ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΤΗΣ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ

ΜΕ ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ
 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΔΙΑΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ - ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

ΤΗΣ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ
ΜΕ ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ

ΕΥΓΕΝΙΑ Γ. ΚΟΥΛΗ

ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΑΘΗΝΑ 2013

2
ΜΕΛΗ ΤΡΙΜΕΛΟΥΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

1. Καϊτελίδου Δάφνη, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ

(Επιβλέπουσα)
2. Λιαρόπουλος Λυκούργος, Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ
3. Καλοκαιρινού Αθηνά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήματος Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ

ΜΕΛΗ ΕΠΤΑΜΕΛΟΥΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

1. Καϊτελίδου Δάφνη, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ

(Επιβλέπουσα)
2. Λιαρόπουλος Λυκούργος, Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ
3. Καλοκαιρινού Αθηνά, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Τμήματος Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ
4. Λεμονίδου Χρυσούλα , Καθηγήτρια Τμήματος Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ
5. Πατηράκη Ελισάβετ, Καθηγήτρια Τμήματος Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ
6. Μαντάς Ιωάννης, Καθηγητής Τμήματος Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ
7. Πρεζεράκος Παναγιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Νοσηλευτικής
Πανεπιστημίου Πελοποννήσου

3
 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την επιβλέπουσα καθηγήτρια της διατριβής μου,

Επίκουρη Καθηγήτρια Δάφνη Καϊτελίδου για την πολύτιμη συμπαράσταση και τη συνεχή
και ουσιαστική καθοδήγηση που μου προσέφερε, καθώς επίσης και τα άλλα δύο μέλη της
συμβουλευτικής επιτροπής, τον Ομότιμο Καθηγητή Λυκούργο Λιαρόπουλο και την
Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Αθηνά Καλοκαιρινού για την υποστήριξη τους.

Επιπρόσθετα θα ήθελα να ευχαριστήσω την Προϊσταμένη της Υπηρεσίας Νοσηλείας στο

Σπίτι του Ειδικού Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ», κα Θεοδώρα
Γαβαλά και τον Διοικητή του Αντικαρκινικού Ογκολογικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ο
Άγιος Σάββας», κ. Παναγιώτη Μινογιάννη για την καθοριστική τους συμβολή και τη
βοήθεια που μου προσέφεραν κατά τη συλλογή των στοιχείων.

Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω όλα τα μέλη της επταμελούς εξεταστικής επιτροπής για
την προθυμία τους να συμμετάσχουν στην εξέταση της διδακτορικής μου διατριβής.

4
 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ 9
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ 11
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 12
2. Η ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑ 16
2.1 Ορισμός της κατ’ οίκον νοσηλείας 16
2.2 Ιστορική Αναδρομή 17
2.2.1 Διεθνής εξέλιξη του θεσμού της κατ’ οίκον νοσηλείας 17
2.2.2 Εξέλιξη του θεσμού στην Ελλάδα 19
2.3 Οργανωτική και διοικητική δομή μονάδων κατ' οίκον νοσηλείας 21
2.3.1 Οργανωμένες μορφές στην Αμερική 21
2.3.2. Οργανωμένες δομές παροχής Υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας στην Ελλάδα 23
2.4 Νομοθεσία για τη σύσταση υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας 28
2.5 Κατηγορίες ασθενών που μπορούν να ενταχθούν σε υπηρεσίες νοσηλείας στο σπίτι 28
2.6 Προϋποθέσεις νοσηλείας στο σπίτι 30
2.7 Βασικοί σκοποί επίσκεψης στο σπίτι 31
2.8 Υπηρεσίες που παρέχονται κατ’ οίκον 33
2.9 Ομάδα παροχής υπηρεσιών νοσηλείας στο σπίτι 34
2.10 Πλεονεκτήματα της κατ’ οίκον νοσηλείας 35
2.11 Το κόστος και η αποτελεσματικότητα της κατ’ οίκον νοσηλείας 37
3. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ 43
3.1. Τα κακοήθη νεοπλάσματα σαν αιτία θανάτου σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες 43
3.2. Η συχνότητα του καρκίνου στην Ελλάδα 48
4. ΜΕΘΟΔΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ 53
4.1 Έννοια της οικονομικής αξιολόγησης 53
4.2 Έννοιες του κόστους 54
4.2.1 Άμεσο κόστος 55
4.2.2 Έμμεσο κόστος 56
4.2.3 Αόρατο κόστος 57
4.3 Οπτική γωνία της αποτίμησης του κόστους 57
4.4 Τα στάδια της οικονομικής ανάλυσης 58
4.5 Ανάλυση ευαισθησίας 59
4.6 Μέθοδοι οικονομικής ανάλυσης 60

5
 4.6.1 Ανάλυση κόστους 60
4.6.2 Ανάλυση ελαχιστοποίησης κόστους (cost - minimization analysis) 62
4.6.3 Ανάλυση κόστους - αποτελεσματικότητας (cost - effectiveness analysis) 63
4.6.4 Ανάλυση κόστους - χρησιμότητας (cost - utility analysis) 64
4.6.5 Ανάλυση κόστους - οφέλους (cost-benefit analysis) 67
5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ - ΜΕΤΡΗΣΗ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΧΡΗΣΤΩΝ 70
5.1 Η έννοια της ποιότητας 70
5.2 Ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας 71
5.3 Αξιολόγηση ποιότητας υπηρεσιών υγείας 73
5.4 Ποιότητα υπηρεσιών υγείας και ικανοποίηση των χρηστών 75
5.5 Η μέτρηση της ικανοποίησης των χρηστών από τις υπηρεσίες υγείας 77
6. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 83
7. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 84
7.1 Το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα 84
7.1.1 Μελετώμενος πληθυσμός 84
7.1.2 Μέθοδος ανάλυσης- Οπτική γωνία 84
7.1.3 Το κόστος του υγειονομικού τομέα 85
7.1.4 Η απώλεια παραγωγικότητας 90
7.2 Σύγκριση κόστους κατ’ οίκον και νοσοκομειακής νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη
νεοπλάσματα τελικού σταδίου. 92
7.2.1. Μελετώμενος πληθυσμός 92
7.2.2 Μέθοδος οικονομικής ανάλυσης 95
7.2.3 Το κόστος του υγειονομικού τομέα 96
7.2.4 Η απώλεια παραγωγικότητας 100
7.3 Εκτίμηση της ικανοποίησης των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες κατ’ οίκον
νοσηλείας 101
7.4 Στατιστική επεξεργασία 102
7.5. Ηθικά θέματα 103
8.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 104
8.1 Το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας 104
8.1.1 Ανάλυση του υπό μελέτη πληθυσμού 104
8.1.2. Το υγειονομικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας 106
8.1.2.1. Αριθμός επισκέψεων 106

6
 8.1.2.2. Το κόστος του προσωπικού 107
8.1.2.3.Το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων 108
8.1.2.4. Το κόστος των φαρμάκων και του υγειονομικού υλικού 108
8.1.2.5. Το κόστος των υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων 109
8.1.2.6. Κόστος ευκαιρίας 111
8.1.2.7. Συνολικό υγειονομικός κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας 111
8.1.3 Απώλεια παραγωγικότητας 113
8.1.3.2. Απώλεια παραγωγικότητας φροντιστών 113
8.1.4 Ευρύτερες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της κατ’ οίκον νοσηλείας 115
8.1.4.1 Κατανάλωση υπηρεσιών υγείας 115
8.1.4.2 Κόστος πρόσληψης οικιακής βοηθού 117
8.1.4.3 Αλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης των ασθενών λόγω της κατ’ οίκον
νοσηλείας 118
8.1.5. Συνολικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας 118
8.2 Σύγκριση του κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας με το κόστος της νοσοκομειακής
νοσηλείας 120
8.2.1. Ανάλυση του υπό μελέτη πληθυσμού 120
8.2.2 Το κόστος της φροντίδας υγείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού
σταδίου που λαμβάνουν νοσοκομειακή νοσηλεία 124
8.2.2.1 Το κόστος του υγειονομικού τομέα 124
8.2.2.2 Απώλεια παραγωγικότητας των συνοδών 132
8.2.2.3. Το συνολικό κόστος της φροντίδας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου που λαμβάνουν νοσοκομειακή νοσηλεία 135
8.2.3 Το κόστος φροντίδας υγείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού
σταδίου που λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλεία 136
8.2.3.1 Το κόστος του υγειονομικού τομέα της κατ’ οίκον νοσηλείας 136
8.2.3.2 Το κόστος του υγειονομικού τομέα της νοσηλείας στο νοσοκομείο 141
8.2.3.3 Το συνολικό υγειονομικό κόστος της παρεχόμενης φροντίδας 143
8.2.3.4 Απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών 146
8.2.3.5. Το συνολικό κόστος της φροντίδας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία 148
8.2.4 Συσχετίσεις του κόστους 149
8.2.4.1 Συσχετίσεις υγειονομικού κόστους 149
8.2.4.2 Συσχετίσεις απώλειας παραγωγικότητας 151

7
 8.3.1 Η μέτρηση της ικανοποίησης των ασθενών με το ερωτηματολόγιο HCCSI-R 154
8.3.2 Συσχετίσεις αναφορικά με την ικανοποίηση των ασθενών από τις υπηρεσίες κατ’
οίκον νοσηλείας 159
9.1 Το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα 163
9.2 Αξιολόγηση του κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας – Σύγκριση με το κόστος της
νοσοκομειακής νοσηλείας 164
9.3 Ποιοτική αξιολόγηση της κατ’ οίκον νοσηλείας – Ικανοποίηση των ασθενών 167
9.4. Περιορισμοί της μελέτης 169
9.5. Συμπεράσματα- Προτάσεις 170
ΠΕΡΙΛΗΨΗ 173
SUMMARY 175
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 177
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 190

8
 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο προβληματισμός των τελευταίων ετών στρέφεται γύρω από τη σημαντική αύξηση των
δαπανών της υγειονομικής περίθαλψης και ιδιαίτερα της νοσοκομειακής που
χαρακτηρίστηκε ραγδαία και επιβαρύνει σημαντικά τις συνολικές δαπάνες του τομέα
υγείας.

Η διεθνής τάση είναι η εξασφάλιση άριστης περίθαλψης με το μικρότερο δυνατό κόστος.

Προς αυτή την κατεύθυνση η ανάγκη για αποτελεσματική και αποδοτική χρήση των
υπηρεσιών υγείας έχει οδηγήσει όλα τα ευρωπαϊκά κράτη σε προσπάθειες για εφαρμογή
του θεσμού της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ευρεία κλίμακα.

Οι χρόνιες ασθένειες είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα των σημερινών κοινωνιών. Γι’ αυτό
ιδιαίτερη σημασία έχει αποκτήσει τα τελευταία χρόνια η νοσηλεία στο σπίτι για
μετανοσοκομειακή φροντίδα χρόνιων ασθενών διότι εξασφαλίζει καλύτερη ποιότητα ζωής
στους πάσχοντες και μείωση των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων ενώ
παράλληλα ελευθερώνει κρεβάτια οξείας νοσηλείας.

Οι ασθενείς που πάσχουν από νεοπλασματικές παθήσεις αποτελούν μία κατηγορία

ασθενών που χρήζει υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας. Τα ποικίλα προβλήματα που
δημιουργεί στον άρρωστο και την οικογένεια του, η χρονιότητα της νόσου και η ανάγκη
για συνεχή θεραπεία καθιστά την εφαρμογή της κατ’ οίκον νοσηλείας ως μέθοδο
παρακολούθησης αυτής της ιδιαίτερης ομάδας ασθενών αναγκαία.

Η κατ’ οίκον νοσηλεία σε ασθενείς με νεοπλασματικές παθήσεις μπορεί να προλάβει ή

και να ελαττώσει τον αριθμό των εισαγωγών στο νοσοκομείο αλλά κυρίως να συμβάλει
στην αποφυγή μακροχρόνιας νοσοκομειακής νοσηλείας τους. Οι παράμετροι έχουν
σοβαρό αντίκτυπο στη μείωση του κόστους, σε σχέση με το κόστος της νοσοκομειακής
νοσηλείας. Επιπρόσθετα, έχει διαπιστωθεί πως οι ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα που
λαμβάνουν φροντίδα στο σπίτι εμφανίζουν καλύτερη ψυχολογική κατάσταση και
διατηρούν υψηλότερα επίπεδα λειτουργικής αυτονομίας.

Δεδομένων των οικονομικών και ποιοτικών πλεονεκτημάτων που φαίνονται να

συνδέονται με την εφαρμογή της κατ’ οίκον νοσηλείας στη συγκεκριμένη ομάδα

9
ασθενών, δημιουργείται έντονο ενδιαφέρον για μια μελέτη κοινωνικοοικονομικής και
ποιοτικής αξιολόγησης της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα,
καθώς στην Ελλάδα δεν υπάρχουν σχετικά διαθέσιμα δεδομένα. Για το λόγο αυτό
κίνητρο για την εκπόνηση της παρούσας διατριβής αποτέλεσε η αναγκαιότητα των
οικονομικών και ποιοτικών αποτελεσμάτων της κατ’ οίκον νοσηλείας με στόχο τη
διάχυση της γνώστης ώστε να ληφθούν τεκμηριωμένες αποφάσεις από όσους ασκούν
πολιτική υγείας στην χώρα αναφορικά με την ενίσχυση αυτών των υπηρεσιών

Στο Γενικό μέρος περιλαμβάνονται στοιχεία σχετικά με την ιστορική εξέλιξη της κατ’
οίκον νοσηλείας, την οργανωτική της δομή, τους σκοπούς, το περιεχόμενό της και τα
πλεονεκτήματα που προσφέρει η εφαρμογή της. Επιπλέον παρατίθενται στατιστικά
στοιχεία σχετικά με τη συχνότητα των κακοηθών νεοπλασμάτων στην Ελλάδα και την
Ευρώπη. Στη συνέχεια ακολουθεί μια περιγραφή του κόστους στον τομέα υγείας και των
μεθόδων οικονομικής αξιολόγησης των υπηρεσιών υγείας. Τέλος, στην τελευταία
ενότητα του γενικού μέρους περιγράφεται η έννοια της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας
και η σύνδεση της με την ικανοποίηση των χρηστών.

Στο Ειδικό μέρος αναφέρεται ο υπό μελέτη πληθυσμός, ο τρόπος συλλογής των
δεδομένων καθώς και η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε προκειμένου αφενός να
προσδιοριστεί το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας των ασθενών που πάσχουν από
καρκίνο και να συγκριθεί με το αντίστοιχο κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας και
αφετέρου να αξιολογηθεί η ικανοποίηση των ασθενών με τις παρεχόμενες υπηρεσίες
κατ’ οίκον νοσηλείας. Στη συνέχεια, παρατίθενται τα βασικότερα αποτελέσματα της
έρευνας ενώ στο τέλος γίνεται συζήτηση για την εξαγωγή των βασικών συμπερασμάτων.

10
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

11
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο προβληματισμός των τελευταίων ετών στρέφεται γύρω από τη σημαντική αύξηση των
δαπανών της υγειονομικής περίθαλψης και ιδιαίτερα της νοσοκομειακής που
χαρακτηρίστηκε ραγδαία και επιβαρύνει σημαντικά τις συνολικές δαπάνες του τομέα
υγείας. Μολονότι, όμως, διατίθενται ολοένα και περισσότερα χρήματα για την υγεία,
συχνά διατυπώνονται προβληματισμοί για την αποτελεσματικότητα και την
αποδοτικότητα της χρήσης των περιορισμένων πόρων.

Οι παράγοντες που συντελούν στην αύξηση του κόστους των υπηρεσιών υγείας είναι
πολλοί και είναι αναγκαίο να ερευνηθούν και να αξιολογηθούν. Ενδεικτικά αναφέρονται
οι ακόλουθοι:
α) Δημογραφικοί παράγοντες όπως η γήρανση του πληθυσμού αλλά και η μεγάλη
επίπτωση χρόνιων νοσημάτων και αναπηριών φαίνεται ότι συμβάλλουν σημαντικά στην
αύξηση των δαπανών υγείας (Saltman 1997, Καϊτελίδου 2002).
β) Η ραγδαία ανάπτυξη και διάχυση της τεχνολογίας φαίνεται να επιδρά δραματικά στην
αύξηση του κόστους. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι με τον όρο τεχνολογία υγείας εννοείται
τι σύνολο των φαρμάκων, των μηχανημάτων, των διαδικασιών καθώς επίσης και των
οργανωτικών και υποστηρικτικών συστημάτων διαμέσου των οποίων παράγεται η
φροντίδα υγείας (Καϊτελίδου 2002).
γ) Επιπλέον η υπερβολική χρήση των υπηρεσιών υγείας από την πλευρά των
καταναλωτών (φαινόμενο ηθικής βλάβης) και η ανεξέλεγκτη κατανάλωση των
υγειονομικών πόρων από την πλευρά των προμηθευτών (φαινόμενο προκλητής ζήτησης)
οδηγεί στην αύξηση των δαπανών υγείας. Τα φαινόμενα αυτά οφείλονται στον τρόπο
πληρωμής των υπηρεσιών υγείας, καθώς τα έξοδα καλύπτονται είτε μέσω της
φορολογίας είτε μέσω των ασφαλιστικών ταμείων χωρίς να ελέγχεται η
αποτελεσματικότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών (Καϊτελίδου 2002, Λιαρόπουλος
1996).

Βασικός σκοπός της πολιτικής υγείας είναι η χρησιμοποίηση των περιορισμένων

υγειονομικών πόρων κατά τον αποδοτικότερο τρόπο στοχεύοντας στην ελαχιστοποίηση
του κόστους και τη μεγιστοποίηση του κοινωνικού οφέλους. Σημαντικό εργαλείο για την
επίτευξη αυτού του σκοπού είναι η αξιολόγηση της τεχνολογίας υγείας (health
technology assessment) η οποία βοηθά ένα σύστημα υγείας: α) να εντοπίσει τις

12
τεχνολογίες για τις οποίες απαιτείται αξιολόγηση και να θεσπίσει προτεραιότητες στην
αξιολόγηση τους β) να συλλέξει όλα τα απαραίτητα στοιχεία για τη μελέτη των
συνεπειών από την εφαρμογή της προτεινόμενης τεχνολογίας γ) να συνθέσει όλες τις
διαθέσιμες πληροφορίες σχετικά με το κόστος, τα οφέλη , τους κινδύνους, τις ηθικές
νομικές και κοινωνικές επιπτώσεις από την εφαρμογή της συγκεκριμένης τεχνολογίας
και δ) να διαχύσει τις πληροφορίες σε όσους τις χρειάζονται για λήψεις αποφάσεων
(Banta 1995, Καϊτελίδου 2002).

Η διεθνής τάση είναι η εξασφάλιση άριστης περίθαλψης με το μικρότερο δυνατό κόστος

σε συνδυασμό με αποτελεσματική και αποδοτική χρήση των υπηρεσιών υγείας. Η
ανάγκη για συγκράτηση του κόστους στον τομέα της υγείας είναι ιδιαίτερα αυξημένη με
την εμφάνιση της διεθνούς οικονομικής κρίσης και την ολοένα αυξανόμενη ύφεση που
πλήττει πολλές χώρες της Ευρώπης συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Ειδικότερα, η οικονομική κρίση στην Ελλάδα και τα ληφθέντα μέτρα λιτότητας είχαν
σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στον τομέα της υγείας. Τα τελευταία χρόνια, ο
προϋπολογισμός για τη χρηματοδότηση των υπηρεσιών υγείας έχει μειωθεί δραματικά,
(μείωση κατά 1,4 δις για το 2011 σε σχέση με το προηγούμενο έτος, 0,5% ΑΕΠ)
επηρεάζοντας άμεσα την ποσότητα και την ποιότητα των παρεχόμενων υγειονομικών
υπηρεσιών. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ από το 2009 έως το 2011 η
συνολική υγειονομική δαπάνη μειώθηκε κατά 19%, ενώ ακόμη μεγαλύτερη ήταν η
μείωση των δημοσίων δαπανών για την υγεία η οποία ανήλθε σε 23,8% μεταξύ των ετών
2009-2011. Σημαντική ήταν και η μείωση για τις δαπάνες των δημόσιων νοσοκομείων
που εκτιμήθηκε σε 18,8% από το 2009 έως το 2011. Επιπλέον, οι δαπάνες για τις
εξωνοσοκομειακές υπηρεσίες (όπου συμπεριλαμβάνονται οι υπηρεσίες κατ’ οίκον
νοσηλείας) μειώθηκαν από το 2009 έως το 2011 κατά 20%. Από την άλλη, κοινωνικές
συνθήκες, που περιλαμβάνουν τη μείωση του εισοδήματος του πληθυσμού, την αύξηση
του επιπέδου της ανεργίας κλπ είχαν ως αποτέλεσμα την αύξηση της ζήτησης δημόσιων
υπηρεσιών υγείας (ενδεικτικά αναφέρεται πως οι εισαγωγές στα δημόσια νοσοκομεία
αυξήθηκαν περισσότερο από 24% το 2010 σε σχέση με το 2009 και 6% το 2011 σε
σχέση με το 2010 ) η οποία όμως δεν μπορεί να καλυφθεί πλήρως δημιουργώντας
προβλήματα προσβασιμότητας και κοινωνικών ανισοτήτων (Kaitelidou & Kouli 2012).

13
Η κατ’ οίκον νοσηλεία αποτελεί μια εναλλακτική μορφή περίθαλψης, η οποία
εφαρμόζονται διεθνώς σε ευρεία κλίμακα, καθώς συνδέεται με παροχή υψηλής ποιότητας
υπηρεσιών υγείας με σημαντικά χαμηλότερο κόστος συγκριτικά με την νοσοκομειακή
νοσηλεία (Kouli 2008).

Η κατ’ οίκον νοσηλεία αποτελεί τμήμα της συνεχούς φροντίδας υγείας που σκοπεύει
στην αύξηση του επιπέδου ανεξαρτησίας του ασθενούς περιορίζοντας στο ελάχιστο τις
δυσμενείς επιδράσεις της νόσου ή της αναπηρίας του. Παράγοντες που σχετίζονται με τη
γήρανση του πληθυσμού, την αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης και την αλλαγή του
νοσολογικού προτύπου με τις χρόνιες πολυπαραγοντικές και εκφυλιστικές ασθένειες,
έχουν οδηγήσει στην ανάγκη ανάπτυξης και προώθησης της κατ’ οίκον φροντίδας υγείας
(Καλοκαιρινού 2005).

Οι ασθενείς που πάσχουν από νεοπλασματικές παθήσεις αποτελούν μία βασική

κατηγορία ασθενών που χρήζει υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας. Τα ποικίλα
προβλήματα που δημιουργεί στον άρρωστο και την οικογένεια του, η χρονιότητα της
νόσου και η ανάγκη για συνεχή φροντίδα καθιστά την εφαρμογή της κατ’ οίκον
νοσηλείας ως μέθοδο παρακολούθησης αυτής της ιδιαίτερης ομάδας ασθενών αναγκαία
(Χριστοπούλου 1990).

Η κατ’ οίκον φροντίδα υγείας συνδέεται με υψηλά οικονομικά οφέλη για το σύστημα
υγείας καθώς συμβάλλει στη μείωση του αριθμού των εισαγωγών στο νοσοκομείο και
κυρίως στην αποφυγή μακροχρόνιας νοσοκομειακής νοσηλείας και όσων αυτή
συνεπάγεται (π.χ. αποφυγή νοσοκομειακών λοιμώξεων) (Καλοκαιρινού 2005, Fainsinger
2003), ενώ παράλληλα συμβάλλει στην απελευθέρωση κλινών οξείας νοσηλείας
(Vallerand 2005).

Σε μια προσπάθεια να αποτιμηθεί οικονομικά το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας στην
Ελλάδα, η Υπηρεσία Κατ’ οίκον Νοσηλείας του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, σύγκρινε
το λειτουργικό κόστος της νοσηλείας στο σπίτι με το κλειστό νοσήλιο, όπως ισχύει
σήμερα για το Νοσοκομείο, και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το κόστος της κατ’ οίκον
νοσηλείας αντιστοιχεί περίπου στο 1/5 έως 1/6 του κλειστού νοσηλίου (Καλοκαιρινού
2005). Σύμφωνα με διεθνείς μελέτες το κόστος της κατ’ οίκον φροντίδας υγείας σε

14
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα αντιστοιχεί περίπου στο 1/3 του αντίστοιχου κόστους
της νοσοκομειακής φροντίδας (Remonnay 2002, Serra-Prat 2002).

Επιπρόσθετα, τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται έντονο ενδιαφέρον για τη μέτρηση της

ποιότητας των υπηρεσιών υγείας, αναγνωρίζοντας την ικανοποίηση των ασθενών ως ένα
πολύ σημαντικό δείκτη της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών (Merkouris 2003).
Σύμφωνα με μελέτες, έχει διαπιστωθεί πως οι ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα που
λαμβάνουν φροντίδα στο σπίτι εμφανίζουν καλύτερη ψυχολογική κατάσταση και
διατηρούν υψηλότερα επίπεδα λειτουργικής αυτονομίας (Watters 1997, McCorkle 1994).

Φαίνεται λοιπόν ότι η κατ’ οίκον νοσηλεία μπορεί να συμβάλλει αισθητά στη μείωση του
κόστους στον υγειονομικό τομέα ενώ παράλληλα συνδέεται και με ποιοτικά οφέλη
αναφορικά με την παρεχόμενη φροντίδα υγείας. Ως εκ τούτου, δημιουργείται έντονο
ενδιαφέρον για μια μελέτη με αντικείμενο την οικονομική και ποιοτική αξιολόγηση της
κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα, με βασικό σκοπό την
ανάδειξη των συνεπειών της εφαρμογής της αναφορικά με την εξοικονόμηση
οικονομικών πόρων συγκριτικά με την νοσοκομειακή νοσηλεία καθώς και αναφορικά με
την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και την ικανοποίηση των ασθενών από αυτές.

15
2. Η ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑ

2.1 Ορισμός της κατ’ οίκον νοσηλείας

Ως «νοσηλεία στο σπίτι» (home health care) ορίζονται οι υπηρεσίες φροντίδας υγείας
που προσφέρονται στα άτομα και τις οικογένειες τους μέσα στο χώρο που ζουν,
κατευθυνόμενες προς την προαγωγή, τη διατήρηση και την αποκατάσταση της υγείας
του ατόμου καθώς και στην ελαχιστοποίηση των επιδράσεων της ασθένειας ή της
αναπηρίας. Είναι το βασικότερο στοιχείο της συνεχιζόμενης φροντίδας υγείας και
διεθνώς θεωρείται υπηρεσία που οργανώνεται, παρέχεται και αξιολογείται από
νοσηλευτές (Καλοκαιρινού και Σουρτζή 2005).

Η έννοια της φροντίδας στο σπίτι είναι ευρεία και περιλαμβάνει διάφορες υπηρεσίες που
παρέχονται σε άτομα που χρειάζονται βοήθεια λόγω της κατάστασης της υγείας τους. Οι
υπηρεσίες κατ’ οίκον φροντίδας διακρίνονται σε υπηρεσίες αποκατάστασης
(rehabilitation), ανάρρωσης (convalescence), ανακουφιστικής φροντίδας (palliative
care), συνεχούς φροντίδας (ongoing care) και ανάπαυλας για τους φροντιστές (respite
care). Σύμφωνα με έναν άλλο διαχωρισμό οι υπηρεσίες φροντίδας στο σπίτι
περιλαμβάνουν υπηρεσίες οικοκυρικής (housekeeping), συνοδείας (escort), προσωπικής
φροντίδας (personal care), πληροφόρησης (information), διδασκαλίας/εκπαίδευσης
(teaching/training), κοινωνικής πρόνοιας (social therapeutic) και νοσηλευτικές/ιατρικές
(nursing/medical) (Kane RA 1999, Αδαμακίδου 2010).

Σε ανακοίνωση του American Hospital Association αναφέρεται ότι η νοσηλεία στο σπίτι
εκτός από νοσηλευτική φροντίδα και επίβλεψη, περιλαμβάνει και ιατρική φροντίδα και
επίβλεψη από τον θεράποντα ιατρό, τη συνεργασία της κοινωνικής υπηρεσίας που θα
διευκολύνει την λύση των κοινωνικών προβλημάτων του αρρώστου και της οικογένειας
του αλλά και φυσιοθεραπεία, λογοθεραπεία ή άλλου είδους θεραπεία όταν ο ασθενής τη
χρειάζεται (Τσιραγκούλας 1998).

Το κόστος που υφίσταται η οικογένεια, οικονομικό και ηθικό, καθώς και το χρονικό
κόστος για την φροντίδα του ασθενή αποτελεί μια σημαντική και συνεχή πηγή άγχους
τόσο για την οικογένεια όσο και για τον ασθενή και συχνά επιφέρει διαταραχή της
ισορροπίας των οικογενειακών σχέσεων, των οικογενειακών ρόλων και τελικά κρίση. Η
υπηρεσία κατ’ οίκον νοσηλείας μπορεί να ελαχιστοποιήσει τα προβλήματα

16
προσφέροντας πληροφόρηση, παρακολούθηση, και ηθική, ψυχολογική και
συναισθηματική υποστήριξη στον ασθενή και την οικογένειά του (Χριστοπούλου 1990).

2.2 Ιστορική Αναδρομή

2.2.1 Διεθνής εξέλιξη του θεσμού της κατ’ οίκον νοσηλείας

Οι υπηρεσίες στο σπίτι είναι ίσως ο αρχαιότερος τρόπος που χρησιμοποιήθηκε για την
ανίχνευση της δυστυχίας, των αναγκών και των ποικίλων προβλημάτων που
αντιμετώπιζαν άτομα ή οικογένειες. Με βάση όσα διαπιστώνονταν κατά την επίσκεψη
στο σπίτι, ρυθμιζόταν στη συνέχεια ο τρόπος βοήθειας. Σαν πρώτη νοσηλεύτρια-
επισκέπτρια θεωρείται η Διακόνισσα Φοίβη των Αποστολικών χρόνων αλλά και στη
συνέχεια ο Χριστιανισμός είχε σαν αρχή του τη βοήθεια των αρρώστων στο σπίτι ή σε
ειδικά ιδρύματα που δημιουργήθηκαν για το σκοπό αυτό. Η νοσηλεύτρια της
Χριστιανικής εποχής παρείχε σωματική φροντίδα, πνευματική και ηθική υποστήριξη στα
άρρωστα άτομα. Χαρακτηριστικό αυτής της εποχής είναι ότι τα ιδρύματα εξαρτιόταν
από την Εκκλησία και μοναδικός σκοπός τους ήταν η προσφορά υπηρεσιών σε όσους
είχαν ανάγκη, χωρίς οικονομικές αποδοχές (Καλοκαιρινού και Σουρτζή 2005,
Καλοκαιρινού 1999).

Η νοσηλεία στο σπίτι συνεχίζεται και στους Βυζαντινούς χρόνους. Στις αρχές του 17ου
αιώνα στην Ευρώπη παρατηρήθηκε ενδιαφέρον εκ μέρους του κοινού για τους φτωχούς
και τους πάσχοντες. Πολλές γυναίκες χωρίς γνώσεις νοσηλευτικής έδειξαν ενδιαφέρον
για προσφορά φροντίδας. Το 1633 ο St.Vincent de Paul ίδρυσε το Τάγμα Αδελφών του
Ελέους για να εκπαιδεύσει άτομα που θα αναλάβουν την φροντίδα αρρώστων στο σπίτι
με σκοπό την προαγωγή της κατ' οίκον νοσηλείας. Την ίδια περίοδο ο Fliedner στο
Kaisserswerth της Γερμανίας ίδρυσε το Τάγμα Διακονισσών και σχολή για τη
νοσηλευτική τους εκπαίδευση, στην οποία φοίτησε και η Florence Nightingale
(Χριστοπούλου 1990).

Μετά το τέλος του Κριμαϊκού Πολέμου, η Florence Nightingale ίδρυσε το 1860 Σχολή
Αδελφών στο Νοσοκομείο του Αγίου Θωμά στο Λονδίνο με την οποία αρχίζει η
συστηματική εκπαίδευση και η θεμελίωση της επιστημονικής νοσηλευτικής. Η Florence
Nightingale υιοθέτησε την εκπαίδευση ως προϋπόθεση για τη νοσηλευτική άσκηση στο
σπίτι και στην κοινότητα και υποστήριξε ότι η νοσηλευτική φροντίδα στην κοινότητα

17
και στο σπίτι του αρρώστου πρέπει να δίνεται από επαγγελματία. Πίστευε ότι η υγεία
των ατόμων εξαρτάται από την υγεία της κοινότητας και αντίστροφα (Χριστοπούλου
1990).

Την περίοδο 1860 – 1900 υπηρεσίες νοσηλείας στο σπίτι αναπτύσσονται στη Μεγάλη
Βρετανία, στη Γαλλία, στην Αμερική και στον Καναδά από συλλόγους ή εταιρείες
νοσηλευτών, χρηματοδοτούμενες από φιλανθρωπικούς συλλόγους. Το 1947 στο
νοσοκομείο Montefiore της Νέας Υόρκης λειτούργησε το πρώτο σύγχρονο πρόγραμμα
νοσηλείας στο σπίτι, που περιελάμβανε επίσκεψη του ιατρού στο σπίτι του ασθενή και
συνεχείς προγραμματισμένες επισκέψεις της νοσηλεύτριας για πρόσθετη φροντίδα. Το
1964, στις Ηνωμένες Πολιτείες υπήρχαν 1100 γραφεία κατ' οίκον φροντίδας
(Αδαμακίδου 2010).

Αν και η επίσκεψη στο σπίτι αποτελεί παραδοσιακή μέθοδο της Νοσηλευτικής,

παραμένει απαραίτητη και θεωρείται ως η πλέον αποτελεσματική μέθοδος παροχής
υπηρεσίας, τόσο στις μέρες μας όσο και μελλοντικά. Ιδιαίτερα μάλιστα όταν η επίσκεψη
συνδυάζει και νοσηλεία στο σπίτι όπου και όταν χρειάζεται (Καλοκαιρινού και Σουρτζή
2005).

Τα τελευταία χρόνια η κατ' οίκον νοσηλεία έχει αναπτυχθεί ως αποτέλεσμα ενός

συνόλου οικονομικών και κοινωνικών παραγόντων, οι σημαντικότεροι των οποίων είναι
οι ακόλουθοι: (Τσιραγκούλας 1998, Καλοκαιρινού 1999, Γκολφινόπουλος 2001,
Λιαρόπουλος 1997)

1. Αύξηση του νοσοκομειακού κόστους φροντίδας υγείας

2. Περιορισμός οικονομικών πόρων
3. Αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη χρησιμοποίηση των υπαρχόντων
οικονομικών πόρων
4. Έλλειψη νοσοκομειακών κλινών
5. Συνεχής αύξηση του αριθμού των χρονίως πασχόντων
6. Αύξηση του μέσου όρου ζωής και γήρανση του πληθυσμού
7. Ανάγκη για μείωση του κινδύνου ανάπτυξης νοσοκομειακών λοιμώξεων
8. Θεραπευτική επίδραση του οικογενειακού περιβάλλοντος
9. Ανάπτυξη της τεχνολογίας

18
Σε επίπεδο κυβερνητικής πολιτικής είναι σημαντικό να ληφθούν μέτρα για την
εξασφάλιση της ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας γενικότερα και την ενίσχυση της κατ’
οίκον φροντίδας (Blackie 1998, Kane RL 1999, Benjamin 1999, Larizgoitia 2003) τα
οποία αφορούν:

 Γεωγραφική διαθεσιμότητα και προσπελασιμότητα των υπηρεσιών

(accessibility)
 Αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών (effectiveness)
 Επάρκεια (adequacy) αναφορικά με την αναγνώριση και την κάλυψη των
αναγκών των χρηστών των υπηρεσιών
 Δίκαιη κατανομή (equity), δηλαδή ελαχιστοποίηση ή εξουδετέρωση των λιστών
αναμονής για την παροχή φροντίδας υγείας στο σπίτι
 Καταλληλότητα (appropriateness) αναφορικά με το βαθμό που οι υπηρεσίες
καλύπτουν τις ανάγκες και το βαθμό που οι υπηρεσίες στοχεύουν στις ανάγκες
των ασθενών
 Ενημέρωση του πληθυσμού για τους τρόπους πρόσβασης στις υπηρεσίες
 Προσπάθεια τήρησης των ποιοτικών προτύπων παροχής φροντίδας υγείας στο
σπίτι
 Προσπάθεια διατήρησης ελάχιστου κόστους παροχής κατ’ οίκον φροντίδας τόσο
στο δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα (affordability)
 Δημόσια χρηματοδότηση των υπηρεσιών και δίκαιη διανομή τους.

2.2.2 Εξέλιξη του θεσμού στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα η «νοσηλεία στο σπίτι» δεν οργανώθηκε ποτέ συστηματικά όπως στις
άλλες χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής όπου η νοσηλεία στο σπίτι αποτελεί
αναπόσπαστο κομμάτι των υγειονομικών υπηρεσιών.

Η Νοσηλευτική στη χώρα μας ξεκίνησε επίσημα στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, αν
και υπάρχουν μαρτυρίες ότι ήδη από τα πρωτοχριστιανικά χρόνια και το Βυζάντιο
αποτελούσε ξεχωριστή επαγγελματική οντότητα. Εκτός από συγκεκριμένες
φιλανθρωπικές δραστηριότητες, η Νοσηλευτική περιορίστηκε στα πρώτα χρόνια της
στη φροντίδα αρρώστων σε οργανωμένα νοσηλευτικά ιδρύματα.

19
Το 1875 ιδρύθηκε η πρώτη Σχολή Νοσηλευτικής στην Ελλάδα, η Σχολή του
Ευαγγελισμού η οποία ονομαζόταν «Σχολή Εκπαίδευσης Επισκεπτριών Νοσηλευτών»
(Καλοκαιρινού και Σουρτζή 2005).

Στη δεκαετία του 1920, με το κύμα προσφύγων από τη Μ. Ασία και την επιδημία
δάγκειου πυρετού, εκπαιδεύτηκαν ταχύρρυθμα οι πρώτες επισκέπτριες υγείας από το
ΠΙΚΠΑ και τον ΕΕΣ, που ως ρόλο είχαν;. την υγειονομική διαφώτιση του πληθυσμού
κατ' αρχήν για την αντιμετώπιση των προβλημάτων δημόσιας υγείας που προέκυψαν.
Το Νοέμβριο του 1923 λειτούργησε η Σχολή Νοσοκόμων και Επισκεπτριών του
Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού (Ε.Ε.Σ) και αναγνωρίστηκε με το Νόμο 3711/28.

Το 1979 ο Ε.Ε.Σ άρχισε να προσφέρει νοσηλεία στο σπίτι σε ηλικιωμένους αρρώστους

ορισμένων περιοχών της Αθήνας και από το 1985 η υπηρεσία αυτή
συστηματοποιήθηκε. Σήμερα λειτουργούν οργανωμένα κέντρα του Ε.Ε.Σ που
προσφέρουν νοσηλευτική φροντίδα σε υπερήλικες και χρόνιους πάσχοντες που ζουν
μόνοι στο σπίτι τους.

Από το 1979 αναπτύχθηκε πειραματικό πρόγραμμα νοσηλείας στο σπίτι στο

Ογκολογικό Νοσοκομείο Πειραιώς «Μεταξά» για παροχή νοσηλευτικής φροντίδας
στους καρκινοπαθείς της περιοχής Πειραιώς. Από το 1987 λειτουργεί πρόγραμμα
νοσηλείας στο σπίτι στο Ογκολογικό Νοσοκομείο «Άγιοι Ανάργυροι» (Αδαμακίδου
2010, Τσιγκουράκος 1992).

Από τον Ιούνιο του 1994 λειτουργεί Μονάδα νοσηλείας στο σπίτι στη Σύρο με
πρωτοβουλία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άλλων φορέων του νησιού. Επίσης πολλά
κέντρα υγείας εφαρμόζουν νοσηλεία στο σπίτι.

Τέλος αξίζει να αναφερθεί ότι μέχρι τη δεκαετία του 1980, το νοσηλευτικό επάγγελμα,
που κυρίως ασχολούνταν στην κοινότητα με θέματα δημόσιας υγείας αλλά και νοσηλείας
στο σπίτι, ήταν αυτό του επισκέπτη υγείας. Με την ίδρυση των Κέντρων Υγείας (Ν.
1397/83), εκτός από τους επισκέπτες υγείας, διορίζονται και νοσηλευτές τριτοβάθμιας
εκπαίδευση (Καλοκαιρινού και Σουρτζή 2005, Τσιραγκούλας 1998, Γκολφινόπουλος
2001, Καλοκαιρινού 1999).

20
2.3 Οργανωτική και διοικητική δομή μονάδων κατ' οίκον νοσηλείας

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι οργάνωσης και διοίκησης των Υπηρεσιών κατ’ οίκον
νοσηλείας. Μπορεί να αποτελεί γραφείο ή Υπηρεσία που ανήκει σε νοσοκομείο ή
Κέντρο Υγείας, σε ιατρεία ασφαλιστικών οργανισμών ή ιδρύματα ανάλογα με το
σύστημα υγείας που ισχύει σε κάθε χώρα. Επιπλέον, σύμφωνα με τον Μωραΐτη, η
συνεχιζόμενη φροντίδα υγείας του αρρώστου στο σπίτι πρέπει να καλύπτεται οικονομικά
πλήρως από όλους τους ασφαλιστικούς οργανισμούς ή την πολιτεία ως
εξωνοσοκομειακή περίθαλψη. Έτσι, πρέπει να καλύπτονται οικονομικά οι κατ’ οίκον
επισκέψεις γιατρών και νοσηλευτών, η νοσηλεία στο σπίτι, το υγειονομικό υλικό, τα
φάρμακα και άλλες υπηρεσίες όπως η οικιακή βοηθός ανάλογα με την περίπτωση του
αρρώστου (Hanley 1984, Μωραΐτης 1989).

2.3.1 Οργανωμένες μορφές στην Αμερική

Οι οργανώσεις που παρέχουν νοσηλευτική φροντίδα στο σπίτι είναι πολλών ειδών. Οι
πιο κοινές είναι:
1. Η Εθελοντική (ανεπίσημη, μη κερδοσκοπική)
1. Η Επίσημη (έσοδα από φόρους, μη κερδοσκοπική)
3. Η Συνδυαστική (έσοδα από φόρους και τέλη, μη κερδοσκοπική)
4. Η Ιδιωτική/ Ιδιόκτητη (Ιδιωτική, κερδοσκοπική)

Κατ’ οίκον νοσηλεία παρέχεται επίσης από ορισμένα τμήματα νοσοκομείων

καθώς και οργανισμούς διατήρησης και προαγωγής της υγείας. Οι φροντιστές υγείας θα
πρέπει να έχουν γνώση και κατανόηση της δομής του οργανισμού που παρέχει τις
Υπηρεσίες κατ' οίκον νοσηλείας δεδομένου ότι η δομή του επηρεάζει την εφαρμογή των
προγραμμάτων κατ' οίκον νοσηλείας.

1. Η Εθελοντική Οργάνωση

Η Εθελοντική Οργάνωση υποστηρίζεται με έσοδα από δωρεές και τέλη όπως πληρωμές
τρίτων προσώπων, εισόδημα από επενδύσεις και φιλανθρωπίες. Οι πληρωμές τρίτων
προσώπων μπορεί να είναι και από επίσημες πηγές όπως Medicair, Medicaid, ιδιωτικούς
ασφαλιστικούς οργανισμούς, ή άλλες εθελοντικές εταιρείες όπως «οργανώσεις καρκίνου
και καρδιάς».

21
Η Εθελοντική Οργάνωση διευθύνεται από μια ιδιωτική επιτροπή διευθυντών που
απαρτίζεται από ενεργά και ενδιαφερόμενα άτομα της κοινότητας. Λόγω της φύσης και
της σύστασης αυτής της επιτροπής έχουν μεγαλύτερη σχετικά ελευθερία, σε σχέση με τις
επίσημες οργανώσεις όσον αφορά την αναγνώριση των προβλημάτων τους. Η
Εθελοντική Οργάνωση έχει υπό την ευθύνη της μια κωμόπολη, πόλη ή ακόμα και έναν
νομό. Τα πρόσφατα χρόνια, πολλές μικρές οργανώσεις ήταν υποχρεωμένες να
συγχωνευτούν προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις των χρηστών και για τη
διατήρηση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών τους.

Οι κοινοτικοί νοσηλευτές που εργάζονται σε αυτές τις οργανώσεις πληρώνονται για τις
παρεχόμενες υπηρεσίες τους είτε από τους χρήστες, είτε από τρίτα πρόσωπα, είτε από
φιλανθρωπίες δεδομένου ότι οι προσφερόμενες υπηρεσίες δεν είναι δωρεάν. Πολλοί
άποροι μπορούν να αναζητήσουν δωρεάν παροχή υπηρεσιών από τις Εθελοντικές
Οργανώσεις.

2. Επίσημη Οργάνωση

Η Επίσημη Οργάνωση προσφέρει Υπηρεσίες κατ' οίκον νοσηλείας σε επίπεδο τοπικής

αυτοδιοίκησης και όπως και η Εθελοντική Οργάνωση μπορεί να είναι υπεύθυνη για μια
κωμόπολη ή για μία πόλη. Τα έσοδα αυτής της Οργάνωσης προέρχονται από φόρους
και από επίσημα κονδύλια για τη διενέργεια συγκεκριμένων υγειονομικών
προγραμμάτων π.χ. αύξηση του εμβολιασθέντος πληθυσμού της κοινότητας. Τη
οργάνωση διοικεί μια επιτροπή υγείας της κοινότητας ή ο προεδρεύων αυτής της
επιτροπής. Οι δραστηριότητες του κοινοτικού νοσηλευτή που ανήκει σε αυτήν την
οργάνωση είναι υπό τον έλεγχο της τοπικής αυτοδιοίκησης.

3. Συνδυαστική Οργάνωση

Η συνδυαστική Οργάνωση διευθύνεται από μια επιτροπή η οποία συνίσταται τόσο από
κυβερνητικά στελέχη όσο και από μέλη της κοινότητας. Τα έσοδα προέρχονται από
φόρους, τέλη, πληρωμές τρίτων προσώπων και σε ορισμένες περιπτώσεις από
κυβερνητικά κονδύλια. Αυτός ο τύπος οργάνωσης είναι ένας συνδυασμός Εθελοντικής
και Επίσημης οι οποίες έχουν συγχωνευτεί προκειμένου να παράσχουν πιο
αποτελεσματικές υπηρεσίες στην φροντίδα υγείας. Ο κοινοτικός νοσηλευτής παρέχει

22
υπηρεσίες οι οποίες άλλοτε πληρώνονται από τους χρήστες και άλλοτε, όσες
υπαγορεύονται από τη σχετική νομοθεσία, είναι δωρεάν. Ο κοινοτικός νοσηλευτής
αυτής της Οργάνωσης έχει τη δυνατότητα να ασκήσει ένα μεγάλο εύρος νοσηλευτικών
υπηρεσιών πέρα από τη φροντίδα στο σπίτι.

4. Ιδιόκτητος Οργανισμός (Proprietary agency)

Ο Ιδιόκτητος Οργανισμός είναι κερδοσκοπικός σε αντίθεση με τους προηγούμενους 4

τύπους. Ιδιοκτήτης είναι ένας ιδιώτης ή μια ομάδα ατόμων που λαμβάνουν άμεσα τα
έσοδα από την Οργάνωση. Οι υπόλοιποι τύποι οργανώσεων πρέπει να επιστρέφουν το
πλεόνασμα μετά την κάλυψη των εξόδων. Οικονομική υποστήριξη στους Ιδιωτικούς
Οργανισμούς μπορεί να παράσχει το Medicair, και το Medicaid ανάλογα με τη σχετική
νομοθεσία. Δεν υπάρχει επαρκής απόδειξη σχετικά με το ποιος τύπος Οργανισμού
παρέχει υψηλότερη ή χαμηλότερη ποιότητα Υπηρεσιών (Κιούση 2005, Αδαμακίδου
2010).

2.3.2. Οργανωμένες δομές παροχής Υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας στην Ελλάδα

Γενικά, οι φορείς που έχουν τη δυνατότητα να οργανώσουν και να παρέχουν κατ' οίκον
νοσηλεία στον ελλαδικό χώρο, χωρίς όμως να γίνεται πάντα κάτι τέτοιο με συστηματικό
τρόπο είναι οι εξής (Τσιραγκούλας 1998):
 Τα Κέντρα Υγείας του Εθνικού Συστήματος Υγείας, οι υγειονομικοί σταθμοί
και τα αγροτικά ιατρεία
 Τα Κέντρα Υγείας ασφαλιστικών φορέων (παραδείγματος χάρη Ι.Κ.Α) ,
ιδιωτικών κοινωφελών φορέων (παραδείγματος χάρη Ε.Ε.Σ) ή προνοιακές
μονάδες (παραδείγματος χάρη Π.Ι.Κ.Π.Α.)
 Τα εξωτερικά ιατρεία και οι τομείς Κοινωνικής Ιατρικής των νοσοκομείων .
 Η Τοπική Αυτοδιοίκηση (Δήμοι και Κοινότητες)
 Ο Ιδιωτικός τομέας με οργάνωση υπηρεσιών νοσηλείας στο σπίτι υπό τον έλεγχο
του Υπουργείου Υγείας

Ειδικότερα, ελληνικές υπηρεσίες που δημιουργήθηκαν και οργανώθηκαν με σκοπό να

παρέχουν υπηρεσίες κατ' οίκον νοσηλείας είναι οι εξής: (Τσιραγκούλας 1998,
Χριστοπούλου 1990, Καλοκαιρινού 1999, Αδαμακίδου 2010)

23
Α) Κρατικές Δομές
1. Από το 1970 λειτουργεί η ανεξάρτητη υπηρεσία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού
(Ε.Ε.Σ) με τίτλο «Νοσηλεία στο σπίτι». Από το 1985 η υπηρεσία αυτή
συστηματοποιήθηκε και σήμερα λειτουργούν οργανωμένα κέντρα στη Αθήνα που
προσφέρουν νοσηλευτική φροντίδα στους χρόνιους πάσχοντες και ασθενείς μετά από
οξεία νόσο ή ατύχημα.
2. Από το 1979 το Αντικαρκινικό Νοσοκομείο Πειραιώς «Μεταξά» έχει Υπηρεσία
Νοσηλείας στο σπίτι» (Υ.Ν.Σ.) ασθενών με καρκίνο. Η Υ.Ν.Σ. νοσηλεύει ασθενείς
με καρκίνο οι οποίοι νοσηλεύτηκαν στο παρελθόν στο νοσοκομείο, αλλά και από
άλλα νοσοκομεία καθώς και από ιδιώτες ιατρούς. Οι ασθενείς είναι ως επί το
πλείστον καρκινοπαθείς τελικού σταδίου.
3. Από το 1986 το Ογκολογικό Νοσοκομείο « Οι, Άγιοι Ανάργυροι» δημιούργησε
Υπηρεσία «Κατ' οίκον Νοσηλείας» (Υ.Κ.Ο.Ν.). Η Υ.Κ.Ο.Ν είναι μια μικρή και
ευέλικτη ιατρονοσηλευτική Υπηρεσία που έχει ως στόχο την παροχή
ολοκληρωμένης κατ' οίκον φροντίδας στον καρκινοπαθή με παράλληλη
ψυχοκοινωνική υποστήριξη αυτού και της οικογένειάς του. Τον Απρίλιο του 1992
ετέθη σε πλήρη λειτουργία το τμήμα Πατησίων με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση
του καρκινοπαθούς, της οικογένειας καθώς και των συνεργαζόμενων νοσοκομείων.
Το τμήμα αυτό είναι περιφερειακό και είναι επέκταση της «Κεντρικής Υπηρεσίας
Κατ' οίκον Νοσηλείας».
4. Η Μονάδα Ανακούφισης Πόνου και Παρηγορητικής Αγωγής του Αρεταίειου
Νοσοκομείου Αθηνών, η οποία παρέχει περιστασιακά κατ’ οίκον νοσηλευτική
φροντίδα.
5. Τα Κέντρα Υγείας εφαρμόζουν το θεσμό νοσηλεία στο σπίτι. Πολλά από τα Κέντρα
Υγείας που ανήκουν σε Νομαρχιακά νοσοκομεία της επικράτειας κάνουν
ουσιαστικές και επιτυχείς προσπάθειες εφαρμογής της «Κατ' οίκον νοσηλείας».
6. Πολλά από τα Κέντρα Υγείας που ανήκουν σε Νομαρχιακά Νοσοκομεία της
επικράτειας κάνουν ουσιαστικές και επιτυχείς προσπάθειες εφαρμογής της κατ'
οίκον νοσηλείας καθώς και επαρχιακά Νοσηλευτικά Ιδρύματα όπως αυτό του
Γ.Ν.Ν. Βόλου και Δράμας.
7. Πολλοί Δήμοι και Κοινότητες (Τοπική Αυτοδιοίκηση) προσφέρουν υπηρεσίες
προνοιακού περισσότερο χαρακτήρα μέσω των ΚΑΠΗ και των Κέντρων Ιατρικής
Πρόληψης και Πρόνοιας. Επίσης μεγάλοι Δήμοι έχουν μικρές υπηρεσίες παροχής
«κατ' οίκον νοσηλείας», όπως παραδείγματος χάρη ο Δήμος της Αττικής. Επίσης από

24
 το 1994 λειτουργεί μονάδα κατ' οίκον νοσηλείας στη Σύρο με πρωτοβουλία
ιδιωτικού μη κερδοσκοπικού φορέα και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
8. Από το 1981 στην περιοχή της Θράκης και στο Νομό Φωκίδας, με ευθύνη της
Εταιρίας Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας, η Κινητή Μονάδα Ψυχιατρικής
Περίθαλψης Υπαίθρου (Κ.Μ.Ψ.Π.Υ.) παρέχει υπηρεσίες ψυχιατρικής περίθαλψης
στο σπίτι του αρρώστου.
9. Σε συνεργασία με το ογκολογικό νοσοκομείο «Ο Άγιος Σάββας», λειτουργεί
πιλοτικά από το 2010 η Μονάδα Ανακουφιστικής Φροντίδας «ΓΑΛΙΛΑΙΑ» που
προσφέρει κατ’ οίκον φροντίδα σε ασθενείς του νοσοκομείου που διαμένουν στην
περιοχή των Μεσογείων και της Λαυρεωτικής.

Β) Ιδιωτικές Δομές:
1. Το «Θεραπευτήριο Υγεία» εφαρμόζει ένα από τα πιο οργανωμένα
προγράμματα
κατ’ οίκον νοσηλείας
2. Ο «Κυανούς Σταυρός»
3. Ιδιωτικές κλινικές κερδοσκοπικού χαρακτήρα
4. Ιδιώτες και ιδιωτικές εταιρείες κερδοσκοπικού χαρακτήρα.

Γ) Μεικτές Δομές:
Προγράμματα «Βοήθεια στο σπίτι» που συνδιοργανώνονται από το δήμο και από
αναπτυξιακές εταιρείες της κάθε περιοχής. Με κοινή απόφαση των Υπουργών
Εσωτερικών-Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Εργασίας και Κοινωνικών
Ασφαλίσεων, Υγείας και Πρόνοιας υλοποιήθηκε το Σύστημα Διαχείρισης,
Αξιολόγησης, Παρακολούθησης και Ελέγχου-Διαδικασία Εφαρμογής της ενέργειας
«Βοήθεια στο σπίτι» και «Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων» (ΚΗΦΗ),
συγχρηματοδοτούμενης από το Ευρωπαϊκό Ταμείο (Ε.Κ.Τ), στο πλαίσιο των
Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (ΠΕΠ) του Γ' ΚΠΣ» (ΦΕΚ 11 27/Β/3
0/8/0 1)

Τα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα, που έχουν εγκριθεί στα πλαίσια του Γ'
ΚΠΣ, περιλαμβάνουν ενέργειες που αναφέρονται στην λειτουργία νέων μονάδων «
Βοήθεια στο σπίτι» και « Κέντρων Ημερήσιας Φροντίδας Ηλικιωμένων» (ΚΗΦΗ).

25
Οι μονάδες «Βοήθεια στο σπίτι» δημιουργήθηκαν για την περίθαλψη ηλικιωμένων
ατόμων που χρήζουν βοήθεια, η οποία τους παρέχεται κατ’ οίκον. Στο Γ' ΚΠΣ οι
μονάδες αυτές θα αναλαμβάνουν και τη φροντίδα μη ηλικιωμένων που χρήζουν κατ’
οίκον βοήθειας (ΑΜΕΑ κλπ). Στόχος της ενέργειας αυτής είναι η δημιουργία
υπηρεσιών, μέσω των οποίων προωθείται η απασχόληση ή η επανένταξη ανέργων στην
αγορά εργασίας και ιδιαίτερα των γυναικών, λόγω της υψηλής συμμετοχής αυτών σε
ειδικότητες που απαιτούν οι δημιουργούμενες υπηρεσίες (κοινωνικών λειτουργών,
ψυχολόγων, επισκεπτριών υγείας, νοσηλευτριών και βοηθητικού προσωπικού).

Η χρηματοδότηση της ενέργειας προέρχεται από Κοινοτικούς και Εθνικούς πόρους και
αποτελεί εξ’ ολοκλήρου δημόσια δαπάνη. Ειδικότερα, η ενέργεια συγχρηματοδοτείται
από το Ευρωπαϊκό Κοινοτικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ) κατά 75% σε ότι αφορά τις δαπάνες
λειτουργίας των δομών. Η αναλογούσα Εθνική Συμμετοχή καθώς και η αντίστοιχη
συνδρομή του Ε.Κ.Τ θα καλυφθεί από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (Σ.Α.Ε.Π
του ΠΔΕ).

Σύμφωνα με το άρθρο 2, του παρόντος ΦΕΚ, ωφελούμενοι από την ενέργεια αυτή είναι:
1. Γυναίκες που επιθυμούν να ενταχθούν στην αμειβόμενη ενεργό ζωή να
επανενταχθούν σε αυτή, κατόπιν απουσία τους λόγω των αλληλοσυγκρουόμενων
ευθυνών απασχόλησης και οικογένειας.
2. Άνεργοι, κυρίως γυναίκες που διαθέτουν επαγγελματικά προσόντα και θέλουν να
απασχοληθούν στις προαναφερθείσες ειδικότητες, οι οποίες θα απαιτηθούν από τις
υπό σύσταση υπηρεσίες.
3. Τελικοί αποδέκτες των προσφερόμενων υπηρεσιών από τις δημιουργούμενες
μονάδες «Βοήθεια στο σπίτι» και τα ΚΗΦΗ είναι οι ηλικιωμένοι, ΑΜΕΑ και άτομα
χρήζοντα βοήθειας.

Δικαιούχοι για την ανάληψη του παρόντος έργου είναι κυρίως επιχειρήσεις των
Οργανισμών Τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), διαδημοτικές επιχειρήσεις και αστικές
εταιρείες. Το Πρόγραμμα «Βοήθεια στο σπίτι» του Δήμου Αχαρνών το ανέλαβε η
Αναπτυξιακή Εταιρεία Ηρακλείου. Η διάρκεια των Προγραμμάτων ορίστηκε στα 3+2
έτη. Μετά, το πέρας των 3 πρώτων ετών αναλαμβάνει πλήρως τα λειτουργικά και
οργανωτικά έξοδα ο Δήμος της περιοχής.

26
Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα και η ορθή εφαρμογή των
ενεργειών της παρούσας τα αρμόδια όργανα λαμβάνουν τα αναγκαία μέτρα που
συνίσταται σε έλεγχο σχετικά με την επίτευξη των προκαθορισμένων σκοπών, την
τήρηση των διατάξεων του σχετικού Κανονισμού και την οικονομική και δημοσιονομική
διαχείριση. Ο έλεγχος πραγματοποιείται σε τρία στάδια: Προληπτικός Έλεγχος, Έλεγχος
κατά την εκτέλεση του έργου και Έλεγχος μετά την ολοκλήρωση του έργου.(Άρθρο 12 )

Το Πρόγραμμα είναι πενθήμερης καθημερινής πρωινής εξάωρης ή οχτάωρης

απασχόλησης. Δεν προβλέπεται η κάλυψη εφημεριών, Σαββατοκύριακων, αργιών ή
έκτακτων περιστατικών, πρόσληψη έκτακτου προσωπικού και συστήματα αξιολόγησης
της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Επιπλέον, δεν προβλέπεται η διοργάνωση
εκπαιδευτικών προγραμμάτων για τους ασθενείς σχετικά με την αντιμετώπιση των
προβλημάτων υγείας τους αλλά ούτε και για τους εργαζόμενους με σκοπό την διεύρυνση
των γνώσεων και την εξειδίκευσή τους σε θέματα υγείας.

Για κάθε μονάδα είναι απαραίτητη η απασχόληση όλων των ειδικοτήτων και η
σύσταση του Προγράμματος σύμφωνα με το άρθρο 5 είναι:
1. Κοινωνική Λειτουργός( πτυχιούχος ΑΕΙ/ ΤΕΙ) πλήρους απασχόλησης, η οποία
διευθύνει και συντονίζει την λειτουργία του προγράμματος και ελέγχει το υπόλοιπο
προσωπικό
2. Δύο νοσηλευτές/τριες (ΑΕΙ/ ΤΕΙ/ ΜΤΕΝΣ) πλήρους απασχόλησης. Εάν δεν
εκδηλωθεί ενδιαφέρον από νοσηλευτές μπορεί να απασχοληθεί επισκέπτης υγείας
(ΤΕΙ).
3. Βοηθητικό προσωπικό με αντίστοιχη κατάρτιση, ή αποδεδειγμένη εμπειρία.
3. Σύμφωνα με το άρθρο 9 οι αποδοχές και οι αποζημιώσεις του επιστημονικού,
υπαλληλικού και εργατοτεχνικού προσωπικού που απασχολείται στους φορείς
υλοποίησης και υποστηρίζει καθ’ ολοκληρίαν ή εν μέρει τη λειτουργία των
μονάδων, στο πλαίσιο των συμβάσεων εργασίας που έχουν με αυτούς, δεν μπορεί να
χρηματοδοτηθεί από την παρούσα ενέργεια. Για την κάλυψη των αναγκών των
χρηστών του Προγράμματος «Βοήθεια στο σπίτι» στο Δήμο Αχαρνών, η
Αναπτυξιακή εταιρεία Ηρακλείου προσέλαβε έναν γιατρό με ειδικότητα Παθολογίας
με σύμβαση ορισμένου χρόνου και έναν φυσιοθεραπευτής με σύμβαση ορισμένου
χρόνου επίσης.

27
2.4 Νομοθεσία για τη σύσταση υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας

Σε νομοθετικό πλαίσιο, στην Ελλάδα, οι αναφορές για την κατ’ οίκον νοσηλεία ξεκινούν
το 1983.Τυπικά, η νομοθετική κατοχύρωση υπάρχει από το 1992 (Ν.2071/92) με το νόμο
για τον εκσυγχρονισμό και την οργάνωση του συστήματος υγείας. Με το νόμο αυτό
καθορίστηκαν οι προϋποθέσεις για την παροχή της κατ’ οίκον νοσηλείας, οι κατηγορίες
ασθενών στους οποίους απευθύνεται, οι τυχόν εξειδικευμένες ιατρικές και νοσηλευτικές
πράξεις που μπορούν να εκτελούνται και τα νοσηλευτικά ιδρύματα ή άλλες μονάδες του
τομέα υγείας με μέριμνα και ευθύνη των οποίων εφαρμόζεται η κατ’ οίκον νοσηλεία.
Επιπλέον, ρυθμίστηκε η στελέχωση και γενικά η οργάνωση και η λειτουργία των
μονάδων παροχής κατ’ οίκον νοσηλείας.

Στον Πίνακα 2.1 που ακολουθεί παρατίθεται η ελληνική νομοθεσία που περιέχει
αναφορές για το θεσμό της κατ’ οίκον νοσηλείας.

Πίνακας 2.1: Η Ελληνική Νομοθεσία για την Κατ’ Οίκον Νοσηλεία

 Νόμος 1397/83 : Εθνικό Σύστημα Υγείας . Τεύχος Α. Φεκ 143
 Νόμος 1579/85: Ρυθμίσεις για την Εφαρμογή και Ανάπτυξη του ΕΣΥ
Τεύχος Α, Φεκ 217
 Νόμος 1759/88 : Ασφαλιστική Κάλυψη Ανασφάλιστων Ομάδων και άλλες
Διατάξεις Φεκ 50
 Νόμος 2071/92: Εκσυγχρονισμός και Οργάνωση του Συστήματος Υγείας. Τεύχος Α,
Φεκ 123
 Νόμος 2194/94: Λειτουργία των Κέντρων Υγείας και Ανάπτυξη του Προγράμματος
Νοσηλεία στο Σπίτι . Φεκ 34
 Νόμος 3204/2003: Τροποποίηση και Συμπλήρωση της Νομοθεσίας του ΕΣΥ και
Ρυθμίσεις άλλων Θεμάτων Αρμοδιότητας του ΥΥΠ. Φεκ 296 Άρθρο 22

2.5 Κατηγορίες ασθενών που μπορούν να ενταχθούν σε υπηρεσίες νοσηλείας στο

σπίτι

Πρακτικά κάθε ασθενής, οποιασδήποτε ηλικίας,(από τη βρεφική μέχρι την τρίτη ηλικία)
που δεν χρειάζεται χειρουργική επέμβαση ή εισαγωγή σε Μονάδα Εντατικής Θεραπείας,
μπορεί με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα να νοσηλευθεί στο σπίτι του. Έτσι

28
αντιμετωπίζονται στο σπίτι μια σειρά από ασθένειες, όπως λοιμώξεις, αναπνευστικά
νοσήματα, χρόνια νοσήματα. Το μεγαλύτερο ποσοστό των αρρώστων που χρειάζεται
νοσηλευτικές παρεμβάσεις, υποστηρικτικές θεραπείες και μάλιστα μακροχρόνιες, αφορά
άτομα που πάσχουν από χρόνιες παθήσεις ή γενικά από εκφυλιστικά νοσήματα, τα
κυριότερα των οποίων φαίνονται στον Πίνακα 2.2. (Τσιραγκούλας 1998, Καλοκαιρινού
1999)

Πίνακας 2.2.:Οι κυριότερες παθήσεις των ασθενών που μπορούν να δεχτούν υπηρεσίες
κατ’ οίκον νοσηλείας
1. Καρδιοπάθειες-Υπέρταση-
Διαταραχές του κυκλοφορικού
2. Αγγειακά- Εγκεφαλικά επεισόδια
3. Αναπνευστικές παθήσεις
4. Σακχαρώδης διαβήτης
5. Παθήσεις νεφρού
6. Ψυχικές διαταραχές
7. Νευρολογικά προβλήματα
8. Καρκίνος
9. Νόσος Alzheimer
10. Ακράτεια (ούρων-κοπράνων)
11. Φορείς ή άρρωστοι με AIDS
12. Αρθρίτιδες
13. Αναιμίες
14. Αναπηρίες που προκύπτουν από ορθοπεδικά
προβλήματα
15. Νοητικές αναπηρίες
16. Παραπληγικοί ασθενείς
17. Πολυτραυματίες
18. Καταστάσεις που προκύπτουν στα άτομα από
βία, εκμετάλλευση ή παραμέληση
19. Ψυχοκοινωνικά προβλήματα
20. Εξαρτημένα άτομα(ναρκωτικά, αλκοόλ)

Επιπρόσθετα, η νοσηλεία στο σπίτι απευθύνεται σε ηλικιωμένους, τα κυριότερα

προβλήματα των οποίων είναι:
 Διατροφή (κακή διατροφή, υποσιτισμός, αφυδάτωση, αναιμία, δυσκοιλιότητα)
 Ακράτεια ούρων
 Ατυχήματα (Σπίτι: πτώσεις, εγκαύματα - Δρόμος: βάδισμα, τροχοφόρα)
 Κινητικότητα
 Δέρμα (ευαίσθητο δέρμα, αφυδατωμένο, κατακλίσεις)
 Προβλήματα όρασης- ακοής
 Κόπωση- αδυναμία- ανορεξία
 Εξάρτηση από τους άλλους
 Απώλεια αγαπημένων προσώπων

29
Επιπλέον, η φροντίδα στο σπίτι αφορά εγκύους γυναίκες ή νέες μητέρες και παιδιά με
παθήσεις που χρειάζονται μακρά νοσηλευτική φροντίδα όπως:
15
 Παιδιά με καρκίνο
 Διάφορες συγγενείς ανωμαλίες
 Νεφροπάθειες
 Νοσήματα κολλαγόνου
 Παιδικό άσθμα
Τέλος παρέχει φροντίδα σε έκτακτες ανάγκες. Κάποιες από τις επείγουσες καταστάσεις
που έχουν ανάγκη προνοσοκομειακής νοσηλευτικής φροντίδας είναι οι εξής:
 Δηλητηριάσεις
 Εγκαύματα
 Αναφυλαξίες- Αλλεργίες
 Έμφραγμα μυοκαρδίου
 Αιφνίδιος τοκετός

2.6 Προϋποθέσεις νοσηλείας στο σπίτι

Προκειμένου ο ασθενής να νοσηλευθεί στο σπίτι του, εκτός της σωστής οργανωτικής και
οικονομικής υποδομής της υπηρεσίας νοσηλείας στο σπίτι πρέπει να διασφαλίζονται οι
παρακάτω προϋποθέσεις (Τσιραγκούλας 1998, Καλοκαιρινού 1999):
1. Απαραίτητη θεωρείται η συγκατάθεση του ασθενούς και η συνεργασία του.
2. Ο ασθενής να μην έχει ανάγκη συνεχούς νοσοκομειακής παρακολούθησης.
3. Απαραίτητη είναι η παρουσία οικογενειακού περιβάλλοντος διότι συμβάλλει ενεργά
στην καλή νοσηλεία του ασθενούς, στη δημιουργία κλίματος ασφάλειας, στην
κοινωνική επανένταξη του και τέλος στην ηθική και ψυχολογική υποστήριξη για την
αντιμετώπιση της νόσου του.
4. Στοιχειώδης οικονομική δυνατότητα
5. Ασφαλιστική κάλυψη προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι έκτακτες ανάγκες που
παρουσιάζονται συχνά, ιδιαίτερα στους χρόνιους ασθενείς.
6. Η κοινωνική λειτουργός να διερευνήσει την κοινωνική πραγματικότητα και τον
κοινωνικό περίγυρο, ώστε στη συνέχεια να ενεργοποιηθούν οι κοινωνικοί φορείς,
φιλανθρωπικοί σύλλογοι, εκκλησιαστικές οργανώσεις για τη συμμετοχή τους στα
προβλήματα του ασθενούς.
7. Δυνατότητα άμεσης και ταχείας αντιμετώπισης των εκτάκτων αναγκών σε μονάδα
βραχείας νοσηλείας ή στο νοσοκομείο.

30
8. Ο ασθενής να κατοικεί στη γεωγραφική περιοχή που εκτείνονται οι υπηρεσίες
νοσηλείας στο σπίτι.

2.7 Βασικοί σκοποί επίσκεψης στο σπίτι

Η κατ' οίκον νοσηλεία προσφέρει μία σειρά λειτουργιών μέσω των οποίων επιτυγχάνει
τους προκαθορισμένους στόχους της όσον αφορά τον ασθενή και την οικογένειά του.
Οι λειτουργίες αυτές συνίστανται στην νοσηλεία, αγωγή υγείας, ηθική και ψυχολογική
υποστήριξη, συμβουλευτική οικογένειας, ατομική υγιεινή και πληροφόρηση για τους
διαθέσιμους κοινωνικούς πόρους.

Μέσω αυτών των λειτουργιών η κατ’ οίκον νοσηλεία αποσκοπεί στην εκπλήρωση
συγκεκριμένων αντικειμενικών σκοπών που περιλαμβάνουν (Καλοκαιρινού και
Σουρτζή 2005, Benjamin 1999, Purkis 2001):
1. Προαγωγή και διατήρηση της υγείας. Περιλαμβάνει παρεμβάσεις πρόληψης,
προαγωγής της υγείας, έγκαιρης αναγνώρισης και διαχείρισης των συμπτωμάτων.
2. Προαγωγή της άνεσης και παροχή ανακουφιστικής φροντίδας.
3. Βελτίωση ή περιορισμό της επιδείνωσης των λειτουργικών ικανοτήτων του
ασθενή. Διενεργούνται εξατομικευμένες παρεμβάσεις αποκατάστασης και
επανάκτησης της αυτοφροντίδας και των καθημερινών δραστηριοτήτων.
4. Προαγωγή της επίγνωσης της κατάστασης και των ικανοτήτων αυτοφροντίδας από
το άτομο.
5. Εξατομικευμένη αναγνώριση και κάλυψη των αναγκών φροντίδας και βοήθειας.
6. Προαγωγή της ψυχολογικής ευεξίας του ατόμου. Έγκαιρη αναγνώριση των
ψυχικών διαταραχών και αντιμετώπιση τους.
7. Προαγωγή της κοινωνικής ευεξίας του ατόμου. Ενίσχυση της κοινωνικής
εμπλοκής, της ανάληψης ρόλων και της βελτίωσης των κοινωνικών σχέσεων.
8. Δημιουργία κατάλληλου υποστηρικτικού περιβάλλοντος που ενισχύει την εύρεση
νοήματος στη ζωή.
9. Μεγιστοποίηση της αυτονομίας και ανεξαρτησίας του ατόμου μέσα στους
περιορισμούς που επιβάλλει η ασθένεια.
10. Παροχή της δυνατότητας στο άτομο να παραμείνει στο σπίτι του.

Η παροχή φροντίδας στο σπίτι δεν εξαντλείται μόνο στον ασθενή αλλά επεκτείνεται
και στην οικογένεια του με στόχους όπως (Kane RA 1999, Benjamin 1999, Ekman

31
2000):
1. Ενθάρρυνση των μελών της οικογένειας να παρέχουν όση περισσότερη φροντίδα
και για όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μπορούν στον ασθενή.
2. Διδασκαλία των μελών για την παροχή της κατάλληλης φροντίδας.
3. Αποφυγή της αδικαιολόγητης κόπωσης και επιβάρυνσης των μελών από τη
φροντίδα του ασθενή.
4. Έγκαιρη αναγνώριση και διακοπή τυχόν κακομεταχείρισης του ασθενή ή
κατάχρησης της εμπιστοσύνης από τους άτυπους φροντιστές (μέλη της οικογένειας
ή μη).

Επιπρόσθετα, οι επιμέρους στόχοι της κατ’ οίκον φροντίδας υγείας περιλαμβάνουν

(Τσιαραγκούλας 1998, Καλοκαιρινού 1999, Καλοκαιρινού και Σουρτζή 2005):
1. Εξασφάλιση συνέχειας φροντίδας υγείας
2. Ανακάλυψη προβλημάτων υγείας που απασχολούν την οικογένεια παραδείγματος
χάρη προβλήματα υγείας και αντιμετώπισης υπερηλίκων ατόμων.
3. Βοήθεια ώστε η οικογένεια να αναγνωρίσει, να αποδεχθεί και να αντιμετωπίσει τα
προβλήματά της, παραδείγματος χάρη ύπαρξη ψυχικής αρρώστιας ή διανοητικής
καθυστέρησης .
4. Εξασφάλιση υπηρεσιών τις οποίες χρειάζεται η οικογένεια αλλά δεν μπορεί να
πετύχει μόνη της, παραδείγματος χάρη παροχή φυσιοθεραπείας.
5. Βοήθεια ώστε να διατηρηθούν οι ηλικιωμένοι ή οι χρόνιοι πάσχοντες μέσα στην
οικογένεια σε ένα καλό βιοτικό επίπεδο.
6. Προσφορά υπηρεσιών στο σπίτι των αρρώστων τελικού σταδίου με σκοπό τη
δυνατότητα αντιμετώπισης θανάτου στο οικογενειακό περιβάλλον για ένα όσο το
δυνατόν πιο ειρηνικό και ανώδυνο θάνατο.
7. Βοήθεια ώστε το άτομο ή η παρακολουθούμενη οικογένεια να αναπτύξει ικανότητα
να αντιμετωπίζει μόνη τα προβλήματα της για να αποφευχθεί η μη αναγκαία
εισαγωγή στο νοσοκομείο. Υποστηρικτική βοήθεια και επίβλεψη των ατόμων της
οικογένειας που φροντίζουν τα άρρωστα μέλη.
8. Σύνδεση με οργανωμένα προγράμματα για τη ψυχολογική υποστήριξη των
ηλικιωμένων και χρονίως πασχόντων.
9. Ενημέρωση σε θέματα οικογενειακού προγραμματισμού
10. Διεπιστημονική συνεργασία
11. Επιδημιολογική έρευνα

32
2.8 Υπηρεσίες που παρέχονται κατ’ οίκον

Συνήθως οι ασθενείς συμμετέχουν σε ένα πρόγραμμα κατ' οίκον νοσηλείας μετά από
συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό τους. Καθορίζεται ένα πρόγραμμα επισκέψεων που
γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα και πάντα σύμφωνα με τις εξατομικευμένες
ανάγκες του κάθε ασθενούς.

Συγκεκριμένα, τα μέλη της ομάδας κατ’ οίκον νοσηλείας επισκέπτονται τους ασθενείς
στο σπίτι και συγκεντρώνουν τις πληροφορίες και στοιχεία που χρειάζονται
(Καλοκαιρινού και Σουρτζή 2005):
- Από τον ίδιο τον ασθενή
- Από το περιβάλλον του
- Από οικονομικής πλευράς δηλαδή αν τα έσοδα της οικογένειας επαρκούν για
- την κάλυψη των αναγκών της
- Από κοινωνικής άποψης, δηλαδή ποια είναι η κοινωνική θέση της οικογένειας
- στην κοινότητα
- Από τη συμπεριφορά του ασθενή και των μελών της οικογένειάς του

Με βάση τις πληροφορίες που συλλέγονται, γίνεται η εκτίμηση των αναγκών ή των
προβλημάτων και ο σχεδιασμός του τρόπου παροχής των υπηρεσιών υγείας στην
οικογένεια. Οι υπηρεσίες που προσφέρονται εξαρτώνται από τις ανάγκες του αρρώστου,
του περιβάλλοντος και από τις δυνατότητες του υπεύθυνου συντονιστικού φορέα.
(Τσιραγκούλας 1998, Καλοκαιρινού και Σουρτζή 2005)

Το περιεχόμενο των υπηρεσιών που προσφέρονται στα πλαίσια της κατ’ οίκον νοσηλείας
αποτελείται από:
- Παροχή νοσηλευτικής φροντίδας, είτε μερική είτε κατά διαστήματα, από τους
νοσηλευτές
- Φυσιοθεραπεία/ εργασιοθεραπεία/ λογοθεραπεία
- Παροχή ιατρικής φροντίδας
- Παροχή ιατρικών και νοσηλευτικών μέσων
- Παροχή ειδικών νοσηλευτικών ή ιατρικών υπηρεσιών ανάλογα με την
περίπτωση για θεραπεία ή για διδασκαλία ( π.χ. οξυγονοθεραπεία)

33
Συγκεκριμένα, ο νοσηλευτής μπορεί να προσφέρει τις ακόλουθες υπηρεσίες
(Τσιραγκούλας 1998, Καλοκαιρινού και Σουρτζή 2005, Καλοκαιρινού 1999):
1. Ατομική υγιεινή και διδασκαλία ατομικής καθαριότητας
2. Αγωγή υγείας και διαπαιδαγώγηση για υγιεινές συνήθειες ζωής (όπως διατροφή,
ανάπαυση, φυσική άσκηση, διακοπή καπνίσματος και αποφυγή κατάχρησης
αλκοόλ)
3. Ηθική υποστήριξη-Συμβουλές
4. Ψυχοκοινωνικές δραστηριότητες
5. Γνωστοποίηση διαθέσιμων κοινωνικών πηγών και πόρων για την υγεία στην
κοινότητα (όπως εμβολιασμοί, δωρεάν ιατρική και νοσηλευτική
παρακολούθηση)
6. Επαφές με τις υπηρεσίες
7. Νοσηλεία στο σπίτι αν χρειάζεται (παραδείγματος χάρη χορήγηση ορών,
ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων, καθετηριασμοί, χορήγηση οξυγόνου, χρήση
μόνιτορ για την άπνοια ή αναπνευστήρων, θρέψη, φροντίδα δέρματος,
κατακλίσεων, τραυμάτων κλπ.)
8. Αξιολόγηση της φροντίδας
9. Αν υπάρχει απόλυτη ένδειξη, τοποθέτηση σε ιδρύματα χρονίως πασχόντων
10. και υπερηλίκων ατόμων.
11. Παρακολούθηση οργανωμένων μαθημάτων για νεαρές μητέρες σχετικά με τον
τρόπο περιποίησης νεογνών και πληροφόρηση σχετικά με άλλα θέματα υγείας
στο Κέντρο Υγείας ή σε άλλα κοινοτικά ιδρύματα, καθώς και σεμιναρίων για
νοσηλεία στο σπίτι.

Το σημαντικότερο όλων είναι να βοηθηθεί η οικογένεια να αναγνωρίσει την ευθύνη της.

Μετά την επίσκεψη ο νοσηλευτής ενημερώνει και συσκέπτεται με τα άλλα μέλη της
ομάδας υγείας και παίρνει οδηγίες για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που
υπάρχουν.

2.9 Ομάδα παροχής υπηρεσιών νοσηλείας στο σπίτι

Για τη παροχή υπηρεσιών νοσηλείας στο σπίτι είναι απαραίτητος ο συγχρονισμός και η
συνεργασία μιας ευρύτερης διεπιστημονικής ομάδας λειτουργών υγείας. Τα βασικά μέλη
της ομάδας παροχής υπηρεσιών νοσηλείας στο σπίτι αποτελούν:
- ο γενικός ή οικογενειακός ιατρός

34
 - ο κοινοτικός νοσηλευτής
- ο επισκέπτης υγείας
- ο κοινωνικός λειτουργός

Ο καθένας από τους προαναφερόμενους επαγγελματίες εργάζεται αυτόνομα αλλά και

συνεργάζεται με τους υπόλοιπους για την πλήρη αντιμετώπιση των προβλημάτων του
ασθενή κατά περίπτωση.

Επιπλέον, για την αντιμετώπιση εξειδικευμένων προβλημάτων είναι απαραίτητη η

σύνδεση και συνεργασία και με άλλους επαγγελματίες στο χώρο της υγείας, όπως:
- ειδικοί ιατροί
- φυσιοθεραπευτής
- διατροφολόγος-διαιτολόγος
- λογοθεραπευτής
- εργοθεραπευτής
- μαία
- ψυχολόγος

Η ομάδα παροχής κατ’ οίκον νοσηλείας μπορεί να περιλαμβάνει, επίσης, επαγγελματίες

όπως είναι οι οικιακοί βοηθοί αλλά και ειδικά επιλεγμένους και εκπαιδευμένους
εθελοντές που παρέχουν ζωτικές υπηρεσίες κοντά στον άρρωστο όπως βοήθεια στις
οικιακές εργασίες. βοήθεια στις μετακινήσεις και συντροφιά (Τσιραγκούλας 1998,
Καλοκαιρινού 1999, Αδαμακίδου 2010).

2.10 Πλεονεκτήματα της κατ’ οίκον νοσηλείας

Η ανάπτυξη των Υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας οφείλεται στην αποτελεσματικότητα

και στην αποδοτικότητα αυτών των υπηρεσιών στα πλαίσια κόστους-οφέλους αλλά και
στην κάλυψη των βιολογικών και ψυχοκοινωνικών αναγκών των ασθενών και των
οικογενειών τους.

Σε σχέση με άλλες μορφές παροχής υπηρεσιών υγείας η κατ’ οίκον νοσηλεία συνδέεται
με πληθώρα πλεονεκτημάτων που αφορούν αφ’ ενός την οικονομική της διάσταση και
την εξοικονόμηση πόρων και αφ’ εταίρου την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας
υγείας. Πιο συγκεκριμένα, τα κυριότερα πλεονεκτήματα της κατ’ οίκον νοσηλείας

35
περιλαμβάνουν τα ακόλουθα (Καλοκαιρινού και Σουρτζή 2005, Τσιραγκούλας 1998,
Χριστοπούλου 1990, Καλοκαιρινού 1999, Μωραΐτης 1989, Λιαρόπουλος 1997):
1. Μείωση των μη αναγκαίων εισαγωγών σε άτομα που δεν χρήζουν
εξειδικευμένης και εντατικής νοσοκομειακής νοσηλείας
2. Μείωση συνόλου ημερών νοσοκομειακής νοσηλείας και μείωση του κόστους
νοσηλείας. Το κόστος λειτουργίας των Υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας είναι
το 1/5 έως το 1/6 του νοσοκομειακού κόστους νοσηλείας
3. Απελευθέρωση κλινών "οξείας" νοσηλείας στην νοσοκομειακή υποδομή της
χώρας.
4. Μείωση νοσοκομειακών λοιμώξεων, που συνεπάγεται μείωση του κόστους
αντιμετώπισής τους.
5. Περιορίζει τις απουσίες από την εργασία, δίνοντας τη δυνατότητα στους
εργαζόμενους ασθενείς να συνεχίσουν να εργάζονται, όσοι τουλάχιστον είναι σε
θέση και το επιθυμούν.
6. Μειώνονται δραστικά τα έξοδα μετακίνησης πληθυσμού και διαμονής σε άλλο
μέρος, αποφεύγονται όλες οι άλλες κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις που
προκαλούνται στον ασθενή και στην οικογένειά του, εξαιτίας μιας εισαγωγής.
7. Δίδεται η δυνατότητα στα μέλη της ομάδας να δουν την πραγματική
οικογενειακή κατάσταση και να αποκτήσουν σαφή εικόνα των σχέσεων των
μελών της, των συνθηκών διαβίωσης. που επικρατούν, των προβλημάτων, των
συνθηκών υγείας και διατροφής.
8. Τα μέλη της ομάδας στο σπίτι έχουν τη δυνατότητα να κάνουν πιο ακριβείς και
σωστές εκτιμήσεις για τους ασθενείς τους σε σχέση με αυτούς που δουλεύουν
στον απρόσωπο χώρο ενός νοσοκομείου ή ενός γραφείου.
9. Ανίχνευση νέων προβλημάτων υγείας και αναγκών του ασθενούς και της
οικογένειας που πιθανόν δε θα γίνονταν αντιληπτά με άλλο τρόπο.
10. Η επίσκεψη στο σπίτι σαν μέθοδος επικοινωνίας είναι η πιο προσωπική και
εξατομικευμένη και δίνει την ευκαιρία διδασκαλίας και αγωγής βάσει των
πραγματικών συνθηκών.
11. Τα μέλη της οικογένειας αισθάνονται μεγαλύτερη άνεση να συζητήσουν θέματα
και προβλήματα γιατί διαπιστώνουν ότι η ώρα αυτή είναι δική τους και ότι η
επίσκεψη αυτή έγινε για αυτούς. Με τη συζήτηση των προβλημάτων παρέχεται
ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς και της οικογένειας και διατηρείται η
οικογενειακή συνοχή.

36
 12. Διατήρηση των ηλικιωμένων και/ ή των χρόνιων πασχόντων εντός της
οικογένειας σε καλό βιοτικό επίπεδο.
13. Μείωση ψυχολογικής και συναισθηματικής πίεσης ασθενούς και οικογένειας
αυτού.
14. Αξιοποίηση της θεραπευτικής επίδρασης του οικογενειακού περιβάλλοντος
αυτού.

2.11 Το κόστος και η αποτελεσματικότητα της κατ’ οίκον νοσηλείας

Το γεγονός ότι η κατ’ οίκον νοσηλεία αποτελεί μια εναλλακτική μορφή περίθαλψης,
πέραν της νοσοκομειακής, η οποία φαίνεται να συνοδεύεται από σημαντικά οφέλη
αναφορικά με τη συγκράτηση του κόστους και τη μείωση της υγειονομικής δαπάνης,
έδωσε το έναυσμα σε ερευνητές να ασχοληθούν με την οικονομική αξιολόγηση της
εφαρμογής της και τη σύγκριση με την νοσοκομειακή νοσηλεία σε όρους κόστους-
αποτελεσματικότητας.

Στη μελέτη του Dougherty (1998), επιχειρήθηκε η εκτίμηση των επιπτώσεων τόσο στην
υγεία όσο και στο κόστος της χρήσης κατ 'οίκον φροντίδας για τη θεραπεία
νεοδιαγνωσθέντος διαβήτη τύπου Ι σε παιδιά σε σύγκριση με την νοσοκομειακή
νοσηλεία. Ο συνολικός πληθυσμός της μελέτης περιελάμβανε 63 παιδιά που
νοσηλεύονταν είτε κατ’ οίκον είτε ενδονοσοκομειακά, τα οποία παρακολουθήθηκαν για
24 μήνες. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, το υγειονομικό κόστος των
υπηρεσιών κατ οίκον νοσηλείας για όλο το διάστημα της παρακολούθησης εκτιμήθηκε
σε $768, το οποίο όμως αντισταθμίστηκε σε μεγάλο βαθμό από την εξοικονόμηση των
δαπανών των γονέων, η οποία εκτιμήθηκε σε $720. Ως εκ’ τούτου το συνολικό κόστος
της κατ’ οίκον νοσηλείας φαίνεται τελικά να ανέρχεται μόνο σε $48. Επιπρόσθετα,
φάνηκε πως η κατ’ οίκον νοσηλεία είχε θετική επίδραση στην κατάσταση της υγείας των
παιδιών βελτιώνοντας σημαντικά τα μεταβολικά τους αποτελέσματα χωρίς να επηρεάζει
αρνητικά την ψυχοκοινωνική τους κατάσταση. Επομένως, η εφαρμογή της κατ’ οίκον
νοσηλείας σε παιδιά με νεοδιαγνωσθέντα διαβήτη τύπου Ι φαίνεται να συνδέεται με
βελτιωμένα αποτελέσματα για την υγεία των παιδιών, χωρίς σημαντική αύξηση των
κοινωνικών δαπανών, αυξάνοντας σημαντικά το όφελος της κατ’ οίκον νοσηλείας
αναφορικά με τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας.

37
Σε μια άλλη μελέτη, η οποία διεξήχθη στην Ιταλία, ο Tramarin (1992) έκανε μια
προσπάθεια να αξιολογήσει το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς που
έπασχαν από Σύνδρομο Ανοσοποιητικής Ανεπάρκειας (AIDS) συγκρίνοντας το με το
κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας. Για την εκτίμηση του κόστους συμπεριλήφθηκε
μόνο το άμεσο υγειονομικό κόστος, αποκλείοντας άλλα είδη κόστους, όπως η απώλεια
παραγωγικότητας των φροντιστών των ασθενών. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της
μελέτης το εβδομαδιαίο κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας στη συγκεκριμένη κατηγορία
ασθενών εκτιμήθηκε σε $482 ενώ το αντίστοιχο κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας
εκτιμήθηκε σε $791, δηλαδή 1,6 φορές υψηλότερο. Η εφαρμογή της κατ’ οίκον
νοσηλείας για την παρακολούθηση ασθενών με AIDS αποτελεί μια ιδιαίτερα αποδοτική
και αποτελεσματική μορφή παροχής φροντίδας που μπορεί να αποφέρει στο σύστημα
υγείας σημαντική εξοικονόμηση πόρων, της τάξης του 6-7%, συγκριτικά με την
νοσοκομειακή νοσηλεία.

Το γεγονός ότι η κατ’ οίκον νοσηλεία αποτελεί σαφώς οικονομικότερη μορφή παροχής
φροντίδας υγείας σε σύγκριση με την νοσοκομειακή νοσηλεία έχει ιδιαίτερη βαρύτητα
για τα συστήματα υγείας των φτωχότερων χωρών που στερούνται υποδομών και πρέπει
με πολύ περιορισμένους πόρους να ικανοποιηθούν οι αυξημένες ανάγκες υγείας του
πληθυσμού. Στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης, ο Moalosi (2003), διεξήγαγε στη
Μποτσουάνα, μια έρευνα όπου συνέκρινε το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας με το
κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας για τη θεραπεία ασθενών που έπασχαν από
φυματίωση. Το κόστος εκτιμήθηκε από τη οπτική γωνία του υγειονομικού τομέα και των
φροντιστών των ασθενών και αφορούσε τη συνολική διάρκεια της θεραπείας. Σύμφωνα
με τα αποτελέσματα της μελέτης, το συνολικό κόστος της θεραπείας μέσω της κατ’ οίκον
νοσηλείας εκτιμήθηκε σε $1657, ενώ το αντίστοιχό κόστος της θεραπείας με
νοσοκομειακή νοσηλεία εκτιμήθηκε σε $2970. Επομένως, η εφαρμογή της κατ’ οίκον
νοσηλείας μείωσε το κόστος θεραπείας ανά ασθενή κατά 44%. Αναλύοντας τα είδη
κόστους, το υγειονομικό κόστος της θεραπείας στην κατ’ οίκον νοσηλείας ήταν 50%
χαμηλότερο σε σχέση με την νοσοκομειακή νοσηλεία, ενώ το κόστος των φροντιστών
των ασθενών ήταν 23% χαμηλότερο στην κατ’ οίκον νοσηλεία σε σχέση με την
νοσοκομειακή νοσηλεία. Πέραν του οικονομικού οφέλους, η θεραπεία στο σπίτι
συνδέθηκε με πολύ υψηλά ποσοστά συμμόρφωσης των ασθενών, γεγονός που
υπογραμμίζει την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της εφαρμογής της κατ’ οίκον
νοσηλείας για τη θεραπεία της φυματίωσης.

38
Η οικονομική αξιολόγηση της εφαρμογής της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με
καρκίνο αποτέλεσε ιδιαίτερο αντικείμενο έρευνας, δεδομένου ότι όπως αναφέρθηκε η
χρονιότητα της συγκεκριμένης νόσου και η ανάγκη για συνεχή φροντίδα καθιστά
απαραίτητη την εφαρμογή της κατ’ οίκον νοσηλείας για την παρακολούθηση των
ασθενών, ειδικά στο τελευταίο στάδιο της νόσου. Γενικά, σύμφωνα με διεθνή ευρήματα,
η κατ’ οίκον νοσηλεία σε ασθενείς που πάσχουν από κακοήθη νεοπλάσματα είναι
σημαντικά πιο οικονομική από την νοσοκομειακή νοσηλεία με αναλογία κόστους
περίπου 1:3 (Tralongo 2011, Witteveen 1999). Ωστόσο, η πλειονότητα των μελετών
αυτών περιορίζονται στην αξιολόγηση μόνο του υγειονομικού κόστους, χωρίς να
λαμβάνεται υπόψη το κόστος με το οποίο επιβαρύνονται οι ασθενείς και οι συγγενείς
τους καθώς επίσης και η απώλεια παραγωγικότητας τους.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης του Remonnay et al (2005),

στη Γαλλία το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα
αντιστοιχεί στο 38,6% του αντίστοιχου κόστους της νοσοκομειακής νοσηλείας, δηλαδή
εκτιμάται 2,6 φορές χαμηλότερο. Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη για τους ασθενείς
που λαμβάνουν ανακουφιστική θεραπεία, καθώς το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας
αντιστοιχεί στο 34,45% του αντίστοιχου κόστους της νοσοκομειακής νοσηλείας, που
σημαίνει ότι εκτιμάται 2,9 φορές χαμηλότερο.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας άλλης μελέτης που πραγματοποιήθηκε στην Ισπανία,

το συνολικό κόστος της φροντίδας στο σπίτι αντιστοιχούσε στο 64% του κόστους της
νοσοκομειακής νοσηλείας. Οι κύριες διαφορές αφορούσαν το κόστος των φαρμάκων, το
οποίο φάνηκε να είναι έξι φορές μικρότερο στην ομάδα των ασθενών της κατ’ οίκον
νοσηλείας, ενώ το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων ήταν παρόμοιο και στις δύο
ομάδες ασθενών, της κατ’ οίκον και της νοσοκομειακής νοσηλείας (Serrate 2001).

Οι Hall και Lloyd (2008) σε μια μελέτη τους που αφορά την Ιρλανδία, υποστηρίζουν πως
η κατ’ οίκον νοσηλεία σε καρκινοπαθείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία μπορεί να
μειώσει το κόστος φροντίδας υγείας κατά σε σχέση με την νοσοκομειακή νοσηλεία.
Επιπρόσθετα, εάν ληφθεί υπόψη η εξοικονόμηση πόρων που συνδέονται με τις
μετακινήσεις και το αυξημένο κίνδυνο ενδνοσοκομειακής λοίμωξης, φαίνεται πως η
χημειοθεραπεία στο σπίτι παρέχει ακόμα μεγαλύτερο οικονομικό πλεονέκτημα σε σχέση
με τη νοσηλεία στο νοσοκομείο για το σύστημα υγείας.

39
Ο Wechalekar et al (2000) σε μια αναδρομική μελέτη που πραγματοποιήθηκε στο
Ηνωμένο Βασίλειο αναφορικά με τη χορήγηση χημειοθεραπείας στο σπίτι για χρονικό
διάστημα πάνω από ένα έτος διαπίστωσε σημαντικές εξοικονομήσεις κόστους, της τάξης
του 56%, σε σύγκριση με την χορήγηση της θεραπείας στο νοσοκομείο. Επιπρόσθετα,
σημαντική μείωση του κόστους από την εφαρμογή της κατ’ οίκον νοσηλείας έναντι της
νοσοκομειακής, υποστηρίχθηκε από μελετητές στην Αμερική (Sweeney 2007) και στον
Καναδά (Boothroyd & Lehoux 2003).

Σε αντίθεση με τα ευρήματα των μελετών που αναφέρθηκαν παραπάνω, ο Rischin et al

(2000) σε μια μελέτη που αφορούσε την Αυστραλία, υποστήριξε πως η χημειοθεραπεία
ογκολογικών ασθενών στο σπίτι συνδέεται με υψηλότερο άμεσο υγειονομικό κόστος
κατά $83 σε σύγκριση με τη χημειοθεραπεία στο νοσοκομείο, χωρίς ωστόσο να
συνεκτιμώνται άλλες κατηγορίες κόστους όπως το κόστος μετακίνησης των ασθενών και
η απώλεια παραγωγικότητας ασθενών και συγγενών. Τα πλεονεκτήματα της κατ’ οίκον
νοσηλείας τα οποία έχουν έμμεσο οικονομικό αντίκτυπο, όπως η εξάλειψη των
μετακινήσεων, η μείωση του σχετιζόμενου με τη θεραπεία άγχους, η μείωση της
επιβάρυνσης των άτυπων φροντιστών στο σπίτι και η δυνατότητα να συνεχίσουν την
εργασία τους τόσο οι ίδιοι οι ασθενείς, εφόσον το επιτρέπει η κατάσταση της υγείας τους,
όσο και οι συγγενείς τους, μειώνουν καθιστούν τελικά την κατ’ οίκον χημειοθεραπεία
περισσότερο οικονομική συγκριτικά με τη θεραπεία στο νοσοκομείο.

Παράλληλα με τα οικονομικά οφέλη και τη δυνατότητα εξοικονόμησης πόρων που

προσφέρει η κατ’ οίκον νοσηλεία ως εναλλακτική μορφή παροχής φροντίδας υγείας,
έρευνες δείχνουν ότι συνδέεται με υψηλούς δείκτες αποτελεσματικότητας και υψηλά
επίπεδα ικανοποίησης των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες (Kroposki και
Alexander 2006, Aletras 2010, Laferriere 1993).

Στη μελέτη του Smeenk (1998), πραγματοποιήθηκε η συστηματική ανασκόπηση εννέα

μελετών αναφορικά με την αποτελεσματικότητα της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς
με μη θεραπεύσιμο καρκίνο. Στόχος της μελέτης ήταν να διερευνηθεί εάν η παροχή
ολοκληρωμένης κατ’ οίκον νοσηλείας σε αυτή την ιδιαίτερη ομάδα ασθενών είναι
περισσότερο αποτελεσματική συγκριτικά με τη συμβατική φροντίδα σε μια ομάδα
ελέγχου όπου οι ασθενείς δεν λαμβάνουν υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας. Στον Πίνακα

40
2.3 φαίνονται τα χαρακτηριστικά και τα βασικά ευρήματα των εννέα μελετών που
συμπεριλήφθηκαν.

Αναφορικά με την φυσική κατάσταση των ασθενών, τα ευρήματα των μελετών των
Greer (1986), McCorkle (1989) και Addington-Hall (1992) έδειξαν μείωση των
σωματικών συμπτωμάτων (πόνος, έμετοι κτλ) και γενικά βελτίωση της φυσικής
διάστασης της ποιότητας ζωής των ασθενών που λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλείας
συγκριτικά με τους ασθενείς που δεν λαμβάνουν τέτοιες υπηρεσίες. Επιπλέον, η κατ’
οίκον νοσηλεία επιδρά θετικά και στη ψυχοκοινωνική διάσταση του ασθενή, καθώς
σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης του McCorkle (1994) φάνηκε μια σημαντική
βελτίωση στον Δείκτη Ψυχικής Υγείας -5 (Mental Health Index –5) τρεις μήνες μετά την
έναρξη της εφαρμογής της κατ’ οίκον νοσηλείας.

Επιπρόσθετα, αναφορικά με τη μέτρηση της ικανοποίηση των ασθενών, ως δείκτη

αποτελεσματικότητας της κατ’ οίκον νοσηλείας, τα ευρήματα των μελετών των
Cummings (1990) και Hughes (1992) έδειξαν στατιστικά σημαντική αύξηση της
ικανοποίησης των ασθενών από την παρεχόμενη φροντίδα υγείας μετά από ένα μήνα
εφαρμογής του προγράμματος κατ’ οίκον νοσηλείας σε σχέση με τη συμβατική αγωγή.

Τέλος, αναφορικά με τη μέτρηση των επανεισαγωγών στο νοσοκομείο, που αποτελεί

σημαντικό δείκτη της αποτελεσματικότητας της κατ’ οίκον νοσηλείας, στις μελέτες των
Mor και Kidder (1985) και Hughes (1992) τα ευρήματα δείχνουν πως οι ασθενείς που
λαμβάνουν υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας έχουν στατιστικά σημαντική μείωση των
επανεισαγωγών στο νοσοκομείο, της τάξης του 4.1% και 4,3% αντίστοιχα, σε σύγκριση
με τους ασθενείς της ομάδας ελέγχου που δεν λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλεία.

41
 Πίνακας 2.3:Χαρακτηριστικά και αποτελέσματα μελετών αξιολόγησης της κατ’ οίκον
νοσηλείας σε ασθενείς με καρκίνο
Αριθμός ασθενών Τυχαιοποιημένη
(ομάδα κατ’ οίκον μελέτη
Μελέτη Αποτελέσματα
νοσηλείας/ομάδα
ελέγχου)

Zimmer et al (1985) 85/82 Ναι Μη σημαντικές διαφορές

Greer et al (1986) 1457/297 Όχι Μείωση κλινικών συμπτωμάτων
Mor & Kidder 5295/558 Όχι
Μείωση επανεισαγωγών στο νοσοκομείο
(1985)
880 (σύνολο των Όχι
Wallston et al (1988) Βελτίωση ποιότητας ζωής
ασθενών)
McCorkle et al 166 (σύνολο των Ναι Μείωση φυσικής εξάρτισης από άλλα άτομα
(1989) ασθενών) (Enforced Social Dependency Scale)
Cummings et al 211/208 Ναι
(1990) Αύξηση ικανοποίησης μετά από ένα μήνα

86/85 Ναι Αύξηση ικανοποίησης μετά από ένα μήνα,

Hughes et al (1992)
μείωση επανεισαγωγών στο νοσοκομείο
Addington-Hall et al 318/236 Ναι
Μείωση κλινικών συμπτωμάτων
(1992)
McCorkle et al 88/50 Όχι Αύξηση Δείκτη Ψυχικής Υγείας -5
(1994) (Mental Health Index - 5)

42
3. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

3.1. Τα κακοήθη νεοπλάσματα σαν αιτία θανάτου σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες

Τα κακοήθη νεοπλάσματα ως αιτία θανάτου κατέχουν σημαντική θέση τα τελευταία

χρόνια, στις περισσότερες χώρες του κόσμου, καθώς αποτελούν δεύτερη αιτία θανάτου
μετά τις καρδιαγγειακές παθήσεις (Eugloreh 2007). Οι πολλοί και διάφοροι
καρκινογόνοι παράγοντες στους οποίους υποβάλλονται οι άνθρωποι καθημερινά σήμερα
έχουν οδηγήσει στο αποτέλεσμα να αποτελούν τα κακοήθη νεοπλάσματα μία από τις
κυριότερες αιτίες θανάτου. Κατά μέσο όρο, το ποσοστό των θανάτων από καρκίνο στην
Ευρώπη, για το έτος 2008 αντιστοιχούσε στο 26,34% του συνόλου των θανάτων.

Πιο αναλυτικά, όπως φαίνεται στον Πίνακα 3.1., η θνησιμότητα του καρκίνου στις
χώρες της Ευρώπης, το 2009, αντιστοιχούσε σε 223,7 θανάτους ανά 100.000 κατοίκους.
Η θνησιμότητα του καρκίνου ήταν χαμηλότερη στη Φινλανδία (176,9/100.000κατ.), τη
Σουηδία (192,8/100.000κατ.) και την Ισπανία (197,8/100.000κατ.). Αντίθετα, η
αναλογία θανάτων από καρκίνο ανά 100.000 κατοίκους ήταν υψηλότερη στην Ουγγαρία
(295,5), την Σλοβενία (258,2) και τη Τσεχία (253,1). Οι διαφορές στη θνησιμότητα του
καρκίνου μεταξύ των χωρών οφείλονται σε υγειονομικούς παράγοντες, όπως έγκαιρη
διάγνωση και αποτελεσματική θεραπεία διαφόρων μορφών καρκίνου και σε μη-
υγειονομικούς παράγοντες, όπως η έκθεση του πληθυσμού σε επικίνδυνους παράγοντες,
όπως το κάπνισμα. Η θνησιμότητα του καρκίνου είναι υψηλότερη στους άνδρες από τις
γυναίκες σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.

43
Πίνακας 3.1: Η θνησιμότητα του καρκίνου στην Ευρώπη για το έτος 2009

Θάνατοι ανά Θάνατοι ανά Θάνατοι ανά

100.000 κατοίκους 100.000 άνδρες 100.000 γυναίκες

Αυστρία 206,3 272,6 163,3

Γαλλία 213,3 299,3 151
Γερμανία 207 267,2 165,9
Ελλάδα 203,3 274,8 145,2
Εσθονία 237,4 373,5 171,6
Ηνωμένο Βασίλειο 228,5 279,8 193
Ιρλανδία 242,5 308,2 196,3
Ισλανδία 209,3 257,9 175
Ισπανία 197,8 288,3 130,8
Ιταλία 210,6 286,7 158,7
Λουξεμβούργο 218,5 286,1 176,9
Νορβηγία 208,5 264 172,3
Ολλανδία 239,3 309,5 193,4
Ουγγαρία 295,5 417,4 218
Πολωνία 251,8 357 186,6
Πορτογαλία 201,3 282,9 143
Σλοβακία 246,1 349 180,7
Σλοβενία 258,2 370,1 190,3
Σουηδία 192,8 232,6 167,1
Τσεχία 253,1 345 191,5
Φινλανδία 176,9 232,2 143,2
Μέσος όρος 223,7 302,6 172,1
Πηγή: OECD Health Data 2012

Ιδιαίτερη σημασία έχει και η εξέταση της επίπτωσης του καρκίνου στις χώρες της
Ευρώπης, η οποία, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, για το έτος 2008 αντιστοιχεί σε
268,6 περιπτώσεις ανά 100.000 κατοίκους. Η επίπτωση του καρκίνου, ως αναλογία ανά
100.000 κατοίκους για το έτος 2008, ήταν χαμηλότερη στην Ελλάδα (162), την
Πορτογαλία (223,2) και την Πολωνία (225,1). Αντίθετα, η υψηλότερη επίπτωση του
καρκίνου εντοπίστηκε στη Δανία (321,1), την Ιρλανδία (317), το Βέλγιο (309,4) και τη
Γαλλία (300,4) (Πίνακας 3.2).Η επίπτωση, όπως και η θνησιμότητα του καρκίνου είναι
υψηλότερη στους άνδρες από τις γυναίκες σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.

44
Πίνακας 3.2: Η επίπτωση του καρκίνου στην Ευρώπη για το έτος 2008

Σύνολο πληθυσμού
(επίπτωση ανά Άνδρες Γυναίκες
100.000 κατοίκους)

Αυστρία 250,6 293,5 218,6

Βέλγιο 309,4 356,7 276,2
Γαλλία 300,4 360,6 254,9
Γερμανία 282,1 330,7 245,7
Δανία 321,1 337,4 312,9
Ελλάδα 162 187,6 141,9
Εσθονία 230,1 285,2 203,5
Ηνωμένο Βασίλειο 269,4 298,4 249,5
Ιρλανδία 317 355,9 285,1
Ισλανδία 290,4 315,1 273,1
Ισπανία 241,4 309,9 187
Ιταλία 274,3 310 251,6
Λουξεμβούργο 284 324 254,4
Νορβηγία 297,9 341,1 265,7
Ολλανδία 289,9 318,4 271,3
Ουγγαρία 286,6 358,4 238,5
Πολωνία 225,1 284,6 186
Πορτογαλία 223,2 266,8 190,8
Σλοβακία 260,6 320,2 223,4
Σλοβενία 264,8 315,5 231,8
Σουηδία 259,7 286,6 240,7
Τσεχία 288,5 343,6 252,5
Φινλανδία 250,1 283 229,9
Μέσος όρος 268,6 312,3 238,5
Πηγή: OECD Health Data 2012

Εξετάζοντας συγκεκριμένες μορφές καρκίνου, ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η

κυριότερη αιτία θανάτου από καρκίνο στους άνδρες, ενώ αποτελεί μια από τις κύριες
αιτίες θανάτου από καρκίνο και για τις γυναίκες. Το κάπνισμα είναι ο πιο σημαντικός

45
παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του πνεύμονα. Για το έτος 2009, η θνησιμότητα
του καρκίνου του πνεύμονα ήταν υψηλότερη στην Ουγγαρία, την Πολωνία και την
Ολλανδία, ενώ η αναλογία των θανάτων ανά 100.000 κατοίκους ήταν χαμηλότερη στην
Πορτογαλία, τη Σουηδία και τη Φινλανδία (Πίνακας 3.3) Ανάλογες είναι και οι τάσεις
της επίπτωσης του καρκίνου του πνεύμονα, σύμφωνα με τα στοιχεία του 2008 (Πίνακας
3.4.).

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι, επίσης ένα συχνός τύπος καρκίνου. Για το έτος
2009, η θνησιμότητα του καρκίνου του παχέος εντέρου ήταν υψηλότερη στην Ουγγαρία,
τη Σλοβακία, την Τσεχία και τη Σλοβενία, ενώ η αναλογία των θανάτων ανά 100.000
κατοίκους ήταν χαμηλότερη στην Ελλάδα και τη Φινλανδία (Πίνακας 3.3). Ανάλογες
είναι και οι τάσεις της επίπτωσης του καρκίνου του παχέος εντέρου, σύμφωνα με τα
στοιχεία του 2008 (Πίνακας 3.4.).

Ο καρκίνος του μαστού είναι ο πιο κοινός τύπος καρκίνου στις γυναίκες, σε όλες τις
χώρες της Ευρώπης. Σε πολλές χώρες, αποτελεί το 30% ή και περισσότερο των
περιπτώσεων καρκίνου στις γυναίκες και το 15%-20% των θανάτων από κακοήθη
νεοπλάσματα. Τα τελευταία χρόνια, στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης έχει
παρατηρηθεί αύξηση της επίπτωσης του καρκίνου του μαστού στις γυναίκες στις
περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Ωστόσο, η θνησιμότητα του καρκίνου του μαστού,
φαίνεται μειωμένη ή παραμένει σταθερή, στις περισσότερες χώρες. Η μείωση της
θνησιμότητας του καρκίνου του μαστού αντανακλά την αύξηση του ποσοστού
προληπτικού ελέγχου του στήθους με αποτέλεσμα την έγκαιρη διάγνωση και την
αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση (Eugloreh 2007). Το 2002, η θνησιμότητα του
καρκίνου του μαστού ποικίλει σημαντικά μεταξύ των χωρών της Ευρώπης. Η αναλογία
θανάτων από καρκίνο του μαστού ανά 100.000 γυναίκες, για το έτος 2009, ήταν
υψηλότερη στην Ιρλανδία, την Ουγγαρία και τη Σλοβενία, ενώ η χαμηλότερη
θνησιμότητα του καρκίνου του μαστού εντοπίστηκε στην Ισπανία, τη Σουηδία, τη
Φινλανδία και τη Νορβηγία (Πίνακας 3.3). Αναφορικά με την επίπτωση του καρκίνου
του μαστού, για το έτος 2008, η αναλογία περιπτώσεων ανά 100.000 γυναίκες φάνηκε
χαμηλότερη στην Ελλάδα και τη Πολωνία και υψηλότερη στο Βέλγιο, τη Γαλλία και την
Ολλανδία ( Πίνακας 3.4).

Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο συχνός τύπος καρκίνου στους άνδρες, ιδίως άνω

46
 των 65 ετών, σε πολλές Ευρωπαϊκές χώρες. Ωστόσο, η θνησιμότητα του παραμένει
μικρότερη από αυτή του καρκίνου του πνεύμονα. Τα τελευταία χρόνια, η αύξηση των
αναφερόμενων περιπτώσεων καρκίνου του προστάτη οφείλεται στη εκτενή εφαρμογή
του ελέγχου του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA). Για το έτος 2009, η αναλογία
θανάτων από καρκίνο του προστάτη ανά 100.000 άνδρες, ήταν υψηλότερη στην
Εσθονία, τη Σλοβενία και τη Νορβηγία, ενώ η χαμηλότερη θνησιμότητα του καρκίνου
του προστάτη εντοπίστηκε στην Ιταλία, την Ισπανία και την Ελλάδα (Πίνακας 3.3).
Όσον αφορά στην επίπτωση του καρκίνου του προστάτη, για το έτος 2008, η αναλογία
περιπτώσεων ανά 100.000 άνδρες φάνηκε χαμηλότερη στην Ελλάδα, την Ουγγαρία και
την Σλοβακία και υψηλότερη στην Ιρλανδία, τη Γαλλία, τη Νορβηγία και την Σουηδία
(Πίνακας 3.4).

Πίνακας 3.3: Η θνησιμότητα των κυριότερων τύπων καρκίνου στις Ευρωπαϊκές χώρες
για το έτος 2009 (θάνατοι ανά 100.000 κατοίκους)

Ca πνεύμονα Ca παχέος εντέρου Ca μαστού Ca προστάτη

Αυστρία 37,8 22,3 28,8 33,3

Γαλλία 42,9 23 29,2 31,2
Γερμανία 40,5 24,8 29,5 30,7
Ελλάδα 47,2 17,6 27,1 26,8
Εσθονία 40,4 28,2 26,1 55,7
Ηνωμένο Βασίλειο 51,3 23,1 31,2 37,1
Ιρλανδία 50,6 27,7 34,9 41,7
Ισλανδία 49,5 23,7 25,3 49,5
Ισπανία 40,8 27,3 21,6 26,5
Ιταλία 42,4 23,1 28,2 24
Λουξεμβούργο 48,9 27,5 31,4 37,5
Νορβηγία 41,8 30,3 23,7 52
Ολλανδία 57 28,5 32,9 39,1
Ουγγαρία 75,6 45,1 33,4 32,5
Πολωνία 58,7 28,9 24,2 33,4
Πορτογαλία 28,5 29,8 24,3 36,9
Σλοβακία 41,4 37,8 26,2 33,9
Σλοβενία 45 35,8 33,2 52,6
Σουηδία 31,4 23,3 23,1 51,1
Τσεχία 47,9 35,9 25,5 35
Φινλανδία 32,2 17,9 23,5 34,8
Μέσος όρος 45,3 27,7 27,8 37,9
Πηγή: OECD OECD Health Data 2012

47
 Πίνακας 3.4: Η επίπτωση των κυριότερων τύπων καρκίνου στις Ευρωπαϊκές χώρες για
το έτος 2008 (επίπτωση ανά 100.000 κατοίκους)

Ca πνεύμονα Ca παχέος εντέρου Ca μαστού Ca προστάτη

Αυστρία 25,1 28,6 69,9 83,1

Βέλγιο 35,3 35,5 109,4 102,3
Γαλλία 30 29,4 99,7 118,3
Γερμανία 28,1 35,5 81,8 82,7
Δανία 39,3 39,7 89,1 72,5
Ελλάδα 29,1 13,3 44,9 17,7
Εσθονία 30,5 25,4 50,2 42,8
Ηνωμένο Βασίλειο 31,8 29,3 87,9 79,7
Ιρλανδία 30,6 36,1 93,9 126,3
Ισλανδία 28,2 30,4 86,2 102,2
Ισπανία 28,8 30,4 61 57,2
Ιταλία 26,7 36,5 86,3 58,4
Λουξεμβούργο 30,9 32,9 82,3 74,8
Νορβηγία 30,1 37,8 76,2 115,6
Ολλανδία 35 36,6 96,8 73,4
Ουγγαρία 49,8 42,6 57,9 32,9
Πολωνία 40,5 23,9 48,9 44,3
Πορτογαλία 16,4 31,4 60 50,1
Σλοβακία 26,7 42,1 53,4 39,8
Σλοβενία 31,5 35,5 65,5 61,6
Σουηδία 18,5 28,5 82,7 114,2
Τσεχία 32,1 43 67,7 63
Φινλανδία 19,1 23,2 86,6 96,6
Μέσος όρος 30,2 32,5 75,6 74,3
Πηγή: OECD Health Data 2012

3.2. Η συχνότητα του καρκίνου στην Ελλάδα

Τα τελευταία χρόνια , η θνησιμότητα του καρκίνου, στην Ελλάδα για τη χρονική

περίοδο 1990 – 2009 παρουσιάζει μικρές αυξομειώσεις (Εικόνα 3.1). Συγκεκριμένα, από
το 1990 έως το 2000 η θνησιμότητα του καρκίνου για το σύνολο του πληθυσμού
σημείωσε αύξηση κατά 6%, ενώ από το 2000 έως το 2008 παρατηρήθηκε μείωση στη
θνησιμότητα του καρκίνου κατά 5% (Πίνακας 3.5).

48
Πηγή: OECD Health Data 2012
Εικόνα 3.1: Η θνησιμότητα του καρκίνου στην Ελλάδα για τα έτη 1990- 2009

Για το έτος 2009, η θνησιμότητα του καρκίνου στην Ελλάδα αντιστοιχεί σε 203,3
θανάτους ανά 100.000 κατοίκους. Όπως και στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης, η
θνησιμότητα του καρκίνου είναι μεγαλύτερη στους άνδρες από τις γυναίκες. Η αναλογία
θανάτων από καρκίνο ανά 100.000 άνδρες, το 2009, ανήλθε σε 274,8, ενώ η αντίστοιχη
αναλογία για τις γυναίκες αντιστοιχεί σε 145,2 θανάτους (Πίνακας 3.5).

Πίνακας 3.5: Η θνησιμότητα του καρκίνου στην Ελλάδα ανά 5 έτη για την χρονική
περίοδο 1990- 2009

Θάνατοι ανά Θάνατοι ανά Θάνατοι ανά

Έτος
100.000 κατοίκους 100.000 άνδρες 100.000 γυναίκες

1990 201,6 276,7 141,7

1995 211,2 290,5 147,9
2000 213,8 293,3 150,6
2005 213,2 289,8 151,1
2009 203,3 274,8 145,2
Πηγή: OECD Health Data 2012

Με βάση τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, τα τελευταία χρόνια η επίπτωση του καρκίνου

φαίνεται να μειώνεται. Συγκεκριμένα, η επίπτωση του καρκίνου για το σύνολο του
πληθυσμού το 1998 αντιστοιχούσε σε 195,5 περιπτώσεις ανά 100.000 κατοίκους, ενώ το
2008 ανήλθε σε 162 σημειώνοντας μείωση κατά 17,1%. Για το 2008, η αναλογία

49
περιπτώσεων καρκίνου ανά 100.000 άνδρες ανέρχονταν σε 187,6, ενώ η αντίστοιχη
αναλογία για τις γυναίκες σε 141,9 περιπτώσεις (Εικόνα 3.2).

300

250 234,9
229,3 225,1
200 195,5 191,5 203
187,6
161,6 171,1 162
150 158
141,9
100

50

0
1998 2000 2002 2008
επίπτωση ανά 100.000 κατοίκους επίπτωση ανά 100.000 γυναίκες επίπτωση ανά 100.000 άνδρες

Πηγή: OECD Health Data 2012

Εικόνα 3.2: Η επίπτωση του καρκίνου στην Ελλάδα για τα έτη 1998, 2000, 2002, 2008

Στην Εικόνα 3.3 φαίνεται η τάση της θνησιμότητας για τους κύριους τύπους καρκίνου
που εξετάζονται, καρκίνος του πνεύμονα, καρκίνος του παχέος εντέρου, καρκίνος του
μαστού και καρκίνος του προστάτη, κατά τη χρονική περίοδο 1990-2009.
Συγκεκριμένα, η θνησιμότητα του καρκίνου του πνεύμονα, για το συγκεκριμένο
διάστημα, μειώθηκε οριακά κατά 1,7%, η θνησιμότητα του καρκίνου του παχέος
εντέρου αυξήθηκε κατά 33%, η θνησιμότητα του καρκίνου του μαστού αυξήθηκε κατά
11% και , τέλος η θνησιμότητα του καρκίνου του προστάτη αυξήθηκε κατά 22,4%
(Πίνακας 3.6).

50
Πίνακας 3.6: Η θνησιμότητα των κυριότερων τύπων καρκίνου στην Ελλάδα ανά 5 έτη
για την χρονική περίοδο 1990- 2009

Έτος Ca πνεύμονα Ca παχέoς εντέρου Ca μαστού Ca προστάτη

1990 48 13,2 24,4 21,9

1995 47,6 15 27,3 27,1
2000 48,3 16,9 26,7 29,6
2005 47,4 17,9 27,5 31,9
2009 47,2 17,6 27,1 26,8
Πηγή: OECD Health Data 2012

Πηγή: OECD Health Data 2012

Εικόνα 3.3: Η θνησιμότητα των κυριότερων τύπων καρκίνου στην Ελλάδα για τα έτη
1990- 2009

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, τα τελευταία χρόνια σημειώθηκαν αυξομειώσεις

της επίπτωσης και για τέσσερις κυριότερους τύπους καρκίνου. Για το χρονικό διάστημα
1998-2008, η επίπτωση του καρκίνου του πνεύμονα μειώθηκε κατά 8,9%, η επίπτωση
του καρκίνου του παχέος εντέρου μειώθηκε κατά 17,4%, η επίπτωση του καρκίνου του
μαστού, μειώθηκε μείωση κατά 10% και τέλος η επίπτωση του καρκίνου του προστάτη
αυξήθηκε κατά 30,3% (Εικόνα 3.4).

51
 60

50 49,9 51,6
47,6
44,9
40
31,7 32,1 33,4
30 29,1
25,4 26,2
20 20,2
16,1 15,5 17,5 17,7
13,3
10

0
1998 2000 2002 2008

Ca πνεύμονα Ca παχέoς εντέρου Ca μαστού Ca προστάτη

Πηγή: OECD Health Data 2012

Εικόνα 3.4: Η επίπτωση των κυριότερων τύπων καρκίνου στην Ελλάδα για τα έτη
1998,2000, 2202, 2008

Από τα στοιχεία που παρατέθηκαν προκύπτει πως η συχνότητα του καρκίνου σαν αιτία
θανάτου τόσο στην Ελλάδα όσο και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες είναι ιδιαιτέρως
μεγάλη, γεγονός που υπογραμμίζει την αναγκαιότητα της αποτελεσματικής οργάνωσης
του συστήματος υγείας της χώρας μας τόσο στο χώρο της πρόληψης και έγκαιρης
διάγνωσης όσο και στον τομέα της κάλυψης των αναγκών των πασχόντων.

Η ανάπτυξη της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και ιδιαίτερα της κατ’ οίκον
νοσηλείας θα συμπληρώσει ένα μεγάλο κενό των υπηρεσιών υγείας της χώρας μας και
θα συμβάλλει στη βελτίωση της υγειονομικής φροντίδας, γεγονός που θα βοηθήσει
ιδιαίτερα τους πάσχοντες με καρκίνο λόγω των ιδιαιτέρων αναγκών που παρουσιάζουν.

52
4. ΜΕΘΟΔΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ

4.1 Έννοια της οικονομικής αξιολόγησης

Τα τελευταία χρόνια, η ζήτηση για υπηρεσίες υγείας έχει αυξηθεί σημαντικά. Οι

κυριότεροι παράγοντες στους οποίους οφείλεται η αύξηση αυτή είναι οι δημογραφικές
αλλαγές (γήρανση του πληθυσμού), η αλματώδης τεχνολογική εξέλιξη και η είσοδος
νέων τεχνολογιών στην υγεία καθώς επίσης και η αύξηση της πληροφόρησης και των
προσδοκιών των χρηστών σχετικά με τις υπηρεσίες υγείας που λαμβάνουν. Δεδομένου
ότι η αύξηση της ζήτησης υπερβαίνει τις δυνατότητες χρηματοδότησης των
κυβερνήσεων, δημιουργείται η ανάγκη καθορισμού προτεραιοτήτων αναφορικά με την
κατανομή των πόρων της υγείας, καθώς και ανεύρεσης τρόπων με τους οποίους οι
περιορισμένοι πόροι θα μεγιστοποιήσουν το όφελος. Σημαντικό εργαλείο προς αυτήν την
κατεύθυνση αποτελεί η οικονομική αξιολόγηση (Παπακωνσταντίνου 2005).

Η οικονομική αξιολόγηση έχει δύο χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Πρώτον, ασχολείται με

τις εισροές και τις εκροές των εξεταζόμενων δραστηριοτήτων οι οποίες αναφέρονται ως
«κόστος» και «αποτελέσματα» αντίστοιχα. Δεύτερον, η οικονομική αξιολόγηση αφορά
επιλογές, καθώς με δεδομένη τη σπανιότητα των πόρων είναι αδύνατο να παραχθούν
όλες οι πιθανές εκροές. Κατά συνέπεια η οικονομική αξιολόγηση σκοπεύει να εντοπίσει
και να εκφράσει τα κριτήρια, με βάση τα οποία θα πραγματοποιηθούν οι επιλογές
διάθεσης των σπάνιων πόρων (Drummond 2002).

Με βάση τα δύο αυτά χαρακτηριστικά η οικονομική αξιολόγηση ορίζεται ως η

συγκριτική ανάλυση εναλλακτικών δραστηριοτήτων (προγραμμάτων υγείας,
παρεμβάσεων, τεχνολογιών, κτλ.) σε όρους κόστους και αποτελέσματος. Επομένως,
κύρια αποστολή κάθε μελέτης οικονομικής αξιολόγησης είναι ο εντοπισμός, η μέτρηση,
η αποτίμηση και η σύγκριση του κόστους και των αποτελεσμάτων κάθε εναλλακτικής
δραστηριότητας που εξετάζεται (Παπακωνσταντίνου 2005).

53
4.2 Έννοιες του κόστους

Σύμφωνα με την οικονομική θεωρία το «κόστος» ορίζεται ως το σύνολο των πόρων που
πρέπει να θυσιαστούν για την απόκτηση ενός αγαθού ή μιας υπηρεσίας (Eisenbeng 1989,
Drummond 1990). Η έννοια του κόστους στις οικονομικές αξιολογήσεις υπηρεσιών
υγείας περιλαμβάνει τόσο τη δαπάνη για την κατανάλωση των οικονομικών, ανθρώπινων
και κοινωνικών πόρων που απαιτούνται για την παραγωγή μιας υπηρεσίας υγείας όσο
και το κόστος ευκαιρίας που αντανακλά τις οικονομικές δυνατότητες-ευκαιρίες που θα
είχε η κοινωνία αν όλους αυτούς τους πόρους που θυσιάζει για την παραγωγή της
συγκεκριμένης υπηρεσίας υγείας τους διέθετε για την κάλυψη κάποιων άλλων αναγκών
(Kobelt, 2002).

Ανάλογα με τη σχέση του με το επίπεδο παραγωγής το κόστος ταξινομείται σε δύο

υποκατηγορίες : το σταθερό και το μεταβλητό κόστος (Luce 1990).Σταθερό κόστος (fixed
cost) είναι το κόστος που δεν εξαρτάται από τη ποσότητα του προϊόντος που παράγεται
και επιβαρύνει την επιχείρηση ακόμη και όταν η παραγωγή είναι μηδενική, (π.χ. ενοίκια,
αποσβέσεις των μηχανημάτων κτλ.). Μεταβλητό κόστος (variable cost) είναι το κόστος
που μεταβάλλεται καθώς μεταβάλλεται το μέγεθος παραγωγής του προϊόντος.

Ιδιαίτερα σημαντικός είναι επίσης και ο διαχωρισμός των όρων συνολικό, μέσο, οριακό,
και διαφορικό κόστος. Ως συνολικό κόστος (total cost) για την παροχή μιας υπηρεσίας
ορίζεται το άθροισμα του σταθερού και του μεταβλητού κόστους που αντιστοιχεί στη
συγκεκριμένη υπηρεσία. Ως μέσο κόστος (average cost) ορίζεται ο λόγος του συνολικού
κόστους, που προκύπτει από το άθροισμα του σταθερού και του μεταβλητού κόστους,
προς την ποσότητα της παραγωγής. Ως οριακό κόστος (marginal cost) ορίζεται το
κόστος που συνεπάγεται η μεταβολή του τελικού προϊόντος κατά μία μονάδα όπως για
παράδειγμα το επιπλέον κόστος που δημιουργείται από παραμονή μίας επιπλέον ημέρας
στο νοσοκομείο. Τέλος, ως διαφορικό κόστος (differential cost) ορίζεται η διαφορά
κόστους μεταξύ δύο διαφορετικών προγραμμάτων ή σημείων παραγωγής. Η έννοια του
διαφορικού κόστους θα πρέπει να ξεχωρίζεται από την έννοια του οριακού κόστους και
να μην ταυτίζεται με αυτήν. (Eisenberg 1989, Mark 1994).

54
4.2.1 Άμεσο κόστος

Στον τομέα της υγείας το άμεσο κόστος (direct cost), αποτελεί ουσιαστικά το κόστος για
τη διάγνωση, τη θεραπεία καθώς και την αποκατάσταση ή τη συνεχιζόμενη φροντίδα
μιας ασθένειας. Σύμφωνα δε με ορισμένους ερευνητές, στην κατηγορία αυτή θα πρέπει
να περιλαμβάνεται και το κόστος για έρευνα, εκπαίδευση, κατασκευή υγειονομικών
υπηρεσιών καθώς επίσης και το διοικητικό κόστος των υπηρεσιών πρόληψης και
κοινωνικής ασφάλισης (δημόσιες και ιδιωτικές). (Hodgson 1982).

Το άμεσο κόστος διακρίνεται σε άμεσο υγειονομικό κόστος (direct medical cost) και
άμεσο μη υγειονομικό κόστος (direct non medical cost). Το άμεσο υγειονομικό κόστος
συνδέεται άμεσα με την παραγωγή μιας υπηρεσίας υγείας και περιλαμβάνει:
 Κόστος νοσηλείας (ξενοδοχειακό κόστος διαμονής)
 Κόστος απασχόλησης προσωπικού
 Φαρμακευτική αγωγή
 Εξετάσεις (εργαστηριακές, ακτινολογικές, κ.α.)
 Κόστος υλικών και βοηθημάτων
 Κόστος συντήρησης, επισκευών και απόσβεσης του χρησιμοποιούμενου
τεχνολογικού εξοπλισμού
 Υποστηρικτικές υπηρεσίες και πάγια (overheads) που περιλαμβάνει το κόστος της
διοίκησης, της καθαριότητας, του ιματισμού, της συντήρησης του κτηρίου κτλ.
 Επισκέψεις κατ’ οίκον νοσηλείας
 Εξωνοσοκομειακή φροντίδα

Το άμεσο μη υγειονομικό κόστος αποτελεί το κόστος παραγωγής που δεν μπορεί να

συνδεθεί άμεσα με το συγκεκριμένο προϊόν ή υπηρεσία. Ενδεικτικά περιλαμβάνει τα
ακόλουθα:
 Ίδιες δαπάνες ασθενών (out of pocket expenses)
 Κόστος μεταφοράς των ασθενών
 Κόστος ειδικής διατροφής του ασθενή στο σπίτι
 Κόστος αγοράς ειδικού ρουχισμού και εξοπλισμού (π.χ αναπνευστήρων,
υγραντήρων).
 Κόστος τροποποίησης ή αλλαγής λόγω της ασθένειας ή της θεραπείας
 Κόστος πρόσληψης οικιακής βοηθείας

55
4.2.2 Έμμεσο κόστος

Το έμμεσο κόστος δεν αντανακλά τα χρήματα ή τους οικονομικούς πόρους που πρέπει να
διατεθούν για την αντιμετώπιση μια ασθένειας, αλλά την αξία όλων των παραγωγικών,
οικονομικών και κοινωνικών αγαθών και υπηρεσιών που χάθηκαν, λόγω της ασθένειας.
Αναφέρεται και ως κόστος της απώλειας παραγωγικότητας (cost of lost productivity) που
συνδέονται με την απώλεια ή τη μείωση της παραγωγικότητας όσον αφορά την έμμισθη
εργασία ή τις καθημερινές δραστηριότητες λόγω νοσηρότητας καθώς επίσης και την
απώλεια παραγωγικότητας λόγω θνησιμότητας (Luce 1996). Εκτός από την απώλεια
παραγωγικότητας του ασθενή συνεκτιμάται το κόστος της απώλειας παραγωγικότητας
των συγγενών και φίλων του ασθενή οι οποίοι έχουν επιβαρυνθεί με τη φροντίδα του
(Γείτονα και Κυριόπουλος, 1999). Συνοπτικά, το έμμεσο κόστος περιλαμβάνει :

 Το χρόνο και το κόστος απουσίας ασθενούς από την εργασία του (είτε λόγω
αναρρωτικής άδεις είτε λόγω πρόωρης συνταξιοδότησης)
 Το χρόνο και το κόστος απουσίας συγγενών και φίλων από την εργασία τους
 Τη μειωμένη παραγωγικότητα στην εργασία
 Το κόστος της πρόωρης θνησιμότητας (Εικόνα 4.1).

A π ο υ σ ίες α σ θ ενώ ν A π ο υ σ ίες σ υ γγ ενώ ν

α π ό τ η ν ε ρ γ α σ ία α π ό τ η ν ερ γα σ ία

Α Π Ω Λ Ε ΙΑ
Π Α Ρ Α Γ Ω Γ ΙΚ Ο Τ Η Τ Α Σ

Μ ειω μ έν η π α ρ α γω γικ ό τ η τ α Π ρόω ρη

κ α τ ά τ η δ ιά ρ κ εια τ η ς Θ νη σ ιμ ό τ η τ α
ερ γα σ ία ς

Εικόνα 4.1: Είδη απώλειας παραγωγικότητας

Ο συνυπολογισμός ή όχι του έμμεσου κόστους λόγω κάποιας ασθένειας, αποτελεί

αντικείμενο ιδιαίτερης προσοχής αλλά και διαμάχης. Από τη μια πλευρά υπάρχει ή

56
άποψη ότι το έμμεσο κόστος δεν πρέπει να περιλαμβάνεται στις οικονομικές μελέτες
καθώς σύμφωνα με τους υποστηρικτές αυτής της άποψης τα προγράμματα που
απευθύνονται σε εργαζόμενους ανθρώπους συνήθως οδηγούν σε μεγαλύτερα κέρδη σε
επίπεδο παραγωγής, από ότι προγράμματα που έχουν ως πληθυσμό στόχο ψυχικά
ασθενείς ή ηλικιωμένους, με αποτέλεσμα οι παραπάνω ομάδες να φαίνεται ότι έχουν
μικρότερη “αξία” ζωής. Ακόμη, όμως, και αν υποτεθεί ότι η κατανομή πόρων για κάθε
έναν από τους ασθενείς δεν λαμβάνει υπόψη τέτοιου είδους προβληματισμούς, κανείς
δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο να λαμβάνονται υπόψη στη θέσπιση
προτεραιοτήτων για την υγεία, με αποτέλεσμα την διεύρυνση των ανισοτήτων στην
υγεία.

Από την άλλη πλευρά, είναι γεγονός ότι η απώλεια παραγωγικότητας λόγω διαφόρων
ασθενειών επηρεάζει σημαντικά τους ήδη περιορισμένους πόρους και επομένως την
γενικότερη ευμάρεια της κοινωνίας. Έτσι, αρκετοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι το
κόστος από την απώλεια παραγωγικότητας αποτελεί έναν σημαντικό συντελεστή
διαμόρφωσης του συνολικού κόστους των χρόνιων ασθενειών και θα πρέπει να
συμπεριλαμβάνεται στις οικονομικές αποτιμήσεις (Luce 1990).

4.2.3 Αόρατο κόστος

Τέλος θα πρέπει να αναφερθεί και μία άλλη κατηγορία κόστους, το αόρατο κόστος
(intangible cost), το οποίο αντιπροσωπεύει το κόστος του πόνου, της θλίψης, της
ταλαιπωρίας και άλλων κοινωνικών και ηθικών συνεπειών της ασθένειας ή της
θεραπείας στον ίδιο τον ασθενή και στον οικογενειακό και κοινωνικό του περίγυρο. Στην
κατηγορία αυτή ανήκουν και άλλες πιθανές επιπτώσεις μιας σοβαρής ασθένειας, όπως
για παράδειγμα, η στρεσσογόνος επίδραση ενός θανάτου στην οικογένεια του ασθενή, η
διατάραξη της συζυγικής και σεξουαλικής ζωής καθώς επίσης και η μειωμένη
αυτοεκτίμηση που συχνά δημιουργείται στους ασθενείς όταν πάσχουν από σοβαρές και
κυρίως ανίατες ασθένειες (Hodgson 1982; Γείτονα και Κυριόπουλος, 1999).

4.3 Οπτική γωνία της αποτίμησης του κόστους

Για την διεξαγωγή μιας οικονομικής ανάλυσης στον τομέα της υγείας υπάρχουν αρκετές
διαφορετικές οπτικές γωνίες αποτίμησης του κόστους. Το κόστος και το όφελος μπορεί
να είναι εντελώς διαφορετικά από το πρίσμα της κοινωνίας, του ασθενή, του προμηθευτή

57
(υπηρεσιών υγείας) και του φορέα που πληρώνει (π.χ. ασφαλιστικό ταμείο). (Καίτελίδου,
2002)

Για παράδειγμα, το κόστος μιας υπηρεσίας υγείας από την οπτική γωνία ενός
ασφαλιστικού οργανισμού αντιστοιχεί στις δαπάνες που καλύπτει για την παροχή της
συγκεκριμένης υπηρεσίας στους ασφαλισμένους του. Το κόστος για τον προμηθευτή της
υπηρεσίας υγείας (π.χ. νοσοκομείο) αντιστοιχεί στη συνολική αξία των πόρων που
καταναλίσκονται για την παροχή αυτής της υπηρεσίας (προσωπικό, φάρμακα και
υγειονομικό υλικό, εργαστηριακές εξετάσεις, υποστηρικτικές υπηρεσίες κ.α). Το κόστος
μιας υπηρεσίας υγείας από την οπτική γωνία του ασθενή αντιστοιχεί στο ποσό που ο
ίδιος πληρώνει για τη λήψη της συγκεκριμένης υπηρεσίας (ποσό συμμετοχής), και στα
επιπρόσθετα έξοδα που οφείλονται στην ασθένεια ή την θεραπεία,
συμπεριλαμβανομένου και του χρόνου απουσίας από την εργασία του.

Η διεθνής τάση υπαγορεύει την εκπόνηση των οικονομικών μελετών από την οπτική
γωνία της κοινωνίας (social perspective), όπου υπολογίζεται το συνολικό κόστος και
όφελος μιας υπηρεσίας περιλαμβάνοντας όλα τα επιμέρους είδη κόστους ανεξάρτητα από
τον φορέα που τα επωμίζεται (κοινωνικοοικονομική αποτίμηση).

4.4 Τα στάδια της οικονομικής ανάλυσης

Οι μελέτες οικονομικής ανάλυσης περιέχουν τέσσερα διακριτά στάδια:

1. Ο εντοπισμός και προσδιορισμός των πόρων που χρησιμοποιούνται και επηρεάζουν το

κόστος (cost identification).

2. Η μέτρηση των ποσοτήτων των πόρων που χρησιμοποιήθηκαν (measurement of

resource use) σε φυσικούς όρους, όπως ημέρες νοσηλείας, επισκέψεις ιατρών, αριθμός
και είδος εξετάσεων, χορηγούμενα φάρμακα κ.α.
3. Η αποτίμηση της πραγματικής αξίας των αναλισκόμενων πόρων (valuation of
resources used) συμπεριλαμβανομένου και του κόστους ευκαιρίας. Στο στάδιο αυτό θα
πρέπει να διαχωρίζεται το πραγματικό κόστος ενός πόρου με τη χρέωση του, καθώς οι
δύο αυτές τιμές συνήθως διαφέρουν αρκετά (Luce 1990).

58
4. Η προεξόφληση, δηλαδή ο υπολογισμός της παρούσας αξίας των μελλοντικών
πληρωμών. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό, γιατί με την προεξόφληση του μελλοντικού
κόστους στο παρόν, είναι δυνατή η σύγκριση μεταξύ κόστους και συνεπειών
παρεμβάσεων που υφίστανται σε διαφορετικές χρονικές περιόδους (Weston 1986).
Γενικά, η προεξόφληση βασίζεται στη θετική αξία της προτίμησης των ατόμων ως προς
το χρόνο (positive value of time preference), σύμφωνα με την οποία ένα ποσό αξίζει
περισσότερο σήμερα απ’ ότι στο μέλλον, εξαιτίας του πληθωρισμού και των επενδυτικών
ευκαιριών αυτού του ποσού στο παρόν (Luce 1990, Καϊτελίδου 2002). Η παρούσα αξία
ενός ποσού δίδεται από τον ακόλουθο μαθηματικό τύπο:

Pο=Pn/(1+r)n

όπου Ρo= η σημερινή αξία, Pn: το μελλοντικό κόστος στο έτος n, και r: το προεξοφλητικό
επιτόκιο (συνήθως 5% ή 3%)

4.5 Ανάλυση ευαισθησίας

Οι οικονομικές αναλύσεις χαρακτηρίζονται συνήθως από κάποιο βαθμό αβεβαιότητας,

ανακρίβειας και μεροληψίας που μπορεί να αφορά στη μεθοδολογία την ανάλυσης, τον
τρόπο συλλογής των δεδομένων, τις υποθέσεις που γίνονται και την παρουσίαση και
ερμηνεία των αποτελεσμάτων (Briggs & Gray, 1999) . Είναι σημαντικό επομένως, να
προσδιορίζονται οι παράμετροι που είναι ευαίσθητοι στις αλλαγές και να εντοπίζονται οι
βασικές μεθοδολογικές παραδοχές, προκειμένου να γίνεται σωστή χρήση των
αποτελεσμάτων της ανάλυσης. Αυτό επιτυγχάνεται με τη διενέργεια ανάλυσης
ευαισθησίας, η οποία εξετάζει την επίδραση που έχει η τροποποίηση των βασικών
παραμέτρων ή υποθέσεων στα συμπεράσματα της μελέτης. Η ανάλυση ευαισθησίας
περιλαμβάνει τρία στάδια (Drummond 2002, Καϊτελίδου 2002):
 τον προσδιορισμό των αβέβαιων παραμέτρων
 τον καθορισμό του εύρους μέσα στο οποίο κυμαίνονται οι τιμές των αβέβαιων
 τον υπολογισμό των αποτελεσμάτων της μελέτης με βάση την πιθανότερη προσέγγιση
ως προς τις αβέβαιες παραμέτρους καθώς και το καλύτερο ή χειρότερο σενάριο

Αναφορικά με την προσέγγιση για τη διεξαγωγή ανάλυσης ευαισθησίας, οι κυριότεροι

τύποι είναι οι ακόλουθοι:

59
 ανάλυση μονής κατεύθυνσης, κατά την οποία διενεργείται ανάλυση ως προς κάθε
μία παράμετρο ξεχωριστά για να προσδιοριστεί η επίπτωση κάθε παραμέτρου στα
αποτελέσματα της μελέτης
 ανάλυση πολλαπλών κατευθύνσεων κατά στην οποία περισσότερες από μία
παράμετροι διαφοροποιούνται ταυτοχρόνως εντός του καθορισμένου εύρους τιμών
τους
 ανάλυση κατωφλίου, κατά την οποία προσδιορίζονται οι τιμές των παραμέτρων,
επάνω ή κάτω από τις οποίες τα αποτελέσματα επηρεάζονται σημαντικά και
αλλάζουν τα συμπεράσματα της μελέτης.

4.6 Μέθοδοι οικονομικής ανάλυσης

Στη βιβλιογραφία αναφέρονται τουλάχιστον πέντε διαφορετικές μέθοδοι οικονομικής

ανάλυσης, σε κάθε μια από τις οποίες το κόστος ενός προγράμματος υγείας συγκρίνεται
με τις συνέπειες του. Η κυριότερη διαφορά των μεθόδων οικονομικής αξιολόγησης
έγκειται στον τρόπο με τον οποίο γίνεται η μέτρηση και η αποτίμηση των συνεπειών των
προγραμμάτων υγείας (Drummond 2002)

Οι κυριότερες μέθοδοι οικονομικής ανάλυσης είναι:

1. Η ανάλυση κόστους (cost analysis, cost-identification analysis)

2. Η ανάλυση ελαχιστοποίησης κόστους (cost - minimization analysis)
3. Η ανάλυση κόστους - αποτελεσματικότητας (cost - effectiveness analysis)
4. Η ανάλυση κόστους - χρησιμότητας (cost - utility analysis)
5. Η ανάλυση κόστους - οφέλους (cost - benefit analysis)

4.6.1 Ανάλυση κόστους

Η ανάλυση αυτή εστιάζει μόνο στον υπολογισμό του κόστους ενός προγράμματος υγείας
και τα αποτελέσματα εκφράζονται σε κόστος ανά παρεχόμενη υπηρεσία. Για
παράδειγμα μπορεί να υπολογιστεί το κόστος ανά περίπτωση που θεραπεύτηκε ή ανά
εργαστηριακή εξέταση ή ακόμη και ανά θεραπευτική παρέμβαση. Αυτός ο τύπος
ανάλυσης δεν εμπεριέχει σύγκριση μεταξύ δύο ή περισσότερων εναλλακτικών
θεραπειών, τουλάχιστον σε βάση αποτελέσματος, και γι’ αυτό πολλές φορές, δεν
συμπεριλαμβάνεται στις μεθόδους οικονομικής αξιολόγησης (Drummond 2002)

60
Μία συγκεκριμένη μορφή ανάλυσης κόστους είναι η ανάλυση του κόστους της ασθένειας
(cost of illness) στην οποία υπολογίζονται όλα τα είδη άμεσου και έμμεσου κόστους μιας
συγκεκριμένης νόσου (π.χ. καρκίνος) με σκοπό να εκτιμηθεί ο βαθμός στον οποίο
επιβαρύνεται οικονομικά η κοινωνία από μία ασθένεια. Ο προσδιορισμός του κόστους
της ασθένειας είναι απαραίτητος, ώστε να εντοπιστούν και να αξιολογηθούν οι
οικονομικές συνέπειες διαφόρων καταστάσεων υγείας, προκειμένου να τεθούν οι βασικές
προτεραιότητες στο χώρο της υγείας και χαραχθεί ορθολογικά η ευρύτερη πολιτική
υγείας, δεδομένου ότι οι περιορισμένοι πόροι καθιστούν ανέφικτη τη χρηματοδότηση
όλων των θεραπειών που φαίνεται να βελτιώνουν την υγεία του πληθυσμού.

Παρά το γεγονός, όμως, ότι οι αναλύσεις αυτές απαντώνται ιδιαίτερα συχνά στη
βιβλιογραφία, η χρησιμότητά τους έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση αρκετές φορές. Η κριτική
τους εστιάζεται κυρίως στο γεγονός ότι οι μελέτες αυτές δεν συμβάλουν στην
αξιολόγηση της τεχνολογίας υγείας αφού αφενός δεν επιχειρείται σύγκριση μεταξύ
εναλλακτικών θεραπειών και αφ’ εταίρου δε δίδεται καμία πληροφορία για την
αποτελεσματικότητα της μεθόδου που αποτιμάται. Ο υπολογισμός του κόστους στις
μελέτες αυτές απλώς ποσοτικοποιεί τα υποθετικά οφέλη μιας ανέφικτης κατάστασης
Επιπλέον και με βάση το γεγονός ότι με τη μέθοδο αυτή δε συνδέεται το κόστος με το
κλινικό αποτέλεσμα, οι πληροφορίες που συλλέγονται μπορούν να καθοδηγήσουν την
κλινική πρακτική μόνο όταν μία παρέμβαση έχει μικρότερο κόστος αλλά και καλύτερα ή
τουλάχιστον ισοδύναμα αποτελέσματα με τις εναλλακτικές της (Shiell 1987, Καϊτελίδου
2002).

Από την άλλη οι αναλύσεις αυτού του τύπου συνδέονται με σημαντικά πλεονεκτήματα
καθώς:

 Παρέχουν μία σφαιρική εκτίμηση του κόστους συμπεριλαμβανομένων και των

κοινωνικών συνεπειών μιας συγκεκριμένης ασθένειας, ευαισθητοποιώντας με τον
τρόπο αυτό τους διοικούντες για την καλύτερη δυνατή διάθεση των πόρων της
υγείας
 Καθιστούν δυνατή τη σύγκριση των πόρων που καταναλώνονται για κάθε μία
ασθένεια και θέτει τις βάσεις για την θέσπιση κριτηρίων στον τομέα της υγείας
 Διερευνώνται οι ασθένειες ή οι περιοχές του τομέα υγείας που χρήζουν
περαιτέρω αξιολόγησης

61
  Εντοπίζονται οι βασικοί παράγοντες που συμμετέχουν στη διαμόρφωση του
κόστους της ασθένειας (cost-drivers).
 Παρέχουν ενδείξεις για τις σύγχρονες τάσεις στην κατανομή των πόρων υγείας
και βοηθούν στην δημιουργία εκτιμήσεων αναφορικά με τους πόρους που θα
δαπανώνται για την συγκεκριμένη ασθένεια στο μέλλον.
 Μπορούν να αποτελέσουν σημείο αναφοράς για την εκτίμηση του κόστους όταν
υπολογίζεται η πιθανή οικονομική επίδραση μιας νέας τεχνολογίας ή υπηρεσίας ή
ακόμη και να αξιοποιηθούν για την εκπόνηση μελετών κόστους –
αποτελεσματικότητας, ενώ τέλος αναφέρεται ότι
 Έχουν ως στόχο να εκπαιδεύσουν και να ευαισθητοποιήσουν αυτούς που
λαμβάνουν αποφάσεις πολιτικής υγείας (Hodgson 1989).

Επιπρόσθετα, υποστηρίζεται ότι είναι δύσκολο να εκπονηθεί μία πλήρης και έγκυρη
οικονομική αποτίμηση, εάν δεν υπάρχει μία κοινά αποδεκτή μεθοδολογία αποτίμησης
τόσο του άμεσου κόστους όσο και του κόστους της απώλειας παραγωγικότητας και εδώ
ακριβώς υπεισέρχεται η σημαντικότητα των μελετών του κόστους της ασθένειας, αφού οι
βασικές μεθοδολογικές αρχές τους, αποτελούν το πλαίσιο για την διεξαγωγή των
υπόλοιπων τύπων αναλύσεων, όπως οι μελέτες κόστους-αποτελεσματικότητας, κόστους-
χρησιμότητας κτλ (Ament 1993, Καϊτελίδου 2002).

4.6.2 Ανάλυση ελαχιστοποίησης κόστους (cost - minimization analysis)

Πολλοί υποστηρίζουν ότι η ανάλυση ελαχιστοποίησης κόστους αναφέρεται ουσιαστικά

στον προηγούμενο τύπο ανάλυσης (ανάλυση κόστους) και η οποία ονομάζεται έτσι από
μερικούς επιστήμονες επειδή συνήθως χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει το
φθηνότερο διαγνωστικό ή θεραπευτικό πρόγραμμα ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα
διαθέσιμα πρόγραμμα, των οποίων το αποτέλεσμα είναι ισοδύναμο. (Eisenberg 1984,
Cummings 1989).

Όταν, επομένως, οι συνέπειες δύο ή περισσότερων εναλλακτικών παρεμβάσεων

εξετάζονται παράλληλα με τα κόστη τους στην ίδια μελέτη και αποδεικνύεται η
ισοδυναμία τους, τότε η μελέτη αποκαλείται ανάλυση ελαχιστοποίησης κόστους (Guyatt
1989, Drummond 2002).

62
Συχνά στη βιβλιογραφία, οι δύο τύποι ανάλυσης (ανάλυση κόστους και ανάλυση
ελαχιστοποίησης κόστους) θεωρούνται σχεδόν ταυτόσημοι και χαρακτηρίζονται από τα
ίδια μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα που αναφέρθηκαν στην παράγραφο 4.6.1.

4.6.3 Ανάλυση κόστους - αποτελεσματικότητας (cost - effectiveness analysis)

Στην ανάλυση κόστους - αποτελεσματικότητας εξετάζεται τόσο το κόστος μιας

υγειονομικές παρέμβασης όσο και το αποτέλεσμα που προκύπτει από την παρέμβαση
αυτή. Στον συγκεκριμένο τύπο ανάλυσης οι συνέπειες των παρεμβάσεων μετρούνται με
βάση τα καταλληλότερα φυσικά αποτελέσματα ή τις καταλληλότερες υλικές μονάδες,
όπως τα κερδισμένα έτη ζωής ή τις ορθές διαγνώσεις.

Στις μελέτες κόστους-αποτελεσματικότητας, τα αποτελέσματα εκφράζονται ως κόστος

ανά μονάδα αποτελέσματος. Η μέτρηση του αποτελέσματος μιας παρέμβασης έχει
ουσιαστικό νόημα όταν συγκρίνεται με άλλες εναλλακτικές παρεμβάσεις,
συμπεριλαμβανομένης και της επιλογής της μη παρέμβασης. Επομένως, για κάθε κλινικό
αποτέλεσμα μιας υπηρεσίας υγείας είναι απαραίτητη προϋπόθεση η σύγκρισή της με μία
ακόμη τουλάχιστον εναλλακτική υπηρεσία ως προς τη σχέση κόστους – αποτελέσματος
(Καϊτελίδου 2002, Drummond 2002)

Προκειμένου να αποφασιστεί η επιλογή μιας πιο ακριβής αλλά και πιο αποτελεσματικής
παρέμβασης, είναι απαραίτητη η εκτίμηση των πρόσθετων πόρων που πρέπει να
δαπανηθούν για να αποκτηθεί το πρόσθετο όφελος. Αυτό εκφράζεται με τον οριακό λόγο
κόστους – αποτελεσματικότητας (Cost-effectiveness ratio - CER), ο οποίος εκφράζει το
κόστος παραγωγής μιας επιπλέον μονάδας οφέλους και υπολογίζεται διαιρώντας τη
διαφορά στο κόστος δύο παρεμβάσεων με τη διαφορά στην αποτελεσματικότητά τους.
Αν το πρόσθετο κόστος δε συνδέεται με πρόσθετο όφελος, τότε η πιο ακριβή και
λιγότερο αποτελεσματική επιλογή απορρίπτεται. Αντίθετα, όταν μια παρέμβαση είναι
περισσότερο αποτελεσματική και κοστίζει λιγότερο, τότε κυριαρχεί έναντι των
υπολοίπων. (Εικόνα 4.2)

63
 Κόστος

Αποτελεσματικότητα
Α<Β Α>Β

Α>Β Το Α κυριαρχεί Οριακή Ανάλυση

Α<Β Οριακή Ανάλυση Το Β κυριαρχεί

Εικόνα 4.2: Σύγκριση δύο εναλλακτικών παρεμβάσεων με την ανάλυση κόστους –

αποτελεσματικότητας

4.6.4 Ανάλυση κόστους - χρησιμότητας (cost - utility analysis)

Σε αυτόν τον τύπο της ανάλυσης επιχειρείται σύγκριση δύο ή περισσοτέρων

εναλλακτικών παρεμβάσεων αφού πρώτα σταθμιστούν οι συνέπειες τους ανάλογα με τη
«χρησιμότητά» τους, με βάση τις βαθμολογίες προτίμησης των ατόμων ως προς την
υγεία. Δηλαδή, οι καταστάσεις υγείας, οι οποίες σχετίζονται με τις εκβάσεις,
αποτιμώνται η μία σε σχέση με την άλλη.

Στην ανάλυση αυτή, οι συνέπειες αποτιμώνται με μη χρηματικά μέτρα όπως για

παράδειγμα η ποιότητα ζωής μετά από μία θεραπευτική παρέμβαση ή οι προτιμήσεις των
καταναλωτών. Ο πιο συχνά χρησιμοποιούμενος δείκτης στην ανάλυση κόστους -
χρησιμότητας είναι το κόστος ανά Ποιοτικά Σταθμισμένο Χρόνο Ζωής (Quality Adjusted
Life Year - QALY), όπου συνδυάζονται τόσο η διάρκεια όσο και η ποιότητα των
επιπλέον χρόνων ζωής, η οποία εξαρτάται από την παρουσία «αόριστων» διαστάσεων
όπως ο πόνος ή η ανικανότητα.. Η μέθοδος αυτή είναι χρήσιμη για αγωγές ή
προγράμματα υγείας που παρατείνουν τη ζωή μόνον εις βάρος άλλων αποτελεσμάτων ή
οδηγούν σε μείωση της νοσηρότητας και όχι της θνησιμότητας (Καϊτελίδου 2002,
Drummond 2002)

Για την εκτίμηση της «χρησιμότητας» των εκάστοτε καταστάσεων υγείας

χρησιμοποιούνται ορισμένοι δείκτες που αποδίδουν μια αριθμητική τιμή στις
καταστάσεις υγείας (Bowling 1991). Οι πιο συνηθισμένοι δείκτες είναι οι ακόλουθοι:

64
α) Αναλογική Κλίμακα (Visual Analogue Scale)

Η αναλογική κλίμακα είναι κατάλληλη για την μέτρηση των προτιμήσεων για χρόνιες ή
για προσωρινές καταστάσεις υγείας. Μια τυπική διαβαθμιζόμενη κλίμακα, αποτελείται
από μια οριζόντια γραμμή το ένα άκρο της οποίας ορίζεται ως το λιγότερο επιθυμητό
επίπεδο ζωής ή ο θάνατος (εάν αυτό είναι το λιγότερο επιθυμητό σημείο) και αντιστοιχεί
στο μηδέν (0) και το άλλο άκρο της, ορίζεται ως το πιο επιθυμητό σημείο (η απόλυτη
υγεία), και αντιστοιχεί στο ένα (1). Οι υπόλοιπες καταστάσεις υγείας τοποθετούνται στην
γραμμή μεταξύ των δύο ορίων ανάλογα με την σειρά προτίμησης και σε διαστήματα
μεταξύ τους, που να αναλογούν στην διαφορά προτίμησης που δείχνει το άτομο για τις
καταστάσεις αυτές (Εικόνα 4.3).

0 1
Θάνατος Απόλυτη Υγεία

Εικόνα 4.3: Αναλογική κλίμακα (Visual Analogue Scale)

β) Ο Βαθμός Ρίσκου (The Standard Gamble)

Με βάση αυτή τη μέθοδο, προκειμένου να εκτιμηθεί η προτίμηση για χρόνιες

καταστάσεις ασθένειας, προσφέρονται στο άτομο δύο εναλλακτικές προτάσεις: (Εικόνα
4.4)
Επιλογή Α: Η παραμονή σε μια χρόνια κατάσταση ασθένειας για το υπόλοιπο της ζωής
του
Επιλογή Β: Η δυνατότητα επιλογής μιας θεραπείας με δύο πιθανές εκβάσεις: α) απόλυτη
υγεία με πιθανότητα p και β) άμεσος θάνατος με πιθανότητα 1-p.

Στη συνέχεια, ζητείται από το άτομο να αποφασίσει μεταξύ των εναλλακτικών

προτάσεων, μεταβάλλοντας την πιθανότητα p, μέχρι να βρεθεί η πιθανότητα εκείνη για
την οποία το άτομο είναι αναποφάσιστο (αδιάφορο) μεταξύ των δύο δυνατοτήτων. Η
πιθανότητα αυτή δείχνει τη «χρησιμότητα» της συγκεκριμένης κατάστασης υγείας. Τις
περισσότερες φορές εάν η πιθανότητα πλήρους ίασης είναι πολύ μικρή το άτομο δεν
είναι διατεθειμένο να πάρει το ρίσκο. Αντίθετα, όταν η πιθανότητα να επανέλθει σε
κατάσταση πλήρους υγείας αρχίσει να αυξάνεται, θα φτάσει σε ένα σημείο που το άτομο
θα είναι αναποφάσιστο μεταξύ της παρούσας χρόνιας κατάστασης και του ρίσκου της

65
θεραπείας (Drummond 1994, Καϊτελίδου 2002)

Απόλυτη Υγεία
p

Α
Θάνατος
1-p
Επιλογή
Β
Υπάρχουσα Κατάσταση Υγείας

Εικόνα 4.4: Ο βαθμός ρίσκου (Standard Gamble)

γ) Η Eκτίμηση του Aνταλλάξιμου Xρονικού Διαστήματος μιας Κατάστασης Υγείας για

μια Άλλη (Time Trade-off Approach)

Στο πλαίσιο αυτής της μεθόδου, ζητείται από το άτομο να εκτιμήσει το χρονικό
διάστημα που θα ήταν διατεθειμένο να περάσει σε διάφορες καταστάσεις υγείας.
Προκειμένου να εκτιμηθεί μια χρόνια κατάσταση υγείας, προσφέρονται στο άτομο δύο
εναλλακτικές προτάσεις: (Εικόνα 4.5)
Επιλογή Α: Παραμονή στη χρόνια πάθηση για το υπόλοιπο της ζωής του (Χ έτη)
Επιλογή Β: Απόκτηση άριστης υγείας με μικρότερη διάρκεια ζωής (Ψ έτη)

Ο χρόνος που ο ερωτώμενος είναι αποφασισμένος να ανταλλάξει για να αποκτήσει

πλήρη υγεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να υπολογισθεί η προτίμηση για την χρόνια
κατάσταση υγείας (Drummond, 1994; Καϊτελίδου, 2002).

Α: Υπάρχουσα πάθηση για Χ έτη

Θάνατος
Επιλογή

Θάνατος

Β: Άριστη υγεία για Ψ έτη

Εικόνα 4.5: Το ανταλλάξιμο χρονικό διάστημα μιας κατάστασης υγείας για μια άλλη
(Time Trade Off)

66
δ) Πολυδιάστατες Κλίμακες Εκτίμησης της Κατάστασης Υγείας (Multi-Attribute Health
Status Classification Systems with Preference Scores)

Μία εναλλακτική λύση για την αποφυγή των παραπάνω μεθόδων είναι η χρήση
πολυδιάστατων κλιμάκων μέτρησης της κατάστασης υγείας, οι οποίες έχουν σχεδιαστεί
έτσι ώστε να δίνουν μία τιμή που να χαρακτηρίζει την κατάσταση υγείας του υπό μελέτη
πληθυσμού. Ενδεικτικά, τέτοιες κλίμακες είναι οι Quality of Well-Being (QWB), Health
Utilities Index (HUI) και Euro-Qol (EQ-5D) (Drummond, 1998)

4.6.5 Ανάλυση κόστους - οφέλους (cost-benefit analysis)

Με αυτόν τον τύπο της οικονομικής ανάλυσης, επιχειρείται η αποτίμηση με χρηματικούς

όρους των συνεπειών μια παρέμβασης ή προγράμματος, έτσι ώστε να αναλογούν προς το
κόστος. Σε αυτού του τύπου τις αναλύσεις γίνεται συνήθως σύγκριση μεταξύ του
καθαρού οφέλους (κόστος μείον όφελος) δύο διαφορετικών παρεμβάσεων/
προγραμμάτων. Η σύγκριση μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί και με τον υπολογισμό
του λόγου οφέλους / κόστους. Παρόλα αυτά οι δύο αυτοί τρόποι προσέγγισης της
ανάλυσης κόστους - οφέλους μπορούν να δώσουν διαφορετικές απαντήσεις. Γενικά, μια
παρέμβαση ή ένα υγειονομικό πρόγραμμα συμφέρει όταν το συνολικό του όφελος
ξεπερνά το συνολικό του κόστος σε απόλυτες τιμές.

Η πιο συνηθισμένη μέθοδος για την χρηματική αποτίμηση των αποτελεσμάτων υγείας
ενός προγράμματος είναι η μέθοδος της πρόθεσης πληρωμής (willingness to pay
method). Στο πλαίσιο αυτής της μεθόδου, τίθενται υποθετικά σενάρια στους
ερωτώμενους σχετικά με τα αποτελέσματα του υπό αξιολόγηση προγράμματος (π.χ.
πλήρης ίαση, αποφυγή χειρουργικής επέμβασης) και τους ζητείται να ορίσουν το
μέγιστο ποσό που είναι διατεθειμένοι να καταβάλλουν για τα συγκεκριμένα
αποτελέσματα. Έτσι, η χρηματική αξία κλινικών αποτελεσμάτων μπορεί να υπολογιστεί
και είναι ανάλογη με το ποσό που είναι διατεθειμένος κάποιος να διαθέσει προκειμένου
να διατηρήσει ή να βελτιώσει την υγεία του.

Η ανάλυση κόστους - οφέλους είναι ευρύτερη μορφή οικονομικής ανάλυσης, στο

πλαίσιο της οποίας μπορεί κανείς να εξακριβώσει αν οι ευεργετικές συνέπειες μιας
παρέμβασης δικαιολογούν το κόστος της. Επιπλέον προσφέρει ουσιαστική βοήθεια στις
αποφάσεις κατανομής πόρων για παρεμβάσεις με ανόμοια αποτελέσματα όπως ένα

67
πρόγραμμα προγεννητικής φροντίδας ή ένα πρόγραμμα μεταμόσχευσης καρδιάς, ενώ
επιτρέπει τη σύγκριση επενδύσεων και με προγράμματα εκτός του υγειονομικού τομέα
όπως π.χ. ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα. Όμως, παρά τα θεωρητικά οφέλη της
ανάλυσης κόστους – οφέλους, η χρήση της είναι ιδιαίτερα περιορισμένη εξαιτίας των
δυσκολιών στην οικονομική αποτίμηση των κλινικών αποτελεσμάτων και των ηθικών
ενστάσεων αναφορικά με την απόδοση χρηματικής αξίας στην ανθρώπινη ζωή
(Καϊτελίδου 2002, Kobelt 2002)

Πίνακας 4.5 Οι βασικότεροι τύποι οικονομικής ανάλυσης και οι τρόποι μέτρησης και
αξιολόγησης των αποτελεσμάτων

Τύπος ανάλυσης Μέτρηση και αξιολόγηση αποτελεσμάτων

Ανάλυση κόστους
Ανάλυση ελαχιστοποίησης κόστους
Ανάλυση κόστους - αποτελεσματικότητας
Ανάλυση κόστους - χρησιμότητας
Ανάλυση κόστους - οφέλους
Αποτίμηση κόστους μιας υγειονομικής
παρέμβασης. Δεν εμπεριέχεται σύγκριση
Τα αποτελέσματα φαίνονται ως ισοδύναμα.
Μέτρηση σε χρηματικές μονάδες
Τα αποτελέσματα δεν είναι ισοδύναμα. Μέτρηση
σε φυσικές μονάδες (π.χ. κερδισμένα χρόνια
ζωής)
Τα αποτελέσματα δεν είναι ισοδύναμα. Μέτρηση
σε μονάδες που εμπεριέχουν υποκειμενικές
κρίσεις για τα διάφορα επίπεδα υγείας π.χ.
Ποιοτικά Σταθμισμένα Χρόνια Ζωής
Τα αποτελέσματα δεν είναι ισοδύναμα. Μέτρηση
σε χρηματικές μονάδες

Πηγές: Drummond M. F., On Clinical Trials and Economic Analysis (Initial Search of
Published Material), Center for Health Economics, University of York, 1994.
Goldwater S., Milkovich G., Health Economic Aspects of Parenteral Antibiotic
Treatment in the Hospital, Rev Contemp Pharmacother, 1995, 6: 429-434

Η επιλογή του κατάλληλου τύπου οικονομικής ανάλυσης εξαρτάται από το είδος των
παρεμβάσεων που εξετάζονται. Στον Πίνακα 4.6 παρατίθενται τα κριτήρια με βάση τα

68
οποία μπορεί ένας ερευνητής να επιλέξει τον ενδεδειγμένο τύπο οικονομικής ανάλυσης
ανάλογα με το αντικείμενο της μελέτης.

Πίνακας 4.6: Κριτήρια επιλογής τύπου οικονομικής ανάλυσης

Κατάλληλος τύπος οικονομικής ανάλυσης

Οι συγκρινόμενες παρεμβάσεις είναι Ανάλυση ελαχιστοποίησης κόστους
ισοδύναμες ως προς το αποτέλεσμα
Είναι σημαντική μόνο μία διάσταση του Ανάλυση κόστους - αποτελεσματικότητας
αποτελέσματος των συγκρινόμενων
παρεμβάσεων(π.χ. η παράταση της ζωής)
Οι συγκρινόμενες παρεμβάσεις Ανάλυση κόστους - χρησιμότητας
επηρεάζουν πολλές διαστάσεις της
ποιότητας ζωής
Είναι αναγκαία η σύγκριση των Ανάλυση κόστους - χρησιμότητας ή ανάλυση
οικονομικών αποτελεσμάτων των κόστους - οφέλους
συγκρινόμενων παρεμβάσεων με ένα ευρύ
φάσμα άλλων παρεμβάσεων

Πηγή: Drummond M. F., On Clinical Trials and Economic Analysis (Initial Search of
Published Material), Center for Health Economics, University of York, 1994.

69
5. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ - ΜΕΤΡΗΣΗ
ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ ΧΡΗΣΤΩΝ

5.1 Η έννοια της ποιότητας

Η έννοια της ποιότητας είναι πολυδιάστατη και συνήθως ορίζεται σε σχέση με τον
αποδέκτη (καταναλωτή ή χρήστη) ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας. Ένας διεθνώς
αποδεκτός γενικός ορισμός της έννοιας της ποιότητας προέρχεται από το διεθνή
οργανισμό τυποποίησης σύμφωνα με τον οποίο η ποιότητα ορίζεται ως το σύνολο των
χαρακτηριστικών και ιδιοτήτων ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας που καλύπτουν τις
προσδοκίες και ικανοποιούν τις πραγματικές (εκφρασμένες ή συνεπαγόμενες) ανάγκες
των χρηστών (ΕΛΟΤ EN ISO 9000:2000).

Η ποιότητα είναι έννοια υποκειμενική και δυναμική ως προς το περιεχόμενό της.

Τροποποιείται και διαφέρει ανάλογα με το πλαίσιο στο οποίο κάθε φορά εντάσσεται (για
παράδειγμα, διαφορετικά γίνεται αντιληπτή η «ποιότητα» στα προϊόντα και διαφορετικά
στις υπηρεσίες), όπως και από το βαθμό στον οποίο εκφράζει τις πραγματικές ανάγκες
των πελατών οι οποίες συνδέονται με χρονικές αλλά και χωρικές παραμέτρους (Casson
1992). Για παράδειγμα, οι απαιτήσεις ποιότητας ως προς τις παρεχόμενες υπηρεσίες
πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σε μια μικρή αγροτική περιοχή διαφέρουν από τις
ανάγκες μιας αστικής περιοχής, ενώ διαφοροποίηση υπάρχει και με την πάροδο του
χρόνου. Οι διαφοροποιήσεις αυτής της μορφής στην ποιότητα τείνουν να αυξάνονται
κυρίως λόγω:
 του εντεινόμενου ανταγωνισμού και της κυριαρχίας των πελατών στις αγορές,
γεγονός το οποίο οδηγεί στην εξειδίκευση προϊόντων και υπηρεσιών, έτσι ώστε να
ικανοποιούνται οι ανάγκες επιμέρους τμημάτων της αγοράς,
 της ραγδαίας εισαγωγής κάθε μορφής νέων τεχνολογιών στις παραγωγικές
διαδικασίες, στις διαδικασίες διανομής και προώθησης προϊόντων και υπηρεσιών και
 της σημαντικής αναπροσαρμογής του τρόπου µε τον οποίο γίνεται αντιληπτή η
πληροφορία στα συστήματα διοίκησης της ποιότητας και συνολικά της σταδιακής
μετάβασης σε οικονομίες και κοινωνίες που βασίζονται στην πληροφορία και στη
γνώση.

70
Ο ορισμός της ποιότητας έχει τουλάχιστον δύο όψεις, αυτή του πελάτη/χρήστη και αυτή
του παραγωγού του προϊόντος ή της υπηρεσίας. Σύμφωνα µε την οπτική του χρήστη, η
ποιότητα συνδέεται µε τις προσδοκίες και την ικανοποίηση, ενώ από την οπτική του
παραγωγού συνδέεται µε την ποιότητα σχεδιασμού και την ικανότητα της παραγωγικής
διαδικασίας να ανταποκριθεί στις προδιαγραφές, οι οποίες έχουν τεθεί στη φάση του
σχεδιασμού. Κατά συνέπεια, ο παραγωγός διασφαλίζει κατά την παραγωγική διαδικασία
την ύπαρξη χαρακτηριστικών τα οποία σχετίζονται µε τις ανάγκες του χρήστη, και για
αυτό τον λόγο τελικά η ποιότητα προσδιορίζεται και αξιολογείται από το χρήστη
(Κωσταγιόλας 2008).

5.2 Ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας

Τα τελευταία χρόνια, η ποιότητα στις υπηρεσίες υγείας έχει αναδειχθεί ως υψηλή

προτεραιότητα της υγειονομικής πολιτικής (Κυριόπουλος 2003). Η ποιότητα στον τομέα
της υγείας αντανακλά τους σκοπούς και τις αξίες ενός συγκεκριμένου υγειονομικού
συστήματος, στα πλαίσια του πολιτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος στο οποίο
λειτουργεί. Οι αυξανόμενες απαιτήσεις των κοινωνιών για υπηρεσίες υγείας υψηλής
ποιότητας οφείλονται σίγουρα σε πολλούς παράγοντες όπως, οι αλλαγές των κοινωνικών
προτύπων, η άνοδος του μορφωτικού επιπέδου, η ενίσχυση της κοινωνίας της
πληροφορίας, η παγκοσμιοποίηση και ο ανταγωνισμός καθώς και η ανάγκη
εξοικονόμησης πόρων (Κωσταγιόλας 2008).

Σύμφωνα, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η ποιότητα στον τομέα της υγείας
αποτελεί παροχή διαγνωστικών και θεραπευτικών πράξεων ικανών να διασφαλίσουν το
καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στον τομέα της υγείας, στο πλαίσιο των δυνατοτήτων της
σύγχρονης ιατρικής επιστήμης, η οποία πρέπει να στοχεύει στο καλύτερο δυνατό
αποτέλεσμα με τον ελάχιστο ιατρογενή κίνδυνο, καθώς και στη μέγιστη δυνατή
ικανοποίηση του ασθενή από άποψη διαδικασιών, αποτελεσμάτων και ανθρώπινης
επαφής (Τούντας 2008).

Η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας έχει διαφορετική έννοια από την πλευρά των τριών
βασικών εμπλεκόμενων μερών: α) τον χρήστη, β) τον επαγγελματία υγείας και γ) την
ανώτατη διοίκηση. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας
μπορεί να οριστεί ως εξής (Κωσταγιόλας 2006):

71
  Από την πλευρά του χρήστη: Το σύστημα υπηρεσιών υγείας που παρέχει στον
χρήστη τις υπηρεσίες που έχει ανάγκη και προσδοκά τη δεδομένη χρονική στιγμή
στο χαμηλότερο δυνατό κόστος
 Από την πλευρά του επαγγελματία υγείας: Η αντίληψη του επαγγελματία υγείας
αναφορικά με το βαθμό ικανοποίησης του χρήστη των υπηρεσιών υγείας και
αναφορικά με το βαθμό που το προσωπικό συμμετέχει στην ανάπτυξη και
εφαρμόζει ενδεδειγμένα τις διαδικασίες που θεωρούνται οι αναγκαίες για αυτό το
σκοπό.
 Από την πλευρά της διοίκησης: Ο αποτελεσματικός και αποδοτικός τρόπος χρήσης
των διαθέσιμων πόρων για την ικανοποίηση των πραγματικών (εκφρασμένων και
συνεπαγόμενων) αναγκών του χρήστη των υπηρεσιών υγείας, μέσα στα όρια που
θέτουν ανώτερες ρυθμιστικές αρχές.

Ο ορισμός της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας διακρίνεται ανάλογα εάν οι υπηρεσίες
παρέχονται από τον ιδιωτικό ή τον δημόσιο τομέα. Οι χρήστες των υπηρεσιών έχουν
διαφορετικές προσδοκίες και δίνουν ιδιαίτερη σημασία σε διαφορετικά χαρακτηριστικά
της ποιότητας. Στο δημόσιο τομέα των υπηρεσιών υγείας, για παράδειγμα, οι
ξενοδοχειακές υποδομές δεν είναι τόσο σημαντικές όσο η δυνατότητα πρόσβασης στις
υπηρεσίες ή/και η ανταπόκριση του δημόσιου συστήματος υγείας στις πραγματικές του
ανάγκες. Το ίδιο όμως συμβαίνει και στην περίπτωση που διαφοροποιούνται άλλες
εξωτερικές παράμετροι. Σε μια νησιωτική υγειονομική περιφέρεια, για παράδειγμα, λόγω
της ιδιαίτερης γεωμορφολογίας, η ποιότητα ορίζεται διαφορετικά από ότι σε ένα μεγάλο
αστικό κέντρο.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω η έννοια της ποιότητας ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας
συνδέεται με τις προσδοκίες των χρηστών. Η προσδοκία αποτελεί σύνθετη και δυναμική
έννοια (Harvey 1998) που ορίζεται στο πλαίσιο δύο κυρίαρχων τάσεων και συνδράμει
στην αντίληψη για την ποιότητα των υπηρεσιών (Robledo 2001). Σύμφωνα με την
πρώτη, οι προσδοκίες αφορούν στις προβλέψεις του χρήστη για την υπηρεσία, ενώ
σύμφωνα με τη δεύτερη αφορούν στις εκτιμήσεις του χρήστη για το επίπεδο των
υπηρεσιών που πρέπει να παρέχει ο παραγωγός. Επομένως η έννοια της προσδοκίας
αναφέρεται α) σε αυτό που οι χρήστες περιμένουν να συναντήσουν και β) σε αυτό που οι
χρήστες θα ήθελαν να συναντήσουν. Η διάψευση των προσδοκιών των προσδοκιών
οδηγεί σε μη ικανοποιημένους χρήστες.

72
Αναφορικά με τις υπηρεσίες υγείας, οι προσδοκίες των χρηστών για την ποιότητα των
παρεχόμενων υπηρεσιών διαμορφώνονται από ένα συνδυασμό παραγόντων, που
περιλαμβάνουν τα εξής (Lewis & Mitchell 1990, Liljander & Strandvik 1994, Camilleri
& O’Callaghan 1998, Robinson 1999, Lim & Tang 2000, Robledo 2001, Rose 2004):
 Προηγούμενες εμπειρίες των χρηστών από τις υπηρεσίες
 Υποδείξεις τρίτων (ιατρών, συγγενών και άλλων εμπλεκόμενων μερών)
 Παράγοντες που αφορούν την επικοινωνία (άμεση και έμμεση) των χρηστών με
τις υπηρεσίες
 Παράγοντες που αφορούν στο δημόσιο ή μη χαρακτήρα των υπηρεσιών
 Προσωπικές ανάγκες στο πλαίσιο του συστήματος αξιών των χρηστών
 Δημογραφικά χαρακτηριστικά των χρηστών
 Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των χρηστών
 Συνολική στάση του χρήστη προς την κεντρική εξουσία ή το κέντρο λήψης των
αποφάσεων, καθώς οι χρήστες αντιλαμβάνονται το υγειονομικό σύστημα κυρίως
μέσω του θεσμικού ρόλου των αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών και της τοπικής
αυτοδιοίκησης.

5.3 Αξιολόγηση ποιότητας υπηρεσιών υγείας

Η αξιολόγηση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας περιλαμβάνει τον καθορισμό

συγκεκριμένων στόχων που πρέπει να επιτευχθούν, την παρακολούθηση των εισροών, τη
μέτρηση των αποτελεσμάτων και την εκτίμηση πιθανών ανεπιθύμητων καταστάσεων.
Αρκετές προσεγγίσεις στο συγκεκριμένο πρόβλημα αξιολόγησης εστιάζονται στην
ανάλυση των τριών βασικών παραγόντων ενός συστήματος παροχής υπηρεσιών υγείας
(Sitzia & Wood 1997) (Εικόνα 1):

- Tη δομή (structure): Αναφέρεται στην οργάνωση του οργανισμού και στις συνθήκες
στις οποίες παρέχονται οι υπηρεσίες υγείας και περιλαμβάνει τόσο χαρακτηριστικά
που σχετίζονται με το προσωπικό όσο και άλλα «φυσικά» χαρακτηριστικά.
- Τη διαδικασία (process): Aφορά τις δραστηριότητες που σχετίζονται με τις υπηρεσίες
υγείας και εστιάζεται στην κλινική ή τεχνική φροντίδα που παρέχεται.

73
 - Το αποτέλεσμα (outcome): Αναφέρεται στην αποτελεσματικότητα της δομής και των
διαδικασιών παροχής υπηρεσιών υγείας και περιλαμβάνει τόσο την κατάσταση της
υγείας όσο και την αξιολόγησή της από τον ασθενή.

ΔΟΜΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ

Φυσικά χαρακτηριστικά Κλινική φροντίδα Κατάσταση υγείας
 Πόροι  Πόροι  Λειτουργική κατάσταση
 Διοίκηση  Διοίκηση  Περίθαλψη συμπτώματος

Χαρακτηριστικά Διαπροσωπική Αξιολόγηση

προσωπικού φροντίδα Ασθενούς
 Δεξιότητες  Δεξιότητες  Ικανοποίηση
 Ομαδική Εργασία  Ομαδική εργασία  Ενδυνάμωση

Πηγή: Donabedian 1988

Εικόνα 1.1. Οι τρεις βασικοί παράγοντες του συστήματος υγείας.

Σύμφωνα με τον Donabedian (1988), η ποιότητα πρέπει να αξιολογείται από την άποψη
των κύριων συμμετεχόντων στο σύστημα υγείας που είναι οι χρήστες, οι προμηθευτές
φροντίδας υγείας, οι ασφαλιστικοί οργανισμοί, οι πολιτικοί και η διοίκηση των
υπηρεσιών υγείας και σε σχέση με σαφή κριτήρια, τα οποία αντανακλούν τις αξίες που
διέπουν μια δεδομένη κοινωνία. Τα συχνότερα αναφερόμενα στοιχεία ενός «καλού»
συστήματος υγείας σχετίζονται με την προσαρμογή της έννοιας της εισροής -της
διαδικασίας και του αποτελέσματος. Επίσης κατέγραψε μια σειρά από παραμέτρους, οι
οποίες επιδρούν καθοριστικά στον ορισμό της. Πρόκειται για τις τρεις διαστάσεις στην
παροχή της φροντίδας:
- Tην τεχνική διάσταση
- Tη διαπροσωπική διάσταση
- Τη διάσταση της ξενοδοχειακής υποδομής

Το τεχνικό μέρος αναφέρεται στην εφαρμογή της επιστήμης και της τεχνολογίας για την
καλύτερη δυνατή αντιμετώπιση του προβλήματος υγείας του ασθενή, το διαπροσωπικό
μέρος αναφέρεται στην ανθρώπινη (ψυχολογική) διάσταση της αντιμετώπισης του
χρήστη των υπηρεσιών από τον ιατρό και τους άλλους επαγγελματίες υγείας, τη

74
συμπεριφορά τους απέναντί του, τα ήθη της κοινωνίας και τις προσδοκίες των ασθενών
και το τρίτο μέρος φορά στο χώρο, το περιβάλλον και τις συνθήκες υπό τις οποίες
προσφέρονται η φροντίδα, στην ξενοδοχειακή υποδομή και τις ανέσεις.

Ένα ακόμα σημαντικό ζήτημα αναφορικά με την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας αφορά
τη σχέση ποσότητα και ποιότητας. Η σχέση αυτή έχει δύο όψεις: α) την ποσοτική
ανεπάρκεια των παρεχόμενων υπηρεσιών που επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα και β)
την πλεονάζουσα παροχή υπηρεσιών και κυρίως μη αναγκαίων ιατρικών πράξεων που
οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στην ιατρική πληθώρα (προκλητή ζήτηση). Τέλος η
ποιότητα των υπηρεσιών υγείας σχετίζεται με τους διαθέσιμους οικονομικούς πόρους,
μειώνοντας το κόστος παραγωγής με τον περιορισμό περιττών και αναποτελεσματικών
πράξεων (Οικονομοπούλου & Ζησιμόπουλος 2001).

5.4 Ποιότητα υπηρεσιών υγείας και ικανοποίηση των χρηστών

Η σύγχρονη αντίληψη για τη διοίκηση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας δεν
περιορίζεται μόνοι στις εσωτερικές διοικητικές λειτουργίες που αφορούν στην παραγωγή
των υπηρεσιών, αλλά συμπεριλαμβάνει και τη σχέση χρήστη και παραγωγού. Υπό το
πρίσμα αυτό, στο διεθνή χώρο έχουν αναπτυχθεί συστήματα για τη μέτρηση της
ικανοποίησης των χρηστών και της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας, τα οποία
διακρίνονται σύμφωνα με δύο βασικούς άξονες:
 Φύση και ιδιοσυστασία της παρεχόμενης υπηρεσίας
 Δημόσιος ή ιδιωτικός τομέας

Η ικανοποίηση (ή μη-ικανοποίηση) των χρηστών από τις υπηρεσίες υγείας, επηρεάζει

σημαντικά τις αποφάσεις τους αναφορικά με την αγορά υπηρεσιών υγείας, με
αποτέλεσμα οι αντιλήψεις των ασθενών να αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την
επιβίωση των παραγωγών υπηρεσιών υγείας (δημόσιων και ιδιωτικών) (Donadebian
1988). Σε συνάρτηση, λοιπόν, με τις διευρυμένες δυνατότητες επιλογής των χρηστών, οι
προμηθευτές των υπηρεσιών υγείας (ιατροί, ιδιωτικά και δημόσια νοσοκομεία,
ασφαλιστικοί οργανισμοί κτλ) οφείλουν να κατανοούν τον τρόπο με τον οποίο οι χρηστές
αξιολογούν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών που εκφράζει τελικά την
ικανοποίηση τους.

75
Μεθοδολογικά ζητήματα τα οποία αφορούν στη μέτρηση της ποιότητας έχουν
καταγραφεί στη διεθνή βιβλιογραφία και αποτελούν επίκαιρα ερευνητικά αντικείμενα σε
διεθνές επίπεδο. Αρκετές είναι και οι ερευνητικές προσπάθειες οι οποίες σχετίζονται με
τη μέτρηση της ικανοποίησης (satisfaction) των χρηστών καθώς και με τη μέτρηση της
ποιότητας των υπηρεσιών (service quality, SERVQUAL). Σύμφωνα με τον Robinson
(1999), η ικανοποίηση των ασθενών ορίζεται θεωρητικά ως οι κρίσεις αξιών των
ασθενών και οι επακόλουθες αντιδράσεις στα ερεθίσματα τα οποία αντιλαμβάνονται στο
περιβάλλον φροντίδας υγείας πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την πορεία της παραμονής
τους στο νοσοκομείο ή της κλινικής τους επίσκεψης. Αυτές οι κρίσεις αξιών και οι
αντιδράσεις θα επηρεαστούν από τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των ασθενών
και τις προηγούμενες εμπειρίες της ζωής τους και της φροντίδας υγείας.

Η έννοια της ικανοποίησης είναι η συνισταμένη πολλών κριτηρίων εκτίμησης που

αφορούν σε ένα συγκεκριμένο οργανισμό παροχής υπηρεσιών υγείας και έχει συνδεθεί
με τρεις τουλάχιστον θεωρίες: τη θεωρία της Ασυμφωνίας, τη θεωρία της Πλήρωσης και
τη θεωρία της Ισοτιμίας. Οι δύο τελευταίες απόψεις για την ικανοποίηση σχετίζονται
περισσότερο με την αντιλαμβανόμενη αξία της υπηρεσίας και την κοινωνική σύγκριση,
αντίστοιχα. Η θεωρία της ασυμφωνίας σχετίζεται περισσότερο με το άτομο και
χρησιμοποιείται ευρύτερα στον υγειονομικό τομέα. Σύμφωνα με αυτή, ο βαθμός
ικανοποίησης ορίζεται ως το κενό ανάμεσα στις ανάγκες και τις επιθυμίες των ατόμων
και το ποσοστό κάλυψης αυτών. Οι επιθυμίες του χρήστη των υπηρεσιών υγείας
σχετίζονται άμεσα με τις προσδοκίες των χρηστών των υπηρεσιών υγείας (Rosselli
1996). Η «ποιότητα των υπηρεσιών» μετράται συγκρίνοντας τις αντιλήψεις με τις
προσδοκίες και ορίζεται ως η διαφορά μεταξύ αντιλήψεων και προσδοκιών των χρηστών
(Κωσταγιόλας 2006).

Η ικανοποίηση των ασθενών έχει προσδιοριστεί ως µία μεταβλητή η οποία επηρεάζει

την αποτελεσματικότητα της φροντίδας, καθώς επίσης και τη συνεργασία μεταξύ των
προσώπων που παρέχουν τη φροντίδα υγείας. Επηρεάζει επίσης την πρόσβαση και τη
χρήση των υπηρεσιών της υγείας και αποκτά ως εκ τούτου σπουδαία σημασία για το
σχεδιασμό και τη χάραξη της πολιτικής υγείας.

76
5.5 Η μέτρηση της ικανοποίησης των χρηστών από τις υπηρεσίες υγείας

Η εκτίμηση της ικανοποίησης του ασθενούς μπορεί να ενισχύσει το ηθικό των

εργαζομένων, να διακρίνει διαφορετικά επίπεδα εκτέλεσης της εργασίας, να διευκολύνει
τη διαδικασία αξιολόγησης των δραστηριοτήτων, να βελτιώσει τη ποιότητα περίθαλψης
και εάν χρησιμοποιηθεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό η μέτρηση της ικανοποίησης μπορεί
να γίνει ένα ισχυρό εργαλείο οργανωτικής ανάπτυξης και στρατηγικής μάνατζμεντ για
τους οργανισμούς της φροντίδας υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, διεξάγονται διεθνώς ολοένα
και περισσότερες έρευνες ικανοποίησης των χρηστών των υπηρεσιών υγείας.
Παράλληλα, η μέτρηση της ικανοποίησης των χρηστών χρησιμοποιείται για τη μέτρηση
της ποιότητας σε περιπτώσεις όπου δείκτες ποιότητας, όπως τα ποσοστά θνησιμότητας
και έκβασης του επιπέδου υγείας δεν μπορούν ή είναι πολύ δύσκολο να μετρηθούν, όπως
για παράδειγμα στην ανακουφιστική φροντίδα (Boscarino1994, Aspinal 2003).

Οι έρευνες ικανοποίησης συχνά μπορεί να λειτουργήσουν ως μηχανισμοί επισήμανσης

προβλημάτων ποιότητας για τους παραγωγούς υπηρεσιών υγείας, σχετικά με τις ανάγκες
και τις προσδοκίες των χρηστών. Ο Evanson και Whittinghton (1997) τονίζουν τη
σημασία των ερευνών μέτρησης της ικανοποίησης των χρηστών για την αύξηση της
αποδοτικότητας των παραγωγών στον ιδιωτικό υγειονομικό τομέα. Όσον αφορά στο
δημόσιο τομέα των υπηρεσιών υγείας, οι έρευνες ικανοποίησης μπορούν να εκφράσουν
στην άποψη των χρηστών για τη χάραξη, ανάπτυξη και εφαρμογή της πολιτικής
υπηρεσιών υγείας. Υπό αυτήν την έννοια, οι έρευνες ικανοποίησης αποτελούν μια μορφή
λογοδοσίας, ως προς την κοινωνική ευθύνη των παραγωγών υπηρεσιών υγείας
(Sureshchandar 2001)

Τις τελευταίες δεκαετίες, έχει γίνει κατανοητή η σπουδαιότητα της μέτρησης της
ικανοποίησης των χρηστών, η οποία μπορεί να θεωρηθεί ως ένα άμεσο και αξιόπιστο
σύστημα ανατροφοδότησης για τους οργανισμούς υγείας, δεδομένου ότι παρέχει με
ουσιαστικό και σαφή τρόπο την άποψή τους. Με αυτό τον τρόπο, η μέτρηση της
ικανοποίησης επιτρέπει τον προσδιορισμό ενός συνολικού βαθμού επίδοσης για τον
οργανισμό και επιπλέον οριοθετεί την πιθανή υπεροχή ή υστέρηση σε σχέση με
αντίστοιχους φορείς (WHO 2000).

Παρόλα αυτά ιατρικό προσωπικό είναι συχνά δύσπιστο σχετικά με τη χρησιμότητα της
μέτρησης της ικανοποίησης. Αυτό μπορεί, εν μέρει, να αντανακλά μία άποψη ότι ως

77
δείκτης της ποιότητας φροντίδας υγείας, η ικανοποίηση αποτελεί ένα διοικητικό θέμα και
όχι κάτι που ενδιαφέρει ή χρησιμεύει στους κλινικούς γιατρούς, οι οποίοι συχνά
ενδιαφέρονται περισσότερο για την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων θεραπείας
από το πώς νιώθουν οι ασθενείς για το κόστος ή τη δυνατότητα πρόσβασης στις
υπηρεσίες, το παρκάρισμα και το φαγητό στο νοσοκομείο ή τις διαπροσωπικές τους
σχέσεις με τους επαγγελματίες της φροντίδας υγείας. Ωστόσο, είναι γνωστό ότι «οι
ικανοποιημένοι ή δυσαρεστημένοι ασθενείς συμπεριφέρονται διαφορετικά» (Ferris
1992).

Οι περισσότερες μελέτες ικανοποίησης που αφορούν τις υπηρεσίες υγείας,

περιλαμβάνουν εκτίμηση των ξενοδοχειακών χαρακτηριστικών του χώρου παροχής των
υπηρεσιών (π.χ. νοσοκομείο), όπως αξιολόγηση του χώρου νοσηλείας, της τουαλέτας,
του φωτισμού, του αερισμού, τη λειτουργία τηλεφωνικού κέντρου κ.α. Επιπρόσθετα,
αξιολογούνται και άλλες διαστάσεις της φροντίδας υγείας όπως η συμπεριφορά του
προσωπικού, η πληροφόρηση-ενημέρωση που λαμβάνει ο ασθενής, η συνέχεια της
φροντίδας, η προσβασιμότητα κ.α. (Λαζάρου 2005, Raspollini 1997, Randal & Senior
1994). Σε λίγες μελέτες αξιολογούνται διαστάσεις όπως η τεχνική αποτελεσματικότητα
του υγειονομικού οργανισμού, οι γνώσεις του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και η
συνεχιζόμενη ολιστική φροντίδα. Ωστόσο, η ικανότητα των ασθενών να αξιολογούν
αυτές τις διαστάσεις είναι αμφιλεγόμενη, καθώς παρατηρείται το φαινόμενο οι ασθενείς
να είναι ικανοποιημένοι από τις παρεχόμενες υπηρεσίες μόνο εφόσον υπήρξε βελτίωση
της κατάστασης της υγείας τους (Λαζάρου 2005, Cheng 2002).

Η ικανοποίηση των χρηστών των υπηρεσιών υγείας επηρεάζεται από τις σχέσεις του µε
το προσωπικό, τις υπάρχουσες συνθήκες καθώς και από προσωπικά χαρακτηριστικά. Η
υπάρχουσα βιβλιογραφία για την ικανοποίηση των ασθενών υποδεικνύει θετική
συσχέτιση µε την ηλικία αλλά το ίδιο παρατηρείται και πέρα από το σύστηµα υγείας. Δεν
έχει διευκρινιστεί το αν οι διαφορές που οφείλονται στην ηλικία αντανακλούν διαφορές
στις προσδοκίες ή στις αντιλήψεις των ασθενών ως προς την φροντίδα τους ή αληθινές
διαφορές στη φροντίδα. Αυτές µπορεί να οφείλονται στην περίοδο την οποία τα άτοµα
κοινωνικοποιήθηκαν, για παράδειγµα, τα άτοµα που ανατράφηκαν σε ασταθείς
περιόδους και βίωσαν σηµαντικές δυσκολίες µπορεί να αποδέχονται ευκολότερα τις
ελλείψεις στο σύστηµα υγείας σε σχέση µε τα άτοµα που μεγάλωσαν σε άλλες περιόδους
(Jaipaul & Rosenthal, 2003). Γενικά, οι ηλικιωμένοι τείνουν να αναφέρουν μεγαλύτερη

78
ικανοποίηση και οι ασθενείς µε επιβαρυμένη υγεία τείνουν να είναι λιγότερο
ικανοποιημένοι. Άλλα χαρακτηριστικά ασθενών που έχουν συσχετιστεί ισχυρά µε την
νοσοκομειακή ικανοποίηση είναι: φυλή, εθνικότητα, φύλο, εκπαιδευτικό επίπεδο,
ασφαλιστικό ταµείο, εισόδημα και προηγούμενη νοσοκομειακή εμπειρία (Barr & Banks,
2002).

Σύμφωνα με μελέτες, η ικανοποίηση των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας
επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό τη συμμόρφωσή τους με την θεραπεία καθώς και την
«αφοσίωση τους» στο συγκεκριμένο οργανισμό υγείας, δηλαδή την πρόθεσή τους να
χρησιμοποιήσουν ξανά τις συγκεκριμένες υπηρεσίες και να το προτείνουν σε συγγενείς
και φίλους τους (Hill 1999, Hays1991).

Αντίθετα, οι δυσαρεστημένοι ασθενείς αμελούν να ζητήσουν φροντίδα όταν χρειάζεται,

είτε αρνούνται να συμμορφωθούν με τον καθορισμένο τρόπο θεραπείας (Luft,1981).
Υποστηρίζεται ότι τα αποτελέσματα, όπως η κατάσταση υγείας του ασθενή, η συχνότητα
και η διάρκεια της νοσηλείας του και η συνέχιση της φροντίδας, επηρεάζονται από τη
συμμόρφωση και την ικανοποίηση του ασθενή (Aharony 1993). Επειδή λοιπόν η
ικανοποίηση του ασθενή μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας
αλλά και τα αποτελέσματα της θεραπείας του, οι πληροφορίες από τους ασθενείς
μπορούν να έχουν άμεση σχέση και χρησιμότητα και για τους κλινικούς γιατρούς.

Η εκτίμηση λοιπόν της ικανοποίησης των ασθενών, συνιστά μείζον ζήτημα για τη
λειτουργία ενός φορέα παροχής υπηρεσιών υγείας. Ένα ορθώς σχεδιασμένο,
τεκμηριωμένο και αξιόπιστο πρόγραμμα με σκοπό την εκτίμηση της ικανοποίησης των
ασθενών:

 Αποτελεί την πλέον αντικειμενική πληροφορία για την επιτυχημένη παροχή

υπηρεσιών υγείας και βοηθά τη διοίκηση ενός οργανισμού υγείας, να βελτιώσει
την ποιότητα των κλινικών (ιατρικών και νοσηλευτικών), των διοικητικών και
άλλων υποστηρικτικών δραστηριοτήτων
 Συντελεί στην κατανόηση των αντιλήψεων του χρήστη και πιο συγκεκριμένα
στον προσδιορισμό και την ανάλυση των αναγκών, των προσδοκιών και των
επιθυμιών του

79
  Μπορεί να ενδυναμώσει τη διοίκηση-διαχείριση, να διασφαλίσει την εισαγωγή
καινοτομιών
 Να ενισχύσει το ηθικό των εργαζομένων
 Να τεκμηριώσει διαφορετικά επίπεδα εκτέλεσης της εργασίας
 Να διευκολύνει τη διαδικασία αξιολόγησης των δραστηριοτήτων και γενικότερα
να αποτελέσει ένα ισχυρό εργαλείο οργανωτικής ανάπτυξης και στρατηγικής
διοίκησης για τους οργανισμούς υγείας.

Στη σχέση της ποιότητας της φροντίδας υγείας με την ικανοποίηση, μπορεί να
υποστηριχθεί ότι υψηλά επίπεδα ποιότητας της φροντίδας υγείας σημαίνουν και υψηλά
επίπεδα ικανοποίησης. Είναι απαραίτητη η σαφήνεια σχετικά με το πώς τα μέτρα
ικανοποίησης διαφέρουν, επειδή τα συμπεράσματα σχετικά με την ικανοποίηση
ποικίλλουν ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των μέτρων που χρησιμοποιούνται (Ross
1995).

Γι' αυτό το λόγο, η ικανοποίηση θα πρέπει να ερμηνεύεται με βάση ένα σύνολο

μετρήσιμων παραμέτρων, οι οποίες θα σχετίζονται άμεσα με τις παρεχόμενες υπηρεσίες
του οργανισμού, δηλαδή παράγοντες που το προσωπικό μπορεί να αντιληφθεί και να
διαμορφώσει (Deschamps & Nayak 1995).

Τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα μιας έρευνας μέτρησης της ικανοποίησης των

πελατών συνοψίζονται στα εξής σημεία: (Dutka 1995, Naumann & Giel 1995, Czarnecki
1999):
 Τα προγράμματα μέτρησης ικανοποίησης, εφόσον αποτελούν συνεχείς και
συστηματικές προσπάθειες του οργανισμού, βελτιώνουν την επικοινωνία με το
σύνολο των πελατών.
 Ο οργανισμός μπορεί να δει κατά πόσο οι υπηρεσίες του ανταποκρίνονται στις
προσδοκίες των πελατών. Επιπρόσθετα, δίνεται η δυνατότητα να μελετηθεί κατά
πόσο νέες ενέργειες, προσπάθειες και προγράμματα έχουν αντίκτυπο στους πελάτες
του οργανισμού.
 Εντοπίζονται οι κρίσιμες διαστάσεις της ικανοποίησης οι οποίες θα πρέπει να
βελτιωθούν καθώς και οι τρόποι με τους οποίους θα επιτευχθεί η βελτίωση αυτή.

80
 Προσδιορίζονται τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του
οργανισμού σε σχέση με τον ανταγωνισμό, σύμφωνα με τις απόψεις και τις
αντιλήψεις των χρηστών.
 Δίνεται ένα κίνητρο στο προσωπικό του οργανισμού να αυξήσει την
παραγωγικότητα του, δεδομένου ότι οι προσπάθειες βελτίωσης των υπηρεσιών που
προσφέρονται αξιολογούνται από τους ίδιους τους χρήστες.

81
ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ

82
6. ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ

Ο βασικός σκοπός εκπόνησης της συγκεκριμένης μελέτης ήταν η ανάδειξη των

οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της εφαρμογής της κατ’ οίκον νοσηλείας σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα, η οποία προϋποθέτει τα ακόλουθα:
α) την αποτίμηση του συνολικού κόστους (κοινωνικοοικονομική ανάλυση) της κατ’
οίκον νοσηλείας, συμπεριλαμβάνοντας όλα τα είδη κόστους, πέραν του υγειονομικού,
που επιβαρύνουν την κοινωνία
β) την αξιολόγηση του κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας συγκρίνοντας το με το
αντίστοιχο κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας σε αντίστοιχο δείγμα ασθενών.

Επιπρόσθετος σκοπός της μελέτης αποτέλεσε η ανάδειξη των αποτελεσμάτων της

εφαρμογής της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα αναφορικά
με την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών δια μέσου της εκτίμησης της ικανοποίησης
των ασθενών από αυτές.

Απώτερος στόχος της εκπονηθείσας μελέτης είναι η διάχυση των αποτελεσμάτων της
ούτως ώστε να συμβάλλει στην προαγωγή της επιστημονικής έρευνας και να αποτελέσει
χρήσιμο εργαλείο πληροφόρησης για τους ιθύνοντες της κεντρικής διοίκησης
προκειμένου να προωθηθεί η οργάνωση και η επέκταση της εφαρμογής του θεσμού της
κατ’ οίκον νοσηλείας.

83
7. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Η μελέτη αποτελείται από τρία σκέλη:

Α) Το πρώτο σκέλος της μελέτης αφορά στην εκτίμηση του κόστους της κατ’ οίκον
νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα.
Β) Το δεύτερο σκέλος της μελέτης αφορά τη σύγκριση του κόστους της κατ’ οίκον και
της νοσοκομειακής νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου, οι
οποίοι λαμβάνουν ανακουφιστική φροντίδα.
Γ) Το τρίτο σκέλος της μελέτης αφορά στην εκτίμηση του βαθμού ικανοποίησης των
ασθενών από τις υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας.

7.1 Το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα

7.1.1 Μελετώμενος πληθυσμός

Το πρώτο σκέλος της μελέτης αφορά στην εκτίμηση του κόστους της κατ’ οίκον
νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα. Τον υπό μελέτη πληθυσμό αποτέλεσαν
134 ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα οι οποίοι λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία από την
Υπηρεσία Νοσηλείας στο Σπίτι του Ειδικού Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Πειραιά
«ΜΕΤΑΞΑ» κατά το διάστημα Ιανουάριος –Ιούνιος 2010.

7.1.2 Μέθοδος ανάλυσης- Οπτική γωνία

Η μέθοδος οικονομικής ανάλυσης που χρησιμοποιήθηκε ήταν η ανάλυση κόστους, η

οποία αποτελεί μία από τις πέντε κυριότερες μεθόδους οικονομικής ανάλυσης (ανάλυση
κόστους, ανάλυση ελαχιστοποίησης κόστους, ανάλυση κόστους – αποτελεσματικότητας,
ανάλυση κόστους – χρησιμότητας, ανάλυση κόστους – οφέλους).

Η οπτική γωνία της παρούσας μελέτης ακολουθεί τη διεθνή τάση που είναι οι
περισσότερες οικονομικές μελέτες να διεξάγονται μέσα από το πρίσμα της κοινωνίας
(social perspective), δηλαδή να υπολογίζονται όλα τα είδη κόστους (και τα οφέλη)
ανεξάρτητα από τον φορέα που τα επωμίζεται (κοινωνικοοικονομική αποτίμηση).

84
Για τη συνολική εκτίμηση του κόστους συμπεριλαμβάνονται:
 το άμεσο υγειονομικό κόστος, το οποίο περιλαμβάνει: α)το κόστος του προσωπικού,
ιατρικού και νοσηλευτικού, όπου λαμβάνονται υπ’ όψη οι μεικτές αποδοχές των
επαγγελματιών υγείας που συμμετέχουν στην ομάδα φροντίδας, β) το κόστος των
εργαστηριακών εξετάσεων, γ) το κόστος των φαρμάκων, δ) το κόστος των
αναλώσιμων υλικών και δ) το κόστος των υποστηρικτικών υπηρεσιών και των
παγίων (overheads), που περιλαμβάνει το κόστος της διοίκησης, της καθαριότητας,
του ιματισμού κτλ
 το άμεσο μη υγειονομικό κόστος, το οποίο περιλαμβάνει τις ίδιες δαπάνες των
ασθενών που δε συνδέονται άμεσα με τον υγειονομικό τομέα όπως π.χ. κόστος
πρόσληψης οικιακής βοηθού, έξοδα για τροποποιήσεις στην οικία ακόμα και αλλαγή
οικίας προκειμένου να είναι δυνατή η παροχή της κατ’ οίκον νοσηλείας, έξοδα για
την αλλαγή δίαιτας καθώς και την αγορά ειδικού ρουχισμού και εξοπλισμού (π.χ
αναπνευστήρων, υγραντήρων).
 το έμμεσο κόστος, που εκτιμάται μέσω της απώλειας παραγωγικότητας, ασθενών και
φροντιστών τους (συγγενείς, φίλοι), λόγω του χρόνου που καταναλώθηκε
προκειμένου ο ασθενής να αναζητήσει και να λάβει υγειονομική φροντίδα,
συμπεριλαμβανομένου του διαστήματος που οι συγγενείς χρειάστηκε να
προσφέρουν άτυπα νοσηλευτικές φροντίδες στο σπίτι.

Αναφορικά με το σύνολο των ασθενών που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία επιχειρήθηκε
ο υπολογισμός των ακολούθων:
 του υγειονομικού κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας ασθενών με κακοήθη
νεοπλάσματα
 της απώλειας παραγωγικότητας των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας και των
φροντιστών τους.
 του μη υγειονομικού κόστους, που περιλαμβάνει την πρόσληψη οικιακού βοηθού
και τις αλλαγές στον τρόπο διαβίωσης των ασθενών

7.1.3 Το κόστος του υγειονομικού τομέα

Στο κόστος που επιβαρύνει τον υγειονομικό τομέα περιλαμβάνονται διάφορα είδη
μεταβλητού κόστους όπως οι εργαστηριακές εξετάσεις των ασθενών, το φαρμακευτικό
και υγειονομικό υλικό που καταναλώνεται κτλ. αλλά και όλα τα είδη σταθερού κόστους

85
ή παγίων δαπανών όπως το κόστος της διοίκησης , το κόστος της τεχνικής επιστασίας,
το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος, το κόστος θέρμανσης κτλ., συμπεριλαμβανομένων
και του κόστους ευκαιρίας του κτηρίου.

α) Κόστος προσωπικού

Στην Υπηρεσία Νοσηλείας στο Σπίτι (Y.N.Σ.) του Ε.Α.Ν.Π. «ΜΕΤΑΞΑ» απασχολείται
το παρακάτω νοσηλευτικό προσωπικό:
- 1 Προϊσταμένη Νοσηλεύτρια Τεχνολογικής Εκπαίδευσης
- 3 Νοσηλεύτριες Τεχνολογικής Εκπαίδευσης
- 1 Βοηθός Νοσηλευτή Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης

Ο υπολογισμός του κόστους προσωπικού βασίστηκε στην εκτίμηση του συνολικού

ετήσιου κόστους του προσωπικού ενώ ως βάση για την κατανομή του χρησιμοποιήθηκε
ο ετήσιος αριθμός ημερών κατ’ οίκον νοσηλείας που πραγματοποιήθηκαν από την
Υ.Ν.Σ. κατά το έτος 2010. Το συνολικό ετήσιο κόστος του προσωπικού περιλαμβάνει
τους μηνιαίους μικτούς μισθούς, και τα επιδόματα για το έτος 2010 .

β) Εργαστηριακές εξετάσεις

Οι ασθενείς της Υ.Ν.Σ. υποβάλλονται σε εργαστηριακές εξετάσεις που περιλαμβάνουν

πλήρη αιματολογικό και βιοχημικό έλεγχο, έλεγχο καρκινικών δεικτών, εξέταση ούρων
κλπ. Το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων που διενεργούνται στους ασθενείς
επιμερίστηκε στον αριθμό των επισκέψεων κατ’ οίκον νοσηλείας, προκειμένου να
υπολογιστεί το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων ανά επίσκεψη κατ’ οίκον
νοσηλείας.

γ) Κόστος φαρμακευτικού και υγειονομικού υλικού

Το κόστος του φαρμακευτικού και υγειονομικού υλικού υπολογίστηκε για κάθε ασθενή
με βάση την κατανάλωση που ορίζει η φαρμακευτική του αγωγή και στη συνέχεια
επιμερίστηκε στον αριθμό των επισκέψεων κατ’ οίκον νοσηλείας, προκειμένου να
υπολογιστεί το κόστος φαρμάκων υγειονομικού υλικού ανά επίσκεψη κατ’ οίκον

86
 νοσηλείας. Τα φάρμακα που λήφθηκαν υπόψη περιλαμβάνουν οπιούχα, αναλγητικά,
ηρεμιστικά, συμπληρώματα διατροφής κλπ.

δ) Υποστηρικτικές υπηρεσίες και πάγια (Overheads)

Αναφορικά με τις υποστηρικτικές υπηρεσίες και τα πάγια έξοδα ακολουθήθηκε η

μέθοδος της «ευθείας κατανομής» (Method of direct allocation of overhead) όπως αυτή
προτείνεται από τον Drummond (1998). Σύμφωνα με τη μέθοδο αυτή αρχικά
συλλέγονται όλα τα απαιτούμενα στοιχεία σε έναν πίνακα, στον οποίο απεικονίζονται
τόσο τα διάφορα είδη κόστους που πρέπει να κατανεμηθούν όσο και η βάση που
χρησιμοποιείται για να γίνει η κατανομή αυτών των εξόδων στα διάφορα τμήματα του
νοσοκομείου. Στη συνέχεια, τα στοιχεία αυτά χρησιμοποιούνται σε μία μαθηματική
συνάρτηση μέσω της οποίας υπολογίζεται το μερίδιο με το οποίο επιβαρύνουν ένα
νοσηλευτικό τμήμα τα γενικά έξοδα.

Στον Πίνακα 7.1.1 φαίνονται τα είδη των δεδομένων που απαιτείται να συλλεχθούν για
τον υπολογισμό του κόστους των υποστηρικτικών υπηρεσιών και των παγίων καθώς και
η βάση κατανομής τους ενώ στον Πίνακα 7.1.2 φαίνεται ο τρόπος υπολογισμού τους
(Drummond, 1998, Kaitelidou 2005). Στη συνέχεια αναφέρονται οι βασικότερες από τις
υποθέσεις που έγιναν στη συγκεκριμένη μελέτη για να διαμορφωθεί το πρότυπο
κατανομής.

Πίνακας 7.1.1: Στοιχεία υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων (Overheads) για την
Υ.Ν.Σ. και η βάση κατανομής τους
Ετήσιο Άμεσο Μονάδες Τετραγωνικά Ετήσιες Βάση
2
Κόστος (€) Παραγόμενου Μέτρα (μ ) Εργατοώρες Κατανομής
Προϊόντος
Γενικά Τμήματα/
Έξοδα
Διοίκηση Εργατοώρες
Τεχνική Υπηρεσία μ2
Νοσηλευτική
Εργατοώρες
Διοίκηση
Καθαριότητα μ2

87
Κόστος επιστασίας μ2
Κόστος ηλεκτρικού
μ2
ρεύματος
Κόστος θέρμανσης μ2
Κόστος κατανάλωσης
νερού μ2
Κόστος χρήσης
μ2
τηλεφώνου
Κόστος μετακινήσεων Επισκέψεις
κατ’ οίκον
νοσηλείας
Νοσηλευτικά
Τμήματα
Υπηρεσία Νοσηλείας
στο Σπίτι
Υπόλοιπα Τμήματα
Σύνολο Νοσοκομείου

Πηγή: Προσαρμογή από πίνακα Drummond (1998)

Στην πρώτη στήλη, του Πίνακα 7.1.11, αναφέρονται τα διάφορα τμήματα που
υποστηρίζουν τη λειτουργία όλου του νοσοκομείου ή τα είδη σταθερού κόστους (π.χ.
πετρέλαιο θέρμανσης) που πρόκειται να κατανεμηθούν. Στην δεύτερη στήλη,
αναγράφεται το ετήσιο κόστος λειτουργίας των διαφόρων υποστηρικτικών τμημάτων ή
παγίων. Στη τρίτη στήλη, αναγράφονται οι μονάδες του παραγόμενου προϊόντος για τα
νοσηλευτικά τμήματα του νοσοκομείου. Στη τέταρτη στήλη φαίνονται τα τετραγωνικά
μέτρα της επιφάνειας που καλύπτει η Υ.Ν.Σ. και τα συνολικά τετραγωνικά του
νοσοκομείου. Στην πέμπτη στήλη φαίνονται οι ετήσιες εργατοώρες του προσωπικού που
απασχολείται σε κάθε τμήμα του νοσοκομείου. Στην τελευταία στήλη, παρουσιάζεται η
βάση κατανομής που θα χρησιμοποιηθεί για κάθε ένα από τα γενικά έξοδα.

Προκειμένου να γίνει κατανοητός ο τρόπος υπολογισμού και κατανομής των εξόδων

αυτών θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα παρακάτω:

88
 Το συνολικό διοικητικό κόστος (διοικητική υπηρεσία, λογιστήριο κτλ), θα
κατανεμηθεί στα διάφορα τμήματα του νοσοκομείου ανάλογα με τον αριθμό του
προσωπικού που απασχολείται σε αυτά και τις συνολικές εργατοώρες αυτού του
προσωπικού για το έτος 2010. Στο σημείο αυτό γίνεται η αυθαίρετη παραδοχή ότι η
κατανομή του κόστους της διοίκησης είναι ανάλογη της στελέχωσης του κάθε
τμήματος αφού και αυτή με τη σειρά της είναι ανάλογη με τον αριθμό των ασθενών
στους οποίους παρέχονται οι υπηρεσίες. (Drummond, 1998).

 Το κόστος της νοσηλευτικής διοίκησης θα κατανεμηθεί με ανάλογο τρόπο με αυτόν

της Διοικητικής Υπηρεσίας, δηλαδή με βάση τον αριθμό του προσωπικού που
απασχολείται στα διάφορα τμήματα του νοσοκομείου.

 Το κόστος της τεχνικής υπηρεσίας του νοσοκομείου κατανεμήθηκε ανάλογα με το

εμβαδόν του κάθε τμήματος κάνοντας τη παραδοχή ότι όλα τα τμήματα του
νοσοκομείου κάνουν την ίδια χρήση της Τεχνικής Υπηρεσίας, σε θέματα συντήρησης
του κτηρίου.

 Το κόστος της καθαριότητας του νοσοκομείου κατανεμήθηκε ανάλογα με το εμβαδόν

του κάθε τμήματος κάνοντας τη παραδοχή ότι όλα τα τμήματα του νοσοκομείου
κάνουν την ίδια χρήση της υπηρεσίας καθαριότητας.

 Το κόστος της επιστασίας του νοσοκομείου κατανεμήθηκε ανάλογα με το εμβαδόν του

κάθε τμήματος κάνοντας τη παραδοχή ότι όλα τα τμήματα του νοσοκομείου κάνουν
την ίδια χρήση υπηρεσιών επιστασίας του κτηρίου.

 Το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος κατανεμήθηκε ανάλογα με το εμβαδόν του κάθε

τμήματος κάνοντας την αυθαίρετη παραδοχή ότι όλα τα τμήματα του νοσοκομείου
κάνουν την ίδια κατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος.

 Το κόστος της θέρμανσης κατανεμήθηκε ανάλογα με το εμβαδόν του κάθε τμήματος

κάνοντας την αυθαίρετη παραδοχή ότι όλα τα τμήματα του νοσοκομείου κάνουν την
ίδια κατανάλωση πηγών θέρμανσης.

89
 Το κόστος του νερού κατανεμήθηκε ανάλογα με το εμβαδόν του κάθε τμήματος
κάνοντας την αυθαίρετη παραδοχή ότι όλα τα τμήματα του νοσοκομείου κάνουν την
ίδια κατανάλωση νερού.

 Το κόστος χρήσης τηλεφώνου κατανεμήθηκε ανάλογα με το εμβαδόν του κάθε

τμήματος κάνοντας την αυθαίρετη παραδοχή ότι όλα τα τμήματα του νοσοκομείου
κάνουν την ίδια χρήση τηλεφώνου.

 Το κόστος των μετακινήσεων κατανεμήθηκε με βάση τις επισκέψεις των επισκέψεων

κατ’ οίκον νοσηλείας που διενεργήθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους 2010.

Με βάση όσα αναφέρθηκαν παραπάνω ο υπολογισμός των γενικών εξόδων θα

συμπεριλαμβάνει τα παρακάτω είδη κόστους:

Πίνακας 7.1.2: Υπολογισμός υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων γα την Υ.Ν.Σ.:

Μέθοδος Άμεσης Κατανομής

Κόστος υποστηρικτικών Υπηρεσιών και παγίων για την Υ.Ν.Σ.=

Μερίδιο Κόστους Διοίκησης + Μερίδιο Κόστους Τεχνικής Υπηρεσίας + Μερίδιο Κόστους
Νοσηλευτικής Διοίκησης + Μερίδιο Κόστους Καθαριότητας + Μερίδιο Κόστους Επιστασίας
+ Μερίδιο Κόστους ηλεκτρικού ρεύματος + Μερίδιο Κόστους θέρμανσης + Μερίδιο Κόστους
κατανάλωσης νερού + Μερίδιο Κόστους χρήσης τηλεφώνου + Κόστος μετακινήσεων

ε) Το κόστος ευκαιρίας του κτηρίου

Το κόστος ευκαιρίας του κτηρίου υπολογίστηκε με βάση την αντικειμενική αξία

μισθώματος της Υ.Ν.Σ.. Η αξία εκτιμάται με βάση την τιμή μισθώματος που
προβλέπεται από το Υπουργείου Οικονομικών ανά τετραγωνικό, με βάση το οικοδομικό
τετράγωνο, τον όροφο, τις προσόψεις και την παλαιότητα του κτηρίου.

7.1.4 Η απώλεια παραγωγικότητας

Το κόστος που προκύπτει από την απώλεια παραγωγικότητας ασθενών και συγγενών
είναι ιδιαίτερα δύσκολο να υπολογιστεί. Ωστόσο, αυτό το έμμεσο κόστος θεωρείται ότι
αποτελεί ένα σημαντικό συντελεστή διαμόρφωσης κόστους και έτσι η προσπάθεια για

90
να υπολογιστεί είναι απαραίτητη.

Για το συγκεκριμένο υπό μελέτη πληθυσμό, η απώλεια της παραγωγικότητας εστιάζεται

κυρίως στους συγγενείς δεδομένου ότι οι ασθενείς στην πλειονότητα τους δεν
απασχολούνται αφ’ ενός λόγω της ηλικίας τους (μέση ηλικία άνω των 65) και αφ’
εταίρου λόγω της βαρύτητας της κλινικής τους κατάστασης (η πλειοψηφία των ασθενών
ήταν τελικού σταδίου) οι ασθενείς δεν είναι σε θέση να εργαστούν. Ως εκ τούτου, η
απώλεια παραγωγικότητας έχει νόημα να μελετηθεί μόνο για τα άτομα που φροντίζουν
τους ασθενείς στο σπίτι.

Για τη συλλογή των στοιχείων που αφορούν στην απώλεια παραγωγικότητας

σχεδιάστηκε ένα ερωτηματολόγιο που απευθύνθηκε σε ασθενείς που πάσχουν από
κακοήθη νεοπλάσματα και λαμβάνουν κατ’ οίκον με σκοπό να συλλεχθούν στοιχεία που
μπορούν να αποδοθούν σε οικονομικούς όρους. Το ερωτηματολόγιο διαμορφώθηκε με
τέτοιο τρόπο ώστε να είναι εύκολα κατανοητό από ανθρώπους όλων των εκπαιδευτικών
βαθμίδων (υπόδειγμα του ερωτηματολογίου βρίσκεται στο παράρτημα).

Η συμπλήρωση του ερωτηματολογίου ήταν ανώνυμη και έγινε με τη συγκατάθεση του

ασθενούς. Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε από τους ίδιους τους ασθενείς, ενώ σε
περιπτώσεις που οι ασθενείς λόγω της βαρύτητας της κατάστασης της υγείας τους δεν
ήταν σε θέση να συμπληρώσουν το ερωτηματολόγιο τη συλλογή των απαντήσεων
ανέλαβαν οι συνοδοί/φροντιστές τους ή το νοσηλευτικό προσωπικό (στην περίπτωση
της κατ’ οίκον νοσηλείας).

Οι βασικές ερωτήσεις αναφέρονταν στον αριθμό των ωρών που ο ασθενής και κυρίως ο
φροντιστής/συνοδός του απουσίασε από την εργασία του τις ημέρες κατά τη διάρκεια
του τελευταίου μήνα για λόγους που σχετίζονται με την κατάσταση της υγείας του
ασθενή. Η επιλογή του συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος (ενός μήνα) έγινε
προκειμένου να αποφευχθούν τα προβλήματα εγκυρότητας που έχουν εντοπιστεί σε
ανάλογες μελέτες στις οποίες επιχειρήθηκε η συλλογή στοιχείων για πολύ μεγαλύτερο
εύρος χρόνου (ένα έτος), διάστημα που θεωρήθηκε ιδιαίτερα μεγάλο για να ανακαλέσει
κάποιος στη μνήμη του με ακρίβεια τα ζητούμενα στοιχεία. (Καϊτελίδου 2002)

91
Η μελέτη εστιάστηκε κυρίως στην αξία του χρόνου που δαπανήθηκε για την παροχή
φροντίδας στον ασθενή από τους φροντιστές, δηλαδή στο κόστος των απολεσθέντων
ημερών εργασίας λόγω απουσίας των φροντιστών. Η αποτίμηση αυτού του είδους
κόστους έγινε με τη μέθοδο του ανθρωπίνου κεφαλαίου (human capital approach), μέσω
της οποίας υπολογίζεται η παρούσα αξία μελλοντικού οφέλους που θα είχε προκύψει εάν
το άτομο δεν είχε αρρωστήσει από τη συγκεκριμένη ασθένεια και αποτελεί την πιο
συνηθισμένη μέθοδο για την αποτίμηση της απώλειας παραγωγικότητας (Kaitelidou
2005). Αναφορικά με την απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών των ασθενών της
κατ’ οίκον νοσηλείας υπολογίστηκε το μηνιαίο κόστος.

Η μηνιαία απώλεια παραγωγικότητας που οφείλεται στην απουσία των φροντιστών των
ασθενών από την εργασία τους υπολογίστηκε με βάση τον παρακάτω τύπο:

Μηνιαία Απώλεια Παραγωγικότητας =

Απολεσθείσες εργατοημέρες * κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εισόδημα/ εργατοημέρα1

1
Το κατά κεφαλή ακαθάριστο εθνικό εισόδημα αφορά το έτος 2010 και ο προκειμένου
να υπολογιστεί ανά εργατοημέρα, διαιρείται δια 250 με την παραδοχή ότι ένα άτομο
εργάζεται 5 ημέρες την εβδομάδα για 50 εβδομάδες το χρόνο.

7.2 Σύγκριση κόστους κατ’ οίκον και νοσοκομειακής νοσηλείας σε ασθενείς με

κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου.

7.2.1. Μελετώμενος πληθυσμός

Το δεύτερο σκέλος της μελέτης αφορά τη σύγκριση του κόστους της κατ’ οίκον και της
νοσοκομειακής νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου, οι
οποίοι λαμβάνουν ανακουφιστική φροντίδα. Για τη διεξαγωγή αυτού του σκέλους της
μελέτης επιλέχθησαν δύο δείγματα ασθενών που μελετήθηκαν συνολικά κατά το
διάστημα Ιανουάριος 2010 - Σεπτέμβριος 2010:

Ι) Αρχικά, από το σύνολο των ασθενών που λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλεία στην
Υ.Ν.Σ. του Ε.Α.Ν.Π. «ΜΕΤΑΞΑ», επιλέχθηκε ένα δείγμα 66 ασθενών με κακοήθη
νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν ανακουφιστική φροντίδα. Τα

92
χαρακτηριστικά των ασθενών ήταν τα ακόλουθα:
1. Αναφορικά με το φύλο των ασθενών, ο λόγος των ανδρών προς τις γυναίκες ήταν
1,35.
2. Η μέση ηλικία των ασθενών ήταν άνω των 65 ετών
3. Τα κακοήθη νεοπλάσματα των ασθενών ομαδοποιήθηκαν σε πέντε κύριες
κατηγορίες: α) κακοήθη νεοπλάσματα του αναπνευστικού συστήματος, β) καρκίνος
του μαστού, γ) κακοήθη νεοπλάσματα του πεπτικού συστήματος, δ) κακοήθη
νεοπλάσματα των ουρογεννητικών οργάνων και ε) κακοήθη νεοπλάσματα του
λεμφικού και αιμοποιητικού ιστού.
4. Οι ασθενείς έπασχαν από κακοήθη νεοπλάσματα σταδίου ΙΙΙ ή IV με βάση το
σύστημα ταξινόμησης TNM (Tumor, Node, Metastasis) που ανέπτυξε ο Pierre
Denoix στις αρχές της δεκαετίας του 1950. (Denoix 1946). Το σύστημα ΤΝΜ
βασίζεται στην παραδοχή ότι νεοπλάσματα κοινής ανατομικής και ιστολογικής
προέλευσης παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά συμπεριφοράς και εξέλιξης. Η
αύξηση του όγκου της πρωτοπαθούς εστίας (Τ) συνοδεύεται από προσβολή των
λεμφαδένων (Ν) και εμφάνιση μεταστάσεων (Μ). Η απλή αυτή σχηματοποίηση της
σταδιοποίησης, η οποία μπορεί να είναι και γενικά εφαρμόσιμη είναι ο στόχος του
συστήματος ΤΝΜ. Τα τρία σημαντικά χαρακτηριστικά της εξέλιξης της
νεοπλασματικής νόσου, δηλαδή το μέγεθος της πρωτοπαθούς εστίας (Τ), η
εξάπλωση της νόσου στους λεμφαδένες (Ν) και η ύπαρξη μεταστάσεων (Μ), όπως
αναδεικνύονται κατά την κλινική εξέταση και πριν οποιαδήποτε θεραπευτική
αντιμετώπιση χρησιμοποιούνται για τον καθορισμό της ανατομικής έκτασης της
νόσου, η οποία εκφράζει το στάδιο της (Rubin 1973, UICC 2001).
5. Αναφορικά με τον ιστολογικό βαθμό κακοήθειας (ΙΒΚ), τα καρκινικά κύτταρα των
ασθενών παρουσίαζαν μέτριο ή χαμηλό βαθμό διαφοροποίησης. Ο όρος
διαφοροποίηση σημαίνει τον βαθμό στον οποίο το κακόηθες νεόπλασμα μοιάζει
ιστολογικά στο κύτταρο ή τον ιστό προέλευσης του. Ο βαθμός διαφοροποιήσεως
των κακοήθων όγκων έχει κλινική σημασία, αφ’ ενός επειδή συσχετίζεται με την
επιβίωση (πρόγνωση) των ασθενών, και αφ’ ετέρου επειδή συχνά υποδεικνύει την
κατάλληλη θεραπεία (O’Halloran 2004, Hilska 2002). Τα περισσότερα συστήματα
καθορισμού του ιστολογικού βαθμού κακοήθειας (ΙΒΚ) περιλαμβάνουν συνήθως
τρεις ή τέσσερις βαθμίδες. Συνήθως χρησιμοποιείται το κατά WHO τετραβάθμιο
σύστημα (grade 1 -4) για όλα τα όργανα, κατά το οποίο τα νεοπλάσματα grade 1
χαρακτηρίζονται ως ανώτερης, τα grade 2 ως μέσης και τα grade 3 και 4 ως χαμηλής

93
 διαφοροποίησης (Green 2002). Για μερικά νεοπλάσματα έχουν καθορισθεί ειδικά
συστήματα καθορισμού του ιστολογικού βαθμού κακοηθείας π.χ. το σύστημα
Gleason (κλίμακα βαθμολόγησης από 2 έως9) που χρησιμοποιείται για τον καρκίνο
του προστάτη, το σύστημα Bloom-Richardson (καρκίνος μαστού) και το σύστημα
Fuhrman (καρκίνος των νεφρών).
6. Το επίπεδο ικανότητας των ασθενών, το οποίο εκτιμήθηκε από τους επαγγελματίες
υγείας (ιατρούς ή νοσηλευτές) ήταν χαμηλότερο από 40% με βάση την κλίμακα
Karnofsky που χρησιμοποιήθηκε για την εκτίμηση του (Karnofsky 1949). Η κλίμακα
Karnofsky (παρατίθεται στο Παράρτημα) είναι δεκάβαθμη και σχεδιάστηκε προς
εκτίμηση του επιπέδου της δραστηριότητας του ασθενούς και της ανάγκης παροχής
ιατρικής φροντίδας. Αποτελεί ένα γενικό μέτρο της αυτονομίας του αρρώστου και
έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως ως δείκτης γενικότερης προσπέλασης του ογκολογικού
ασθενούς. Σε κλινικές μελέτες, ο βαθμός της κλίμακας Karnofsky προβλέπει με
σημαντική ακρίβεια την πρώιμη επέλευση θανάτου ενώ η ταχεία πτώση του
επιπέδου ικανότητας με βάση την κλίμακα αυτή μπορεί να αποτελεί σε μεγάλο
βαθμό αξιόπιστο δείκτη πρόγνωσης της επιδείνωσης και του επικείμενου θανάτου
του ασθενή (Hollen 1994, O'Toole 1991). Το όριο 40% της κλίμακας σημαίνει ότι
είναι ανίκανοι να φροντίζουν μόνοι τους τον εαυτό τους, χρειάζονται ισοδύναμο
ιδρυματικής ή νοσοκομειακής φροντίδας και ενδεχομένως η νόσος τους προοδεύει
με ταχείς ρυθμούς.
7. Τέλος, για τους ασθενείς του δείγματος είχε εξαντληθεί κάθε συμβατική ή
καθιερωμένη δραστική θεραπεία στους ασθενείς και να μην υπήρχε δυνατότητα
εφαρμογής πειραματικής θεραπείας.

ΙΙ) Με βάση τα παραπάνω δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά του δείγματος των
ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας, επιλέχθηκε ένα δείγμα 64 ασθενών με κακοήθη
νεοπλάσματα τελικού σταδίου που νοσηλεύονταν στο Νοσηλευτικό τμήμα Γ1 του
Αντικαρκινικού Ογκολογικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας». Το
συγκεκριμένο τμήμα διαθέτει 28 κλίνες και φιλοξενεί ασθενείς που ανήκουν σε διάφορες
κλινικές του Νοσοκομείου, όπως Α’ Παθολογική, Β’ Παθολογική, Γαστρεντερολογική,
Αιματολογική, Α’ Ακτινοθεραπευτική κλπ.

Το δείγμα των ασθενών της νοσοκομειακής νοσηλείας ήταν όμοιο προς το δείγμα των
ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας αναφορικά με το φύλο, την ηλικία, την

94
νεοπλασματική τους νόσο και την κλινική τους κατάσταση. Πιο αναλυτικά, προκειμένου
να υπάρχει εξομοίωση (matching) των δύο δειγμάτων, οι ασθενείς της νοσοκομειακής
νοσηλείας έπρεπε να έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
1. Αναφορικά με το φύλο των ασθενών, ο λόγος των ανδρών προς τις γυναίκες
έπρεπε να είναι 1,35.
2. Η μέση ηλικία των ασθενών έπρεπε να είναι άνω των 65 ετών και η απόκλιση με
το δείγμα της κατ’ οίκον νοσηλείας δεν έπρεπε να ξεπερνά τα 3 έτη.
3. Η ποσοστιαία κατανομή των ασθενών της νοσοκομειακής νοσηλείας σε κάθε
κατηγορία νεοπλασματικής πάθησης1 δεν έπρεπε να αποκλίνει περισσότερο από
3% σε σχέση με την αντίστοιχη κατανομή των ασθενών της κατ’ οίκον
νοσηλείας.
4. Οι ασθενείς έπρεπε να πάσχουν από κακοήθη νεοπλάσματα σταδίου ΙΙΙ ή IV με
βάση το σύστημα ταξινόμησης TNM (Tumor, Node, Metastasis).
5. Αναφορικά με τον ιστολογικό βαθμό κακοήθειας (ΙΒΚ), τα καρκινικά κύτταρα
των ασθενών έπρεπε να παρουσιάζουν μέτριο ή χαμηλό βαθμό διαφοροποίησης.
6. Το επίπεδο ικανότητας των ασθενών, το οποίο εκτιμήθηκε από τους
επαγγελματίες υγείας (ιατρούς) έπρεπε να είναι χαμηλότερο από 40% με βάση
την κλίμακα Karnofsky.
7. Τέλος, έπρεπε να είχε εξαντληθεί κάθε συμβατική ή καθιερωμένη δραστική
θεραπεία στους ασθενείς και να μην υπήρχε δυνατότητα εφαρμογής
πειραματικής θεραπείας.

7.2.2 Μέθοδος οικονομικής ανάλυσης

Η μέθοδος οικονομικής ανάλυσης που χρησιμοποιήθηκε ήταν η ανάλυση κόστους

συγκρίνοντας το κόστος της παρεχομένης ανακουφιστικής φροντίδας σε ασθενείς που
λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλεία με το αντίστοιχο κόστος της παρεχομένης φροντίδας σε
ασθενείς που κατ’ οίκον νοσηλείας με το κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου. Η οπτική γωνία της μελέτης είναι
από την πλευρά της κοινωνίας, συνεκτιμώντας το συνολικό κόστος της παρεχόμενης

1
Όμοια με το δείγμα των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας, τα κακοήθη νεοπλάσματα των
ασθενών της νοσοκομειακής νοσηλείας ομαδοποιήθηκαν σε πέντε κύριες κατηγορίες: α)
κακοήθη νεοπλάσματα του αναπνευστικού συστήματος, β) καρκίνος του μαστού, γ) κακοήθη
νεοπλάσματα του πεπτικού συστήματος, δ) κακοήθη νεοπλάσματα των ουρογεννητικών οργάνων
και ε) κακοήθη νεοπλάσματα του λεμφικού και αιμοποιητικού ιστού

95
φροντίδας για τρεις μήνες, ανεξάρτητα από τον φορέα που επωμίζεται τις επιμέρους
κατηγορίες κόστους.

Η σύγκριση του κόστους της κατ’ οίκον και της νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών
με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου περιλαμβάνει τα ακόλουθα είδη κόστους:
 το άμεσο υγειονομικό κόστος της παρεχόμενης φροντίδας υγείας των ασθενών
 την απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών / συνοδών των ασθενών

Πιο αναλυτικά το υγειονομικό κόστος της παρεχόμενης φροντίδας υπολογίστηκε για ένα
διάστημα τριών μηνών. Αναφορικά με την ομάδα των ασθενών που νοσηλεύονταν στο
νοσοκομείο το υγειονομικό κόστος αφορούσε το σύνολο των ημερών νοσοκομειακής
νοσηλείας στο διάστημα των τριών μηνών. Αναφορικά με την ομάδα των ασθενών που
λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία το υγειονομικό κόστος αφορούσε το σύνολο των
επισκέψεων κατ’ οίκον νοσηλείας που πραγματοποιήθηκαν στους ασθενείς στο διάστημα
των τριών μηνών. Επιπρόσθετα, δεδομένου ότι η νοσοκομειακή νοσηλεία είναι σε
ορισμένες περιπτώσεις αναπόφευκτη λόγω της επιβάρυνσης της κατάστασης του ασθενή,
συμπεριλήφθηκε και το υγειονομικό κόστος των ημερών νοσηλείας των ασθενών της
κατ’ οίκον νοσηλείας στο νοσοκομείο ώστε να υπολογιστεί το συνολικό υγειονομικό
κόστος της παρεχομένης φροντίδας υγείας στο διάστημα των τριών μηνών.

7.2.3 Το κόστος του υγειονομικού τομέα

Όπως αναφέρθηκε στο κόστος που επιβαρύνει τον υγειονομικό τομέα περιλαμβάνονται
διάφορα είδη μεταβλητού κόστους όπως οι εργαστηριακές εξετάσεις των ασθενών, το
φαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό που καταναλώνεται κτλ. αλλά και όλα τα είδη
σταθερού κόστους ή παγίων δαπανών.

α) Κόστος προσωπικού

Ο υπολογισμός του κόστους του προσωπικού της Υ.Ν.Σ. περιγράφηκε αναλυτικά στην
ενότητα 7.1.3 α.

Στο Νοσηλευτικό τμήμα Γ1 του Αντικαρκινικού Ογκολογικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ο

Άγιος Σάββας» απασχολείται το παρακάτω νοσηλευτικό προσωπικό:
- 1 Προϊσταμένη Νοσηλεύτρια Τεχνολογικής Εκπαίδευσης

96
 - 12 Νοσηλεύτριες, εκ των οποίων 2 είναι Πανεπιστημιακές Εκπαίδευσης, 4 είναι
Τεχνολογικής Εκπαίδευσης και 6 είναι Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης

Αναφορικά με το ιατρικό προσωπικό, απασχολούνται μόνιμα 2 ειδικευόμενοι ιατροί, ενώ

δεδομένου ότι στο τμήμα νοσηλεύονται ασθενείς που ανήκουν σε διάφορες κλινικές (Α΄
Παθολογική, Β’ Παθολογική, Γαστρεντερολογική, Αιματολογική κλπ), οι Διευθυντές και
οι Επιμελητές των κλινικών επισκέπτονται καθημερινά τους ασθενείς του τμήματος που
ανήκουν στην κλινική τους.

Ο υπολογισμός του κόστους του νοσηλευτικού και του μόνιμου ιατρικού προσωπικού
βασίστηκε στην εκτίμηση του συνολικού ετήσιου κόστους του προσωπικού ενώ ως βάση
για την κατανομή του χρησιμοποιήθηκε ο ετήσιος αριθμός ημερών νοσηλείας του
Νοσηλευτικού τμήματος Γ1 κατά το έτος 2010. Ειδικά, για το ανώτερο ιατρικό
προσωπικό, το κόστος ανά ημέρα νοσηλείας για κάθε ασθενή, υπολογίστηκε
επιμερίζοντας τις αμοιβές των Διευθυντών και Επιμελητών της κλινικής που ανήκει ο
κάθε ασθενής στις ημέρες νοσηλείας που πραγματοποιούνται στη συγκεκριμένη κλινική.

β) Εργαστηριακές εξετάσεις

Το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων που διενεργούνται στους ασθενείς

επιμερίστηκε στον αριθμό των επισκέψεων κατ’ οίκον νοσηλείας ή των ημερών
νοσοκομειακής νοσηλείας αντίστοιχα, προκειμένου να υπολογιστεί το κόστος
εργαστηριακών εξετάσεων ανά ημέρα νοσηλείας.

γ) Κόστος φαρμακευτικού και υγειονομικού υλικού

Το κόστος φαρμάκων υγειονομικού υλικού υπολογίστηκε για κάθε ασθενή με βάση την
κατανάλωση που ορίζει η φαρμακευτική του αγωγή και στη συνέχεια επιμερίστηκε στον
αριθμό των επισκέψεων κατ’ οίκον νοσηλείας ή των ημερών νοσοκομειακής νοσηλείας
αντίστοιχα, προκειμένου να υπολογιστεί το κόστος φαρμάκων υγειονομικού υλικού ανά
ημέρα νοσηλείας.

97
 δ) Κόστος υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων (Overheads)

Ο υπολογισμός του κόστους των υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων της Υ.Ν.Σ.
περιγράφηκε αναλυτικά στην ενότητα 7.1.3δ. Στον Πίνακα 7.2.1 φαίνονται τα είδη των
δεδομένων που απαιτείται να συλλεχθούν για τον υπολογισμό του κόστους των
υποστηρικτικών υπηρεσιών και των παγίων καθώς και η βάση κατανομής τους ενώ στον
Πίνακα 7.2.2 φαίνεται ο τρόπος υπολογισμού τους (Drummond, 1998). Στη συνέχεια
αναφέρονται οι βασικότερες από τις υποθέσεις που έγιναν στη συγκεκριμένη μελέτη για
να διαμορφωθεί το πρότυπο κατανομής.

Πίνακας 7.2.1: Στοιχεία υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων (Overheads) για το

Νοσηλευτικό τμήμα Γ1 και η βάση κατανομής τους

Ετήσιο Άμεσο Μονάδες Τετραγωνικά Ετήσιες Βάση

Κόστος (€) Παραγόμενου Μέτρα (μ2) Εργατοώρες Κατανομής
Προϊόντος
Γενικά Τμήματα/
Έξοδα
Διοίκηση Εργατοώρες
Τεχνική Υπηρεσία μ2
Νοσηλευτική
Εργατοώρες
Διοίκηση
Καθαριότητα μ2
Κόστος επιστασίας μ2
Κόστος διατροφής Ημέρες
νοσηλείας
Κόστος ιματισμού Ημέρες
νοσηλείας
Κόστος ηλεκτρικού
μ2
ρεύματος
Κόστος θέρμανσης μ2
Κόστος κατανάλωσης
νερού μ2
Κόστος χρήσης μ2

98
τηλεφώνου
Νοσηλευτικά
Τμήματα
Νοσηλευτικό τμήμα
Γ1
Υπόλοιπα Τμήματα
Σύνολο Νοσοκομείου

 Το κόστος των υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων (Overheads) του

Νοσηλευτικού τμήματος Γ1 περιλαμβάνει όλα τα είδη κόστους που αναφέρθηκαν
στην Υ.Ν.Σ. εκτός από το κόστος μετακινήσεων που δεν υφίσταται στην περίπτωση
της νοσοκομειακής νοσηλείας. Αντίθετα περιλαμβάνει το κόστος ιματισμού και
διατροφής που δεν υπολογίστηκαν στην Υ.Ν.Σ.

 Το κόστος ιματισμού κατανεμήθηκε με βάση τις ημέρες νοσηλείας που

πραγματοποιούνται σε κάθε τμήμα.

 Ομοίως το κόστος διατροφής κατανεμήθηκε με βάση τις ημέρες νοσηλείας που

πραγματοποιούνται ε κάθε τμήμα του νοσοκομείου.

 Όλα τα υπόλοιπα είδη κόστους κατανεμήθηκαν με τον ίδιο τρόπο που αναλύθηκε
στην ενότητα 7.1.3.

Με βάση όσα αναφέρθηκαν παραπάνω ο υπολογισμός των γενικών εξόδων θα

συμπεριλαμβάνει τα παρακάτω είδη κόστους:
Πίνακας 7.2.2: Υπολογισμός υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων για το
Νοσηλευτικό τμήμα Γ1: Μέθοδος Άμεσης Κατανομής

Ετήσιο Κόστος υποστηρικτικών Υπηρεσιών και παγίων για το Νοσηλευτικό τμήμα Γ1.=
Μερίδιο Κόστους Διοίκησης + Μερίδιο Κόστους Τεχνικής Υπηρεσίας + Μερίδιο Κόστους
Νοσηλευτικής Διοίκησης + Μερίδιο Κόστους Καθαριότητας + Μερίδιο Κόστους Επιστασίας
+ Μερίδιο Κόστους διατροφής + Μερίδιο Κόστους ιματισμού + Μερίδιο Κόστους
ηλεκτρικού ρεύματος + Μερίδιο Κόστους θέρμανσης + Μερίδιο Κόστους κατανάλωσης
νερού + Μερίδιο Κόστους χρήσης τηλεφώνου

99
ε) Το κόστος ευκαιρίας

Το κόστος ευκαιρίας του κτηρίου υπολογίστηκε με βάση την αντικειμενική αξία

μισθώματος της Υ.Ν.Σ. ή του Νοσηλευτικού τμήματος Γ1. Η αξία εκτιμάται με βάση την
τιμή μισθώματος που προβλέπεται από το Υπουργείου Οικονομικών ανά τετραγωνικό, με
βάση το οικοδομικό τετράγωνο, τον όροφο, τις προσόψεις και την παλαιότητα του
κτηρίου.

7.2.4 Η απώλεια παραγωγικότητας

Δεδομένης της ηλικίας των ασθενών και της βαρύτητας της κλινικής κατάστασης τους,
δεν εργάζονται και επομένως η απώλεια παραγωγικότητας έχει νόημα να μελετηθεί
μόνο για τους φροντιστές των ασθενών που λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλεία και τους
συνοδούς των ασθενών που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο.

Όπως αναφέρθηκε, για τη συλλογή των στοιχείων που αφορούν την απώλεια
παραγωγικότητας των φροντιστών των ασθενών που λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλεία
σχεδιάστηκε ένα κατάλληλο ερωτηματολόγιο με σκοπό να συλλεχθούν στοιχεία που
μπορούν να αποδοθούν σε οικονομικούς όρους. Το ίδιο ερωτηματολόγιο διαμορφώθηκε
ανάλογα και χρησιμοποιήθηκε για τη συλλογή των στοιχείων που αφορούν την απώλεια
παραγωγικότητας των συνοδών των ασθενών που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο. Και οι
δύο μορφές του ερωτηματολογίου παρατίθενται στο Παράρτημα.

Οι βασικές ερωτήσεις αναφέρονταν στον αριθμό των ωρών που ο ασθενής και κυρίως ο
φροντιστής/συνοδός του απουσίασε από την εργασία του τις ημέρες κατά τη διάρκεια
του τελευταίου μήνα για λόγους που σχετίζονται με την κατάσταση της υγείας του
ασθενή. Συγκεκριμένα, υπολογίστηκε το μηνιαίο κόστος της απώλειας παραγωγικότητας
των φροντιστών των ασθενών που λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλείας και των συνοδών
των ασθενών που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο. Όπως αναφέρθηκε στην ενότητα 7.1.4,
η μηνίαια απώλειας παραγωγικότητας που οφείλεται στην απουσία των
φροντιστών/συνοδών υπολογίστηκε με βάση τον τύπο:

Μηνιαία Απώλεια Παραγωγικότητας =

Απολεσθείσες εργατοημέρες * κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εισόδημα/ εργατοημέρα1

100
1
Το κατά κεφαλή ακαθάριστο εθνικό εισόδημα αφορά το έτος 2010 και ο προκειμένου
να υπολογιστεί ανά εργατοημέρα, διαιρείται δια 250 με την παραδοχή ότι ένα άτομο
εργάζεται 5 ημέρες την εβδομάδα για 50 εβδομάδες το χρόνο.

7.3 Εκτίμηση της ικανοποίησης των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες κατ’
οίκον νοσηλείας

Το τρίτο σκέλος της μελέτης αφορά στην εκτίμηση του βαθμού ικανοποίησης των
ασθενών από τις υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας. Ο βαθμός ικανοποίησης των ασθενών
από τις παρεχόμενες υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας, εκτιμήθηκε για το σύνολο του
μελετώμενου πληθυσμού της κατ’ οίκον νοσηλείας (134 ασθενείς). Για την εκτίμηση της
ικανοποίησης των ασθενών που λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλεία από τις παρεχόμενες
υπηρεσίες χρησιμοποιήθηκε ένα ειδικό ερωτηματολόγιο, το Home Care Client
Satisfaction Instrument -Revised (HCCSI-R), σχεδιασμένο από την Westra (1995). Το
συγκεκριμένο ερωτηματολόγιο, μετά από λήψη άδειας από τους δημιουργούς
μεταφράστηκε στην ελληνική γλώσσα και πραγματοποιήθηκε αντίστροφη μετάφραση
στην αγγλική γλώσσα για την επιβεβαίωση της σωστής μετάφρασης του
ερωτηματολογίου. Η μεταφρασμένη στα ελληνικά εκδοχή του ερωτηματολογίου
παρατίθεται στο Παράρτημα. Το ερωτηματολόγιο είναι ελεγμένο για την εγκυρότητα και
την αξιοπιστία του.

Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνει συνολικά 15 ερωτήσεις εκ των οποίων οι 12

αξιολογούνται με μια 5-βάθμια κλίμακα Likert από πολύ δυσαρεστημένος/η έως πολύ
ικανοποιημένος/η και αποδίδουν μια συνολική βαθμολογία. Οι τρεις τελευταίες
ερωτήσεις μετρούν τη συνολική ικανοποίηση των ασθενών από τις παρεχόμενες
υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας και αξιολογούνται με μια 10-βάθμια κλίμακα.

Το ερωτηματολόγιο περιλαμβάνεις έξι ερωτήσεις που αφορούν άμεσα στο προσωπικό

μέσω των οποίων εκτιμάται η ικανοποίηση των ασθενών από: α) τη διάθεση και την
προθυμία του προσωπικού (Ερώτηση 1), β) την προσοχή και το ενδιαφέρον του
προσωπικού στις ανησυχίες του ασθενή σχετικά με την κατάσταση του (Ερώτηση 2), γ)
την εμπιστοσύνη που εμπνέει το προσωπικό (Ερώτηση 3), δ) το σεβασμό με τον οποίο
συμπεριφέρεται το προσωπικό στους ασθενείς (Ερώτηση 4), ε) τη γνώση του
προσωπικού για τα προβλήματα υγείας του ασθενή (Ερώτηση 5) και την ανταπόκριση
του προσωπικού στις ανησυχίες των ασθενών (Ερώτηση 10). Επιπρόσθετα, υπάρχουν

101
ερωτήσεις που αφορούν στην ικανοποίηση των ασθενών από την οργάνωση των
παρεχόμενων υπηρεσιών και εκτιμούν α) τη δυνατότητα επιλογών των ασθενών στο
πλάνο της φροντίδας τους (Ερώτηση 6), β) την ενημέρωση που έχουν οι ασθενείς από την
υπηρεσία κατ’ οίκον νοσηλείας για το άτομο με το οποίο πρέπει να επικοινωνείτε όταν
έχετε κάποιο πρόβλημα ή απορία (Ερώτηση 8,) γ) τη δυνατότητα χρονικού
προγραμματισμού του πλάνου φροντίδας τους (Ερώτηση11) και δ) τη δυνατότητα
σταθερότητας του προσωπικού που φροντίζει τον ασθενή (Ερώτηση 12). Επιπλέον
εκτιμάται η ικανοποίηση των ασθενών από την ασφάλεια που αισθάνονται κατά την
παροχή φροντίδας στο σπίτι (Ερώτηση 7) και η ανταπόκριση των παρεχόμενων
υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας στις ανάγκες τους (Ερώτηση 9).

Αναφορικά με τις ερωτήσεις συνολικής ικανοποίησης, αυτές εκτιμούν α) την

ικανοποίηση των ασθενών με την ικανότητα ανταπόκρισης της υπηρεσίας κατ' οίκον
νοσηλείας στις προσδοκίες τους (Ερώτηση 13), β) την ικανοποίηση των ασθενών με τη
συνολική φροντίδα που τους παρέχεται (Ερώτηση 14) και γ) την πιθανότητα να
συστήσουν οι ασθενείς τη συγκεκριμένη υπηρεσία κατ’ οίκον νοσηλείας σε άλλους
(Ερώτηση 15).

7.4 Στατιστική επεξεργασία

Η στατιστική επεξεργασία των δεδομένων έγινε με τη χρήση του στατιστικού πακέτου

IBM SPSS 19.0 (Statistical Package for Social Sciences). Η στατιστική ανάλυση
περιελάμβανε τα εξής:

(α) Μονομεταβλητή ανάλυση

Χρησιμοποιήθηκε περιγραφική στατιστική για τη μελέτη της κατανομής των τιμών
καθεμιάς μεταβλητής χωριστά και ανεξάρτητα από τις άλλες. Οι κατηγορικές μεταβλητές
(φύλο, επίπεδο εκπαίδευσης, νεοπλασματική νόσος, στάδιο καρκίνου, βαθμός
διαφοροποίησης καρκινικών κυττάρων, επίπεδο ικανότητας- Karnofsky, απαντήσεις στο
ερωτηματολόγιο HCCSI-R ) παρουσιάζονται ως απόλυτη και σχετική συχνότητα, ενώ οι
ποσοτικές μεταβλητές (ηλικία, κόστος νοσηλείας, ημέρες απουσίας από την εργασία
φροντιστών/συνοδών των ασθενών, ημέρες απασχόλησης οικιακής βοηθού)
παρουσιάζονται ως μέση τιμή, τυπική απόκλιση, διάμεσος, ενδοτεταρτημοριακό εύρος,
ελάχιστη τιμή και μέγιστη τιμή.

102
(β) Διμεταβλητή ανάλυση
Το υγειονομικό κόστος της νοσηλείας και η απώλεια παραγωγικότητας των
φροντιστών/συνοδών των ασθενών συσχετίστηκαν με τον τόπο παροχής της νοσηλείας
(κατ’ οίκον ή νοσοκομειακή) καθώς και με τα δημογραφικά (φύλο, ηλικία) και κλινικά
τους χαρακτηριστικά (νεοπλασματική νόσος, στάδιο, βαθμός διαφοροποίησης, επίπεδο
ικανότητας-Karnofsky). Μετά από έλεγχο κανονικότητας (έλεγχος Kolmogorov-
Smirnov) των ποσοτικών μεταβλητών, βρέθηκε πως ακολουθούν την κανονική
κατανομή, οπότε εφαρμόστηκαν παραμετρικοί στατιστικοί έλεγχοι. Συγκεκριμένα: α)
όταν η συσχέτιση αφορούσε διχότομες κατηγορικές μεταβλητές (π.χ. φύλο) με μια
ποσοτική μεταβλητή εφαρμόστηκε ο έλεγχος t (t-test), β) όταν η συσχέτιση αφορούσε
κατηγορικές μεταβλητές με περισσότερες από δύο κατηγορίες (π.χ. νεοπλασματική
νόσος) με μια ποσοτική μεταβλητή εφαρμόστηκε η ανάλυση διασποράς (analysis of
variance, ANOVA), γ) όταν η συσχέτιση αφορούσε διατάξιμες μεταβλητές (π.χ. επίπεδο
ικανότητας-Karnofsky) εφαρμόστηκε ο συντελεστής συσχέτισης Spearman και δ) όταν η
συσχέτιση αφορούσε ποσοτικές μεταβλητές (ηλικία) εφαρμόστηκε ο συντελεστής
συσχέτισης Pearson.

Αναφορικά με τις απαντήσεις των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας σχετικά με την
ικανοποίηση τους από τις παρεχόμενες υπηρεσίες, πραγματοποιήθηκαν συσχετίσεις με
τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ασθενών και συγκεκριμένα το φύλο, την ηλικία
και το επίπεδο εκπαίδευσής τους. Για τις συσχετίσεις με το φύλο εφαρμόστηκε ο
έλεγχος t, για τις συσχετίσεις με την ηλικία εφαρμόστηκε ο συντελεστής συσχέτισης
Pearson και για τις συσχετίσεις με το επίπεδο εκπαίδευσης των ασθενών εφαρμόστηκε η
ανάλυση διασποράς.

7.5. Ηθικά θέματα

Η παρούσα μελέτη δεν εμπεριέχει ηθικά θέματα που αφορούν την υγεία των
συμμετεχόντων ασθενών. Η διεξαγωγή της μελέτης και η συλλογή των στοιχείων έγινε
μετά από έγκριση από τις επιστημονικές επιτροπές των νοσοκομείων ενώ η
συμπλήρωση των ερωτηματολογίων από τους ασθενείς έγινε με την γραπτή συναίνεση
τους και έπειτα από ενημέρωση τους για το σκοπό της μελέτης. Η συμπλήρωση των
ερωτηματολογίων ήταν ανώνυμη και εμπιστευτική, σύμφωνα με τις αρχές για την
προστασία του απορρήτου των προσωπικών δεδομένων.

103
8.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

8.1 Το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας

8.1.1 Ανάλυση του υπό μελέτη πληθυσμού

Ο μελετώμενος πληθυσμός αποτελούνταν από τους 134 ασθενείς που έπασχαν από
κακοήθη νεοπλάσματα και ελάμβαναν κατ’ οίκον φροντίδα από την Υπηρεσία
Νοσηλείας στο Σπίτι (Υ.Ν.Σ.) του Ειδικού Αντικαρκινικού Νοσοκομείου Πειραιά
«ΜΕΤΑΞΑ».

Α) Φύλο
Από το σύνολο των 134 ασθενών, που αποτέλεσαν τον πληθυσμό της μελέτης, το 53,7%
(n=72) ήταν άνδρες, ενώ το υπόλοιπο 46,3% (n= 62) ήταν γυναίκες.

Β) Ηλικία
Στον πίνακα 8.1.1 παρουσιάζονται οι τιμές των κυριότερων παραμέτρων θέσης (μέση
τιμή, διάμεση τιμή) και διασποράς (σταθερή απόκλιση, ελάχιστη τιμή, μέγιστη τιμή,
ενδοτεταρτημοριακό εύρος) της ηλικιακής κατανομής των ασθενών ανάλογα με το φύλο
τους και στο σύνολο τους. Η μέση ηλικία του συνόλου των ασθενών ήταν 69,4 έτη.
Αναλυτικά, η μέση ηλικία των ανδρών του μελετώμενου πληθυσμού ήταν 68,3 έτη ενώ η
μέση ηλικία των γυναικών ήταν 70,7 έτη.

Πίνακας 8.1.1: Παράμετροι θέσης και διασποράς της ηλικιακής κατανομής των 134
ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας (Υ.Ν.Σ., 2010)
Παράμετρος Άνδρες Γυναίκες Σύνολο
Μέση τιμή 68,3 70,7 69,4
Τυπική απόκλιση 7,6 9,2 8,4
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 66,5 έως 70 68,4 έως 73 68 έως 70,8
Διάμεσος 68 72 70
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 9,5 13 12
Ελάχιστη τιμή 46 48 46
Μέγιστη τιμή 88 92 92
n 72 62 134

104
Εικόνα 8.1.1: Κατανομή των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας ανάλογα με την ηλικία
τους

Γ) Επίπεδο εκπαίδευσης
Στον Πίνακα 8.1.2 φαίνεται η κατανομή των ασθενών ανάλογα με το επίπεδο της
εκπαίδευσης τους. Το 56% (n=75) ήταν απόφοιτοι Δημοτικού ή Γυμνασίου, το 27,6%
(n=37) ήταν απόφοιτοι Λυκείου ή Τεχνικής σχολής, 9,7% (n=13) ήταν απόφοιτοι ΤΕΙ ή
Πανεπιστημίου και το υπόλοιπο 6,7% (n=9) δήλωσαν αγράμματοι.

Πίνακας 8.1.2: Κατανομή των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας ανάλογα με το επίπεδο
εκπαίδευσης τους
Εκπαιδευτικό επίπεδο Απόλυτη Συχνότητα (n) Σχετική συχνότητα (%)

Αγράμματος/η 9 6,7
Δημοτικό/ Γυμνάσιο 75 56,0
Λύκειο/ Τεχνική σχολή 37 27,6
ΤΕΙ/ Πανεπιστήμιο 13 9,7
ΣΥΝΟΛΟ 134 100

Δ) Νόσος
Στον Πινάκα 8.1.3 φαίνεται η κατανομή των ασθενών ανάλογα με τη νεοπλασματική
νόσο από την οποία έπασχαν. Τα κακοήθη νεοπλάσματα από τα οποία έπασχαν οι
ασθενείς του μελετώμενου πληθυσμού ομαδοποιήθηκαν με βάση την εντόπιση τους σε
πέντε βασικές ομάδες. Από το σύνολο του μελετώμενου πληθυσμού το 21,6% (n= 29)
των ασθενών έπασχαν από κακοήθη νεοπλάσματα του πεπτικού συστήματος και το

105
20,9% (n=28) έπασχαν από κακοήθη νεοπλάσματα του λεμφικού και αιμοποιητικού
ιστού. Ακολουθούν οι ασθενείς που έπασχαν από κακοήθη νεοπλάσματα του
αναπνευστικού συστήματος με ποσοστό 19,4% (n=26), οι ασθενείς που έπασχαν από
καρκίνο του μαστού με ποσοστό 16,4% (n=22) και οι ασθενείς που έπασχαν από
κακοήθη νεοπλάσματα των ουρογεννητικών οργάνων με ποσοστό 15,7% (n=21). Το
υπόλοιπο 6% (n=8) των ασθενών έπασχαν από κάποια άλλο κακοήθες νεόπλασμα.

Πίνακας 8.1.3: Κατανομή των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας ανάλογα με το είδος
της νεοπλασματικής τους νόσου
Νεοπλασματική νόσος Απόλυτη Συχνότητα (n) Σχετική Συχνότητα (%)
Ca αναπνευστικού συστήματος 26 19,4
Ca μαστού 22 16,4
Ca πεπτικού συστήματος 29 21,6
Ca ουρογεννητικών οργάνων 21 15,7
Ca λεμφικού & αιμοποιητικού 28 20,9
ιστού
Άλλο 8 6,0

8.1.2. Το υγειονομικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας

8.1.2.1. Αριθμός επισκέψεων

Συνολικά για τους 134 ασθενείς που παρακολουθούνταν από την Υ.Ν.Σ. κατά το έτος
2010 πραγματοποιήθηκαν 4032 κατ’ οίκον επισκέψεις από το νοσηλευτικό προσωπικό
της υπηρεσίας. Ο μέσος αριθμός επισκέψεων ανά ασθενή ανά μήνα ήταν 2,6. Στον
Πίνακα 8.1.4 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς του αριθμού
επισκέψεων ανά ασθενή ανά μήνα.

106
Πίνακας 8.1.4: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής των μηνιαίων
επισκέψεων κατ’ οίκον νοσηλείας ανά ασθενή (Υ.Ν.Σ., 2010)
Παράμετρος Αριθμός επισκέψεων/μήνα
Μέση τιμή 2,6
Τυπική απόκλιση 1,1
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 2,2 έως 2,9
Διάμεσος 2
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 2
Ελάχιστη τιμή 1
Μέγιστη τιμή 4

8.1.2.2. Το κόστος του προσωπικού

Όπως προαναφέρθηκε, στην Υ.Ν.Σ. απασχολούνται συνολικά 5 άτομα, εκ των οποίων 4

(συμπεριλαμβανομένης της προϊσταμένης) πραγματοποιούν τις επισκέψεις στους
ασθενείς ενώ ένα άτομο εκτελεί καθήκοντα γραμματειακής υποστήριξης.

Οι συνολικές αποδοχές για το έτος 2010 αλλά και το κόστος προσωπικού ανά επίσκεψη
απεικονίζεται στον Πίνακα 8.1.5. Προκειμένου να υπολογιστεί το κόστος του
προσωπικού ανά επίσκεψη κατ’ οίκον νοσηλείας, το σύνολο των αποδοχών του
προσωπικού διαιρέθηκε με τον συνολικό αριθμό των επισκέψεων που
πραγματοποιήθηκαν κατά το έτος 2010 (4032 επισκέψεις).

Πίνακας 8.1.5: Συνολικό κόστος προσωπικού Υ.Ν.Σ. ανά επίσκεψη κατ’ οίκον
νοσηλείας(2010)

Κόστος (€)
Σύνολο μικτών αποδοχών έτους 20101 86.749
Κόστος προσωπικού ανά επίσκεψη κατ’ οίκον
21,5
νοσηλείας

1
Σημειώνεται ότι στις ετήσιες αποδοχές συμπεριλαμβάνονται οι μικτοί μισθοί και τα
επιδόματα που λαμβάνει το προσωπικό ετησίως.

107
8.1.2.3.Το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων

Όπως προαναφέρθηκε, οι ασθενείς που παρακολουθούνται από την Υ.Ν.Σ. υποβάλλονται

συστηματικά σε αιματολογικό, βιοχημικό έλεγχο, καθώς και έλεγχο καρκινικών
δεικτών. Στον Πίνακα 8.1.6 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς
του κόστους των εργαστηριακών εξετάσεων ανά επίσκεψη κατ’ οίκον νοσηλείας.

Πίνακας 8.1.6: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους των
εργαστηριακών εξετάσεων ανά επίσκεψη κατ’ οίκον νοσηλείας (Υ.Ν.Σ., 2010)
Παράμετρος Κόστος (€)
Μέση τιμή 45,9
Τυπική απόκλιση 8,6
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 44,4 έως 47,4
Διάμεσος 47,6
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 4
Ελάχιστη τιμή 23,4
Μέγιστη τιμή 77,4

8.1.2.4. Το κόστος των φαρμάκων και του υγειονομικού υλικού

Το φαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό που χορηγούταν στους ασθενείς της Υ.Ν.Σ.
περιελάμβανε κυρίως αναλγητικά φάρμακα και οπιούχα για τον έλεγχο του πόνου,
συμπληρώματα διατροφής, υλικό για την περιποίηση κατακλίσεων κ.α. Δεδομένου ότι το
κόστος των οπιούχων κυρίως φαρμάκων που χορηγούνταν για την ανακούφιση του
πόνου είναι ιδιαίτερα υψηλό παρατηρήθηκε σημαντική διαφορά του κόστους φαρμάκων
υγειονομικού υλικού για τους ασθενείς που λαμβάνουν οπιούχα φάρμακα σε σχέση με το
αντίστοιχο κόστος για τους ασθενείς που δεν λαμβάνουν οπιούχα φάρμακα.

Στον Πίνακα 8.1.7 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς του
κόστους φαρμάκων υγειονομικού υλικού ανά επίσκεψη κατ’ οίκον νοσηλείας για τις δύο
ομάδες ασθενών και για το σύνολο του υπό μελέτη πληθυσμού.

108
 Πίνακας 8.1.7: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους
φαρμάκων υγειονομικού υλικού ανά επίσκεψη κατ’ οίκον νοσηλείας (Υ.Ν.Σ., 2010)
Κόστος /επίσκεψη Κόστος /επίσκεψη για Κόστος /επίσκεψη για
Παράμετρος για τους ασθενείς που τους ασθενείς που δεν το σύνολο των
λαμβάνουν οπιούχα (€) λαμβάνουν οπιούχα (€) ασθενών (€)
Μέση τιμή 46,7 7,6 26,9
Τυπική απόκλιση 23 3,8 25,5
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 41 έως 52,3 6,8 έως 8,7 22,6 έως 31,3
Διάμεσος 41,9 9,2 13,7
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 39,5 6,7 32,8
Ελάχιστη τιμή 10,5 1,7 1,7
Μέγιστη τιμή 96 13,7 96
n 66 68 134

8.1.2.5. Το κόστος των υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων

Ο τρόπος υπολογισμού των υποστηρικτικών υπηρεσιών και των παγίων αναπτύχθηκε

στο μεθοδολογία. Με βάση τις παραδοχές που αναλύθηκαν και την μεθοδολογία που
ακολουθήθηκε το κόστος αυτό για την Υ.Ν.Σ. υπολογίζεται εάν αντικατασταθούν οι
παράμετροι που αναφέρονται στον Πίνακα 7.1 με τα στοιχεία που αναφέρονται στον
Πίνακα 8.1.8.

Πίνακας 8.1.8: Στοιχεία υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων (Overheads) για την
Υ.Ν.Σ. και η βάση κατανομής τους (2010)
Ετήσιο Άμεσο Μονάδες Τετραγωνικά Ετήσιες Βάση
Κόστος (€) Παραγόμενου Μέτρα (μ2) Εργατοώρες Κατανομής
Προϊόντος
Γενικά Τμήματα/
Έξοδα
Διοίκηση 2.653.877 255.360 Εργατοώρες
Τεχνική Υπηρεσία 628.663 63.360 μ2
Νοσηλευτική
83.724 9.600 Εργατοώρες
Διοίκηση

109
Καθαριότητα 884.626 46.140 μ2
Κόστος επιστασίας 156.556 μ2
Κόστος ηλεκτρικού 384.061
μ2
ρεύματος
Κόστος θέρμανσης 193.801
μ2

Κόστος κατανάλωσης 61.950

νερού μ2
Κόστος χρήσης 163.947
μ2
τηλεφώνου
Κόστος μετακινήσεων Επισκέψεις
6.054 κατ’ οίκον
νοσηλείας
Νοσηλευτικά
Τμήματα
Υπηρεσία Νοσηλείας
40321 33 9.600
στο Σπίτι
Υπόλοιπα Τμήματα 21.842 1.739.520
Σύνολο Νοσοκομείου 21.875 1.749.120

1
Ως παραγόμενο προϊόν της Υ.Ν.Σ. είναι οι επισκέψεις κατ’ οίκον νοσηλείας που
πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους 2010.

Σημειώνεται πως το κόστος για τις μετακινήσεις αναφέρεται στο συνολικό ετήσιο
κόστος καυσίμων και συντήρησης των τριών αυτοκινήτων που ανήκουν στην Υπηρεσία
Νοσηλείας στο Σπίτι, τα οποία χρησιμοποιεί το νοσηλευτικό προσωπικό για να
πραγματοποιήσει τις επισκέψεις στα σπίτια των ασθενών.

Όπως προαναφέρθηκε για τον επιμερισμό των συγκεκριμένων εξόδων επιλέχθηκε η

μέθοδος της «ευθείας» κατανομής όπως αυτή απεικονίζεται παρακάτω στον Πίνακα
8.1.9, για την κατανομή των περισσότερων υπηρεσιών και παγίων που αναγράφονται
στον παραπάνω πίνακα.

110
Πίνακας 8.1.9: Υπολογισμός κόστους υποστηρικτικών υπηρεσιών & παγίων για την
Υ.Ν.Σ.: Μέθοδος Ευθείας Κατανομής (2010)
Ετήσιο Κόστος υποστηρικτικών Υπηρεσιών και παγίων για την Υ.Ν.Σ.= Μερίδιο
Κόστους Διοίκησης + Μερίδιο Κόστους Τεχνικής Υπηρεσίας + Μερίδιο Κόστους
Νοσηλευτικής Διοίκησης + Μερίδιο Κόστους Καθαριότητας + Μερίδιο Κόστους
Επιστασίας + Μερίδιο Κόστους ηλεκτρικού ρεύματος + Μερίδιο Κόστους θέρμανσης +
Μερίδιο Κόστους κατανάλωσης νερού + Μερίδιο Κόστους χρήσης τηλεφώνου + Κόστος
μετακινήσεων

= (9.600/1.749.120) * 2.653.876 + (33/21.875) * 628.663 + (9.600/1.749.120) *83.724 +

(33/21.875) * 884.625 + (33/21.875) * 156.556 + (33/21.875) * 384.061 + (33/21.875) *
193.801 + (33/21.875) * 61.950 + (33/21.875) * 163.947 + 6.054

= 14.566 + 948 + 460 + 1335 + 236 + 579 + 292 + 93 + 247 + 6.054 = € 24.811

Κόστος υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων ανά επίσκεψη κατ’ οίκον νοσηλείας=
24.811/4032 = € 6,2

8.1.2.6. Κόστος ευκαιρίας

Όπως αναφέρθηκε, το κόστος ευκαιρίας του κτηρίου θα υπολογιστεί με βάση την αξία
μισθώματος του χώρου της Υ.Ν.Σ. η οποία θεωρείται ως η αμέσως αποδοτικότερη λύση.
Η αξία μισθώματος του συγκεκριμένου χώρου υπολογίζεται εάν πολλαπλασιαστεί η
αντικειμενική αξία του κτηρίου, με βάση τη γεωγραφική της θέση, τα τετραγωνικά και
την παλαιότητα του κτηρίου με τον συντελεστή 0,07. Με βάση τους παραπάνω
υπολογισμούς το κόστος ευκαιρίας του χώρου της Υ.Ν.Σ. ανέρχεται ετησίως σε € 2.945
ενώ το κόστος ανά επίσκεψη κατ’ οίκον νοσηλείας (€0,7) προκύπτει εάν διαιρεθεί το
παραπάνω ποσό με το συνολικό αριθμό των επισκέψεων που πραγματοποιήθηκαν κατά
το έτος 2010 (4032 επισκέψεις).

8.1.2.7. Συνολικό υγειονομικός κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας

Όπως φαίνεται από τον συγκεντρωτικό πίνακα 8.1.10, το συνολικό υγειονομικό κόστος
μίας επίσκεψης κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα
υπολογίστηκε σε €101,2.

111
Πίνακας 8.1.10: Το κόστος μιας επίσκεψης κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με
κακοήθη νεοπλάσματα σε € (Υ.Ν.Σ., 2010)
Κατηγορία Κόστους Κόστος (€)
Κόστος προσωπικού 21,5
Κόστος εργαστηριακών εξετάσεων 45,9
Κόστος φαρμάκων και υγειονομικού υλικού 26,9
Κόστος υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων 6,2
Κόστος ευκαιρίας κτηρίου 0,7
ΣΥΝΟΛΟ 101,2

Εκτός από το κόστος μιας επίσκεψης κατ’ οίκον νοσηλείας, είναι σημαντικό να
υπολογιστεί και το κόστος σε μηνιαία βάση που χρησιμεύει για την ευρύτερη οικονομική
αξιολόγηση της κατ’ οίκον νοσηλείας. Το μέσο μηνιαίο κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας
προκύπτει πολλαπλασιάζοντας το κόστος μιας επίσκεψης (101,2€) με το μέσο αριθμό
επισκέψεων ανά ασθενή (2,6)2 και επομένως αντιστοιχεί σε 263,1€.

Όπως φαίνεται από την Εικόνα 8.1.2, ο κυριότερος διαμορφωτής του κόστους ήταν το
κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων με ποσοστό που ανέρχονταν στο 45% του
υγειονομικού κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας, γεγονός που οφείλεται στην υψηλή
συχνότητα με την οποία διενεργούνται αυτές οι εξετάσεις στη συγκεκριμένη ομάδα
ασθενών. Ακολουθεί το κόστος των φαρμάκων και των αναλωσίμων που αποτελούσε το
27% του υγειονομικού κόστους, ενώ το ποσοστό που αντιστοιχούσε στο κόστος του
προσωπικού ανέρχονταν στο 21% του υγειονομικού κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας.
Το υπόλοιπο 7% του υγειονομικού κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας αντιστοιχούσε στο
κόστος των υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων και στο κόστος ευκαιρίας του
κτηρίου.

2
Βλέπε ενότητα 8.1.2.1

112
Εικόνα 8.1.2: Το υγειονομικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη
νεοπλάσματα (2010)

8.1.3 Απώλεια παραγωγικότητας

Για το συγκεκριμένο υπό μελέτη πληθυσμό, η απώλεια της παραγωγικότητας των

ασθενών ήταν μηδενική αφού το σύνολο των ασθενών (n=134) δήλωσε ότι δεν
εργάζεται, γεγονός που ήταν αναμενόμενο καθώς αφ’ ενός λόγω της ηλικίας τους (η
μέση ηλικία των ασθενών ήταν 69 έτη) και αφ’ εταίρου λόγω της βαρύτητας της
κλινικής τους κατάστασης (η πλειονότητα των ασθενών ήταν τελικού σταδίου) οι
ασθενείς δεν ήταν σε θέση να εργαστούν.

Ως εκ τούτου, η απώλεια παραγωγικότητας έχει νόημα να μελετηθεί μόνο για τα άτομα

που φροντίζουν τους ασθενείς στο σπίτι.

8.1.3.2. Απώλεια παραγωγικότητας φροντιστών

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, το 88,8% (n=119) των ασθενών που

λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλεία χρειάζονταν κάποιο άτομο για να τους φροντίζει στο
σπίτι. Αναφορικά με την ιδιότητα του φροντιστή, το 47,1% (n=56) ήταν ο/η σύζυγος του
ασθενή, το 31,1% (n=37) ήταν η κόρη ή ο γιός του ασθενή ενώ το 10,1% (n=12) ήταν
κάποιος άλλος συγγενής ή φίλος του ασθενή (Εικόνα 8.1.3). Το υπόλοιπο 11,8% (n=14)
των φροντιστών ήταν άτομα που είχαν προσληφθεί από τους ασθενείς και πρόσφεραν
τις υπηρεσίες τους με αμοιβή.

113
 Εικόνα 8.1.3: Ιδιότητα φροντιστών των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας

Από το σύνολο των φροντιστών, εξαιρώντας τους επ’ αμοιβή φροντιστές, το 46,7%
(n=49) εργαζόταν, με άμεσο αποτέλεσμα την απώλεια παραγωγικότητας των
περισσοτέρων για κάποιες μέρες προκειμένου να φροντίσουν τον ασθενή. Το επάγγελμα
των φροντιστών των ασθενών φαίνεται στην Εικόνα 8.1.4.

Εικόνα 8.1.4: Επάγγελμα των φροντιστών των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας

Σύμφωνα με τις απαντήσεις, από το σύνολο των φροντιστών που εργάζονταν (n=49) το
79,6% (n=39) αναγκάστηκε να λείψει από την εργασία του περίπου 6 ημέρες στη
διάρκεια ενός μήνα, προκειμένου να φροντίσει τον ασθενή. Στον Πίνακα 8.1.11 φαίνεται
οι παράμετροι θέσης και διασποράς των ημερών που οι φροντιστές αναγκάστηκαν να
λείψουν από την εργασία τους για να φροντίσουν τους ασθενείς.

114
Πίνακας 8.1.11: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής των απολεσθεισών
ημερών παραγωγικότητας των φροντιστών των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας
(Υ.Ν.Σ., 2010)
Παράμετρος Απολεσθείσες ημέρες εργασίας φροντιστών/μήνα
Μέση τιμή 5,7
Τυπική απόκλιση 2,3
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 4,9 έως 5,7
Διάμεσος 5
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 3
Ελάχιστη τιμή 2
Μέγιστη τιμή 10
n 39

Το κόστος απώλειας παραγωγικότητας για τους φροντιστές των ασθενών της κατ’ οίκον
νοσηλείας υπολογίζεται από την ακόλουθη σχέση:
ΚΜΑΠ = ΗΜΑΠ *ΕΗ  ΚΜΑΠ = 5,7 * 78,2 ΚΜΑΠ = 445,7€ /μήνα

όπου:
ΚΜΑΠ : Κόστος μηνιαίας απώλειας παραγωγικότητας
ΗΜΑΠ : Απολεσθείσες εργατοημέρες/ μήνα
ΕΗ: Κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εισόδημα / εργατοημέρα (€)
(Το κατά κεφαλή ακαθάριστο εθνικό εισόδημα για το έτος 2010 ανέρχεται σε 19.559 €.
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ )

8.1.4 Ευρύτερες κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της κατ’ οίκον νοσηλείας

8.1.4.1 Κατανάλωση υπηρεσιών υγείας

Παρά το γεγονός ότι η κατ’ οίκον νοσηλεία συμβάλλει στην μείωση των εισαγωγών των
ασθενών στο νοσοκομείο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου η νοσοκομειακή νοσηλεία είναι
αναπόφευκτη. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, το 59,7% (n=80) του υπό
μελέτη πληθυσμού δήλωσε ότι κατά το τελευταίο έτος νοσηλεύθηκε κατά μέσο 2,7
φορές για συνολικά 27 ημέρες περίπου. Στον Πίνακα 8.1.12 παρατίθενται οι παράμετροι
θέσης και διασποράς της κατανομής των μεταβλητών που αφορούν την νοσοκομειακή
νοσηλεία των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας.

115
Πίνακας 8.1.12: Παράμετροι θέσης και διασποράς των μεταβλητών που αφορούν στην
νοσοκομειακή νοσηλεία των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας (2010)
Αριθμός Σύνολο ημερών
Παραμέτρος εισαγωγών στο νοσοκομειακής
νοσοκομείο νοσηλείας
Μέση τιμή 2,7 27,1
Τυπική απόκλιση 1,8 24,6
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 2,3 – 3,1 21,3 – 32,9
Διάμεσος 2 15
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 1 44
Ελάχιστη τιμή 1 3
Μέγιστη τιμή 10 90

Στον Πίνακα 8.1.13 που παρατίθεται παρακάτω παρουσιάζονται οι αιτίες εισαγωγής και
νοσηλείας στο νοσοκομείο τουλάχιστον για μία ημέρα, για τους ασθενείς της κατ’ οίκον
νοσηλείας.

Πίνακας 8.1.13: Κατανομή των αιτιών εισαγωγής στο νοσοκομείο για τους ασθενείς της
κατ’ οίκον νοσηλείας (2010)
Αιτία νοσηλείας Απόλυτη Συχνότητα Σχετική συχνότητα(%)
Αδυναμία-Εμπύρετο 25 31,3
Αιματολογικό περιστατικό – 15 18,9
Μετάγγιση αίματος
Αναπνευστική δυσχέρεια 10 12,5
Θεραπεία (π.χ. χημειοθεραπεία) 19 23,8
Χειρουργική επέμβαση 11 13,8

116
8.1.4.2 Κόστος πρόσληψης οικιακής βοηθού

Αναφορικά με την ανάγκη πρόσληψης οικιακής βοηθού, ένα σημαντικό ποσοστό του υπό
μελέτη πληθυσμού, συγκεκριμένα το 23,9% (n=32) δήλωσε ότι αναγκάστηκε να
προσλάβει κάποιο άτομο για να φροντίζει τον ασθενή και για να βοηθά στην εκτέλεση
των οικιακών εργασιών. Ο μέσος αριθμός εργατοωρών των οικιακών βοηθών ανά
εβδομάδα ήταν περίπου 18,5. Στον Πίνακα 8.1.14 παρατίθενται αναλυτικά οι
παράμετροι θέσης και διασποράς των εβδομαδιαίων εργατοωρών των οικιακών βοηθών
που παρέχουν τις υπηρεσίες τους στους ασθενείς της κατ’ οίκον νοσηλείας.

Πίνακας 8.1.14: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής των εβδομαδιαίων
εργατοωρών των οικιακών βοηθών των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας (2010)
Εργατοώρες οικιακής
Παράμετρος
βοηθού/ εβδομάδα
Μέση τιμή 18,5
Τυπική απόκλιση 9,7
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 15 22
Διάμεσος 17,5
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 18,8
Ελάχιστη τιμή 6
Μέγιστη τιμή 40

Η επιπρόσθετη οικονομική επιβάρυνση που δημιουργείται εξαιτίας της πρόσληψης

οικιακής βοηθού υπολογίστηκε με βάση τις κατά κεφαλήν ακαθάριστες αποδοχές για το
έτος 2010.

Το εβδομαδιαίο κόστος της πρόσληψης οικιακής βοηθού από τους ασθενείς

υπολογίζεται από την ακόλουθη σχέση:
ΚΕΟΒ= ΩΕΟΒ * ΕΩ = 18,5 * 4,1 = 75,9€

Όπου: ΚΕΟΒ =εβδομαδιαίο κόστος απασχόλησης οικιακής βοηθού

ΩΕΟΒ = ώρες απασχόλησης οικιακής βοηθού/εβδομάδα
ΕΩ =ωρομίσθιο ανειδίκευτου εργάτη για το έτος 2010
(Το ημερομίσθιο του ανειδίκευτου εργάτη το 2010 ανερχόταν σε 33,04€, επομένως
διαιρούμενο με 8 ώρες το ωρομίσθιο ανέρχεται σε 4,1€)

117
Με βάση τα παραπάνω, το κόστος πρόσληψης οικιακής βοηθού από τους ασθενείς με
κακοήθη νεοπλάσματα που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία και δήλωσαν ότι προσέλαβαν
οικιακή βοηθό λόγω της ασθένειας (n=32), σε μηνιαία βάση ανερχόταν σε 303,6€. Η
μέση τιμή του κόστους για την οικιακή βοήθεια για το σύνολο του δείγματος (n=134)
ανήλθε σε 72,5€.

8.1.4.3 Αλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης των ασθενών λόγω της κατ’ οίκον νοσηλείας

Ένα πολύ σημαντικό ποσοστό των ασθενών, συγκεκριμένα το 73,9% (n=99) δήλωσαν
ότι η παροχή φροντίδας στο σπίτι συνδυάστηκε με ορισμένες αλλαγές στις συνθήκες
διαβίωσής τους. Αναφορικά με το είδος των αλλαγών που απαιτήθηκαν, το 56,7% (n=
76) απαιτήθηκε να ακολουθήσει ειδική δίαιτα κατ’ οίκον, το 37,3% (n=50) χρειάστηκε
να αγοράσουν κάποιο εξοπλισμό για το σπίτι ενώ το 17,9% (n=24) των ασθενών
απαιτήθηκε να αλλάξει τόπο διαμονής ή οικία. (Εικόνα 8.1.5)

Εικόνα 8.1.5: Αλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας

8.1.5. Συνολικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας

Συνυπολογίζοντας το υγειονομικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας, την απώλεια

παραγωγικότητας των φροντιστών των ασθενών και το μη υγειονομικό κόστος, που
αναφέρεται στην πρόσληψη οικιακής βοηθού, το συνολικό μηνιαίο κόστος της κατ’
οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα ανήλθε 781,3€ (Πίνακας 8.1.15).

118
Πίνακας 8.1.15: Το συνολικό μηνιαίο κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με
κακοήθη νεοπλάσματα (Υ.Ν.Σ., 2010)
Κατηγορία Κόστους Κόστος (€)
Υγειονομικό κόστος 263,1
Μη υγειονομικό κόστος1 72,5
Απώλεια παραγωγικότητας 445,7
ΣΥΝΟΛΟ 781,3

1
Το μη υγειονομικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας περιλαμβάνει το κόστος
πρόσληψης οικιακής βοηθού.

Όπως φαίνεται από την Εικόνα 8.1.6, το μεγαλύτερο ποσοστό του συνολικού κόστους
της κατ’ οίκον νοσηλείας οφειλόταν στην απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών
των ασθενών, που αντιστοιχούσε στο 57% του συνολικού κόστους. Ακολουθεί το
υγειονομικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας που αντιστοιχούσε στο 34% του
συνολικού κόστους και τέλος το μη υγειονομικό κόστος που αντιστοιχούσε στο 9% του
συνολικού κόστους.

Εικόνα 8.1.6. Το συνολικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη
νεοπλάσματα (2010)

119
8.2 Σύγκριση του κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας με το κόστος της
νοσοκομειακής νοσηλείας

8.2.1. Ανάλυση του υπό μελέτη πληθυσμού

Ο μελετώμενος πληθυσμός αποτελούνταν από τους 130 ασθενείς που έπασχαν από
κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου και λάμβαναν ανακουφιστική αγωγή. Οι 66
ασθενείς του μελετώμενου πληθυσμού λάμβαναν ανακουφιστική αγωγή κατ’ οίκον από
την Υπηρεσία Νοσηλείας στο Σπίτι (Υ.Ν.Σ.) του Ειδικού Αντικαρκινικού Νοσοκομείου
Πειραιά «ΜΕΤΑΞΑ» ενώ οι υπόλοιποι 64 ασθενείς του υπό μελέτη πληθυσμού
λάμβαναν ανακουφιστική αγωγή ενδονοσοκομειακά και συγκεκριμένα στο Νοσηλευτικό
τμήμα Γ1 του Αντικαρκινικού – Ογκολογικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας».

Α) Φύλο
Από το σύνολο των 130 ασθενών, που αποτέλεσαν τον πληθυσμό της μελέτης, το 58,5%
(n=76) ήταν άνδρες, ενώ το υπόλοιπο 41,5% (n= 54) ήταν γυναίκες. Πιο αναλυτικά από
το σύνολο των 66 ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας το 57,6% (n=38) ήταν άνδρες και
το 42,4% (n=28) ήταν γυναίκες, ενώ από το σύνολο των 64 ασθενών που νοσηλεύονταν
στο νοσοκομείο το 57,8% (n=37) ήταν άνδρες ενώ το 42,2% (n=27) ήταν γυναίκες.

Β) Ηλικία
Στον Πίνακα 8.2.1 παρουσιάζονται οι τιμές των κυριότερων παραμέτρων θέσης (μέση
τιμή, διάμεση τιμή) και διασποράς (σταθερή απόκλιση, ελάχιστη τιμή, μέγιστη τιμή,
ενδοτεταρτημοριακό εύρος) της ηλικιακής κατανομής των ασθενών των δύο υποομάδων
ανάλογα με το φύλο τους και στο σύνολο τους.

Στην υποομάδα των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας, η μέση ηλικία των ανδρών ήταν
τα 67,6 έτη, η μέση ηλικία των γυναικών ήταν 68 έτη και για το σύνολο των ασθενών της
υποομάδας η μέση ηλικία ήταν 67,6 έτη.

Στην υποομάδα των ασθενών που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο, η μέση ηλικία των
ανδρών ήταν τα 68,4 έτη, η μέση ηλικία των γυναικών ήταν 67,8 έτη και για το σύνολο
των ασθενών της υποομάδας η μέση ηλικία ήταν στα 68,2 έτη.

120
 Πίνακας 8.2.1: Παράμετροι θέσης και διασποράς της ηλικιακής κατανομής των ασθενών
με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου
Ασθενείς της κατ’ οίκον Ασθενείς που νοσηλεύονταν στο
Παράμετρος
νοσηλείας νοσοκομείο
Άνδρες Γυναίκες Σύνολο Άνδρες Γυναίκες Σύνολο
Μέση τιμή 67,7 68 67,8 68,4 67,8 68,2
Τυπική απόκλιση 6,8 8,3 7,4 10,5 10,6 10,5
95% Διάστημα 65,5 έως 64,7 έως 66 έως 65,1 έως 63,3 έως 65,6 έως
εμπιστοσύνης 9,9 1,2 69,4 71,7 72,4 70,1
Διάμεσος 68 68,5 68 71 67 68
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 9 12 9,5 13,5 17 14,8
Ελάχιστη τιμή 51 53 51 45 50 45
Μέγιστη τιμή 80 84 84 86 88 88

Γ) Νόσος
Στον Πίνακα 8.2.2 παρουσιάζεται η κατανομή των ασθενών των δύο υποομάδων
ανάλογα με τη νεοπλασματική νόσο από την οποία έπασχαν.

Από το σύνολο των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας, το 30,3% (n= 20) των ασθενών
έπασχαν από κακοήθη νεοπλάσματα του πεπτικού συστήματος, το 25,8% (n=17)
έπασχαν από κακοήθη νεοπλάσματα του αναπνευστικού συστήματος, το 22,7% (n=15)
έπασχαν από κακοήθη νεοπλάσματα των ουρογεννητικών οργάνων, το 15,2% (n=10)
έπασχαν από καρκίνο του μαστού και το υπόλοιπο 6,1% (n=4) των ασθενών έπασχαν
από κακοήθη νεοπλάσματα του λεμφικού και αιμοποιητικού ιστού.

Από το σύνολο των ασθενών που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο, το 31,3% (n= 20) των
ασθενών έπασχαν από κακοήθη νεοπλάσματα του πεπτικού συστήματος, το 28,1%
(n=18) έπασχαν από κακοήθη νεοπλάσματα του αναπνευστικού συστήματος, το 21,9%
(n=14) έπασχαν από κακοήθη νεοπλάσματα των ουρογεννητικών οργάνων, το 14,1%
(n=9) έπασχαν από καρκίνο του μαστού και το υπόλοιπο 4,7% (n=3) των ασθενών
έπασχαν από κακοήθη νεοπλάσματα του λεμφικού και αιμοποιητικού ιστού.

121
 Πίνακας 8.2.2: Κατανομή των ασθενών τελικού σταδίου ανάλογα με το είδος της
νεοπλασματικής τους νόσου
Ασθενείς της κατ’ οίκον Ασθενείς που νοσηλεύονταν
Νεοπλασματική νόσος
νοσηλείας στο νοσοκομείο
Απόλυτη Σχετική Απόλυτη Σχετική
Συχνότητα (n) Συχνότητα (%) Συχνότητα (n) Συχνότητα (%)
Ca αναπνευστικού συστήματος 17 25,8 18 28,1
Ca μαστού 10 15,2 9 14,1
Ca πεπτικού συστήματος 20 30,3 20 31,3
Ca ουρογεννητικών οργάνων 15 22,7 14 21,9
Ca λεμφικού & αιμοποιητικού 4 6,1 3 4,7
ιστού

Δ) Στάδιο καρκίνου
Όπως αναφέρθηκε, με βάση τα κριτήρια ένταξης των ασθενών στη μελέτη, το στάδιο του
καρκίνου ήταν ΙΙΙ ή ΙV κατά το σύστημα ταξινόμησης ΤNM. Στον Πίνακα 8.2.3
παρουσιάζεται η κατανομή των ασθενών των δύο υποομάδων ανάλογα με το στάδιο του
καρκίνου. Από το σύνολο των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας, το 36,4% (n=24)
έπασχε από κακοήθη νεοπλάσματα σταδίου ΙΙΙ ενώ το 63,6 (n=42) έπασχε από κακοήθη
νεοπλάσματα σταδίου IV. Από το σύνολο των ασθενών που νοσηλεύονταν στο
νοσοκομείο, το 34,4% (n=22) έπασχε από κακοήθη νεοπλάσματα σταδίου ΙΙΙ ενώ το
65,6% (n=42) έπασχε από κακοήθη νεοπλάσματα σταδίου IV.

Πίνακας 8.2.3: Κατανομή των ασθενών τελικού σταδίου ανάλογα με το στάδιο του
καρκίνου
Ασθενείς της κατ’ οίκον Ασθενείς που νοσηλεύονταν στο
Στάδιο
νοσηλείας νοσοκομείο
Απόλυτη Σχετική Απόλυτη Συχνότητα Σχετική
Συχνότητα (n) Συχνότητα (%) (n) Συχνότητα (%)
Στάδιο ΙΙΙ 24 36,4 22 34,4
Στάδιο IV 42 63,6 42 65,6

122
 E) Βαθμός διαφοροποίησης των καρκινικών κυττάρων
Όπως αναφέρθηκε, με βάση τα κριτήρια ένταξης των ασθενών στη μελέτη, ο βαθμός
διαφοροποίησης των καρκινικών κυττάρων των ασθενών ήταν μέτριος ή χαμηλός. Στον
Πίνακα 8.2.4 παρουσιάζεται η κατανομή των ασθενών των δύο υποομάδων ανάλογα με
το βαθμό διαφοροποίησης των καρκινικών τους κυττάρων.

Από το σύνολο των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας, το 40,6% (n=26) εμφάνιζε μέτριο
βαθμό διαφοροποίησης των καρκινικών κυττάρων ενώ το 59,4% (n=38) εμφάνιζε
χαμηλό βαθμό διαφοροποίησης των καρκινικών κυττάρων. Από το σύνολο των ασθενών
που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο, το 45,5% (n=30) εμφάνιζε μέτριο βαθμό
διαφοροποίησης των καρκινικών κυττάρων ενώ το 54,5% (n=36) εμφάνιζε χαμηλό
βαθμό διαφοροποίησης των καρκινικών κυττάρων.

Πίνακας 8.2.4: Κατανομή των ασθενών τελικού σταδίου ανάλογα με τη διαφοροποίηση

των καρκινικών κυττάρων
Ασθενείς της κατ’ οίκον Ασθενείς που νοσηλεύονταν στο
Διαφοροποίηση
νοσηλείας νοσοκομείο
Απόλυτη Σχετική Απόλυτη Σχετική
Συχνότητα (n) Συχνότητα (%) Συχνότητα (n) Συχνότητα (%)
Μέτρια 30 45,5 26 40,6
Χαμηλή 36 54,5 38 59,4

ΣΤ) Επίπεδο ικανότητας

Όπως αναφέρθηκε, με βάση τα κριτήρια ένταξης των ασθενών στη μελέτη, το επίπεδο
ικανότητας των ασθενών μετρήθηκε με βάση την κλίμακα Karnofsky και είναι
χαμηλότερο από 40%. Στον Πίνακα 8.2.5 παρουσιάζεται η κατανομή των ασθενών των
δύο υποομάδων ανάλογα με το επίπεδο ικανότητάς τους με βάση την κλίμακα
Karnofsky.

Πιο αναλυτικά, όσον αφορά στους ασθενείς της κατ’ οίκον νοσηλείας, το επίπεδο
ικανότητας για το 30,3% (n=20) των ασθενών ήταν 30%-40%, για το 33,3% (n=22) ήταν
20% - 30%, για το 25,8% (n=17) ήταν 10% - 20% και για το 10,6% (n=7) των ασθενών
ήταν 0% - 10%. Όσον αφορά στους ασθενείς που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο, το
επίπεδο ικανότητας για το 23,4% (n=15) των ασθενών ήταν 30%-40%, για το 31,3%

123
 (n=20) ήταν 20% - 30%, για το 29,7% (n=19) ήταν 10% - 20% και για το 15,6% (n=10)
των ασθενών ήταν 0% - 10%.

Πίνακας 8.2.5: Κατανομή των ασθενών τελικού σταδίου ανάλογα με το επίπεδο

ικανότητας τους με βάση την κλίμακα Karnofsky
Επίπεδο ικανότητας Ασθενείς της κατ’ οίκον Ασθενείς που νοσηλεύονταν
Karnofsky νοσηλείας στο νοσοκομείο
Απόλυτη Σχετική Απόλυτη Σχετική
Συχνότητα (n) Συχνότητα (%) Συχνότητα (n) Συχνότητα (%)
30% - 40% 20 25,8 15 23,4
20% - 30% 22 33,3 20 31,3
10% - 20% 17 25,8 19 29,7
0% - 10% 7 10,6 10 15,6

8.2.2 Το κόστος της φροντίδας υγείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού

σταδίου που λάμβαναν νοσοκομειακή νοσηλεία

8.2.2.1 Το κόστος του υγειονομικού τομέα

Α) Ημέρες νοσηλείας

Στον Πίνακα 8.2.12 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς του
αριθμού των ημερών νοσηλείας των ασθενών που μελετήθηκαν στο Νοσηλευτικό τμήμα
Γ1 του Α. Ο. Ν. Α «Άγιος Σάββας». Κατά μέσο όρο οι ασθενείς τελικού σταδίου
παρέμειναν στο νοσοκομείο για 27 ημέρες περίπου.

Πίνακας 8.2.6: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής των ημερών
νοσηλείας των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου στο νοσοκομείο (Γ1,
2010)
Παράμετρος Ημέρες νοσηλείας
Μέση τιμή 26,8
Τυπική απόκλιση 11,2
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 24 έως 29,6
Διάμεσος 25

124
 Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 10
Ελάχιστη τιμή 15
Μέγιστη τιμή 67

Β) Το κόστος του προσωπικού

Όπως αναφέρθηκε, το νοσηλευτικό προσωπικό του Νοσηλευτικού τμήματος Γ1

αποτελείται από την προϊσταμένη νοσηλεύτρια και 12 νοσηλεύτριες. Το ιατρικό
προσωπικό του τμήματος από 2 ειδικευόμενους ιατρούς, ενώ οι Διευθυντές και οι
Επιμελητές των Κλινικών του νοσοκομείου επισκέπτονται καθημερινά τους ασθενείς του
τμήματος που ανήκουν στην Κλινική τους. Οι ασθενείς του δείγματος ανήκουν στις εξής
κλινικές: Α΄ Παθολογική (57,8%, n=37), Β΄ Παθολογική (29,7%, n=19),
Γαστρεντερολογική (7,8%, n=5) και Αιματολογική (4,7%, n=3) (Πίνακας 8.2.7)

Πίνακας 8.2.7: Το ημερήσιο κόστος μισθοδοσίας του ανώτερου ιατρικού προσωπικού

ανά κλινική και οι ημέρες νοσηλείες (2010)
Κόστος μισθοδοσίας
Ημέρες
Κλινική Διευθυντή και Επιμελητή
νοσηλείας
ανά ημέρα νοσηλείας
Α΄ Παθολογική 14.085 7,7

Β΄ Παθολογική 11.982 9
Γαστρεντερολογική 5.845 18,5
Αιματολογική 6.730 16,1

Οι συνολικές αποδοχές για το έτος 2010 αλλά και το κόστος του ιατρικού και
νοσηλευτικού προσωπικού ανά ημέρα νοσηλείας απεικονίζεται στον Πίνακα 8.2.8. Το
κόστος του νοσηλευτικού προσωπικού ανά ημέρα νοσηλείας υπολογίστηκε διαιρώντας
το σύνολο των ετήσιων αποδοχών του νοσηλευτικού προσωπικού (€224.704) με τον
συνολικό αριθμό των ημερών νοσηλείας που πραγματοποιήθηκαν κατά το έτος 2010 στο
τμήμα (8486). Κατά τον ίδιο τρόπο, διαιρώντας το σύνολο των ετήσιων αποδοχών τους
(€41.080) με τον συνολικό αριθμό των ημερών νοσηλείας, υπολογίστηκε το κόστος
μισθοδοσίας των ειδικευόμενων ιατρών ανά ημέρα νοσηλείας, ενώ για το ανώτερο
ιατρικό προσωπικό (Διευθυντές και Επιμελητές) το κόστος της μισθοδοσίας ανά ημέρα
νοσηλείας για κάθε ασθενή υπολογίστηκε επιμερίζοντας το ετήσιο κόστος των αποδοχών

125
τους (€108.003) στο συνολικό αριθμό των ημερών νοσηλείας της κάθε κλινικής για το
έτος 2010.

Πίνακας 8.2.8:Συνολικό κόστος προσωπικού του Νοσηλευτικού τμήματος Γ1 ανά ημέρα

νοσηλείας (2010)
Κατηγορία Κόστους Κόστος (€)
Κόστος νοσηλευτικού προσωπικού ανά ημέρα νοσηλείας 26,5
Κόστος ειδικευόμενων ιατρών ανά ημέρα νοσηλείας 4,8
Μέσο κόστος ανώτερου ιατρικού προσωπικού ανά ημέρα νοσηλείας 9,3
Συνολικό κόστος προσωπικού ανά ημέρα νοσηλείας 40,6

Με βάση το ημερήσιο κόστος προσωπικού υπολογίστηκε το κόστος του προσωπικού για

το σύνολο των ημερών νοσηλείας των ασθενών στο νοσοκομείο (Πίνακας 8.2.9)

Πίνακας 8.2.9: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους του
προσωπικού της νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου (Γ1, 2010)
Παράμετρος Κόστος /3 μήνες νοσηλείας (€)
Μέση τιμή 1087,3
Τυπική απόκλιση 453,3
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 974,1 έως 1200,6
Διάμεσος 1015
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 406
Ελάχιστη τιμή 609
Μέγιστη τιμή 2720,2

Γ) Το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων

Στον Πίνακα 8.2.10 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς του
κόστους των εργαστηριακών εξετάσεων ανά ημέρα νοσηλείας και για το σύνολο της
νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου στο
Νοσηλευτικό τμήμα.

126
 Πίνακας 8.2.10: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους των
εργαστηριακών εξετάσεων της νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με κακοήθη
νεοπλάσματα τελικού σταδίου (Γ1, 2010)
Κόστος /ημέρα νοσηλείας Κόστος /3 μήνες νοσηλείας
Παράμετρος
(€) (€)
Μέση τιμή 82,7 2100,3
Τυπική απόκλιση 24,1 734,2
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 76,7 έως 88,8 1917 έως 2283,7
Διάμεσος 80,7 2057,2
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 32,4 971,5
Ελάχιστη τιμή 41,1 923,4
Μέγιστη τιμή 161 4651,5

Δ) Το κόστος των φαρμάκων και του υγειονομικού υλικού

Στον Πίνακα 8.2.11 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς του
κόστους φαρμάκων και υγειονομικού υλικού ανά ημέρα νοσηλείας και για το σύνολο της
νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου στο
Νοσηλευτικό τμήμα Γ1. Το φαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό περιελάμβανε
αναλγητικά φάρμακα και κυρίως οπιούχα, αντιψυχωσικά φάρμακα, αντιβιοτικά, και
ορούς για παρεντερική διατροφή.

Πίνακας 8.2.11: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους του
φαρμακευτικού και υγειονομικού υλικού της νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με
κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου (Γ1, 2010)
Κόστος /ημέρα νοσηλείας Κόστος /3 μήνες νοσηλείας
Παράμετρος
(€) (€)
Μέση τιμή 89,8 2363,1
Τυπική απόκλιση 35,6 1307,1
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 80,9 έως 98,7 2036,5 έως 2689,6
Διάμεσος 79,2 2135,2
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 59,2 1309,8
Ελάχιστη τιμή 37,9 685,1
Μέγιστη τιμή 160 7890,5

127
 Ε) Το κόστος των υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων

Στον Πίνακα 8.2.12 παρατίθενται τα στοιχεία του κόστους των υποστηρικτικών

υπηρεσιών και των παγίων για το Νοσηλευτικό τμήμα Γ1 του Αντικαρκινικού
Ογκολογικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ο Άγιος Σάββας».

Πίνακας 8.2.12: Στοιχεία υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων (Overheads) για το

Νοσηλευτικό τμήμα Γ1και η βάση κατανομής τους (2010)
Ετήσιο Άμεσο Μονάδες Τετραγωνικά Ετήσιες Βάση
Κόστος (€) Παραγόμενου Μέτρα (μ2) Εργατοώρες Κατανομής
Προϊόντος
Γενικά Τμήματα/
Έξοδα
Διοίκηση 5.616.300 539.520 Εργατοώρες
Τεχνική Υπηρεσία 677.749 69.120 μ2
Νοσηλευτική Διοίκηση 100.469 11.520 Εργατοώρες

Καθαριότητα 1.464.053 76.372 μ2

Κόστος επιστασίας 168.780 69.120 μ2
Κόστος διατροφής 1.451.803 Ημέρες
142.437
νοσηλείας
Κόστος ιματισμού 208.832 Ημέρες
7680
νοσηλείας
Κόστος ηλεκτρικού
414.048 μ2
ρεύματος
Κόστος θέρμανσης 208.933 μ2
Κόστος κατανάλωσης
66.787
νερού μ2
Κόστος χρήσης
176.748 μ2
τηλεφώνου
Νοσηλευτικά Τμήματα
Νοσηλευτικό τμήμα Γ1 8486 715 33.840
Υπόλοιπα Τμήματα 123.792 22.868 1.834.320
Σύνολο Νοσοκομείου 132278 23.583 1.868.160

128
 Ο υπολογισμός του κόστους των υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων (Overheads)
μιας ημέρας νοσοκομειακής νοσηλείας στο συγκεκριμένο τμήμα παρουσιάζεται στον
Πίνακα 8.2.13. Για τον επιμερισμό του κόστους επιλέχθηκε η μέθοδος της ευθείας
κατανομής.

Πίνακας 8.2.13: Υπολογισμός κόστους υποστηρικτικών υπηρεσιών & παγίων για

Νοσηλευτικό τμήμα Γ1:Μέθοδος Ευθείας Κατανομής (2010)
Ετήσιο Κόστος υποστηρικτικών Υπηρεσιών και παγίων για το Νοσηλευτικό τμήμα
Γ1.= Μερίδιο Κόστους Διοίκησης + Μερίδιο Κόστους Τεχνικής Υπηρεσίας + Μερίδιο
Κόστους Νοσηλευτικής Διοίκησης + Μερίδιο Κόστους Καθαριότητας + Μερίδιο Κόστους
Επιστασίας + Μερίδιο Κόστους διατροφής + Μερίδιο Κόστους ιματισμού + Μερίδιο
Κόστους ηλεκτρικού ρεύματος + Μερίδιο Κόστους θέρμανσης + Μερίδιο Κόστους
κατανάλωσης νερού + Μερίδιο Κόστους χρήσης τηλεφώνου

= (33.840/1.868.160) * 5.616.300 + (715/23.583) * 677.749 + (33.840/1.868.160) *100.469

+ (715/23.583) * 1.464.053 + (715/23.583) * 168.780 + (8486/132.278) * 1.451.803 +
(8486/132.278) * 208.832 + (715/23.583) * 414.048 + (715/23.583) * 208.933 +
(715/23.583) * 66.787 + (715/23.583) * 176.748

= 101.734 + 20548 + 138 + 44.388 + 5.117 + 93.137 + 13.397 + 12.553 + 6.335 + 2.025 +
5.359 = € 304.731

Κόστος υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων ανά ημέρα νοσηλείας= 304.731/8486 =

35,9

Με βάση το ημερήσιο κόστος υπολογίστηκε το κόστος των υποστηρικτικών υπηρεσιών

και παγίων για το σύνολο των ημερών νοσηλείας των ασθενών στο νοσοκομείο (Πίνακας
8.2.14)

129
Πίνακας 8.2.14: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους των
υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων της νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με
κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου (Γ1, 2010)
Παράμετρος Κόστος /3 μήνες νοσηλείας (€)
Μέση τιμή 960,6
Τυπική απόκλιση 401,1
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 860,4 έως 1060,8
Διάμεσος 897,8
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 359,1
Ελάχιστη τιμή 538,7
Μέγιστη τιμή 2406

ΣΤ) Κόστος ευκαιρίας

Το κόστος ευκαιρίας του Νοσηλευτικού τμήματος Γ1 θα υπολογιστεί με τον ίδιο τρόπο

που υπολογίστηκε για την Υ.Ν.Σ του Ε.Α.Ν.Π. «ΜΕΤΑΞΑ» Η αξία μισθώματος του
συγκεκριμένου χώρου υπολογίζεται εάν πολλαπλασιαστεί η αντικειμενική αξία του
κτηρίου, με βάση τη γεωγραφική της θέση, τα τετραγωνικά και την παλαιότητα του
κτηρίου, με τον συντελεστή 0,07. Με βάση τους παραπάνω υπολογισμούς το κόστος
ευκαιρίας του Νοσηλευτικού τμήματος Γ1 ανέρχεται ετησίως σε € 2.945,25 ενώ το
κόστος ανά ημέρα νοσηλείας (€5,76) προκύπτει εάν διαιρεθεί το παραπάνω ποσό με το
συνολικό αριθμό ημερών νοσηλείας που πραγματοποιήθηκαν κατά το έτος 2010 (8486).

Με βάση το ημερήσιο κόστος ευκαιρίας υπολογίστηκε το κόστος ευκαιρίας για το

σύνολο των ημερών νοσηλείας των ασθενών στο νοσοκομείο (Πίνακας 8.2.15).

Πίνακας 8.2.15: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους
ευκαιρίας της νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού
σταδίου (Γ1, 2010)
Παράμετρος Κόστος /3 μήνες νοσηλείας (€)
Μέση τιμή 154,1
Τυπική απόκλιση 64,3
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 138 έως 170,2
Διάμεσος 144

130
 Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 57,6
Ελάχιστη τιμή 86,4
Μέγιστη τιμή 385,9

Ζ) Συνολικό κόστος μιας ημέρας νοσοκομειακής νοσηλείας ασθενών με κακοήθη

νεοπλάσματα τελικού σταδίου

Συνυπολογίζοντας τις επιμέρους κατηγορίες κόστους, το μέσο υγειονομικό κόστος μίας

ημέρας νοσηλείας στο νοσοκομείο ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου
ανέρχεται σε €254,8, ενώ για το σύνολο της νοσηλείας των ασθενών στη διάρκεια τριών
μηνών το κόστος ανήλθε σε 6665,4 (Πίνακας 8.2.16).

Πίνακας 8.2.16: Το υγειονομικό κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με

κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου (Γ1, 2010)
Κατηγορία Κόστους Κόστος/ημέρα (€) Κόστος/3μήνες (€)
Κόστος προσωπικού 40,6 1087,3
Κόστος εργαστηριακών εξετάσεων 82,7 2100,3
Κόστος φαρμάκων και υγειονομικού υλικού 89,8 2363,1
Κόστος υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων 35,9 960,6
Κόστος ευκαιρίας κτηρίου 5,7 154,1
ΣΥΝΟΛΟ 254,8 6665,4

Αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς του υγειονομικού κόστους για το σύνολο
της νοσοκομειακής νοσηλείας στο νοσοκομείο ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου φαίνονται στον Πίνακα 8.2.17, που παρατίθεται παρακάτω, ενώ στην
Εικόνα 8.2.1 φαίνεται η ποσοστιαία κατανομή των επιμέρους κατηγοριών κόστους.

Πίνακας 8.2.17: Παράμετροι θέσης και διασποράς του υγειονομικού κόστους της
νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου για
τρεις μήνες (Γ1, 2010)
Παράμετρος Κόστος/ 3 μήνες νοσηλείας (€)
Μέση τιμή 6665,4
Τυπική απόκλιση 2498
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 6041,4 έως 7289,4

131
 Διάμεσος 6029,2
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 2575,9
Ελάχιστη τιμή 3104
Μέγιστη τιμή 14502,8

Εικόνα 8.2.1. Το υγειονομικό κόστος της παρεχομένης φροντίδας για τρεις μήνες σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λαμβάνουν νοσοκομειακή
νοσηλεία (2010)

8.2.2.2 Απώλεια παραγωγικότητας των συνοδών

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, το 92,2% (n=59) των ασθενών που

νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο συνοδεύονταν από κάποιο άτομο. Αναφορικά με την
ιδιότητα του συνοδού, το 55,9% (n=33) ήταν ο/η σύζυγος του ασθενή, το 32,2% (n=19)
ήταν η κόρη ή ο γιoς του ασθενή ενώ το υπόλοιπο 11,9 % (n=7) ήταν κάποιος άλλος
συγγενής ή φίλος του ασθενή (Εικόνα 8.2.2).

132
Εικόνα 8.2.2: Ιδιότητα συνοδών των ασθενών που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο

Από το σύνολο των συνοδών, το 45,8% (n=27) εργαζόταν, με άμεσο αποτέλεσμα την
απώλεια παραγωγικότητας των περισσοτέρων από αυτούς. Το επάγγελμα των συνοδών
των ασθενών φαίνεται στην Εικόνα 8.2.3.

16
14
12 15
10
8
6
7
4 5

2
0
Υπάλληλος Ελεύθερος επαγγελματίας Εργάτης

Εικόνα 8.2.3: Επάγγελμα των συνοδών των ασθενών που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο

Σύμφωνα με τις απαντήσεις, από το σύνολο των συνοδών που εργάζονται (n=27) το
85,2% (n=23) αναγκάστηκε να λείψει από την εργασία του περίπου 14 ημέρες στη
διάρκεια ενός μήνα, προκειμένου να συνοδεύσει τον ασθενή στο νοσοκομείο. Στον
Πίνακα 8.2.18 φαίνεται οι παράμετροι θέσης και διασποράς των ημερών που οι συνοδοί
αναγκάστηκαν να λείψουν από την εργασία τους.

133
Πίνακας 8.2.18: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής των απολεσθεισών
ημερών παραγωγικότητας των συνοδών των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο (Γ1, 2010)
Απολεσθείσες ημέρες εργασίας
Παράμετρος
φροντιστών/ μήνα
Μέση τιμή 13,7
Τυπική απόκλιση 5,5
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 11,4 έως 16,1
Διάμεσος 15
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 10
Ελάχιστη τιμή 5
Μέγιστη τιμή 20
n 23

H μηνιαία απώλεια παραγωγικότητας για τους συνοδούς των ασθενών που

νοσηλεύονται στο νοσοκομείο υπολογίζεται από την ακόλουθη σχέση:

ΚΜΑΠ = ΗΑΠ *ΕΗ  ΚΜΑΠ = 13,7 * 78,2 ΚΜΑΠ = 1.071,3€

όπου:
ΚΜΑΠ : Μηνιαία απώλεια παραγωγικότητας
ΗΜΑΠ : Απολεσθείσες εργατοημέρες
ΕΗ: Κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εισόδημα / εργατοημέρα (€)
(Το κατά κεφαλή ακαθάριστο εθνικό εισόδημα για το έτος 2010 ανέρχεται σε 19.559 €
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ)

Επομένως για του τρεις μήνες που είναι το διάστημα παρακολούθησης των ασθενών η
απώλεια παραγωγικότητας των συνοδών τους ανήλθε σε 3213,9€.

134
8.2.2.3. Το συνολικό κόστος της φροντίδας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού
σταδίου που λάμβαναν νοσοκομειακή νοσηλεία

Συνυπολογίζοντας το υγειονομικό κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας και την απώλεια

παραγωγικότητας των συνοδών των ασθενών, το συνολικό κόστος της παρεχομένης
φροντίδας για τρεις μήνες σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που
νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο ανήλθε σε 9879,3€ (Πίνακα 8.2.19). Το υγειονομικό
κόστος αντιπροσώπευε το 67% του συνολικού κόστους ενώ η απώλεια
παραγωγικότητας των συνοδών των ασθενών αντιστοιχούσε στο 33% του συνολικού
κόστους της τριμηνιαίας παρεχόμενης φροντίδας (Εικόνα 8.2.4.).

Πίνακας 8.2.19: Το συνολικό κόστος της παρεχομένης φροντίδας για τρεις μήνες σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο
(2010)
Κατηγορία Κόστους Κόστος (€)
Υγειονομικό κόστος 6665,4
Απώλεια παραγωγικότητας 3213,9
ΣΥΝΟΛΟ 9879,3

Εικόνα 8.2.4 Το συνολικό κόστος της παρεχομένης φροντίδας για τρεις μήνες σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο
(2010)

135
8.2.3 Το κόστος φροντίδας υγείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού
σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία

8.2.3.1 Το κόστος του υγειονομικού τομέα της κατ’ οίκον νοσηλείας

Α) Αριθμός επισκέψεων

Στον Πίνακα 8.2.20 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς του
αριθμού των κατ’ οίκον επισκέψεων ανά ασθενή στη διάρκεια τριών μηνών.

Πίνακας 8.2.20: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής των μηνιαίων
επισκέψεων κατ’ οίκον νοσηλείας ανά ασθενή με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού
σταδίου (Υ.Ν.Σ., 2010)
Παράμετρος Αριθμός επισκέψεων/μήνα
Μέση τιμή 7,6
Τυπική απόκλιση 2,6
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 7 έως 8,3
Διάμεσος 6
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 3
Ελάχιστη τιμή 3
Μέγιστη τιμή 12

Β) Το κόστος του προσωπικού

Όπως αναλύθηκε στην παράγραφο 8.1.2.2 , το κόστος προσωπικού ανά επίσκεψη κατ’
οίκον νοσηλείας ανέρχεται σε € 21,5. Με βάση το ημερήσιο κόστος προσωπικού,
υπολογίστηκε το κόστος προσωπικού της κατ’ οίκον νοσηλείας για διάστημα τριών
μηνών. (Πίνακας 8.2.21)

136
Πίνακας 8.2.21: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους
προσωπικού για τρεις μήνες κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη
νεοπλάσματα τελικού σταδίου (Υ.Ν.Σ., 2010)
Παράμετρος Κόστος/3 μήνες (€)
Μέση τιμή 164,3
Τυπική απόκλιση 56,8
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 150,4 έως 178,3
Διάμεσος 129,1
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 64,6
Ελάχιστη τιμή 64,6
Μέγιστη τιμή 258,2

Γ) Το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων

Στον Πίνακα 8.2.22 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς του
κόστους των εργαστηριακών εξετάσεων για το σύνολο των επισκέψεων κατ’ οίκον
νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου στο διάστημα τριών
μηνών.

Πίνακας 8.2.22: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους των
εργαστηριακών εξετάσεων για τρεις μήνες κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με
κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου (Υ.Ν.Σ., 2010)
Παράμετρος Κόστος / 3 μήνες (€)
Μέση τιμή 329,2
Τυπική απόκλιση 146,2
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 293,3 έως 365,2
Διάμεσος 285,5
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 148,2
Ελάχιστη τιμή 101,6
Μέγιστη τιμή 609,7

137
Δ) Το κόστος των φαρμάκων και του υγειονομικού υλικού

Το φαρμακευτικό και υγειονομικό υλικό που χορηγούταν κατ’ οίκον στους ασθενείς με
κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου περιελάμβανε κυρίως αναλγητικά, οπιούχα
φάρμακα για τον έλεγχο του πόνου καθώς και συμπληρώματα διατροφής. Στον Πίνακα
8.2.23 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς του κόστους
φαρμάκων υγειονομικού υλικού για το σύνολο των επισκέψεων κατ’ οίκον νοσηλείας σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου στο διάστημα τριών μηνών.

Πίνακας 8.2.23: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους
φαρμάκων και υγειονομικού υλικού για τρεις μήνες κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς
με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου (Υ.Ν.Σ., 2010)
Παράμετρος Κόστος /3 μήνες (€)
Μέση τιμή 353,3
Τυπική απόκλιση 204,2
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 303,1 έως 403,5
Διάμεσος 314,5
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 263,7
Ελάχιστη τιμή 62,9
Μέγιστη τιμή 962,9

Ε) Το κόστος των υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων

Ο υπολογισμός του κόστους των υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων αναλύθηκε με

λεπτομέρεια στην παράγραφο 8.1.2.5 Συγκεκριμένα με βάση τους υπολογισμούς που
παρατίθενται στον Πίνακα 8.1.24 το κόστος των υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων
ανά επίσκεψη κατ’ οίκον νοσηλείας ανέρχεται σε € 6,2.

Με βάση το ημερήσιο κόστος, υπολογίστηκε το κόστος των υποστηρικτικών υπηρεσιών

και παγίων της κατ’ οίκον νοσηλείας για διάστημα τριών μηνών.

138
Πίνακας 8.2.24: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους
υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων για τρεις μήνες κατ’ οίκον νοσηλείας σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου (Υ.Ν.Σ., 2010)
Παράμετρος Κόστος /3 μήνες (€)
Μέση τιμή 47
Τυπική απόκλιση 16,2
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 43 έως 51
Διάμεσος 36,9
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 18,5
Ελάχιστη τιμή 18,5
Μέγιστη τιμή 73,8

ΣΤ) Κόστος ευκαιρίας

Ο υπολογισμός του κόστους ευκαιρίας του κτηρίου της Υπηρεσίας Νοσηλείας στο Σπίτι
(Υ.Ν.Σ.) αναλύθηκε στην παράγραφο 8.1.2.6 σύμφωνα με την οποία το κόστος ευκαιρίας
που αναλογεί σε μία επίσκεψη κατ’ οίκον νοσηλείας ανέρχεται σε €0,7.

Με βάση το ημερήσιο κόστος ευκαιρίας, υπολογίστηκε το κόστος ευκαιρίας της κατ’

οίκον νοσηλείας για διάστημα τριών μηνών (Πίνακας 8.2.25).

Πίνακας 8.2.25: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους
ευκαιρίας για τρεις μήνες κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου (Υ.Ν.Σ., 2010)
Παράμετρος Κόστος /3 μήνες (€)
Μέση τιμή 5,6
Τυπική απόκλιση 1,9
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 5,1 έως 6
Διάμεσος 4,4
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 2,2
Ελάχιστη τιμή 2,2
Μέγιστη τιμή 8,8

139
Ζ) Συνολικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου

Συνυπολογίζοντας τις επιμέρους κατηγορίες κόστους, το μέσο υγειονομικό κόστος για

τρεις μήνες κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού
σταδίου ανήλθε σε 899,4€ (Πίνακας 8.2.26). Αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και
διασποράς του υγειονομικού κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας ασθενών με κακοήθη
νεοπλάσματα τελικού σταδίου παρατίθενται στον Πίνακα 8.2.27.

Πίνακας 8.2.26: Το μέσο υγειονομικό κόστος για τρεις μήνες κατ’ οίκον νοσηλείας σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου (Υ.Ν.Σ., 2010)
Κατηγορία Κόστους Κόστος (€)
Κόστος προσωπικού 164,3
Κόστος εργαστηριακών εξετάσεων 329,2
Κόστος φαρμάκων και αναλωσίμων 353,3
Κόστος υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων 47
Κόστος ευκαιρίας κτηρίου 5,6
ΣΥΝΟΛΟ 899,4

Πίνακας 8.2.27: Παράμετροι θέσης και διασποράς του υγειονομικού κόστους της κατ’
οίκον νοσηλείας ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου (Υ.Ν.Σ., 2010)
Παράμετρος Κόστος κατ’ οίκον νοσηλείας /3 μήνες (€)
Μέση τιμή 899,4
Τυπική απόκλιση 361,2
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 810,6 έως 988,2
Διάμεσος 799,4
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 529,9
Ελάχιστη τιμή 249,7
Μέγιστη τιμή 1913,4

140
8.2.3.2 Το κόστος του υγειονομικού τομέα της νοσηλείας στο νοσοκομείο

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν η κατάσταση των ασθενών που λάμβαναν κατ’ οίκον
νοσηλεία επιβαρύνεται σημαντικά, η εισαγωγή τους στο νοσοκομείο είναι αναπόφευκτη,
αυξάνοντας το κόστος της συνολικής παρεχόμενης φροντίδας.

Ως εκ τούτου, το κόστος της παρεχόμενης φροντίδας στους ασθενείς που λάμβαναν κατ’
οίκον νοσηλεία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει και το κόστος της νοσοκομειακής
νοσηλείας που καταγράφηκε στη διάρκεια των τριών μηνών που μελετήθηκε το
συγκεκριμένο δείγμα ασθενών.

Στον Πίνακα 8.2.28 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς των
ημερών νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία από
την Υ.Ν.Σ. του Ε.Α.Ν.Π. ΜΕΤΑΞΑ στη διάρκεια τριών μηνών παρακολούθησης τους.
Κατά μέσο όρο οι ασθενείς της κατ’ οίκον νοσηλείας σε τρεις μήνες νοσηλεύτηκαν για 6
ημέρες στο νοσοκομείο λόγω σημαντικής επιβάρυνσης της κατάστασης της υγείας τους.

Πίνακας 8.2.28: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής των ημερών
νοσηλείας νοσοκομείο των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας (2010)
Παράμετρος Ημέρες νοσηλείας
Μέση τιμή 6
Τυπική απόκλιση 3,7
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 5,1 έως 6,9
Διάμεσος 6
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 5,3
Ελάχιστη τιμή 1
Μέγιστη τιμή 14

Για την εκτίμηση του υγειονομικού κόστους της νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών
που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλείας, χρησιμοποιήθηκαν οι μέσες τιμές των επιμέρους
ειδών κόστους ανά ημέρα νοσοκομειακής νοσηλείας, που υπολογίστηκαν στις ενότητες
8.2.2. Β-ΣΤ. Συγκεντρωτικά το μέσο κόστος ανά ημέρα νοσοκομειακής νοσηλείας για
κάθε κατηγορία υγειονομικού κόστους φαίνεται στον Πίνακα 8.2.29.

141
 Πίνακας 8.2.29: Το υγειονομικό κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με
κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου (2010)
Κατηγορία Κόστους Κόστος/ημέρα (€) Κόστος/ 3 μήνες (€)
Κόστος προσωπικού 40,6 243
Κόστος εργαστηριακών εξετάσεων 82,7 494,9
Κόστος φαρμάκων και υγειονομικού υλικού 89,8 537,4
Κόστος υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων 35,9 214,9
Κόστος ευκαιρίας κτηρίου 5,7 34,7
ΣΥΝΟΛΟ 254,7 1524,9

Με βάση τα στοιχεία του παραπάνω πίνακα για το υγειονομικό κόστος ανά ημέρα
νοσηλείας, υπολογίστηκε το υγειονομικό κόστος για το σύνολο της νοσοκομειακής
νοσηλείας σε διάστημα τριών μηνών των ασθενών που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία
από την Υ.Ν.Σ. Στον Πίνακα 8.2.30 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσεις και
διασποράς της κατανομής του κόστους των επιμέρους κατηγοριών για το σύνολο της
νοσοκομειακής νοσηλείας στη διάρκεια τριών μηνών των ασθενών με κακοήθη
νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία.

Πίνακας 8.2.30: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής των επιμέρους
κατηγοριών υγειονομικού κόστους της νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με
κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία ( 2010)
Κόστος Κόστος Κόστος Κόστος Κόστος
προσωπικού εργαστηριακών φαρμάκων & υποστηρικτικών ευκαιρίας
Παράμετρος
/3μήνες (€) εξετάσεων αναλώσιμων υπηρεσιών & κτηρίου
/3μήνες (€) /3μήνες (€) παγίων /3μήνες(€) /3μήνες (€)
Μέση τιμή 243 494,9 537,4 214,9 34,7
Τυπική απόκλιση 151,8 309,3 335,8 134,3 21,7
95% Διάστημα 205,7 έως 280,3 418,9 έως 571 454,9 έως 620 181,9 έως 247,9 29,4 έως 40
εμπιστοσύνης
Διάμεσος 243,6 496,2 538,8 215,4 34,8
Ενδοτεταρτημοριακό 213,2 434,2 471,5 188,5 30,5
εύρος
Ελάχιστη τιμή 40,6 82,7 89,8 35,9 5,7
Μέγιστη τιμή 568,4 1157,8 1257,2 502,6 81.2

142
Στον Πίνακα 8.2.31 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς του
συνολικού υγειονομικού κόστους της νοσοκομειακής νοσηλείας στη διάρκεια τριών
μηνών των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’
οίκον νοσηλεία.

Πίνακας 8.2.31: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του κόστους της
νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που
λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία (2010)
Παράμετρος Κόστος /3 μήνες (€)
Μέση τιμή 1524,9
Τυπική απόκλιση 952,8
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 1290,7 έως 1759,2
Διάμεσος 1528,8
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 1337,7
Ελάχιστη τιμή 254,7
Μέγιστη τιμή 3567,2

8.2.3.3 Το συνολικό υγειονομικό κόστος της παρεχόμενης φροντίδας

Τελικά, το υγειονομικό κόστος της συνολικής φροντίδας που λαμβάνουν οι ασθενείς στη
διάρκεια των τριών μηνών που παρακολουθήθηκαν προκύπτει προσθέτοντας το κόστος
των επισκέψεων στο σπίτι και το κόστος της νοσηλείας των ασθενών στο νοσοκομείο,
όπως φαίνεται στον Πίνακα 8.2.32, ενώ στην Εικόνα 8.2.5 φαίνεται η ποσοστιαία
κατανομή των επιμέρους κατηγοριών κόστους.

143
 Πίνακας 8.2.32: Το υγειονομικό κόστος της παρεχόμενης φροντίδας για τρεις μήνες σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία
(2010)
Κόστος Συνολικό κόστος
Κόστος κατ’
νοσοκομειακής φροντίδας/
Κατηγορία Κόστους οίκον νοσηλείας
νοσηλείας/ 3 μήνες 3 μήνες (€)
/ 3 μήνες (€)
(€)
Κόστος προσωπικού 164,3 243 407.3
Κόστος εργαστηριακών εξετάσεων 329,2 494,9 824.1
Κόστος φαρμακευτικού και υγειονομικού υλικού 353,3 537,4 890.7
Κόστος υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων 47 214,9 261,9
Κόστος ευκαιρίας κτηρίου 5,6 34,7 40,3
ΣΥΝΟΛΟ 899,4 1524,9 2424,3

Εικόνα 8.2.5 Το συνολικό κόστος της παρεχομένης φροντίδας για τρεις μήνες σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία
(2010)

Στον Πίνακα 8.2.33 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσεις και διασποράς της
κατανομής του κόστους των επιμέρους κατηγοριών για το σύνολο της παρεχόμενης
φροντίδας στη διάρκεια τριών μηνών σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού
σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία.

144
 Πίνακας 8.2.33: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής των επιμέρους
κατηγοριών υγειονομικού κόστους της παρεχόμενης φροντίδας σε ασθενείς με κακοήθη
νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία ( 2010)
Κόστος Κόστος Κόστος Κόστος Κόστος
προσωπικού εργαστηριακών φαρμάκων & υποστηρικτικών ευκαιρίας
Παράμετρος /3μήνες (€) εξετάσεων αναλώσιμων υπηρεσιών & κτηρίου
/3μήνες (€) /3μήνες (€) παγίων /3μήνες (€)
/3μήνες (€)
Μέση τιμή 407,3 824,2 890,7 261,8 40,3
Τυπική απόκλιση 144,1 302,3 350,3 130 21,2
95% Διάστημα 371,9 έως 442,7 749,9 έως 898,5 804,6 έως 976,9 229,9 έως 293,8 35,1 έως 45,5
εμπιστοσύνης
Διάμεσος 384,7 779,3 884,5 252,3 39,2
Ενδοτεταρτημοριακό 231,1 497,8 496,5 188,5 30,5
εύρος
Ελάχιστη τιμή 129,1 179 214,1 36,9 4,38
Μέγιστη τιμή 697,5 1436,7 1783,5 539,5 85,6

Στον Πίνακα 8.2.34 παρατίθενται αναλυτικά οι παράμετροι θέσης και διασποράς του
συνολικού υγειονομικού κόστους της παρεχόμενης φροντίδας σε ασθενείς με κακοήθη
νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία στη διάρκεια τριών
μηνών.

Πίνακας 8.2.34: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής του υγειονομικού
κόστους της παρεχόμενης φροντίδας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού
σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία ( 2010)
Παράμετρος Κόστος /3 μήνες (€)
Μέση τιμή 2424,3
Τυπική απόκλιση 907,5
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 2201,3 έως 2647,4
Διάμεσος 2272,5
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 1248,6
Ελάχιστη τιμή 746,2
Μέγιστη τιμή 4400,5

145
8.2.3.4 Απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης το 92,4% (n=61) των ασθενών της κατ’
οίκον νοσηλεία χρειάζονταν κάποιο άτομο για να τους φροντίζει στο σπίτι. Αναφορικά
με την ιδιότητα του φροντιστή, το 45,9% (n=28) ήταν ο/η σύζυγος του ασθενή, το
31,1% (n=19) ήταν η κόρη ή ο γιός του ασθενή ενώ το 9,8 % (n=6) ήταν κάποιος άλλος
συγγενής ή φίλος του ασθενή (Εικόνα 8.2.6). Το υπόλοιπο 13,1% (n=8) των φροντιστών
ήταν άτομα που είχαν προσληφθεί από τους ασθενείς και πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους
με αμοιβή.

Εικόνα 8.2.6: Ιδιότητα φροντιστών των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας

Από το σύνολο των φροντιστών, εξαιρώντας τους επ’ αμοιβή φροντιστές, το 45,3%
(n=24) εργαζόταν, με άμεσο αποτέλεσμα την απώλεια παραγωγικότητας των
περισσοτέρων για κάποιες μέρες προκειμένου να φροντίσουν τον ασθενή. Το επάγγελμα
των φροντιστών των ασθενών φαίνεται στην Εικόνα 8.2.7.

14

12

10 13
8

4 5 6

0
Υπάλληλος Ελεύθερος επαγγελματίας Εργάτης

Εικόνα 8.2.7: Επάγγελμα των φροντιστών των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας

146
Σύμφωνα με τις απαντήσεις, από το σύνολο των φροντιστών που εργάζονταν (n=24) το
79,2% (n=19) αναγκάστηκε να λείψει από την εργασία του περίπου 7 ημέρες στη
διάρκεια ενός μήνα, προκειμένου να φροντίσει τον ασθενή. Στον Πίνακα 8.2.35
φαίνεται οι παράμετροι θέσης και διασποράς των ημερών που οι φροντιστές
αναγκάστηκαν να λείψουν από την εργασία τους για να φροντίσουν τους ασθενείς.

Πίνακας 8.2.35: Παράμετροι θέσης και διασποράς της κατανομής των απολεσθεισών
ημερών παραγωγικότητας των φροντιστών των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία (Υ.Ν.Σ., 2010)
Απολεσθείσες ημέρες εργασίας
Παράμετρος
φροντιστών/ μήνα
Μέση τιμή 6,7
Τυπική απόκλιση 2,3
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 5,6 έως 7,9
Διάμεσος 6
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 5
Ελάχιστη τιμή 4
Μέγιστη τιμή 10
n 19

Η μηναία απώλεια παραγωγικότητας για τους φροντιστές των ασθενών της κατ’ οίκον
νοσηλείας υπολογίζεται από την ακόλουθη σχέση:

ΚΜΑΠ = ΗΜΑΠ *ΕΗ  ΚΜΑΠ = 6,7 * 78,2 ΚΜΑΠ = 523,9€

όπου:
ΚΜΑΠ : Μηνιαία απώλεια παραγωγικότητας
ΗΜΑΠ : Απολεσθείσες εργατοημέρες/ μήνα
ΕΗ: Κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό εισόδημα / εργατοημέρα (€)
(Το κατά κεφαλή ακαθάριστο εθνικό εισόδημα για το έτος 2010 ανέρχεται σε 19.559€
Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ)

Επομένως για του τρεις μήνες που είναι το διάστημα παρακολούθησης των ασθενών η
απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών τους ανήλθε σε 1571,7€.

147
8.2.3.5. Το συνολικό κόστος της φροντίδας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού
σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία

Συνυπολογίζοντας το υγειονομικό κόστος της παρεχόμενης φροντίδας (κατ’ οίκον και

νοσοκομειακής), την απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών των ασθενών και το μη
υγειονομικό κόστος που αναφέρεται στην πρόσληψη οικιακής βοηθού, το συνολικό
τριμηνιαίο κόστος της παρεχόμενης φροντίδας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία ανήλθε σε 4213,5€ (Πίνακας
8.2.36). Το υγειονομικό κόστος αντιστοιχούσε στο 58% του συνολικού κόστους, η
απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών στο 37% του συνολικού κόστους και το μη
υγειονομικό κόστος στο 5% του συνολικού κόστους της τριμηνιαίας παρεχόμενης
φροντίδας (Εικόνα 8.2.8).

Πίνακας 8.2.36: Το συνολικό κόστος της παρεχομένης φροντίδας για τρεις μήνες σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία
(2010)
Κατηγορία Κόστους Κόστος (€)
Υγειονομικό κόστος 2424,3
Μη υγειονομικό κόστος1 217,5
Απώλεια παραγωγικότητας 1571,7
ΣΥΝΟΛΟ 4213,5

1
Το μη υγειονομικό κόστος περιλαμβάνει το κόστος οικιακής βοηθού, που σύμφωνα με
την ενότητα 8.1.4.2 υπολογίστηκε σε 72,5€ το μηνά άρα για τρεις μήνες το κόστος
υπολογίστηκε σε 217,5€.

148
Εικόνα 8.2.8 Το συνολικό κόστος της παρεχομένης φροντίδας για τρεις μήνες σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία
(2010)

8.2.4 Συσχετίσεις του κόστους

8.2.4.1 Συσχετίσεις υγειονομικού κόστους

Το υγειονομικό κόστος της νοσηλείας των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού

σταδίου συσχετίστηκε με τις ακόλουθες μεταβλητές: α) τύπος της νοσηλείας (κατ’ οίκον
ή νοσοκομειακή), β) φύλο, γ) ηλικία, δ) νεοπλασματική νόσος, ε) στάδιο καρκίνου, στ)
βαθμός διαφοροποίησης των καρκινικών κυττάρων, ζ) επίπεδο ικανότητας με βάση την
κλίμακα Karnofsky.

Αναφορικά με τη συσχέτιση του υγειονομικού κόστους νοσηλείας των ασθενών με

κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου με τον τύπο της νοσηλείας (κατ’ οίκον ή
νοσοκομειακή), βρέθηκε στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ του κόστους και του τύπου
της νοσηλείας (έλεγχος t, p<0,001) (Πίνακας 8.2.37).Το υγειονομικό κόστος παροχής
φροντίδας για τρεις μήνες για τους ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου
που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο ήταν σημαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο
κόστος παροχής φροντίδας σε ασθενείς που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία (Εικόνα
8.2.9). Συγκεκριμένα το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας αντιστοιχούσε στο 46,1% του
κόστους της νοσοκομειακής νοσηλείας.

149
 Πίνακας 8.2.37: Συσχετίσεις του κόστους νοσηλείας ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου με τα δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών
Μέση Τυπική Διαφορά 95% Διάστημα
Τιμή p
τιμή απόκλιση μέσων τιμών εμπιστοσύνης
Τύπος νοσηλείας 4241 3592,6 έως 4889,5 <0,001α
Κατ’ οίκον 2424,3 907,5
Νοσοκομειακή 6665,4 2497,8

Φύλο 48,6 -948,5 έως 1045,4 0,924α

Άνδρες 4491,7 2740,3
Γυναίκες 4540,2 2966,9
0,307
Ηλικία
(r= -0,090 β)
Νεοπλασματική νόσος 0,566γ
Ca αναπνευστικού 4674,9 2664,6
συστήματος
Ca μαστού 3743,9 1636,3
Ca πεπτικού συστήματος 4424,5 2802,7
Ca ουρογεννητικών 5076,2 3733,5
οργάνων
Ca λεμφικού & 3949,2 1867,8
αιμοποιητικού ιστού
Στάδιο καρκίνου 47,9 -982,1 έως 1078 0,927α
ΙΙΙ 4481,3 2837,8
IV 4529,2 2838,2

Βαθμός διαφοροποίησης 593 -396,2 έως1582,3 0,238α

Χαμηλή 4767,7 3120,5
Μέτρια 4174,7 2370,3
Επίπεδο ικανότητας
0,856
(% κλίμακας Karnofsky) (rs=0.016 δ)

α
Έλεγχος t
β
Συντελεστής συσχέτισης Pearson
γ
Ανάλυση διασποράς
δ
Συντελεστής συσχέτισης Spearman

150
Εικόνα 8.2.9: Διάγραμμα πλαισίου (box plot) του τριμηνιαίου υγειονομικού κόστους της
κατ’ οίκον και της νοσοκομειακής νοσηλείας των ασθενών με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου

Αναφορικά με τις συσχετίσεις του υγειονομικού κόστους της νοσηλείας με το φύλο των
ασθενών, την ηλικία τους, τη νεοπλασματική τους νόσο, το στάδιο του καρκίνου, το
βαθμό διαφοροποίησης των καρκινικών κυττάρων και το επίπεδο ικανότητας τους με
βάση την κλίμακα Karnofsky, οι στατιστικοί έλεγχοι που πραγματοποιήθηκαν έδειξαν
ότι το κόστος της νοσηλείας δεν συσχετίζεται με καμία από τις προαναφερθείσες
μεταβλητές (Πίνακας 8.2.35). Δεδομένου, λοιπόν, ότι το κόστος νοσηλείας
συσχετίζονταν μόνο με μία μεταβλητή (τόπος νοσηλείας), δεν υπήρχε λόγος να
πραγματοποιηθεί πολυμεταβλητή γραμμική παλινδρόμηση.

8.2.4.2 Συσχετίσεις απώλειας παραγωγικότητας

Η απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών/συνοδών ασθενών με κακοήθη

νεοπλάσματα τελικού σταδίου συσχετίστηκε με βάση τον αριθμό των ημερών που οι
φροντιστές/συνοδοί αναγκάστηκαν να λείψουν από την εργασία τους. Όμοια με το
υγειονομικό κόστος, ο αριθμός των ημερών απουσίας των φροντιστών/συνοδών από την
εργασία τους συσχετίστηκε με τις εξής μεταβλητές: α) τύπος της νοσηλείας (κατ’ οίκον ή
νοσοκομειακή), β) φύλο, γ) ηλικία, δ) νεοπλασματική νόσος, ε) στάδιο καρκίνου, στ)
βαθμός διαφοροποίησης των καρκινικών κυττάρων, ζ) επίπεδο ικανότητας με βάση την
κλίμακα Karnofsky.

151
 Πίνακας 8.2.38: Συσχετίσεις των απολεσθεισών ημερών εργασίας των
φροντιστών/συνοδών με τα δημογραφικά και κλινικά χαρακτηριστικά των ασθενών
Μέση Τυπική Διαφορά 95% Διάστημα
Τιμή p*
τιμή απόκλιση μέσων τιμών εμπιστοσύνης
Τύπος νοσηλείας 7 4,5 έως 9,5 <0,001α
Κατ’ οίκον 6,7 2,3
Νοσοκομειακή 13,7 5,5
Φύλο 0,2 -3,5 έως 3,1 0,891α
Άνδρες 10,1 5,4
Γυναίκες 10,3 5,6
0,819
Ηλικία
(r= 0,035 β)
Νεοπλασματική νόσος 0,562γ
Ca αναπνευστικού 8,4 3,2
συστήματος
Ca μαστού 12,4 7,1
Ca πεπτικού συστήματος 9,5 5,3
Ca ουρογεννητικών 10,8 6,2
οργάνων
Ca λεμφικού & 10 4,1
αιμοποιητικού ιστού
Στάδιο καρκίνου 0,3 -3,3 έως 4 0,852α
ΙΙΙ 10,5 5,8
IV 10,1 5,4

1,1 -2,1 έως 4,4 0,489α

Βαθμός διαφοροποίησης
Χαμηλή 10,8 5,6
Μέτρια 9,7 5,4
Επίπεδο ικανότητα 0,634
(% κλίμακας Karnofsky) (rs= -0,072 δ)
α
Έλεγχος t
β
Συντελεστής συσχέτισης Pearson
γ
Ανάλυση διασποράς
δ
Συντελεστής συσχέτισης Spearman

152
Αναφορικά με τη συσχέτιση της απώλειας παραγωγικότητας των φροντιστών/συνοδών
των ασθενών με τύπο της νοσηλείας (κατ’ οίκον ή νοσοκομειακή), βρέθηκε στατιστικά
σημαντική σχέση μεταξύ των ημερών απουσίας των φροντιστών/συνοδών από την
εργασία τους και του τύπου της νοσηλείας (έλεγχος t, p<0,001) (Πίνακας 8.2.38).
Συγκεκριμένα, ο αριθμός των ημερών απουσίας από την εργασία των φροντιστών των
ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας αντιστοιχούσε στο 48,9% του αριθμού των ημερών
απουσίας από την εργασία των συνοδών των ασθενών της νοσοκομειακής νοσηλείας
(Εικόνα 8.2.10).

Εικόνα 8.2.10: Διάγραμμα πλαισίου (box plot) απολεσθεισών ημερών εργασίας των
φροντιστών των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας και των συνοδών των ασθενών της
νοσοκομειακής νοσηλείας.

Αναφορικά με τις συσχετίσεις της απώλειας παραγωγικότητας των φροντιστών/συνοδών

με το φύλο των ασθενών, την ηλικία τους, τη νεοπλασματική τους νόσο, το στάδιο του
καρκίνου, το βαθμό διαφοροποίησης των καρκινικών κυττάρων και το επίπεδο
ικανότητας τους με βάση την κλίμακα Karnofsky, οι στατιστικοί έλεγχοι που
πραγματοποιήθηκαν έδειξαν ότι ο αριθμός ημερών απουσίας των φροντιστών/συνοδών
των ασθενών από την εργασία τους δεν συσχετίζεται με καμία από τις προαναφερθείσες
μεταβλητές (Πίνακας 8.2.36). Δεδομένου, λοιπόν, ότι η απώλεια παραγωγικότητας των
φροντιστών/συνοδών των ασθενών συσχετίζονταν μόνο με μία μεταβλητή (τόπος
νοσηλείας), δεν υπήρχε λόγος να πραγματοποιηθεί πολυμεταβλητή γραμμική
παλινδρόμηση.

153
8.3 Ποιοτική αξιολόγηση της κατ’ οίκον νοσηλείας – Μέτρηση ικανοποίησης των
ασθενών

8.3.1 Η μέτρηση της ικανοποίησης των ασθενών με το ερωτηματολόγιο HCCSI-R

Όπως αναφέρθηκε στην ενότητα 7.3 για τη μέτρηση της ικανοποίησης των ασθενών της
κατ’ οίκον νοσηλείας από τις υπηρεσίες που παρέχει η Υπηρεσία Νοσηλείας στο Σπίτι
(Υ.Ν.Σ.), χρησιμοποιήθηκε το ερωτηματολόγιο HCCSI-R. Η αξιοπιστία ή, αλλιώς, η
εσωτερική συνέπεια του ερωτηματολογίου ήταν υψηλή καθώς ο συντελεστής Cronbach’s
α ήταν ίσος με 0,85, ενώ το αποδεκτό όριο είναι ίσο με 0,70. Στον Πίνακα 8.3.1
παρουσιάζεται αναλυτικά η κατανομή των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας, με βάση
τις απαντήσεις τους στις ερωτήσεις 1 έως 12 του ερωτηματολογίου HCCSI-R που
μετρώνται με τη 5-βάθμια κλίμακα Likert.

Στις περισσότερες ερωτήσεις η πλειονότητα των ασθενών δήλωσαν ότι είναι

ικανοποιημένοι/ πολύ ικανοποιημένοι από την Υπηρεσία Νοσηλείας στο Σπίτι (Υ.Ν.Σ.),
κυρίως σε θέματα που αφορούν τη συμπεριφορά του νοσηλευτικού προσωπικού.
Συγκεκριμένα, στις ερωτήσεις 1 έως 5, περισσότεροι από το 70% των ασθενών δήλωσαν
πολύ ικανοποιημένοι αναφορικά με τη διάθεση και την προθυμία του προσωπικού
(74,6%), την προσοχή και το ενδιαφέρον του προσωπικού στις ανησυχίες του ασθενή
σχετικά με την κατάσταση του (71,6%), την εμπιστοσύνη που εμπνέει το προσωπικό
(72,4%), το σεβασμό με τον οποίο συμπεριφέρεται το προσωπικό στους ασθενείς (77,6)
και τη γνώση του προσωπικού για τα προβλήματα υγείας του ασθενή (73,1).
Επιπρόσθετα, στις ερωτήσεις που αφορούν τη διάθεση και τη προθυμία του προσωπικού
(ερώτηση 1), την προσοχή και το ενδιαφέρον του προσωπικού στις ανησυχίες του ασθενή
(ερώτηση 2) και το σεβασμό του προσωπικού απέναντι στον ασθενή (ερώτηση 4) το
σύνολο των ασθενών δήλωσε ότι είναι ικανοποιημένοι ή πολύ ικανοποιημένοι.

Το ποσοστό των ασθενών που δήλωσαν αδιάφοροι σχετικά με την ικανοποίηση τους από
τις παρεχόμενες υπηρεσίες κυμάνθηκε σε χαμηλά επίπεδα, από 3% στην ερώτηση 3 που
αφορά την εμπιστοσύνη που εμπνέει το προσωπικό, έως 11,9% στην ερώτηση 8 που
αφορά την ενημέρωση που έχουν οι ασθενείς από την υπηρεσία κατ’ οίκον νοσηλείας
για το άτομο με το οποίο πρέπει να επικοινωνείτε όταν έχουν κάποιο πρόβλημα ή
απορία. Τέλος, μόνο σε δύο ερωτήσεις, την 6η και την 11η που αφορούσαν το πλάνο της

154
 φροντίδας και τον χρονικό της προγραμματισμό αντίστοιχα, υπήρχαν ποσοστά ασθενών
που δήλωσαν ότι είναι δυσαρεστημένοι, τα οποία όμως ήταν πολύ χαμηλά (<8%).

Πίνακας 8.3.1: Κατανομή των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας στις ερωτήσεις 1-12
του ερωτηματολογίου HCCSI-R
Απόλυτη Σχετική
Ερώτηση
συχνότητα (n) συχνότητα (%)
1.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη διάθεση και την προθυμία του
προσωπικού να σας βοηθήσει;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 0 0
Αδιάφορος/η 0 0
Ικανοποιημένος/η 34 25,4
Πολύ ικανοποιημένος/η 100 74,6
2.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την προσοχή και το ενδιαφέρον του
προσωπικού για τις ανησυχίες σας σχετικά με την κατάσταση της
υγείας σας;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 0 0
Αδιάφορος/η 0 0
Ικανοποιημένος/η 38 28,4
Πολύ ικανοποιημένος/η 96 71,6
3.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την εμπιστοσύνη που σας εμπνέει
το προσωπικό;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 0 0
Αδιάφορος/η 4 3
Ικανοποιημένος/η 33 24,6
Πολύ ικανοποιημένος/η 97 72,4
4.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με το σεβασμό με τον οποίο σας
συμπεριφέρεται το προσωπικό;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 0 0
Αδιάφορος/η 0 0
Ικανοποιημένος/η 30 22,4
Πολύ ικανοποιημένος/η 104 77,6
5.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη γνώση που έχει το προσωπικό
για τα προβλήματα της υγείας σας;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 0 0
Αδιάφορος/η 6 4,5
Ικανοποιημένος/η 30 22,4
Πολύ ικανοποιημένος/η 98 73,1

155
6.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη δυνατότητα επιλογών που έχετε
στο πλάνο της φροντίδας σας;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 10 7,5
Αδιάφορος/η 35 26,1
Ικανοποιημένος/η 47 35,1
Πολύ ικανοποιημένος/η 42 31,3
7.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την ασφάλεια που αισθάνεστε κατά
την παροχή φροντίδας στο σπίτι;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 0 0
Αδιάφορος/η 12 9
Ικανοποιημένος/η 42 31,3
Πολύ ικανοποιημένος/η 80 59,7
8.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την ενημέρωση που έχετε από την
υπηρεσία κατ’ οίκον νοσηλείας για το άτομο με το οποίο πρέπει να
επικοινωνείτε όταν έχετε κάποιο πρόβλημα ή απορία;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 0 0
Αδιάφορος/η 16 11,9
Ικανοποιημένος/η 30 22,4
Πολύ ικανοποιημένος/η 88 65,7
9.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την ανταπόκριση των παρεχόμενων
υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας στις ανάγκες σας;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 0 0
Αδιάφορος/η 8 6
Ικανοποιημένος/η 37 27,6
Πολύ ικανοποιημένος/η 89 66,4
10.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την ανταπόκριση του προσωπικού
στις ανησυχίες σας;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 0 0
Αδιάφορος/η 7 5,2
Ικανοποιημένος/η 44 32,8
Πολύ ικανοποιημένος/η 83 61,9
11.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη δυνατότητα χρονικού
προγραμματισμού του πλάνου φροντίδας σας (π.χ. των επισκέψεων
στο σπίτι) τις ώρες που επιθυμείτε;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 7 5,2
Αδιάφορος/η 34 25,4
Ικανοποιημένος/η 39 29,1
Πολύ ικανοποιημένος/η 54 40,3
12.Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη δυνατότητα να σας φροντίζει το
ίδιο προσωπικό σε σταθερή βάση;
Πολύ δυσαρεστημένος/η 0 0
Δυσαρεστημένος/η 0 0
Αδιάφορος/η 11 8,2
Ικανοποιημένος/η 44 32,8
Πολύ ικανοποιημένος/η 79 59

156
Η μέση βαθμολογία που συγκέντρωσαν οι ασθενείς με βάση τις απαντήσεις στις 12
πρώτες ερωτήσεις του ερωτηματολογίου σχετικά με την ικανοποίηση τους από τις
παρεχόμενες υπηρεσίες της κατ’ οίκον νοσηλείας ήταν 54,3. Αναλυτικά, οι παράμετροι
θέσης και διασποράς της βαθμολογίας των ασθενών παρατίθενται στον Πίνακα 8.3.2.

Πίνακας 8.3.2: Παράμετροι θέσης και διασποράς του βαθμολογίας των ασθενών της
κατ’ οίκον νοσηλείας στις ερωτήσεις 1-12 του ερωτηματολογίου HCCSI-R.
Παράμετρος Βαθμολογία ασθενών
Μέση τιμή 54,3
Τυπική απόκλιση 5,3
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 53,4 έως 54,6
Διάμεσος 56
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 9,5
Ελάχιστη τιμή 43
Μέγιστη τιμή 60
n 134

Όπως αναλύθηκε στο κεφάλαιο 7.3, το ερωτηματολόγιο HCCSI-R περιέχει τρεις ακόμη
ερωτήσεις για την συνολική ικανοποίηση των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας από τις
παρεχόμενες υπηρεσίες και μετρώνται σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10. Οι ερωτήσεις
αυτές αφορούν α) στην την ικανότητα ανταπόκρισης της υπηρεσίας κατ’ οίκον νοσηλείας
(στη συγκεκριμένη περίπτωση της Υ.Ν.Σ.) στις προσδοκίες τους για την παρεχόμενη
φροντίδα υγείας, β) στην ικανοποίηση των ασθενών από τη συνολική φροντίδα που τους
παρέχεται και γ) στην πιθανότητα να συστήσουν οι ασθενείς τη συγκεκριμένη υπηρεσία
κατ’ οίκον νοσηλείας σε άλλους.

Στους Πίνακες 8.3.3 – 8.3.5 παρατίθενται οι παράμετροι θέσης και διασποράς των
απαντήσεων των ασθενών στις τρεις αυτές ερωτήσεις για τη συνολική ικανοποίηση τους
από την Υ.Ν.Σ.

157
Πίνακας 8.3.3: Παράμετροι θέσης και διασποράς των απαντήσεων των ασθενών στην
ερώτηση 13: «Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την ικανότητα ανταπόκρισης της
υπηρεσίας κατ' οίκον νοσηλείας στις προσδοκίες σας για την παρεχόμενη φροντίδα
υγείας;»
Παράμετρος Βαθμολογία ικανοποίησης των ασθενών
Μέση τιμή 8,8
Τυπική απόκλιση 8,6 έως 9
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 1,7
Διάμεσος 9
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 2
Ελάχιστη τιμή 6
Μέγιστη τιμή 10

Πίνακας 8.3.4: Παράμετροι θέσης και διασποράς των απαντήσεων των ασθενών στην
ερώτηση 14: «Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη συνολική φροντίδα που σας
παρέχεται;»
Παράμετρος Βαθμολογία ικανοποίησης των ασθενών
Μέση τιμή 9
Τυπική απόκλιση 8,8 έως 9,2
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 1,2
Διάμεσος 10
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 2
Ελάχιστη τιμή 7
Μέγιστη τιμή 10

158
Πίνακας 8.3.5: Παράμετροι θέσης και διασποράς των απαντήσεων των ασθενών στην
ερώτηση: «Πόσο πιθανό είναι να συστήσετε σε άλλους τη συγκεκριμένη υπηρεσία κατ’
οίκον νοσηλείας;»
Παράμετρος Βαθμολογία ικανοποίησης των ασθενών
Μέση τιμή 8,9
Τυπική απόκλιση 1,5
95% Διάστημα εμπιστοσύνης 8,7 έως 9,1
Διάμεσος 9,5
Ενδοτεταρτημοριακό εύρος 2
Ελάχιστη τιμή 7
Μέγιστη τιμή 10

Όπως φαίνεται, οι μέσες τιμές των απαντήσεων των ασθενών στις τρεις ερωτήσεις
κυμαίνονταν σε πολύ υψηλά επίπεδα προσεγγίζοντας το 9 σε μια κλίμακα όπου το 10
αντιστοιχεί στο επίπεδο απόλυτης ικανοποίησης. Με βάση τα δεδομένα αυτά,
επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι οι ασθενείς του υπό μελέτη πληθυσμού ήταν ιδιαίτερα
ικανοποιημένοι από το σύνολο των υπηρεσιών που τους παρέχει η Υπηρεσία Νοσηλείας
στο Σπίτι

8.3.2 Συσχετίσεις αναφορικά με την ικανοποίηση των ασθενών από τις υπηρεσίες
κατ’ οίκον νοσηλείας

Οι απαντήσεις των ασθενών αναφορικά με την ικανοποίηση τους από τις παρεχόμενες
υπηρεσίας κατ’ οίκον νοσηλείας συσχετίστηκαν με τα δημογραφικά τους
χαρακτηριστικά (φύλο, ηλικία και επίπεδο εκπαίδευσης). Ειδικά, για τις 12 πρώτες
ερωτήσεις που βαθμολογούνται με την κλίμακα Likert, η συσχέτιση αφορούσε στη
συνολική βαθμολογία που συγκέντρωσαν οι ασθενείς, ενώ η κάθε μία από τις τρεις
τελευταίες ερωτήσεις γενικής αξιολόγησης συσχετίστηκαν ξεχωριστά.

Όπως φαίνεται στους Πίνακες 8.3.6 έως 8.3.9, δεν βρέθηκε συσχέτιση της ικανοποίησης
του υπό μελέτη πληθυσμού από τις παρεχόμενες υπηρεσίας κατ’ οίκον νοσηλείας με τα
δημογραφικά τους χαρακτηριστικά (φύλο, ηλικία και επίπεδο εκπαίδευσης).

159
 Πίνακας 8.3.6: Συσχετίσεις της βαθμολογίας στις ερωτήσεις 1-12 του ερωτηματολογίου
HCCSI-R με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ασθενών
Μέση Τυπική Διαφορά 95% Διάστημα
Τιμή p
τιμή απόκλιση μέσων τιμών εμπιστοσύνης
Φύλο -0,81 -2,6 έως 1 0,379α
Άνδρες 53,9 5,5
Γυναίκες 54,7 5
0,522
Ηλικία
(r=0,056)β
Εκπαίδευση 0,276γ
Αγράμματος/η 53,6 5,2
Δημοτικό/Γυμνάσιο 54,5 5,3
Λύκειο/Τεχνική σχολή 55 5,1
ΤΕΙ/Πανεπιστήμιο 51,8 5,7
α β γ
Έλεγχος t Συντελεστής συσχέτισης Pearson Ανάλυση διασποράς

Πίνακας 8.3.7: Συσχετίσεις της βαθμολογίας στην Ερώτηση 13: «Πόσο

ικανοποιημένος/η είστε με την ικανότητα ανταπόκρισης της υπηρεσίας κατ' οίκον
νοσηλείας στις προσδοκίες σας για την παρεχόμενη φροντίδα υγείας;» του
ερωτηματολογίου HCCSI-R με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ασθενών
Μέση Τυπική Διαφορά 95% Διάστημα
Τιμή p
τιμή απόκλιση μέσων τιμών εμπιστοσύνης
Φύλο -0,16 -0,6 έως 0,3 0,470α
Άνδρες 8,7 1,3
Γυναίκες 8,9 1,3
0,877
Ηλικία
(r=-0,014β)
Εκπαίδευση 0,664γ
Αγράμματος/η 8,9 1,2
Δημοτικό/Γυμνάσιο 8,7 1,7
Λύκειο/Τεχνική σχολή 8,9 1,2
ΤΕΙ/Πανεπιστήμιο 9,1 1,5
α β γ
Έλεγχος t Συντελεστής συσχέτισης Pearson Ανάλυση διασποράς

160
 Πίνακας 8.3.8: Συσχετίσεις της βαθμολογίας στην Ερώτηση 14: «Πόσο
ικανοποιημένος/η είστε με τη συνολική φροντίδα που σας παρέχεται;» του
ερωτηματολογίου HCCSI-R με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ασθενών
Μέση Τυπική Διαφορά 95% Διάστημα
Τιμή p
τιμή απόκλιση μέσων τιμών εμπιστοσύνης
Φύλο 0,05 -0,4 έως 0,5 0,824α
Άνδρες 9 1,2
Γυναίκες 9 1,2
0,050
Ηλικία
(r=-0,169β)
Εκπαίδευση 9 1,2 0,570γ

Αγράμματος/η 9 1,2
Δημοτικό/Γυμνάσιο 8,8 1,2
Λύκειο/Τεχνική σχολή 9,4 1,4
ΤΕΙ/Πανεπιστήμιο 9 1,2
α β γ
Έλεγχος t Συντελεστής συσχέτισης Pearson Ανάλυση διασποράς

Πίνακας 8.3.9: Συσχετίσεις της βαθμολογίας στην Ερώτηση 15: «Πόσο πιθανό είναι να
συστήσετε σε άλλους τη συγκεκριμένη υπηρεσία κατ’ οίκον νοσηλείας;» του
ερωτηματολογίου HCCSI-R με τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των ασθενών
Μέση Τυπική Διαφορά 95% Διάστημα
Τιμή p
τιμή απόκλιση μέσων τιμών εμπιστοσύνης
Φύλο 0,46 -0,5 έως 0,3 0,742α
Άνδρες 8,8 1,2
Γυναίκες 8,9 1,2
0,620
Ηλικία
(r=-0,043 β)
Εκπαίδευση 8,8 1,2 0,890γ
Αγράμματος/η 8,8 1,2
Δημοτικό/Γυμνάσιο 9 1,2
Λύκειο/Τεχνική σχολή 8,8 1,4
ΤΕΙ/Πανεπιστήμιο 8,8 1,2
α β γ
Έλεγχος t Συντελεστής συσχέτισης Pearson Ανάλυση διασποράς

161
9. ΣΥΖΗΤΗΣΗ

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, οι συνολικές δαπάνες για την υγεία στην Ελλάδα, τα
τελευταία χρόνια αυξάνονται συνεχώς με ραγδαίο ρυθμό. Συγκεκριμένα, για τη χρονική
περίοδο 2000 – 2007, εκτιμάται πως οι συνολικές δαπάνες για την υγεία αυξήθηκαν κατά
21,5%, αντιπροσωπεύοντας το 9,6% του ΑΕΠ (OECD Health Data Base 2011).
Μολονότι, όμως, διατίθενται ολοένα και περισσότερα χρήματα για την υγεία, συχνά
διατυπώνονται προβληματισμοί για την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα της
χρήσης των περιορισμένων πόρων.

Όπως προαναφέρθηκε, προκειμένου να τεθούν προτεραιότητες που θα προωθούν την

αποδοτική διαχείριση των πόρων της υγείας, θεωρείται απαραίτητη η οικονομική
ανάλυση της τεχνολογίας υγείας, ώστε να εντοπιστούν και να αξιολογηθούν οι
οικονομικές συνέπειες κάθε υγειονομικής δραστηριότητας (π.χ. παρέμβαση, θεραπεία).
Συμβάλλοντας προς αυτή την κατεύθυνση, επιχειρήθηκε η εκπόνηση της παρούσας
μελέτης, αντικείμενο της οποίας αποτέλεσε η κοινωνικοοικονομική και ποιοτική
αποτίμηση του υγειονομικού κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας ασθενών με κακοήθη
νεοπλάσματα.

Βασικός σκοπός εκπόνησης της συγκεκριμένης μελέτης ήταν η ανάδειξη των

οικονομικών και κοινωνικών συνεπειών της εφαρμογής της κατ’ οίκον νοσηλείας σε
ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα. Επιπρόσθετος σκοπός αποτέλεσε η ανάδειξη των
αποτελεσμάτων της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα
αναφορικά με την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών και την ικανοποίηση των
ασθενών από αυτές

Τα τρία βασικά τμήματα της μελέτης είναι τα ακόλουθα:

 Εκτίμηση του συνολικού κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με
κακοήθη νεοπλάσματα
 Σύγκριση του συνολικού κόστους μεταξύ της κατ’ οίκον νοσηλείας και της
νοσοκομειακής νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα που λάμβαναν
ανακουφιστική φροντίδα.
 Ποιοτική αξιολόγηση της κατ’ οίκον νοσηλείας μέσω της εκτίμησης της
ικανοποίησης των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

162
9.1 Το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα

Με βάση τη μέθοδο που αναλύθηκε στο κεφάλαιο 7, επιχειρήθηκε στις ενότητες 8.1.2
και 8.1.3 η ανάλυση του κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας αναφορικά τόσο με το
υγειονομικό κόστος όσο και με την απώλεια παραγωγικότατα των φροντιστών των
ασθενών (έμμεσο κόστος).

Για την εκτίμηση του υγειονομικού κόστους συνυπολογίστηκαν οι βασικές κατηγορίες

κόστους που επιβαρύνουν τον υγειονομικό τομέα, όπως το κόστος του προσωπικού, το
κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων, το κόστος των φαρμάκων, το κόστος των
υποστηρικτικών υπηρεσιών και το κόστος ευκαιρίας του κτηρίου. Σύμφωνα με τα
αποτελέσματα της μελέτης, για το σύνολο του πληθυσμού των ασθενών της κατ’ οίκον
νοσηλείας που μελετήθηκε (134 ασθενείς), το μέσο κόστος μιας επίσκεψης κατ’ οίκον
νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα αντιστοιχεί σε 101,2 €, ενώ σε μηνιαία
βάση το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας αντιστοιχεί σε 263,1€.

Τον κυριότερο διαμορφωτή του κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας αποτέλεσε το κόστος
των εργαστηριακών εξετάσεων καταλαμβάνοντας το 45 % του συνολικού κόστους,
γεγονός που οφείλεται στην υψηλή συχνότητα με την οποία διενεργούνται αυτές οι
εξετάσεις. Σημαντική είναι, επίσης, η συμμετοχή του κόστους των φαρμάκων και
υγειονομικού υλικού στη διαμόρφωση του συνολικού κόστους με ποσοστό που
ανέρχεται στο 27%, καθώς επίσης και η συμμετοχή του κόστους του προσωπικού το
οποίο με ποσοστό 21% επί του συνολικού κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας. Αξίζει να
σημειωθεί, πως το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων είναι σχεδόν ίσο με το
άθροισμα των άλλων δύο σημαντικών διαμορφωτών του κόστους, ήτοι το κόστος το
κόστος των φαρμάκων και υγειονομικού υλικού και το κόστος του προσωπικού.

Αναφορικά με την απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών των ασθενών της κατ’
οίκον νοσηλείας, η μελέτη βασίστηκε στην εκτίμηση του κόστους των απολεσθέντων
ημερών εργασίας λόγω απουσίας τους για λόγους που σχετίζονται με την κατάσταση
υγείας του ασθενή και προκειμένου να τον φροντίσουν. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα
της μελέτης, ο αριθμός των ημερών που οι φροντιστές απουσίαζαν από την εργασία τους
για λόγους που σχετίζονται με την κατάσταση της υγείας των ασθενών ανήλθε σε 5,7
ημέρες στη διάρκεια ενός μήνα. Σε οικονομικούς όρους, η απώλεια παραγωγικότητα των
φροντιστών των ασθενών εκτιμήθηκε σε 464,6€.

163
9.2 Αξιολόγηση του κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας – Σύγκριση με το κόστος της
νοσοκομειακής νοσηλείας

Για να αξιολογηθεί το εκτιμώμενο από τη παρούσα μελέτη κόστος της κατ’ οίκον
νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα, θα πρέπει να συγκριθεί με το
αντίστοιχο κόστος που επιβαρύνει τον υγειονομικό τομέα η νοσοκομειακή φροντίδα
υγείας αυτών των ασθενών. Στην παρούσα μελέτη, και συγκεκριμένα στις ενότητες 8.2.2
και 8.2.3 επιχειρήθηκε η σύγκριση του κόστους της συνολικής παρεχόμενης φροντίδας
σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν ανακουφιστική
φροντίδα είτε στο νοσοκομείο είτε κατ’ οίκον.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης, το υγειονομικό κόστος της παρεχόμενης

φροντίδας για τρεις μήνες σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα που λάμβαναν κατ’
οίκον νοσηλεία ανήλθε σε 2424,3€, ποσό που συμπεριλαμβάνει το κόστος των
επισκέψεων στο σπίτι (899,4€) και το κόστος της απαιτούμενης νοσηλείας στο
νοσοκομείο, η οποία δεν ξεπερνούσε τις 6 ημέρες για το διάστημα παρακολούθησης
(1524,9€). Από την άλλη πλευρά το αντίστοιχο τριμηνιαίο κόστος της παρεχόμενης
φροντίδας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λάμβαναν
αποκλειστικά νοσοκομειακή νοσηλεία ανήλθε σε 6665,4€ με 27 ημέρες νοσηλείας κατά
μέσο όρο. Επομένως, το υγειονομικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας αντιστοιχούσε
στο 36,4% του υγειονομικού κόστους της νοσοκομειακής νοσηλείας, που με άλλα λόγια
σημαίνει ότι ήταν 2,7 φορές χαμηλότερο (63,6% εξοικονόμηση κόστους).

Αναφορικά με τις επιμέρους κατηγορίες κόστους, η μεγαλύτερη διαφορά παρατηρείται

στο κόστος των υποστηρικτικών υπηρεσιών και παγίων (Overheads), στην νοσοκομειακή
νοσηλεία ήταν 3,7 φορές υψηλότερο (72,7%) συγκριτικά με την κατ’ οίκον νοσηλεία.
Αναφορικά με τις υπόλοιπες κατηγορίες κόστους, το κόστος του προσωπικού ήταν 2,7
φορές υψηλότερο (62,5%), ομοίως το κόστος των φαρμάκων και υγειονομικού υλικού
ήταν 2,7 φορές υψηλότερο (62,3%) και το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων ήταν
2,5 φόρες υψηλότερο (60,8%) στην νοσοκομειακή νοσηλεία συγκριτικά με την κατ’
οίκον φροντίδα.

Αναφορικά με την απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών/συνοδών των ασθενών, οι

φροντιστές των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας απουσίαζαν από την εργασία κατά

164
μέσο 6,7 ημέρες στη διάρκεια ενός μήνα, ενώ ο αντίστοιχος αριθμός απουσιών για τους
συνοδούς των ασθενών που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο αντιστοιχεί σε 13,7 ημέρες.
Το κόστος της απώλειας παραγωγικότητας των φροντιστών των ασθενών της κατ’ οίκον
νοσηλείας εκτιμήθηκε σε 523,9€ το μήνα, ενώ το αντίστοιχο κόστος της απώλειας
παραγωγικότητας των συνοδών των ασθενών που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο
εκτιμήθηκε σε 1.071,3€. Επομένως, η απώλεια παραγωγικότητας για τους φροντιστές
των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας αντιστοιχούσε στο 48,9% της απώλειας
παραγωγικότητας των συνοδών των ασθενών που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο, που
σημαίνει ότι ήταν2 φορές χαμηλότερη (51,1% εξοικονόμηση παραγωγικότητας).

Η υψηλή απώλεια παραγωγικότητας των συνοδών των ασθενών στο νοσοκομείο

οφείλεται κυρίως στην έλλειψη νοσηλευτικού προσωπικού στα ελληνικά δημόσια
νοσοκομεία. Η Ελλάδα κατέχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά νοσηλευτών στην
Ευρώπη (μόλις 3,2 νοσηλευτές ανά 1000 κατοίκους, ενώ ο μέσος όρος των χωρών ΕΕ-19
ήταν 8.9). Επιπρόσθετα, σύμφωνα με αδρά στοιχεία ένας νοσηλευτής είναι υπεύθυνος
για περίπου 18 ασθενείς (Kaitelidou 2012). Ως εκ τούτου, οι συνοδοί των ασθενών συχνά
πρέπει να καλύψουν την έλλειψη του προσωπικού, φροντίζοντας και υποστηρίζοντας
τους ασθενείς κατά τη διάρκεια της νοσηλείας τους.

Συνυπολογίζοντας όλες τις κατηγορίες κόστους που μελετήθηκαν (υγειονομικό κόστος,

μη υγειονομικό κόστος και απώλεια παραγωγικότητας), το συνολικό κόστος της
παρεχόμενης φροντίδας για τρεις μήνες σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα που
λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία ανήλθε σε 4213,5€, ενώ το αντίστοιχο τριμηνιαίο
συνολικό κόστος της παρεχόμενης φροντίδας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα
τελικού σταδίου που λάμβαναν αποκλειστικά νοσοκομειακή νοσηλεία ανήλθε σε
9879,3€ Επομένως, το συνολικό κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας αντιστοιχεί στο 42,6%
του συνολικού κόστους της νοσοκομειακής νοσηλείας, που με άλλα λόγια σημαίνει ότι
είναι 2,3 φορές χαμηλότερο (57,4% εξοικονόμηση κόστους).

Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης αναφορικά με τη σύγκριση του κόστους της

κατ’ οίκον νοσηλείας με την νοσοκομειακή νοσηλεία, συμφωνούν με τα ευρήματα
διεθνών μελετών που συνηγορούν ότι η κατ’ οίκον νοσηλεία σε ασθενείς που πάσχουν
από κακοήθη νεοπλάσματα είναι σημαντικά πιο οικονομική από την νοσοκομειακή
νοσηλεία με αναλογία κόστους περίπου 1:3 (Witteveen 1999, Tralongo 2011). Ωστόσο, η

165
πλειονότητα των μελετών αυτών περιορίζονται στην αξιολόγηση μόνο του υγειονομικού
κόστους, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το κόστος με το οποίο επιβαρύνονται οι ασθενείς
και οι συγγενείς τους καθώς επίσης και η απώλεια παραγωγικότητας τους. Αντιθέτως,
στη παρούσα μελέτη επιχειρήθηκε η οικονομική αξιολόγηση της κατ’ οίκον νοσηλείας
από την πλευρά της κοινωνίας με εκτίμηση του συνολικού κόστους της κατ’ οίκον
νοσηλείας και σύγκριση του με το αντίστοιχο κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας,
συμπεριλαμβάνοντας τόσο το υγειονομικό κόστος της παρεχόμενης φροντίδας όσο και το
κόστος της απώλειας παραγωγικότητας των ασθενών και των συγγενών τους.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της μελέτης του Remonnay et al (2005),

στη Γαλλία το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα
αντιστοιχεί στο 38,6% του αντίστοιχου κόστους της νοσοκομειακής νοσηλείας, δηλαδή
εκτιμάται 2,6 φορές χαμηλότερο. Η διαφορά είναι ακόμα μεγαλύτερη για τους ασθενείς
που λαμβάνουν ανακουφιστική φροντίδα, καθώς το κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας
αντιστοιχεί στο 34,5% του αντίστοιχου κόστους της νοσοκομειακής νοσηλείας, που
σημαίνει ότι εκτιμάται 2,9 φορές χαμηλότερο, εύρημα που συμφωνεί με τα
αποτελέσματα της παρούσας μελέτης όπου το κόστος της παρεχόμενης φροντίδας σε
ασθενείς που λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλεία είναι 2,7 χαμηλότερο συγκριτικά με το
αντίστοιχο κόστος της φροντίδας ασθενών που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μιας άλλης μελέτης που πραγματοποιήθηκε στην Ισπανία,

το συνολικό κόστος της φροντίδας στο σπίτι αντιστοιχούσε στο 64% του κόστους της
νοσοκομειακής νοσηλείας. Οι κύριες διαφορές αφορούσαν το κόστος των φαρμάκων, το
οποίο φάνηκε να είναι έξι φορές χαμηλότερο στην ομάδα των ασθενών της κατ’ οίκον
νοσηλείας, ενώ το κόστος των εργαστηριακών εξετάσεων ήταν παρόμοιο και στις δύο
ομάδες ασθενών, της κατ’ οίκον και της νοσοκομειακής νοσηλείας (Serrate 2001).
Ωστόσο, στη παρούσα μελέτη η διαφορά κόστους των φαρμάκων και των
εργαστηριακών εξετάσεων μεταξύ των δύο ομάδων ασθενών είναι παρόμοια με το
κόστος των κατηγοριών αυτών να είναι περίπου 3 φορές χαμηλότερο στην κατ’ οίκον
νοσηλεία συγκριτικά με την νοσοκομειακή.

Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης συμφωνούν με τα ευρήματα και άλλων μελετών

οικονομικής αξιολόγησης της κατ’ οίκον νοσηλείας και σύγκρισης του κόστους της με
το κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας. Πιο συγκεκριμένα, σε μια αναδρομική μελέτη
που πραγματοποιήθηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο αναφορικά με τη χορήγηση

166
χημειοθεραπείας στο σπίτι για χρονικό διάστημα πάνω από ένα έτος διαπιστώθηκαν
σημαντικές εξοικονομήσεις κόστους, της τάξης του 56%, σε σύγκριση με την χορήγηση
της θεραπείας στο νοσοκομείο (Wechalekar 2000). Οι Hall και Lloyd (2008) σε μια
μελέτη τους που αφορά την Ιρλανδία, υποστηρίζουν πως η κατ’ οίκον νοσηλεία σε
καρκινοπαθείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία μπορεί να μειώσει το κόστος φροντίδας
υγείας κατά δύο τρίτα (67%) σε σχέση με την νοσοκομειακή νοσηλεία. Επιπρόσθετα, εάν
ληφθεί υπόψη η εξοικονόμηση πόρων που συνδέονται με τις μετακινήσεις και το
αυξημένο κίνδυνο ενδνοσοκομειακής λοίμωξης, φαίνεται πως η χημειοθεραπεία στο
σπίτι παρέχει ακόμα μεγαλύτερο οικονομικό πλεονέκτημα σε σχέση με τη νοσηλεία στο
νοσοκομείο για το σύστημα υγείας. Επιπλέον, σημαντική μείωση του κόστους από την
εφαρμογή της κατ’ οίκον νοσηλείας έναντι της νοσοκομειακής σε ογκολογικούς
ασθενείς, υποστηρίχθηκε από μελετητές στην Αμερική (Sweeney 2007) και στον Καναδά
(Boothroyd & Lehoux 2003).

Τέλος, σύμφωνα με μελέτες, η κατ’ οίκον νοσηλεία σε ασθενείς με κακοήθη

νεοπλάσματα συνδέεται με μικρότερης συχνότητας και συντομότερης διάρκειας
εισαγωγές στο νοσοκομείο, ιδιαίτερα τους 3 τελευταίους μήνες της ζωής του ασθενούς
(Sessa 1996, Maltoni 1998, Fainsinger 2003). Τα ευρήματα αυτά επιβεβαιώνονται από
τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης σύμφωνα με τα οποία σε ένα διάστημα τριών
μηνών, οι ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα τελικού σταδίου οι οποίοι λάμβαναν κατ’
οίκον νοσηλεία αναγκάστηκαν να νοσηλευτούν 21 ημέρες λιγότερο, που αντιστοιχεί σε
4,5 φορές συντομότερη νοσηλεία (77,6% μείωση νοσηλείας) συγκριτικά με τους
ασθενείς της νοσοκομειακής νοσηλείας.

9.3 Ποιοτική αξιολόγηση της κατ’ οίκον νοσηλείας – Ικανοποίηση των ασθενών

Όπως αναφέρθηκε στο γενικό μέρος η μέτρηση της ικανοποίησης των ασθενών αποτελεί
ένα χρήσιμο εργαλείο για την ποιοτική αξιολόγηση των υπηρεσιών υγείας. Στη παρούσα
μελέτη, για τη μέτρηση του επιπέδου ικανοποίησης των ασθενών από τις παρεχόμενες
υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας χρησιμοποιήθηκε το Home Care Client Satisfaction
Instrument –Revised (HCCSI-R). Σύμφωνα με τις απαντήσεις που έδωσαν οι ασθενείς,
φάνηκαν σημαντικά ικανοποιημένοι από τις υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας που
λαμβάνουν.

167
Το επίπεδο της ικανοποίησης των ασθενών ήταν εξαιρετικά υψηλό αναφορικά με τη
συμπεριφορά, τη στάση και τις ικανότητες του προσωπικού. Στις ερωτήσεις που
αφορούσαν τη διάθεση και την προθυμία του προσωπικού, την προσοχή και το
ενδιαφέρον του προσωπικού στις ανησυχίες του ασθενή σχετικά με την κατάσταση του,
την εμπιστοσύνη που εμπνέει το προσωπικό , το σεβασμό με τον οποίο συμπεριφέρεται
το προσωπικό στους ασθενείς και τη γνώση του προσωπικού για τα προβλήματα υγείας
του ασθενή, το ποσοστό των ασθενών που δήλωσαν ικανοποιημένοι/πολύ
ικανοποιημένοι ξεπέρασε το 70%.

Από την άλλη πλευρά, σε ό,τι αφορούσε την οργάνωση των παρεχόμενων υπηρεσιών
κατ’ οίκον νοσηλείας και συγκεκριμένα τη δυνατότητα παρέμβασης του ασθενή στη
διαμόρφωση του πλάνου φροντίδας του (π.χ. χρονικός προγραμματισμός των
επισκέψεων κατά τις ώρες που επιθυμεί ο ασθενής), το επίπεδο ικανοποίησης των
ασθενών ήταν χαμηλότερο, ενώ υπήρχε και χαμηλό ποσοστό ασθενών (<8%), που
δήλωσαν δυσαρεστημένοι.

Επομένως φαίνεται ότι η υψηλή ικανοποίηση των ασθενών βασίζεται κυρίως στη στάση
και τη προσφορά των νοσηλευτών και όχι τόσο στην οργανωτική διάσταση της κατ’
οίκον νοσηλείας. Επιπρόσθετα, οι ασθενείς, σύμφωνα με δηλώσεις τους, αναγνωρίζουν
την προσπάθεια των νοσηλευτών να τους παρέχουν το καλύτερο δυνατό επίπεδο
φροντίδας καθώς και την ψυχολογική υποστήριξη που οι νοσηλευτές προσφέρουν τόσο
στους ίδιους τους ασθενείς όσο και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, αποτελώντας για
αυτούς ένα σημαντικό στήριγμα στην εξαιρετικά δυσάρεστη περίοδο που διανύουν.

Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης αναφορικά με την ικανοποίηση των ασθενών

από τις παρεχόμενες υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας, συμφωνούν με τα ευρήματα άλλων
μελετών που δείχνουν υψηλό επίπεδο ικανοποίησης των ασθενών με τα προγράμματα
κατ’ οίκον φροντίδας (Laferriere 1993, Kroposki και Alexander 2006, Aletras 2010). Πιο
αναλυτικά, στη μελέτη του Aletras (2010), φάνηκε ότι τα υψηλότερα επίπεδα
ικανοποίησης συνδέονται με τις δεξιότητες και τη στάση του προσωπικού και την
καταλληλότητα των υπηρεσιών, ενώ τα χαμηλότερα επίπεδα ικανοποίησης σχετίζονται
με τις κοινωνικές και οικονομικές διαστάσεις της παρεχόμενης φροντίδας και το
σχεδιασμό των υπηρεσιών. Επιπρόσθετα σύμφωνα με τα ευρήματα της μελέτης των
Kroposki και Alexander (2006), που αφορούσαν 38 μονάδες κατ’ οίκον νοσηλείας, η

168
ικανοποίηση των ασθενών σχετίζεται με την ικανότητα των νοσηλευτών να καλύπτουν
τις ψυχοκοινωνικές ανάγκες τους, τη διατήρηση καλών σχέσεων εργασίας μεταξύ
νοσηλευτών και προϊσταμένων και τη χρήση συγκεκριμένων κατευθυντήριων γραμμών
για την παροχή της φροντίδας και τη λήψη των αποφάσεων.

Σύμφωνα με τα αποτελέσματα άλλων μελετών, η ικανοποίηση των ασθενών από τις

παρεχόμενες υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας συσχετίζεται με την ηλικία, με τα
ηλικιωμένα άτομα να αναφέρουν συνήθως μεγαλύτερη ικανοποίηση από τους νεότερους
(Geron 2000). Ωστόσο, οι αναλύσεις των αποτελεσμάτων της παρούσας μελέτης έδειξαν
ότι το επίπεδο ικανοποίησης των ασθενών δεν επηρεάστηκε από την ηλικία τους.
Δεδομένου ,όμως, ότι η μέση ηλικία των ασθενών ήταν υψηλή (>69), το γεγονός αυτό
υποδηλώνει ενδεχομένως ότι η επίδραση της ηλικίας στην εκτίμηση της ικανοποίησης
μειώνεται μεταξύ των ηλικιωμένων.

Είναι ευρέως αποδεκτό, πως η κατ’ οίκον νοσηλεία συνδέεται με υψηλά επίπεδα
ικανοποίησης των ασθενών και γενικά προσφέρει σημαντικά οφέλη αναφορικά με την
ποιότητα της παρεχόμενης φροντίδας υγείας. Σύμφωνα με μελέτες, οι ασθενείς με
κακοήθη νεοπλάσματα που λαμβάνουν φροντίδα στο σπίτι εμφανίζουν καλύτερη
ψυχολογική κατάσταση και διατηρούν υψηλότερα επίπεδα λειτουργικής αυτονομίας. Η
κατ’ οίκον νοσηλεία εκμεταλλεύεται τη θετική επίδραση του οικείου οικογενειακού
περιβάλλοντος και παρέχει στον ασθενή την άνεση και την ηρεμία που χρειάζεται, ενώ
παράλληλα μειώνει τα συναισθήματα της αδυναμίας, του άγχους και του φόβου, που
αναπόφευκτα συνοδεύουν την ασθένεια (McCorkle 1994, Watters 1997).

9.4. Περιορισμοί της μελέτης

Ο κυριότερος περιορισμός της μελέτης ήταν το μικρό μέγεθος του δείγματος των
ασθενών. Δεδομένου ότι η κατ’ οίκον νοσηλεία δεν είναι ιδιαίτερα οργανωμένη στη
χώρα μας και ειδικά για ογκολογικούς ασθενείς δεν κατέστη δυνατή η συλλογή
στοιχείων από άλλες δημόσιες υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας, ούτως ώστε το δείγμα
να ήταν μεγαλύτερο και πιο αντιπροσωπευτικό για τον πληθυσμό.

Ένας άλλος περιορισμός της μελέτης ήταν ότι, δεδομένου ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για
τους ογκολογικούς ασθενείς που λαμβάνουν κατ’ οίκον νοσηλεία στην Ελλάδα, δεν
ήταν δυνατή η αναγωγή των αποτελεσμάτων αναφορικά με το κόστος της κατ’ οίκον

169
νοσηλείας στο σύνολο του πληθυσμού των ασθενών και ο υπολογισμός του συνολικού
ετήσιου κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα στην
Ελλάδα.

Επιπρόσθετα, αναφορικά με το δεύτερο σκέλος της μελέτης που αφορά στη σύγκριση
του κόστους της φροντίδας των ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας με το αντίστοιχο
κόστος της φροντίδας των ασθενών που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο, δεδομένου ότι
δεν υπήρχαν διαθέσιμα στοιχεία για την παρακολούθηση των ασθενών (follow up) μετά
την έξοδο τους από το νοσοκομείο αναφορικά με τη χρήση υπηρεσιών υγείας, δεν ήταν
δυνατή η καταγραφή όλων των υγειονομικών πόρων που καταναλώθηκαν στο χρονικό
διάστημα αναφοράς της μελέτης (τρεις μήνες) με αποτέλεσμα την υποεκτίμηση του
κόστους της παρεχόμενης φροντίδας στους ασθενείς της νοσοκομειακής νοσηλείας.
Επιπλέον δεν κατέστη δυνατό να υπολογιστεί το κόστος μεταφοράς των ασθενών στο
νοσοκομείο, που, ωστόσο, δεν επηρεάζει σημαντικά το συνολικό κόστος.

Τέλος, αναφορικά με το ερωτηματολόγιο για την εκτίμηση της ικανοποίησης των

ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας, θα πρέπει να αναφερθεί
η ανάγκη διατήρησης επιφυλάξεων για την ορθότητα των απαντήσεων καθώς ενδέχεται
οι εκτιμήσεις των ασθενών να επηρεάζονται και από άλλους μηχανισμούς όπως η
ανάγκη κοινωνικής αποδοχής και τα προβλήματα επικοινωνίας.

9.5. Συμπεράσματα- Προτάσεις

Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, τα κυριότερα συμπεράσματα που

μπορούν να εξαχθούν περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
1. Η κατ’ οίκον νοσηλεία σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα, ως εναλλακτική
μορφή παροχής φροντίδας υγείας, αποδεικνύεται ότι συνδέεται με σημαντικά
οικονομικά οφέλη για το σύστημα υγείας καθώς προσφέρει υψηλής ποιότητας
υπηρεσίες υγείας με χαμηλή κατανάλωση πόρων συμβάλλοντας στη συγκράτηση
του κόστους.
2. Τα οικονομικά οφέλη της κατ’ οίκον νοσηλείας είναι περισσότερο εμφανή στην
περίπτωση των ασθενών που πάσχουν από κακοήθη νεοπλάσματα τελικού
σταδίου και λαμβάνουν ανακουφιστική θεραπεία, όπου το υγειονομικό κόστος
της νοσοκομειακής νοσηλείας είναι περισσότερο από δύο φορές υψηλότερο σε
σχέση με το αντίστοιχο κόστος κατ’ οίκον νοσηλείας.

170
3. Επιπρόσθετα, η κατ’ οίκον νοσηλεία σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα
συνδέεται με μειωμένη απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών τους, περίπου
κατά το ήμισυ σε σύγκριση με την αντίστοιχη απώλεια παραγωγικότητας των
συνοδών των ασθενών που νοσηλεύονται στο νοσοκομείο, συμβάλλοντας στη
μείωση του έμμεσου κόστους της φροντίδας.
4. Με την εφαρμογή της κατ’ οίκον νοσηλείας για την παροχή φροντίδας σε
καρκινοπαθείς και την υποκατάσταση της νοσοκομειακής νοσηλείας, μπορούν να
εξοικονομηθούν τεράστιες ποσότητες πολύτιμων πόρων για την υγεία. Οι πόροι
αυτοί θα μπορούσαν να διατεθούν για τη χρηματοδότηση άλλων δομών, που
στοχεύουν στην παροχή φροντίδας υγείας όπου η κατ’ οίκον νοσηλεία δεν
ενδείκνυται ή δεν επαρκεί, π.χ. σε ασθενείς με ιδιαίτερα βεβαρημένη κατάσταση
υγείας που χρειάζονται συνεχή παρακολούθηση ή δεν διαθέτουν ικανοποιητικό
υποστηρικτικό δίκτυο στο σπίτι ώστε να είναι εφικτή η παροχή της κατ’ οίκον
νοσηλείας. Τέτοιες δομές αποτελούν οι ξενώνες ανακουφιστικής φροντίδας
(Hospice), οι οποίοι παρά την ευρεία τους εφαρμογή στο εξωτερικό δεν είναι
αναπτυγμένοι στην Ελλάδα. Η ανάπτυξη των ξενώνων (Hospice) συμβάλλει
στην ολιστική κάλυψη των αναγκών των ασθενών τελικού σταδίου για
ανακουφιστική φροντίδα προσφέροντας σε αυτούς υψηλής ποιότητας υπηρεσίες
υγείας, άνεση, ηρεμία και το δικαίωμα σε έναν αξιοπρεπή θάνατο.
5. Εκτός από τα οικονομικά οφέλη, η κατ’ οίκον νοσηλεία συνδέεται και με υψηλά
επίπεδα ικανοποίησης των ασθενών, οι οποίοι να αναγνωρίζουν ιδιαίτερα την
προσπάθεια του προσωπικού να ανταποκριθούν στις προσδοκίες τους. Είναι
γεγονός ότι η κατ’ οίκον νοσηλεία στηρίζεται στην προσφορά του νοσηλευτικού
προσωπικού που ξεπερνά τα επαγγελματικά όρια και εκπορεύεται από τα
αισθήματα αλληλεγγύης και αλτρουισμού των νοσηλευτών.
6. Αν στα οικονομικά πλεονεκτήματα της κατ’ οίκον νοσηλείας προσθέσουμε και τα
ποιοτικά, διαπιστώνεται πως το συνολικό όφελος από την εφαρμογή της κατ’
οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα είναι εξαιρετικά υψηλό,
όσον αφορά τις έννοιες της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας.
7. Επομένως, θα ήταν σκόπιμο η κεντρική διοίκηση να λάβει σοβαρά υπόψη τα
αναφερθέντα συμπεράσματα και να προωθήσει ουσιαστικά την εφαρμογή της
κατ’ οίκον νοσηλείας σε ευρεία κλίμακα, ώστε όλοι οι ασθενείς να έχουν
πρόσβαση σε οργανωμένες υπηρεσίες και να λαμβάνουν κατάλληλη και πλήρη
φροντίδα υγείας στο σπίτι.

171
Είναι γεγονός πως το νοσοκομειοκεντρικό μοντέλο του συστήματος υγείας στην Ελλάδα
δεν επέτρεψε την ανάπτυξη εξωνοσοκομειακών υπηρεσιών, συμπεριλαμβανομένων των
υπηρεσιών κατ’ οίκον νοσηλείας. Οι υπάρχουσες δομές κατ’ οίκον νοσηλείας είναι
εξαρτημένες από τα νοσοκομεία, περιορίζοντας τη λειτουργία τους. Δεδομένου ότι οι
υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας ανήκουν στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, η
διασύνδεση τους με τα κέντρα υγείας και η λειτουργική διαχείριση τους από αυτά, θα
είχε ως αποτέλεσμα την ευρύτερη εφαρμογή της κατ’ οίκον νοσηλείας, επεκτείνοντας τις
υπηρεσίες που θα ήταν διαθέσιμες στον πληθυσμό. Είναι επομένως ιδιαίτερα σημαντική
η συμμετοχή επαγγελματιών υγείας που άπτονται του αντικειμένου της πρωτοβάθμιας
φροντίδας υγείας και ειδικότερα της κατ’ οίκον νοσηλείας στα κέντρα λήψης αποφάσεων
για την πολιτική υγείας της χώρας, προκειμένου να ληφθούν δράσεις με στόχο την
ενίσχυση του ρόλου της κατ’ οίκον νοσηλείας στην Ελλάδα.

172
 ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ

ΔΙΑΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ-ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΕΙΔΙΚΕΥΣΗ: ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΤΡΙΒΗ

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤ’

ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΚΑΚΟΗΘΗ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΑ

ΚΟΥΛΗ ΕΥΓΕΝΙΑ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Η σημαντική αύξηση των δαπανών της υγειονομικής περίθαλψης και ιδιαίτερα της
νοσοκομειακής έχει οδηγήσει στην αναζήτηση εναλλακτικών μορφών περίθαλψης που
να μειώνουν το κόστος. Η ανάγκη για αποτελεσματική και αποδοτική χρήση των
υπηρεσιών υγείας συνέβαλε στην προώθηση της εφαρμογής του θεσμού της κατ’ οίκον
νοσηλείας σε ευρεία κλίμακα
Βασικός σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν η ανάδειξη των οικονομικών συνεπειών της
εφαρμογής της κατ’ οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα, μέσω της
σύγκρισης του κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας με το αντίστοιχο κόστος της
νοσοκομειακής νοσηλείας. Επιπρόσθετος στόχος της μελέτης ήταν η ανάδειξη των
αποτελεσμάτων αναφορικά με την ικανοποίηση των ασθενών από τις παρεχόμενες
υπηρεσίες κατ’ οίκον νοσηλείας.
Μεθοδολογία: Το πρώτο σκέλος της μελέτης αφορά την εκτίμηση του κόστους της κατ’
οίκον νοσηλείας σε ασθενείς με κακοήθη νεοπλάσματα. Τον υπό μελέτη πληθυσμό
αποτέλεσαν 134 ασθενείς που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία από την Υπηρεσία
Νοσηλείας στο Σπίτι του Ε.Α.Ν.Π. «ΜΕΤΑΞΑ» κατά το έτος 2010. Η ανάλυση κόστους
που πραγματοποιήθηκε περιελάμβανε το υγειονομικό κόστος, την απώλεια
παραγωγικότητας των φροντιστών των ασθενών και το μη υγειονομικό κόστος. Το
δεύτερο σκέλος της μελέτης αφορά τη σύγκριση του κόστους της κατ’ οίκον νοσηλείας
με το αντίστοιχο κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας ασθενών με κακοήθη

173
νεοπλάσματα τελικού σταδίου που λαμβάνουν ανακουφιστική φροντίδα. Ο μελετώμενος
πληθυσμός περιλάμβανε ένα δείγμα 66 ασθενών που λάμβαναν κατ’ οίκον φροντίδα από
την Υ.Ν.Σ. του Ε.Α.Ν.Π. «ΜΕΤΑΞΑ» και ένα όμοιο ως προς τα δημογραφικά και
κλινικά χαρακτηριστικά δείγμα 64 ασθενών που νοσηλεύονταν στο Α.Ο.Ν.Α «Άγιος
Σάββας». Η ανάλυση κόστους περιελάμβανε τον υπολογισμό του συνολικού κόστους της
παρεχόμενης φροντίδας για διάστημα τριών μηνών συμπεριλαμβανομένης της απώλειας
παραγωγικότητας των φροντιστών/συνοδών των ασθενών. Τέλος για τους 134 ασθενείς
της κατ’ οίκον νοσηλείας πραγματοποιήθηκε μέτρηση της ικανοποίηση τους από τις
παρεχόμενες υπηρεσίες χρησιμοποιώντας το Home Care Client Satisfaction Instrument -
Revised (HCCSI-R).
Αποτελέσματα: Για το σύνολο των 134 ασθενών της κατ’ οίκον νοσηλείας, το μηνιαίο
υγειονομικό κόστος ανήλθε σε 263,1€, και η μηνιαία απώλεια παραγωγικότητας σε
445,7€. Συνολικά το μηνιαίο κόστος της κατ’ οίκον νοσηλείας, συμπεριλαμβανομένου
και του μη υγειονομικού κόστους ήταν 781,3€ Αναφορικά με τη σύγκριση του κόστους
της κατ’ οίκον και της νοσοκομειακής νοσηλείας, το υγειονομικό κόστος της φροντίδας
ασθενών που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλεία για διάστημα τριών μηνών ήταν 2424,3€,
ενώ το αντίστοιχο κόστος της φροντίδας σε ασθενείς που νοσηλεύονταν στο νοσοκομείο
ήταν 6665,4€. Η μηνιαία απώλεια παραγωγικότητας των φροντιστών των ασθενών της
κατ’ οίκον νοσηλείας ήταν 523,9 € ενώ η αντίστοιχη απώλεια παραγωγικότητας για τους
συνοδούς των ασθενών στο νοσοκομείο ήταν €1.071,3 Το συνολικό κόστος της
παρεχόμενης τρίμηνης φροντίδας για τους ασθενείς που λάμβαναν κατ’ οίκον νοσηλείας
ανήλθε σε 4213,5€, ενώ το αντίστοιχο κόστος για τους ασθενείς που νοσηλεύονταν στο
νοσοκομείο σε 9879,3€. Τέλος, αναφορικά με την ικανοποίηση των ασθενών της κατ’
οίκον νοσηλείας από της παρεχόμενες υπηρεσίες, η πλειονότητα των ασθενών (>70%)
ήταν ικανοποιημένοι/ πολύ ικανοποιημένοι κυρίως από τη στάση και τη συμπεριφορά
του προσωπικού.
Συμπεράσματα: Η κατ’ οίκον νοσηλεία συνδέεται με σημαντικά οικονομικά οφέλη,
καθώς το υγειονομικό της κόστος ήταν 2,7 φορές χαμηλότερο σε σχέση με το αντίστοιχο
κόστος της νοσοκομειακής νοσηλείας και συνδέεται με μειωμένη απώλεια
παραγωγικότητας. Τα οικονομικά οφέλη της κατ’ οίκον νοσηλείας σε συνδυασμό με τα
υψηλά ποσοστά ικανοποίησης των ασθενών από τις παρεχόμενες υπηρεσίες
αποδεικνύουν πως η κατ’ οίκον νοσηλεία αποτελεί μια ιδιαίτερα αποδοτική και
αποτελεσματική μορφή παροχή φροντίδας και καθιστούν αναγκαία την εφαρμογή της σε
ευρεία κλίμακα..

174
 NATIONAL AND KAPODISTRIAN UNIVERSITY OF ATHENS
FACULTY OF NURSING

INTERUNIVERSITY POST GRADUATE PROGRAM IN HEALTH CARE

MANAGEMENT AND HEALTH CARE INFORMATICS

DOCTORAL THESIS

SOCIOECONOMIC AND QUALITATIVE EVALUATION OF HOME CARE

IN PATIENTS WITH MALIGNANT NEOPLASMS”

KOULI EUGENIA

SUMMARY

The significant increase of the expenditure on health care services and especially on
hospital services has led to alternative forms of health care, which reduce the cost. Τhe
need for effective and efficient utility of health care services has promoted the
implementation of home care on a large scale.
The basic purpose of this study was to highlight the economic impact of the
implementation of home care to patients with malignant neoplasms, by comparing home
care cost with the corresponding cost of hospitalization.Additionally the study aimed at
highlighting the results regarding patient satisfaction from provided home care services.
Methodology: The first part of the study concerns the cot evaluation of home care for
patients with malignant neoplasms. The study population included 134 patients who
received home care services by “METAXA” hospital in 2010. The cost analysis that was
performed included the direct medical cost per visit and per month as well as the lost
productivity of patients’ carers. The second part of the study concerns the comparison of
home care cost with the corresponding cost of hospital care for patients with end-stage
malignant neoplasms who received palliative care. The study population included a
sample of 66 patients receiving home care from E.A.N.P. “METAXA” and a matched
sample of 64 patients sampled receiving hospital care at “Agios Savvas" hospital. The
cost analysis included direct medical costs of three months of care and the lost
productivity of patients’ carers. Finally, the satisfaction of the 134 patients of home care

175
with the provided services was measured using the Home Care Client Satisfaction
Instrument-Revised (HCCSI-R).
Results: For the 134 patients of home care, the monthly medical cost was estimated at
€263.1 and the monthly lost productivity was estimated at €445.7 (5.6 days out of work).
The total cost of home care per month was estimated at €781.3As concerns the cost
comparison of home care and hospital care, the medical cost of three month care for
patients with end-stage malignant neoplasms receiving home care was estimated at
€2424.3, while the corresponding cost of care for patients receiving hospital care was
estimated at €6665.4.The monthly carers’ lost productivity in home care group was
estimated at €523.9 (6.7 days out of work), while the corresponding lost productivity in
hospital group was estimated at €1.071,3 (13.7 days out of work). The total cost of three
month care for the home care group was estimated at €4213.5, while the corresponding
cost for the hospital group was estimated at €9879.3. Finally, regarding patient
satisfaction with the provided home care services, the majority of patients (> 70%) was
satisfied / very satisfied mainly with the staff’s attitude and behavior.
Discussion: Home care for patients with end-stage malignant neoplasms constitutes is
associated with significant economic benefits, since the cost of home care is 2.7 times
lower than the corresponding cost of hospitalization and it is associated with decreased
lost productivity. The economic benefits of home care combined with the high level of
patients’ satisfaction with the provided services prove the effectiveness and cost –
efficiency of home care and make its implementation on large scale indispensable.

176
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ελληνική βιβλιογραφία

Αδαμακίδου Θ.(2010). Αυτοαξιολόγηση της ποιότητας ζωής ογκολογικών ασθενών στο

σπίτι και σύγκριση της με τη νοσηλευτική αξιολόγηση (Διδακτορική Διατριβή), Τμήμα
Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Γείτονα Μ. και Κυριόπουλος Γ. (1999) Πολιτική και Οικονομία του φαρμάκου στην
Ελλάδα. Εκδόσεις Θεμέλιο, Κοινωνία και Υγεία, Αθήνα

Γκολφινόπουλος Κ. (2001) Πληροφοριακά συστήματα και φροντίδα του ασθενή στο

σπίτι (Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία) Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και
Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Καϊτελίδου Δ. (2002) Οικονομική αποτίμηση του κόστους της νοσοκομειακής

αιμοκάθαρσης (Διδακτορική Διατριβή), Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και
Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Καλοκαιρινού Α. (1999) Κοινοτική Νοσηλευτική. Πανεπιστημιακές Παραδόσεις. Τμήμα

Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Καλοκαιρινού – Αναγνωστοπούλου Α., Σουρτζή Π. (2005) Κοινοτική Νοσηλευτική.

Αθήνα: Βήτα Ιατρικές Εκδόσεις ΜΕΠΕ 65 – 75,

Κιούση Ε. (2005) Εκτίμηση της ποιότητας παροχής φροντίδας υγείας στο σπίτι σε
ηλικιωμένους με χρόνια μη λοιμώδη νοσήματα (Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία).
Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Κυριόπουλος Γ., Γεωργούση Ε., Οικονόμου Χ. (2003) Ποιότητα στη φροντίδα υγείας: Η
οπτική των οικονομικών της υγείας. στο Κυριόπουλος Γ., Λιόνης Χ., Σουλιώτης Κ.,
Τσάκος Γ.(επιμ.) Η Ποιότητα στις Υπηρεσίες Υγείας, Εκδόσεις Θεμέλιο/ Κοινωνία και
Υγεία, Αθήνα

177
Κωσταγιόλας Π., Καϊτελίδου Δ., Χατζοπούλου Μ. (2008) Βελτιώνοντας την ποιότητα
στις υπηρεσίες υγείας. Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Αθήνα

Κωσταγιόλας Π., Πλατής Χ., Ζήμερας Στ. (2006). Διοίκηση συστήματος υπηρεσιών
υγείας στο δημόσιο τομέα με βάση τις προσδοκίες των χρηστών. Αρχεία Ελληνικής
Ιατρικής 23(6): 603-614

Λαζάρου Π. (2005) Αποτίμηση της ποιότητας των νοσοκομειακών υπηρεσιών μέσω

μέτρησης ικανοποίησης του χρήστη. (Διδακτορική Διατριβή) Τμήμα Νοσηλευτικής,
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Λιαρόπουλος Λ. (1996) Οικονομία της Υγείας. Διδακτικές Σημειώσεις. Τμήμα

Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Λιαρόπουλος Λ. (1997) Οργάνωση Υπηρεσιών Υγείας. Πανεπιστημιακές Παραδόσεις,

Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Μωραΐτης Ε. (1989) Εναλλακτικές μορφές περίθαλψης: Σύγχρονες Τάσεις και

προοπτικές. Σεμινάριο οικονομίας της υγείας

Οικονομοπούλου Χ., Ζησιμόπουλος Α. (2001). Ποιότητα φροντίδας καρκινοπαθών. Στο

Ν. Κορδιολής: Τα δικαιώματα του Ασθενή με Καρκίνο, Αθήνα

Παπακωνσταντίνου Β. (2005) Κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες των καταγμάτων

του ισχίου (Διδακτορική Διατριβή), Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και Καποδιστριακό
Πανεπιστήμιο Αθηνών

Τούντας Γ. (2008) Υπηρεσίες Υγείας. Εκδόσεις Οδυσσέας/Νέα Υγεία, Αθήνα

Τσιγκουράκος Δ. (1992) Πεπραγμένα της πενταετίας της Υπηρεσίας Κατ’ Οίκον

Νοσηλείας. Ιούνιος 1987-Μάιος 1992. Υπηρεσία Κατ’ Οίκον Νοσηλείας (ΥΚΟΝ)
Γ.Ο.Ν. Κηφισιάς «Αγ. Ανάργυροι»

178
Τσικραγούλας Π.(1998) Αξιολόγηση τεχνολογίας υγείας κατ’ οίκον νοσηλείας
(Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία). Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό και
Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Χριστοπούλου Ι.(1990) Αξιολόγηση της κατ’ οίκον νοσηλείας καρκινοπαθών που

υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία.(Διδακτορική Διατριβή). Τμήμα Νοσηλευτικής, Εθνικό
και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

Weston F., Brighan E. (1986) Βασικές αρχές της χρηματοοικονομικής διαχείρισης και
πολιτικής, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα

Ξενόγλωσση βιβλιογραφία

Addington-Hall JM, MacDonald LD, Anderson HR, Chamberlain J, Freeling P, Bland

JM, et al.(1992) Randomised controlled trial of effects of coordinating care for terminally
ill cancer patients. BMJ. 305:1317–1322.

Aharony L., S. Strasser. (1993). Patient satisfaction: What we know about and what we
still need to explore. Medical Care Review 50: 49-79.

Aletras V., Kostarelis A., Tsitouridou M., Niakas D., Nicolaou A. (2010) Development
and preliminary validation of a questionnaire to measure satisfaction with home care in
Greece: an exploratory factor analysis of polychoric correlations BMC Health Serv Res.
10: 189.

Ament A., Evers S. (1993) Cost of illness studies in health care: a comparison of two
cases. Health Policy 26:29-42

Aspinal F. Addington-Hall J., Hughes R., Higginson I. (2003) Using satisfaction to

measure the quality of palliative care: a review of the literature. Journal of Advanced
Nursing, 42: 324-39

179
Barr, J.K., Banks, S. (2002) Public reporting of hospital patient satisfaction: A review of
survey methods and statistical approaches. Qualidigm Middletown, Connecticut

Benjamin AE. (1999) A normative analysis of home care goals. Journal of Aging and
Health 11(3): 445-468

Blackie C. (1998) Quality. In Blackie C. (ed) Community health care nursing. Churchvill
Livingstone (199-215)

Boothroyd L, Lehoux P. (2003) Cancer chemotherapy at home: feasibility, patient

outcomes and healthcare system implications [abstract]. International Society of
Technology Assessment in Health Care Meeting. 19: abst 176.

Boscarino J.A. (1992) The public’s perception of quality hospitals II: implications for
patient surveys. Hospital and Health Services Administration 37: 13-35

Briggs AH and Gray AM (1999) Methods in health service research. Handling

uncertainty in economic evaluations of healthcare interventions. BMJ 319:635-638

Camilleri D., O’Callaghan m. (1998) Compairing public and private hospital care service
quality. International Journal of Health Care Quality Assurance 11: 127-133

Casson S. George G. (1992). Quality assurance: using BS 5750 in health care settings.
Nursing Standards,6: 33-8

Cheng S.H., Ho Y.C., Chung K.P. (2002) Hospital quality information for patients in
Taiwan: can they understand it? International Journal of Quality in Health Care, 14:
155-60

Cummings JE, Hughes SL, Weaver FM, Manheim LM, Conrad KJ, Nash K, et al.
(1990)Cost-effectiveness of Veterans Administration hospital-based home care. A
randomized clinical trial. Arch Intern Med. 150:1274–1280.

180
Cummings S., Rubin S., Oster G. (1989) The cost-effectiveness of convincing smokers to
quit. JAMA 261:75-79

Czarnecki, M. T. (1999) Managing by Measuring – How to Improve Your Organization’s

Performance Through Effective Benchmarking, Houston: The Benchmarking Network.

Denoix PF (1946) Enquete permanent dans les centres anticancereaux. Bull Inst Nat Hyg
1:70–5

Deschamps, J-P. and Nayak, P.R. (1995) Product Juggernauts, Boston: Harvard Business
School Press.

Donabedian A. (1988) The Quality of Care. How can it be assessed? JAMA, 260:1743-
1748

Dougherty GE, Soderstrom L, Schiffrin A. (1998) An Economic Evaluation of Home

Care for Children With Newly Diagnosed Diabetes: Results From a Randomized
Controlled Trial Med Care, 36:586-98.

Drummond M. (1990) Allocating resources. Int J Tech Assess Health Care, 6: 77 – 92

Drummond M. (1994) Output measurement of resource allocation decisions in Health

Care. Center for Health Economics, University of York

Drummond M., O’Brian B., Stoddart G., Torrance G. (2002) Methods for the Economic
Evaluation of Health Care Programmes. Oxford Medical Publications

Dutka, A. (1994) AMA Handbook of Customer Satisfaction: A Complete Guide to

Research Planning and Implementation. NTC Business Books, Lincolnwood, IL.

Eisenberg J. (1989) Clinical Economics – A Guide to the Economic Analysis of Clinical

Practices. JAMA, 1989. 262: 2879 – 2887

181
Eisenberg J. (1984) New drugs and clinical economics: Analysis of cost effectiveness in
the assessment of pharmaceutical innovations. Rev. Infect. Dis. 6:S905-S908

Ekman R., Pasquerella L., Smith S. (2000) What to do when the end is near: ethical
issues in home health care nursing. Public Health Nursing 17: 103-110

Eugloreh (2007) EU Public Health Programme Project. The Report on the Status of
Health in the European Union

Evason E., Whittinghton D.(1997).Patients’ perceptions of quality in a Northern Ireland

hospital trust: a group study. International Journal of Health Care Quality Assurance 10:
7-19

Fainsinger R., Fassbender K., Brenneis C., Brown P., Braun T., Neumann C. et al.
(2003) Economic evaluation of two regional palliative care programs for terminally ill
cancer patients. Canadian Health Services Research Foundation Ottawa, Ontario, Canada

Ferris LE (1992). A guide to direct measures of patient satisfaction in clinical practice.

Canadian Medical Association Journal, 146: 1727-31.

Geron SM, Smith K, Tennstedt S, Jette A, Chassler D, Kasten L. (2000) The home care
satisfaction measure: a client - centred approach to assessing the satisfaction of frail older
adults with home care services. J Gerontol.55B:S259–S270.

Greer DS, Mor V, Morris JN, Sherwood S, Kidder D, Birnbaum H. (1986) An alternative
in terminal care: results of the national hospice study. J Chronic Dis. 39:9–26.

Guyatt G et al. (1986) Guidelines for the Clinical and Economic Evaluation of Health
Care Technologies. Social Science Medicine 22: 393-408

Hall M, Lloyd H.(2008) Evaluating patients’ experience of home and hospital

chemotherapy. Cancer Nurs Pract. 7:23–26.

182
Hanley B. (1984) Legislation and Policy. In: Suvillian J. Directions in Community Health
Nursing. Blackwell Scientific Publications

Harvey J. (1998) Service Quality: A tutorial. Journal of Operations Management,

16:583-597

Hays RD, Larson C, Nelson EC, Batalden PB.(1991) Hospital quality trends. A short-
form patient-based measure. Med Care. 29: 661-8.

Hill S., Beattie S., McDougall M. (1999) Conducting qualitative research in health sector:
researcher issues and dilemmas. Health Services Management Research, 12: 183-9

Hilska M, Collan Y, Robeerts P, Ovaska J, Kossi J, Paajanen H, et al (2002) Prognostic

value of various staging and grading systems in proximal colon cancer. Eur J Surg, 168:
84- 90

Hodgson T., Meiners N. (1982) Cost – of – illness Methodology: A Guide to Current

Practices and Procedures. Milbank Memorial Fund Quatterly/Heaalth and Society 60: 429
– 462

Hodgson T. (1989) Cost of illness studies: no aid to decision making? Comments on the
second opinion by Shiell et al. Health Policy 11:57-60

Hollen PJ, Gralla RJ, et al. (1994)Measurement of quality of life in patients with lung
cancer in multicenter trials of new therapies. Cancer 73: 2087-2098.

Hughes SL, Cummings J, Weaver F, Manheim L, Braun B, Conrad K. (1992)A

randomized trial of the cost effectiveness of VA hospital-based home care for the
terminally ill. Health Services Research. 26:801–817.

International Union Against Cancer (UICC) (2001) Prognostic factors in cancer, 2nd ed.
Gspondarowicz MK, Henson DE, Hutter RVP, O’Sullivan B, Sobin LH, Wittekind Ch
(eds). Wiley-Liss,

183
Jaipaul C.K., Rosenthal G.E. (2003) Are older patients more satisfied with hospital care
than younger patients? Journal of General Internal Medicine 18: 23-30

Kaitelidou D., Ziroyannis P., Maniadakis N., Liaropoulos L. (2005) Economic Evaluation
of hemodialysis: Implications for technology assessment in Greece. Int Journal of Tech
Assess in Health Care, 21:40-46

Kaitelidou D. Kouli E.(2012) Greece: The health system in a time of crisis. Eurohealth
Observer 18: 12-14

Kaitelidou D., Mladovsky Ph., Leone T., Kouli E., Siskou O. (2012) Understanding the
oversupply of physicians in Greece: The role of human resources planning, financing
policy and physician power. International Journal of Health Services. 42:719-738

Kane RA. (1999) Goals of home care. Therapeutic, compensatory, either or both?
Journal of Aging Health 11: 299-321

Kaplan, G., Goldberg D., Everson S., Cohen R., Salonen R., Tuomilehto J., et al (1996).
Perceived Health Status and Morbidity and Mortality: Evidence from the Kuopio
Ischaemic Heart Disease Risk Factor Study. International journal of Epidemiology 25:
259-65.

Karnofsky DA, Burchenal JH. (1949). "The Clinical Evaluation of Chemotherapeutic

Agents in Cancer." In: MacLeod CM (Ed), Evaluation of Chemotherapeutic Agents.
Columbia Univ Press. Page 196

Kobelt G. (1996) Healt Economics- An introduction to economic evaluation. Office of

Health Economics. BSC Print LTD, London

Kouli E., Kaitelidou D., Kalokairinou A., Siskou O. (2008) The cost of home care for
patients with malignant neoplasm. Home HealthCare Nurse, 26: 594-599

Kroposki Μ., Alexander J. (2006) Correlation among client satisfaction, nursing

perception of outcomes, and organizational variables Home Healthcare Nurse 24: 87 - 94

184
Laferriere R. (1993) Client satisfaction with home health care nursing. J Community
Health Nurs. 10:67–76.

Larizgoitia I. (2003) Approaches to evaluating LTC systems. In Brodsky J., Habib J.,
Hirschfeld M. (ed) Key policy issues in long-term care. Geneva, World Health
Organization collection on long-term care, 227-244

Lewis B.R., Mitchell V.W. (1990). Defining and measuring the quality of customer
service. Marketing Intelligence and Planning 8: 11-17

Lijander V., Strandvik T. (1994) Estimating zones of tolerance in perceived service

quality and perceived service value. International Journal of Service Industry
Management 4: 6-28

Lim P.Ch., Tang Nelson K.H. (2000) The development of a model for total quality
healthcare. Managing Service Quality 10:103-111

Luce B., Elixhauser A. (1990) Estimating costs in the economic evaluation of medical
technologies. International Journal of Technology Assessment in Health Care 6: 57 - 75

Luce B., Manning W., Siegel J., Lipscomb J. (1996) Estimating costs in cost-
effectiveness analysis. In: Gold M., Siegel J., Russell L., Weinstein M., eds. Cost-
effectiveness in Health and Medicine. New York: Oxford University Press, 176-213

Luft H.S. (1981) Health Maintenance Organizations: Dimensions of Performance.

Transaction Publishers

Maltoni M, Nanni O, Naldoni M, Serra P, Amadori D. (1998) Evaluation of cost of home

therapy for patients with terminal diseases. Curr Opin Oncol. 10:302-9

Mark D. (1994) Medical Economics and Health Policy Issues For Interventional
Cardiology. In Topol E. (ed). Textbook of Interventional Cardiology, W.B. Saunders
comp., Philadelphia, 1323 – 1349

185
McCorkle RG, Benoliel JQ, Donaldson G, Georgiadou F, Moinpour C, Goodell B.
(1989)A randomized clinical trial of home nursing care for lung cancer patients.
Cancer.64:1375–1382.

McCorkle R, Jepson C, Malone D, Lusk E, Braitman L, Buhler-Wilkerson K, et al.

(1994) The impact of posthospital home care on patients with cancer. Research in
Nursing and Health. 17:243–251.

Merkouris A. Papathanasoglou E, Lemonidou C. (2003) Evaluation of patient satisfaction

with nursing care: Quantitative or qualitative approach? International Journal of Nursing
Studies 41: 355-67

Moalosi G., Floyd K., Phatshwane J., Moeti T., Binkin N., Kenyon T. (2003) Cost-
effectiveness of home-based care versus hospital care for chronically ill tuberculosis
patients, Francistown, Botswana. Int J Tuberc Lung Dis 7(9 Suppl 1):S80-5.

Mor V, Kidder D. (1985) Cost savings in hospice: final results of the national hospice
study. Health Services Research. 20:407–422.

Naumann, E., Giel, K. (1995). Customer satisfaction measurement and management:

using the voice of the customer. Thomson Executive Press, Cincinnati, OH.

O’Halloran, Guyers K, Henderson J (eds) (2004). Notes on Anatomy and Oncology.

Churchill Livingstone, Edinburgh, London, New York, Oxford, Philadelphia, St Louis,
Sydney, Toronto

O'Toole DM, Golden AM. (1991) Evaluating cancer patients for rehabilitation potential.
West J Med. 155:384-387).

Purkis M. (2001) Managing home nursing care: visibility, accountability and exclusion.
Nursing Inquiry 8:141-150

186
Raspollini E., Pappalettera M., Ricardi D., Parravicini A., Sestili B., Rebulla P. et al
(1997). Use of SERVQUAL to assess clinicians’ satisfaction with the blood transfusion
service. Vox Sanquinis, 73: 162-166

Randall L., Senior M. (1994) A model for achieving quality in Hospital Hotel services.
International Journal of Contemporary Hospital Management (6) I:68-74

Remonnay R, Devaux Y., Chvetzoff G, Morelle M, Carrere M O. (2005) Cancer

treatment at home or in hospital: What are the costs for French public health insurance?
Findings of a comprehensive-cancer centre Health Policy, 72:141-148.

Rischin D, White M, Matthews J, Toner G, Watty K., Sulkowsky A. et al. (2000) A

randomised crossover trial of chemotherapy in the home: patient preference and cost
analysis. Med J Austr. ;173:125–127.

Robinson St (1999) Measuring service quality: current thinking and future requirements
Marketing Intelligence &Planning, 17: 21-32

Robledo M.A. (2001) Measuring and Managing Service Quality: Integrating Customer
Expectations. Managing Service Quality, 11:22-31

Rose R., Uli J., Abdul M., Ng K.L.(2004). Hospital service quality: a managerial
challenge. International Journal of Health Care Quality Assurance, 17:146-159

Ross CK, Stewart CA, Sinacore JM.(1995) A comparative study of seven measures of
patient satisfaction. Med Care 33: 392-406

Rubin P. (1973) A unified classification of cancers: an oncotaxonomy with symbols.

Cancer 31:963-82.

Serrate R S., Ferrer-Roca O., Gonzalez Davila E (2001) A cost-minimization analysis of

oncology home care versus hospital care. Journal of Telemedicine and Telecare 7: 226–
232

187
Sessa C., Roggero E., Pampallonna S., Regazzoni S., Ghielmini M., Lang M. , et al.
(1996)The last 3 months of life of cancer patients: medical aspects and role of home care
services in Southern Switzerland. Support Care Cancer 7:180 – 185

Shiell A., Gerard K., Donaldson C. (1987) Cost of illness studies: an aid to decision-
making? Health Policy 8:317-323

Sitzia J., Wood N.(1997) «Patient satisfaction: A review of issues and concept», Soc.
Sci.Med12:1829-1843

Smeenk F., Van Haastregt J., Witte L., Crebolder H. (1998) Effectiveness of home care
programmes for patients with incurable cancer on their quality of life and time spent in
hospital: systematic review BMJ 316:1939-1944

Sureshchandar G.S., Rajendran Ch., Anantharaman R.N. (2001). A holistic model for
total quality service. International Journal of Service Industry Management, 12: 378-412

Sweeney L, Halpert A, Waranoff J. (2007) Patient-centered management of complex

patients can reduce costs without shortening life. Am J Manag Care. 13:84–92.

Tralongo P., Ferrau F., Borsellino N., Verderame F., Caruso M., Giuffrida D. et al.
(2011) Cancer patient-centered home care: a new model for health care in oncology.
Therapeutics and Clinical Risk Management. 7:387-392

Tramarin A, Milocchi F, Tolley K, Vaglia A, Marcolini F, Manfrin V. et al (1992) Αn

economic evaluation of home-care assistance for AIDS patients: a pilot study in a town in
northern Italy. AIDS 6:1377-83

Vallerand AH, Anthony M, Saunders MM.(2005) Home care nurses’perceptions of

control over cancer pain. Home Healthcare Nurse, 23:647–652

Watters C. (1997) The benefits of home care for the terminally ill. Eur J Pall Care, 4: 90
– 92

188
Wechalekar A, Kirk S, Dillon B, Ganczakowski M, Cranfield T. (2000) Home
chemotherapy for haematological malignancies – an initial experience. Br J Haemat.
108(Suppl 1):24.

Westra B.L., Cullen L., Brody D., Jump P., Geanon L., Milad E. (1995) Development of
the Home Care Client Satisfaction Instrument. Public Health Nursing 12:393-399

Witteveen PO, van Groenestijn MA, Blijham GH, Schrijvers AJ. (1999) Use of resources
and costs of palliative care with parenteral fluids and analgesics in the home setting for
patients with end stage cancer. Ann Oncol 10:161–5.

World Health Organization, WHO (2000) The World Health Report 2000, Geneva:
Health Systems, Improving Performance.

189
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

190
ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΤΗΣ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ

Ι. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Φύλο:  Άνδρας  Γυναίκα

Ηλικία: .……. ετών

Επίπεδο εκπαίδευσης:  Αγράμματος/η  Δημοτικό/Γυμνάσιο

 Λύκειο/Τεχνική σχολή  ΤΕΙ/Πανεπιστήμιο

IΙ. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ

Α) ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΗ
1.Εργάζεστε; Ναι  Όχι 
Αν ναι, ποιό είναι το επάγγελμα σας;
...…………………………….

( εάν απαντήσατε όχι προχωρήστε στην ερώτηση 5)

2. Κατά τον τελευταίο μήνα, πόσες ημέρες …………… ημέρες

χρειάστηκε να λείψετε από την εργασία σας για λόγους (εάν δε λείψατε καμία
που σχετίζονται με την κατάσταση της υγείας σας; παρακαλώ σημειώστε 0
ημέρες)

3. Τις ημέρες που απουσιάζετε η εργασία σας μπορεί να Ναι  Όχι 

διεκπεραιωθεί από κάποιον άλλον;

4. Αναγκαστήκατε να συνταξιοδοτηθείτε πρόωρα λόγω Ναι  Όχι 

της κατάστασης της υγείας σας; Αν ναι, σε ποια ηλικία;
..…… ετών

191
B) ΤΟΥ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

5. Υπάρχει κάποιος που σας φροντίζει στο Ναι  Όχι 

σπίτι; Αν ναι, ποίος είναι αυτός;
…………………………

6. Ο/η φροντιστής σας εργάζεται; Ναι  Όχι 

(εξαιρούνται οι επί αμοιβή φροντιστές) Αν ναι, ποίο είναι το επάγγελμα
του/της;………………………..

7. Κατά τον τελευταίο μήνα, πόσες ημέρες ………………… ημέρες

χρειάστηκε ο/η φροντιστής σας να λείψει από (εάν δε έλειψε καμία
την εργασία του/της για να σας φροντίσει; παρακαλώ σημειώστε 0
ημέρες)

8. Τις ημέρες που απουσιάζει ο/η φροντιστής σας, Ναι  Όχι 

η εργασία του μπορεί να αναπληρωθεί από κάποιον άλλον;

9. Αναγκάστηκε ο/η φροντιστής σας να συνταξιοδοτηθεί Ναι  Όχι 

πρόωρα ή να διακόψει την εργασία του/της για να Αν ναι, σε ποια ηλικία;
αναλάβει τη φροντίδα της υγείας σας; ..…… ετών

III. ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ

10. Κατά τον τελευταίο χρόνο, νοσηλευτήκατε Ναι  Όχι 

στο νοσοκομείο;
α) Αν ναι, πόσες φορές νοσηλευτήκατε; ……………..φορές
β) πόσες ημέρες συνολικά νοσηλευτήκατε; …………….ημέρες
Παρακαλώ αναφέρατε εν συντομία το λόγο που νοσηλευτήκατε:
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………

192
IV. ΑΛΛΑΓΗ ΣΤΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ

11. Χρειάζεστε περισσότερη βοήθεια για Ναι  Όχι 

τις δουλείες του σπιτιού;

12. Χρειάστηκε να προσλάβετε κάποιο άτομο Ναι  Όχι 

(οικιακή βοηθό )για να σας βοηθά; Αν ναι, για πόσες ώρες/εβδομάδα:
……..ώρες

13. Απαιτήθηκαν αλλαγές στις συνθήκες διαβίωσης σας Ναι  Όχι 

λόγω της κατ’ οίκον νοσηλείας; ( π.χ. αλλαγή οικίας,
αγορά ειδικού εξοπλισμού, αλλαγή στη δίαιτα κτλ)

Αν ναι, προσδιορίστε τις αλλαγές:

α) Αλλαγή οικίας 
β) Αγορά εξοπλισμού 
γ) Ειδική δίαιτα 
δ) Άλλο:……………………………………………………………………

193
 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΑΣΘΕΝΩΝ ΠΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΟΝΤΑΙ ΣΤΟ
ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

I. ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Φύλο:  Άνδρας  Γυναίκα

Ηλικία: .……. ετών
Επίπεδο εκπαίδευσης:  Αγράμματος/η  Δημοτικό/Γυμνάσιο
 Λύκειο/Τεχνική σχολή  ΤΕΙ/Πανεπιστήμιο

ΙI. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΩΛΕΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ

Α) ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΗ
1.Εργάζεστε; Ναι  Όχι 
Αν ναι, ποίο είναι το επάγγελμα σας;
………...…………………………….

( εάν απαντήσατε όχι προχωρήστε στην ερώτηση 5)

2. Κατά τον τελευταίο μήνα, πόσες ημέρες ………………… ημέρες

χρειάστηκε να λείψετε από την εργασία σας για λόγους ( εάν δε λείψατε καμία
που σχετίζονται με την κατάσταση της υγείας σας; παρακαλώ σημειώστε 0
ημέρες)

3. Τις ημέρες που απουσιάζετε η εργασία σας μπορεί να Ναι  Όχι 

διεκπεραιωθεί από κάποιον άλλον;

4. Αναγκαστήκατε να συνταξιοδοτηθείτε πρόωρα λόγω Ναι  Όχι 

της κατάστασης της υγείας σας; Αν ναι, σε ποια ηλικία;
..…… ετών

194
B) ΤΩΝ ΣΥΝΟΔΩΝ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ
5. Υπάρχει κάποιος που σας συνοδεύει στο Ναι  Όχι 
νοσοκομείο; Αν ναι, ποίος είναι αυτός;
……………………………

6. Ο/η συνοδός σας εργάζεται; Ναι  Όχι 

Αν ναι, ποίο είναι το επάγγελμα του/της;
………………………………………..

7. Κατά τον τελευταίο μήνα, πόσες ημέρες ………………… ημέρες

χρειάστηκε ο/η συνοδός σας να λείψει από (εάν δε έλειψαν καμία
την εργασία του/της, λόγω της κατάστασης σας; παρακαλώ σημειώστε 0
ημέρες)

8. Τις ώρες που απουσιάζει, η εργασία του/της μπορεί Ναι  Όχι 

να αναπληρωθεί από κάποιον άλλον;

9. Αναγκάστηκε ο/η συνοδός σας να συνταξιοδοτηθεί Ναι  Όχι 

πρόωρα ή να διακόψουν την εργασία του/της, λόγω της Αν ναι, σε ποια ηλικία;
κατάστασης σας; ..…… ετών

195
 ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΑΣΘΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΝΟΣΗΛΕΙΑ
(HOME CARE CLIENT SATISFACTION INSTRUMENT)

Μετά από κάθε ερώτηση, παρακαλώ κυκλώστε την απάντηση που αντιπροσωπεύει
καλύτερα πόσο ικανοποιημένος/η είστε με το συγκεκριμένο θέμα.

1. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την διάθεση και τη προθυμία του προσωπικού να

σας βοηθήσει;
Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

2. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη προσοχή και το ενδιαφέρον του προσωπικού για

τις ανησυχίες σας σχετικά με την κατάσταση της υγείας σας;
Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

3. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την εμπιστοσύνη που σας εμπνέει το προσωπικό;

Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

4. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με το σεβασμό με τον οποίο σας συμπεριφέρεται το

προσωπικό;
Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

196
 5. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη γνώση που έχει το προσωπικό για τα προβλήματα
της υγείας σας;
Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

6. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη δυνατότητα επιλογών που έχετε στο πλάνο της
φροντίδας σας;
Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

7. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την ασφάλεια που αισθάνεστε κατά την παροχή
φροντίδας στο σπίτι;
Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

8. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την ενημέρωση που έχετε από την υπηρεσία κατ’
οίκον νοσηλείας για το άτομο με το οποίο πρέπει να επικοινωνείτε όταν έχετε κάποιο
πρόβλημα ή απορία;
Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

9. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την ανταπόκριση των παρεχόμενων υπηρεσιών κατ’

οίκον νοσηλείας στις ανάγκες σας;
Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

197
 10. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την ανταπόκριση του προσωπικού στις ανησυχίες
σας;
Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

11. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη δυνατότητα προγραμματισμού του πλάνου

φροντίδας σας (π.χ. των επισκέψεων στο σπίτι) τις ώρες που επιθυμείτε;
Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

12. Πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη δυνατότητα να σας φροντίζει το ίδιο προσωπικό

σε σταθερή βάση;
Πολύ Πολύ
Δυσαρεστημένος /η Αδιάφορος/η Ικανοποιημένος /η
δυσαρεστημένος/η ικανοποιημένος/ η
1 2 3 4 5

13. Παρακαλώ κυκλώστε ένα αριθμό από το 1 έως το 10 που αντιπροσωπεύει καλύτερα
πόσο ικανοποιημένος/η είστε με την ικανότητα ανταπόκρισης της υπηρεσίας κατ’
οίκον νοσηλείας στις προσδοκίες σας για τη παρεχόμενη φροντίδα υγείας.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Καθόλου Πάρα πολύ

14. Παρακαλώ κυκλώστε ένα αριθμό από το 1 έως το 10 που αντιπροσωπεύει καλύτερα
πόσο ικανοποιημένος/η είστε με τη συνολική φροντίδα που σας παρέχεται.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Καθόλου Πάρα πολύ

15. Παρακαλώ κυκλώστε ένα αριθμό από το 1 έως το 10 που αντιπροσωπεύει καλύτερα
πόσο πιθανό είναι να συστήσετε σε άλλους τη συγκεκριμένη υπηρεσία κατ’ οίκον
νοσηλείας.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Καθόλου Πάρα πολύ

198
Έχετε άλλα σχόλια για την φροντίδα που λαμβάνετε από την υπηρεσία κατ’ οίκον
νοσηλείας;
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………

Ευχαριστούμε για τη συμπλήρωση αυτού του ερωτηματολογίου. Η γνώμη σας είναι

σημαντική για την αξιολόγηση της ποιότητας της φροντίδας που λαμβάνετε.

199
 ΚΛΙΜΑΚΑ KARNOFSKY
Ικανός να επιτελεί φυσιολογική
δραστηριότητα και να εργάζεται.
Δεν χρήζει ιδιαίτερης φροντίδας
Ανίκανος προς εργασία.
Ικανός να ζει στο σπίτι και να
φροντίζει για τις περισσότερες
από τις προσωπικές του ανάγκες.
Ποικίλος βαθμός απαιτούμενης
βοήθειας
Ανίκανος να φροντίζει τον εαυτό
του.
Χρειάζεται ισοδύναμο
ιδρυματικής
ή νοσοκομειακής φροντίδας.
Ενδεχομένως η νόσος προοδεύει με
ταχείς ρυθμούς
100 Φυσιολογικός χωρίς ενοχλήματα. Χωρίς εμφανή
σημεία νόσου
90 Ικανός να επιτελεί φυσιολογική δραστηριότητα.
Ήπια συμπτωματολογία και σημειολογία νόσου
80 Φυσιολογική δραστηριότητα με προσπάθεια.
Περισσότερη σημειολογία και συμπτωματoλογία
νόσου
70 Φροντίζει τον εαυτό του.
Ανίκανος να επιτελεί φυσιολογική δραστηριότητα
ή να εργάζεται ενεργά
60 Χρειάζεται περιστασιακή βοήθεια αλλά είναι
ικανός να φροντίζει για τις περισσότερες
προσωπικές του ανάγκες
50 Χρειάζεται σημαντική βοήθεια και συχνή ιατρική
φροντίδα
40 Αναπηρία. Χρειάζεται ειδική φροντίδα και βοήθεια
30 Σημαντική αναπηρία. Ενδείκνυται νοσοκομειακή
περίθαλψη παρότι δεν απειλείται άμεσα η ζωή του
20 Σοβαρά ασθενής. Απαραίτητη η νοσοκομειακή
περίθαλψη. Απαραίτητη η ενεργός
υποστηρικτική αγωγή
10 Βαριά άρρωστος. Απειλητικές για τη ζωή
καταστάσεις ταχέως εξελισσόμενες
0 Θάνατος
200