φούρνο.
Η αποτελεσματικότητα της αποστείρωσης με ξηρή - θερμότητα ολοκληρώνεται
από τη θερμική διεξαγωγή (θερμότητα). Αρχικά, η θερμότητα απορροφάται από
την εξωτερική επιφάνεια ενός στοιχείου και περνά έπειτα στο επόμενο στρώμα.
Τελικά, ολόκληρο το αντικείμενο φθάνει στη θερμοκρασία που απαιτείται για
αποστείρωση. Ο θάνατος των μικροοργανισμών εμφανίζεται με την ξηρά
θερμότητα λόγω της διαδικασίας αργής καταστροφή των πρωτεϊνών τους. Η
αποστείρωση με ξηρή θερμότητα παίρνει περισσότερο χρόνο από αυτήν με τον
ατμό, επειδή η υγρασία στη διαδικασία αποστείρωσης ατμού επιταχύνει
σημαντικά τη διείσδυση της θερμότητας και το χρόνο που απαιτείται για να
σκοτωθούν οι μικροοργανισμοί.
Ακριβώς όπως με την αποστείρωση ατμού, είναι κρίσιμος ο λεπτομερής
καθαρισμός του αντικειμένου πριν από την ξηρή αποστείρωση θερμότητας. Εάν
ένα όργανο δεν είναι κατάλληλα καθαρισμένο, η αποστείρωση δεν μπορεί να
είναι εξασφαλισμένη, ανεξάρτητα από το πόσο πολύ το όργανο θερμαίνεται.
Αποβάλλει τα προβλήματα "υγρών πακέτων" στα υγρά κλίματα. Τα πλαστικά
και λαστιχένια στοιχεία είναι ένα μειονέκτημα της ξηρής - θερμότητας γιατί δεν
μπορούν να αποστειρωθούν επειδή οι θερμοκρασίες που χρησιμοποιούνται
είναι (160–170 οC) και είναι πάρα πολύ υψηλές για αυτά τα υλικά. Η ξηρά
θερμότητα διαπερνά τα υλικά αργά και άνισα. Απαιτεί φούρνο και συνεχή πηγή
ηλεκτρικής ενέργειας.
Είναι συχνά η καλύτερη επιλογή για να αποστειρώσουμε στοιχεία που θα
ανεχτούν υψηλές θερμοκρασίες. Οι ξηρές διαδικασίες αποστείρωσης
θερμότητας είναι γενικά λιγότερο περίπλοκες από τις διαδικασίες με ατμό, αν
και υψηλότερη θερμοκρασία ή και πιο μακροχρόνιοι χρόνοι έκθεσης
απαιτούνται επειδή η μικροβιακή φονικότητα με την ξηρά θερμότητα είναι
πολύ χαμηλότερη από αυτήν με διαποτισμένο ατμό στην ίδια θερμοκρασία.
Η αποστείρωση με ξηρή θερμότητα σε ηλεκτρικό κλίβανο ή κλίβανο γκαζιού
είναι η κατάλληλη μέθοδος για εργαλεία που αντέχουν σε θερμοκρασία 170 ο C
(340ο F). Αυτή η μέθοδος, επομένως, δεν είναι κατάλληλη για την αποστείρωση
πλαστικών συριγγών πολλαπλής χρήσης. Είναι λιγότερο δραστική από την υγρή
θερμότητα. Προκαλεί βραδεία οξείδωση των πρωτεϊνών των μικροβίων όπως
προαναφέραμε.
Εφαρμόζεται για την αποστείρωση:
α) γυάλινων σκευών του εργαστηρίου,
β) συριγγών και βελονών,
γ) λιπών, ελαίων και κηρών,
δ) μεταλλικών εργαλείων που δεν καταστρέφονται από αυτήν,
ε) ειδών πορσελάνης,
στ) διηθητικού χάρτου και
ζ) βάμβακος.

Ένδειξη άλλωστε της σωστής θερμάνσεως είναι ότι το βαμβάκι και το χαρτί
παίρνουν από τη μερική απανθράκωση υποκίτρινη χροιά.
Δεν εφαρμόζεται για την αποστείρωση:
α) διαλυμάτων,
β) ρούχων,
γ) αντικειμένων από ελαστική ή πλαστική ύλη και
δ) εργαλείων που καταστρέφονται από αυτή.

Η ξηρή θερμότητα μπορεί να εφαρμοσθεί:

α) με γυμνή φλόγα και
β) σε ξηροκλίβανο.

ΚΛΙΒΑΝΟΣ ΠΑΣΜΑΤΟΣ
Ως αποστειρωτικό μέσο, χρησιμοποιούν μια μικρή, πατενταρισμένη
συσκευασία που περιέχει υπεροξείδιο του υδρογόνου (Η 2Ο2) σε συγκεκριμένη
ποσότητα και πυκνότητα, η οποία εισάγεται στο θάλαμο της αποστείρωσης και
διαχέεται ομοιόμορφα σε όλο το χώρο, στις εξωτερικές αλλά και στις εσωτερικές
επιφάνειες κάθε αντικειμένου.
Ακολουθεί η διάσπαση του Η2Ο2 σε ιονισμένα σωματίδια υψηλής
αποστειρωτικής ικανότητας, τα οποία, ενεργά πλέον, επιδρούν μεταξύ τους,
σχηματίζοντας ενώσεις που διασπούν και καταστρέφουν την κυτταρική
μεμβράνη, τα νουκλεϊκά οξέα και τα ένζυμα σε όλο το φάσμα των
μικροοργανισμών. Η μορφή αυτή της ύλης των ιονισμένων σωματιδίων
ονομάζεται πλάσμα και αποτελεί την τέταρτη κατάσταση της ύλης.
Μετά τη διάσπαση των μικροοργανισμών, τα σωματίδια αυτά διασπώνται σε
οξυγόνο και υδρατμούς, τα πιο προσφιλή στοιχεία προς τη φύση, το
περιβάλλον, το προσωπικό και τους ασθενείς. Γι' αυτό το λόγο έχει αποδειχθεί
μέσω κλινικών μελετών ότι η αποστείρωση πλάσματος υπεροξειδίου του
υδρογόνου είναι η μόνη διαδικασία θερμοευαίσθητων υλικών, η οποία δε φέρει
καμία υποψία πρόκλησης καρκίνου.
Η διάρκεια του κύκλου αποστείρωσης, ανάλογα με το μέγεθος του κλιβάνου,
διαρκεί λιγότερο από μία ώρα, πράγμα που αποδίδει μεγάλα οικονομικά
οφέλη, εξοικονομώντας χρήματα και μειώνοντας το σύνηθες κόστος λειτουργίας
των χειρουργείων.
Τα συστήματα αποστείρωσης είναι συμβατά με πλαστικά και μεταλλικά υλικά,
καθώς και με το σύνολο των ευαίσθητων και μη σε θερμοκρασία και υγρασία
χειρουργικών εργαλείων και οργάνων. Πλαστικά διαφορετικής πυκνότητας και
σύστασης, καλώδια, ειδικά μέταλλα, λεπτά χειρουργικά εργαλεία, εργαλεία που
έχουν δύσκολες επιφάνειες ή αρθρώσεις, αυλοί μικρής και μεγάλης διαμέτρου
και ενδοσκόπια είναι μερικές από τις κατηγορίες νοσοκομειακού εξοπλισμού
που μπορούν ν' αποστειρωθούν σ' αυτά. Και όλα αυτά χωρίς καμία απολύτως
φθορά στον πολύτιμο νοσοκομειακό εξοπλισμό.
Πλήθος μελετών συμβατότητας έχουν αποδείξει ότι η αποστειρωτική διαδικασία
μέσω των κλιβάνων αποτελεί πλέον μια απλή, καθημερινή διαδικασία, ακόμη
και για τα εργαλεία του χειρουργείου, που αποτελούν τις πιο συνήθεις
περιπτώσεις όπου απαιτείται η όσο το δυνατόν πιο άμεση επιστροφή τους στους
χρήστες.
Μετά το πέρας του κύκλου αποστείρωσης, τα αποστειρωμένα εργαλεία μπορούν
να δοθούν κατευθείαν για χρήση, καθώς δε σημειώνεται καμία καθυστέρηση
λόγω απαέρωσης ή άλλης ειδικής επεξεργασίας των εργαλείων.
Πλεονεκτήματα του κλιβάνου πλάσματος:
 Ευκολία στη χρήση
 Σύντομος κύκλος, γρήγορη επιστροφή εργαλείων στο χρήστη
 Ασφάλεια προς το περιβάλλον και το χρήστη
 Διπλή δράση αποστειρωτικής διαδικασίας
 Εγγύηση ποιότητας
 Εξοικονόμηση χρημάτων λόγω της φιλικότητάς του προς τα εργαλεία -
έλλειψη πρόκλησης φθοράς
 Εκπαίδευση του χρήστη
 Πιστοποίηση χρήσης των δεικτών και αναλωσίμων του κατασκευαστικού
οίκου
 Άμεση ανταπόκριση τεχνικής υποστήριξης-έμπειρο, εξουσιοδοτημένο τεχνικό
προσωπικό
 Κάλυψη όλων των σχετικών διεθνών οδηγιών και οργανισμών τυποποίησης
(ISO, FDA, σήμανση CE)
 Πλήθος κλινικών μελετών τοξικότητας υλικών
 Πλήθος μελετών συμβατότητας υλικών, δυνατότητα διενέργειας μελέτης
συμβατότητας κατά παραγγελία του χρήστη
 Αποτελεσματικότητα κατά των λοιμώξεων

ΆΛΛΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ

Αποστείρωση αερίου
Η αποστείρωση αερίου χρησιμοποιεί ένα μικροβιοκτόνο αέριο σε μια χαμηλή
θερμοκρασία σε ένα αεροστεγές σύστημα και πρέπει μόνο να χρησιμοποιηθεί
για να απολυμάνει τον ευαίσθητο εξοπλισμό θερμότητας. Όταν αγοράζοντας ή
αντικαθιστώντας τον εξοπλισμό, είναι πάντα προτιμητέο να αποκτηθούν τα
όργανα ή οι συσκευές που μπορούν να αποστειρωθούν χρησιμοποιώντας τον
ατμό. Επιπλέον, οποιοσδήποτε εξοπλισμός που αποστειρώνεται συνήθως
χρησιμοποιώντας το αέριο πρέπει να αξιολογηθεί για την καταλληλότητά του
για να υποβληθεί στην αποστείρωση ατμού.
Όλοι οι απαραίτητοι όροι για την αποστείρωση, δηλ. θερμοκρασία, υγρασία,
συγκέντρωση αερίου και διάρκεια της έκθεσης πρέπει να επιτευχθούν σε όλες
τις εσωτερικές και εξωτερικές επιφάνειες του αντικειμένου που αποστειρώνεται.
Όποτε η αποστείρωση αερίου θεωρείται ως εναλλακτική λύση της αποστείρωσης
ατμού, μια πλήρης αξιολόγηση των σχετικών κινδύνων συμπεριλαμβανομένων
των τοξικολογικών κινδύνων για το προσωπικό και τους ασθενείς, και των
οφελών όπως η παρατεταμένη χρήση - ζωής του εξοπλισμού, απαιτείται. Η
επιλογή των διαδικασιών αποστείρωσης αερίου και η ταξινόμηση των αγαθών
που υποβάλλονται στην αποστείρωση αερίου πρέπει να πραγματοποιηθούν
κατόπιν διαβουλεύσεων με τον επιδημιολόγο νοσοκομείων. Η περιφερειακή
συγκέντρωση της αποστείρωσης αερίου είναι ενδεδειγμένη

Γλουταραλδεύδη
Η γλουταραλδεϋδη είναι συνήθως διαθέσιμη σε υδατικό διάλυμα 2%, το οποίο
χρειάζεται να ενεργοποιηθεί πριν από τη χρήση του. Η ενεργοποίηση
περιλαμβάνει προσθήκη σκόνης ή υγρού ρυθμιστικού διαλύματος που
προσφέρεται μαζί, αυτό κάνει το διάλυμα αλκαλικό.
Ολική εμβάπτιση στο ενεργοποιημένο διάλυμα καταστρέφει τις βλαστικές
μορφές των βακτηριδίων, τους μύκητες και τους ιούς, γενικά, σε 30 λεπτά. Για
την καταστροφή των σπόρων απαιτείται εμβάπτιση 10 ωρών (αποστείρωση).
Μετά την εμβάπτιση, όλα τα εργαλεία πρέπει να πλένονται προσεκτικά με
απεσταγμένο νερό, ώστε να απομακρυνθούν όλα τα υπολείμματα της
γλουταραλδεϋδης. Μετά την εμβάπτιση και το πλύσιμο, τα εργαλεία πρέπει να
μεταχειρίζονται με αποστειρωμένες λαβίδες και γάντια και να στεγνώνονται
μόνο με αποστειρωμένες πετσέτες, για να προλαμβάνεται η επαναμόλυνσή
τους.
Τα ενεργοποιημένα διαλύματα πρέπει να μη φυλάσσονται περισσότερο από δύο
εβδομάδες, αν και μερικά εμπορικά διαλύματα μπορεί να διατηρούνται
σταθερά για μακρύτερο διάστημα. Το διάλυμα πρέπει να πετιέται, όταν
θολώνει.
Πρόσφατα, έχουν παραχθεί σταθερά διαλύματα γλουταραλδεϋδης που δεν
απαιτούν ενεργοποίηση. Τα δεδομένα, όμως, που υπάρχουν από τη χρήση
τους, είναι ανεπαρκή, ώστε να συστηθούν σήμερα.
Τα διαλύματα γλουταραλδεϋδης είναι δαπανηρά. Παράγουν τοξικό ερεθιστικό
ατμό, που πρέπει να αποφεύγεται από αυτούς που το χρησιμοποιούν. Επαφή
του υγρού με το δέρμα πρέπει, επίσης να αποφεύγεται.

Αντισηπτική Επεξεργασία – Διήθηση

Η μέθοδος αυτής της αποστείρωσης διαφέρει από τις άλλες, γιατί ενώ όλοι οι
τρόποι αποστείρωσης φονεύουν τα μικρόβια, ή αναστέλλουν τον
πολλαπλασιασμό τους, η διήθηση τα κατακρατεί.
Χρησιμοποιείται για την αποστείρωση υγρών, τα οποία αλλοιώνονται στην
ελάχιστη θέρμανση. Έτσι πολλά εμβόλια, θεραπευτικοί οροί, θρεπτικά υλικά,
που χρησιμεύουν στην καλλιέργεια μικροβίων, και πολλά φάρμακα που
καταστρέφονται από τη θέρμανση ή τα αντισηπτικά, αποστειρώνονται με τη
μέθοδο αυτή. Επίσης μπορεί να αποστειρωθεί και το πόσιμο νερό.

Για να πετύχουμε τη διήθηση, αναγκάζουμε τα υγρά να διέλθουν μέσα από

ηθμούς μικροβιοκρατών. Οι ηθμοί αυτοί είναι κατασκευασμένοι από
πορσελάνη, αμίαντο, πυριτική γη, κυτταρίνη κλπ.
Έχουν πόρους οι οποίοι είναι μικρότατοι και έτσι συγκρατούν τα μικρόβια. Οι
ηθμοί της διηθήσεως πρέπει πριν από τη χρήση τους να ελέγχονται μήπως
έχουν μικρές ρωγμές, γιατί τότε είναι άχρηστοι. Επίσης πρέπει να καθαρίζονται
πριν από τη χρήση τους με ζεστό νερό και σκόνη χλωριούχου ασβεστίου 1- 2%
και να αποστειρώνονται σε ατμοκλίβανο επί 20 λεπτά στους 121 ο C, αφού
πρώτα τοποθετηθούν μέσα σε γυάλινους κυλίνδρους. Η διήθηση γίνεται είτε με
πίεση, είτε με δημιουργία κενού με απορρόφηση. Η διήθηση με πίεση επειδή
είναι πολύπλοκη, χρησιμοποιείται μόνο για τα γλοιώδη υγρά, ενώ η διήθηση με
αναρρόφηση, σαν πιο απλή, είναι αυτή που κυρίως χρησιμοποιείται. Για τη
διήθηση, εκτός από τους ηθμούς, απαιτείται ειδική φιάλη, η οποία
αποστειρώνεται σε αυτόκαυστο, στους 120ο C και αεραντλία.
Πολλά υγρά φαρμακευτικά και βιολογικά προϊόντα δεν μπορούν να
αντισταθούν σε οποιαδήποτε μορφή θερμικής αποστείρωσης και έτσι τα
περισσότερα από αυτά στέλνονται για διήθηση ώστε να αποστειρωθούν και
τοποθετούνται έπειτα στα ήδη προαποστειρωμένα εμπορευματοκιβώτια και σε
ένα περιβάλλον αποστειρωμένων δωματίων. Όπως αναφέρεται παραπάνω,
μερικά θερμοασταθή υγρά προϊόντα έχουν καταδειχθεί για να είναι συμβατά με
την αποστείρωση ακτινοβολίας. Η αποστείρωση με διήθηση περιλαμβάνει τη
διάβαση της λύσης μέσο ενός αποστειρωμένου μικροβιολογικού φίλτρου 0,1
έως 0,22 χιλ. και τη σύλληψη του διηθήματος σε ένα προαποστειρωμένο μαζικό
εμπορευματοκιβώτιο. Το υγρό από το μαζικά εμπορευματοκιβώτια πρέπει
έπειτα να διανέμεται για αντισηπτική προστασία στα προαποστειρωμένα
εμπορευματοκιβώτια όπως τα μπουκάλια, τα φιαλίδια ή τις σύριγγες. Σε
μερικές περιπτώσεις, το υλικό το γεμίζουν με αποστειρωμένη ξηρά σκόνη ή
πρέπει να λυοφιλοποιηθεί προτού να πάει το εμπορευματοκιβώτιο, για να
βεβαιωθεί η σταθερότητα ζωής του προϊόντος στο ράφι.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ:
Όπως υποδεικνύεται προς το παρόν, ο υγρός ατμός, ο θερμός ατμός και τα μη
υγροποιημένα αέρια, οι ακτινοβολίες, όλα έχουν τη δυνατότητα να έχουν
επιπτώσεις στον κύκλο αποστείρωσης και επομένως στη στειρότητα των
πορωδών φορτίων. Ο βαθμός στον οποίο η διαδικασία θα επηρεαστεί θα
εξαρτηθεί από την έκταση του προβλήματος και τον τύπο του φορτίου. Η ορθή
πρακτική δείχνει ότι πρέπει να γνωρίζουμε τον όρο του ατμού που
χρησιμοποιείται για την αποστείρωση του εξοπλισμού ή των πορωδών φορτίων.
Η περιοδική δοκιμή της ποιότητας του ατμού απαιτείται για να ανιχνεύσει
οποιαδήποτε παροδικά ή εποχιακά προβλήματα που μπορούν να υπάρξουν. Τα
κατάλληλα σχεδιασμένα, κατασκευασμένα και διατηρημένα συστήματα
διανομής ατμού είναι κρίσιμα για να ικανοποιήσουν την απαίτηση για την
κατάλληλη αποστείρωση.
ΕΙΔΗ ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΩΝ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ
ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗ ΕΝΟΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ
Απορρυπαντικά και απολυμαντικά για χρήση στο χέρι, με βυθισμό ή σε λουτρό
υπερήχων χειρουργικών εργαλείων, εξαρτημάτων και υλικών
- Απορρυπαντικά και απολυμαντικά για χρήση στο χέρι, με βυθισμό ή σε
λουτρό υπερήχων εύκαμπτων και άκαμπτων ενδοσκοπίων
- Αλκαλικά και ενζυματικά απορρυπαντικά για χημικοθερμική απολύμανση σε
αυτόματα πλυντήρια εργαλείων, υλικών μονάδος, αναισθησιολογικού υλικού,
ενδοσκοπίων, θερμοευαίσθητων υλικών και σκοραμίδων
- Απολυμαντικά για χημικοθερμική απολύμανση σε αυτόματα πλυντήρια
ενδοσκοπίων και θερμοευαίσθητων υλικών
- Καθαριστικά και απολυμαντικά επιφανειών και δαπέδων
- Απολυμαντικά-αντισηπτικά χεριών.
ΠΙΟ ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ:
 ΑΛΔΕΥΔΕΣ
 ΑΛΚΟΟΛΕΣ
 ΑΛΟΓΟΝΑ
 ΙΩΔΔΙΟ
 ΦΑΙΝΟΛΕΣ
 ΕΝΩΣΕΙΣ ΤΕΤΑΡΟΤΑΓΟΥΣ ΑΜΜΩΝΙΟΥ
 ΑΜΦΟΥΛΥΤΕΣ
 ΣΚΕΥΑΣΜΑΤΑ ΥΔΡΑΡΓΥΡΟΥ
 ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΑ ΑΕΡΙΑ
 ΔΙΓΟΥΑΝΙΝΕΣ
 ΕΠΙΦΑΝΕΙΟΔΡΑΣΤΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ

ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΑΤΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΘΑΡΙΣΜΑ ΤΩΝ

ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ
 Τα εργαλεία πρέπει να πλένονται και καθαρίζονται το ταχύτερο δυνατό μετά
την χρήση τους.
 Τα καινούρια εργαλεία πρέπει πριν από την πρώτη τους αποστείρωση και
χρήση να καθαρίζονται καλά.
 Πρέπει να ακολουθούνται οι οδηγίες της κατασκευάστριας εταιρείας.
 Στον καθαρισμό με το χέρι οι μεταλλικές βούρτσες χρησιμοποιούνται
ελάχιστα σε ανθεκτικά μόνο εργαλεία.
 Συνιστάται η χρήση αποσταγμένου νερού.
 Διαβρωμένα, φθαρμένα και πορώδη εργαλεία αποθηκεύονται χωριστά ή
απομακρύνονται.
 Πρέπει να ακολουθούνται πιστά όλες οι παράμετροι που αφορούν αυτήν την
διαδικασία όπως ο χρόνος ή η θερμοκρασία κ.α.
 Τα αρθρωτά και περιστρεφόμενα εργαλεία πρέπει να λύνονται πριν την
διαδικασία.

ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΚΑΘΑΡΤΗ ΖΩΝΗ

Οι χειριστές έχουν την ευθύνη για τις εργασίες που πραγματοποιούνται οι
οποίες περιγράφονται ως εξής:
 Καταμέτρηση χειρουργικών εργαλείων
 Διαχωρισμός χειρουργικών εργαλείων σύμφωνα με τις οδηγίες του
κατασκευαστή
 Πλύσιμο χειρουργικών εργαλείων σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή
 Φόρτωμα δίσκων πλυντηρίου
Οι χειριστές γνωρίζουν :
α) την λειτουργία των πλυντηρίων τα οποία ελέγχουν καθημερινά και
β) τη δράση των απορρυπαντικών, ώστε να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα
προστασίας.
Με την ευθύνη της προϊσταμένης/νου της Κ.Α. τηρούνται τα ακόλουθα έντυπα:
 Οδηγίες χρήσης και συντήρησης πλυντηρίου – πληροφοριακά φυλλάδια και
δελτία δεδομένων ασφάλειας απορρυπαντικών –φυλλάδιο << φροντίδα και
συντήρηση χειρουργικών εργαλείων>>.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΖΩΝΗ ( ΚΑΘΑΡΗ ΖΩΝΗ )

Για να συμμορφωθεί η Κ.Α. νε την Ευρωπαϊκή οδηγία MDD93/4 EEC πρέπει ο
έλεγχος ή συλλογή και η συσκευασία των υλικών να γίνεται σε ελεγχόμενο,
καθαρό περιβάλλον. Το περιβάλλον στο οποίο συντελούνται ο έλεγχος, η
συλλογή και η συσκευασία των προς αποστείρωση ειδών, πρέπει να έχει
σχεδιασθεί και να ελέγχεται ώστε να αριστοποιεί το αποτέλεσμα της
αποστείρωσης, να ελαχιστοποιεί την δυνατότητα μόλυνσης των υλικών και να
παρέχει ασφαλές εργασιακό περιβάλλον.
 Ο καθαρός χώρος πρέπει να χωρίζεται με τοίχους από τα υπόλοιπα
 Η περιοχή πρέπει να αερίζεται μηχανικά ώστε να εξασφαλίζεται
φιλτραρισμένος αέρας όπως καθορίζεται στο πρότυπο BS5295-ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΕ ΚΛΕΙΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ-ΚΛΑΣΗ
 Το σύστημα εξαερισμού πρέπει να είναι κατάλληλο ώστε να παρέχει άνετο
εργασιακό περιβάλλον
 Η θερμοκρασία πρέπει να ρυθμίζεται μεταξύ 18-22ο C
 Η υγρασία μεταξύ 35-60%
 Το φινίρισμα των τοίχων πρέπει να είναι ομαλό για συχνό καθαρισμό
 Οι ενώσεις μεταξύ τοίχων, πατωμάτων και ορόφων πρέπει να είναι
καλυμμένες και επίπεδες
 Οι υποδοχές στους τοίχους πρέπει να είναι ισοεπίπεδες με τις επιφάνειες των
τοίχων
 Ο φωτισμός πρέπει να είναι επαρκής, ώστε να επιτρέπει τον έλεγχο των
εργαλείων. Τα φωτιστικά σώματα πρέπει να έχουν λείες, καθαριζόμενες
ανθεκτικές σε φορτία επιφάνειες, να επιτρέπουν την ετοιμασία των σετ με άνεση
και επάρκεια χώρου.
 Για τον έλεγχο λεπτών εργαλείων απαιτείται μεγεθυντική λυχνία.
 Επικυρωμένα μηχανήματα θερμοσυγκόλλησης πρέπει να χρησιμοποιούνται
για την συσκευασία σε ρόλους ή θήκες.
 Τα υλικά συσκευασίας πρέπει να αγοράζονται με βάση επικυρωμένων
προτύπων και προδιαγραφών

- Να επιτρέπουν τη διέλευση του αποστειρωμένου μέσου.

– Δίπλα ή επάνω στους πάγκους εργασίας φυλάσσονται μόνο τα υλικά
συσκευασίας που θα επεξεργαστούν κατά την διάρκεια μιας περίπου ημέρας.
_ Όλο το προσωπικό που εισέρχεται ή εξέρχεται του καθαρού χώρου πρέπει να
χρησιμοποιεί τη σωστή δίοδο και να φορά κατάλληλα ρούχα.
_ Το προσωπικό που μπαίνει στον καθαρό χώρο περνά από τα αποδυτήρια.
_ Φορά καπέλα και ειδικά παπούτσια
_ Πλένει και απολυμαίνει τα χέρια με αντισηπτικό
_ Όταν φεύγει στα αποδυτήρια, βγάζει τα ρούχα του καθαρού χώρου ( πράσινη
στολή ).
_ Τα χειρουργικά εργαλεία αφού έχουν καθαριστεί, μεταφέρονται στον καθαρό
χώρο της αποστείρωσης μέσα από το πλυντήριο ή μέσα από άνοιγμα του τοίχου
και τοποθετούνται σε πάγκο εργασίας.
_ Γίνεται καταμέτρηση των εργαλείων, σύμφωνα με το έντυπο καταγραφής του
χειρουργικού σετ.
_ Ακολουθεί μικροσκοπικός έλεγχος των εργαλείων με την βοήθεια
μεγεθυντικού φακού για τυχόν διαβρώσεις, αποχρωματισμούς ή ίχνη
ακαθαρσιών.
_ Το νοσηλευτικό προσωπικό αφού τοποθετήσει τα εργαλεία με ανοιχτές
αρθρώσεις κατά ομάδες ομοιότητας πάνω σε πάγκο εργασίας, προχωρά στην
λίπανση των εργαλείων με ειδικό ατμοδιαπερατό λιπαντικό σπρέι και στον
έλεγχο της λειτουργικότητάς τους.
_ Τα χειρουργικά εργαλεία που αποτελούνται από δυο ή περισσότερα μέρη
συναρμολογούνται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή.
_ Τα κατεστραμμένα εργαλεία αφαιρούνται και αντικαθίστανται με αντίστοιχα
καινούρια άμεσα ή σε δεύτερο χρόνο, αφού πρώτα περάσουν την διαδικασία
καθαρισμού για να απομακρυνθούν τα εργοστασιακά υπολείμματα αυτών.
_ Εργαλεία που έχουν υποστεί διάβρωση, αποχρωματισμό ή αστοχία στην
καθαριότητα απομακρύνονται προσωρινά, καθαρίζονται και στην συνέχεια
τοποθετούνται μέσα στο χειρουργικό σετ.
_ Εργαλεία σωληνωτά ή με διάφορες μικρές οπές ελέγχονται για ίχνη νερού και
στεγνώνονται με την χρήση πιεσμένου αέρα πριν την αποστείρωσή τους.
_ Το νοσηλευτικό προσωπικό τοποθετεί σε ειδικό διάτρητο δίσκο πρώτα
επίστρωμα απορροφητικό, εν συνεχεία τα εργαλεία στην σειρά ανάλογα με το
μέγεθος και τις ομάδες ομοιότητας. Εντός του δίσκου μπαίνει το έντυπο όπου
είναι καταγεγραμμένα όλα τα εργαλεία, υπογεγραμμένα και η ημερομηνία
ελέγχου και συσκευασίας του δίσκου. Μέσα στο δίσκο σε εμφανή σημείο
τοποθετείται ο χημικός δείκτης ( χαρτόνι ) όπου αναγράφεται η ημερομηνία και
το όνομα του νοσηλευτικού προσωπικού.
_ Η συσκευασία του δίσκου γίνεται με δυο χαρτιά αποστείρωσης σύμφωνα με
επικυρωμένα πρότυπα τυλίγοντας ένα-ένα με τέτοιο τρόπο ώστε να
διασφαλίζεται η άσηπτη τεχνική κατά την ώρα που θα ανοιχτεί το χειρουργικό
πακέτο.
_ Εξωτερικά το πακέτο συσκευάζεται κατ επιλογή με τετράγωνο πράσινου
υφάσματος για να προστατεύσουμε το πακέτο από τυχόν σχισίματα στην
μεταφορά του.
_ Επάνω στο πακέτο τοποθετείται συγκολλητική ταινία αποστείρωσης ¾
(χημικός δείκτης εξωτερικός) η οποία χρησιμεύει σαν ετικέτα όπου γράφεται το
περιεχόμενο του πακέτου, το τμήμα, η ημερομηνία αποστείρωσης του και ο
κωδικός του δίσκου.
_ Εάν τα εργαλεία τοποθετούνται σε μεταλλικά κιβώτια συσκευάζονται πρώτα με
υφασμάτινο τετράγωνο, τοποθετείται στα μεταλλικά κιβώτια τα οποία
καθαρίζονται και αλλάζονται τα φίλτρα.

ΧΩΡΟΣ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΙΜΑΤΙΣΜΟΥ( Β΄ ΖΩΝΗ )

Στο χώρο αυτό πραγματοποιείται η εξέταση του ιματισμού, το δίπλωμα, η
σύνθεση και η σήμανση του πακέτου.
_ Εξετάζουμε κάθε τεμάχιο και όποιο παρουσιάζει οπές και σχισίματα και
απομακρύνεται διότι είναι επικίνδυνο για το άσηπτο εγχειρητικό πεδίο.
_ Ελέγχεται η ποσότητα χνουδιών του υφάσματος η οποία είναι ανεπιθύμητη
για ιματισμό χειρουργείου. Τα χνούδια μεταφέρουν μικρόβια και προκαλούν
μόλυνση στους ιστούς των τραυμάτων επίσης δημιουργούν προβλήματα στα
διάφορα μηχανήματα του χειρουργείου, βουλώνουν τα φίλτρα, επικάθονται
στους προβολείς και μειώνουν την φωτεινότητά τους.
_ Το μέγεθος του πακέτου δεν πρέπει να είναι πάνω από 50cm διότι υπάρχει
μεγάλος κίνδυνος να μην μπορεί να διεισδύσει ο ατμός στο κέντρο του πακέτου
εντός του χρόνου αποστείρωσης. Το περιεχόμενο του πακέτου δεν πρέπει να
είναι μικτό όπως σκεύη και ιματισμός διότι τα σκεύη εμποδίζουν την εκκένωση
του αέρα και εμποδίζουν το στέγνωμα στο τέλος της αποστείρωσης.
_ Ο ιματισμός είναι τοποθετημένος με τάξη στο πακέτο, έτσι ώστε να μπορεί ο
ατμός να κυκλοφορεί μεταξύ των στρωμάτων του ιματισμού.
_ Τα τεμάχια ιματισμού είναι ανάλογα με την χειρουργική επέμβαση διαφόρων
ειδών. Μέσα στα πακέτα διπλώνονται με ορισμένο τρόπο ανάλογα με την σειρά
χρήσης τους και τον τρόπο χρήσης τους. Έτσι διευκολύνεται το άνοιγμα στο
εγχειρητικό πεδίο με λίγες κινήσεις.
_ Τα πακέτα συσκευάζονται με δύο χαρτιά αποστείρωσης, στο μέσον του
πακέτου τοποθετείται χημικός δείκτης. Το εξωτερικό κάλυμμα στερεώνεται με
συγκολλητική ταινία που αποτελεί εξωτερικό χημικό δείκτη η οποία χρησιμεύει
και σαν ετικέτα όπου γράφεται το είδος του πακέτου η ημερομηνία
αποστείρωσης και το τμήμα.
Το νοσηλευτικό προσωπικό έχει την ευθύνη για τις εργασίες που
πραγματοποιούνται στην καθαρή περιοχή αποστείρωσης οι οποίες είναι:
 Έλεγχος πληρότητας των set μετά το καθαρισμό.
 Επιθεώρηση χειρουργικών εργαλείων για σωστή καθαριότητα
 Επιθεώρηση εργαλείων για την ύπαρξη αποχρωματισμού, καθαλατώσεων και
διαβρώσεων.
 Λίπανση εξαρτημάτων και ειδικών επιφανειών
 Συναρμολόγηση πλυμένων εργαλείων
 Έλεγχοι καλής ποιότητας των χειρουργικών εργαλείων
 Επιλογή τύπου πακεταρίσματος ανάλογα με την μέθοδο αποστείρωσης και το
υλικό που πρόκειται να αποστειρωθεί.
 Πακετάρισμα το οποίο θα διευκολύνει την άσηπτο τεχνική
 Πλήρης καταγραφή στο πακέτο του περιεχομένου, ημερομηνία
αποστείρωσης-τμήμα-αριθμός κλιβάνου.
 Εφαρμογή των προδιαγραφών καταλληλότητας για την χρήση χάρτινων ή
διαφανών υλικών αποστείρωσης, όπως αυθεντικότητα, διαπερατότητα,
ικανότητα διατήρησης της αποστείρωσης κ.α.
 Εφαρμογή των προδιαγραφών κατά την χρήση των μεταλλικών δεικτών
αποστείρωσης
 Οδηγίες χρήσης και συντήρησης κλιβάνων
 Οδηγίες χρήσης άλλων συσκευών και οδηγίες συντήρησής τους.
 Πληροφοριακά φυλλάδια κατασκευαστών χειρουργικών εργαλείων
 Έντυπο ελέγχου καθημερινής λειτουργίας κλιβάνου
 Έντυπο ελέγχου χειρουργικών σετ

Η αποστείρωση γίνεται με τους κλιβάνους ατμού και θερμοευαίσθητων υλικών

όπως αερίου ή πλάσματος. Γίνεται διαχωρισμός των έτοιμων πακέτων ανάλογα
με την σύσταση του υλικού και την μέθοδο αποστείρωσης που θα
ακολουθήσουμε

Κανόνες σωστής φόρτωσης:

1. Όλα τα υλικά που μπορούν να αποστειρωθούν στον ίδιο χώρο και
θερμοκρασία αποστείρωσης και χρόνου στεγνώματος. Μπορούν να
τοποθετηθούν στο ίδιο φορτίο.
2. Δεν υπερφορτώνουμε τα ράφια του φορείου, να είναι σχετικά ελεύθερα με
μεσοδιαστήματα ώστε να διαπερνά ο ατμός τα πακέτα και να στεγνώνουν τα
υλικά.
3. Το φόρτωμα να είναι έτσι ώστε να μην ακουμπούν στα τοιχώματα του
θαλάμου του κλιβάνου.
4. Τοποθετούμε τα μεγάλα και βαρέα πακέτα στην βάση και τα μικρότερα και
ελαφρότερα στο πάνω μέρος.
5. Δίσκοι χωρίς τρύπες και πακέτα με σκεύη τοποθετούνται με την βάση όρθια
μέσα στον κλίβανο.
6. Τα πακέτα του ιματισμού τοποθετούνται με τις διπλωμένες πτυχές όρθιες
στον κλίβανο για να εισχωρεί ο ατμός ή το αέριο πιο εύκολα.
7. Δίσκοι με τρυπημένη βάση τοποθετούνται οριζόντια και με άνεση χώρου
μέσα στον κλίβανο. Ποτέ ο ένας δίσκος πάνω στον άλλο.
8. Ιδανικά, δεν πρέπει να αποστειρώνονται μαζί σκληρά αντικείμενα με
ιματισμό. Εάν όμως, είναι ανάγκη τοποθετούμε στο κάτω ράφι τα σκληρά
αντικείμενα και στο πάνω τον ιματισμό.
9. Οι σακούλες αποστείρωσης πρέπει να τοποθετούνται κάθετα η μία δίπλα
στην άλλη με διάταξη ώστε να εφάπτεται το πλαστικό του ενός με το πλαστικό
του άλλου και το χαρτί του ενός με το χαρτί του άλλου εξαιτίας της διαστολής
και της συστολής των υλικών κατά την είσοδο και έξοδο του ατμού
10. Αποφεύγουμε την ελάχιστη γέμιση των φορτίων. Τα εναπομείναντα μόρια
αέρα στο θάλαμο πιέζονται από τον ατμό και συγκεντρώνονται στο μοναδικό
κιβώτιο δημιουργώντας ένα τοίχος που εμποδίζει την επαρκή διείσδυση του
ατμού. Σε γεμάτο φορτίο έχουμε ίση διανομή του αέρα.
11. Μετά το τέλος του κύκλου αφήνουμε τα πακέτα να κρυώσουν για 15 λεπτά.
Τα πακέτα ζεστά δεν τοποθετούνται ποτέ σε ψυχρές επιφάνειες. Μετά την
φόρτωση του κλιβάνου επιλέγεται το κατάλληλο πρόγραμμα αποστείρωσης
ανάλογα με το είδος του υλικού. Καθ όλη την διάρκεια του προγράμματος ο
κλιβανέας παρακολουθεί την λειτουργία του κλιβάνου, ελέγχει τα διαγράμματα
τους καθώς επίσης την πίεση του αέρα και του νερού. Ο κλιβανέας μετακινείται
στο χώρο των αποστειρωμένων και ελέγχει το αποστειρωμένο υλικό.

Οι κανόνες που εφαρμόζονται κατά την εκφόρτωση του κλιβάνου είναι οι εξής:
1) Οποιοδήποτε πακέτο είναι βρεγμένο ή κατεστραμμένο ή πέσει στο πάτωμα
πρέπει να θεωρείται ΜΗ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΜΕΝΟ.
2) Για την εκφόρτωση υλικών θα πρέπει να φορούν πάντα ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ
ΓΑΝΤΙΑ ανθεκτικά σε υψηλές θερμοκρασίες.

_ Αφαιρείται ο βιολογικός δείκτης ο οποίος τοποθετείται σε ειδικό επωαστήρα

ελέγχου.
_ Γίνεται διαλογή των υλικών των τμημάτων. Τα υλικά τοποθετούνται σε ειδικά
καλάθια και στην συνέχεια μοιράζονται στα τμήματα. Τα υλικά των ΓΧ και ΜΧ
με ειδικά καρότσια από το καθαρό ασανσέρ συνοδεία κλιβανέα μεταφέρονται
στα αντίστοιχα τμήματα.
_ Τα αποστειρωμένα υλικά ιματισμού-αναλώσιμου υλικού του stock
τακτοποιούνται από τους κλιβανείς στον καθαρό χώρο της Κ.Α..

ΤΡΙΤΗ ΖΩΝΗ
Στην Τρίτη Ζώνη η θερμοκρασία του χώρου πρέπει να είναι 27ο C και η
υγρασία 30-60%
Ο σχεδιασμός των ραφιών είναι έτσι ώστε να απέχουν 20 εκατοστά από το
έδαφος 5 εκατοστά από εξωτερικούς τοίχους και 45 εκατοστά από την κορυφή.
Η αποθήκευση των αποστειρωμένων υλικών πρέπει να είναι μακριά από πηγές
νερού, παράθυρα, πόρτες, εκτεθειμένους σωλήνες. Ενδεικτικά μπορούν να
διατηρηθούν τα αποστειρωμένα υλικά επτά ημέρες όταν το υλικό έχει κλιστεί
μόνο σε πανί, ένα μήνα όταν είναι κλεισμένα σε πανί και χαρτί αποστείρωσης,
τρεις μήνες σε μεταλλικό κουτί με φίλτρα, ένα χρόνο όταν είναι σε διπλό ρολό
με θερμοσυγκόλληση μόνο στο χώρο του χειρουργείου και έξι μήνες σε Dusk
Cover στο χώρο του χειρουργείου.

ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ-ΔΕΙΚΤΕΣ
Εγγύηση του επιπέδου ασφαλείας αποστείρωσης σύμφωνα με την οδηγία ΕΝ
556. Τα εργαλεία και ο εξοπλισμός που χρησιμοποιούνται για την επικύρωση
των διαδικασιών πρέπει να είναι ακριβή και ρυθμισμένα. Η βαθμονόμηση των
οργάνων μέτρησης θερμοκρασίας και πίεσης καθώς και των οργάνων
καταγραφής τους γίνεται σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό πρότυπο σύμφωνα με την
οδηγία ΕΝ 556. Για τα πλυντήρια υπάρχουν τα πρότυπα BS2743 και HZM
2030. Όλος ο εξοπλισμός πρέπει να περνά από προγραμματισμένη προληπτική
συντήρηση. Τηρούνται αρχεία συντήρησης και εξοπλισμού. Ο έλεγχος των
κλιβάνων γίνεται με τους μηχανικούς δείκτες οι οποίοι μας δίνουν πληροφορίες
όσον αφορά την θερμοκρασία, τον χρόνο, την πίεση και άλλες μηχανικές
λειτουργίες. Η καταγραφή του κάθε κύκλου αποστείρωσης γίνεται από το
καταγραφικό μηχάνημα το οποίο είναι ενσωματωμένο στον κλίβανο σε
καταγραφικό διάγραμμα το οποίο όταν τελειώσει φυλάσσεται στο αρχείο. Μετά
τον μηχανικό έλεγχο του κλιβάνου ακολουθεί η δοκιμασία BOWIE- DICK. Με
την μέθοδο αυτή ελέγχουμε το κενό αέρος και την διείσδυση του ατμού. Το
BOWIE- DICK είναι χημικός δείκτης πρέπει να ελέγχεται κάθε μέρα πριν από
τον πρώτο κύκλο αποστείρωσης μέσα στον κλίβανο στους 134ο C για 3΄-5΄
λεπτά περίπου χωρίς άλλα υλικά. Όταν ολοκληρωθεί το πρόγραμμα το φύλλο
πρέπει να είναι ομοιόμορφα χρωματισμένο και αρχειοθετείται. Μέσα στα
πακέτα τοποθετείται εσωτερικός χημικός δείκτης ο οποίος αλλάζει χρώμα μετά
τον κύκλο αποστείρωσης. Ο έλεγχος γίνεται από το προσωπικό του
χειρουργείου. Έξω από τα πακέτα τοποθετείται ταινία- εξωτερικός χημικός
δείκτης- ο οποίος μας δίνει άμεση οπτική ένδειξη μεταξύ των πακέτων που
έχουν εκτεθεί. Η αλλαγή χρώματος των χημικών δεικτών δείχνουν ότι τα υλικά
έχουν εκτεθεί στις συνθήκες αποστείρωσης κατά τον κύκλο της αποστείρωσης.
Ένδειξη αποστείρωσης για ολόκληρο το φορτίο του κλιβάνου αποτελεί ο
βιολογικός δείκτης. Αποτελείται από μη παθογόνους σπορογόνους
μικροοργανισμούς οι οποίοι διαχωρίζονται με μια συσκευασία έτοιμη για
χρήση. Ο βιολογικός δείκτης τοποθετείται σε κάθε κλιβανισμό στο πιο δύσκολο
σημείο. Εάν οι σπόροι σκοτωθούν κατά την διάρκεια της διαδικασίας θεωρείται
δεδομένο ότι όλοι οι άλλοι μικροοργανισμοί είναι νεκροί και το φορτίο
αποστειρωμένο. Η συσκευασία με τους σπόρους μετά τον κλιβανισμό
τοποθετείται στον επωαστήρα και βλέπουμε το αποτέλεσμα σε 2-3 ώρες. Αλλαγή
χρώματος στο θρεπτικό υλικό του αυτόνομου βιολογικού δείκτη αποδεικνύει
μη σωστή διαδικασία αποστείρωσης. Τα θερμοευαίσθητα υλικά
αποστειρώνονται με την μέθοδο του αερίου πλάσματος. Η εφαρμογή της
μεθόδου γίνεται μέσω κλιβάνου όπου τα υλικά συσκευάζονται σε ειδικές θήκες,
ενώ ο συνολικός χρόνος αποστείρωσης είναι πενήντα πέντε λεπτά σπανίως
εβδομήντα δυο σε μακρύ κύκλο σε θερμοκρασία 45ο με 55ο . Οι θήκες, οι
ρολλοί φέρουν χημικό δείκτη στις ραφές, επιλέχθηκαν σύμφωνα με τις
απαιτήσεις προτύπου EN 868-5. Τα τελικά προϊόντα της αποστείρωσης με την
μέθοδο του αερίου πλάσματος είναι υδρατμοί και οξυγόνο φιλικά για το
προσωπικό και το περιβάλλον. Ο έλεγχος της αποστείρωσης εκτός από τον
ενσωματωμένο χημικό δείκτη γίνεται με χημικούς εσωτερικούς και βιολογικούς
δείκτες με σπόρους άνθρακα Subtilis. Η διάρκεια των αποστειρωμένων υλικών
με αέριο πλάσματος είναι 12 μήνες εφόσον δεν έχει καταστραφεί η
συσκευασία. Ο έλεγχος των πλυντηρίων εργαλείων γίνεται με την μέθοδο TOSI.
Έλεγχος με την αποτελεσματικότητα του μηχανήματος, του απορρυπαντικού
και των παραμέτρων TOSI.- Απομίμηση ενός χειρουργικού εργαλείου με
ρύπους αίματος. Προσαρμόζεται στο δίσκο με ακάθαρτα μετά το χειρουργείο
στο πιο δύσκολο σημείο. Είναι εφοδιασμένο με κλιπς για ασφαλή στερέωση.
Μετά το τέλος του προγράμματος το καθαρό TOSIαποτελεί ένδειξη καλού
αποτελέσματος καθαρισμού των εργαλείων.

ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗΣ

ΑΡΧΕΙΟΘΤΗΣΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ
93/42.
Η Κ.Α. θα πρέπει να έχει ενημερωμένη βιβλιοθήκη με όλους τους ισχύοντες
κανονισμούς, Εθνικούς ή Διεθνείς και με όλα τα πρότυπα. Οι διαδικασίες του
τμήματος και η καταγραφή τους πρέπει να συμφωνούν με τα ισχύοντα ποιοτικά
πρότυπα. Η καταγραφή των στοιχείων πρέπει να γίνεται μέσω Ηλεκτρονικού
Υπολογιστή.(Η/Υ)

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΟΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ-ΠΡΟΛΗΨΗ-ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΕ ΕΝΑ ΤΜΗΜΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ

ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ

Υγιεινή και ασφάλεια στο χώρο του νοσοκομείου και ειδικότερα στο τμήμα Κ.Α.
είναι όλες εκείνες οι διαδικασίες οι οποίες πρέπει να εφαρμόζονται ώστε να
προστατεύουμε την υγεία και την ασφάλεια του προσωπικού λαμβάνοντας τις
σωστές προφυλάξεις και παράλληλα, δημιουργώντας ικανοποιητικό περιβάλλον
στο χώρο εργασίας με σκοπό την πρόληψη και αποτροπή των ατυχημάτων, της
πρόωρης φθοράς της υγείας και των επαγγελματικών ασθενειών.
Με το Νομικό Πλαίσιο που έχει θεσμοθετήσει η Ελληνική πολιτεία εισάγονται
θεσμοί και όργανα που έχουν σκοπό να συμβάλουν στην βελτίωση των
συνθηκών εργασίας σχετικά με την υγεία και την ασφάλεια αλλά και στην
φιλοσοφία αντιμετώπισης των σχετικών με αυτήν θεμάτων.
Είναι επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι το προσωπικό που υπηρετεί στα
Νοσηλευτικά Ιδρύματα εκτίθεται κατά την άσκηση των καθηκόντων του σε
διαφόρους κινδύνους οι οποίοι πάντοτε εξαρτώνται από τον χώρο και το είδος
της εργασίας που εκτελείται. Τα νοσοκομεία αποτελούν εξαιρετικά
πολύπλοκους οργανισμούς όπου λαμβάνει χώρα μια ποικιλία δραστηριοτήτων
από ένα σημαντικό αριθμό εργαζομένων. Οι εργαζόμενοι παρουσιάζουν μεγάλη
ετερογένεια όσον αφορά τις αρμοδιότητες, τις ικανότητες, το πεδίο και το
επίπεδο των γνώσεων τους. κατά συνέπεια, ο υφιστάμενος επαγγελματικός
κίνδυνος διαφοροποιείται, ανάλογα με την θέση εργασίας ως προς το είδος και
την σοβαρότητά του και η αντιμετώπισή του καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη. Για
παράδειγμα εργαζόμενοι σε όλα τα επίπεδα φροντίδας υγείας αντιμετωπίζουν
φυσικούς κινδύνους όπως οι ιονίζουσες ακτινοβολίες, βιολογικούς κινδύνους
όπως οι λοιμώξεις από ιούς, εργονομικούς, όπως τα μυοσκελετικά νοσήματα,
χημικούς όπως τα φάρμακα και ψυχοκοινωνικούς, όπως η οργάνωση της
εργασίας. Όλοι οι επαγγελματικοί κίνδυνοι επιφέρουν βλάβη στην υγεία των
εργαζομένων είτε εξαιτίας εργατικού ατυχήματος ( το εξωγενούς επίδρασης,
αθέλητο ).
Οι μη ακουστικές επιδράσεις που αφορούν το όργανο της ακοής
χαρακτηρίζονται από την βαρηκοΐα, η οποία αποτελεί μια από τις συχνότερες
επαγγελματικές ασθένειες.
Οι εκτεθειμένοι στον θόρυβο εργαζόμενοι παρουσιάζουν συχνά υπέρταση,
ταχυκαρδία, διαταραχές στην πέψη, δυσκολία στην συγκέντρωση,
πονοκεφάλους, διαταραχές στον ύπνο, σωματική κόπωση, εκνευρισμό,
υπερένταση, διαταραχές στην συμπεριφορά, άγχος, επιβράδυνση του χρόνου
αντίδρασης και αύξηση των λαθών.
Ο θόρυβος στην Κ.Α. προέρχεται κυρίως από τους κλιβάνους αποστείρωσης και
τα πλυντήρια πλύσεως των χειρουργικών εργαλείων, συνήθως εξαιτίας
μηχανικών προβλημάτων. Η τεχνική πρόληψη βασίζεται στην απομάκρυνση
των γενεσιουργών αιτιών κινδύνου και την μείωση του θορύβου στην πηγή του.
Αυτό πετυχαίνεται με την αντικατάσταση της θορυβώδους διαδικασίας με άλλη
λιγότερο θορυβώδη, την τήρηση των κλιβάνων και των πλυντηρίων, καθώς και
με την μείωση της μετάδοσης του θορύβου τόσο στην πηγή ( εγκλωβισμός των
πηγών θορύβου ) όσο και στο περιβάλλον εργασίας ( υλικά κατασκευής με
κατάλληλο συντελεστή ηχοαπορρόφησης ).

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ – ΥΓΡΑΣΙΑ
Οι θερμικές συνθήκες ενός εργασιακού χώρου σε συνάρτηση με την μορφή και
το είδος της εργασίας, προσδιορίζουν τις θερμικές ανταλλαγές μεταξύ ανθρώπου
και περιβάλλοντος, καθορίζοντας τη θερμική κατάσταση του ανθρώπινου
οργανισμού. Οι επιβαρυμένοι θερμικά εργασιακοί χώροι έχουν επιπτώσεις στη
σωματική και ψυχική υγεία, με την εξάντληση και κόπωση των φυσιολογικών
μηχανισμών θερμορύθμισης του οργανισμού. Το θερμό εργασιακό περιβάλλον
προκαλεί φυσιοπαθολογικές εκδηλώσεις όπως θερμοπληξία, υπερπυρεξία,
θερμική λιποθυμία, διαταραχές του υδρο-ηλεκτρολυτικού ισοζυγίου,
εξανθήματα από θερμότητα και εγκαύματα.
Η ενδεικνυόμενη τιμή θερμοκρασίας στο τμήμα της Κ.Α. κυμαίνεται από 160C-
190C ενώ η σχετική υγρασία πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 40%.
Η θερμοκρασία στην Κ.Α. αυξάνει εξαιτίας των κλιβάνων αποστείρωσης όπου
αναπτύσσεται υψηλή θερμοκρασία και του ιματισμού που έρχεται απευθείας
από τα πλυντήρια του νοσοκομείου για δίπλωμα, πακετάρισμα και
αποστείρωση και προορίζεται για τις ανάγκες των χειρουργικών επεμβάσεων στο
χειρουργείο.
Η πρόληψη της υγείας των εργαζομένων που εκτίθεται σε ένα επιβαρυμένο
θερμικό περιβάλλον απαιτεί αναγκαίες επεμβάσεις για την διαμόρφωση ενός
ανεκτού θερμικά εργασιακού περιβάλλοντος.
Οι παρεμβάσεις συνίσταται σε:
Εγκατάσταση ανεμιστήρων σε υψηλά σημεία του χώρου
Ύπαρξη και λειτουργία κλιματιστικών μηχανημάτων. Απαγορεύεται ο
φυσικός αερισμός του χώρου της Κ.Α. για την αποφυγή επιμόλυνσης των
χειρουργικών εργαλείων και του ιματισμού με αιωρούμενα σωματίδια και
σκόνη από το εξωτερικό περιβάλλον.
Κλείσιμο της πόρτας του κλιβάνου όταν δεν εκτελεί κύκλο αποστείρωσης.
Εξάλειψη πιθανών διαρροών ατμού.
Μόνωση των θερμών επιφανειών των κλιβάνων.
Αποκλεισμός των κλιβάνων με θερμομονωτικά χωρίσματα από τον υπόλοιπο
χώρο.
Θερμομόνωση του κτιρίου.
Δημιουργία διαλειμμάτων κατάλληλης διάρκειας για την μείωση της
θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων.
 Διαμόρφωση κατάλληλων κλιματιζόμενων χώρων, κυλικείων ή άλλων για
την ανάπαυση των εργαζομένων.

ΕΞΑΕΡΙΣΜΟΣ-ΑΠΑΓΩΓΗ ΠΑΡΑΠΡΟΙΟΝΤΩΝ
Στο κλειστό << νοσοκομειακό >> τμήμα της Κ.Α. δεν επιτρέπεται η είσοδος
νωπού αέρα, καθώς η ποιότητά του δε διασφαλίζει τις αρχές της υγιεινής στο
τμήμα. Πρέπει να χρησιμοποιούνται εγκαταστάσεις κλιματισμού ή μηχανικού
αερισμού που να λειτουργούν κατά τρόπο ώστε να αποφεύγεται η έκθεση του
προσωπικού σε ενοχλητικά ρεύματα.
Οι ατμοί, τα αέρια και το χνούδι από το δίπλωμα του χειρουργικού ιματισμού,
πρέπει να παρακρατούνται ή να απάγονται στο σημείο παραγωγής τους με τα
κατάλληλα μέσα, συστήματα και εγκαταστάσεις τα οποία πρέπει να
διατηρούνται σε καλή κατάσταση λειτουργίας.

ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΣΕ ΧΗΜΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Από τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στην αποστείρωση-απολύμανση
εκείνες που ενοχοποιούνται για επιπτώσεις στην υγεία είναι το οξείδιο του
αιθυλενίου, φορμαλδεΰδη, γλουταραλδευδη, ορθοφθαλδευδη, υπεροξικό οξύ
και το υπεροξείδιο του υδρογόνου.

ΜΕΤΡΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

Οι επεμβάσεις πρόληψης και τα μέτρα ασφάλειας κατά την έκθεση σε
χημικούς παράγοντες είναι:
Α. Για την προστασία του εργασιακού περιβάλλοντος:
Συστήματα απαγωγής ( τοπικού γενικού ) στα σημεία όπου εκτελούνται
εργασίες με χημικές ουσίες.
Συστήματα εξαερισμού ( τοπικού γενικού ).
Παρασκευή διαλυμάτων, εμβάπτιση εργαλείων σε << κλειστό κύκλο >>.
Συστήματα σήμανσης διαφυγής χημικών ουσιών.
Σωστή λειτουργία και συντήρηση του κλιβάνου με οξείδιο του αιθυλενίου.
Ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός των χημικών προϊόντων.
Υγιεινή των χώρων εργασίας.
Τήρηση της νομοθεσίας για τους χημικούς παράγοντες.
Β. Για την ατομική προστασία των εργαζομένων:
Αποφυγή επαφής με γυμνά χέρια.
Πλύσιμο των χεριών με άφθονο νερό και σαπούνι.
Ειδική ενδυμασία ( στολές εργασίας, μπλούζα, γάντια, κλειστά παπούτσια ).
Αποφυγή εργασίας σε κλειστούς χώρους.
Προετοιμασία και παραμονή διαλυμάτων σε χώρους με απαγωγό αέρα.
Χρήση μάσκας και ειδικά γυαλιά κατά την διάλυση.
Δυνατότητα άμεσης απομάκρυνσης της ουσίας από το ανθρώπινο σώμα
( ντους ).
Ιατρικός περιοδικός έλεγχος των εκτεθειμένων εργαζομένων.
Ατομική υγιεινή.

Γ. Μέτρα ασφαλείας και οργάνωσης εργασίας:

Οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να τρώνε και να καπνίζουν στο χώρο εργασίας.
Απομάκρυνση των επικίνδυνων επεξεργασιών από τον κυρίως εργασιακό
χώρο.
Ενημέρωση και πληροφόρηση των εργαζομένων για τις διαδικασίες
αποστείρωσης-απολύμανσης και τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται.
Ετικέτες επικινδυνότητας με την πλήρη σύνθεση του προϊόντος, τους
κινδύνους και τον τρόπο χρήσης τους, πρέπει να είναι κολλημένες σε κάθε
συσκευασία απολυμαντικού-αντισηπτικού.
Κάρτες ασφαλείας για κάθε χημική ουσία που χρησιμοποιείται, με τις
οδηγίες άμεσης επέμβασης σε περίπτωση κινδύνου, πρέπει να είναι
αναρτημένες στον χώρο εργασίας.

ΕΚΘΕΣΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Στο χώρο της υγείας επιβάλλεται η λήψη γενικών προληπτικών μέτρων που
αποσκοπούν στην ελαχιστοποίηση του κινδύνου διασποράς λοιμογόνων
παραγόντων. Το προσωπικό στην κεντρική αποστείρωση, όσοι εμπλέκονται στην
παραλαβή, πλύσιμο, απολύμανση των χειρουργικών εργαλείων, κινδυνεύει από
τραυματισμούς με αιχμηρά χειρουργικά εργαλεία. Ο επαγγελματικός κίνδυνος
αφορά ειδικότερα την Ηπατίτιδα Β, Ηπατίτιδα C και στον ιό HIV με υψηλή
λοιμογόνο ιδιότητα, που ευθύνεται για το σύνδρομο της Επίκτητης
Ανοσολογικής Ανεπάρκειας. ( aids ).
Συγκεκριμένα, πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη σημασία στα εξής μέτρα προστασίας:
Εμβολιασμός κατά της Ηπατίτιδας Β.
Οι βελόνες και τα αιχμηρά εργαλεία μιας χρήσεως πρέπει να απορρίπτονται
σε ειδικά δοχεία με ανένδοτα τοιχώματα και σήμανση βιολογικού κινδύνου
συνήθως κίτρινου χρώματος- και να αποτεφρώνονται σε ειδικούς κλιβάνους. Οι
βελόνες δεν επανατοποθετούνται στην θήκη, δεν λυγίζονται, δεν σπάζονται μετά
την χρήση. Απορρίπτονται στη θήκη, χωρίς να αποσυνδέονται από τη σύριγγα
στα ειδικά πλαστικά δοχεία με στόμιο εγκλωβισμού της βελόνας, τα οποία δεν
χρησιμοποιούνται περαιτέρω όταν γεμίσουν κατά τα 2/3 του όγκου τους.
Το προσωπικό στην Κ.Α πρέπει να χρησιμοποιεί γάντια καλής ποιότητας και
εφαρμογής κάθε φορά που έρχεται σε επαφή με αίμα ή άλλα βιολογικά υγρά ή
εκτελεί κάποια επικίνδυνη από πλευρά μόλυνσης εργασία. Τα γάντια πρέπει να
αλλάζονται τακτικά και να ακολουθεί πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι
ή αντισηπτικό διάλυμα. Οι βρύσες πρέπει να είναι του τύπου που μπορούν να
λειτουργήσουν χωρίς να τις αγγίξει κανείς με το χέρι. Επιπλέον, το προσωπικό
πρέπει να αποφεύγει ορισμένες συμπεριφορές όπως π.χ., να ανοίγει πόρτες και
συρτάρια με μολυσμένα γάντια, να αγγίζει τα μάτια, το στόμα, να καπνίζει ή να
τρώει στους χώρους εργασίας. Συνίσταται με την προσέλευση στην εργασία να
πλένονται τα χέρια με διάλυμα οινοπνεύματος. Αν με αυτό τον τρόπο
διαπιστωθεί αμυχή ή μικρή πληγή, εκδορά κ.τ.λ., η βλάβη θα πρέπει
να χρησιμοποιούνται γάντια αυξημένης προστασίας ή διπλά γάντια και να
αλλάζονται αμέσως σε κάθε υποψία τρώσης τους.
Στην περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος επαφής του δέρματος ή βλεννογόνων
με μεγάλες ποσότητες βιολογικών υγρών πρέπει να χρησιμοποιούνται και άλλες
μορφές φραγμού, όπως ποδιές μιας χρήσεως μάσκες και ειδικά καλύμματα
υποδημάτων. Η χρήση γυαλιών και μάσκας επιβάλλεται αν υπάρχει κίνδυνος
εκτίναξης βιολογικών υγρών ή δημιουργίας αιωρούμενων σταγονιδίων.
Ο χρησιμοποιούμενος ιματισμός μπορεί να έχει μολυνθεί με παθογόνους
μικροοργανισμούς, ωστόσο ο κίνδυνος μετάδοσης ασθενειών είναι αμελητέος. Η
μεταφορά του χρησιμοποιούμενου ιματισμού πρέπει να γίνεται με ειδικούς
σάκους π.χ. χρήση διαλυτού σάκου που τοποθετείται στο πλυντήριο χωρίς να
ανοίγεται. Προτιμάται να χρησιμοποιείται διπλός σάκος, ώστε να αποφεύγεται η
επιμόλυνση του εξωτερικού μέρους. Το πλύσιμο γίνεται με απορρυπαντικό σε
θερμοκρασία τουλάχιστον 70ο C για 25 λεπτά.
Τα μολυσμένα απορρίμματα πρέπει να τοποθετούνται σε ειδικούς κίτρινους
σάκους και να στέλνονται για αποτέφρωση ή για αδρανοποίηση σε ειδικούς
κλιβάνους, πριν διαθέτουν στα κοινά απορρίμματα.
Η αποστείρωση εργαλείων και σκευών πρέπει να τηρείται σχολαστικά καθώς
και ο κατάλληλος καθαρισμός των χώρων και επιφανειών εργασίας.
Σε περίπτωση που πέσουν κηλίδες αίματος ή άλλων βιολογικών υλικών σε
επιφάνειες εργασίας, γίνεται άμεσος καθαρισμός με αντισηπτικό και χρήση
γαντιών. Επίσης προ του σφουγγαρίσματος τοποθετούνται στις κηλίδες κόκκοι
παραγώγων χλωρίου.

ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΟΦΕΙΛΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ

Οι κυριότερες παθήσεις που οφείλονται στην εργασία είναι οι μυοσκελετικές
παθήσεις οι οποίες καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα διαταραχών της υγείας των
εργαζομένων. Οι κυριότερες εκδηλώσεις αφορούν κακώσεις λόγω
επαναλαμβανόμενης καταπόνησης σε όλα τα τμήματα της σπονδυλικής στήλης
(αυχένα, ράχη, οσφυϊκή μοίρα), καθώς και παθήσεις του μυοσκελετικού
συστήματος των άνω και κάτω άκρων, συμπεριλαμβανομένων των ώμων, των
καρπών, των αγκώνων και των γονάτων.
Ο όρος «κάκωση λόγω επαναλαμβανόμενης καταπόνησης» αποδίδει επακριβώς
τόσο τους παθοφυσιολογικούς μηχανισμούς αυτών των παθήσεων που μπορεί
να προκληθούν από εργασίες που απαιτούν επίμονες στάσεις του σώματος και
έντονα επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως φόρτωση και εκφόρτωση κλιβάνων,
δίπλωμα ιματισμού, ετοιμασία χειρουργικών σετ κ.α. ή γίνονται με εξαιρετικά
γρήγορο ρυθμό, όσο και την γενεσιουργό αιτία που δεν είναι άλλη από την
επαγγελματική έκθεση στους βλαπτικούς παράγοντες του εργασιακού
περιβάλλοντος.
Οι κυριότερες παθολογικές εκδηλώσεις των μυοσκελετικών παθήσεων είναι η
οσφυαλγία, δισκοπάθεια, σπονδυλολίσθηση, τενοντίτιδα, επικονδυλίτιδα και
σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα, με αποτέλεσμα τη δυσχέρεια εκτέλεσης
διαφόρων εργασιών. Η λήψη μέτρων που θα συντελούσαν στην απάλειψη του
προσωπικού σε κινδύνους που προκαλούν μυοσκελετικές παθήσεις είναι η
χρήση τροχηλάτων μεταφοράς αποστειρωμένων ή και μη υλικών, η σωστή
στάση σώματος κατά την εκτέλεση των διαφόρων εργασιών, η αντικατάσταση του
παλαιού εξοπλισμού, η μείωση της έκθεσης των εργαζομένων σε μονότονες
εργασίες κ.τ.λ.. επίσης η καταγραφή, ο ποιοτικός και ο ποσοτικός
προσδιορισμός των βλαπτικών παραγόντων του εργασιακού περιβάλλοντος, η
εκτίμηση των επιπτώσεων των παραγόντων αυτών στην υγεία των εργαζομένων,
καθώς και η ενημέρωση και κατάρτιση των εργαζόμενων μαζί με την
εργονομική συμβολή στην οργάνωση της εργασίας, θα συμβάλουν στη
διαμόρφωση ευρύτερων προγραμμάτων πρόληψης, ικανών να περιορίσουν την
επαγγελματική έκθεση στους βλαπτικούς παράγοντες.

ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ-ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ-ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

ΑΠΟΣΤΕΙΡΩΣΗΣ.
Στο τμήμα της Κ.Α. οι εργαζόμενοι χειρίζονται κλιβάνους αποστείρωσης,
εργαλεία κοπής γαζών, πλυντήρια χειρουργικών εργαλείων, ηλεκτρονικό
μηχάνημα θερμοσυγκόλλησης ρόλλων αποστείρωσης κ.α.

Η Τεχνική Υπηρεσία του νοσοκομείου, εξωτερικοί τεχνικοί συνεργάτες και η

κατασκευαστική εταιρεία του εξοπλισμού, ορίζονται υπεύθυνοι για την τεχνική
βοήθεια και τη συντήρηση του εξοπλισμού της Κ.Α..
Πολλές φορές ο χειρισμός του εξοπλισμού και ιδιαίτερα των κλιβάνων
αποστείρωσης εγκυμονεί κινδύνους για την ασφάλεια των εργαζομένων. Κάθε
τύπος εξοπλισμού εργασίας πρέπει να πληρεί τις ελάχιστες προδιαγραφές
ασφαλείας. Οι προδιαγραφές αυτές αφορούν μεταξύ άλλων σε:
 Κατάλληλα συστήματα ασφαλείας ανάλογα με τους κινδύνους
 Διάταξη επείγουσας διακοπής
 Όργανα ελέγχου
 Σχεδιασμός που μειώνει την επιβάρυνση του μυοσκελετικού συστήματος
 Τακτική συντήρηση

Οι μηχανές και γενικά ο εξοπλισμός εργασίας πρέπει να φέρει την ένδειξη CE

και να πληρεί τις προδιαγραφές ασφαλείας που ορίζει η νομοθεσία.
Βασικοί κανόνες για την ασφάλεια του κλιβάνου είναι:
 Οι βάννες, μειωτές, όργανα, πρέπει να ελέγχονται συχνά
 Ο κλίβανος πρέπει να έχει θερμοστατική ατμοπαγίδα και θερμόμετρο στη
γραμμή απομακρύνσεως ύδατος
 Η πίεση από την ατμογεννήτρια πρέπει να διατηρείται σταθερή, στην ένδειξη
που καθορίζει ο κατασκευαστής.
 Να γίνεται γρήγορα αντιληπτός κάθε διαφορετικός ήχος ή ένδειξη που αφορά
την ατμογεννήτρια και την λειτουργία του κλιβάνου.
 Έγκαιρη παρέμβαση για αντιμετώπιση των βλαβών
 Αποφυγή υπερφόρτωσης του κλιβάνου με τα προς αποστείρωση αντικείμενα
 Συστηματική παρακολούθηση
 Έλεγχος του κύκλου αποστείρωσης

Τέλος μέσα ατομικής προστασίας όπως προστατευτικά μέσα των χεριών και των
βραχιόνων (γάντια) και προστατευτικά μέσα των ποδιών (ειδικά παπούτσια)
είναι απαραίτητος εξοπλισμός που πρέπει να φορά ή να φέρει κατά την εργασία
του, για να προστατεύεται από κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία του, ο
χειριστής των κλιβάνων.

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

Η συνεχής επιμόρφωση και εκπαίδευση του προσωπικού της Κ.Α. αποτελεί
βασική προϋπόθεση για την διασφάλιση της ποιότητας και την πρόληψη των
επαγγελματικών ασθενειών και των ατυχημάτων που μπορούν να συμβούν στο
τμήμα. Το προσωπικό που είναι καλά εκπαιδευμένο και καταλαβαίνει τους
λόγους για τους οποίους γίνεται μια ενέργεια, εργάζεται με σωστό και ασφαλή
τρόπο. Η εκπαίδευση μπορεί να γίνει εντός ή εκτός του νοσοκομείου με
παρακολούθηση σχετικών σεμιναρίων.
Το νέο προσωπικό πρέπει να ακολουθεί ένα πρόγραμμα βασικής εκπαίδευσης.
Το πρόγραμμα εκπαίδευσης του προσωπικού αποστείρωσης πρέπει να
βασίζεται σε αναγνωρισμένα Εθνικά ή Ευρωπαϊκά Πρότυπα.
Η εκπαίδευση περιλαμβάνει:
 Αρχές και πρότυπα
 Θέματα ασφαλείας
 Ασφαλή χρήση μηχανημάτων
 Κίνδυνος από το περιβάλλον
 Αναφορά ατυχημάτων
 Θέματα ποιότητας
 Προσωπική υγιεινή – ένδυση
 Ασφαλή χειρισμό
 Κινδύνους από χημικά
 Κινδύνους πυρκαγιών

ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Με την ανάπτυξη της τεχνολογίας και της εξειδίκευσης της εργασίας καθώς και
και την άνοδο του βιοτικού επιπέδου τίθεται το ζήτημα σε όλους τους
εργασιακούς χώρους της ασφάλειας και και της τήρησης των κανόνων υγιεινής
σε κάθε φάση της παραγωγικής διαδικασίας, είτε προϊόντων, είτε υπηρεσιών18.
Ο κλάδος της Υγείας απασχολεί μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού της
χώρας και αποτελεί σημαντικό τομέα της οικονομικής δραστηριότητας. Η
ιδιομορφία της παροχής κοινωνικών υπηρεσιών και η άμεση σχέση με
βιολογικούς κινδύνους λόγω της φύσης της εργασίας, αλλά και με το σύνολο
σχεδόν των βλαπτικών παραγόντων που είναι δυνατόν να υπάρχουν στο
εργασιακό περιβάλλον, καθιστά το ενδιαφέρον για την υγεία και ασφάλεια των
υγειονομικών εργαζομένων ζήτημα άμεσης προτεραιότητας19.
Ο όρος εργασιακό περιβάλλον δεν προσδιορίζει μόνο τη θέση όπου εκτελείται η
εργασία, αλλά και το σύνολο των καταστάσεων και των παραγόντων με τους
οποίους ο εργαζόμενος έρχεται σε επαφή και οι οποίοι μπορούν να επηρεάσουν
τη φυσική και ψυχική ισορροπία του κατά τη διάρκεια της εργασίας του ή ως
αποτέλεσμά της. Το Νοσοκομείο μπορεί να θεωρηθεί μια σύνθετη δομή που
χαρακτηρίζεται από μεγάλη ποικιλία εργασιακών δραστηριοτήτων, από ένα
υψηλό επίπεδο τεχνολογικών εφαρμογών καθώς επίσης και από μια σύνθετη
οργάνωση εργασίας σαφώς καθορισμένη.
Οι κίνδυνοι επιβάρυνσης της υγείας με επαγγελματικές ασθένειες ή εμφάνισης
ατυχημάτων στην εργασία είναι υπαρκτοί και μπορούν να έχουν σοβαρές
επιπτώσεις στο εισόδημα, την ποιότητα ζωής ακόμα και αυτή την ίδια τη ζωή
των εργαζομένων20.
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η Υγιεινή της εργασίας στοχεύει
στη διατήρηση της εργασιακής ικανότητας των εργαζομένων, στη βελτίωση της
εργασίας και του εργασιακού περιβάλλοντος, ώστε να είναι συμβατό με τους
κανόνες υγιεινής και ασφάλειας και στην ανάπτυξη της οργάνωσης και της
κουλτούρας της εργασίας στην κατεύθυνση της υγιεινής και ασφάλειας.
Επομένως, η Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία προάγει το θετικό κοινωνικό
κλίμα και την ομαλή λειτουργία μιας επιχείρησης και μπορεί να αυξήσει και
την παραγωγικότητά της.
Σήμερα η εργασιακή υγιεινή και ασφάλεια είναι νομικά θεσμοθετημένη σε όλες
τις ανεπτυγμένες χώρες και πρέπει να αποτελεί πρώτιστο μέλημα όλων των
οργανισμών, καθώς η οποιαδήποτε επαγγελματική ενασχόληση ανάλογα με τη
φύση της και το περιβάλλον στο οποίο πραγματοποιείται μπορεί να ασκήσει
βλαβερή επίδραση στην υγεία των εργαζομένων, η οποία εκδηλώνεται είτε ως
επαγγελματικό ατύχημα είτε ως επαγγελματικό νόσημα.
Η υγεία και ασφάλεια στην εργασία μπορεί να επιδιωχθεί αποτελεσματικά με
τη θεσμοθέτηση αυξημένων απαιτήσεων προστασίας των εργαζομένων με
νομοθετικές διατάξεις και ελεγκτικούς μηχανισμούς16. Το ελληνικό Σύνταγμα
παράλληλα με την υγεία κατοχυρώνει στο άρθρο 22 παρ. 1 εδ. α και το
δικαίωμα στην εργασία: «Η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από
το Κράτος, που μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των
πολιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και
αστικού πληθυσμού». Από την ταυτόχρονη συνταγματική κατοχύρωση υγείας
και εργασίας προκύπτει η συνταγματική επιταγή λήψης των αναγκαίων μέτρων
για τη διασφάλιση της υγείας στο πλαίσιο του περιβάλλοντος εργασίας.

Στην ιατρική της εργασίας η πρόληψη αφορά τη συνολική υγεία των

εργαζομένων μέσω της εξάλειψης των επαγγελματικών βλαπτικών παραγόντων
με σκοπό την εξάλειψη ή ελάττωση των εργατικών ατυχημάτων και των
επαγγελματικών ασθενειών. Απαιτούνται μέτρα και πολιτικές έτσι ώστε να
εξασφαλίζεται το δικαίωμα στην εργασία για όλους τους πολίτες, αλλά
ταυτόχρονα να κατοχυρώνεται και το δικαίωμα της ασφάλειας και υγιεινής στην
εργασία του.
Με τον όρο επικινδυνότητα νοείται η πιθανότητα πρόκλησης μιας βλάβης ή
ενός ανεπιθύμητου συμβάντος, καθώς και οι συνέπειες της εμφάνισής του.
Είναι η πιθανότητα η ουσία ή ο παράγοντας να προκαλέσει ανεπιθύμητες
επιδράσεις υπό συνθήκες χρήσης και/ή έκθεσης, και το μέγεθος της βλάβης.
Γι’ αυτόν το λόγο, αποτελεί μια συνάρτηση της έκθεσης σε μια πηγή κινδύνου
και της πιθανότητας της βλάβης από την πηγή κινδύνου. Η έκταση του
κινδύνου καλύπτει τον πληθυσμό που πιθανώς είναι εκτεθειμένος στον κίνδυνο,
π.χ. ο αριθμός των ατόμων που μπορεί να εκτεθεί, και τις συνέπειες της
έκθεσης.
Οι εργαζόμενοι στο Τμήμα Κεντρικής Αποστείρωσης έρχονται καθημερινά σε
έκθεση με φυσικούς (θόρυβος, δόνηση, ακτινοβολία, σκόνη, θερμότητα,
ψύχος) κίνδυνοι που προέρχονται από την έκθεση σε δυνητικά βλαπτικούς
χημικούς παράγοντες, που χρησιμοποιούνταιγια την αποστείρωση των
υλικών ( υγρά, αέρια, ατμός) καθώς η βλαπτική τους δράση είναι δύσκολο να
προσδιοριστεί, αφού οι επιπτώσεις τους γίνονται εμφανείς μετά από μεγάλα
χρονικά διαστήματα και το γεγονός, επίσης, ότι πολλοί εργαζόμενοι δεν
εκτίθενται μόνο σε μία από αυτές, αλλά σε περισσότερες, κάνει ακόμα πιο
δύσκολα τα πράγματα, βιολογικούς(βακτήρια, μύκητες, ιοί), εργονομικοί
(προσαρμογή μεταξύ εργαζόμενου και περιβάλλοντος εργασίας, εξοπλισμού και
συστημάτων), ψυχοκοινωνικούς –ψυχολογικούς στρεσογόνους παράγοντες
κινδύνου. στα Νοσοκομεία (αναισθητικά αέρια, απολυμαντικά & αποστειρωτικά
μέσα, χημειοθεραπευτικά-κυτταροτοξικά φάρμακα, κ.λπ.) .
Παλαιότερα χρησιμοποιήθηκαν διαλύματα φορμαλδεΰδης σε μείγμα με
αλκοόλη για τη χημική αποστείρωση χειρουργικών εργαλείων καθώς και
υδατικά διαλύματα 1-2% για την απολύμανση εσωτερικών σωληνώσεων των
μηχανημάτων αιμοκάθαρση, ενώ ατμοί παραφορμαλδεϋδης χρησιμοποιούνται
για την αέριο απολύμανση θαλάμων βιολογικής σφάλειας .
Η φορμαλδεΰδη είναι μια ουσία που χρησιμοποιείται ευρέως στο
Νοσοκομειακό περιβάλλον ως αποστειρωτικός και απολυμαντικός παράγοντας
του ιατρικού υλικού. Είναι ένα αέριο με ισχυρά ερεθιστική οσμή και μπορεί να
απορροφηθεί μέσω του αναπνευστικού συστήματος και σε πολύ μικρές
ποσότητες μέσω του δέρματος. Μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό των
βλεννογόνων, δερματίτιδες εξ επαφής και βρογχικό άσθμα έχει καρκινογόνο
δράση και μεταλλαξιογόνο δράση, ενώ σύμφωνα με τη Διεθνή Επιτροπή
Αντικαρκινικού Αγώνα (IARC) ταξινομεί τη φορμαλδεΰδη στις ουσίες με
«επαρκή στοιχεία» καρκινογόνου επίδρασης στα ζώα κα με «περιορισμένα
στοιχεία» για τους ανθρώπους.
Η φορμαλδεΰδη έχει ερεθιστική δράση στους βλεννογόνους ακόμη και σε πολύ
χαμηλές συγκεντρώσεις και επιβάλλονται μέτρα προστασίας στο προσωπικό
όταν θα εργαστεί με αυτήν. Ο οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγείας των
Εργαζομένων στα Νοσοκομεία των Η.Π.Α (OSHA) έχει ορίσει ότι η μέγιστη
έκθεση ενός εργαζομένου στη φορμαλδεΰδη δεν πρέπει να ξεπερνά την
πυκνότητα των 7,5 ppn .Για τους παραπάνω λόγους ή χρήση της
φορμαλδεΰδης έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί και έχει αντικατασταθεί με νέους
τύπους κλιβάνου αποστείρωσης, ασφαλέστερους για τους εργαζομένους και
φιλικότερους προς το περιβάλλον.
Παρόλα αυτά οι κίνδυνοι επιβάρυνσης της υγείας με επαγγελματικές ασθένειες
ή εμφάνισης ατυχημάτων παραμένουν υπαρκτοί και μπορούν να έχουν
σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, και την ποιότητα ζωής των εργαζομένων. Το
ανθρώπινο κεφάλαιο είναι η πολυτιμότερη επένδυση στις υπηρεσίες υγείας,
έχει καταγραφεί άλλωστε πως η φροντίδα που αυτό παρέχει, αποτελεί βασικό
παράγοντα για την ικανοποίηση των χρηστών του συστήματος υγείας.
Μόνο μέσω αυτού μπορεί να εξασφαλιστεί η αναβάθμιση της ποιότητας και της
αποδοτικότητας στις υπηρεσίες υγείας. Οι διοικήσεις των νοσοκομείων πρέπει
να μεριμνήσουν για την υγεία των εργαζομένων σε αυτά. Πρέπει να τεθούν οι
δομές και να εξασφαλισθούν οι προϋποθέσεις για καλύτερο εργασιακό και
υποστηρικτικό περιβάλλον με τη δημιουργία κουλτούρας υγιεινής και
ασφάλειας στο εργασιακό περιβάλλον Καλύτερες υπηρεσίες υγείας από άποψη
ποιότητας και ποσότητας θα προσφερθούν από υγιείς επαγγελματίες υγείας

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
H αρτιότητα της λειτουργίας της Κεντρικής Αποστείρωσης είναι ένα κεφάλαιο με
πάρα πολλές παραμέτρους. Ο σχεδιασμός, αρχιτεκτονικός και μηχανολογικός,
ο εξοπλισμός, σταθερός και φορητός, το ανθρώπινο δυναμικό, εντός και εκτός
του τμήματος αποτελούν αναπόσπαστα εξαρτήματα της ίδιας παραγωγικής
διαδικασίας, που συνεργάζονται σε όλα τα στάδια, από τον σχεδιασμό μέχρι τη
συνεχή λειτουργία.
Το τμήμα αποστείρωσης είναι υπεύθυνο για τον καθαρισμό, την προετοιμασία,
την επεξεργασία, αποθήκευση και διανομή αποστειρωμένου και μη, υλικού και
εξοπλισμού, που είναι απαραίτητος για τη διάγνωση και τη θεραπεία διαφόρων
παθήσεων και τη περίθαλψη ασθενών, στα χειρουργεία καθώς και στα διάφορα
άλλα τμήματα.
Η εύρυθμη οργάνωση, λειτουργία, διοίκηση και εκπαίδευση του προσωπικού
ενός τμήματος Κ.Α. έχει ως σκοπό την αποτελεσματική έκβαση των
χειρουργικών επεμβάσεων, την εξάλειψη μεταδοτικών νοσημάτων, την έγκαιρη
τροφοδότηση των χειρουργικών τμημάτων και των άλλων μονάδων με
αποστειρωμένο υλικό καθώς και την αποθήκευση αποστειρωμένου υλικού σε
καταστάσεις εκτάκτων αναγκών αλλά και για την ασφαλή αποστείρωση και
παρακολούθηση της, έτσι ώστε να αποφεύγεται η μετάδοση Λοιμώξεων.
Η σημασία της πρόληψης των νοσοκομειακών λοιμώξεων είναι εμφανής εφόσον
ο επαναχρησιμοποιούμενος εξοπλισμός ο οποίος δεν έχει απολυμανθεί ή
αποστειρωθεί με τον κατάλληλο τρόπο αποτελεί πηγή μόλυνσης και αυξάνεται ο
κίνδυνος λοιμώξεων. Η υγεία αποτελεί το σημαντικότερο αγαθό του ανθρώπου.
Καθήκον του επαγγελματία υγείας είναι να παρέχει αποτελεσματικές, ικανές
και ποιοτικές υπηρεσίες στο χώρο της υγείας. Αυτό επιτυγχάνεται με τους
συνεχείς ελέγχους, την καλή επικοινωνία και συνεργασία με όλα τα τμήματα
και την επαγρύπνηση σε ότι αφορά τα θέματα αποστείρωσης.
Η λειτουργία των τμημάτων Κεντρικής Αποστείρωσης στηριζόταν ως σήμερα,
στις εμπειρικές γνώσεις του προσωπικού, οι οποίες είχαν αποκτηθεί μέσω της
εργασίας του στην αποστείρωση καθώς δεν είχαν αναπτυχθεί κατευθυντήριες
γραμμές για τον συντονισμό και τον έλεγχο του έργου των Τμημάτων Κεντρικής
Αποστείρωσης στα Νοσοκομεία.
Τα τελευταία χρόνια πολλά πράγματα έχουν αλλάξει στον τομέα της
αποστείρωσης, ο οποίος γίνεται όλο και πιο σημαντικός. Οι αλλαγές που
επιβλήθηκαν από την πρόοδο της τεχνολογίας, την εφαρμογή των διεθνών
προτύπων και την πιστοποίηση των διαδικασιών που ακολουθούνται
εμφανίστηκαν, μεταξύ των άλλων, στον τομέα της οργάνωσης, της συσκευασίας
της νομοθεσίας και κατ επέκταση της ποιότητας.
Η επιλογή του κατάλληλου μέσου αποστείρωσης εξαρτάται από το βαθμό του
απαιτούμενου επιπέδου αποστείρωσης, το είδος του οργάνου και την ασφάλειά
του. Παλαιότερες τεχνικές αποστείρωσης, όπως το οξείδιο του αιθυλενίου καθώς
και άλλες, αποδείχτηκαν δυνητικά καρκινογόνες και έχουν αντικατασταθεί από
νέες μεθόδους ο οποίος είναι φιλικότερους προς τον χρήστη αλλά και προς το
περιβάλλον, εφαρμόζοντας τις κατευθυντήριες οδηγίες για τα Μέσα Ατομικής
Προστασίας του προσωπικού μειώνονται τα περιστατικά ατυχημάτων.
Η διασφάλιση της ποιότητας και της ασφαλής αποστείρωσης μπορεί να
επιτευχθεί μέσω της τήρησης των πρωτοκόλλων λειτουργίας της Κεντρικής
Αποστείρωσης αλλά και από την συνεχιζόμενη εκπαίδευση του προσωπικού. Η
στελέχωση με κατάλληλα καταρτισμένους επαγγελματίες υγείας, η κατάλληλη υλικοτεχνική
υποδομή και η οικονομική ενίσχυση για την ανάδειξη νέων τεχνολογιών αποστείρωσης
μπορούν να οδηγήσουν στην σωστή πρόληψη και στον έλεγχο των νοσοκομειακών
λοιμώξεων.