ΕΣΠΑ-12 ΤΕΛΙΚΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑ ΠΦΥ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΦΟΡΕΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ
ΥΓΕΙΑΣ (ΠΦΥ) ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΔΩΔΕΚΑ (12) ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΩΝ
ΜΕ ΚΩΔΙΚΟ ΕΡΓΟΥ (MIS: 374622)
ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 14: Δώδεκα (12) Οριστικά Νοσηλευτικά Πρωτόκολλα
Επιστημονικά Υπεύθυνος Έργου
Παναγιώτης Πρεζεράκος, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Ομάδα Διοίκησης Έργου
Ελισάβετ Πατηράκη, Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ

Αθηνά Καλοκαιρινού, Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Βοηθός Επιστημονικά Υπευθύνου
Αγγελική Δρελιώζη, RN, MSc., Ph.D (c)

Ομάδα Υλοποίησης Έργου
Σοφία Ζυγά, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Δάφνη Καϊτελίδου, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Στυλιανή Τζιαφέρη, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Στυλιανός Κατσαραγάκης, Λέκτορας (υπό διορισμό), Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου
Όλγα Σίκου, RN, MSc., Ph.D, Εργαστήριο Οργάνωσης & Αξιολόγησης YY, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ
Μαρία Χατζοπούλου, RN, MSc., Ph.D, ΓΝΑ «Λαϊκό»
Σελίδα 1
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
Νοσηλευτικά Πρωτόκολλα / Σχέδια Φροντίδας Αντιμετώπισης Προβλημάτων Ασθενών σε Δομές 3

ΠΦΥ από Νοσηλευτές
Α 1: Πρωτόκολλο που αφορά στην πρόληψη Κινδύνου για Λοίμωξη (Risk for Infection) 14
Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Στυλιανή Τζιαφέρη
Α 2: Πρωτόκολλο που αφορά στον Κίνδυνο για διαταραγμένη ηπατική λειτουργία (Risk for 26
impaired Liver Function)
Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Στυλιανός Κατσαραγάκης
Α 3: Πρωτόκολλο που αφορά στον Καθιστικό Τρόπο Ζωής (Lifestyle Sedentary) 36

Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Στυλιανή Τζιαφέρη,
Α 4: Πρωτόκολλο που αφορά στην Ετοιμότητα για Βελτίωση Επιπέδου Ανοσοποίησης 49

(Readiness for enhanced immunizations)
Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Μαρία Χατζοπούλου
Α 5: Πρωτόκολλο που αφορά στον Κίνδυνο για Διακύμανση Γλυκόζης Αίματος (Risk for 60
Unstable Blood Glucose)
Β 6: Πρωτόκολλο που αφορά στον Αναποτελεσματικό Τρόπο Αναπνοής (Ineffective Breathing 73

Pattern)
Β 7: Πρωτόκολλο που αφορά στη Διαταραγμένη Ακεραιότητα του Δέρματος (Impaired Skin
Integrity) 85
Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Σοφία Ζυγά
Β 8: Πρωτόκολλο που αφορά σε Έλλειμμα Όγκου Υγρών (Υπέρτονων ή Yπότονων) / (Ισότονων) 102/107
(Deficient Fluid Volume (hypertonic or hypotonic) / (isotonic))
Β 9: Πρωτόκολλο που αφορά στον Οξύ Πόνο (Acute pain) 117

B. 10: Πρωτόκολλο που αφορά στη Μειωμένη Καρδιακή Παροχή (Decreased Cardiac Output) 126
Γ 11: Πρωτόκολλο Συλλογής & Καταγραφής Ομάδας Ελάχιστων Νοσηλευτικών – Διοικητικών 143
Δεδομένων (Nursing Minimum Data Set)
Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Δάφνη Καϊτελίδου
Γ.12: Πρωτόκολλο Διαχείρισης Αναλωσίμων Υλικών σε Κέντρα Υγείας, Τακτικά Εξωτερικά 149
Ιατρεία και Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών (Consumables Management)
Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Όλγα Σίσκου
Σελίδα 2
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ / ΣΧΕΔΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΣΕ ΔΟΜΕΣ ΠΦΥ ΑΠΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΕΣ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στις δομές ΠΦΥ (Κέντρα Υγείας, ΤΕΠ, ΤΕΙ) παρέχονται υπηρεσίες σε ασθενείς που είτε βρίσκονται
σε επείγουσα κατάσταση είτε παρακολουθούνται συστηματικά για χρόνια προβλήματα ή σε υγιή
άτομα στο πλαίσιο της πρόληψης προβλημάτων υγείας ή / και διατήρησης της υγείας τους.
Στο παρόν εγχειρίδιο περιγράφονται 12 προτυπωμένα νοσηλευτικά πρωτόκολλα ως ακολούθως:
 A.1 - Α.5: αφορούν στην πρόληψη κινδύνων για την υγεία

 Β.6 - Β.10: αφορούν σε συμπτώματα, και
 Γ.11 - Γ.12: αφορούν σε διοικητικές διαδικασίες
Τα πρωτόκολλα αυτά έχουν εξειδικευθεί σε σχέδια φροντίδας για ασθενείς που προσέρχονται σε
δομές ΠΦΥ. Η ανάπτυξη των νοσηλευτικών πρωτοκόλλων / σχεδίων φροντίδας βασίστηκε στο
θεωρητικό πλαίσιο των Doenges, Moorhouse & Murr (2008), όπου προτείνεται ένα εργαλείο
αξιολόγησης με 13 κατηγορίες, στις οποίες κατατάσσονται και τα αντίστοιχα νοσηλευτικά
προβλήματα – διαγνώσεις σύμφωνα με την Ταξινόμηση Νοσηλευτικών Διαγνώσεων NANDA-I
(North American Nursing Diagnoses Association – International). Στη συνέχεια περιγράφονται οι
επιθυμητές εκβάσεις για κάθε νοσηλευτική διάγνωση και οι αντίστοιχες νοσηλευτικές παρεμβάσεις
σύμφωνα με τις Ταξινομήσεις Νοσηλευτικών Εκβάσεων (Nursing Outcome Classification NOC) και
Παρεμβάσεων (Nursing Intervention Classification NIC) (Πατηράκη – Κουρμπάνη, 2009). Για την
ανάπτυξη των προαναφερομένων ελήφθησαν υπ’ όψη και οι σχετικές οδηγίες, που διατίθενται από
Ελληνικές Επιστημονικές Εταιρείες.
Στο κάθε σχέδιο φροντίδας περιλαμβάνεται η νοσηλευτική διάγνωση, οι επιθυμητές εκβάσεις και οι
νοσηλευτικές παρεμβάσεις σύμφωνα με τις προτεραιότητες: α. Αξιολόγηση, β. Μέτρα Φροντίδας και
Άνεσης και γ. Εκπαίδευση. Στη συνέχεια του νοσηλευτικού πρωτοκόλλου προτείνονται έντυπα
Αξιολόγησης, Διατύπωσης Νοσηλευτικής Διάγνωσης, Επιθυμητών Εκβάσεων και Νοσηλευτικών
Παρεμβάσεων για την καταγραφή της εφαρμογής του σχεδίου.
Η ανάπτυξη των δύο (2) τελευταίων πρωτοκόλλων τα οποία αφορούν σε διοικητικής φύσεως εργασίες
που εκτελούνται από νοσηλευτές θεωρήθηκε ουσιαστική αφού αφ’ ενός μεν οι «πληροφορίες» και η
ορθή διαχείρισή τους αποτελούν την αιχμή του δόρατος για την ορθή λήψη αποφάσεων από τα
στελέχη των νοσηλευτικών υπηρεσιών κι αφ’ ετέρου οι απαιτήσεις για δημοσιονομικές
αναπροσαρμογές είναι πλέον ασφυκτικές για το σύνολο των επαγγελματιών υγείας της χώρας μας.
Σελίδα 3
1. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ / ΣΧΕΔΙΟ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
Ένα σχέδιο νοσηλευτικής φροντίδας είναι ένας γραπτός οδηγός για τις εξατομικευμένες ανάγκες του
ασθενούς, διατυπωμένος με βάση σκοπούς, ώστε οι κατάλληλες νοσηλευτικές ενέργειες να είναι
συγκεκριμένες ή εφαρμόσιμες. Ωστόσο, τα σχέδια φροντίδας μπορεί να αποτελούν κατευθυντήριες
οδηγίες της φροντίδας και να ενσωματώνονται στην κλινική πρακτική για την αξιολόγηση και
τεκμηρίωση της φροντίδας, που παρέχεται στον ασθενή (Hildman & Ferguson, 1991; Lee, 2006; Shea,
1986). Το σχέδιο είναι ένα όχημα για επικοινωνία, ένα αρχείο για τη δοθείσα φροντίδα και αποτελεί
ένα ουσιώδες εργαλείο για την καθημερινή παροχή φροντίδας. Η δομή του σχεδίου φροντίδας
διαμορφώνεται ανάλογα με το εφαρμοζόμενο σύστημα νοσηλευτικής φροντίδας και για το λόγο αυτό
μπορεί να υπάρξει ποικιλία μορφών του σχεδίου νοσηλευτικής φροντίδας (Björvell, 2002; Karshmer,
1991, Mason, 1999).
Το κυριότερο όφελος της τεκμηρίωσης με σχέδια φροντίδας είναι η βελτίωση της δομημένης
επικοινωνίας μεταξύ των επαγγελματιών υγείας, ώστε να εξασφαλιστεί η συνέχεια της
εξατομικευμένης σχεδιασμένης φροντίδας στον ασθενή. Χωρίς εξατομικευμένο σχέδιο φροντίδας, η
νοσηλευτική φροντίδα τείνει να γίνει αποσπασματική και να βασίζεται κατ’ εξοχήν στις διαδικασίες
ρουτίνας του οργανισμού υγείας και σε χρονοδιαγράμματα. Το σχέδιο φροντίδας ορίζει το επίκεντρο
της νοσηλευτικής φροντίδας όχι μόνο στο νοσηλευτικό προσωπικό αλλά και στον ασθενή και τους
συγγενείς. Με την τεκμηρίωση της συμφωνίας μεταξύ ασθενούς και νοσηλευτή, παρέχεται η ευκαιρία
για τον ασθενή να συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων για την φροντίδα του. Επιπλέον, η τεκμηρίωση
από έναν εξειδικευμένου νοσηλευτή παρέχει μία σημαντική πηγή γνώσεων στους νεότερους
νοσηλευτές και πιθανή υποκίνηση για ανάπτυξη νοσηλευτικής θεωρίας. Το σχέδιο φροντίδας αποδίδει
κριτήρια για αναθεώρηση και εκτίμηση της φροντίδας, οικονομική αποζημίωση και στελέχωση. Αν
και υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει ένδειξη από τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες
μελέτες ότι τα εξατομικευμένα σχέδια φροντίδας έχουν κάποιο αποτέλεσμα – θετικό ή αρνητικό – στη
φροντίδα του ασθενούς (Maloney & Maggs, 1999), σε άλλες μελέτες αναφέρεται η συσχέτιση των
σχεδίων φροντίδας με θετικά αποτελέσματα επί των ασθενών (Björvell et al., 2002).
Επιπλέον, η καταγραφή του σταδίου του σχεδιασμού σε ένα γραπτό ή ηλεκτρονικό σχέδιο φροντίδας,
παρέχει συνέχεια στη φροντίδα, ενισχύει την επικοινωνία, συμβάλλει στον προσδιορισμό των
αναγκών στελέχωσης της υπηρεσίας ή μονάδας, τεκμηριώνει τη νοσηλευτική διεργασία, λειτουργεί ως
εκπαιδευτικό εργαλείο και συντονίζει την παροχή φροντίδας μεταξύ των διαφόρων επαγγελματιών
υγείας (Lee, 2006). Ένα αξιόπιστο σχέδιο φροντίδας απεικονίζει την εξατομικευμένη φροντίδα του
ατόμου, αντανακλώντας τις ανησυχίες του ίδιου και των σημαντικών άλλων (Lee 2005), καθώς επίσης
και τις σωματικές, ψυχοκοινωνικές και πολιτισμικές ανάγκες και δυνατότητές του (Doenges et al.,
2008). Η εφαρμογή ηλεκτρονικών σχεδίων φροντίδας οδηγεί σε κέρδος χρόνου (Korst et al., 2003;
Lee et al., 2002), αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα (Allan & Englebright, 2000), γιατί κατ’
αυτόν τον τρόπο αναγνωρίζονται περισσότερα προβλήματα ασθενών, εφαρμόζονται περισσότερες
παρεμβάσεις (Daly et al., 2002) και προάγεται η εφαρμογή κατευθυντηρίων οδηγιών κατά την παροχή
της φροντίδας υγείας (Lee et al., 2002; Lee & Chang,2004) μετά από την απαιτούμενη εκπαίδευση
(Festa et al., 1996).
Η ανάπτυξη ενός σχεδίου φροντίδας βασίζεται στη νοσηλευτική διεργασία.
Σελίδα 4
«Η νοσηλευτική διεργασία ορίζεται ως ένας τακτικός, συστηματικός τρόπος καθορισμού της
κατάστασης υγείας του ατόμου, προσδιορίζει προβλήματα, που ορίζονται ως διαταραχές, στην
εκπλήρωση των ανθρώπινων αναγκών, αναπτύσσει σχέδια για την επίλυσή τους, εισάγει και
εφαρμόζει το σχέδιο και εκτιμά την έκταση που το σχέδιο ήταν αποτελεσματικό στην προαγωγή
της υεξίας και στην επίλυση των προβλημάτων που έχουν ανιχνευθεί» (Yura & Walsh, 1988;
Björvell, 2002).
• Αξιολόγηση
• Εκτίμηση
Αποτελεσμάτων
• Διάγνωση
• Σχεδιασμός
• Εφαρμογή
Σχήμα 1 Απεικόνιση της νοσηλευτικής διεργασίας
Η νοσηλευτική διεργασία περιγράφεται ως η επικυρωμένη αλληλεπίδραση, όπου ο φροντιστής

(επαγγελματίας υγείας, νοσηλευτής) επικυρώνει, σε συνεννόηση με τον ασθενή, τι εκείνος
αντιλαμβάνεται ότι είναι οι ανάγκες του ασθενούς για φροντίδα (Björvell, 2002; Björvell et al., 2002)
και αναζητά εναλλακτικές λύσεις για την ικανοποίησή τους (Cholowski & Chan,1992; Shea, 1986;
Wooley, 1990).
Σελίδα 5
Η νοσηλευτική διεργασία έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Κατ’ αρχήν είναι συστηματική, αφού
βασίζεται και στη θεωρία των συστημάτων. Ακόμα είναι δυναμική, καθώς συνδυάζονται συχνά
δραστηριότητες και από τα πέντε στάδια και καταλήγει σε αποτελέσματα. Το κυριότερο
χαρακτηριστικό της, είναι ο ανθρωπιστικός χαρακτήρας της, αφού κύριος στόχος της είναι να
βοηθήσει τα άτομα να συμμετέχουν ενεργά στη φροντίδα τους και να δημιουργήσει μία βάση για το
νοσηλευτή, ώστε να συγκεντρώσει πληροφορίες για τις ατομικές ανάγκες φροντίδας τους (Björvell,
2002). Τέλος, είναι επικεντρωμένη σε αποτελέσματα, αφού όλος ο σχεδιασμός της φροντίδας ξεκινά
με εκβάσεις και καταλήγει στην εκτίμησή τους (Ζαβερδινού, 2005).
2. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
Η αξιολόγηση αποτελεί το αρχικό στάδιο για τον καθορισμό του επιπέδου υγείας του ατόμου.
Ορίζεται ως η συστηματική συλλογή υποκειμενικών και αντικειμενικών δεδομένων με σκοπό τη λήψη
αποφάσεων για τη φροντίδα, την υποστήριξη και τις παρεμβάσεις που απαιτούνται (Brooker et al.,
2007). Η συλλογή δεδομένων είναι μία συνεχής διαδικασία, που ξεκινά κατά την πρώτη συνάντηση με
το άτομο (Ζαβερδινού, 2005). Οι δεξιότητες της αξιολόγησης έχουν επεκταθεί σήμερα από την απλή
παρατήρηση σε λεπτομερή χρήση της κλινικής εξέτασης (Dillon, 2007).
Τα δεδομένα που συλλέγονται κατά την αξιολόγηση μπορούν να ομαδοποιηθούν ως υποκειμενικά και
αντικειμενικά. Τα υποκειμενικά δεδομένα αντανακλούν την εμπειρία του ασθενούς και περιλαμβάνουν
σκέψεις, αξίες, αισθήματα, συναισθήματα και αντιλήψεις, ενώ τα αντικειμενικά δεδομένα είναι εμφανή
και μετρήσιμα, και αναφέρονται ως σημεία (Dillon, 2007).
Οι πληροφορίες που απαιτούνται σε κάθε κατάσταση αξιολόγησης, καθορίζονται από το νοσηλευτικό

πλαίσιο που χρησιμοποιείται σε κάθε χώρο. Η συγκέντρωση πληροφοριών πρέπει να γίνεται
συστηματικά, ώστε να εξασφαλιστεί το ό,τι δεν παραβλέπονται σημαντικά θέματα. Ένας συνδυασμός
μεθόδων αξιολόγησης, όπως η συνέντευξη, η κλινική εξέταση και η παρατήρηση, απαιτούνται για να
παρέχεται πλήρης αξιολόγηση (Brooker et al., 2007).
Η συνέντευξη αποτελεί μία δομημένη επικοινωνία, που αποσκοπεί στην απόκτηση υποκειμενικών
δεδομένων (Dillon, 2007; Doenges & Moorhouse, 1992). Η κλινική εξέταση παρέχει αντικειμενικά
δεδομένα και κατά τη διάρκειά της χρησιμοποιούνται οι ανθρώπινες αισθήσεις για τη συγκέντρωση
δεδομένων, μέσω των τεχνικών της επισκόπησης, ψηλάφησης, επίκρουσης και ακρόασης (Dillon,
2007). Για να έχουν σημασία τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης, ο νοσηλευτής πρέπει να γνωρίζει τα
φυσιολογικά οργανικά και ψυχολογικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου επαρκώς, ώστε να είναι ικανός
να αναγνωρίζει τις αποκλίσεις (Doenges & Moorhouse, 1992). Η παρατήρηση αποτελεί μία κεντρική
νοσηλευτική δεξιότητα για την πραγματοποίηση της αξιολόγησης. Η συλλογή των δεδομένων, με τη
συγκεκριμένη μέθοδο, γίνεται μέσω των αισθήσεων (Brooker et al., 2007; Dillon, 2007; Doenges &
Moorhouse, 1992).
Η γενικευμένη αξιολόγηση γίνεται κατά τη διάρκεια της συνολικής συλλογής δεδομένων και
αναπτύσσει το προφίλ, την εικόνα του ατόμου. Η επικεντρωμένη αξιολόγηση μπορεί να παρέχει
περισσότερες πληροφορίες για ένα συγκεκριμένο ζήτημα, το οποίο χρειάζεται επέκταση ή
διευκρίνιση. Οι δύο τύποι της αξιολόγησης είναι σημαντικοί και συμπληρώνουν ο ένας τον άλλον. Με
Σελίδα 6
την αξιολόγηση, επισημαίνεται με σαφήνεια ο βαθμός ευεξίας του ατόμου (υγιούς ή ασθενούς) καθώς
και οι παρόντες παράγοντες κινδύνου. (Doenges & Moorhouse, 1992).
Οι πληροφορίες για την αξιολόγηση μπορούν να συλλεχθούν από πρωτογενείς και δευτερογενείς
πηγές. Η πρωτογενής πηγή είναι το άτομο, ενώ οι δευτερογενείς πηγές είναι άλλα άτομα ή αρχεία
(Brooker et al., 2007).
Τα δεδομένα που συγκεντρώνονται από τη συνέντευξη, την παρατήρηση, την κλινική εξέταση και από
άλλες πηγές οργανώνονται και καταγράφονται με ένα περιεκτικό, συστηματικό τρόπο και
ομαδοποιούνται σε κατηγορίες με διάφορους τρόπους. Μία προσέγγιση, που έχει ευρέως
χρησιμοποιηθεί για πολλά χρόνια από τη Νοσηλευτική αλλά και από την Ιατρική, είναι η ανασκόπηση
των οργανικών συστημάτων. Όμως, η συγκεκριμένη προσέγγιση είναι τελικά πιο βοηθητική για την
ιατρική διάγνωση και λιγότερο για την αναγνώριση νοσηλευτικών διαγνώσεων (Doenges &
Moorhouse, 1992). Για το λόγο αυτόν έχουν αναπτυχθεί νοσηλευτικά πλαίσια οργάνωσης δεδομένων,
που έχουν ένα κοινό συλλογισμό απευθυνόμενα στις οργανικές, ψυχοκοινωνικές και πνευματικές
ανάγκες του ατόμου, τηρώντας πάντα μία ολιστική προσέγγιση (Dillon, 2007; Doenges & Moorhouse,
1992).
Όποιο πλαίσιο κι αν επιλεγεί για την οργάνωση των δεδομένων, πρέπει να ακολουθείται σε όλη την
πορεία της νοσηλευτικής διεργασίας, επιτρέποντας στο νοσηλευτή να έχει συγκεκριμένη εικόνα του
ασθενούς και να δίνει νόημα στα δεδομένα (Dillon, 2007). Επίσης, επισημαίνονται δεδομένα που
λείπουν ή πρέπει να συλλεχθούν και τέλος έχει ως κύριο στόχο την ανίχνευση των νοσηλευτικών
διαγνώσεων (Cox et al., 2007).
3. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
Ο όρος νοσηλευτική διάγνωση αναφέρθηκε πρώτη φορά σχεδόν 50 χρόνια πριν σε σχέση με το
μοντέλο της νοσηλευτικής διεργασίας. Από τότε, έχει διεθνώς χρησιμοποιηθεί η έννοια της
αναγνώρισης συγκεκριμένων νοσηλευτικών αναγκών ατομικά για κάθε ασθενή, ανάγκες που
παρέχουν ένα επίκεντρο για σχεδιασμό και εφαρμογή της νοσηλευτικής φροντίδας (Doenges &
Moorhouse, 1992; Doenges et al., 2008; Gordon, 1994; NANDA, 2007; Ζαβερδινού, 2005). Σύμφωνα
με τη NANDA (2007), νοσηλευτική διάγνωση είναι η: «κλινική κρίση για αντιδράσεις ατόμου,
οικογένειας ή κοινότητας σε υπαρκτά ή πιθανά και δυνητικά προβλήματα υγείας / διαδικασίες ζωής.
Παρέχει τη βάση για την επιλογή νοσηλευτικών παρεμβάσεων και την επίτευξη αποτελεσμάτων
(εκβάσεων) που οι νοσηλευτές είναι υπεύθυνοι». Ένας πιο απλός ορισμός δόθηκε από την Weber
(1991) που προτείνει ότι «η νοσηλευτική διάγνωση είναι μία πρόταση, που περιγράφει τα υπαρκτά ή
δυνητικά προβλήματα υγείας ενός ατόμου με βάση την πλήρη ολιστική αξιολόγησή του. Τα προβλήματα
πρέπει να επιλύονται μερικώς από νοσηλευτικές παρεμβάσεις» (Hogston, 1997).
Η διαγνωστική διαδικασία απαιτεί κριτική σκέψη και ικανότητα λήψης αποφάσεων από το νοσηλευτή
(Wooley, 1990). Μία τυπική νοσηλευτική διάγνωση έχει τέσσερα στοιχεία: τίτλο, ορισμό,
προσδιοριστικά χαρακτηριστικά (σημεία και συμπτώματα) και σχετιζόμενους παράγοντες (Πίνακας
1). Οι σχετιζόμενοι παράγοντες είναι αιτιολογικές ή συνεισφέρουσες καταστάσεις που επηρεάζουν μία
αλλαγή στην κατάσταση υγείας όπως παθοφυσιολογικά, σχετικά με θεραπεία, περιστασιακά
(περιβαλλοντικά, προσωπικά) και ωρίμανσης (πχ ηλικία) στοιχεία (Carpenito, 1997).
Σελίδα 7
Πίνακας 1 Διατύπωση νοσηλευτικών διαγνώσεων για προβλήματα
Νοσηλευτική Σχετιζόμενοι παράγοντες / Προσδιοριστικά

Τίτλος
διάγνωση για: παράγοντες κινδύνου Χαρακτηριστικά
Υπαρκτά προβλήματα + + +
Δυνητικά προβλήματα Κίνδυνος για + + -
Καλή κατάσταση υγείας Ετοιμότητα
- +
για βελτίωση +
4. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΚΒΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
Ο Σχεδιασμός περιλαμβάνει την ιεράρχηση προτεραιοτήτων, τον καθορισμό στόχων και τη διατύπωσή
τους μέσω των επιθυμητών εκβάσεων για το άτομο καθώς και τον προσδιορισμό των νοσηλευτικών
παρεμβάσεων, που απαιτούνται. Η συγκεκριμένη διεργασία απαιτεί εισερχόμενες πληροφορίες από το
άτομο / σημαντικούς άλλους ώστε να καταλήξουν σε αμοιβαία συμφωνία μεταξύ νοσηλευτή ασθενή
για το σχέδιο. Με αυτόν τον τρόπο το άτομο ωθείται προς την ανάληψη υπευθυνότητας για τη
φροντίδα του καθώς και την επίτευξη των επιθυμητών εκβάσεων και στόχων (Doenges et al., 2008;
Brooker et al., 2007).
Οι στόχοι του σχεδιασμού είναι (Brooker et al., 2007):
 Να επιλύσει τα υπαρκτά προβλήματα (ή να ικανοποιήσει τις ανάγκες υγείας)

 Να ελαχιστοποιήσει τον κίνδυνο εμφάνισης των δυνητικών προβλημάτων
 Να μειώσει τα επαναλαμβανόμενα προβλήματα
 Να βοηθήσει στην ανάπτυξη στρατηγικών αντιμετώπισης για προβληματικά θέματα υγείας
 Να οικοδομήσει στις δυνάμεις του ασθενούς.
Ο καθορισμός των προτεραιοτήτων επιτυγχάνεται μέσω της κατανόησης της θεωρίας και των εννοιών
της Νοσηλευτικής Επιστήμης. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφοροι τρόποι. Μερικοί νοσηλευτές
καθορίζουν προτεραιότητες ανάλογα με το εάν το πρόβλημα υγείας είναι απειλητικό για τη ζωή (πχ
απόφραξη αεραγωγού) οπότε και θα πρέπει να αντιμετωπίζεται πριν από άλλες ευρύτερες ανάγκες
υγείας (πχ επιθυμία διακοπής καπνίσματος) (Brooker et al., 2007; Cox, 2007). Άλλοι εφαρμόζουν την
πυραμίδα αναγκών του Maslow που μπορεί να βοηθήσει ένα νοσηλευτή να αναγνωρίσει με ακρίβεια
και να θέσει προτεραιότητες στις ανάγκες του ατόμου (Doenges & Moorhouse, 1992). Ωστόσο, η
πρωταρχική ανάγκη του ατόμου μπορεί να αλλάζει από ημέρα σε ημέρα ή ακόμα και μέσα σε λίγα
λεπτά, ανάλογα με τις αλλαγές της κατάστασης του ατόμου ή των συνθηκών (Doenges et al., 2008). Η
συμμετοχή του ασθενούς σε αυτό το στάδιο επίσης βοηθά στον καθορισμό προτεραιοτήτων ανάλογα
με τις επιθυμίες του, εάν δεν υπάρχει απειλητική για τη ζωή κατάσταση (Brooker et al., 2007; Cox,
2007).
Μετά τον καθορισμό προτεραιοτήτων για τις ανάγκες του ατόμου, θέτονται οι ανάλογοι στόχοι για τη
φροντίδα, οι οποίοι υποδεικνύουν την αναμενόμενη γενική βελτίωση ως ανταπόκριση του ατόμου στη
Σελίδα 8
φροντίδα. Ο καθορισμός των στόχων της φροντίδας του ατόμου αποτελεί μία πολύπλοκη και
δυναμική πρόκληση που εξασφαλίζει την αναγκαία εστίαση της προσοχής και των διαδοχικών
βημάτων του νοσηλευτή. Οι στόχοι, με βάση το αναμενόμενο χρονικό διάστημα για την επίτευξή τους,
μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμοι –που συνήθως πρέπει να επιτευχθούν πριν την έξοδο ή τη
μετακίνηση του ατόμου σε χαμηλότερο επίπεδο φροντίδας - και / ή μακροπρόθεσμοι, οι οποίοι μπορεί
και να παραμένουν ακόμα και μετά την απομάκρυνσή του από τον οργανισμό υγείας. Οι τεθέντες
στόχοι καθορίζουν τις επιθυμητές εκβάσεις για τη μέτρηση της επίτευξης των στόχων της φροντίδας ή
των κριτηρίων εξόδου. Συγκεκριμένα, εκβάσεις είναι οι επιτεύξιμες και επιθυμητές ανταποκρίσεις του
ατόμου σε καθορισμένο χρονικό διάστημα για τη δεδομένη κατάσταση και τους πόρους (Doenges et
al., 2008).
Οι νοσηλευτικές εκβάσεις περιγράφουν αναμενόμενες αλλαγές στην κατάσταση υγείας του ασθενούς
ως αποτέλεσμα των νοσηλευτικών παρεμβάσεων πχ αλλαγές στο λειτουργικό επίπεδο, σε στρατηγικές
αντιμετώπισης ή αυτοφροντίδας. Νοσηλευτικά ευαίσθητες εκβάσεις είναι οι μετρήσιμες καταστάσεις
ασθενών, που προέρχονται από τις νοσηλευτικές διαγνώσεις και για τις οποίες οι νοσηλευτές είναι
υπεύθυνοι. Οι νοσηλευτικές εκβάσεις εκτιμώνται ως επίλυση ή μη της νοσηλευτικής διάγνωσης
(Muller- Staub et al., 2006).
Οι επιθυμητές εκβάσεις μπορούν να ταξινομηθούν ανάλογα με τον τύπο της αλλαγής που
περιγράφουν για τον ασθενή. Οι εκβάσεις που αφορούν στο γνωστικό τομέα περιγράφουν την αύξηση
των γνώσεων του ασθενούς και τη διανοητική του συμπεριφορά. Οι ψυχοκινητικές εκβάσεις
περιγράφουν την ανάπτυξη νέων δεξιοτήτων στον ασθενή ενώ οι εκβάσεις του συναισθηματικού
τομέα περιγράφουν αλλαγές στις αξίες, τα πιστεύω και τις στάσεις του ασθενούς δηλαδή αλλαγή σε
συμπεριφορά. Οι συναισθηματικές εκβάσεις είναι δύσκολο να διατυπωθούν αλλά και να παρατηρηθούν
ή μετρηθούν (Λεμονίδου & Πατηράκη, 2002).
Στη συνέχεια, επιλέγονται οι νοσηλευτικές παρεμβάσεις. Η επιλογή τους βασίζεται στις νοσηλευτικές
διαγνώσεις που έχουν διατυπωθεί για το άτομο και στις επιθυμητές εκβάσεις. Σημαντικός παράγοντας
για την επιλογή παρεμβάσεων είναι η ικανότητα του νοσηλευτή να εφαρμόσει την παρέμβαση με ορθό
και επιτυχημένο τρόπο. Επίσης, ρόλο στην επιλογή των παρεμβάσεων παίζει και ο ασθενής σε σχέση
με την ικανότητα και προθυμία του να υποβληθεί ή να συμμετέχει σε κάθε παρέμβαση, οι οποίες
επηρεάζονται από την ηλικία, την κατάσταση του ατόμου και τις προσωπικές του δυνάμεις, όταν είναι
εφικτό (Doenges et al., 2008).
Ουσιαστικά, οι νοσηλευτικές παρεμβάσεις είναι νοσηλευτικές θεραπείες που βασίζονται στην κλινική
κρίση και γνώση και εφαρμόζονται από νοσηλευτές για να βελτιώσουν τις εκβάσεις των ασθενών. Οι
νοσηλευτικές παρεμβάσεις περιλαμβάνουν άμεσες νοσηλευτικές θεραπείες, που δίνονται απευθείας
στους ασθενείς πχ φροντίδα τραύματος και έμμεσες θεραπείες που δεν γίνονται απευθείας στους
ασθενείς αλλά σχετίζονται με την ευημερία τους πχ φροντίδα περιβάλλοντος (McCloskey & Bulechek,
1995; Muller- Staub et al., 2006). Οι νοσηλευτικές παρεμβάσεις, όπως και οι νοσηλευτικές
διαγνώσεις, αποτελούν βασικά στοιχεία της νοσηλευτικής γνώσης και συνεχίζουν να αναπτύσσονται
όσο η έρευνα υποστηρίζει τη σύνδεση ενεργειών και εκβάσεων (Doenges et al., 2008).
Η επιδίωξη των νοσηλευτικών παρεμβάσεων διαμορφώνεται ανάλογα με τον τύπο των νοσηλευτικών
διαγνώσεων που απευθύνονται. Σε πραγματικές νοσηλευτικές διαγνώσεις κύριες προτεραιότητες είναι
ο περιορισμός ή η εξάλειψη των σχετιζόμενων παραγόντων της διάγνωσης, η παρακολούθηση της
κατάστασης του ατόμου και η προαγωγή υψηλότερου επιπέδου ευεξίας του. Σε δυνητικές
Σελίδα 9
νοσηλευτικές διαγνώσεις οι προτεραιότητες των παρεμβάσεων διαμορφώνονται σε ανίχνευση και
αξιολόγηση των παραγόντων κινδύνου, περιορισμό ή εξάλειψη των υπαρχόντων παραγόντων
κινδύνου και προαγωγή της ευεξίας (εκπαίδευση / οδηγίες εξόδου). Σε πιθανές νοσηλευτικές
διαγνώσεις, οι νοσηλευτικές παρεμβάσεις εστιάζουν στη συλλογή επιπρόσθετων δεδομένων για τον
αποκλεισμό ή την επιβεβαίωση της διάγνωσης. Τέλος, σε συνεργατικά προβλήματα, ο νοσηλευτής
είναι υπεύθυνος για παρεμβάσεις όπως η παρακολούθηση αλλαγών της κατάστασης του ατόμου, η
διαχείριση των αλλαγών της κατάστασής του με νοσηλευτικές και ιατρικές καθοριζόμενες
παρεμβάσεις και η εκτίμηση της ανταπόκρισης του ασθενούς σε αυτές (Doenges et al., 2008).
5. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
Η Εφαρμογή πραγματοποιείται με την υλοποίηση του σχεδίου φροντίδας, όπου ο νοσηλευτής

πραγματοποιεί τις προγραμματισμένες παρεμβάσεις. Ακόμα κι εάν ένα σχέδιο φροντίδας έχει δομηθεί
κατάλληλα, είναι δύσκολο να προβλεφθεί ο,τιδήποτε, που μπορεί να εμφανιστεί σε ένα συγκεκριμένο
άτομο καθημερινά. Η γνώση και η εμπειρία κάθε νοσηλευτή καθώς και η ρουτίνα της υπηρεσίας
επιτρέπουν την αναγκαία ευελιξία για την αποδοχή της μεταβολής των αναγκών του ατόμου. Ακόμα,
πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψη νομικά και ηθικά ζητήματα που αφορούν στις παρεμβάσεις, καθώς
και οι επιθυμίες του ατόμου και της οικογένειας / σημαντικών άλλων, που θα πρέπει να συζητούνται
και να γίνονται σεβαστές. Είναι σημαντικό, πριν ακόμα εφαρμοστούν οι παρεμβάσεις του σχεδίου
φροντίδας, ο νοσηλευτής να μπορεί να κατανοεί την αιτία εφαρμογής κάθε παρέμβασης
(αιτιολόγηση), τις επιθυμητές εκβάσεις και την εμφάνιση κάθε πιθανού κινδύνου. Ο νοσηλευτής
πρέπει επίσης να είναι σίγουρος ότι οι παρεμβάσεις είναι συνεπείς με το ανεπτυγμένο σχέδιο
φροντίδας, εφαρμόζονται με ασφαλή και κατάλληλο τρόπο, εκτιμώνται ως προς την
αποτελεσματικότητά τους και τεκμηριώνονται με ορθό τρόπο (Doenges et al., 2008).
Το στάδιο της εφαρμογής διαμορφώνεται από την ενεργοποίηση του σχεδιασμού της φροντίδας. Θα
πρέπει να ενσωματώνει την τρέχουσα τεκμηριωμένη νοσηλευτική πρακτική και να περιγράφει
σωματικές, ψυχολογικές, κοινωνικές, συναισθηματικές και περιβαλλοντικές παρεμβάσεις. Η
εφαρμογή μπορεί να περικλείει και δραστηριότητες που είναι εκτός της εμπειρίας των νοσηλευτών και
απαιτούν παραπομπή σε άλλους επαγγελματίες υγείας. Η παραπομπή είναι νοσηλευτική ευθύνη και
καταγράφεται στο σχεδιασμό της φροντίδας (Brooker et al., 2007).
6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ
Η Εκτίμηση Αποτελεσμάτων πραγματοποιείται με τον προσδιορισμό της προόδου του ατόμου σε

σχέση με την επίτευξη των επιθυμητών εκβάσεων και της παρακολούθησης της αντίδρασης του
ατόμου στις νοσηλευτικές παρεμβάσεις, που έχουν επιλεγεί καθώς και της αποτελεσματικότητάς τους
με σκοπό την ανάλογη τροποποίηση του σχεδίου. Το συγκεκριμένο στάδιο υλοποιείται με την
συλλογή δεδομένων μέσω της άμεσης παρατήρησης, της συνέντευξης καθώς και της ανασκόπησης
του αρχείου υγείας του ατόμου. Παρόλο που η διαδικασία της εκτίμησης παρομοιάζεται με τη
διαδικασία της αξιολόγησης, ωστόσο έχουν σημαντικές διαφορές. Η εκτίμηση αποτελεί συνεχή
διαδικασία που περιλαμβάνει τη σταθερή μέτρηση και παρακολούθηση της κατάστασης του ατόμου
ώστε να καθοριστεί εάν οι επιλεχθείσες νοσηλευτικές ενέργειες είναι κατάλληλες, εάν χρειάζεται
Σελίδα 10
αναθεώρηση των παρεμβάσεων, εάν υπάρχει ανάγκη για παραπομπή σε άλλες υπηρεσίες και τέλος η
ανάγκη για επαναπροσδιορισμό των προτεραιοτήτων για την κάλυψη των απαιτήσεων της φροντίδας,
που συνεχώς μεταβάλλονται. Τα κύρια συστατικά της εκτίμησης είναι η σύγκριση των συνολικών
εκβάσεων και η αναφορά της αποτελεσματικότητας των ειδικών παρεμβάσεων, που δυνητικά
αποτελούν τη βάση έρευνας για την επικύρωση της νοσηλευτικής διεργασίας και την υποστήριξη της
πρακτικής βασισμένης σε ενδείξεις. Συνολικά, η διαδικασία εκτίμησης οδηγεί στην ανάπτυξη και
βελτίωση των προτύπων φροντίδας και των απαραίτητων πρωτοκόλλων, πολιτικών και διαδικασιών,
ώστε τελικά να οδηγήσει στην παροχή νοσηλευτικής φροντίδας υψηλής ποιότητας για κάθε
κατάσταση ή περιβάλλον (Doenges et al., 2008).
Η εκτίμηση είναι μία σχεδιασμένη ανασκόπηση της αλληλεπίδρασης νοσηλευτή και του ατόμου για
την αναγνώριση παραγόντων, που διευκολύνουν ή εμποδίζουν τις αναμενόμενες εκβάσεις. Η εκτίμηση
είναι μία αμοιβαία διαδικασία μεταξύ του νοσηλευτή και του ατόμου που λαμβάνει τη φροντίδα. Τα
δεδομένα, που αφορούν την βιο – ψυχο – κοινωνικο- πνευματική κατάσταση του ασθενούς και τις
αντιδράσεις, συλλέγονται και καταγράφονται σε όλη την πορεία της διαδικασίας παροχής της
φροντίδας. Οι πληροφορίες σχετίζονται με τις συνήθειες, τις προκλήσεις και τις ανάγκες του ατόμου,
τα κριτήρια των εκβάσεων και τα αποτελέσματα των νοσηλευτικών παρεμβάσεων (Dossey et al.,
2005).
Ο στόχος της εκτίμησης είναι να καθορίσει εάν επιτεύχθηκαν οι εκβάσεις και εάν ναι σε ποιο βαθμό.
Ο νοσηλευτής, ο ασθενής, η οικογένεια και τα άλλα μέλη της ομάδας υγείας συμμετέχουν στη
διαδικασία εκτίμησης. Η εκτίμηση των εκβάσεων πρέπει να είναι συνεχής λόγω της δυναμικής φύσης
των ανθρώπων και των συχνών αλλαγών, που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια μιας ασθένειας και μιας
«υγιούς» κατάστασης. Επίσης, είναι αναγκαίο να αναπτυχθούν νέες εκβάσεις και να αναθεωρηθεί το
σχέδιο φροντίδας. Οι παράγοντες, που διευκολύνουν τις αποτελεσματικές εκβάσεις ή προλαμβάνουν
λύσεις σε προβλήματα, πρέπει να διερευνηθούν. Η αποτυχία αναγνώρισης του ό,τι οι μετρήσιμες
εκβάσεις μπορεί να μην είναι άμεσες, αλλά να είναι σε διαδικασία επίτευξης, αποτελεί εμπόδιο στην
εκτίμηση (Dossey et al., 2005; Brooker et al., 2007).
Όταν η εκτίμηση εκβάσεων και το σχέδιο φροντίδας έχει ολοκληρωθεί, τότε γίνεται φανερή η αλλαγή
στην κατάσταση του ασθενούς προς μία κατεύθυνση, αναμενόμενη ή όχι και υποδεικνύεται αλλαγή
στη θεραπευτική προσέγγιση. Το σχέδιο φροντίδας πρέπει να τροποποιηθεί για να αντανακλά αυτές
τις αλλαγές. Ο νοσηλευτής μπορεί να αναγνωρίσει ή να ενεργοποιήσει επιπρόσθετες νοσηλευτικές
διαγνώσεις, επιθυμητές εκβάσεις και αντίστοιχες παρεμβάσεις. Όταν οι επιθυμητές εκβάσεις
εκτιμώνται ως μη επιτευχθείσες, οι λόγοι που εμπόδισαν την επίτευξή τους πρέπει να αναγνωρίζονται
και να καταγράφονται, οπότε οι εκβάσεις αναθεωρούνται ή νέες εκβάσεις καταγράφονται. Κατά τη
διάρκεια τροποποίησης του σχεδίου φροντίδας είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπ’ όψη οι αλλαγές
στις ανάγκες του ασθενούς ή της οικογένειας, καθώς και οι αλλαγές στην κατάσταση υγείας του
ασθενούς, στο περιβάλλον και τη θεραπευτική αγωγή (Doenges & Moorhouse, 1992).
Σελίδα 11
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Allan J, Englebright J. (2000) Patient-centered documentation: an effective and efficient use of clinical
information systems. J Nurs Adm. Feb; 30(2):90-5.
Björvell C. (2002) Nursing Documentation in Clinical Practice, Instrument Development and evaluation of a
comprehensive intervention programme, Thesis from Department of Nursing, Karolinska Institutet,
Stockholm.
Björvell C., Wredling R., Thorell-Ekstrand I. (2002) Long-term increase in quality of nursing documentation:
effects of a comprehensive intervention, Scandinavian Journal of Caring Sciences, 16: 34-42
Brooker C., Waugh A., Watson R., (2007), Foundations of Nursing Practice. Fundamentals of Holistic Care,
Mosby Elsevier
Carpenito L. J., (1997), Nursing Diagnosis: Application to Clinical Practice 7 th edition, Lippincot, Philadelphia
- New York.
Cholowski KM, Cahn L. (1992) Diagnostic reasoning among second-year nursing students. Journal of
Advanced Nursing 17, 1171–1181.
Cox H., Hinz M., Lubno M.A., Scott-Tilley D., Newfield S., McCarthy Slater M. (2007) Clinical Applications
of Nursing Diagnosis, 5th edition, F. A. DAVIS COMPANY, Philadelphia.
Daly J. M., Buckwalter K., Maas M.,(2002), Written and computerized care plans: organizational processes and
effect on patient outcomes., Journal of Gerontological Nursing; 28(9): 14-23
Dillon P., (2007), Nursing Health Assessment, A critical thinking, case studies approach, 2 nd ed., F.A. Davis,
Philadelphia
Doenges M. E., Moorhouse M. F., Murr A., (2008), Nurse’ s pocket guide – diagnoses, prioritized interventions
and rationales, 11th edition, F. A. Davis Company Philadelphia.
Doenges M., Moorhouse M. F., (1992) Application of Nursing Process and Nursing Diagnosis: An interactive
text, F. A. Davis Company, Philadelphia
Dossey M.B., Keegan L., Guzzetta C., (2005), Holistic Nursing: A Handbook for Practice, 4 th edition, Jones &
Bartlett Publishers.
Festa LM, Ross CS, Boze CM, Adams CH, Braun P, Hephner M & Walker E (1996) Developing staff nurse
experts in nursing diagnosis- based care planning. Journal of Nursing Staff Development 12, 204–207.
Gordon M (1994) Nursing Diagnosis: Process and Application. Mosby, St. Louis.
Hildman TB, Ferguson GH (1991) Registered nurses’ attitudes toward the nursing process and written / printed
nursing care plans, Journal of Nursing Administration, Oct; 21 (10): 20, 33, 45.
Hogston R. (1997), Nursing Diagnosis and classification systems: a position paper, Journal of advanced
Nursing 26,496 – 500.
Korst LM, Eusebio-Angeja AC, Chamorro T, Aydin CE, Gregory KD. (2003) Nursing documentation time
during implementation of an electronic medical record. J Nurs Adm. Jan;33(1):24-30.
Lee T. T., (2006), Nurses’ perceptions of their documentation experiences in a computerized nursing care
planning system, Journal of Clinical Nursing 15, 1376 – 1382.
Lee TT & Chang PC (2004) Standardized care plans: experiences of nurses in Taiwan. Journal of Clinical
Nursing 13, 33–40.
Lee T, Yeh CH & Ho LH (2002) Application of a computerized nursing care plan system in one hospital:
experiences of ICU nurses in Taiwan. Journal of Advanced Nursing 39, 61–67.
Mason C. (1999), Guide to practice or ‘load of rubbish’? The influence of care plans on nursing practice in five
clinical areas in Northern Ireland. Journal of Advanced Nursing 29, 380–387.
Σελίδα 12
Moloney R & Maggs C (1999) A systematic review of the relationships between written manual nursing care
planning, record keeping and patient outcomes. Journal of Advanced Nursing 30, 51–57.
Müller-Staub M., Lavin M.A., Needham I., van Achterberg T. (2006) Nursing diagnoses, interventions and
outcomes – application and impact on nursing practice: systematic review. Journal of Advanced Nursing, 56
(5): 514-531.
NANDA - North American Nursing Diagnosis Association, (2007), Nursing Diagnoses: Definitions &
Classification 2007 – 2008, NANDA International.
Shea HL (1986) A conceptual framework to study the use of nursing care plans. International Journal of
Nursing Studies 23, 147–157.
Weber G. (1991) Making nursing diagnosis work for you and your client. A step-by-step approach. Nurs Health
Care. Oct;12(8):424-30.
Woolley N (1990) Nursing diagnosis: exploring the factors which may influence the reasoning process. Journal
of Advanced Nursing 15, 110–117.
Ζαβερδινού Ρ. (2005), Εφαρμόζοντας τη Νοσηλευτική Διεργασία, Προάγοντας τη Συνεργατική Φροντίδα, 5 η
έκδοση, Επιστημονικές Εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε. Επιμέλεια – Μετάφραση του: Alfaro – LeFevre R.
(2002) Applying nursing process promoting collaborative care, Lippincott-Williams & Wilikins.
Λεμονίδου Χ., Πατηράκη – Κουρμπάνη Ε., (2002), Θεμελιώδεις Αρχές της Νοσηλευτικής: Η Επιστήμη και η
Τέχνη της Νοσηλευτικής Φροντίδας, Τόμος Ι, Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης Επιμέλεια του: Taylor
C., Lillis C., LeMone P., Fundamentals of nursing, Lippincott-Williams & Wilikins.
Πατηράκη – Κουρμπάνη Ε., (2009), Οδηγός Ανάπτυξης Σχεδίου Νοσηλευτικής Φροντίδας Διαγνώσεις,
Παρεμβάσεις και Αιτιολογήσεις, 11η Αγγλική Έκδοση – 1η Ελληνική Έκδοση, Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης.
Επιμέλεια του: Doenges M. E., Moorhouse M. F., Murr A., (2008), Nurse’ s pocket guide – diagnoses,
prioritized interventions and rationales, 11th edition, F. A. Davis Company Philadelphia.
Σελίδα 13
Α 1: Πρωτόκολλο που αφορά στην πρόληψη Κινδύνου για Λοίμωξη
(Risk for Infection)
Α. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΛΟΙΜΩΞΗ
Ορισμός: Αφορά σε άτομα που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο να προσβληθούν από παθογόνους
μικροοργανισμούς .
Παράγοντες κινδύνου
Ανεπαρκής άμυνα σε πρωτογενές επίπεδο (λύση της συνέχειας του δέρματος, τραυματισμένοι
ιστοί, μείωση της κυτταρικής ενέργειας/δραστηριότητας βλεφαρίδων, στάση των υγρών του
σώματος, αλλαγές στο ρΗ των εκκρίσεων, διαταραγμένη περισταλτικότητα).
Ανεπαρκής άμυνα σε δευτερογενές επίπεδο (μειωμένη αιμογλουβίνη, λευκοπενία, κατεσταλμένη
απάντηση/αντίδραση στη φλεγμονή).
Ανεπαρκής επίκτητη ανοσία, ανοσοκαταστολή
Καταστροφή ιστών, αυξημένη περιβαλλοντική έκθεση σε παθογόνα, επεμβατικές διαδικασίες
Χρόνιο νόσημα, μη υγιεινή διατροφή, τραυματισμός
Λήψη φαρμάκων (π.χ. ανοσοκατασταλτικά [αντιβιοτική θεραπεία])
Ανεπαρκής γνώση για την αποφυγή έκθεσης σε παθογόνα
Σελίδα 14
Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ: ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΡΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΑ
ΛΟΙΜΩΞΗ
Βαθμολόγηση με 1: καθόλου, 2: σπάνια, 3: μερικές φορές, 4: συχνά, 5: συνεχώς, ΜΕ: μη εφαρμόσιμο)
Αρχική βαθμολογία: .................................... Τελική βαθμολογία: ...................
Το άτομο θα:
μερικές
καθόλου σπάνια συχνά συνεχώς
Δείκτες φορές ΜΕ
1 2 4 5
3
Αναγνωρίζει τον κίνδυνο νόσου
χωρίς συμμόρφωση στο
πρόγραμμα πρόληψης
Περιγράφει τους κινδύνους που
σχετίζονται με το συγκεκριμένο
πρόγραμμα
Περιγράφει αντενδείξεις για το
συγκεκριμένο πρόγραμμα
πρόληψης
Φέρνει ενημερωμένη κάρτα
συμμόρφωσης στα προτεινόμενα
προληπτικά μέτρα σε κάθε
επίσκεψη
Ακολουθεί τις συστάσεις του
προγράμματος ανάλογα με την
ηλικία
Περιγράφει μέτρα ανακούφισης
από τις παρενέργειες φαρμάκων/
εμβολίων
Αναφέρει πιθανές αντιδράσεις σε
φάρμακα/ εμβόλια
Επιβεβαιώνει την ημερομηνία της
επόμενης επίσκεψης
Ακολουθεί τις συστάσεις από
προληπτικά προγράμματα / για
προφυλακτικά μέτρα για ταξίδια/
για ασφαλή συμπεριφορά
Ακολουθεί τις συστάσεις για
εργασιακούς κινδύνους
Αναγνωρίζει πηγές χορήγησης
προφυλακτικών μέσων
(φάρμακα, εμβόλια, αντισηπτικά,
προφυλακτικά)
Σελίδα 15
Γ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ/ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση των αιτιολογικών / συμμετεχόντων

παραγόντων
(Συμπλήρωση εντύπου Αξιολόγησης)
ΑΤΟΜΟ
Επισήμανση παραγόντων κινδύνου ανάπτυξης λοίμωξης (π.χ. ακραίες ηλικίες, αποικισμένος
ξενιστής, λύση συνεχείας δέρματος/ιστών, κοινότητες ή άτομα που μοιράζονται δωμάτιο και/ή
εξοπλισμό, [π.χ. φοιτητικές εστίες, κατ’ οίκον υπηρεσίες/υπηρεσία φροντίδας χρονίως πασχόντων,
υπηρεσίες ημερήσιας νοσηλείας, ιδρύματα αποκατάστασης, κράτησης ενηλίκων/ ανηλίκων],
ενδοφλέβια χορήγηση φαρμάκων, παρατεινόμενη νόσος/νοσηλεία, πολλαπλές χειρουργικές
επεμβάσεις/επεμβατικές διαδικασίες, εμφυτευμένοι καθετήρες, ουροκαθετήρες, περιβαλλοντική
έκθεση από ατύχημα ή πρόθεση [π.χ. τρομοκρατική ενέργεια].
Παρατήρηση για σημεία τοπικής φλεγμονής από σημεία εισόδου των ενδοφλεβίων γραμμών, σε
μετεγχειρητικές τομές/τραύματα, ράμματα.
Αξιολόγηση και τεκμηρίωση της κατάστασης του δέρματος γύρω από σημεία εισόδου
εξωτερικών προσθετικών υλικών (π.χ. υλικά οστεοσύνθεσης), περιγράφοντας πιθανή ύπαρξη
φλεγμονής και εκροής υγρών.
Επισήμανση σημείων και συμπτωμάτων σήψης (συστηματική φλεγμονή): πυρετός, ρίγος,
εφίδρωση, διαταραγμένο επίπεδο συνείδησης, θετικές καλλιέργειες αίματος.
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ
Εξασφάλιση κατάλληλων δειγμάτων ιστών/υγρών για παρατήρηση και καλλιέργεια/ δοκιμασία
ευαισθησίας
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Περιορισμός ή διόρθωση των υπαρχόντων
παραγόντων κινδύνου
Ενημέρωση, εκπαίδευση και επιτήρηση του πλυσίματος των χεριών από όλους τους φροντιστές
κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των καθηκόντων τους. Αποτελεί την πρώτη γραμμή άμυνας έναντι των
λοιμώξεων.
Επιτήρηση της φροντίδας ατόμων με αναπνευστικά νοσήματα. Προσφορά προστατευτικού
εξοπλισμού, σε άτομα/επισκέπτες με συμπτώματα γρίπης, για τον περιορισμό της έκθεσης και κατ’
επέκταση της διασταυρούμενης μετάδοσης.
Ανάρτηση αφισών, γραπτών οδηγιών, σήμανσης σε περιβάλλον φροντίδας υγείας που καθοδηγούν
το άτομο/σημαντικούς άλλους να πληροφορούν τους επαγγελματίες υγείας εάν έχουν συμπτώματα
αναπνευστικών λοιμώξεων/ συμπτώματα παρόμοια με γρίπη.
ΠΑΙΔΙΑ/ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ/ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΖΩΗΣ
Καθοδήγηση γονέων να δικαιολογούν την απουσία των άρρωστων παιδιών τους από ημερήσιους
φορείς φροντίδας και παιδείας, μέχρι να είναι απύρετα για 24 ώρες
Εφαρμογή απομόνωσης όταν ενδείκνυται (π.χ. τραύμα/δέρμα, αναπνευστικό, και αντίστροφα).
Μειώνει τον κίνδυνο της διασταυρούμενης μετάδοσης.
Εκπαίδευση και επιτήρηση της κατάλληλης χρήσης του ατομικού προστατευτικού εξοπλισμού από
προσωπικό/ επισκέπτες, όπως υπαγορεύονται από την πολιτική του κέντρου υγείας.
Εκπαίδευση και ενημέρωση περί υιοθέτησης κανόνων καθημερινής στοματικής φροντίδας.
Σελίδα 16
Σύσταση τακτικού ή προεγχειρητικού λουτρού καθαριότητας/αποτρίχωση, όταν ενδείκνυται (π.χ.
ορθοπαιδική, πλαστική χειρουργική) για τη μείωση του βακτηριακού αποικισμού.
Διατήρηση άσηπτης τεχνικής για όλες τις επεμβατικές διαδικασίες (π.χ. ενδοφλέβια χορήγηση,
τοποθέτηση ουροκαθετήρα, βρογχοαναρρόφηση).
Πλήρωση υγραντήρων/νεφελοποιητών με αποστειρωμένο νερό.
ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΕΣ (για πρόληψη νοσοκομειακών λοιμώξεων)

Επιλογή κατάλληλης αγγειακής πρόσβασης που βασίζεται στην αναμενόμενη διάρκεια της
θεραπείας και έγχυση φαρμάκων/διαλυμάτων με άσηπτη τεχνική, καθαρισμός τομών/σημείων
εισόδου ανάλογα με το ισχύον πρωτόκολλο με το κατάλληλο διάλυμα για τη μείωση της
πιθανότητας αιματογενούς λοίμωξης σχετιζόμενη με τον καθετήρα.
Αλλαγή επιθεμάτων σε χειρουργικά/άλλα τραύματα, όπως ενδείκνυται, εφαρμόζοντας την
κατάλληλη τεχνική για αλλαγή/απόρριψη μολυσματικών υλικών
Διαχωρισμός επιφανειών επαφής σε περιπτώσεις εκδοράς του δέρματος, όπως στον έρπητα
ζωστήρα. Χρήση γαντιών για τη φροντίδα ανοικτών αλλοιώσεων για τη μείωση της αυτό-
επιμόλυνσης/της μετάδοσης ιογενών λοιμώξεων (π.χ. απλός έρπητας, ηπατίτιδα, AIDS).
Κάλυψη με περινεϊκά/πυελικά τοπικά επιθέματα/νάρθηκες από πλαστικό όταν χρησιμοποιείται
σκοραμίδα για την πρόληψη της μόλυνσης.
Ενθάρρυνση για πρώιμη έγερση, βαθιές εισπνοές, βήχα, αλλαγή θέσης για την κινητοποίηση των
αναπνευστικών εκκρίσεων και την πρόληψη εισρόφησης/αναπνευστικών λοιμώξεων.
Παρακολούθηση/ βοήθεια στη χρήση εξαρτημάτων (π.χ. συσκευές αναπνευστικών ασκήσεων όπως
η σπειρομέτρηση με κίνητρο) για την πρόληψη της πνευμονίας
Διατήρηση επαρκούς ενυδάτωσης, κατάλληλης θέσης για κένωση της κύστης και πραγματοποίηση
καθετηριασμού εάν είναι αναγκαίο για την αποφυγή διάτασης της κύστεως/στάσης ούρων.
Πραγματοποίηση συστηματικής φροντίδας ουροκαθετήρα και περινέου. Μειώνει τον κίνδυνο
ανιούσας ουρολοίμωξης.
Συνεργασία σε ιατρικές παρεμβάσεις (π.χ. αναρρόφηση τραύματος/άρθρωσης, τομή και
παροχέτευση αποστήματος, βρογχοσκόπηση) όπως ενδείκνυται.
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Επισήμανση προς επαγγελματίες υγείας και ασθενείς ότι η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών
αποτελεί τον κύριο παράγοντα επικινδυνότητας για την ανάπτυξη αντι-μικροβιακής αντοχής
Χορήγηση/παρακολούθηση φαρμακευτικής αγωγής (π.χ. αντιβιοτικά, ενστάλαξη σε
οστεομυελίτιδα, τοπικά αντιβιοτικά) και καταγραφή της αντίδρασης του ατόμου για τον καθορισμό
της αποτελεσματικότητας της θεραπείας/εμφάνισης παρενεργειών
 Χορήγηση προφυλακτικής αγωγής με αντιβιοτικά και ανοσοποίησης αν ενδείκνυται
Σελίδα 17
3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή της ευεξίας (Εκπαίδευση / Παράγοντες
σχεδιασμού εξόδου)
ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Επισήμανση προς επαγγελματίες υγείας και ασθενείς ότι η υπερβολική χρήση αντιβιοτικών
αποτελεί τον κύριο παράγοντα επικινδυνότητας για την ανάπτυξη αντι-μικροβιακής αντοχής.
Τήρηση κανόνων κλινικής πρόβλεψης, αναγνώριση των ομάδων κινδύνου, ορθή εφαρμογή
διαγνωστικών δοκιμασιών και καλύτερη επικοινωνία σχετικά με την αβεβαιότητα (όπως η χρήση της
διαδικασίας της λήψης αποφάσεων, διαδραστικών εγχειριδίων και η συνταγογράφηση ως τελευταίο
μέτρο) μπορούν να βοηθήσουν στο να χρησιμοποιούνται τα αντιβιοτικά μόνο σε αυτούς που
ωφελούνται περισσότερο
Επισήμανση της αναγκαιότητας λήψης των συνταγογραφούμενων αντιβιοτικών (π.χ. δοσολογία,
διάρκεια θεραπείας). Η πρώιμη διακοπή της θεραπείας, όταν το άτομο αρχίζει να αισθάνεται
καλά, μπορεί να οδηγήσει σε υποτροπή της λοίμωξης και πιθανές τάσεις αντοχής σε φάρμακα.
Συζήτηση της σημαντικότητας για μη λήψη αντιβιοτικών/χρήση υπολειμμάτων φαρμάκων από
προηγούμενες θεραπείες εκτός και αν υπάρχουν αντίστοιχες ιατρικές οδηγίες. Η ακατάλληλη χρήση
μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη αντοχής στην αντιβίωση/δευτερογενείς λοιμώξεις.
Ανασκόπηση της χρήσης προφυλακτικής χημειοθεραπείας (αντιβιοτικά) εάν ενδείκνυται (π.χ. πριν
από οδοντιατρικές παρεμβάσεις σε ασθενείς με ιστορικό ρευματικού πυρετού/βαλβιδοπάθειας)
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ/ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Καταγραφή των διαιτητικών συνηθειών, εφαρμοσμένου ή προτεινόμενου προγράμματος άσκησης,
συνηθειών ξεκούρασης και ύπνου
Ενημέρωση και εκπαίδευση ατόμου σε πρακτικές προστασίας της ακεραιότητας του δέρματος,
φροντίδας δερματικών αλλοιώσεων και τρόπων πρόληψης μετάδοσης λοιμώξεων
Ενημέρωση περί των παραγόντων κινδύνου στις λοιμώξεις του αναπνευστικού (π.χ. κάπνισμα)
Υιοθέτηση ασφαλούς σεξουαλικής ζωής και αναφορά τυχόν σεξουαλικών επαφών των
μολυσμένων ατόμων για την πρόληψη σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων
Ενημέρωση- συμμετοχή σε προγράμματα δια βίου εκπαίδευσης σε κατάλληλα κοινοτικά και
εθνικά εκπαιδευτικά προγράμματα για την αύξηση της γνώσης σχετικά με την πρόληψη/διασπορά
μεταδιδόμενων ασθενειών
Ενημέρωση για τις τελευταίες οδηγίες/συστάσεις των φορέων ενημέρωσης για την υγεία των
ταξιδιωτών
Παροχή αξιόπιστης πληροφόρησης σχετικά με τα διαθέσιμα εμβόλια για μεταδοτικά νοσήματα σε
γραπτή μορφή ή μέσω ιστοσελίδων στο διαδίκτυο (π.χ. αφίσες, δελτία από το ΚΕΕΛΠΝΟ κτλ)
www.yyka.gov.gr/articles/citizen/anakoinwseis-ndash-egkyklioi/173-bibliario-ygeias-paidioy,
Βιβλιάριο υγείας παιδιού – Εθνικό πρόγραμμα Εμβολιασμών παιδιών: / Για γονείς
www.keelpno.gr/Portals/0/Αρχεία/ΤαξιδιωτικήΙατρική/Εκδόσεις/egxeiridio_taxidiotikhs
_iatrikhs.pdf, ΚΕΕΛΠΝΟ Εγχειρίδιο Ταξιδιωτικής Ιατρικής
Ανίχνευση πηγών στην κοινότητα για προγράμματα πρόληψης όπως Τμήματα Δημόσιας υγείας,
οικογενειακός γιατρός, ΚΑΠΗ, Κέντρα Υγείας, Αγροτικά Ιατρεία, Ιατρεία Κοινωνικής Αποστολής,
Δημοτικά Ιατρεία, Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί κτλ.
Συζήτηση για τη διαχείριση των συνηθισμένων ανεπιθύμητων ενεργειών (π.χ. μυϊκός πόνος,
πυρετός, εξάνθημα, οιδήματα). Σε περίπτωση έντονων συμπτωμάτων ή επιμονής του απαιτείται
συμβουλή από ιατρό.
Σελίδα 18
Παροχή πληροφόρησης και εκπαίδευσης προεγχειρητικά για τους τρόπους μείωσης κινδύνων
ανάπτυξης μετεγχειρητικών λοιμώξεων (π.χ. μέτρα για πρόληψη πνευμονίας, φροντίδα τραύματος και
επίδεσης, αποφυγή ατόμων με λοίμωξη)
ΠΑΙΔΙΑ/ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ/ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΖΩΗΣ

Ενίσχυση προγράμματος παιδικού εμβολιασμού. Ενθάρρυνση ενηλίκων για λήψη/ επανάληψη
αναμνηστικών δόσεων των εμβολίων όπως ενδείκνυται.
ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΕΣ
Ενθάρρυνση επίσκεψης σε επαγγελματία υγείας για προφυλακτική θεραπεία, όπως ενδείκνυται,
μετά από επαφή με άτομο που έχει λοιμώδες νόσημα (π.χ. φυματίωση, ηπατίτιδα, γρίπη)
Ανίχνευση διαθέσιμων πόρων για το άτομο (π.χ. κατάχρηση ουσιών/ αποκατάσταση, πρόγραμμα
ανταλλαγής βελόνων, όπως ενδείκνυται, διαθέσιμα/δωρεάν προφυλακτικά
Χρήση ποικίλων μέσων (π.χ. τηλεόραση, ραδιόφωνο, έντυπα μέσα, πίνακες ανακοινώσεων και
ανακοινώσεις μέσω διαδικτύου, επίσημες ομιλίες, αναφορές προς τοπική αυτοδιοίκηση και ομάδες
πίεσης για την πληροφόρηση της κοινότητας σχετικά με την πρόληψη μεταδοτικών νοσημάτων.
Αξιοποίηση υλικού εθνικών, ευρωπαϊκών και διεθνών φορέων σχετιζόμενων (βλ ιστοσελίδες
παραπάνω, βιβλιογραφικές παραπομπές και Παράρτημα) όπως φυλλάδια, αφίσες, παρουσιάσεις.
Σελίδα 19
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -ΧΡΗΣΙΜΟΙ ΣΧΕΤΙΚΟΊ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΣΎΝΔΕΣΜΟΙ
European Centre for Disease Prevention and Control ECDC TECHNICAL REPORT (2009). Migrant
health: Background note to the ‘ECDC Report on migration and
infectious diseases in the EU’. www.ecdc.europa.eu
Northey G, Evans R. M., Sarvotham S. T., Thomas R.D., Howard J.T. (2007).
Sentinel surveillance for travellers' diarrhoea in primary care. BMC Infect Dis. 6;7:126.
Mody, L. (2007). Infection Control Issues in Older Adults. Clin Geriatr Med. 23(3): 499–vi.
doi:10.1016/j.cger.2007.02.001
Canadian Task Force on Preventive Health Care.(2005). Evidence-based clinical prevention. London,
ON: Canadian Task Force on Preventive Health Care.
Available from: www.ctfphc.org. Accessed 2007 June 3
Πατηράκη – Κουρμπάνη Ε., (2009), Οδηγός Ανάπτυξης Σχεδίου Νοσηλευτικής Φροντίδας
Διαγνώσεις, Παρεμβάσεις και Αιτιολογήσεις, 11η Αγγλική Έκδοση – 1η Ελληνική Έκδοση,
Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης. Επιμέλεια του: Doenges M. E., Moorhouse M. F., Murr A., (2008),
Nurse’ s pocket guide – diagnoses, prioritized interventions and rationales, 11th edition, F. A.
Davis Company Philadelphia.
http://ecdc.europa.eu/en/healthtopics/documents/0908_influenza_ah1n1_risk_assessment.pdf
http://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/amr.htm
http://www.one-health.eu
http://www.cbrneworld.com
http://www.medicinenet.com/bioterrorism/article.htm
http://www.ecdc.europa.eu/en/Pages/home.aspx
http://www.who.int/en
http://emergency.cdc.gov/
http://www.iaea.org
http://www.hpa.org.uk
http://www.efsa.europa.eu
http://ec.europa.eu/dgs/health_consumer/index_en.htm
http://www.interpol.int/Public/BioTerrorism/default.asp
http://www.promedmail.org/
http://www.emcdda.europa.eu/best-practice
http://www.emcdda.europa.eu/themes/key-indicators
http://ecdc.europa.eu/en/publications/Publications/101129_GUI_HIV_testing.pdf
http://www.emcdda.europa.eu/publications/manuals/testing-guidelines
http://www.unaids.org/en/media/unaids/contentassets/dataimport/pub/manual
/2010/idu_target_setting_guide_en.pdf
http://www.crrps.org
www.okana.gr
www.keelpno.gr, www.ekteon.gr
Σελίδα 20
ΕΝΤΥΠΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ
(αποτελούν προτεινόμενα σχέδια –στο πλαίσιο της παρούσας πράξης- προς το Υπουργείο Υγείας για
εφαρμογή)
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ
ΥΠΕ
ΚΕΝΤΡΟ ΥΓΕΙΑΣ
ΤΜΗΜΑ / ΙΑΤΡΕΙΟ
Α. ΕΝΤΥΠΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΑΣΘΕΝΟΥΣ:
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ:
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ:
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ)
Αλλεργίες / ευαισθησία σε (π.χ. φάρμακα, τροφές, περιβάλλον, λάτεξ):
Τύπος αντίδρασης:
Έκθεση σε λοιμώδη νοσήματα (πχ ιλαρά, γρίπη, επιπεφυκίτιδα):
Έκθεση σε μόλυνση περιβάλλοντος, τοξίνες, δηλητήρια/εντομοκτόνα, ακτινοβολία (περιγραφή αντιδράσεων):
Γεωγραφικές περιοχές που έζησε/επισκέφθηκε

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ
ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ
ΕΜΒΟΛΙΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ
ΔΟΣΕΩΝ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
ΔΟΣΗΣ
MMR
(τέτανος, ιλαρά, ερυθρά)
Πολιομυελίτιδας
Ηπατίτιδας Β
HPV
(ιός κονδυλωμάτων)
Πνευμονιόκοκκου
Γρίπης
Άλλα
Διαταραχή / καταστολή ανοσοποιητικού συστήματος (αναφορά αιτίας) (πχ χημειοθεραπεία, σακχαρώδης
διαβήτης, σπληνεκτομή, χρόνιο νόσημα κλπ):
Ιστορικό σεξουαλικώς μεταδιδομένων νοσημάτων (ημερομηνία/τύπος):
………………………………………………………….Έλεγχος:
Συμπεριφορές υψηλού κινδύνου:
Μετάγγιση αίματος/αριθμός :…………….. Ημερομηνία:
Αντίδραση (περιγράψτε):
Θέματα υγιεινής και ασφάλειας εργασίας (περιγράψτε):
Παρούσα εργασία:
Προβλήματα δέρματος (π.χ. εξανθήματα, λύσεις συνέχειας δέρματος, σπίλοι, ογκίδια μαστών, διόγκωση
λεμφαδένων) περιγράψτε:
Καθυστερημένη επούλωση /περιγράψτε:
Γνωσιακοί περιορισμοί (π.χ. αποπροσανατολισμός, σύγχυση):
Σελίδα 21
Αισθητηριακοί περιορισμοί (διαταραγμένη όραση/ακοή, αναγνώριση θερμού/ψυχρού, γεύση, όσφρηση, αφή):
Βία (επεισόδια ή τάση):
Αντικειμενικά δεδομένα (ευρήματα)

Θερμοκρασία σώματος / οδός μέτρησης (πχ από το στόμα, ορθό, αυτί):
Ακεραιότητα δέρματος [πχ ουλές, εξανθήματα, σχάσεις, έλκη, μώλωπες, φυσαλίδες,
εγκαύματα (βαθμός / %), εκροή] / σημειώστε εντόπιση στην εικόνα:
Παραισθησία /παράλυση:
Αποτελέσματα ελέγχου: (π.χ. καλλιέργειες, λειτουργία ανοσοποιητικού, φυματίωση,
ηπατίτιδα):
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ
Σεξουαλικά ενεργός/ή: …………………Μέθοδος αντισύλληψης:
Χρήση προφυλακτικών:
Σεξουαλικές ανησυχίες /δυσκολίες (π.χ. πόνος, σχέση, ρόλος):
Πρόσφατες αλλαγές σε συχνότητα/ ενδιαφέρον:
ΘΡΕΨΗ
Υποκειμενικά δεδομένα (αναφορές)
Συνήθης δίαιτα(τύπος):
Θερμίδες/υδατάνθρακες/πρωτεΐνες/λίποςπρόσληψηg/ημέρα:
Αριθμός γευμάτων καθημερινά:
Ενδιάμεσα μικρά γεύματα (αριθμός/ώραα κατανάλωσης):
Διατροφικές συνήθειες/Περιεχόμενο: Πρωινό:……………….Γεύμα:
Δείπνο:……………………Ενδιάμεσα μικρά γεύματα:
Προτιμήσεις φαγητού:
Δόντια: Φυσιολογικά:…………… Οδοντοστοιχίες (ολικές/μερικές):
Απώλεια/απουσία οδόντων/κακή οδοντιατρική φροντίδα:
Έλκη στόματος /ούλων:
Σακχαρώδης Διαβήτης:……… Ρυθμίζεται με χάπια/δίαιτα/ινσουλίνη:
Βιταμίνες/συμπληρώματα διατροφής:
Φαρμακευτική αγωγή/ Φυτικά σκευάσματα:
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ)

Βάρος:………………Ύψος:…………… Σωματότυπος:……… Λίπος στο σώμα:
Σπαργή δέρματος (π.χ. φυσιολογική, ελαττωμένη):
Βλεννογόνοι (ενυδατωμένοι/αφυδατωμένοι):
Οίδημα: Γενικευμένο: ……………Στάσης: ………Άκρου ποδός/ σφυρών:
Περικογχικό: ……….Κοιλιακό/ ασκίτης:……………….. Διάταση σφαγίτιδας:
Κατάσταση οδόντων/ούλων:
Κατάσταση: Γλώσσας:…………Στοματικού βλεννογόνου:
Κοιλία: εντερικοί ήχοι (τεταρτημόριο εντόπιση/τύπος):
Γενική ούρων ή Chemstix:………………Γλυκόζη ορού (με ανακλασίμετρο):
Σελίδα 22
Β. ΕΝΤΥΠΟ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Κίνδυνος για λοίμωξη (Risk for infection)

Που σχετίζεται με:
Ανεπαρκή άμυνα σε πρωτογενές επίπεδο (λύση της συνέχειας του δέρματος, τραυματισμένοι ιστοί,
μείωση της κυτταρικής ενέργειας/δραστηριότητας βλεφαρίδων, στάση των υγρών του σώματος,
αλλαγές στο ρΗ των εκκρίσεων, διαταραγμένη περισταλτικότητα).
__________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Ανεπαρκή άμυνα σε δευτερογενές επίπεδο (μειωμένη αιμογλουβίνη, λευκοπενία, κατεσταλμένη
απάντηση/αντίδραση στη φλεγμονή).
__________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Ανεπαρκή επίκτητη ανοσία, ανοσοκαταστολή
__________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Καταστροφή ιστών, αυξημένη περιβαλλοντική έκθεση σε παθογόνα, επεμβατικές διαδικασίες
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Χρόνιο νόσημα, μη υγιεινή διατροφή, τραυματισμός
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Λήψη φαρμάκων (π.χ. ανοσοκατασταλτικά [αντιβιοτική θεραπεία])
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Ανεπαρκή γνώση για την αποφυγή έκθεσης σε παθογόνα
__________________________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Σελίδα 23
Γ. ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΚΒΑΣΕΩΝ:
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΡΟΣ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΣΦΑΛΟΥΣ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑΣ
Προηγούμενη Βαθμολόγηση κλίμακας εκβάσεων:.............................................
Βαθμολόγηση απόκλισης από το φυσιολογικό εύρος με 1: καθόλου, 2: σπάνια, 3: μερικές φορές, 4:

συχνά, 5: συνεχώς, ΜΕ: Μη Εφαρμόσιμο
μη
καθόλου σπάνια Μερικές συχνά συνεχώς
Δείκτες εφαρμόσιμο
1 2 φορές 3 4 5
ΜΕ
Αναγνωρίζει τον κίνδυνο νόσου
χωρίς συμμόρφωση στο
πρόγραμμα πρόληψης
πρόγραμμα
πρόληψης
συμμόρφωσης στα προτεινόμενα
προληπτικά μέτρα σε κάθε
επίσκεψη
Ακολουθεί τις συστάσεις του
προγράμματος ανάλογα με την
ηλικία
από τις παρενέργειες φαρμάκων/
εμβολίων
Αναφέρει πιθανές αντιδράσεις σε
φάρμακα/ εμβόλια
Επιβεβαιώνει την ημερομηνία
της επόμενης επίσκεψης
Ακολουθεί τις συστάσεις από
προληπτικά προγράμματα / για
προφυλακτικά μέτρα για ταξίδια/
για ασφαλή συμπεριφορά
Ακολουθεί τις συστάσεις για
εργασιακούς κινδύνους
προφυλακτικών μέσων
(φάρμακα, εμβόλια, αντισηπτικά,
προφυλακτικά)
Σελίδα 24
Δ. ΕΝΤΥΠΟ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ
Ενημέρωση για πηγές πληροφόρησης:

Ιστοσελίδες/ διαδίκτυο
Τηλεφωνική επικοινωνία
Έντυπα
Φυλλάδια
Παρουσιάσεις
Ενημέρωση και προγραμματισμός για το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα προληπτικού
προγράμματος για το άτομο / παιδί/ ενήλικα/ ηλικιωμένο  Ημερομηνία: ….. / ….. / ……..
Ονομασία προληπτικού μέτρου/ φαρμάκου/εμβολίου/εξέτασης:
Διάρκεια/Δόση/ αριθμός:
Τρόπος εφαρμογής, λήψης / Είδος /Οδός και σημείο χορήγησης:
Προγραμματισμός νέας εφαρμογής/ επίσκεψης/ λήψης/ εμβολιασμού/ διεξαγωγής (αν
απαιτείται):
Ανεπιθύμητες ενέργειες από την εφαρμογή/ λήψη/ εμβολίου:
Σελίδα 25
Α 2: Πρωτόκολλο που αφορά στον Κίνδυνο για διαταραγμένη ηπατική λειτουργία
(Risk for impaired Liver Function)
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: Κίνδυνος για διαταραγμένη ηπατική λειτουργία
Ορισμός: Κίνδυνος δυσλειτουργίας ήπατος
Παράγοντες κινδύνου
Λοίμωξη από ιούς (πχ ηπατίτιδα Α, Β, C, Epstein – Barr)
Συνυπάρχουσα λοίμωξη με HIV
Ηπατοτοξικά φάρμακα (πχ ακεταμινοφαίνη, στατίνες)
Κατάχρηση ουσιών (πχ αλκοόλ, κοκαΐνη)
Σελίδα 26
Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ: Θεραπεία συμπεριφοράς: ασθένειας ή βλάβης
Βαθμολόγηση απόκλισης από το φυσιολογικό εύρος με 1: Σοβαρό, 2: Σημαντικό, 3: Μέτριο, 4: Ήπιο,

5: Απουσία-Φυσιολογικό, ΜΕ: Μη Εφαρμόσιμο
Αρχική βαθμολογία: .................................... Τελική βαθμολογία: .........................................
Σοβαρό Σημαντικό Μέτριο Ήπιο Απουσία ΜΕ
Δείκτες
1 2 3 4 Φυσιολογικό 5
Λαμβάνει τις συνιστώμενες
προφυλάξεις
Ακολουθεί τα συστινώμενα
θεραπευτικά σχήματα
Λαμβάνει τα συνταγογραφούμενα
φαρμακευτικά σχήματα
Ακολουθεί τη συνιστώμενη άσκηση
Ακολουθεί τη συνταγογραφούμενη
δίαιτα
Αποφεύγει συμπεριφορές που
επιδεινώνουν την ηπατική λειτουργία
Επιτελεί την αυτοφροντίδα του βάσει
των δυνατοτήτων του
Ελέγχει το θεραπευτικό αποτέλεσμα
της θεραπείας
Ελέγχει τις ανεπιθύμητες ενέργειες
Μεταβάλλει τις δραστηριότητες του
για να ικανοποιεί τις απαιτήσεις της
θεραπείας
Ισορροπεί το χρόνο ανάπαυσης και
δραστηριότητας
Λαμβάνει συμβουλευτική
καθοδήγηση από επαγγελματία υγείας
όταν απαιτείται
Επισκέπτεται επαγγελματία υγείας
Εκφράζει λεκτικά την κατανόηση των
ατομικών παραγόντων κινδύνου οι
οποίοι συμμετέχουν στην πιθανότητα
βλάβης/ ανεπάρκειας του ήπατος
Είναι ελεύθερο από σημεία ηπατικής
ανεπάρκειας όπως φαίνεται από τα
φυσιολογικά επίπεδα των
εργαστηριακών εξετάσεων
λειτουργικότητας του ήπατος, και την
απουσία ίκτερου, διόγκωσης ήπατος ή
μεταβολής διανοητικής κατάστασης.
Σελίδα 27
Γ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ / ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αναγνώριση των ατομικών παραγόντων κινδύνου/

αναγκών
Καθορισμός της παρουσίας/καταστάσεων όπως καταγράφονται στον κατάλογο των παραγόντων
κινδύνου, σημειώνοντας εάν το πρόβλημα είναι οξύ (ιογενής ηπατίτιδα, υπερβολική δόση χορήγησης
ακεταμινοφαίνης -παρακεταμόλης ) ή χρόνιο (π.χ αλκοολική κίρρωση). Επηρεάζεται η επιλογή των
παρεμβάσεων. Συχνά η άρνηση των ασθενών παραδοχής του εθισμού στο αλκοόλ και η υποαναφορά
της λήψης του καθιστά δύσκολη την αναγνώριση του προβλήματος. Ο εθισμός στο αλκοόλ πιθανά να
προσδιοριστεί από τις κοινωνικές ή ψυχολογικές επιπτώσεις του στο άτομο (τραυματισμούς, πτώσεις,
εγκαύματα, κατάγματα, βία κτλ)
Επισήμανση εάν το άτομο εργάζεται σε επάγγελμα υψηλού κινδύνου (π.χ εκτελεί καθήκοντα που
ενέχουν την επαφή με αίμα και υγρά σώματος που περιέχουν αίμα, άλλα υγρά σώματος ή αιχμηρά
αντικείμενα/ βελόνες). Εμφανίζει υψηλό κίνδυνο έκθεσης στην ηπατίτιδα Β και C.
Αξιολόγηση για έκθεση σε μολυσμένο φαγητό ή πρακτικές κακής υγιεινής από τους εργαζόμενους
στη διαχείριση φαγητών. Υφίσταται κίνδυνος έκθεσης σε εντερικούς ιούς (ηπατίτιδα Α και Ε).
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Βοήθεια ατόμου στη μείωση ή διόρθωση των ατομικών
παραγόντων κινδύνου (Βλ. Ενημερωτικά Φυλλάδια)
Εκπαίδευση του ατόμου στους τρόπους πρόληψης έκθεσης για τη μείωση της επίπτωσης των
λοιμώξεων HBV και HBC / περιορισμού της καταστροφής του ήπατος. (Βλέπε Ενημερωτικά
Φυλλάδια)
Ανασκόπηση των αποτελεσμάτων των εργαστηριακών εξετάσεων (μη φυσιολογικές τιμές
δοκιμασιών ήπατος, τοξικότητα φαρμάκων, οροθετικός σε ηπατίτιδα B κ.λπ.), και διαγνωστικών
μελετών οι οποίες δεικνύουν την παρουσία ηπατοτοξικής κατάστασης και ανάγκης για ιατρική
θεραπεία
Συνεργασία στην ιατρική θεραπεία της υποκείμενης κατάστασης για την υποστήριξη της
λειτουργικότητας του οργάνου και τη μείωση της βλάβης του ήπατος.
Έμφαση στη σημασία της περιορισμένης κατανάλωσης ή της αποφυγής κατανάλωσης αλκοόλ όταν
ενδείκνυται, για τη μείωση της επίπτωσης κίρρωσης /και σοβαρής καταστροφής/ ανεπάρκειας ήπατος.
Η αποχή τριών μηνών από την κατανάλωση αλκοόλ επιτυγχάνει περιορισμό της ηπατικής βλάβης.
(Βλέπε Ενημερωτικά Φυλλάδια)
Ενθάρρυνση του ατόμου με δυσλειτουργία ήπατος για την αποφυγή λιπαρών φαγητών. Το λίπος
παρεμβαίνει στην φυσιολογική λειτουργία των ηπατικών κυττάρων και μπορεί να προκαλέσει
επιπρόσθετη βλάβη/μόνιμη καταστροφή των ηπατικών κυττάρων όταν δεν μπορούν πλέον να
αναγεννηθούν. (Βλέπε Ενημερωτικά Φυλλάδια)
Παραπομπή σε διατροφολόγο, όπως ενδείκνυται, για τις διατροφικές ανάγκες,
συμπεριλαμβανομένης της πρόσληψης πρωτεϊνών, βιταμινών κ.λπ. για την προαγωγή της επούλωσης.
Η κακή διατροφική κατάσταση με πρωτεϊνικά ελλείμματα και ελλείμματα βιταμινών (Α, D, Θειαμίνη,
Φυλικό κ.α.) και ιχνοστοιχείων αποτελεί σύνηθες εύρημα στους ασθενείς με αλκοολική ηπατοπάθεια.
(Βλέπε Ενημερωτικά Φυλλάδια)
Συζήτηση για την ασφαλή χρήση/ ανησυχίες για τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνει το άτομο
(π.χ ακεταμινοφαίνη, μη στερινοειδή αντιφλεγμονώδη, φυτικά/ βιταμινούχα συμπληρώματα,
φαινοβαρβιτάλη, φάρμακα για την μείωση της χοληστερόλης όπως οι «στατίνες», συγκεκριμένα
αντιβιοτικά [π.χ σουλφοναμίδες, ισονιαζίδη], συγκεκριμένα φάρμακα του καρδιαγγειακού [π.χ
Σελίδα 28
αμιωδαρόνη (αντιαρρυθμικά τάξης ΙΙΙ), υδραλαζίνη (αντιυπερτασικά)], αντικαταθλιπτικά [π.χ.
τρικικλικά]) γνωστά για την πρόκληση ηπατοτοξικότητας είτε μόνα τους ή σε συνδυασμό είτε σε
καταστάσεις υπερδοσολογίας.
Αναγνώριση των σημείων/ συμπτωμάτων τα οποία απαιτούν άμεση κοινοποίηση στο προσωπικό
υγείας (π.χ αύξηση του μεγέθους της κοιλιάς, ταχεία απώλεια/ αύξηση βάρους, αύξηση του
περιφερικού οιδήματος, δύσπνοια, πυρετός, αίμα στα ούρα ή στα κόπρανα, υπερβολική απώλεια
αίματος οποιουδήποτε είδους, ίκτερος, κεφαλή μέδουσας περιομφαλικά, αραχνοειδή αιμαγγειώματα).
Αποτελούν δείκτες σοβαρής ηπατικής δυσλειτουργίας, πιθανής ανεπάρκειας οργάνου.
3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή ευεξίας (εκπαίδευση / παράγοντες

σχεδιασμού εξόδου) (Βλέπε Ενημερωτικά Φυλλάδια)
Ενθάρρυνση του ατόμου που λαμβάνει συστηματικά ακεταμινοφαίνη-παρακεταμόλη για την
ανακούφιση του πόνου, για ανάγνωση των ετικετών, τον καθορισμό της ισχύος του φαρμάκου,
καταγραφή του ασφαλούς αριθμού των δόσεων στο 24ωρο, την εξοικείωση με τις «κρυμμένες» πηγές
ακεταμινοφαίνης-παρακεταμόλης, τον περιορισμό της λήψης αλκοόλ για την αποφυγή/ περιορισμό
της βλάβης του ήπατος.
Επισήμανση της σημασίας της υγιεινής των χεριών και της αποφυγής φρέσκων νωπών τροφών, τη
χρήση εμφιαλωμένου νερού και αποφυγή ωμού κρέατος/οστρακοειδών (εάν το άτομο ταξιδεύει σε μια
περιοχή που ενδημεί η ηπατίτιδα Α, ή υπάρχει κίνδυνος για ασθένειες μεταδιδόμενες με
φαγητό/νερό).
Πληροφόρηση για τα μέτρα που περιλαμβάνουν την προφύλαξη από αίμα/ άλλα σωματικά υγρά,
την ασφάλεια από αιχμηρά αντικείμενα, την ασφαλή σεξουαλική συμπεριφορά, την αποφυγή χρήσης
κοινής βελόνης, την αποφυγή τατουάζ στο σώμα/σκουλαρίκια για την πρόληψη επαγγελματικής και
μη επαγγελματικής έκθεσης στους ιούς της ηπατίτιδας.
Συζήτηση της ανάγκης/παραπομπής για εμβολιασμό, εφόσον ενδείκνυται (π.χ οι επαγγελματίες
υγείας και οι εργαζόμενοι στη δημόσια ασφάλεια, παιδιά κάτω των 18, διεθνείς ταξιδιώτες, χρήστες
ναρκωτικών φαρμάκων, άνδρες που έχουν σεξουαλική επαφή με άλλους άνδρες, άτομα με διαταραχές
πηκτικότητας του αίματος, ή ηπατική νόσο, οποιοσδήποτε συγκατοικεί με μολυσμένο άτομο) για την
πρόληψη της έκθεσης/ μετάδοσης με αίμα/ σωματικά υγρά της ηπατίτιδας/ μείωση του κινδύνου
βλάβης του ήπατος.)
Συζήτηση της καταλληλότητας για προφυλακτική ανοσοποίηση Παρόλο που ο καλύτερος τρόπος
προφύλαξης από τη λοίμωξη από ηπατίτιδα Β και C είναι η προφύλαξη στην έκθεση στους ιούς, η
μετά την έκθεση προφύλαξη θα πρέπει να ξεκινά άμεσα για την πρόληψη/ περιορισμό της
σοβαρότητας της λοίμωξης.
Παροχή πληροφοριών που αφορούν την διαθεσιμότητα της γ-σφαιρίνης, των εμβολίων ISG, H-BIG,
HB (Recombinax HB,Engerix-B) μέσω του συστήματος υγείας ή του οικογενειακού ιατρού.
Έμφαση στη σημασία της συστηματικής παρακολούθησης (στα άτομα με χρόνια ηπατική νόσο και
συμμόρφωσης στη θεραπευτική αγωγή).
Σελίδα 29
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - Ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης
Grant BF. Barriers to alcoholism treatment: reasons for not seeking treatment in a general population sample. J Stud
Alcohol 1997; 58: 365-371.
Levitsky J, Mailliard ME. Diagnosis and therapy of alcoholic liver disease. Semin Liver Dis 2004;24:233-247.
Luca A, Garcia-Pagan JC, Bosch J, Feu F, Caballeria J, Groszmann RJ, et al. Effects of ethanol consumption on
hepatic hemodynamics in patients with alcoholic cirrhosis. Gastroenterology 1997; 112:1284-1289.
Mendenhall CL, Anderson S, Weesner RE, Goldberg SJ, Crolic KA. Protein-calorie malnutrition associated with
alcoholic hepatitis. Veterans Administration Cooperative Study Group on Alcoholic Hepatitis. Am J Med 1984;
76: 211-222.
Mezey E. Interaction between alcohol and nutrition in the pathogenesis of alcoholic liver disease. Semin Liver Dis
1991; 11: 340-348.
Orrego H, Israel Y, Blake JE, Medline A. Assessment of prognostic factors in alcoholic liver disease: toward a global
quantitative expression of severity. HEPATOLOGY 1983; 3:896-905.
O'Shea RS, Dasarathy S, McCullough AJ; Practice Guideline Committee of the American Association for the Study
of Liver Diseases; Practice Parameters Committee of the American College of Gastroenterology. Alcoholic liver
disease. Hepatology. 2010; 51(1): 307-28.
Pessione F, Ramond MJ, Peters L, Pham BN, Batel P, Rueff B, et al. Five-year survival predictive factors in patients
with excessive alcohol intake and cirrhosis. Effect of alcoholic hepatitis, smoking and abstinence. Liver Int 2003;
23: 45-53.
Prytz H, Melin T. Identification of alcoholic liver disease or hidden alcohol abuse in patients with elevated liver
enzymes. J Intern Med 1993; 233:21-26.
University of Iowa, (2000), Nursing outcomes classification (NOC), available in:
http://www.nursing.uiowa.edu/excellence/nursing_knowledge/clinical_effectiveness/noc.htm, accessed at
09/04/2010.
University of Iowa, (2008), Nursing Interventions Classification (NIC), available in:
http://www.nursing.uiowa.edu/excellence/nursing_knowledge/clinical effectiveness/nic.htm, accessed
09/04/2010.
Veldt BJ, Laine F, Guillygomarc’h A, Lauvin L, Boudjema K, Messner M, et al. Indication of liver transplantation in
severe alcoholic liver cirrhosis: quantitative evaluation and optimal timing. J Hepatol 2002; 36: 93-98.
Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος. Ενημερωτικά Φυλλάδια για το κοινό: Φαρμακευτικές Ηπατίτιδες για το κοινό.
Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος 2012. Ανάκτηση από http://eemh.gr/wp-
content/uploads/2012/07/koino_Layout-1.pdf.
Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος. Ενημερωτικά Φυλλάδια: Αλκοολική Ηπατοπάθεια. Ελληνική Εταιρεία
Μελέτης Ήπατος 2012. Ανάκτηση από: http://eemh.gr/wp-content/uploads/2012/07/92x207_alkool.pdf.
Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος. Ενημερωτικά Φυλλάδια: Ηπατίτιδα Α. Μπορείς να είσαι ασφαλής. Ελληνική
Εταιρεία Μελέτης Ήπατος 2012. Ανάκτηση από: http://eemh.gr/wp-content/uploads/2012/07/92x207_ipat-
A.pdf.
Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Ήπατος. Ενημερωτικά Φυλλάδια: Μη αλκοολική λιπώδης νόσος του ήπατος. Ελληνική
Εταιρεία Μελέτης Ήπατος 2012. Ανάκτηση από: http://www.eemh.gr/File/07-HPATOLOGIKO-
ALKOOLIKH.pdf.
Πατηράκη – Κουρμπάνη Ε., (2009), Οδηγός Ανάπτυξης Σχεδίου Νοσηλευτικής Φροντίδας Διαγνώσεις, Παρεμβάσεις
και Αιτιολογήσεις, 11η Αγγλική Έκδοση – 1η Ελληνική Έκδοση, Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης. Επιμέλεια του:
Doenges M. E., Moorhouse M. F., Murr A., (2008), Nurse’ s pocket guide – diagnoses, prioritized interventions
Σελίδα 30
(αποτελούν προτεινόμενα σχέδια –στο πλαίσιο της παρούσας πράξης- προς το Υπουργείο Υγείας για εφαρμογή)
ΥΠΕ
Α.ΕΝΤΥΠΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ /
ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ ΓΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΗΠΑΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Έκθεση σε λοιμώδη νοσήματα (π.χ. ιογενείς ηπατίτιδες): ...................................................................................
Γεωγραφικές περιοχές που έζησε/επισκέφθηκε: ..................................................................................................
Ιστορικό εμβολιασμών: Ηπατίτιδας: ... ............................................................ ...................................................
Διαταραχή/καταστολή ανοσοποιητικού συστήματος (κατάλογος αιτιών): ..........................................................
Ιστορικό σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων (ημερομηνία/τύπος): ...........................................................
Έλεγχος: ..........................................................................................................................................................
Συμπεριφορές υψηλού κινδύνου: .........................................................................................................................
Μετάγγιση αίματος/αριθμός: .................................................. Ημερομηνία: ......................................................
Θέματα Υγιεινής και Ασφάλειας εργασίας (περιγράψτε): ...................................................................................
Παρούσα εργασία: ...........................................................................................................................................
Βαθμολόγηση/ρυθμός εργασιακών συνθηκών (π.χ. ασφάλεια, θόρυβος, θέρμανση, ύδρευση, εξαερισμός):
.........................................................................................................................................................................
Ιστορικό τραυματισμών από ατύχημα: .................................................................................................................
Προβλήματα δέρματος (π.χ. λύσεις συνέχειας δέρματος, διόγκωση λεμφαδένων) / περιγράψτε: .......................
Καθυστερημένη επούλωση/περιγράψτε: ..............................................................................................................
Γνωσιακοί περιορισμοί (π.χ. αποπροσανατολισμός, σύγχυση): ...........................................................................
Βία (επεισόδια ή τάση): ........................................................................................................................................
Θερμοκρασία σώματος/μασχάλη: ............................................................................................................................................
Ακεραιότητα δέρματος [π.χ. ουλές, εξανθήματα, σχάσεις, έλκη, μώλωπες, φυσαλίδες,
εκροή]/σημειώστε εντόπιση στο διάγραμμα: ......................................................................................................................
Μυοσκελετικό: Γενική μυική ισχύς: .......................... Μυικός τόνος: .....................................................................................
Παραισθησία/παράλυση: ......................................................................................................................................
Αποτελέσματα εργαστηριακού/ απεικονιστικού ελέγχου: ...................................................................................
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ / ΜΑΘΗΣΗ
Επικοινωνία: Μητρική γλώσσα (εξειδικεύστε): ..................................................................................................
Δεύτερη γλώσσα:................................................................ Εγγράμματος (ανάγνωση/γραφή): .....................
Επίπεδο εκπαίδευσης: .....................................................................................................................................
Κουλτούρα/εθνικότητα: Τόπος γέννησης: ...........................................................................................................
Σελίδα 31
Εάν είναι μετανάστης, πόσο καιρό είναι στη χώρα: ........................................................................................
Υγεία, ασθένεια: Πεποιθήσεις/πρακτικές/έθιμα: ............................................................................................
Παρόν πρόβλημα υγείας: Κατανόηση του προβλήματος από το άτομο: .............................................................
Ειδικές ανησυχίες για φροντίδα υγείας (π.χ. επίδραση θρησκευτικών/πολιτισμικών πρακτικών): .....................
.........................................................................................................................................................................
Συνταγογραφημένα φάρμακα (Περιγράψτε σε ξεχωριστή σελίδα):
Μη συνταγογραφημένα φάρμακα/Συχνότητα: Φάρμακα για τα οποία δεν απαιτείται συνταγή:.........................
Βιταμίνες: .............................................. Φυτικά σκευάσματα: .......................................................................
Ναρκωτικές ουσίες: ............................... Αλκοόλ (είδος /ποσότητα /συχνότητα/ πρότυπο κατανάλωσης):…….. .........
Αιτία νοσηλείας κατά το άτομο: ...........................................................................................................................
Ιστορικό παρόντος παραπόνου: ............................................................................................................................
Προσδοκίες από τη συγκεκριμένη επίσκεψη: ......................................................................................................
Η επίσκεψη θα προκαλέσει αλλαγές στον τρόπο ζωής (περιγράψτε): .................................................................
.........................................................................................................................................................................
Ενδείξεις αποτυχίας για βελτίωση: .......................................................................................................................
ΘΡΕΨΗ (ΤΡΟΦΗ / ΥΓΡΑ)

Συνήθης δίαιτα (τύπος):........................................................................................................................................
Θερμίδες/υδατάνθρακες/πρωτεΐνες/λίπος πρόσληψη – g/ημέρα:.........................................................................
Αριθμός γευμάτων καθημερινά: ......................................................................................................................
Ενδιάμεσα μικρά γεύματα (αριθμός/ώρα κατανάλωσης):...............................................................................
Διατροφικές συνήθειες /Περιεχόμενο: Πρωινό:................................ Γεύμα: ....................... Δείπνο: .................
Ενδιάμεσα μικρά γεύματα: ..............................................................................................................................
Λήψη Τελευταίου γεύματος/περιεχόμενο: ...........................................................................................................
Προτιμήσεις φαγητού: ..........................................................................................................................................
Πολιτισμικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις για την προετοιμασία τροφής/απαγορεύσεις: ...................................
Συνήθης όρεξη:........................................... Μεταβολές στην όρεξη: ..................................................................
Σύνηθες βάρος: ................... Μη αναμενόμενη/ανεπιθύμητη απώλεια ή αύξηση βάρους: ..................................
Ναυτία/έμετος: .................... (που σχετίζεται με)..................................................................................................
Οπισθοστερνικό αίσθημα καύσου, δυσπεψία: ....................(που σχετίζεται με):............................................
(που ανακουφίζεται από): .................................................................................................................................
Βιταμίνες/συμπληρώματα διατροφής: ..................................................................................................................
Φαρμακευτική αγωγή/Φυτικά σκευάσματα: ........................................................................................................

Βάρος: ....................... Ύψος: .............. Σωματότυπος: ............................ % Λίπος στο σώμα:............................
Σπαργή δέρματος (π.χ. φυσιολογική, ελαττωμένη): .............................................................................................
Βλενογόννοι (ενυδατωμένοι/αφυδατωμένοι): .................................................................................................
Οίδημα: Γενικευμένο:.......................... Στάσης: .............................................. Άκρου ποδός/σφυρών: .............
Περικογχικό:................................... Κοιλιακό/ασκίτης:..................................................................................
Διάταση σφαγίτιδας: .............................................................................................................................................
Κοιλία: εντερικοί ήχοι (τεταρτημόριο εντόπιση/τύπος): ......................................................................................
Γενική Ούρων ή Chemstix: ................................... Γλυκόζη ορού (με ανακλασίμετρο): .....................................
Σελίδα 32
ΦΥΛΛΟ ΦΑΡΜΑΚΩΝ
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ
(κυκλώστε ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ
ΕΙΔΟΣ/
ΔΟΣΗ τελευταία / ΛΗΨΗ
ΟΝΟΜΑΣΙΑ
χορηγούμενη ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ (ΝΑΙ/ΟΧΙ)
δόση)
Β. ΈΝΤΥΠΟ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Κίνδυνος για διαταραγμένη ηπατική λειτουργία που σχετίζεται με:

 Λοίμωξη από ιούς __________________________________
 Συνυπάρχουσα λοίμωξη με HIV ______________________
 Ηπατοτοξικά φάρμακα _______________________________
 Κατάχρηση ουσιών __________________________________
33
Επιθυμητές Εκβάσεις: Θεραπεία συμπεριφοράς: ασθένειας ή βλάβης

Βαθμολόγηση απόκλισης από το φυσιολογικό εύρος με 1: Σοβαρό, 2: Σημαντικό, 3:
Μέτριο, 4: Ήπιο, 5: Απουσία-Φυσιολογικό, ΜΕ: Μη Εφαρμόσιμο
Δείκτες 1 2 3 4 Φυσιολο-
γικό 5
Λαμβάνει τις συνιστώμενες
προφυλάξεις
Ακολουθεί τα συνιστώμενα
θεραπευτικά σχήματα
Λαμβάνει τα συνταγογραφούμενα
φαρμακευτικά σχήματα
Ακολουθεί τη συνιστώμενη
άσκηση
Ακολουθεί τη συνιστώμενη δίαιτα
Αποφεύγει συμπεριφορές που
επιδεινώνουν την ηπατική
λειτουργία
Επιτελεί την αυτοφροντίδα του
βάσει των δυνατοτήτων του
Ελέγχει το θεραπευτικό
αποτέλεσμα της θεραπείας
Ελέγχει τις ανεπιθύμητες ενέργειες
Μεταβάλλει τις δραστηριότητες
του για την ικανοποίηση των
απαιτήσεων της θεραπείας
Ισορροπεί το χρόνο ανάπαυσης και
δραστηριότητας
Λαμβάνει συμβουλευτική
καθοδήγηση από επαγγελματία
υγείας όταν απαιτείται
Επισκέπτεται επαγγελματία υγείας
Εκφράζει λεκτικά την κατανόηση
των ατομικών παραγόντων
κινδύνου για τη βλάβη/
ανεπάρκεια του ήπατος
Είναι ελεύθερο από σημεία
ηπατικής ανεπάρκειας
(φυσιολογικά επίπεδα των
εργαστηριακών εξετάσεων
λειτουργικότητας του ήπατος,
απουσία ίκτερου, διόγκωσης
ήπατος ή μεταβολής διανοητικής
κατάστασης)
34
Δ. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ:
Βοήθεια του ατόμου στη μείωση ή διόρθωση των ατομικών παραγόντων κινδύνου:
 Εκπαίδευση του ατόμου στους τρόπους πρόληψης έκθεσης σε ιογενείς ηπατίτιδες.
 Ανασκόπηση των αποτελεσμάτων των εργαστηριακών εξετάσεων και διαγνωστικών
μελετών
 Συνεργασία στην ιατρική θεραπεία της υποκείμενης κατάστασης
 Έμφαση στη σημασία της περιορισμένης κατανάλωσης ή της αποφυγής κατανάλωσης
αλκοόλ
 Ενθάρρυνση για την αποφυγή λιπαρών φαγητών
 Παραπομπή σε διατροφολόγο, όπως ενδείκνυται
 Συζήτηση για την ασφαλή χρήση/ ανησυχίες για τη φαρμακευτική αγωγή που
σχετίζεται με ηπατοτοξική βλάβη
 Αναγνώριση των σημείων/ συμπτωμάτων τα οποία απαιτούν άμεση κοινοποίηση στο
προσωπικό υγείας
Προαγωγή ευεξίας: (Βλέπε Ενημερωτικά Φυλλάδια)

 Ενημέρωση για πηγές πληροφόρησης:
Ιστοσελίδες
Έντυπα
Φυλλάδια
 Επισήμανση της σημασίας της υγιεινής των χεριών

 Πληροφόρηση για τα μέτρα που περιλαμβάνουν την προφύλαξη από αίμα/ άλλα
σωματικά υγρά, την ασφάλεια από αιχμηρά αντικείμενα, την ασφαλή σεξουαλική
συμπεριφορά, την αποφυγή χρήσης κοινής βελόνης, την αποφυγή τατουάζ στο
σώμα/σκουλαρίκια
 Συζήτηση της ανάγκης/ παραπομπής για εμβολιασμό
 Συζήτηση της καταλληλότητας για προφυλακτική ανοσοποίηση
 Έμφαση στη σημασία της συστηματικής παρακολούθησης και συμμόρφωσης στη
θεραπευτική αγωγή.
 Ενημέρωση και προγραμματισμός για το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα
παρακολούθησης
Προγραμματισμός επόμενης επίσκεψης: … /… /….
35
Α 3: Πρωτόκολλο που αφορά στον Καθιστικό Τρόπο Ζωής
(Sedentary Lifestyle)
Α. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ:ΚΑΘΙΣΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ (SEDENTARY

LIFESTYLE)
Ορισμός: αφορά σε συνήθη συμπεριφορά ζωής που χαρακτηρίζεται από μειωμένο
επίπεδο σωματικής δραστηριότητας.
Σχετιζόμενοι παράγοντες
 Έλλειψη ενδιαφέροντος/κινήτρου/ πηγών (χρόνος, χρήμα, συντροφικότητα,
μέσα)
 Έλλειψη εξάσκησης για την πραγματοποίηση σωματικής άσκησης
 Έλλειμμα γνώσης του οφέλους της σωματικής άσκησης στην υγεία
Προσδιοριστικά χαρακτηριστικά
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ
 Λεκτική αναφορά μειωμένης σωματικής δραστηριότητάς.
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ
 Επιλογή καθημερινού τρόπου ζωής στερούμενου σωματικής άσκησης.
 Εμφάνιση κακής φυσικής κατάστασης.
36
Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ: ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΠΡΟΣ ΦΥΣΙΚΗ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Βαθμολόγηση με 1: καθόλου, 2: σπάνια, 3: μερικές φορές, 4: συχνά, 5: συνεχώς, ΜΕ:
μη εφαρμόσιμο)
καθόλου σπάνια μερικές συχνά συνεχώς
Δείκτες ΜΕ
1 2 φορές 3 4 5
Αναγνωρίζει τον κίνδυνο νόσησης
χωρίς φυσική δραστηριότητα
πρόγραμμα ασκήσεων
συγκεκριμένο πρόγραμμα ασκήσεων
Φέρνει ενημερωμένη κάρτα σωματικής
δραστηριότητας σε κάθε επίσκεψη
Ακολουθεί το κοινοτικό πρόγραμμα
ασκήσεων ανάλογα με την ηλικία
Περιγράφει μέτρα βελτίωσης του
εφαρμοζόμενου προγράμματος
ασκήσεων
Αναφέρει πιθανές αντιδράσεις στο
επόμενης άσκησης
Ακολουθεί τις συστάσεις από διεθνείς/
ευρωπαϊκούς / εθνικούς φορείς
Ακολουθεί τις συστάσεις από το
προτεινόμενο κοινοτικό πρόγραμμα
ασκήσεων για πιθανούς κινδύνους
Αναγνωρίζει πηγές χρηματοδότησης
του εργατικού δυναμικού που
εντάσσεται στο κοινοτικό πρόγραμμα
37
1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση των αιτιολογικών

επιδείνωσης παραγόντων
ΑΤΟΜΟ
Αναγνώριση των καταστάσεων που μπορεί να συμβάλλουν στην ακινησία ή στην
έναρξη και συνέχιση ενός χωρίς άσκηση/ καθιστικού τρόπου ζωής (π.χ. παχυσαρκία,
κατάθλιψη, σκλήρυνση κατά πλάκας, αρθρίτιδα, νόσος Parkinson, χειρουργική
επέμβαση, ημιπληγία/παραπληγία, χρόνιος πόνος, κρανιο-εγκεφαλική κάκωση). Λήψη
ατομικού ιστορικού υγείας και αξιολόγηση της φυσικής κατάστασης μέσω εφαρμογής
ανθρωπομετρικών μετρήσεων (π.χ. βάρος, ύψος, Δείκτης Μάζας Σώματος-ΔΜΣ,
ηλικία), αερόβιας ικανότητας, ταχύτητας-ευκινησίας, εκρηκτικής δύναμης κάτω άκρων,
ευλυγισίας, μυϊκής αντοχής κορμού και εφαρμογής δοκιμασιών, όπως αυτές
περιγράφονται στο σχετικό εγχειρίδιο της Ευρωπαϊκής Δέσμης Δοκιμασιών για παιδιά
και ενήλικες.
Αξιολόγηση του επιπέδου ανάπτυξης του ατόμου, των δεξιοτήτων κίνησης, της
ευκολίας και της ικανότητας για κίνηση, θέση και βάδιση. Αξιολόγηση της φυσικής
δραστηριότητας μέσω διαφόρων μέτρων μέτρησης: α) φυσικοί δείκτες (ανιχνευτής
μέτρησης καρδιακής συχνότητας, doubly labeled water: μέτρηση ενεργειακής
κατανάλωσης), β) ανιχνευτές κίνησης (μετρητής βημάτων-ποδόμετρο, αξελερόμετρο)
και γ) ερωτηματολόγια και ημερολόγια (π.χ. IPAQ, PAQ-c, PAQ-A, το Minnesota
Leisure Time Physical Activity Questionnaire, το Harvard Alumni/ Paffenbarger
Physical Activity Survey και το Standford Seven – Day Physical Activity Recall
Interview, Ερωτηματολόγιο φυσικής άσκησης σε παιδιά προσχολικής ηλικίας κ.α.).
Επισήμανση των συναισθηματικών/ συμπεριφορικών αντιδράσεων στα προβλήματα
που σχετίζονται με αυτο-επιβαλλόμενο ή επιβαλλόμενο από τις καταστάσεις καθιστικό
τρόπο ζωής. Τα συναισθήματα απογοήτευσης και το αίσθημα απώλειας ελέγχου
μπορεί να εμποδίσουν την επίτευξη των στόχων. Αξιολόγηση μέσω εργαλείων [π.χ.
κλίμακα προσαρμοστικότητας: 25-item Resilience Scale-RSS, και η σύντομη έκδοση
της: RS11, εργαλείο εκτίμησης της διάθεσης (μελέτη των Underwood &
Froming,1980), κλίμακες απελπισίας, κατάθλιψης , άγχους του Beck, κλίμακα
γεγονότων ζωής (LES)] είτε μέσω συνέντευξης- εκτίμησης της ψυχικής υγείας από
ειδικό (ψυχιατρικό νοσηλευτή, ψυχίατρο, ψυχολόγο).
Συζήτηση των ανησυχιών του ατόμου ή και των σημαντικών άλλων (π.χ. το άτομο
μπορεί να αναρωτιέται για την ωφέλεια των προγραμμάτων σωματικής άσκησης ή για
την αναγκαιότητα ένταξης σε ενήλικους με χρόνια νοσήματα, καθώς μπορεί να
ανησυχούν για την ασφάλεια της υγείας τους). Βοηθά στην αποσαφήνιση των
σχεδίων και στην αντιμετώπιση εσφαλμένων αντιλήψεων ή μύθων.
Συζήτηση και εξακρίβωση καταστάσεων που αποκλείουν το άτομο από την
συμμετοχή σε συγκεκριμένα προγράμματα ασκήσεων (π.χ. ιστορικό σωματικής
αναπηρίας, πρόσφατο ατύχημα ή ασθένεια).
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ / ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Καθορισμός των συνηθειών διατροφής και άσκησης, των σωματικών περιορισμών,
του εργασιακού περιβάλλοντος, των δυναμικών οικογένειας, των διαθέσιμων πόρων.
38
Αξιολόγηση των διαιτητικών συνηθειών και της υποκειμενικής αντίληψης για την
ποιότητα ζωής, μέσω χρήσης κάποιου εργαλείου (βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ).
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Υποκίνηση και ενεργοποίηση της

συμμετοχής του ατόμου
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ/ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ
Επιβεβαίωση της αντίληψης του ατόμου για τα υπάρχοντα πρότυπα
δραστηριότητας/άσκησης, την επίδραση στη ζωή και τις πολιτισμικές προσδοκίες του
ίδιου/των άλλων.
ΑΤΟΜΟ
Εδραίωση θεραπευτικής σχέσης αναγνωρίζοντας την υφιστάμενη κατάσταση και τα
συναισθήματα του ατόμου. Η αλλαγή μίας μακροχρόνιας συνήθειας μπορεί να είναι
δύσκολη και το άτομο ενδεχομένως να αποθαρρυνθεί με το σώμα του και να
θεωρήσει ανώφελη κάθε προσπάθεια μετατροπής της κατάστασης σε μια θετική
εμπειρία.
Καθορισμός της πραγματικής ικανότητας του ατόμου να συμμετέχει σε άσκηση/
δραστηριότητες, καταγράφοντας τη διάρκεια προσοχής, τους φυσικούς περιορισμούς/
αντοχή, το επίπεδο ενδιαφέροντος / επιθυμίας και τις ανάγκες ασφάλειας. Ανιχνεύονται
τα εμπόδια που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν.
Συζήτηση των κινήτρων για αλλαγή. Ανησυχίες των σημαντικών άλλων σχετικά
με απειλές για την προσωπική υγεία / μακροζωία ή αποδοχή από παρέες στην
εφηβεία μπορεί να είναι επαρκή κίνητρα για την έναρξη αλλαγής. Ωστόσο, το
άτομο πρέπει να θέλει να αλλάξει τον εαυτό του για να διατηρηθεί η αλλαγή.
Ανασκόπηση της αναγκαιότητας για /των ωφελειών της συστηματικής άσκησης. Η
έρευνα επιβεβαιώνει ότι η άσκηση ωφελεί όλο το σώμα (π.χ. τόνωση ενέργειας,
ενίσχυση συντονισμού, αύξηση μυϊκής ισχύος, βελτίωση της κυκλοφορίας,
ελάττωση αρτηριακής πίεσης, υγιέστερο δέρμα και τόνωση σώματος, παράταση
νεανικής εμφάνισης). Επίσης έχει βρεθεί ότι η άσκηση ενισχύει την καρδιακή
λειτουργία τόσο σε γυμνασμένα όσο και σε αγύμναστα άτομα.
Παραπομπή στους κατάλληλους – κατά περίπτωση - επαγγελματίες υγείας/
καθηγητές φυσικής αγωγής, αθλητιάτρους για επιπλέον συζήτηση και παρέμβαση, εάν
κρίνεται αναγκαίο.
Ιεράρχηση στόχων για να διευκολυνθεί η επίτευξή τους.
Προσδιορισμός και συζήτηση σχετικά με τις παρούσες ανάγκες και τις
προσδοκώμενες ή προβαλλόμενες ανησυχίες στα προγράμματα σωματικής άσκησης
στα σχολεία ή στην κοινότητα. Η συμφωνία για το πεδίο δράσης και τις
παραμέτρους των αναγκών είναι ουσιώδης για την κατάρτιση ενός
αποτελεσματικού σχεδίου.
Καθοδήγηση ατόμου προς τις κατάλληλες διαθέσιμες πηγές της κοινότητας (πχ
συγκεκριμένα άτομα, αθλητικοί οργανισμοί, σχολικά προγράμματα άσκησης/
παρέμβασης, αθλητικοί σύλλογοι-ομάδες, χώροι/εγκαταστάσεις άθλησης, οικονομικές
και κυβερνητικές πηγές καθώς και άλλες κοινότητες, Κέντρα Υγείας ανά περιοχή,
ΚΑΠΗ, Δημοτικά γυμναστήρια).
39
ΠΑΙΔΙΑ/ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ/ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΖΩΗΣ
Σύσταση συνδυασμού δραστηριοτήτων/ ερεθισμάτων κατάλληλων για την ηλικία/ το
φύλο (π.χ. αεροβική γυμναστική, περπάτημα/πεζοπορία, χορός, κολύμβηση, ποδηλασία,
πατινάζ, μπόουλινγκ, γκολφ, άσκηση με βάρη). Το άτομο πρέπει να θεωρεί
σημαντικές τις δραστηριότητες ώστε να τις απολαμβάνει στο μέγιστο δυνατό και
διατηρεί το κίνητρο για τη συνέχιση του προγράμματος. Ο νοσηλευτής οφείλει να
ενημερώνεται για επικαιροποιημένα δεδομένα από ηλεκτρονικές, ή μη, πηγές
ενημέρωσης, σχετικά με προγράμματα ενημέρωσης/ παρέμβασης στην κοινότητα από:
www.minedu.gr, www.phed.uoa.gr, www.phed.auth.gr, www.eufic.org,
http://ec.europa.eu/health/nutrition_physical_activity/policy/index_el.htm
ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ/ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

Συμμετοχή του ατόμου, σημαντικού άλλου, γονέα ή φροντιστή στην ανάπτυξη
σχεδίου άσκησης και στόχων για την κάλυψη των ατομικών αναγκών, επιθυμιών και
διαθέσιμων πόρων.
Εισαγωγή δραστηριοτήτων ανάλογα με το υπάρχον επίπεδο λειτουργικότητας του
ατόμου, προχωρώντας σε πολυπλοκότερες δραστηριότητες, ανάλογα με το βαθμό
αντοχής του.
Ενθάρρυνση αλλαγής του τοπίου (εσωτερικά και εξωτερικά, όπου είναι δυνατόν) και
περιοδικές αλλαγές στο περιβάλλον του ατόμου όταν είναι περιορισμένο.
Αναζήτηση και συμμετοχή των αποκλεισμένων και ομάδων κινδύνου και των
ειδικών/ευπαθών πληθυσμών (άτομα με χρόνια νοσήματα ή με αναπηρία) εντός της
κοινότητας. Κατ’ αυτό τον τρόπο υποστηρίζεται η επικοινωνία και η δέσμευση της
κοινότητας ως σύνολο.
3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή του καλύτερου δυνατού

επιπέδου λειτουργικότητας και πρόληψη αποτυχίας του προγράμματος άσκησης
ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΕΣ
Συνεργασία στη θεραπεία της υποκείμενης κατάστασης που επηρεάζει τη συμμετοχή
σε δραστηριότητες για τη μεγιστοποίηση της λειτουργικότητας λαμβάνοντας
υπόψιν τους περιορισμούς της κατάστασης.
Συνεργασία με ειδικό φυσίατρο ή εργοθεραπευτή/ φυσιοθεραπευτή στην παροχή
ενεργητικών ή παθητικών ασκήσεων εύρους κινήσεων, αρθρώσεων, ισοτονικών μυϊκών
συσπάσεων. Τεχνικές όπως εξάσκηση βαδίσματος και ισχύος και άσκηση
βελτίωσης ισορροπίας και συντονισμού κινήσεων μπορούν να συμβάλλουν στην
αποκατάσταση του ατόμου.

Προγραμματισμός επαρκούς χρόνου για την πραγματοποίηση δραστηριοτήτων
άσκησης σε ισορροπία με επαρκείς περιόδους ανάπαυσης.
Παροχή μέτρων ασφάλειας όπως ενδείκνυται από την κατάσταση του ατόμου,
συμπεριλαμβανομένου της διαχείρισης περιβάλλοντος/πρόληψη πτώσεων.
Περιοδική επανεκτίμηση της ικανότητας δέσμευσης. Μεταβολές σε δύναμη/αντοχή
δείχνουν ετοιμότητα για σταδιακή αύξηση των δραστηριοτήτων ή πιθανά την
ελάττωση της άσκησης αν υπάρχει υπερβολική κόπωση.
Συζήτηση των αποκλίσεων στις σχεδιασμένες και πραγματοποιηθείσες
δραστηριότητες μαζί μα το άτομο είτε γνωρίζει είτε όχι ότι παρατηρείται. Πρόταση
40
μεθόδων αντιμετώπισης των αναγνωρισμένων προβλημάτων. Μπορεί να είναι
αναγκαίο όταν το άτομο χρησιμοποιεί την αποφυγή ή την ελεγχόμενη συμπεριφορά
ή όταν δεν αναγνωρίζει τις ικανότητες του λόγω άγχους /φόβου.
Ανασκόπηση της σημαντικότητας επαρκούς πρόσληψης υγρών, ιδιαίτερα σε
περίπτωση ζεστού καιρού/ επίπονης δραστηριότητας.
Παροχή αξιόπιστης πληροφόρησης σχετικά με τα προγράμματα άσκησης ή των
δοκιμασιών φυσικής κατάστασης σε γραπτή μορφή ή μέσω ιστοσελίδων στο διαδίκτυο
(π.χ. αφίσες, δελτία από το ΥΥΚΑ
http://www.yyka.gov.gr/articles/nutrition-exercise/skopos/979-dieythynsh-laquo-
athlhsh-gia-oloys-raquo, ενημέρωση από ΥΥΚΑ: http://www.yyka.gov.gr/
articles/nutrition-exercise/eyrwpaika-diethnh/987-diethneis-organismoi-athlhsh, από
Διεθνείς, ευρωπαϊκούς, παγκόσμιους οργανισμούς και φορείς ειδικών ομάδων (ΑΜΕΑ)
και αθλητικών φορέων: www.paralympic.org/index.html, www.ciss.org,
www.iwbf.org, www.eusportsplatform.eu , www.engso.com, www.eurolympic.org,
www.europaralympic.org, www.sportanddev.org, www.specialolympics.org,
www.un.org/themes/sport, www.who.int/en/, www.euro.who.int/en/what-we-do/health-
topics/disease-prevention/physical-activity/activities/hepa-europe, www.esfan.net,
www.tafisa.de, www.isca-web.org, www.move2010.info/, www.move2011.info/,
www.ehfa.eu, www.csit.tv/en, www.fispt.org/, www.fisu.net/, www.isfsports.org/,
www.cism-milsport.org, www.usip.org.pl, www.ciss.org/ κτλ).
Ανίχνευση πηγών στην κοινότητα για χορήγηση μαθημάτων άσκησης, συμμετοχή σε
οργανισμούς, αθλητικούς συλλόγους, ομάδες όπως σχολεία, καθηγητές φυσικής
αγωγής, ΚΑΠΗ, Κέντρα Υγείας, Δήμοι, Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί, ιδιώτες κτλ.
Συζήτηση για τη διαχείριση των συνηθισμένων ανεπιθύμητων ενεργειών (π.χ. μυϊκός
πόνος). Σε περίπτωση έντονων συμπτωμάτων ή επιμονής απαιτείται συμβουλή από
ιατρό.
Υποστήριξη της ανάπτυξης σχεδίων στην κοινότητα για τη διατήρηση / βελτίωση
των προσπαθειών για αύξηση του επιπέδου φυσικής κατάστασης του πληθυσμού.
Τα σχέδια δράσης αφορούν παιδιά αλλά και ενήλικες σε διάφορους χώρους όπως
Σχολεία, Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων, Εκκλησία, ΚΑΠΗ, Ευπαθείς Ομάδες,
ΟΑΕΔ (άνεργοι), Στρατόπεδα, Χώροι εργασίας.
Καθιέρωση μηχανισμού για αυτοέλεγχο των αναγκών της κοινότητας και
αξιολόγηση των προσπαθειών.
Χρήση ποικίλων μέσων (π.χ. τηλεόραση, ραδιόφωνο, έντυπα μέσα, πίνακες
ανακοινώσεων και ανακοινώσεις μέσω διαδικτύου, επίσημες ομιλίες, αναφορές προς
τοπική αυτοδιοίκηση και ομάδες πίεσης για την πληροφόρηση της κοινότητας
σχετικά με τις ανάγκες φυσικής δραστηριότητας, πρόληψης νοσημάτων.
Αξιοποίηση υλικού φορέων (βλ ιστοσελίδες παραπάνω) όπως φυλλάδια, αφίσες,
παρουσιάσεις.
4ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή της ευεξίας (Εκπαίδευση /

Παράγοντες σχεδιασμού εξόδου)

Ανασκόπηση των στοιχείων της καλής φυσικής κατάστασης: 1) μυική ισχύς και
αντοχή 2) ευλυγισία 3) σύσταση σώματος (μυική μάζα, ποσοστό λίπους σώματος) και
4) καρδιαγγειακή υγεία. Η διατήρηση της φυσικής κατάστασης απαιτεί όλα τα
στοιχεία για επίτευξη του μέγιστου οφέλους/ πρόληψη κακής φυσικής κατάστασης.
41
Οδηγίες σχετικά με τα μέτρα ασφάλειας όπως ενδείκνυται για το άτομο (π.χ.
ασκήσεις για προθέρμανση και χαλάρωση, λήψη σφυγμού πριν/κατά/μετά τη
δραστηριότητα, ρούχα φωσφορίζοντα όταν κάνει τζόγκιγκ/ανταυγαστήρες ποδηλάτου,
χρήση φρένου τροχήλατης καρέκλας πριν τη μετακίνηση, συνετή χρήση φαρμακευτικής
αγωγής, εποπτεία όπως ενδείκνυται
Σύσταση για διατήρηση ημερολογίου καταγραφής της δραστηριότητας/ άσκησης,
συμπεριλαμβανομένων των σωματικών /ψυχολογικών αντιδράσεων, μεταβολών σε
βάρος, αντοχή, μάζα σώματος. Παρέχεται οπτική τεκμηρίωση της
προόδου/επίτευξης των στόχων και ενθάρρυνση για συνέχιση του προγράμματος.
Ενθάρρυνση του ατόμου να συμμετέχει στην άσκηση ως τμήμα της διαχείρισης της
συνολικής ευεξίας του, να ενθαρρύνει των γονέων να αποτελούν ένα θετικό παράδειγμα
για τα παιδιά τους συμμετέχοντας οι ίδιοι στην άσκηση και σε έναν ενεργητικό τρόπο
ζωής
Αναγνώριση πηγών της κοινότητας, φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων, ομάδων
υποστήριξης. Περπάτημα/ πεζοπορίες οργανωμένες από την κοινότητα, αθλητικά
πρωταθλήματα κλπ παρέχουν χωρίς/μειωμένου κόστους επιλογές. Δραστηριότητες
όπως μαραθώνιοι για φιλανθρωπικούς σκοπούς, συμμετοχή στους
Παραολυμπιακούς Αγώνες ή ανταγωνιστικά παιχνίδια αναλόγως της ηλικίας
αποτελούν στόχους που το άτομο μπορεί να επιτύχει. Σημείωση: μερικά άτομα
μπορεί να προτιμούν μοναχικές δραστηριότητες. Ωστόσο οι περισσότεροι
απολαμβάνουν την υποστήριξη της συντροφιάς όταν ασκούνται.
 Συζήτηση εναλλακτικών προτάσεων άσκησης όταν οι συνθήκες αλλάζουν (π.χ. υπό
άσχημες καιρικές συνθήκες περπάτημα σε εμπορικό κέντρο, χρήση ξενοδοχειακών
εγκαταστάσεων άσκησης κατά τη διάρκεια ταξιδιού, αεροβική άσκηση σε νερό σε
τοπικό κολυμβητήριο, εγγραφή σε γυμναστήριο)
 Προαγωγή της συμμετοχής του ατόμου σε κοινοτικά προγράμματα κατανόησης του
προβλήματος και σε συζητήσεις ανεύρεσης λύσεων. Η σωματική αδράνεια (και
σχετιζόμενες νόσοι) αποτελούν ένα μείζων οικουμενικό πρόβλημα δημόσιας υγείας
που πλήττει μεγάλο τμήμα της ανθρωπότητας. Η αναγνώριση του προβλήματος
και των μελλοντικών του επιπτώσεων μπορεί να ενισχύσει την παγκόσμια
κοινότητα να αναπτύξει αποτελεσματικά μέτρα για την προαγωγή της σωματικής
άσκησης και τη βελτίωση της δημόσιας υγείας.
 Εισαγωγή/προαγωγή των καθιερωμένων στόχων για αύξηση της σωματικής
δραστηριότητας για την επισήμανση των εθνικών ανησυχιών σχετικά με την
παχυσαρκία και των μεγάλων εμποδίων κατά την σωματική δραστηριότητα, όπως
χρονικοί περιορισμοί, έλλειψη εξάσκησης σε σωματική δραστηριότητα ή μεθόδους
αλλαγής συμπεριφοράς και έλλειψη συγκεκριμένων πρωτοκόλλων.
42
Stewart-Knox B., Duffy ME., Bunting B., Parr H., Vas de Almeida MD., Gibney
M.(2012).Associations between obesity (BMI and waist circumference) and
sociodemographic factors, physical activity, dietary habits, life events, resilience, mood
perceived stress and hopelessness in healthy older Europeans. BMC Public Health.12:424.
http://www.biomedcentral.com/1471-2458/12/424
Χατζηγεωργίου Χ. (2011), Στάθμιση ερωτηματολογίου φυσικής άσκησης σε παιδιά
προσχολικής ηλικίας, μελέτη μητέρας- παιδιού Κρήτης, Μελέτη ΡΕΑ. Μεταπτυχιακή
Εργασία. Παν Κρήτης. Τμ. Ιατρικής.
Κουρλαμπά Γ. (2010), Διατροφική Αξιολόγηση μέσω δεικτών. Δημιουργία διατροφικού δείκτη
που αποτιμά το βαθμό υιοθέτησης της μεσογειακής διατροφής και την πιθανότητα χρόνιων
παθήσεων. Χαροκόπειο πανεπιστήμιο. Διδακτορική Διατριβή
Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης. Επιμέλεια του: Doenges M. E.,
Moorhouse M. F., Murr A., (2008), Nurse’ s pocket guide – diagnoses, prioritized interventions
Μπερτάκη Χ. Μιχαλοπούλου Μ., Αργυροπόυλου ΕΧ., Μπιτζίδου Χ. (2007).Αναζητήσεις στη
Φ.Α. & τον Αθλητισμό, 5: 386 - 395
Χριστόδουλος Α. Δούδα Ε., Μπουζιώτας Κ. Τοκμακίδης Σ.(2004) Εξέλιξη Επιλεγμένων
Φυσικών Ικανοτήτων σε Παιδιά του Δημοτικού, σε Σχέση με τη Σχολική Φυσική Αγωγή
και τις Εξωσχολικές Αθλητικές Δραστηριότητες. Αναζητήσεις στη Φυσική Αγωγή &στον
αθλητισμό. 2(2):127-137.
Dishman RK., Richard A. (2004) Wash burn, Gregory W. Health, Physical activity
epidemiology, Human Kinetics, p: 35-42.
Schoeller D.A (1999) Recent advances from application of doubly label water to measurement
of human energy expenditure, Journal of Nutrition.
Serrano, M., Callejo, G., Moreno-Heras, E., et al. (1999). Nutritional anthropometry and
physical performance in urban adolescents of Ma-drid. Anales Espanoles de Pediatria, 51
(1), 9-15.
Jürimäe, T. & Volbekiene, V. (1998). Eurofit test results in Estonian and Lithuanian 11- to 17-
year-old children: a comparative study. Euro-pean Journal of Physical Education, 3, 178-
184.
http://www.yyka.gov.gr/articles/nutrition-exercise/eyrwpaika-diethnh/987-diethneis-
organismoi-athlhsh
43
ΥΠΕ
Α. ΕΝΤΥΠΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ – ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΠΑΡΟΝΤΟΣ

ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ- ΑΝΑΠΑΥΣΗ
Επάγγελμα:
Ικανότητα συμμετοχής σε συνήθεις δραστηριότητες:
Χόμπυ: …………………….Ελεύθερος χρόνος/ψυχαγωγικές δραστηριότητες:
Δυνατότητα βάδισης: …………………………Τρόπος βάδισης (περιγράψτε):
Επίπεδο δραστηριότητας (καθιστική - πολύ δραστήρια ζωή):
Καθημερινή άσκηση/είδος:
Μυικός όγκος/τόνος/ δύναμη (π.χ. επίπεδο φυσιολογικό, αυξημένο, μειωμένο):
Ιστορικό προβλημάτων/ περιορισμών από κάποιες καταστάσεις (π.χ. ακινησία, αδυναμία
μετακίνησης, εξασθένησης:
Συναισθήματα (π.χ. εξουθένωση, νευρικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, δυσαρέσκεια):
Παράγοντες ανάπτυξης (π.χ. καθυστέρηση/ηλικία):
Ύπνος: Ώρες:………………………..Ενδιάμεσος ύπνος (υπνάκος):
Αυπνία: …… Που σχετίζεται με: ……………Δυσκολία να αποκοιμηθεί
Δυσκολία να παραμείνει κοιμισμένος:
Αίσθημα Ξεκούρασης μετά τον ύπνο
Υπερβολική αδυναμία:
Συνήθειες προετοιμασίας για ύπνο:
Τεχνικές χαλάρωσης:
Ύπνος με περισσότερα από ένα μαξιλάρια
Χρήση οξυγόνου(τύπος):……………………Πότε χρησιμοποιείται:
Φάρμακα ή φυτικά σκευάσματα που βοηθούν/ επηρεάζουν τον ύπνο:
Παρατηρούμενη αντίδραση στη δραστηριότητα: Καρδιακή συχνότητα:
Καρδιακός ρυθμός (ρυθμικός/άρρυθμος):…………… Αρτηριακή Πίεση:
Ρυθμός αναπνοών:……………………. Κορεσμός Αιμοσφαιρίνης με Ο2:
Διανοητική κατάσταση (π.χ. γνωστική διαταραχή, απόσυρση/λήθαργος):
Μυικός όγκος/ τόνος:
Στάση σώματος (π.χ. φυσιολογική, παθολογική κύρτωση σπονδυλικής στήλης):
Τρόμος (εντόπιση):
Εύρος Κίνησης:
Ισχύς:……………………………………… Παραμόρφωση:
Χρήση βοηθημάτων κίνησης (περιγράψτε):
ΘΡΕΨΗ (ΤΡΟΦΗ – ΥΓΡΑ)
44
Συνήθης δίαιτα (τύπος):
Θερμίδες/ υδατάνθρακες/ πρωτεΐνες/ λίπος πρόσληψη-g/ημέρα:
Αριθμός γευμάτων καθημερινά:
Ενδιάμεσα μικρά γεύματα (αριθμός/ώρα κατανάλωσης):
Διατροφικές συνήθειες/ Περιεχόμενο:.Πρωινό:……………… Γεύμα:………………
Δείπνο:……………………… Ενδιάμεσα μικρά γεύματα:
Συνήθης όρεξη: ……………………Μεταβολές στην όρεξη:
Σύνηθες βάρος:…… Μη αναμενόμενη/ανεπιθύμητη απώλεια ή αύξηση βάρους:
Σακχαρώδης Διαβήτης:……………………… Ρύθμιση με χάπια/δίαιτα/ινσουλίνη:
Βιταμίνες/ συμπληρώματα διατροφή:
Φαρμακευτική αγωγή/ Φυτικά σκευάσματα:
Βάρος:…………… Ύψος:……… Σωματότυπος:……… %Λίπος στο σώμα:
Σπαργή δέρματος (π.χ. φυσιολογική, ελαττωμένη):
Βλεννογόνοι (ενυδατωμένοι/αφυδατωμένοι):
Οίδημα: Γενικευμένο:……………… Στάσης:……………… Άκρου ποδός/ σφυρών:
Περικογχικό: …………Κοιλιακό/ ασκίτης:………….. Διάταση σφαγίτιδας:
Αναπνευστικοί ήχοι (ακρόαση/ εντόπιση: Ένταση:
Υγροί ρόγχοι:………………………………… Ξηροί ρόγχοι:
Γενική ούρων ή Chemstix:………………… Γλυκόζη ορού (με ανακλασίμετρο):
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Ικανότητα διεκπεραίωσης καθημερινών δραστηριοτήτων διαβίωσης: Ανεξάρτητος/εξαρτημένος
(επίπεδο 1 = ανεξάρτητος έως 4 = πλήρως εξαρτημένος):
Κινητικότητα:Ανάγκη για βοήθεια (περιγράψτε):
Η βοήθεια παρέχεται από:
Απαιτούμενος εξοπλισμός/προθέσεις:
Σίτιση:Βοήθεια στην προετοιμασία φαγητού:
Βοήθεια στη χρήση μαχαιροπήρουνων:
Ατομική Υγιεινή:Προμήθεια υλικών ατομικής υγιεινής:
Πλύσιμο ολόκληρου ή τμημάτων σώματος:
Ικανότητα ρύθμισης θερμοκρασίας νερού για μπάνιο:
Είσοδος/έξοδος από μπανιέρα χωρίς βοήθεια:
Συνήθης ώρα ατομικής φροντίδας/μπάνιου:
Ντύσιμο: Ικανότητα επιλογής ενδυμάτων & ντυσίματος:
Χρειάζεται βοήθεια για (περιγράψτε):
Χρήση τουαλέτας:…………Ικανότητα πρόσβασης στην τουαλέτα ή σε ειδική καρέκλα χωρίς
βοήθεια:
Χρειάζεται βοήθεια για (περιγράψτε):
Αντικειμενικά Δεδομένα (Ευρήματα)
Γενική εμφάνιση: Τρόπος ντυσίματος:
Περιποίηση προσώπου/προσωπικές συνήθειες:
Κατάσταση μαλλιών/τριχωτού κεφαλής …………….Οσμή σώματος:
Παρουσία ζωυφίων (π.χ. ψείρες, κοριοί):
ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΟΜΑΔΑ (ΠΑΙΔΙ-
ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΑΣΚΗΣΗ (ΕΙΔΟΣ) ΕΦΗΒΟΣ, ΕΝΗΛΙΚΑΣ- ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΕΝΑΡΞΗΣ-ΛΗΞΗΣ
ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΣ)
45
Καθιστικός τρόπος ζωής
που σχετίζεται με
Έλλειψη ενδιαφέροντος/κινήτρου/ πηγών (χρόνος, χρήμα, συντροφικότητα, μέσα)
_______________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Έλλειψη εξάσκησης για την πραγματοποίηση σωματικής άσκησης

_______________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Έλλειμμα γνώσης του οφέλους της σωματικής άσκησης στην υγεία

_______________________________________________________________________
_________________________________________________________________
όπως φαίνεται από:

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ – Ο ασθενής αναφέρει:
Έκφραση προτιμήσεων μειωμένης σωματικής δραστηριότητας
_______________________________________________________________________
___________________________________________________________
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ – Ο νοσηλευτής παρατηρεί:

Επιλογή καθημερινού τρόπου ζωής στερούμενου καθημερινής σωματικής άσκησης
_______________________________________________________________________
_____________________________________________________
Εμφάνιση κακής φυσικής κατάστασης

_______________________________________________________________________
_____________________________________________________
46
Γ. ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΚΒΑΣΕΩΝ: Συμπεριφορά προς φυσική
δραστηριότητα
Βαθμολόγηση απόκλισης από το φυσιολογικό εύρος με 1: Καθόλου, 2: Σπάνια, 3: Μερικές φορές,
4: Συχνά, 5: Συνεχώς, ΜΕ: Μη Εφαρμόσιμο
Το άτομο / Ο γονέας θα:
καθόλου σπάνια μερικές συχνά συνεχώς μη εφαρμόσιμο
Δείκτες φορές 3
1 2 4 5 ΜΕ
Αναγνωρίζει τον κίνδυνο νόσησης χωρίς
φυσική δραστηριότητα
συγκεκριμένο πρόγραμμα ασκήσεων
Φέρνει ενημερωμένη κάρτα σωματικής
δραστηριότητας σε κάθε επίσκεψη
Ακολουθεί το κοινοτικό πρόγραμμα
ασκήσεων ανάλογα με την ηλικία
Περιγράφει μέτρα βελτίωσης του
εφαρμοζόμενου προγράμματος ασκήσεων
Αναφέρει πιθανές αντιδράσεις στο
επόμενης άσκησης
Ακολουθεί τις συστάσεις από διεθνείς/
ευρωπαϊκούς / εθνικούς φορείς
προτεινόμενο κοινοτικό πρόγραμμα
ασκήσεων για πιθανούς κινδύνους
Αναγνωρίζει πηγές χρηματοδότησης του
εργατικού δυναμικού που εντάσσεται στο
κοινοτικό πρόγραμμα
Το Κέντρο Υγείας θα:

μη
καθόλου σπάνια μερικές συχνά συνεχώς
Δείκτες φορές 3
εφαρμόσι-
1 2 4 5
μο ΜΕ
Παρέχει πληροφορίες σε άτομα της
κοινότητας σχετικά με απαιτήσεις /
συστάσεις σωματικής άσκησης.
Ανιχνεύει τους αποκλεισμένους και/ή
ειδικούς πληθυσμούς ανά ηλικία ή ανά
πρόβλημα υγείας, με ανάγκη σωματικής
άσκησης και ανευρίσκει τρόπους
ικανοποίησης των αναγκών τους
Αναπτύξει σχέδιο παροχής μαζικής
ένταξης σε πρόγραμμα ασκήσεων για
καταστάσεις μείζονος απειλής π.χ.
παχυσαρκίας
47
Ενημέρωση για πηγές πληροφόρησης:

Έντυπα
Φυλλάδια
Παρουσιάσεις
Ενημέρωση και προγραμματισμός για το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα
προγράμματος σωματικής άσκησης για το άτομο / παιδί / ενήλικα/ ηλικιωμένο
Πρόγραμμα ασκήσεων
Ημερομηνία: ….. / ….. / ……..
Ονομασία σωματικής άσκησης:
Διάρκεια:
Μέρος/ μέρη του σώματος:
Προγραμματισμός νέας ένταξης σε πρόγραμμα (αν απαιτείται):
Ανεπιθύμητες ενέργειες από το πρόγραμμα ασκήσεων:
48
Α 4: Πρωτόκολλο που αφορά στην Ετοιμότητα για Βελτίωση Επιπέδου
Ανοσοποίησης
(Readiness for enhanced immunizations)
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΕΤΟΙΜΌΤΗΤΑ ΓΙΑ ΒΕΛΤIΩΣΗ ΕΠΙΠΈΔΟΥ

ΑΝΟΣΟΠΟIΗΣΗΣ
Ορισμός: ένα σχέδιο συμμόρφωσης στα τοπικά, εθνικά και/ή διεθνή πρότυπα
ανοσοποίησης με σκοπό την πρόληψη μεταδοτικών νοσημάτων. Το σχέδιο αυτό
είναι ικανό όχι μόνο να προστατέψει το άτομο, την οικογένεια ή/και την κοινότητα
αλλά και να ενισχύσει την ήδη υπάρχουσα συμμόρφωση .
Το άτομο / Ο γονέας εκφράζει επιθυμία για βελτίωση:
 της γνώσης σχετικά με τα πρότυπα ανοσοποίησης
 του επιπέδου ανοσοποίησης ατομικό / οικογένειας
 της ανίχνευσης πηγών χορήγησης εμβολίων (Κέντρο Υγείας)
 της διατήρησης αρχείων εμβολιασμών (βιβλιάριο υγείας παιδιού, κάρτα
εμβολιασμών)
 της ανίχνευσης πιθανών προβλημάτων που σχετίζονται με τους εμβολιασμούς
(αντενδείξεις, παρενέργειες εμβολίων)
 της συμπεριφοράς για πρόληψη μεταδοτικών ασθενειών
49
Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ: Συμπεριφορά προς ανοσοποίηση
Βαθμολόγηση με 1: καθόλου, 2: σπάνια, 3: μερικές φορές, 4: συχνά, 5: συνεχώς, ΜΕ:
μη εφαρμόσιμο)
Αρχική βαθμολογία: ................... Τελική βαθμολογία: ...................
μερικές μη
Δείκτες φορές εφαρμόσιμο
1 2 4 5
3 ΜΕ
Αναγνωρίζει τον κίνδυνο
νόσησης χωρίς εμβολιασμό
πρόγραμμα εμβολιασμού
εμβολιασμού
εμβολιασμού σε κάθε επίσκεψη
Ακολουθεί το Εθνικό
Πρόγραμμα Εμβολιασμού
ανάλογα με την ηλικία
από τις παρενέργειες του
Αναφέρει πιθανές αντιδράσεις
στον εμβολιασμό
Επιβεβαιώνει την ημερομηνία
του επόμενου εμβολιασμού
Εθνικό Πρόγραμμα
Εμβολιασμών για ταξίδια
Εθνικό Πρόγραμμα
Εμβολιασμών για εργασιακούς
κινδύνους
εμβολίων
Δείκτες 1 2 3 4 5 ΜΕ
Παρέχει πληροφορίες στα άτομα της
κοινότητας σχετικά με τις απαιτήσεις /
συστάσεις ανοσοποίησης.
Ανιχνεύει τους αποκλεισμένους πληθυσμούς
με ανάγκη ανοσοποίησης και ανευρίσκει
τρόπους ικανοποίησης των αναγκών τους.
Αναπτύξει σχέδιο παροχής μαζικής
ανοσοποίησης για καταστάσεις μείζονος
απειλής / επιδημίας λοιμώδους νοσήματος.
50
Γ1. ΑΤΟΜΟ/ΓΟΝΕΑΣ
1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση - Προσδιορισμός

παρόντος επιπέδου ανοσοποίησης
Αξιολόγηση ατομικού ιστορικού ανοσοποίησης. Η στάση του ατόμου απέναντι στην
ανοσοποίηση μπορεί να ποικίλλει και εξαρτάται από την ηλικία του ατόμου, τις
πολιτισμικές επιδράσεις, το ιστορικό ταξιδιών, τις οικογενειακές πεποιθήσεις σχετικά
με την ανοσοποίηση και παθολογικές καταστάσεις (π.χ. μερικά εμβόλια δεν πρέπει να
χορηγούνται σε παιδιά που πάσχουν από συγκεκριμένες μορφές καρκίνου, άτομα
που λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα ή εκείνα που παρουσιάζουν σοβαρές
αλλεργίες στα αυγά). Συγκεκριμένα, πρέπει να γίνεται συνεννόηση με το θεράποντα
ιατρό σε άτομα που έχουν διαταραχή ή καταστολή του ανοσοποιητικού τους
συστήματος (πχ ανοσοκαταστολή, συγγενής AIDS-HIV λοίμωξη, ανοσοανεπάρκεια,
νόσο Hodgkin ή άλλες κακοήθειες, μεταμόσχευση, ανατομική ή λειτουργική ασπληνία,
ασθενής υπό χρόνια αγωγή με κορτικοστεροειδή και χρόνια νεφρική νόσος). Ακόμα, οι
έγκυες πρέπει γενικώς να απoφεύγoυν τoυς εμβoλιασμoύς, εκτός αν υπάρχει ειδική
ανάγκη και πρέπει να γίνονται μετά από συνεννόηση με το γυναικολόγο.
Εξακρίβωση κινήτρων / προσδοκιών για αλλαγή/ βελτίωση στάσης προς τους
εμβολιασμούς.
Προσδιορισμός του εάν το άτομο εργάζεται / συχνάζει σε περιοχές υψηλού
κινδύνου (βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ) για τη διαπίστωση πιθανής έκθεσης και της
ανάγκης του ατόμου για νέα εμβόλια ή συμπληρωματικές δόσεις.
Συζήτηση των ανησυχιών του ατόμου / σημαντικών άλλων (π.χ. το άτομο μπορεί να
αναρωτιέται για την ωφέλεια των ετήσιων αντιγριπικών εμβολίων ή για την
αναγκαιότητα συμπληρωματικών δόσεων σε ενήλικους για συγκεκριμένα εμβόλια που
χορηγήθηκαν κατά την παιδική ηλικία, γονείς μπορεί να ανησυχούν για την ασφάλεια
των εμβολίων). Βοηθά στην αποσαφήνιση των σχεδίων και στην αντιμετώπιση
εσφαλμένων αντιλήψεων ή μύθων.
Εξακρίβωση / συζήτηση καταστάσεων που αποκλείουν το άτομο από τη λήψη
συγκεκριμένων τύπων ανοσοποίησης (π.χ. ιστορικό προηγούμενων παρενεργειών,
πρόσφατος πυρετός / ασθένεια).
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Παροχή βοήθειας σε άτομο /

σημαντικούς άλλους / κοινότητα να αναπτύξουν σχέδιο κάλυψης των αναγκών
Ανασκόπηση των γνώσεων των γονέων σχετικά με το συνιστώμενο ή/και
απαιτούμενο εμβολιασμό για την έναρξη του σχολείου (βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ) για την
καταγραφή του επιπέδου ανοσοποίησης, την κατάρτιση σχεδίου για
συμπληρωματικές δόσεις και / ή τη συζήτηση των κατάλληλων διαστημάτων για
επανέλεγχο.
Εξέταση/συζήτηση της προστατευτικής αξίας κάθε εμβολίου, της οδού χορήγησης,
των πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών και παρενεργειών (πληροφορίες από
ενημερωτικό έντυπο κάθε σκευάσματος) ούτως ώστε το άτομο/οι σημαντικοί άλλοι
να έχουν τη δυνατότητα πληροφορημένης λήψης αποφάσεων.
51
Συζήτηση για τα κατάλληλα χρονικά μεσοδιαστήματα για όλους τους
συνιστώμενους τύπους εμβολίων, καθώς και για την έγκαιρη χορήγηση των
συμπληρωματικών δόσεων για παιδιά μέχρι 18 ετών. (βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ). Ο
νοσηλευτής οφείλει να ενημερώνεται για επικαιροποιημένα δεδομένα από:
www.yyka.gov,.gr ΔΙΑΥΓΕΙΑ, Ανάρτηση σχετικών εγκυκλίων
www.yyka.gov.gr/articles/citizen/anakoinwseis-ndash-egkyklioi/173-bibliario-
ygeias-paidioy, Βιβλιάριο υγείας παιδιού – Εθνικό πρόγραμμα Εμβολιασμών παιδιών: /
Για γονείς
www.eoppy.gov ΕΟΠΠΥ
www.keelpno.gr/Portals/0/Αρχεία/Ταξιδιωτική
Ιατρική/Εκδόσεις/egxeiridio_taxidiotikhs _iatrikhs.pdf, ΚΕΕΛ Εγχειρίδιο Ταξιδιωτικής
Ιατρικής, σελ. 120-132
Ανασκόπηση απαιτήσεων για άτομο που προετοιμάζεται για ταξίδι στο εξωτερικό
για την εξακρίβωση της πιθανότητας προσβολής από νόσο που μπορεί να
προληφθεί με εμβόλιο, ανάλογα με τη γεωγραφική περιοχή που θα ταξιδέψει το
άτομο ώστε να του χορηγηθούν εμβόλια εάν είναι αναγκαίο. Ο νοσηλευτής οφείλει
να ενημερώνεται για επικαιροποιημένα δεδομένα από:
http://www.keelpno.gr/el-gr/ταξιδιωτικήιατρική/εμβόλια.aspx ΚΕΕΛΠΝΟ
Εμβόλια/χώρα
www.keelpno.gr/Portals/0/Αρχεία/ΤαξιδιωτικήΙατρική/Εκδόσεις/egxeiridio_taxidioti
khs iatrikhs.pdf, ΚΕΕΛΠΝΟ Εγχειρίδιο Ταξιδιωτικής Ιατρικής, σελ. 67-119
Πληροφόρηση για τις εξαιρέσεις σύμφωνα με την επιθυμία ατόμου / σημαντικών
άλλων. Σύμφωνα με το με αριθμ.πρωτ. Υ1/Γ.Π.161682/22-12-2008 έγγραφο της Δ/νσης
Δημόσιας Υγιεινής του Υπ. Υγείας & Κοιν. Αλληλεγγύης, η Εθνική Επιτροπή
Εμβολιασμών γνωμοδότησε ότι «είναι υποχρεωτικά όλα εκείνα τα εμβόλια που είναι
ενταγμένα στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και για αυτό δίνονται δωρεάν στα
πλαίσια προστασίας της Δημόσιας Υγείας. Μόνο σε περιπτώσεις ιατρικής αντένδειξης, θα
μπορούν οι γονείς να αρνηθούν τον εμβολιασμό των παιδιών τους».
Παραπομπή στους κατάλληλους – κατά περίπτωση - επαγγελματίες υγείας για
επιπλέον συζήτηση / παρέμβαση, εάν κρίνεται αναγκαίο.
Ιεράρχηση στόχων για να διευκολυνθεί η επίτευξή τους.
Προσδιορισμός και συζήτηση σχετικά με τις παρούσες ανάγκες και τις
προσδοκώμενες ή προβαλλόμενες ανησυχίες στα προγράμματα προαγωγής υγείας της
κοινότητας. Η συμφωνία για το πεδίο δράσης / παραμέτρους των αναγκών είναι
ουσιώδης για την κατάρτιση ενός αποτελεσματικού σχεδίου.
Καθοδήγηση ατόμου προς τις κατάλληλες διαθέσιμες πηγές της κοινότητας (πχ
συγκεκριμένα άτομα, ομάδες, οικονομικές και κυβερνητικές πηγές καθώς και άλλες
κοινότητες, Κέντρα Υγείας ανά περιοχή, Αγροτικά Ιατρεία, ΚΑΠΗ, Ιατρεία
Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δημοτικά Ιατρεία). Ο νοσηλευτής οφείλει να
ενημερώνεται για επικαιροποιημένα δεδομένα από διάφορες ηλεκτρονικής ή μη πηγές.
(π.χ. www.eof.gr, Κατάλογος συνταγογραφούμενων φαρμάκων που καλύπτονται
από την κοινωνική ασφάλιση. Τα εμβόλια του υποχρεωτικού Εθνικού
Προγράμματος Εμβολιασμού χορηγούνται συνήθως με 0% συμμετοχή στους
ασφαλισμένους όλων των ταμείων).
3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή καλύτερης δυνατής ευεξίας

Ανασκόπηση αιτιών για τη συνέχιση των προγραμμάτων ανοσοποίησης. Ιοί και
βακτήρια, που προκαλούν θάνατο ή/και νοσήματα προλαμβανόμενα μέσω
52
εμβολιασμού, υπάρχουν ακόμα και μπορούν να μεταδοθούν σε ανθρώπους που δεν
έχουν θωρακιστεί αυξάνοντας ταυτόχρονα το κοινωνικοοικονομικό κόστος καθώς
και το κόστος περίθαλψης.
Παροχή αξιόπιστης πληροφόρησης σχετικά με τα εμβόλια σε γραπτή μορφή ή μέσω
ιστοσελίδων στο διαδίκτυο (π.χ. αφίσες, δελτία από το ΚΕΕΛΠΝΟ κτλ).
Παρουσιάσεις και Φυλλάδια από ΚΕΕΛΠΝΟ σχετικά με εμβολιασμό
http://www.keelpno.gr/el-gr/eυρωπεβδομάδαεμβολιασμού.aspx
www.yyka.gov.gr/articles/citizen/anakoinwseis-ndash-egkyklioi/173-bibliario-
ygeias-paidioy, Βιβλιάριο υγείας παιδιού – Εθνικό πρόγραμμα Εμβολιασμών παιδιών: /
Για γονείς
www.keelpno.gr/Portals/0/Αρχεία/Ταξιδιωτική
Ιατρική/Εκδόσεις/egxeiridio_taxidiotikhs _iatrikhs.pdf, ΚΕΕΛ Εγχειρίδιο Ταξιδιωτικής
Ιατρικής, σελ. 120-132
http://www.yyka.gov.gr/articles/news/1182-diethnhs-hmera-anosologias
Το καταπληκτικό ανοσιακό μας σύστημα, ΜΤΦΡ Ν. Καφάση, Ελληνική Εταιρεία
Ανοσολογίας
Ανίχνευση πηγών στην κοινότητα για χορήγηση ανοσοποίησης όπως Τμήματα
Δημόσιας υγείας, οικογενειακός γιατρός, ΚΑΠΗ, Κέντρα Υγείας, Αγροτικά Ιατρεία,
Ιατρεία Κοινωνικής Αποστολής, Δημοτικά Ιατρεία, Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί
κτλ.
Συζήτηση για τη διαχείριση των συνηθισμένων ανεπιθύμητων ενεργειών (π.χ. μυικός
πόνος, πυρετός, εξάνθημα, οιδήματα). Σε περίπτωση έντονων συμπτωμάτων ή επιμονής
του απαιτείται συμβουλή από ιατρό.
Πυρετός (βλ 15 www.yyka.gov.gr/articles/citizen/anakoinwseis-ndash-
egkyklioi/173-bibliario-ygeias-paidioy, Βιβλιάριο υγείας παιδιού – Εθνικό πρόγραμμα
Εμβολιασμών παιδιών: / Για γονείς)
4ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Χορήγηση εμβολίου

Εξασφάλιση ποιότητας εμβολίου:
Τα εμβόλια πρέπει να αποθηκεύονται και να διαχειρίζονται κατάλληλα ώστε να
διατηρηθεί η δραστικότητά τους. Ο υπεύθυνος νοσηλευτής για τα εμβόλια πρέπει να
πραγματοποιήσει τις παρακάτω ενέργειες:
Έλεγχος των οδηγιών κάθε εμβολίου για τις απαιτήσεις αποθήκευσης και χορήγησης
και ενημέρωση του υπόλοιπου νοσηλευτικού προσωπικού σχετικά.
Επισκόπηση του εμβολίου πριν τη χορήγηση ώστε να επιβεβαιωθεί η ακεραιότητα
της συσκευασίας και η ημερομηνία λήξεως.
Εξασφάλιση διατήρησης σε ψύξη (όταν απαιτείται).
Ασφαλής Χορήγηση εμβολίου:
Έλεγχος οδηγιών χορήγησης φαρμάκου (τρόπος ανασύστασης, δόση, οδός
χορήγησης, σημείο χορήγησης).
Πλύσιμο χεριών και τήρηση άσηπτης τεχνικής. Αναρρόφηση δόσης από το φιαλίδιο
με ένα τρύπημα στο άνοιγμα. Δεν αναμιγνύονται πολλαπλά διαλύματα σε μία σύριγγα
εκτός αν προτείνεται από την κατασκευάστρια εταιρεία.
Χρήση διαφορετικής σύριγγας και σημείο έγχυσης για κάθε εμβόλιο.
Εμβόλια σε φιαλίδιο με καπάκι από latex δε χορηγούνται σε άτομα με ιστορικό
σοβαρής αλλεργίας στο latex.
Χορήγηση εμβολίου με τήρηση του κανόνα των 5 σωστών: σωστός ασθενής,
εμβόλιο, δόση, οδός χορήγησης και χρόνος.
53
Καταγραφή χορήγησης εμβολίου σε βιβλιάριο παιδιού ή κάρτα εμβολιασμού
ατόμου.
Μετά τη χορήγηση ακολουθείται ο κανονισμός διαχείρισης αποβλήτων για την
αποβολή του διαλύματος και των χρησιμοποιημένων υλικών.
Μετά τη χορήγηση του εμβολίου
Παραμονή του ατόμου για 15-20 λεπτά μετά τη χορήγηση για αντιμετώπιση πιθανής
αλλεργικής αντίδρασης.
Εξασφάλιση κατάλληλων φαρμάκων και εξοπλισμού για αντιμετώπιση πιθανής
αλλεργικής αντίδρασης (τροχήλατο ανακοπής).
Καταγραφή πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών του εμβολίου στο φάκελο του ατόμου
και ενημέρωση του ιατρού για καταγραφή σε Κίτρινη Κάρτα του ΕΟΦ (www.eof.gr).
Γ2. ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ
1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση - Προσδιορισμός

παρόντος επιπέδου ανοσοποίησης
Ανασκόπηση υπαρχόντων σχεδίων της κοινότητας για ανοσοποίηση / αντιμετώπιση
επιδημίας λοιμώδους νοσήματος. Ανιχνεύονται οι περιορισμοί και τα δυνατά σημεία.
(βλέπε ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ «Σε περίπτωση αλλαγής των επιδημιολογικών συνθηκών (π.χ.
επιδημία, πανδημία) οι συστάσεις αλλάζουν», και εκδίδονται νέες οδηγίες από αρμόδιους
φορείς π.χ. ΚΕΕΛΠΝΟ).
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ. Παροχή βοήθειας σε άτομο /

σημαντικούς άλλους / κοινότητα να αναπτύξουν σχέδιο κάλυψης των αναγκών.
Αναζήτηση και συμμετοχή των αποκλεισμένων/ομάδων κινδύνου εντός της
κοινότητας. Κατ’ αυτό τον τρόπο υποστηρίζεται η επικοινωνία και η δέσμευση της
κοινότητας ως σύνολο. Πιθανές ευπαθείς ομάδες που πρέπει να αναζητηθούν σε κάθε
κοινότητα είναι μετανάστες, πρόσφυγες, ρομά, τρόφιμοι φυλακών, άποροι,
ανασφάλιστοι, άστεγοι, εκδιδόμενα άτομα κ.ά. (www.keelpno.gr).
3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ. Προαγωγή καλύτερης δυνατής

ευεξίας. Υποστήριξη της ανάπτυξης σχεδίων στην κοινότητα για τη διατήρηση /
βελτίωση των προσπαθειών για αύξηση του επιπέδου ανοσοποίησης του πληθυσμού.
Τα σχέδια δράσης αφορούν παιδιά αλλά και ενήλικες σε διάφορους χώρους όπως
Σχολεία, Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων, Αναμονή Παιδιατρικού Τμήματος Κέντρου
Υγείας, Εκκλησία, ΚΑΠΗ, Ευπαθείς Ομάδες, ΟΑΕΔ (άνεργοι), Στρατόπεδα.
Καθιέρωση μηχανισμού για αυτο-έλεγχο των αναγκών της κοινότητας και
αξιολόγηση των προσπαθειών.
Χρήση ποικίλων μέσων (π.χ. τηλεόραση, ραδιόφωνο, έντυπα μέσα, πίνακες
ανακοινώσεων και ανακοινώσεις μέσω διαδικτύου, επίσημες ομιλίες, αναφορές προς
τοπική αυτοδιοίκηση / ομάδες πίεσης για την πληροφόρηση της κοινότητας σχετικά
με τις ανάγκες ανοσοποίησης, πρόληψης νοσημάτων. Αξιοποίηση υλικού
ΚΕΕΛΠΝΟ (βλ. ιστοσελίδες παραπάνω) όπως φυλλάδια, αφίσες, παρουσιάσεις.
54
Bulechek G., Butcher H., Dochterman J., Nursing Intervention Classification, Mosby Elsevier
2004.
Gilon H., Armstrong B., Fiese M-A. Before you give that vaccination, 54-57, Nursing 2006,
Volume 36, Number 11
Miller Ε. R., Iskander J., Pickering S., Varricchio F., How can you promote vaccine safety?
Nursing 2007, April 59-63
Moorhead S., Johnson M., Maas M., Swanson E., Nursing Outcome Classification, Mosby
Elsevier 2008.
Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης. Επιμέλεια του: Doenges M. E., Moorhouse M. F., Murr A.,
(2008), Nurse’ s pocket guide – diagnoses, prioritized interventions and rationales, 11th
edition, F. A. Davis Company Philadelphia.
55
ΥΠΕ
Α. ΕΝΤΥΠΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ – ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ
ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΕΠΙΠΕΔΟΥ ΑΝΟΣΟΠΟΙΗΣΗΣ
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Αλλεργίες / ευαισθησία σε (π.χ. φάρμακα, τροφές, περιβάλλον, λάτεξ):
Τύπος αντίδρασης:
Έκθεση σε λοιμώδη νοσήματα (πχ ιλαρά, γρίπη, επιπεφυκίτιδα):
Ιστορικό εμβολιασμών / Ανεπιθύμητες ενέργειες:
ΕΜΒΟΛΙΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΟΣΕΩΝ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ
ΔΟΣΗΣ
MMR
(τέτανος, ιλαρά, ερυθρά)
Πολυμυελίτιδας
Ηπατίτιδας Β
HPV
(ιός κονδυλωμάτων)
Τέτανου
Πνευμονιόκοκκου
Γρίπης
Άλλα
Διαταραχή / καταστολή ανοσοποιητικού συστήματος (αναφορά αιτίας) (πχ χημειοθεραπεία,
σακχαρώδης διαβήτης, σπληνεκτομή, χρόνιο νόσημα κλπ):
Εγκυμοσύνη:
Έκθεση σε μόλυνση περιβάλλοντος, τοξίνες, δηλητήρια / εντομοκτόνα, ραδιενέργεια
(περιγραφή αντιδράσεων):
Γεωγραφικές περιοχές που έζησε ή επισκέφθηκε ή πρόκειται να ταξιδέψει:
Κίνδυνοι από εργασιακό περιβάλλον (πχ ασφάλεια, θόρυβος, ζέστη, νερό, εξαερισμός):
Κίνητρα για ανοσοποίηση:
Ανησυχίες για ασφάλεια εμβολιασμού:
Θερμοκρασία σώματος / οδός μέτρησης (πχ από το στόμα, ορθό, αυτί):
Ακεραιότητα δέρματος [πχ ουλές, εξανθήματα, σχάσεις, έλκη, μώλωπες, φυσαλίδες,
εγκαύματα (βαθμός / %), εκροή] / σημειώστε εντόπιση στην εικόνα:
56
Ετοιμότητα για βελτίωση επιπέδου ανοσοποίησης όπως φαίνεται από

λεκτική έκφραση επιθυμίας για βελτίωση:
Γνώσης σχετικά με τα πρότυπα ανοσοποίησης
____________________________________________________________________
______________________________________________________________
Επιπέδου ανοσοποίησης ατομικό / οικογένειας
____________________________________________________________________
______________________________________________________________
Ανίχνευσης χορηγών ανοσοποίησης (Κέντρο Υγείας)
____________________________________________________________________
______________________________________________________________
Διατήρησης αρχείων ανοσοποίησης (βιβλιάριο υγείας παιδιού, κάρτα εμβολιασμών)
____________________________________________________________________
______________________________________________________________
Ανίχνευσης πιθανών προβλημάτων που σχετίζονται με την ανοσοποίηση
(αντενδείξεις, παρενέργειες εμβολίων)
____________________________________________________________________
______________________________________________________________
Συμπεριφοράς για πρόληψη μεταδοτικών ασθενειών
____________________________________________________________________
______________________________________________________________
57
Γ. ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΚΒΆΣΕΩΝ: Συμπεριφορά προς
ανοσοποίηση
Βαθμολόγηση απόκλισης από το φυσιολογικό εύρος με 1: Καθόλου, 2: Σπάνια, 3:

Μερικές φορές, 4: Συχνά, 5: Συνεχώς, ΜΕ: Μη Εφαρμόσιμο

μερικές μη
Δείκτες φορ εφαρμόσι
1 2 4 5
ές 3 μο ΜΕ
Αναγνωρίζει τον κίνδυνο νόσησης
χωρίς εμβολιασμό
πρόγραμμα εμβολιασμού
εμβολιασμού σε κάθε επίσκεψη
Ακολουθεί το Εθνικό Πρόγραμμα
Εμβολιασμού ανάλογα με την
ηλικία
Περιγράφει μέτρα ανακούφισης από
τις παρενέργειες του εμβολιασμού
Αναφέρει πιθανές αντιδράσεις στον
εμβολιασμό
Επιβεβαιώνει την ημερομηνία του
επόμενου εμβολιασμού
Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών
για ταξίδια
Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών
για εργασιακούς κινδύνους
εμβολίων
Δείκτες 1 2 3 4 5 ΜΕ
Παρέχει πληροφορίες στα άτομα της κοινότητας
σχετικά με τις απαιτήσεις / συστάσεις ανοσοποίησης.
Ανιχνεύει τους αποκλεισμένους πληθυσμούς με
ανάγκη ανοσοποίησης και ανευρίσκει τρόπους
ικανοποίησης των αναγκών τους.
Αναπτύξει σχέδιο παροχής μαζικής ανοσοποίησης για
καταστάσεις μείζονος απειλής / επιδημίας λοιμώδους
νοσήματος.
58
Ενημέρωση για πηγές πληροφόρησης:
Ιστοσελίδες
Έντυπα
Φυλλάδια
Παρουσιάσεις
Ενημέρωση και προγραμματισμός για το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα εμβολιασμού

για το άτομο / παιδί 
Χορήγηση εμβολίου
Ημερομηνία: ….. / ….. / ……..
Ονομασία εμβολίου:
Δόση:
Οδός και σημείο χορήγησης:
Προγραμματισμός νέου εμβολιασμού (αν απαιτείται):

Ανεπιθύμητες ενέργειες από χορήγηση εμβολίου:
59
Α 5: Πρωτόκολλο που αφορά στον Κίνδυνο για Διακύμανση
Γλυκόζης Αίματος
(Risk for Unstable Blood Glucose)
A. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΙΜΩΝ

ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΑΙΜΑΤΟΣ
Ορισμός: Σε κίνδυνο για απόκλιση του επιπέδου γλυκόζης/ σακχάρου αίματος από
τα φυσιολογικά όρια
Παράγοντες Κινδύνου
 Μη αποδοχή της διάγνωσης, έλλειμμα γνώσης για τη διαχείριση του σακχαρώδη
διαβήτη (π.χ. σχέδιο δράσης)
 Έλλειψη θεραπευτικού προγράμματος αντιμετώπισης του διαβήτη / συμμόρφωσης
στο θεραπευτικό πρόγραμμα αντιμετώπισης διαβήτη, Ανεπαρκής παρακολούθηση
γλυκόζης αίματος / διαχείριση φαρμακευτικής αγωγής
 Διαιτητική πρόσληψη, αύξηση / απώλεια βάρους, περίοδοι ραγδαίας ανάπτυξης,
εγκυμοσύνη
 Κατάσταση οργανικής υγείας / επίπεδο δραστηριότητας
 Στρες
 Διανοητικό επίπεδο
 Εξελικτικό στάδιο
60
Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ: Επίπεδα γλυκόζης στο αίμα
Βαθμολόγηση με 1: σοβαρή απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 2: ουσιώδης

απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 3: μέτρια απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια,
4: ήπια απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 5: καμία απόκλιση από τα
φυσιολογικά όρια, ΜΕ: μη εφαρμόσιμο)
Το άτομο / Ο γονέας:
σοβαρή ουσιώδης μέτρια ήπια καμία μη
Δείκτες απόκλιση απόκλιση απόκλιση απόκλιση απόκλιση εφαρμόσιμο
1 2 3 4 5 ΜΕ
Γλυκόζη αίματος
Γλυκοζυλιωμένη
Αιμοσφαιρίνη HbA1c
Γλυκόζη ούρων
Κετόνη ούρων
μερικές μη
φορές εφαρμόσιμο
1 2 4 5
3 ΜΕ
Αναγνωρίσει τους παράγοντες
που πιθανόν οδηγούν σε
ασταθή στα επίπεδα γλυκόζης
Εκφράσει λεκτικά ότι την
κατανόηση σωματικών και
ενεργειακών αναγκών
Εκφράσει λεκτικά σχέδιο για
την τροποποίηση των
παραγόντων πρόληψης /
ελαχιστοποίησης των αλλαγών
επιπέδων γλυκόζης
61
1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση κινδύνων /

συμμετεχόντων παραγόντων
(Συμπλήρωση Εντύπου Αξιολόγησης)
Καθορισμός των ατομικών παραγόντων που μπορεί να συμβάλουν στις αποκλίσεις
της γλυκόζης όπως καταγράφονται στον κατάλογο των παραγόντων κινδύνου. Το
ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό διαβήτη, γνωστός διαβήτης με ανεπαρκή
έλεγχο της γλυκόζης, διατροφικές διαταραχές (π.χ παθολογική παχυσαρκία),
συνήθειες περιορισμένης άσκησης, αποτυχία αναγνώρισης των αλλαγών στις
ανάγκες γλυκόζης/του ελέγχου λόγω της εφηβικής ανάπτυξης / εγκυμοσύνης,
δύνανται να οδηγήσουν σε προβλήματα σταθερότητας των τιμών της γλυκόζης.
Επιβεβαίωση της γνώσης/ κατανόησης της κατάστασης και των αναγκών της
θεραπείας του ατόμου/ σημαντικού άλλου –ων.
Αναγνώριση των ατομικών αντιλήψεων και προσδοκιών από τη θεραπευτική
αγωγή.
Καταγραφή της επίδρασης των πολιτισμικών/θρησκευτικών παραγόντων στον
τρόπο διατροφής, τη λήψη υπευθυνότητας της προσωπικής φροντίδας, τις
προσδοκίες για τις εκβάσεις.
Καθορισμός της ενημέρωσης του ατόμου/ της ικανότητάς του να είναι υπεύθυνος
για τη διαχείριση της κατάστασης. Η ηλικία, η ωριμότητα, η κατάσταση υγείας
και το αναπτυξιακό επίπεδο επηρεάζουν την ικανότητα του ατόμου για τη
φροντίδα της ατομικής του ασφάλειας.
Αξιολόγηση της υποστήριξης του ατόμου από οικογένεια / σημαντικούς άλλους.
Το άτομο ίσως να έχει ανάγκη βοήθειας για τις αλλαγές του τρόπου ζωής (π.χ
προετοιμασία / κατανάλωση τροφής, χρόνος πρόσληψης και/ή άσκηση, χορήγηση
φαρμάκων).
Καταγραφή διαθεσιμότητας / χρήσης των πόρων.
Εξωτερικά Διαβητολογικά Ιατρεία Δημοσίων Νοσοκομείων Πελοποννήσου
Ν.Γ.Ν. Άργους, Κορίνθου 191, 21200, Άργος Τηλ.: 27510 64290 (Τηλ. Κέντρο)
27510 64128 (Εξωτ. Ιατρείο) Fax: 27510 24644
Ν.Γ.Ν. Τρίπολης «Ευαγγελίστρια», Ερ. Σταυρού (τέρμα) 22100, Τρίπολη Τηλ.:
27103 71700 (Τηλ. Κέντρο) 27103 71809 (Εξωτ. Ιατρείο) Fax: 27103 38175
Ν.Γ.Ν. Κορίνθου, Λ. Αθηνών 53, 20100, Kόρινθος Τηλ.: 27413 61400 (Τηλ.
Κέντρο) 27413 61549 (Εξωτ. Ιατρείο) Fax: 27410 20529
Γ.Ν. – Κ. Υ. Μολάων, Μολάοι, τηλ.: 27320 – 22769, 27320 – 22374, 27320 –
22446, 27320 - 22035
Διαβητολογικά Κέντρα Δημοσίων Νοσοκομείων Πελοποννήσου
Πανεπιστημιακό Γ.Ν. Πατρών, 26110, Πάτρα Τηλ.: 2610 999111 (Τηλ. Κέντρο)
2610 969149 (Εξωτ. Ιατρείο) Fax: 2610 969168, (Πηγή: Ελληνική Διαβητολογική
Εταιρεία Βορείου Ελλάδος http://www.ngda.gr)
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Βοήθεια του ατόμου στην

ανάπτυξη στρατηγικών πρόληψης για την αποφυγή ασταθούς γλυκόζης
Επιβεβαίωση εάν το άτομο /σημαντικός άλλος γνωρίζει τη χρήση της συσκευής

μέτρησης γλυκόζης στο σπίτι. Όλες οι διαθέσιμες συσκευές διαθέτουν
ικανοποιητικές ενδείξεις εφόσον χρησιμοποιούνται σωστά, συντηρούνται και
62
ρυθμίζονται συστηματικά. (Οδηγός για άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, Ελληνική
Διαβητολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος 2010 http://www.ngda.gr/odigos-gia-
atoma-me-diaviti.aspx, σελ. 20).
Συζήτηση για την παρακολούθηση της γλυκόζης στο σπίτι σύμφωνα με τους
ατομικούς παράγοντες (π.χ 2 φορές την μέρα για μια κανονική μέρα και
περισσότερες φορές για μέρες με έντονο στρες) για την ανίχνευση και τη
διαχείριση των μεταβολών της γλυκόζης.
Ανασκόπηση της ιατρικής αναγκαιότητας για περιοδικά προγραμματισμένο
εργαστηριακό έλεγχο του διαβήτη. Εξετάσεις συμπεριλαμβανομένων των επιπέδων
γλυκόζης νηστείας, των καθημερινών μετρήσεων και της γλυκοζυλιωμένης
αιμοσφαιρίνης, βοηθούν στον καθορισμό του οξέος και χρόνιου ελέγχου της
γλυκόζης. (Οδηγός για άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, Ελληνική Διαβητολογική
Εταιρεία Βορείου Ελλάδος 2010 http://www.ngda.gr/odigos-gia-atoma-me-
diaviti.aspx, σελ 18-23). Χρήση ημερολογίου καταγραφής (Βλέπε Παράρτημα για
Υπόδειγμα Ημερολογίου).
Ανασκόπηση των συνηθισμένων καταστάσεων του ατόμου οι οποίες
παρεμβαίνουν στην αστάθεια των επιπέδων γλυκόζης καθημερινά, περιστασιακά, ή
σε καταστάσεις κρίσης. Πολλαπλοί παράγοντες μπορεί να παίζουν κάποιο ρόλο σε
οποιαδήποτε χρονική στιγμή, όπως η απώλεια ενός γεύματος, εφηβική
ανάπτυξη, λοιμώξεις ή άλλες ασθένειες.
Παροχή πληροφόρησης για την ισορροπία των προσλαμβανόμενων τροφών, των
αντιδιαβητικών παραγόντων και της δαπανούμενης ενέργειας.
Ανασκόπηση της δίαιτας του ατόμου, ειδικότερα της πρόληψης υδατανθράκων. Η
ισορροπία της γλυκόζης καθορίζεται από το ποσό των προσλαμβανομένων
υδατανθράκων το οποίο θα πρέπει να καθορίζεται στα απαιτούμενα
γραμμάρια/ημέρα. Παροχή επιπρόσθετης πληροφόρησης μέσω του «Oδηγού
Διατροφής για τη ρύθμιση του ΔΙΑΒΗΤΗ» ή του «Συνοπτικού Οδηγού Διατροφής»
(2008, Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία http://www.ede.gr/) ή του «Οδηγού για
άτομα με Διαβήτη» 2010, Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος
http://www.ngda.gr/kateuthintiries-odigies.aspx, σελ. 24-26) και διανομή φυλλαδίου
για ασθενείς (Βλέπε Παράρτημα Διαιτολογικές Συστάσεις για άτομα με Σακχαρώδη
Διαβήτη – Παραχώρηση από Τμήμα Διατροφής ΓΝΑ ΛΑΙΚΟ).
Ενθάρρυνση του ατόμου για ανάγνωση ετικετών και επιλογή φαγητών που
αναφέρεται ότι έχουν χαμηλό δείκτη γλυκόζης, υψηλή περιεκτικότητα σε ίνες και
χαμηλά λιπαρά. Αυτά τα τρόφιμα προάγουν τη βραδύτερη άνοδο των επιπέδων
της γλυκόζης του αίματος.
Συζήτηση του τρόπου δράσης των αντιδιαβητικών φαρμάκων στο άτομο. Τα
φάρμακα και οι συνδυασμοί φαρμάκων δρουν με πολλαπλούς τρόπους, με
διαφορετικό έλεγχο της γλυκόζης του αίματος και παρενέργειες. Η κατανόηση των
δράσεων των φαρμάκων μπορεί να βοηθήσει το άτομο να αποφύγει/ μειώσει τον
κίνδυνο των δυνητικών υπογλυκαιμικών αντιδράσεων.
Για το άτομο σε ινσουλινοθεραπεία («Οδηγός για άτομα με Διαβήτη» 2010,
Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος
http://www.ngda.gr/kateuthintiries-odigies.aspx, σελ.29-36).
Επισήμανση της σημασίας ελέγχου της ημερομηνίας λήξης του φαρμάκου,
επιθεώρηση της ινσουλίνης για θολερότητα, εάν φυσιολογικά είναι διαυγής, και
παρακολούθηση της κατάλληλης φύλαξης και προετοιμασίας (όταν απαιτείται
ανάμιξη). Επηρεάζεται η απορροφητικότητα της ινσουλίνης.
63
Ανασκόπηση του τύπου / των τύπων των χρησιμοποιούμενων ινσουλινών (π.χ.
ταχείας, βραδείας, ενδιάμεσης, μακράς δράσης, μίγματος) και μέθοδο χορήγησης (π.χ
υποδορίως, ενδομυικώς, με εισπνοή, με αντλία). Σημείωση του χρόνου χορήγησης
της ταχείας και της μακράς δράσης ινσουλινών. Υπενθύμιση στο άτομο ότι μόνο η
ταχείας δράσης ινσουλίνη χρησιμοποιείται για την αντλία. Επηρεάζει τη χρονική
εμφάνιση των αποτελεσμάτων και παρέχει ενδείξεις για την πιθανή χρονική
στιγμή της εμφάνισης της αστάθειας της γλυκόζης
Έλεγχος των σημείων χορήγησης της ινσουλίνης περιοδικά. Η απορρόφηση της
ινσουλίνης μπορεί να ποικίλει από μέρα σε μέρα στα υγιή σημεία και είναι
λιγότερο απορροφήσιμη σε λιποδυστροφικούς ιστούς. (Σχήμα 1 Σημεία
Χορήγησης Ινσουλίνης)
Επιβεβαίωση ότι χορηγούνται όλες οι δόσεις. Τα παιδιά, οι έφηβοι και τα
ηλικιωμένα άτομα μπορεί να ξεχνούν ενέσεις, ή να μην είναι ικανοί να κάνουν
την ένεση μόνη τους και πιθανά να χρειάζονται υπενθυμίσεις και επίβλεψη.
Σχήμα 1: Σημεία Χορήγησης Ινσουλίνης

Πηγή: http://diabetesgr.blogspot.gr/2012/06/blog-post.html
64
3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή ευεξίας (εκπαίδευση /
παράγοντες σχεδιασμού εξόδου)
Ανασκόπηση των προσωπικών παραγόντων κινδύνων και παροχή πληροφοριών

που θα βοηθήσουν το άτομο στις προσπάθειες αποφυγής επιπλοκών όπως εκείνες
που προκαλούνται από τη χρόνια υπεργλυκαιμία και την οξεία υπογλυκαιμία
Σημείωση: η υπεργλυκαιμία πιο συχνά προκαλείται από μεταβολές στις
διατροφικές ανάγκες, έλλειψη δραστηριότητας και/ή ανεπαρκή χρήση των
αντιδιαβητικών φαρμάκων. Η υπογλυκαιμία είναι η πιο συχνή επιπλοκή της
αντιδιαβητικής θεραπείας, του στρες και της άσκησης.
Επισήμανση των συνεπειών των πράξεων/επιλογών – τόσο άμεσα όσο και
μακροπρόθεσμα σε σχέση με την εμφάνιση επιπλοκών άμεσων και
μακροπρόθεσμων.
Συμμετοχή του ατόμου /της οικογένειας /του φροντιστή στην ανάπτυξη σχεδίου
διαχείρισης του επιπέδου της γλυκόζης του αίματος, ενσωματώνοντας τον τρόπο
ζωής, την ηλικία/ το αναπτυξιακό στάδιο, τη σωματική/ ψυχολογική ικανότητα στην
αντιμετώπιση της κατάστασης.
Συμβουλευτική με διαιτολόγο για τις ιδιαίτερες διαιτητικές ανάγκες με βάση την
κατάσταση του ατόμου (π.χ. ανάπτυξη, εγκυμοσύνη, αλλαγές στο επίπεδο
δραστηριότητας μετά από τραυματισμό).
Ενθάρρυνση του ατόμου στην ανάπτυξη συστήματος αυτοπαρακολούθησης ώστε
για την παροχή αισθήματος ελέγχου και ενίσχυση της ικανότητάς του να
ακολουθήσει τη δική του πρόοδο και υποστήριξή του στη διαδικασία επιλογών.
Παραπομπή στις κατάλληλες κοινοτικές πηγές, σε εκπαιδευτή διαβητικών
ασθενών και/ή ομάδες στήριξης, ανάλογα με τις ανάγκες του, για την τροποποίηση
του τρόπου ζωής, την ιατρική διαχείριση, την παραπομπή για χρήση αντλίας
ινσουλίνης ή την παρακολούθηση της γλυκόζης, την οικονομική ενίσχυση για
την παροχή των συσκευών κ.λπ. Υπάρχουν οι παρακάτω ομάδες ασθενών με
Σακχαρώδη Διαβήτη: Ελληνική Ομοσπονδία για το Διαβήτη http://www.elodi.org/,
Πανελλήνια Ένωση Διαβητικών (Π.Ε.Δ.) που αποτελείται από την Πανελλήνια
Ένωση Αγώνος κατά του Νεανικού Διαβήτη (Π.Ε.Α.Ν.Δ.) http://www.peand.gr/, το
Σύλλογο Φίλων του Παιδιού και Εφήβου με ενδοκρινολογικό πρόβλημα « Ο
ΓΑΛΗΝΟΣ» και την Πανηπειρωτική Ένωση για το Νεανικό Διαβήτη (Π.Ε.Ν.Δ.Ι.)
65
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - Ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης
Bulechek G., Butcher H., Dochterman J., Nursing Intervention Classification, Mosby
Elsevier 2004.
Curtis J., Lipke S., Effland S., Dickinson B, McCabe A., Russell B., Russell M.,
Bloomquist P., Wilson C., Effectiveness and Safety of Medication Adjustments by
Nurse Case Managers to Control Hyperglycemia, Volume 35, Number 5,
September/October 2009 p. 851-856
Danaei G., Finucane M. M., Lu Y., Singh G.M., Cowan M. J., Paciorek C.J., Lin J.K.,
Farzadfar F., Khang Y-H, Stevens G.A., Rao M., Ali M.K., Riley L.M., Robinson
C.A., Ezzati M., National, regional, and global trends in fasting plasma glucose
and diabetes prevalence since 1980: systematic analysis of health examination
surveys and epidemiological studies with 370 country-years and 2·7 million
participants, Lancet 2011; 378: 31–40
Gill G. V., Price C., Shandu D., Dedicoat M. and Wilkinson D., An effective system
of nurse-led diabetes care in rural Africa, Diabetic Medicine
Goldman L., Ausiello D., Cecile Παθολογία, 23η εκδ., e-book, Elsevier Ltd, 2010
Joint Department of Health and Diabetes UK Care Planning Working Group, Care
planning in Diabetes NHS, 2006
Masakazu Nishigaki, Yasuko Shimizu, Kumiko Kuroda, Kozue Mori, Yuko Ohara,
Natsuko Seto, Akiko Yoneda, Yoko Miyatake, Keiko Kazuma, Harue Masaki,
Development of a support skill scale in insulin therapy: A nationwide study in
Japan, Nurse Educ. Today (2011), doi:10.1016/j.nedt.2011.09.015
Moorhead S., Johnson M., Maas M., Swanson E., Nursing Outcome Classification,
Mosby Elsevier 2008.
Moran K., Burson R., Critchett J., Olla P., Exploring the Cost and Clinical Outcomes
of Integrating the Registered Nurse–Certified Diabetes Educator Into the Patient-
Centered Medical Home, Volume 37, Number 6, November/December 2011, p.
780-793
Tan M. Y., Magarey J. M., Chee S. S., Lee L. F. and Tan M. H., A brief structured
education programme enhances self-care practices and improves glycaemic control
in Malaysians with poorly controlled diabetes, HEALTH EDUCATION
RESEARCH Vol.26 no.5 2011, Pages 896–907
Πατηράκη – Κουρμπάνη Ε., (2009), Οδηγός Ανάπτυξης Σχεδίου Νοσηλευτικής
Φροντίδας Διαγνώσεις, Παρεμβάσεις και Αιτιολογήσεις, 11η Αγγλική Έκδοση –
1η Ελληνική Έκδοση, Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης. Επιμέλεια του: Doenges M. E.,
Moorhouse M. F., Murr A., (2008), Nurse’ s pocket guide – diagnoses, prioritized
interventions and rationales, 11th edition, F. A. Davis Company Philadelphia.
Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία http://www.ede.gr/
Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία Βορείου Ελλάδος
http://www.ngda.gr/kateuthintiries-odigies.aspx
Οδηγός για άτομα με σακχαρώδη διαβήτη, Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία
Βορείου Ελλάδος 2010 http://www.ngda.gr/odigos-gia-atoma-me-diaviti.aspx
Ελληνική Ομοσπονδία για το Διαβήτη http://www.elodi.org/
Πανελλήνια Ένωση Διαβητικών (Π.Ε.Δ.):
Πανελλήνια Ένωση Αγώνος κατά του Νεανικού Διαβήτη (Π.Ε.Α.Ν.Δ.)
http://www.peand.gr/
Σύλλογος Φίλων του Παιδιού και Εφήβου με ενδοκρινολογικό πρόβλημα « Ο
ΓΑΛΗΝΟΣ»
Πανηπειρωτική Ένωση για το Νεανικό Διαβήτη (Π.Ε.Ν.Δ.Ι.)
66
ΥΠΕ
Α. ΕΝΤΥΠΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ
ΚΙΝΔΥΝΩΝ / ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ
ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: ................... .............................................................
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: ............................. .............................................................
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗΣ: .................... .............................................................
ΘΡΕΨΗ (ΤΡΟΦΉ / ΥΓΡΑ)
Συνήθης δίαιτα (τύπος): ............................................................................................................................
Θερμίδες / υδατάνθρακες / πρωτεΐνες / λίπος πρόσληψη – g / ημέρα:......................................................
Αριθμός γευμάτων καθημερινά:...........................................................................................................
Ενδιάμεσα μικρά γεύματα (αριθμός / ώρα κατανάλωσης): .................................................................
Διατροφικές συνήθειες / Περιεχόμενο: Πρωινό: ............................... Γεύμα: ...........................................
Δείπνο: ……………………………………………Ενδιάμεσα μικρά γεύματα: .......................................
Λήψη Τελευταίου γεύματος / περιεχόμενο: ..............................................................................................
Προτιμήσεις φαγητού: ...............................................................................................................................
Τροφικές Αλλεργίες / Δυσανεξία: .............................................................................................................
Πολιτισμικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις για την προετοιμασία τροφής/απαγορεύσεις: ........................
..............................................................................................................................................................
Συνήθης όρεξη:........................................... Μεταβολές στην όρεξη: .......................................................
Σύνηθες βάρος: ................... Μη αναμενόμενη/ανεπιθύμητη απώλεια ή αύξηση βάρους: .......................
Ναυτία/έμετος: .................... (που σχετίζεται με) ......................................................................................
Οπισθοστερνικό αίσθημα καύσου, δυσπεψία: .................... (που σχετίζεται με): ................................
(που ανακουφίζεται από): ..........................................................................................................................
Προβλήματα μάσησης / κατάποσης: .........................................................................................................
Παρουσία αντανακλαστικού εμέτου / κατάποσης:....................................................................................
Τραύμα/Χειρουργική επέμβαση προσώπου: .............................................................................................
Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο / άλλα νευρολογικά ελλείμματα: .........................................................
Δόντια: Φυσιολογικά:.................................... Οδοντοστοιχίες (ολικές / μερικές): ...................................
Απώλεια / απουσία οδόντων/κακή οδοντιατρική φροντίδα: .....................................................................
Έλκη στόματος / ούλων: ...........................................................................................................................
Σακχαρώδης Διαβήτης: ...................... Ρυθμίζεται με δίαιτα/χάπια/ινσουλίνη: .......................................
Βιταμίνες / συμπληρώματα διατροφής:.....................................................................................................
Φαρμακευτική αγωγή / Φυτικά σκευάσματα: ...........................................................................................
Βάρος: ....................... Ύψος:.............. ΔΜΣ: .......................... % Λίπος στο σώμα: ................................
Σπαργή δέρματος (π.χ. φυσιολογική, ελαττωμένη): ..................................................................................
Βλενογόννοι (ενυδατωμένοι/αφυδατωμένοι): ...........................................................................................
Οίδημα: Γενικευμένο: ......... Στάσης: Άκρου ποδός/σφυρών: ........................ Περικογχικό: …..............
Κοιλιακό/ασκίτης: ............... Διάταση σφαγίτιδας: ..........................................
67
Αναπνευστικοί ήχοι (ακρόαση) / εντόπιση: Ένταση: ................................................................................
Υγροί ρόγχοι:........................................................................... Ξηροί ρόγχοι: ...........................................
Κατάσταση οδόντων / ούλων: ....................................................................................................................
Κατάσταση: Γλώσσας: ............................................................. Στοματικoύ βλεννογόνου: ........................
Κοιλία: εντερικοί ήχοι (τεταρτημόριο εντόπιση/τύπος): ...........................................................................
Κήλη/μάζες:...............................................................................................................................................
Γενική Ούρων ή Chemstix: ................................... Γλυκόζη ορού (με ανακλασίμετρο): ..........................
Γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) : .................................................................................................
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ – ΑΝΑΠΑΥΣΗ
Επάγγελμα: ................................................................................................................................................
Ικανότητα συμμετοχής σε συνήθεις δραστηριότητες-χόμπυ: ...................................................................
Ελεύθερος χρόνος / ψυχαγωγικές δραστηριότητες: ..................................................................................
Δυνατότητα βάδισης:............................................................... Τρόπος βάδισης (περιγράψτε): ................
Επίπεδο Δραστηριότητας (από καθιστική έως πολύ δραστήρια ζωή): .....................................................
Καθημερινή άσκηση / είδος: .....................................................................................................................
Μυικός όγκος / τόνος / δύναμη (π.χ. επίπεδο φυσιολογικό, αυξημένο, μειωμένο):.................................
Ιστορικό προβλημάτων/περιορισμών από κάποιες καταστάσεις (πχ ακινησία, αδυναμία
μετακίνησης, εξασθένηση, δύσπνοια): .................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Συναισθήματα (π.χ. εξουθένωση, νευρικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, δυσαρέσκεια): ......................
..............................................................................................................................................................
Παράγοντες ανάπτυξης (π.χ. καθυστέρηση / ηλικία): ...............................................................................
Χρήση οξυγόνου: ................................ Πότε χρησιμοποιείται: ........................ ........................................
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ / ΜΑΘΗΣΗ
Επικοινωνία: Μητρική γλώσσα (εξειδικεύστε): .......................................................................................
Δεύτερη γλώσσα:........................................... Εγγράμματος (ανάγνωση/γραφή): ....................................
Επίπεδο εκπαίδευσης:................................................................................................................................
Μαθησιακές δυσκολίες (εξειδικεύστε): ....................................................................................................
Γνωσιακοί περιορισμοί:.............................................................................................................................
Κουλτούρα / εθνικότητα: Τόπος γέννησης: ..............................................................................................
Εάν είναι μετανάστης, πόσο καιρό είναι στη χώρα: ..................................................................................
Υγεία, ασθένεια: Πεποιθήσεις / πρακτικές / έθιμα: ..................................................................................
..............................................................................................................................................................
Στόχοι υγείας: ............................................................................................................................................
Παρόν πρόβλημα υγείας: Κατανόηση του προβλήματος από το άτομο: ..................................................
..............................................................................................................................................................
Ειδικές ανησυχίες για φροντίδα υγείας (π.χ. επίδραση θρησκευτικών/πολιτισμικών
πρακτικών): ..........................................................................................................................................
Οικογενείς παράγοντες κινδύνου (εντοπίστε συγγένεια): Διαβήτης: ...........................................................
Θυρεοειδής (εξειδικεύστε): ..................................................... Φυματίωση:..............................................
Καρδιακό νόσημα:................................................................... Εγκεφαλικό: .............................................
Υπέρταση: ............................................................................... Επιληψία/σπασμοί: ..................................
68
Νεφρική νόσος: ....................................................................... Καρκίνος: .................................................
Ψυχική νόσος/κατάθλιψη: ....................................................... Άλλα: .......................................................
..............................................................................................................................................................
Συνταγογραφημένα φάρμακα (ΒΛ. επόμενη σελίδα)
Μη συνταγογραφημένα φάρμακα / Συχνότητα: Φάρμακα για τα οποία δεν απαιτείται
συνταγή: ...............................................................................................................................................
Βιταμίνες: ................................................................................ Φυτικά σκευάσματα:................................
Ναρκωτικές ουσίες: ................................................................. Αλκοόλ (ποσότητα /
συχνότητα): ........................................................................
Καπνός: ................................................................................... Μη εισπνεόμενος καπνός:........................
Έτη καπνίσματος (αριθμός): ............... Πακέτα/ανά μέρα: ............................... Χρονική
διάρκεια διακοπής: .........................
Διάγνωση εισαγωγής κατά επαγγελματία υγείας: ....................................................................................
Αιτία νοσηλείας κατά το άτομο:................................................................................................................
Ιστορικό παρόντος παραπόνου: .................................................................................................................
Προσδοκίες από τη συγκεκριμένη νοσηλεία: ............................................................................................
Η διάγνωση θα προκαλέσει αλλαγές στον τρόπο ζωής (περιγράψτε): ......................................................
..............................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Ενδείξεις αποτυχίας για βελτίωση:............................................................................................................
Πρόσφατη πλήρης φυσική εξέταση: .........................................................................................................
..............................................................................................................................................................
ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ (ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗΣ)

ΓΥΝΑΙΚΕΣ
Έμμηνος ρύση: Ηλικία εμμηναρχής: .........................................................................................................
Διάρκεια κύκλου: ................................ Διάρκεια εμμήνου ρύσης: ................... Σερβιέτες /
ταμπόν ανά ημέρα (αριθμός): .........
Τελευταία έμμηνος ρύση: ................................... Αιμορραγία μεταξύ των κύκλων: .................................
Αναπαραγωγή:
Αριθμός γεννήσεων: ............................ Αριθμός κυήσεων: .............................. Βάρος νεογνών: ..............
Ύπαρξη εγκυμοσύνης τώρα: .....................................................................................................................
Πιθανή ημερομηνία τοκετού: ....................................................................................................................
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ
ΕΙΔΟΣ/
ΔΟΣΗ τελευταία / ΛΗΨΗ
ΟΝΟΜΑΣΙΑ
δόση)
69
ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΔΙΑΚΥΜΑΝΣΗΣ ΤΙΜΩΝ ΓΛΥΚΟΖΗΣ ΑΙΜΑΤΟΣ (RISK FOR

UNSTABLE BLOOD GLUCOSE)
Κίνδυνος διακύμανσης τιμών Γλυκόζης αίματος που σχετίζεται με:

Μη αποδοχή της διάγνωσης, έλλειμμα γνώσης για τη διαχείριση του
σακχαρώδη διαβήτη (π.χ. σχέδιο δράσης)
Έλλειψη θεραπευτικού προγράμματος αντιμετώπισης του διαβήτη

_____________________________________________________________
Έλλειψη συμμόρφωσης στο θεραπευτικό πρόγραμμα αντιμετώπισης διαβήτη
_____________________________________________________________
Ανεπαρκής παρακολούθηση γλυκόζης αίματος ________________________
Ανεπαρκής διαχείριση φαρμακευτικής αγωγής ________________________
Διαιτητική πρόσληψη ____________________________________________
Αύξηση / απώλεια βάρους ________________________________________
Κατάσταση οργανικής υγείας ______________________________________
Επίπεδο δραστηριότητας __________________________________________
Περίοδοι ραγδαίας ανάπτυξης, εγκυμοσύνη ___________________________
Εξελικτικό στάδιο ________________________________________________
Στρες __________________________________________________________
Διανοητικό επίπεδο ______________________________________________
70
Γ. ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΚΒΆΣΕΩΝ: ΕΠΊΠΕΔΑ
ΓΛΥΚΌΖΗΣ ΣΤΟ ΑΊΜΑ
Προηγούμενη Βαθμολόγηση κλίμακας εκβάσεων:

απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 3: μέτρια απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια,
4: ήπια απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 5: καμία απόκλιση από τα
φυσιολογικά όρια, ΜΕ: μη εφαρμόσιμο)
Αρχική βαθμολογία: .................................... Τελική βαθμολογία: ................................

1 2 3 4 5 ΜΕ
Γλυκόζη αίματος
Γλυκοζυλιωμένη Αιμοσφαιρίνη
HbA1c
Γλυκόζη ούρων
Κετόνη ούρων
μερικές μη
φορές εφαρμόσιμο
1 2 4 5
3 ΜΕ
Αναγνωρίσει τους παράγοντες
που πιθανόν οδηγούν σε ασταθή
επίπεδα γλυκόζης
Εκφράσει λεκτικά την
κατανόηση σωματικών και
ενεργειακών αναγκών
Εκφράσει λεκτικά σχέδιο για
την τροποποίηση των
παραγόντων πρόληψης /
ελαχιστοποίησης των αλλαγών
επιπέδων γλυκόζης
71
Δ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ / ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ:

Έντυπα
Φυλλάδια
Εκπαίδευση
Επίδειξη και Χρήση ημερολογίου παρακολούθησης γλυκόζης αίματος
Επίδειξη αυτοελέγχου γλυκόζης αίματος
Προγραμματισμός και ειδικές οδηγίες χορήγησης αντιδιαβητικής αγωγής
Φάρμακα από το στόμα
Επίδειξη τρόπου χορήγησης ινσουλίνης
Σχεδιασμός καθημερινής διατροφής – Διανομή εντύπου με οδηγίες
διατροφής
Σχεδιασμός προγράμματος άσκησης
Νέα Συνταγογραφημένη αγωγή:
ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ
ΔΟΣΗ
ΦΑΡΜΑΚΟΥ ΠΡΩΙ ΜΕΣΗΜΕΡΙ ΒΡΑΔΥ
Ενημέρωση για συμπτώματα και αντιμετώπιση υπογλυκαιμίας και

υπεργλυκαιμίας
Ενημέρωση για τρόπο πρόληψης μακροπρόθεσμων επιπλοκών
Ενημέρωση και προγραμματισμός για το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα
παρακολούθησης
72
Β 6: Πρωτόκολλο που αφορά στον Αναποτελεσματικό Τρόπο
Αναπνοής
(Ineffective Breathing Pattern)
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΑΝΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ

ΑΝΑΠΝΟΗΣ (INEFFECTIVE BREATHING PATTERN)
Ορισμός: Εισπνοή και / ή εκπνοή οι οποίες δεν παρέχουν επαρκή αερισμό

Σχετιζόμενοι Παράγοντες
 Νευρομυϊκή δυσλειτουργία, τραυματισμός της σπονδυλικής στήλης,
νευρολογική ανωριμότητα
 Μυοσκελετική βλάβη, οστική / θωρακικού τοιχώματος παραμόρφωση
 Άγχος [κρίσεις πανικού]
 Πόνος
 Αντίληψης / γνωστική διαταραχή
 Κόπωση [κακή φυσική κατάσταση], κόπωση αναπνευστικών μυών
 Στάση σώματος, παχυσαρκία
 Υπεραερισμός, σύνδρομο υποαερισμού [μεταβολές στις φυσιολογικές για το
άτομο σχέσεις οξυγόνου / διοξειδίου O2/CO2 (π.χ παθήσεις των πνευμόνων,
πνευμονική υπέρταση, απόφραξη αεραγωγών, οξυγονοθεραπεία σε ασθενεί0ς με
χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια)]
Προσδιοριστικά Χαρακτηριστικά
Αίσθημα κομμένης ανάσας {λαχανιάσματος}
 Δύσπνοια, ορθόπνοια
 Βραδύπνοια, ταχύπνοια
 Αλλαγές στο βάθος της αναπνοής
 Κυάνωση
 Αύξηση της πρόσθιο-οπίσθιας διαμέτρου του θώρακα
 Αλλαγές στην έκπτυξη του θώρακα [παράδοξος τύπος αναπνοής]
 Συγχρονισμένη αναλογία, παρατεταμένη εκπνευστική φάση, αναπνοή με
σουφρωμένα χείλια
 Χρήση των επικουρικών αναπνευστικών μυών για την αναπνοή
 Έντονη ρινική απόφραξη [ρουθούνισμα]
73
Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ: Αναπνευστική Κατάσταση: Αερισμός
απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 3: μέτρια απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 4:
ήπια απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 5: καμία απόκλιση από τα φυσιολογικά
όρια, ΜΕ: μη εφαρμόσιμο)
1 2 3 4 5 ΜΕ
Αναπνευστική συχνότητα
Αναπνευστικός ρυθμός
Βάθος εισπνοής
Παθολογικοί αναπνευστικοί ήχοι
Κορεσμός αιμοσφαιρίνης σε Ο2
μη
σοβαρή ουσιώδης μέτρια ήπια καμία
Δείκτες εφαρμόσιμο
1 2 3 4 5
ΜΕ
Χρήση επικουρικών αναπνευστικών μυών
Αναπνοή με σουφρωμένα χείλη
Κυάνωση
Δύσπνοια κατά την ανάπαυση
Δύσπνοια μετά από ήπια άσκηση
Ανησυχία
Υπνηλία
Εφίδρωση
Διανοητική διαταραχή
Παραγωγή πτυέλων
Ατελεκτασία
Διαταραγμένη εκπνοή
Λαχάνιασμα
Αγωνιώδεις εφιδρώσεις
Πληκτροδακτυλία
Ρινική απόφραξη (ρουθούνισμα)
μερικές μη
1 2 4 5
3 ΜΕ
Πυρετός
Βήχας
Εκφράζει λεκτικά την αντίληψη των
αιτιολογικών παραγόντων
Εισάγει τις απαραίτητες αλλαγές στον
τρόπο ζωής
Επιδεικνύει την κατάλληλη συμπεριφορά
αντιμετώπισης
74
1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αναγνώριση αιτιολογικών/

εκλυτικών παραγόντων
Καθορισμός της παρουσίας των παραγόντων / σωματικών καταστάσεων όπως
επισημαίνεται στους σχετιζόμενους παράγοντες οι οποίοι θα μπορούσαν να
προκαλέσουν εξασθένηση της αναπνοής.
Ακρόαση θώρακα για την εκτίμηση παρουσίας / χαρακτηριστικών
αναπνευστικών ήχων / εκκρίσεων.
Αξιολόγηση δύσπνοιας με κλίμακα CAT (βλ. σχετικό έντυπο). Η κλίμακα
παίρνει τιμές από 0-40. Αλλαγή στην κλίμακα κατά 2 μονάδες έχει κλινική σημασία
καθώς η αύξηση της συνολικής βαθμολογίας σημαίνει αύξηση και της επιβάρυνσης
της επίπτωσης της νόσου στην ποιότητα ζωής.
Επισήμανση συχνότητας και βάθους της αναπνοής, τύπο της αναπνευστικής
λειτουργίας (ταχύπνοια, ρουθούνισμα, αναπνοή τύπου Cheyne-Stokes, άλλοι
ανώμαλοι τύποι)
Εκτίμηση του βήχα (π.χ ξηρός ή υγρός), ή παρουσία εκκρίσεων που
υποδηλώνουν πιθανή απόφραξη.
Συνεργασία σε / Ανασκόπηση των απαντήσεων των απαραίτητων διαγνωστικών
ελέγχων (ακτινογραφίες θώρακα, μελέτες αναπνευστικής χωρητικότητας / κίνησης
αέρα, πνευμονικής λειτουργίας, ελέγχου ύπνου) για τη διάγνωση της παρουσίας /
σοβαρότητας νόσου των πνευμόνων.
 Ανασκόπηση των εργαστηριακών δεδομένων, πχ αέρια αίματος, (καθορίζεται ο
βαθμός της οξυγόνωσης, η συγκράτηση του διοξειδίου του άνθρακα CO2),
έλεγχος φαρμάκων και μελέτες της αναπνευστικής λειτουργίας (καθορίζεται η
ζωτική χωρητικότητα / αναπνεόμενος όγκος).
 Επισήμανση της συναισθηματικής ανταπόκρισης (π.χ δύσπνοια, κλάμα, αναφορά
μουδιάσματος στα δάκτυλα). Το άγχος μπορεί να προκαλέσει / επαυξήσει τον
οξύ ή χρόνιο υπεραερισμό.
 Αξιολόγηση για συνοδό πόνο / δυσφορία που μπορεί να περιορίσει/ελαττώσει
την αναπνευστική προσπάθεια.
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Πρόβλεψη ανακούφισης των

 Χορήγηση οξυγόνου στην ενδεικνυόμενη χαμηλότερη συγκέντρωση και
συνταγογραφούμενων φαρμάκων για το αναπνευστικό, για τη διαχείριση της
υφιστάμενης αναπνευστικής κατάστασης, της αναπνευστικής καταπόνησης, ή
της κυάνωσης.
 Αναρρόφηση αεραγωγών, όταν χρειάζεται, για τον καθαρισμό των εκκρίσεων.
 Συνεργασία σε εισαγωγή σωλήνα σε θώρακα όταν ενδείκνυται.
75
 Ανύψωση κεφαλής κλίνης και/ή καθιστική θέση σε καρέκλα όταν απαιτείται, για
την ενίσχυση της σωματικής/ψυχολογικής άνεσης και τη μεγιστοποίηση της
εισπνοής.
 Ενθάρρυνση θέσης άνεσης. Εναλλαγή θέσεων του ατόμου συχνά εάν η ακινησία
αποτελεί παράγοντα.
 Ενθάρρυνση αργών / βαθιών αναπνοών, χρήση τεχνικής «σουφρωμένων
χειλιών» κοκ για να βοηθηθεί το άτομο στον «έλεγχο» της κατάστασης.
 Το άτομο αναπνέει μέσα σε μια σακούλα εάν ενδείκνυται για τη διόρθωση του
υπεραερισμού. (Αποτελέσματα ερευνών προτείνουν ότι ο συγκεκριμένος
τρόπος μπορεί να μην είναι αποτελεσματικός και μπορεί στην
πραγματικότητα να στρεσάρει την καρδιά / το αναπνευστικό σύστημα,
ενδεχομένως μειώνοντας τον κορεσμό του οξυγόνου, ιδιαίτερα αν ο
υπεραερισμός δεν βασίζεται απλά σε άγχος.)
 Παρακολούθηση της παλμικής οξυμετρίας, όπως ενδείκνυται, για την
επιβεβαίωση της διατήρησης / βελτίωσης του κορεσμού του οξυγόνου.
 Χορήγηση αναλγητικών φαρμάκων ανάλογα για την ενίσχυση της βαθιάς
αναπνοής και του βήχα (Βλ Νοσηλευτικό Πρωτόκολλο: οξύς πόνος).
 Διατήρηση ήρεμης συμπεριφοράς κατά την επικοινωνία με το άτομο και
σημαντικούς άλλους για τον περιορισμό του επιπέδου του άγχους.
 Βοήθεια στο άτομο στη χρήση τεχνικών χαλάρωσης.
 Αντιμετώπιση φόβου / άγχους που μπορεί να υπάρχουν.
 Ενθάρρυνση περπατήματος / άσκησης, όπως ενδείκνυται για το άτομο.
 Αποφυγή υπερβολικής σίτισης/τροφών που δημιουργούν αέρια που μπορεί να
προκαλέσει κοιλιακή διάταση
 Διατήρηση εξοπλισμού επείγουσας αντιμετώπισης αναπνευστικής ανακοπής σε
θέση άμεσης χρήσης, που περιλαμβάνει λαρυγγοσκόπιο (εξασφάλιση λειτουργίας
λάμπας και μπαταρίες) με λάμες διαφόρων μεγεθών, σωλήνα ενδοτράχειας
διασωλήνωσης σε κατάλληλα μεγέθη ανάλογα με ηλικία / μέγεθος (π.χ βρέφος,
παιδιά, εφήβους ή ενήλικες), λαρυγγική μάσκα, μάσκα αναζωογόνησης (αμπού),
σύριγγα των 10 ml, φακαρόλα, μεταλλικός οδηγός για διασωλήνωση, συσκευή
αναρρόφησης με αντίστοιχους καθετήρες και φυσιολογικό ορό ή WFI, μάσκα
οξυγόνου τύπου venture (για σωλήνα σύνδεσης μάσκας αναζωογόνησης με
παροχή οξυγόνου –κεντρική ή φορητή), και αποστειρωμένες γάζες όταν μπορεί
να χρειαστεί μηχανική υποστήριξη.
3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή ευεξίας (εκπαίδευση /

παράγοντες σχεδιασμού εξόδου)
 Ανασκόπηση της αιτιολογίας και των πιθανών συμπεριφορών αντιμετώπισης του
προβλήματος αναπνευστικής λειτουργίας.
 Έμφαση στη σημαντικότητα της καλής στάσης και της αποτελεσματικής χρήσης
των επικουρικών μυών για την μεγιστοποίηση της αναπνευστικής
προσπάθειας.
76
 Εκπαίδευση για συνειδητό έλεγχο του αναπνευστικού ρυθμού όπως ενδείκνυται.
 Βοήθεια στο άτομο για την επανεκπαίδευσή του στην αναπνοή (π.χ
διαφραγματική, κοιλιακή αναπνοή, εισπνευστική αντίσταση και σουφρωμένα
χείλια) εφόσον ενδείκνυται.
 Σύσταση για τεχνικές εξοικονόμησης ενέργειας και σταδιακή δραστηριότητα.
 Παραπομπή σε γενικό πρόγραμμα άσκησης (π.χ αντοχή άνω και κάτω άκρων ,
άσκηση ενδυνάμωσης) εφόσον ενδείκνυται για τη μεγιστοποίηση της
λειτουργικότητας του ατόμου. (Βλέπε πρωτόκολλο: Καθιστικός Τρόπος Ζωής).
 Ενθάρρυνση της επαρκούς ανάπαυσης ανάμεσα στις δραστηριότητες για τον
περιορισμό της κόπωσης.
 Συζήτηση της σχέσης καπνίσματος και αναπνευστικής λειτουργίας.
 Ενθάρρυνση ατόμου/ σημαντικού άλλου στην ανάπτυξη σχεδίου διακοπής
καπνίσματος. Παροχή των κατάλληλων παραπομπών.
o Ιατρεία Διακοπής Καπνίσματος σε Πελοπόννησο
(Πηγή: www.nosmoke.gr/el/howtoquitsmoking/smokingquittingsurgeries.pdf)
o ΠΕΠΑ Γ.Ν. ΡΙΟΥ ΠΑΤΡΑΣ, ΠΑΝΕΠ. ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΙΝΙΚΗ,
Τσιαμήτα Μαρία, 2610-999500, TETAΡTH
o ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΘΩΡΑΚΟΣ ΠΑΤΡΑΣ, ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ,
Παναγιωτακόπουλος Θ., 2610-337343, Καθημερινώς
o Γενικό Νοσ. Σπάρτης, ΠΝΕΥΜΟΝΟΛΟΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ, Αλιφέρης Μανώλης,
27310-93301, TETAΡTH 10:00-12:00
o Γενικό Νοσ. Καλαμάτας, Ιατρείο Διακοπής Καπνίσματος, Πονηρέα Σταυρούλα,
Τηλέφωνo επικοινωνίας : 27210 46681, e-mail : idk_kalamatas@hotmail.com,
κάθε Πέμπτη κατόπιν ραντεβού.
 Ανασκόπηση των περιβαλλοντικών παραγόντων (έκθεση σε σκόνη, υψηλά
επίπεδα γύρης, κακοκαιρία, αρώματα, ζωικές φολίδες δέρματος, οικιακά χημικά,
καπνοί, παθητικό κάπνισμα, μη αποτελεσματική οικιακή υποστήριξη για ασφαλή
φροντίδα κ.λπ.) τα οποία πιθανόν απαιτούν αποφυγή / τροποποίηση του
τρόπου ζωής ή του περιβάλλοντος για τον περιορισμό της επίπτωση τους
στην αναπνοή του ατόμου (βλέπε http://www.myasthma.gr).
 Προγραμματισμός επόμενων επισκέψεων για τον καθορισμό της
αποτελεσματικότητας του παρόντος θεραπευτικού παράγοντα και την
προαγωγή της γενικής ευεξίας.
 Διδασκαλία για τη σωστή χρήση και θέματα ασφάλειας για την οικιακή
οξυγονοθεραπεία εφόσον ενδείκνυται.
 Εξασφάλιση σωστού τρόπου χρήσης συσκευών εισπνεόμενων φαρμάκων.
 Χρήση εκπαιδευτικών φυλλαδίων «Παραμένοντας δραστήριοι με τη ΧΑΠ»,
«ΧΑΠ: ερωτήσεις και απαντήσεις χρήσιμες για τον ασθενή και όσους τον
φροντίζουν» (Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία).
 Παραπομπές σε ομάδες υποστήριξης / επαφή με άτομα που έχουν αντιμετωπίσει
παρόμοια προβλήματα. (Βλέπε ιστοσελίδες http://www.myasthma.gr,
77
http://www.allergia.gr – Σύλλογος ατόμων με αλλεργικές παθήσεις,
http://www.cfathess.gr/ - Σύλλογος για την κυστική ίνωση).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ - ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΈΣ ΠΗΓΈΣ ΠΛΗΡΟΦΌΡΗΣΗΣ
Bulechek G., Butcher H., Dochterman J., Nursing Intervention Classification, Mosby
Elsevier 2004.
Goldman L., Ausiello D., Cecile Παθολογία, 23η εκδ., e-book, Elsevier Ltd, 2010.
Moorhead S., Johnson M., Maas M., Swanson E., Nursing Outcome Classification, Mosby
Elsevier 2008.
NICE 2010, Chronic obstructive pulmonary disease, Management of chronic obstructive
pulmonary disease in adults in primary and secondary care.
Zeitoun Salloum S., Bottura Leite de Barr A., Michel J., de Bettencourt A., (2007) Clinical
validation of the signs and symptoms and the nature of the respiratory nursing diagnoses
in patients under invasive mechanical ventilation, Journal of Clinical Nursing, 16, 1417–
1426.
Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία, Έντυπα ενημέρωσης κοινού «Παραμένοντας
δραστήριοι με τη ΧΑΠ», «ΧΑΠ: ερωτήσεις και απαντήσεις χρήσιμες για τον ασθενή και
όσους τον φροντίζουν» http://www.hts.org.gr
Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), Κατευθυντήριες Οδηγίες, 2009, Ελληνική
Πνευμονολογική Εταιρεία http://www.hts.org.gr.
Καλτσάκας Γ., Τραυλός Α., Ροβίνα Ν. (2011), Στοχεύοντας στη βελτίωση της περίθαλψης
των ασθενών με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) - Η προσθήκη του
ερωτηματολογίου CAT (COPD Assessment Test) στη φαρέτρα των εργαλείων
αξιολόγησης της νόσου, ΠΝΕΥΜΩΝ Τεύχος 3ο, Τόμος 24ος, Ιούλιος – Σεπτέμβριος.
78
(αποτελούν προτεινόμενα σχέδια –στο πλαίσιο της παρούσας πράξης- προς το
Υπουργείο Υγείας για εφαρμογή)
ΥΠΕ
Α. ΕΝΤΥΠΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ – ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ
/ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ
ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: ............................. .............................................................
ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Δύσπνοια (συμπλήρωση κλίμακας CAT / σχετιζόμενη με: ......................................................................
Παράγοντες επιδείνωσης:.....................................................................................................................
Παράγοντες ανακούφισης: ...................................................................................................................
Ένταση (χρήση κλίμακας: 0 χωρίς δύσπνοια – 10 η χειρότερη δύσπνοια): ........................................
Καθαρισμός αεραγωγού (π.χ. αυθόρμητος / μηχανικός):..........................................................................
Βήχας/περιγράψτε (π.χ. έντονος, επίμονος συριγμώδης): ........................................................................
Παραγωγή πτυέλων (περιγραφή χρώματος / χαρακτηριστικών): ........................................................
Ανάγκη αναρρόφησης: .........................................................................................................................
Ιστορικό (έτος εμφάνισης): Βρογχίτιδας: ................................ Άσθματος: ................................................
Εμφυσήματος: ................................ Φυματίωσης:
........................................................ Υποτροπιάζουσας πνευμονίας: ...........
Έκθεση σε βλαβερούς καπνούς / αλλεργιογόνα, λοιμογόνους παράγοντες / ασθένειες,
δηλητήρια/εντομοκτόνα: .....................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
Καπνιστής:.............................. Πακέτα/ανά μέρα: .................................. Έτη (αριθμός): ..........................
Χρήση βοηθημάτων αναπνοής: ............................................... Οξυγόνο (τύπος / συχνότητα): .................
Φάρμακα / Φυτικά σκευάσματα: ...............................................................................................................

Αναπνοή (αυθόρμητη/υποβοηθούμενη): ................................. Συχνότητα: ...............................................
Βάθος: ................................................................................ Έκπτυξη θώρακα (π.χ.
ισομερής/ανισομερής): .......................................................
Χρήση επικουρικών αναπνευστικών μυών: .........................................................................................
Ρινική απόφραξη: ............................................................... Φωνητικές δονήσεις:................................
Αναπνευστικό ψιθύρισμα (παρόν / απών): ................................................................................................
Παθολογικοί Αναπνευστικοί ήχοι (π.χ. υγροί, ξηροί): .......................................................................
Αιγοφωνία: ...........................................................................................................................................
Χρώμα δέρματος / βλεννογόνων (π.χ. ωχρό, κυανωτικό): ........................................................................
Πληκτροδακτυλία: .....................................................................................................................................
Χαρακτηριστικά πτυέλων: ...................................................................................................................
Διανοητική κατάσταση (π.χ. ήρεμος, ανήσυχος, νευρικός): .....................................................................
Περιφερική Οξυμετρία (κορεσμός οξυγόνου): .........................................................................................
79
ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Ιστορικό/θεραπεία για (ημερομηνία):
Υψηλή αρτηριακή πίεση: ........................... Κρανιοεγκεφαλική κάκωση: ...............................................
Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο:Καρδιολογικά προβλήματα / χειρουργική επέμβαση: .........................
Αίσθημα παλμών: Λιποθυμικό επεισόδιο: ...........................................................................................
Βήχας/αιμόπτυση: Πήγματα αίματος: ... Αιμορραγική διάθεση / αιμορραγικά επεισόδια:..................
Πόνος στα πόδια κατά τη δραστηριότητα: ...........................................................................................
Άκρα: Μούδιασμα: ................................. (εντόπιση):...............................................................................
Μυρμήγκιασμα:................................. (εντόπιση):...............................................................................
Αργή επούλωση/περιγράψτε: ....................................................................................................................
Αλλαγές στη συχνότητα/ποσότητα ούρων: ...............................................................................................
Ιστορικό τραυματισμού σπονδυλικής στήλης / επεισόδια δυσαυτονομίας: ..............................................
Φαρμακευτική αγωγή/Φυτικά σκευάσματα: .............................................................................................

Χρώμα (π.χ. ωχρό, κυανωτικό, ικτερικό, διάστικτο, ροδοκόκκινο): Δέρματος: .......................................
Βλεννογόνων: ..................................................................... Χειλέων:..................................................
Κοίτης νυχιών: ................................................................... Επιπεφυκότων: ........................................
Σκληρού χιτώνα οφθαλμών: .................................................................................................................
Ενυδάτωση δέρματος (π.χ. ξηρότητα, έντονη εφίδρωση): ........................................................................
ΑΠ: Κλινήρης: Δεξ.:................... Αρ.:............................... Καθιστός: Δεξ.: .................... Αρ.: ..............
Όρθιος: Δεξ.:................... Αρ.:............................... Διαφορική πίεση: ........................................
Ακροαστικό χάσμα: .........................................................................................................................
Ψηλάφηση αρτηριακών σφύξεων (ένταση 1 – 4): Καρωτίδας: ..................................................................
Κροταφικής: .................................................. Σφαγίτιδας:...............................................................
Κερκιδικής: ................................. Μηριαίας: ............................................ Ιγνυακής: .....................
Οπίσθιας κνημιαίας: ...................................................... Ραχιαία άκρου ποδός: .............................
Ψηλάφηση Καρδιακών: Ώσεων: ……….. Pοίζων: ................
Ακρόαση Καρδιακών ήχων: Συχνότητα: ...................................................... Ρυθμός:................................
Ποιότητα: ........................................................................... Ήχος τριβής Περικαρδίου: .....................
Φύσημα (περιγράψτε εντόπιση / ήχους): .............................................................................................
Αρτηριοφλεβώδης επικοινωνία (εντόπιση): ..............................................................................................
Διάταση σφαγίτιδας:..................................................................................................................................
Αναπνευστικοί ήχοι (εντόπιση / περιγράψτε): ..........................................................................................
Άκρα: Θερμοκρασία: ............................................................... Χρώμα: ...................................................
Επαναπλήρωση τριχοειδών (ΦΤ: 1-3 sec): ..........................................................................................
Σημείο Homan: ................................................................... Κιρσοί (εντόπιση): ..................................
Ανωμαλίες ονύχων: ..............................................................................................................................
Οίδημα (εντόπιση / ένταση +1 έως +4): ...............................................................................................
Κατανομή/ποιότητα τριχών:.................................................................................................................
Τροφικές αλλοιώσεις δέρματος: ..........................................................................................................
80
ΚΛΙΜΑΚΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΔΥΣΠΝΟΙΑΣ (CAT)
ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ
Δε βήχω ποτέ 0 1 2 3 4 5 Βήχω συνέχεια
Δεν έχω καθόλου φλέγμα Το στήθος μου είναι εντελώς γεμάτο
0 1 2 3 4 5
(βλέννα) το στήθος με φλέγμα (βλέννα)
Δεν αισθάνομαι καθόλου Αισθάνομαι έντονο σφίξιμο στο
0 1 2 3 4 5
σφίξιμο στο στήθος στήθος
Δεν λαχανιάζω όταν περπατάω Λαχανιάζω πολύ όταν περπατάω σε
σε ανηφόρα ή όταν ανεβαίνω 0 1 2 3 4 5 ανηφόρα ή όταν ανεβαίνω τις σκάλες
τις σκάλες ενός ορόφου ενός ορόφου
Δεν έχω κανένα περιορισμό
Περιορίζομαι πολύ όταν
όταν πραγματοποιώ
0 1 2 3 4 5 πραγματοποιώ οποιαδήποτε
οποιαδήποτε δραστηριότητα
δραστηριότητα στο σπίτι
στο σπίτι
Νοιώθω αυτοπεποίθηση όταν Δεν νοιώθω αυτοπεποίθηση όταν
βγαίνω από το σπίτι παρά την 0 1 2 3 4 5 βγαίνω από το σπίτι λόγω της
πνευμονική μου πάθηση πνευμονικής μου πάθησης
Δε κοιμάμαι ήρεμα λόγω της
Κοιμάμαι ήρεμα 0 1 2 3 4 5
πνευμονικής μου πάθησης
Έχω πολλή ενέργεια 0 1 2 3 4 5 Δεν έχω καθόλου ενέργεια
ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ
ΕΙΔΟΣ/ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΔΟΣΗ τελευταία / ΛΗΨΗ
χορηγούμενη ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ (ΝΑΙ / ΟΧΙ)
δόση)
81
Β. ΕΝΤΥΠΟ Διατύπωσης Νοσηλευτικής Διάγνωσης
Αναποτελεσματικός τρόπος αναπνοής που σχετίζεται με:

 Νευρομυϊκή δυσλειτουργία, τραυματισμός της σπονδυλικής στήλης, νευρολογική
ανωριμότητα
_________________________________________________________________________
___________________________________________________
 Μυοσκελετική βλάβη, παραμόρφωση οστική / θωρακικού τοιχώματος
_________________________________________________________________________
___________________________________________________
 Ανησυχία [καταστάσεις πανικού] _________________________________
 Πόνος _______________________________________________________
 Βλάβη αντίληψης / γνωστική ____________________________________
 Κόπωση [κακή φυσική κατάσταση], κόπωση αναπνευστικών μυών
______________________________________________________________
 Στάση σώματος, παχυσαρκία ____________________________________
 Υπεραερισμός, σύνδρομο υποαερισμού [μεταβολές στις φυσιολογικές για το άτομο
σχέσεις οξυγόνου / διοξειδίου O2/CO2 (π.χ παθήσεις των πνευμόνων, πνευμονική
υπέρταση, απόφραξη αεραγωγών, οξυγονοθεραπεία σε ασθενείς με χρόνια αποφρακτική
πνευμονοπάθεια)]
_________________________________________________________________________
___________________________________________________
 Αίσθημα κομμένης ανάσας {λαχανιάσματος}_________________________
 Δύσπνοια, ορθόπνοια ____________________________________________
 Βραδύπνοια, ταχύπνοια __________________________________________
 Αλλαγές στο βάθος της αναπνοής __________________________________
 Συγχρονισμένη αναλογία, παρατεταμένη εκπνευστική φάση, αναπνοή με σουφρωμένα
χείλια _____________________________________________
 Χρήση των επικουρικών αναπνευστικών μυών για την αναπνοή
______________________________________________________________
 Αλλαγές στην έκπτυξη του θώρακα [παράδοξος τύπος αναπνοής]
______________________________________________________________
 Έντονη ρινική απόφραξη [ρουθούνισμα] ____________________________
 Αύξηση της πρόσθιο-οπίσθιας διαμέτρου του θώρακα
______________________________________________________________
82
Γ. ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΚΒΑΣΕΩΝ ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΚΑΤΆΣΤΑΣΗ:
ΑΕΡΙΣΜΟΣ
Προηγούμενη Βαθμολόγηση κλίμακας εκβάσεων: .............................................................................
Βαθμολόγηση με 1: σοβαρή απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 2: ουσιώδης απόκλιση από τα φυσιολογικά
όρια, 3: μέτρια απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 4: ήπια απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 5: καμία
απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, ΜΕ: μη εφαρμόσιμο)
Αρχική βαθμολογία: .................................... Τελική βαθμολογία: ………………………
1 2 3 4 5 ΜΕ
Αναπνευστική συχνότητα
Αναπνευστικός ρυθμός
Βάθος εισπνοής
Παθολογικοί αναπνευστικοί
ήχοι
Κορεσμός αιμοσφαιρίνης σε Ο2
μη
ουσιώδης μέτρια ήπια καμία
Δείκτες σοβαρή 1
2 3 4 5
εφαρμόσιμο
ΜΕ
Χρήση επικουρικών
αναπνευστικών μυών
Αναπνοή με σουφρωμένα χείλη
Κυάνωση
Δύσπνοια κατά την ανάπαυση
Δύσπνοια μετά από ήπια
άσκηση
Ανησυχία
Υπνηλία
Εφίδρωση
Διανοητική διαταραχή
Παραγωγή πτυέλων
Ατελεκτασία
Διαταραγμένη εκπνοή
Λαχάνιασμα
Αγωνιώδεις εφιδρώσεις
Πληκτροδακτυλία
Ρινική απόφραξη
(ρουθούνισμα)
Πυρετός
Βήχας
μερικές μη
1 2 4 5
3 ΜΕ
Εκφράζει λεκτικά την
αντίληψη των αιτιολογικών
Εισάγει τις απαραίτητες
αλλαγές στον τρόπο ζωής
Επιδεικνύει την κατάλληλη
συμπεριφορά αντιμετώπισης
83
Δ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ / ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ:
Τοποθέτηση σε κατάλληλη θέση: ΝΑΙ  ΟΧΙ ..................................................................
Συνεργασία στο διαγνωστικό έλεγχο: ...................................................................................
Χορήγηση οξυγόνου (lt/ώρα): ................................................................................................
Χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής (ιατρική οδηγία): ........................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................
Επείγουσα διασωλήνωση: ΝΑΙ  ΟΧΙ 
...............................................................................................................................................
...............................................................................................................................................

 Ιστοσελίδες
 Έντυπα
 Φυλλάδια
Εκπαίδευση
Προγραμματισμός ασκήσεων / μέσα προφύλαξης: ..................................................................
Χρήση βοηθημάτων / συσκευών (ποιες): .................................................................................
Ενημέρωση και προγραμματισμός για το κατάλληλο χρονοδιάγραμμα παρακολούθησης 
Παραπομπή σε ιατρείο διακοπής καπνίσματος: .......................................................................
84
Β 7: Πρωτόκολλο που αφορά στη Διαταραγμένη Ακεραιότητα του Δέρματος
(Impaired Skin Integrity)
Α.ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΔΙΑΤΑΡΑΓΜΕΝΗ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΔΕΡΜΑΤΟΣ
Ορισμός: διαταραγμένη επιδερμίδα και / ή δέρμα ή λύση της συνέχειας του χορίου ή και της
επιδερμίδας ή παρουσία παραγόντων κινδύνου για ανάπτυξη ελκών, εκδορών.
Σχετιζόμενοι Παράγοντες:
 Μεταβολές κυκλοφορίας, μεταβολισμού
 Υπερθερμία ή υποθερμία
 Υγρασία
 Μεταβολές ελαστικότητας δέρματος
 Διαταραχές θρέψης
 Αναιμία
 Ερεθιστικοί παράγοντες (χημικοί, θερμικοί, μηχανικοί, ακτινοβολία)
 Πίεση
 Κλινοστατισμός, ακινησία
 Ακράτεια
 Διαταραχές κινητικότητας και αισθητηριακής λειτουργίας
 Αναπτυξιακοί παράγοντες
 Ψυχολογικοί παράγοντες
 Κνησμός, πόνος, αιμωδίες στην προσβεβλημένη/περιβάλλουσα περιοχή.
 Λύση της ακεραιότητας του δέρματος (διαταραχή στην επιδερμίδα ή και στο χόριο)
 Ερυθρότητα
 Έλκος
 Εκκρίσεις
 Νέκρωση
85
Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΆΣΕΙΣ:
Βαθμολόγηση απόκλισης από το φυσιολογικό εύρος με 1: Σοβαρό, 2: Σημαντικό, 3: Μέτριο, 4:
Ήπιο, 5: Απουσία-Φυσιολογικό, ΜΕ: Μη Εφαρμόσιμο
Αρχική βαθμολογία: .................................... Τελική βαθμολογία: .........................................
1 2 3 4 5 ΜΕ
Θερμοκρασία δέρματος
Αίσθηση
Ελαστικότητα
Υγρασία
Ιδρώτας
Υφή
Πάχος
Αιμάτωση
Ανάπτυξη τριχών
Ακεραιότητα δέρματος
μερικές μη
1 2 4 5
3 ΜΕ
Μη φυσιολογικό χρώμα
Αλλοιώσεις δέρματος
Αλλοιώσεις βλεννογόνων
Ουλώδης ιστός
Καρκίνος δέρματος
Αποφολίδωση δέρματος
Απολέπιση δέρματος
Ερύθημα
Λεύκανση
Νέκρωση
Σκληρία
Διατήρηση καλύτερης
δυνατή διατροφικής
κατάστασης και
σωματικής ευεξίας.
Συμμετοχή σε λήψη
προληπτικών μέτρων και
σε θεραπευτικό
πρόγραμμα.
Έκφραση λεκτικών
συναισθημάτων
αυξημένης
αυτοεκτίμησης και
ικανότητας διαχείρισης
της κατάστασης.
86
Γ.ΕΝΈΡΓΕΙΕΣ / ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αναγνώριση αιτιολογικών/ συμμετεχόντων

 Αναγνώριση υποκείμενης κατάστασης / παθολογίας (πχ εγκαύματα, τραυματισμός,
σακχαρώδης διαβήτης, ακμή, ψωρίαση, αλλεργική αντίδραση, χειρουργική τομή /
ακρωτηριασμός, μεταδοτικά νοσήματα κλπ).
 Αξιολόγηση αιμάτωσης και αισθητικότητας (νευρική βλάβη) της προσβληθείσας περιοχής.
Υπολογισμός του Σφυροβραχιόνιου δείκτη για την εκτίμηση της υπάρχουσας / δυνητικής
διαταραχής της κυκλοφορίας του αίματος στα κάτω άκρα. Τιμές μικρότερες από 0,9 καθιστούν
αναγκαία την εντατικότερη παρακολούθηση / τις δραστικότερες προληπτικές παρεμβάσεις
(π.χ. αυστηρός έλεγχος της γλυκόζης αίματος και του σωματικού βάρους σε άτομα με
σακχαρώδη διαβήτη).
 Προσδιορισμός της διατροφικής κατάστασης και πιθανής καθυστερημένης επούλωσης ή
επιδείνωσης της ιστικής βλάβης, λόγω υποσιτισμού).
 Ανασκόπηση φαρμακευτικής / θεραπευτικής αγωγής (π.χ. λήψη κορτικοστεροειδών,
χημειοθεραπείας, ακτινοβολίας).
 Ανασκόπηση των εργαστηριακών ευρημάτων που σχετίζονται με τους αιτιολογικούς
παράγοντες (π.χ. εξετάσεις όπως αιμοσφαιρίνη/αιματοκρίτης, γλυκόζη αίματος, μικροβιακοί
παράγοντες [ιοί, μικρόβια, μύκητες] αλβουμίνη/ολικά λευκώματα). Τιμές αλβουμίνης
μικρότερες του 3.5 σχετίζονται με μειωμένη επούλωση τραυμάτων /αύξηση πιθανότητας
κατακλίσεων.
 Λήψη δειγμάτων από τραύματα με εκροή, όταν ενδείκνυται, για
καλλιέργεια/αντιβιόγραμμα/χρώση κατά Gram για τον καθορισμό της κατάλληλης θεραπείας.
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση της έκτασης της βλάβης

(Συμπλήρωση εντύπου Ταξινόμησης Έλκους)
 Λήψη ιστορικού της κατάστασης
 Παρατήρηση χρώματος, υφής και σπαργής δέρματος.
 Ψηλάφηση της δερματικής αλλοίωσης για αξιολόγηση του μεγέθους, του σχήματος, της
σύστασης, της υφής, της θερμοκρασίας και της υγρασίας.
 Καθορισμός βαθμού / βάθους τραύματος / βλάβης του δέρματος (πχ επιδερμίδα, χόριο, και / ή
υποκείμενοι ιστοί).
 Εκτίμηση μήκους, πλάτους και βάθους των ελκών / τραυμάτων.
 Έλεγχος παρακείμενου δέρματος για ερύθημα, σκλήρυνση, εκροή.
 Επισήμανση οσμών που αναδύονται από το δέρμα / την αλλοίωση / το τραύμα.
3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προσδιορισμός της επίδρασης της κατάστασης

 Επιβεβαίωση των στάσεων του ατόμου / σημαντικών άλλων σχετικά με την κατάσταση
(π.χ. πολιτισμικές άξιες, κοινωνικό στίγμα). Επισήμανση των λανθασμένων αντιλήψεων.
Αναγνωρίζονται ζητήματα που πρέπει να συμπεριληφθούν στο σχέδιο εκπαίδευσης και τις
πιθανές ανάγκες για παραπομπή.
87
 Πραγματοποίηση ψυχολογικής αξιολόγησης της συναισθηματικής κατάστασης του ατόμου,
όταν ενδείκνυται, επισημαίνοντας δυνητικά σεξουαλικά προβλήματα που προκύπτουν από
την παρούσα κατάσταση.
4ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Υποστήριξη του ατόμου για διόρθωση /

ελαχιστοποίηση της κατάστασης και προαγωγή της καλύτερης δυνατής επούλωσης
 Καθημερινή επισκόπηση δέρματος, περιγράφοντας τα χαρακτηριστικά του τραύματος /
αλλοίωσης και τις παρατηρούμενες αλλαγές.
 Περιοδική επαναμέτρηση του τραύματος και παρατήρηση για επιπλοκές (π.χ. φλεγμονή,
διάνοιξη) για την παρακολούθηση της επούλωσης.
 Διατήρηση καθαρής / στεγνής της περιοχής, προσεκτική τοποθέτηση των επιθεμάτων,
υποστήριξη της τομής (π.χ. χρήση steri-strips, στήριξη κατά το βήχα), πρόληψη λοιμώξεων,
έλεγχος της ακράτειας και διέγερση της κυκλοφορίας στις γύρω περιοχές για την υποστήριξη
της φυσιολογικής διαδικασίας επούλωσης.
 Συνεργασία σε χειρουργικό καθαρισμό /ενζυματική θεραπεία, όταν ενδείκνυται (π.χ. εγκαύματα,
σοβαρά έλκη κατακλίσεων) για την απομάκρυνση νεκρωμένου, επιμολυσμένου ή
φλεγμαίνοντας ιστού.
 Χρήση κατάλληλων επιθεμάτων, καλυμμάτων τραυμάτων, συσκευών παροχέτευσης, συσκευών
κενού τραύματος και υλικών προστασίας του δέρματος σε ανοικτά / συρρέοντα τραύματα και
στομίες για την προστασία του τραύματος και / η της περιβάλλουσας περιοχής.
 Εφαρμογή κατάλληλων επιθεμάτων (π.χ. αυτοκόλλητα ή μη, υδρόφιλα ή γέλης, ακρυλικά,
υδροπολυμερή) για την επούλωση του τραύματος και την καλύτερη κάλυψη των αναγκών του
ατόμου καθώς και του φροντιστή / της υπηρεσίας υγείας.
 Διατήρηση κατάλληλα ενυδατωμένου περιβάλλοντος σε συγκεκριμένα τραύματα, όταν
ενδείκνυται (π.χ. χρήση αδιάβροχων επιθεμάτων για διατήρηση ενός υγρού περιβάλλοντος για
προαγωγή του αυτολυτικού καθαρισμού του τραύματος).
 Περιορισμός / αποφυγή πλαστικών υλικών (π.χ. πλαστικά υποσέντονα). Άμεση απομάκρυνση
των υγρών / τσαλακωμένων σεντονιών. Η υγρασία ενισχύει τη λύση της συνέχειας του
δέρματος.
 Χρήση χάρτινου ή μη αυτοκόλλητου επιθέματος σε ευπαθή σημεία του δέρματος και
προσεκτική απομάκρυνση του όταν απαιτείται
 Χρήση μαλακών επιδέσμων, επιθεμάτων, γαζών ή οποιουδήποτε άλλου ανάλογου τύπου
επιθέματος αντί για την ταινία που χρησιμοποιείται για την σταθεροποίηση επιθεμάτων ή
καθετήρων παροχέτευσης.
 Εναλλαγή θέσεων του ατόμου σε τακτική βάση, με τη συμμετοχή του εξηγώντας τους λόγους
της μετακίνησης και λαμβάνοντας αποφάσεις για το χρόνο και τις θέσεις για την ενίσχυση της
κατανόησης και της συνεργασίας.
 Χρήση των κατάλληλων προστατευτικών συσκευών, όταν ενδείκνυται (π.χ. στρώματα αέρα /
νερού, επιθέματα με γέλη, μαξιλαράκι ζελατίνας) όταν ενδείκνυται για τον περιορισμό της
πίεσης / βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος στους προσβεβλημένους ιστούς.
 Ενθάρρυνση πρώιμης κινητοποίησης / βάδισης. Προάγεται η αιματική κυκλοφορία και
περιορίζονται οι κίνδυνοι που σχετίζονται με την ακινησία.
88
 Παροχή της καλύτερης δυνατής διατροφής, συμπεριλαμβανομένων των βιταμινών (π.χ. Α,C, D,
E) και αυξημένης λήψης πρωτεϊνών για την παροχή θετικού ισοζυγίου αζώτου που συμβάλλει
στην επούλωση του δέρματος / των ιστών και στη διατήρηση γενικής καλής υγείας.’
 Περιοδικός έλεγχος των εργαστηριακών εξετάσεων που σχετίζονται με την γενική ευεξία και
την κατάσταση του συγκεκριμένου προβλήματος.
 Συμβουλή από εξειδικευμένο επαγγελματία υγείας στη φροντίδα τραύματος / στομίας όταν
ενδείκνυται, για βοήθεια κατά την ανάπτυξη σχεδίου φροντίδας σε προβληματικά ή δυνητικά
σοβαρά τραύματα.
5ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή της ευεξίας (εκπαίδευση / παράγοντες

σχεδιασμού εξόδου):
 Αναγνώριση της σημαντικότητας του δέρματος και των μέτρων για τη διατήρηση της
φυσιολογικής του λειτουργίας. Το καλυπτήριο σύστημα είναι το μεγαλύτερο όργανο του
σώματος με πολλαπλές λειτουργίες.
 Συζήτηση της σημαντικότητας της πρώιμης ανίχνευσης των δερματικών μεταβολών και /η των
επιπλοκών.
 Ενίσχυση του ατόμου/σημαντικών άλλων στην κατανόηση και τη συμμόρφωση με το
θεραπευτικό σχήμα καθώς και την εφαρμογή του προγράμματος φροντίδας πρόληψης και
καθημερινής παρακολούθησης. Ενισχύει τη δέσμευση στο σχέδιο της φροντίδας,
βελτιστοποιώντας τις εκβάσεις.
 Αναθεώρηση των μέτρων πρόληψης διασποράς / επαναμόλυνσης από μεταδοτικά νοσήματα /
καταστάσεις.
 Επισήμανση της σημαντικότητας της άριστης εφαρμογής των ρούχων / υποδημάτων, της
χρήσης ειδικών βαμβακερών ελαστικών καλτσών για την πρόληψη οιδημάτων ή πάτων
υποδημάτων που μειώνουν την πίεση σε περιπτώσεις μειωμένης αισθητικότητας /
αιμάτωσης.
 Αναγνώριση μέτρων ασφαλείας κατά τη χρήση εξοπλισμού/συσκευών (π.χ. θερμοφόρες,
συσκευές στομιών, προστατευτικοί ιμάντες στήριξης).
 Ενθάρρυνση του ατόμου να εκφράζει λεκτικά αισθήματα και να συζητά πως / εάν η κατάσταση
επηρεάζει την αντίληψη εαυτού / την αυτοεκτίμηση του.
 Παροχή υποστήριξης στο άτομο να εμβαθύνει στα στάδια του θρήνου και τα αισθήματα που
σχετίζονται με τη συγκεκριμένη κατάσταση.
 Διευκόλυνση της ψυχολογικής υποστήριξης και αποδοχής του ατόμου με τη χρήση του
αγγίγματος, των εκφράσεων προσώπου και του τόνου φωνής.
 Υποστήριξη του ατόμου στην εκμάθηση των τεχνικών μείωσης άγχους και τεχνικών
εναλλακτικής θεραπείας για τον έλεγχο αισθήματος απόγνωσης και για την αντιμετώπιση
 Παραπομπή σε διαιτολόγο ή εξειδικευμένο εκπαιδευτή για διαβήτη, όταν χρειάζεται για τη
βελτίωση της επούλωσης και τον περιορισμό του κινδύνου υποτροπής των διαβητικών
ελκών.
89
Ackley, B.J., & Ladwig, G.B. (2008). Nursing diagnosis handbook: An evidence-based guide to planning
care (8th ed.). St. Louis: Mosby Elsevier.
El Dorado County Health Department: Public health-community nursing. 2008.
Lundy KS, Janes S, Hartman S. Opening the door to health care in the community. In Lundy KS, Janes S,
eds. Community Health Nursing: Caring for the Public's Health. 2nd ed. Sudbury, MA: Jones and
Bartlett; 2009.
Meadows P. Community health nursing. Am J Nurs. 2009;109(Suppl 1):19.
Παρεμβάσεις και Αιτιολογήσεις, 11η Αγγλική Έκδοση – 1η Ελληνική Έκδοση, Εκδόσεις Π. Χ.
Πασχαλίδης. Επιμέλεια του: Doenges M. E., Moorhouse M. F., Murr A., (2008), Nurse’ s pocket guide –
diagnoses, prioritized interventions and rationales, 11th edition, F. A. Davis Company Philadelphia.
Potter, P.A., & Perry, A.G.(2009). Fundamentals of nursing (7th ed). St. Louis: Mosby Elsevier.
Stanhope M, Lancaster J. Public Health Nursing: Population-Centered Health Care in the Community. 7th
ed. St. Louis, MO: Mosby; 2008.
University of Iowa, (2000), Nursing outcomes classification (NOC), available
in:http://www.nursing.uiowa.edu/excellence/nursing_knowledge/clinical_effectiveness/noc.htm, accessed
at 09/12/2012.
09/12/2012.
Gordon M. Manual of Nursing Diagnosis. 12th ed. Jones and Bartlett publishers 2010.
de Souza Teixeira CR, Becker TA, Citro R, Zanetti ML, Landim CA. Validation of nursing interventions in
people with diabetes mellitus. Rev Esc Enferm USP. 2011 Mar;45(1):173-9.
Carpenito-Moyet LJ.Nursing diagnosis. Application to clinical practice. Lippincott Williams and
Wilkins.11th ed. 2006.
90
(αποτελούν προτεινόμενα σχέδια –στο πλαίσιο της παρούσας πράξης- προς το Υπουργείο Υγείας
για εφαρμογή)
ΥΠΕ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΓΕΝΝΗΣΗΣ: .............................. .............................................................
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Αλλεργίες/ευαισθησία (φάρμακα, τροφές, περιβάλλον, λάτεξ): .................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
Τύπος αντίδρασης: ...................................................................................................................................................................................
Έκθεση σε λοιμώδη νοσήματα (π.χ. ιλαρά, γρίπη, επιπεφυκίτιδα): ............................................................................................................
Έκθεση σε μόλυνση περιβάλλοντος, τοξίνες, δηλητήρια/εντομοκτόνα, ακτινοβολία (περιγραφή αντιδράσεων): .....................................
...............................................................................................................................................................................................................
Γεωγραφικές περιοχές που έζησε/επισκέφθηκε: ..........................................................................................................................................
Ιστορικό εμβολιασμών: Τέτανου: ..................................................... Πνευμονίας: .....................................................................................
Γρίπης: ........................................................................................ MMR (τριπλούν: τέτανος, ιλαρά, ερυθρά): ......................................
Πολυμυελίτιδας: ...................................Ηπατίτιδας: ................................................ HPV (ιός κονδυλωμάτων): ..................................
Διαταραχή/καταστολή ανοσοποιητικού συστήματος (κατάλογος αιτιών): .................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
Ιστορικό σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων (ημερομηνία/τύπος): ...................................................................................................
Έλεγχος: .................................................................................................................................................................................................
Συμπεριφορές υψηλού κινδύνου:.................................................................................................................................................................
Μετάγγιση αίματος/αριθμός: ........................................................... Ημερομηνία: ....................................................................................
Αντίδραση (περιγράψτε): .......................................................................................................................................................................
Τακτική Χρήση: Ζώνης ασφαλείας στο αυτοκίνητο: ..................................................... Κράνους ποδηλάτου/μηχανής: .............................
Άλλων μέσων ασφαλείας: ................................................................................................................................................................
Θέματα Υγιεινής και Ασφάλειας εργασίας (περιγράψτε): ...........................................................................................................................
Παρούσα εργασία: .................................................................................................................................................................................
Βαθμολόγηση/ρυθμός εργασιακών συνθηκών (π.χ. ασφάλεια, θόρυβος, θέρμανση, ύδρευση, εξαερισμός): .......................................
...............................................................................................................................................................................................................
Ιστορικό τραυματισμών από ατύχημα: ........................................................................................................................................................
Κατάγματα/εξαρθρήματα: ...........................................................................................................................................................................
Αρθρίτιδα/αστάθεια συνδέσμων: .................................................................................................................................................................
Προβλήματα ΟΜΣΣ:..............................................................................................................................................................................
Προβλήματα δέρματος (π.χ. εξανθήματα, λύσεις συνέχειας δέρματος, σπίλοι, ογκίδια μαστών, διόγκωση λεμφαδένων) /
περιγράψτε: ............................................................................................................................................................................................
Καθυστερημένη επούλωση/περιγράψτε: .....................................................................................................................................................
Γνωσιακοί περιορισμοί (π.χ. αποπροσανατολισμός, σύγχυση): ..................................................................................................................
Αισθητηριακοί περιορισμοί (διαταραγμένη όραση/ακοή, αναγνώριση ζέστης/κρύου, γεύση, όσφρηση, αφή): .........................................
...............................................................................................................................................................................................................
Προθέσεις: ........................................................................................ Βοηθήματα βάδισης: ........................................................................
Βία (επεισόδια ή τάση): ...............................................................................................................................................................................

91
Θερμοκρασία σώματος/οδός μέτρησης (π.χ. από το στόμα, ορθό, αυτί): ....................................................................................................
Ακεραιότητα δέρματος [π.χ. ουλές, εξανθήματα, σχάσεις, έλκη, μώλωπες, φυσαλίδες, εγκαύματα (βαθμός/%),
εκροή]/σημειώστε εντόπιση στο διάγραμμα: .........................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
Μυοσκελετικό: Γενική μυική ισχύς: ................................... Μυικός τόνος: ................................................................................................
Βηματισμός:........................................................................ Εύρος κινήσεων (ROM): ...............................................................................
Παραισθησία/παράλυση: .............................................................................................................................................................................
Αποτελέσματα ελέγχου (π.χ. καλλιέργειες, λειτουργίας ανοσοποιητικού, φυματίωσης, ηπατίτιδας): ........................................................
...............................................................................................................................................................................................................
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ –
ΑΝΑΠΑΥΣΗ
Επάγγελμα: ..................................................................................................................................................................................................
Ικανότητα συμμετοχής σε συνήθεις δραστηριότητες-χόμπυ: ......................................................................................................................
Ελεύθερος χρόνος/ψυχαγωγικές δραστηριότητες: .................................................................................................................................
Δυνατότητα βάδισης: ........................................................................ Τρόπος βάδισης (περιγράψτε): .........................................................
Επίπεδο Δραστηριότητας (από καθιστική έως πολύ δραστήρια ζωή): ........................................................................................................
Καθημερινή άσκηση/είδος: ....................................................................................................................................................................
Μυικός όγκος/τόνος/δύναμη (π.χ. επίπεδο φυσιολογικό, αυξημένο, μειωμένο): .......................................................................................
Ιστορικό προβλημάτων/περιορισμών από κάποιες καταστάσεις (πχ ακινησία, αδυναμία μετακίνησης, εξασθένηση,
δύσπνοια): ..............................................................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
Συναισθήματα (π.χ. εξουθένωση, νευρικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, δυσαρέσκεια): .........................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
Παράγοντες ανάπτυξης (π.χ. καθυστέρηση/ηλικία): ...................................................................................................................................
Ύπνος: Ώρες: ..............................Ενδιάμεσος ύπνος (υπνάκος): ................................. ..............................................................................
Αϋπνία:...................................Που σχετίζεται με: .................................................. Δυσκολία να αποκοιμηθεί: ..................................
Δυσκολία να παραμείνει κοιμισμένος: ........................................................ Αίσθημα Ξεκούρασης μετά τον ύπνο: ...................................
Υπερβολική αδυναμία: .........................................................................................................................................................................
Συνήθειες προετοιμασίας για ύπνο: .............................................................................................................................................................
Τεχνικές χαλάρωσης: ...................................................................................................................................................................................
Ύπνος με περισσότερα από ένα μαξιλάρια:.................................................................................................................................................
Χρήση οξυγόνου:.......................................Πότε χρησιμοποιείται: ............................... ..............................................................................
Φάρμακα ή φυτικά σκευάσματα που βοηθούν/επηρεάζουν τον ύπνο: .......................................................................................................

Παρατηρούμενη αντίδραση στη δραστηριότητα: Καρδιακή συχνότητα: ......................................................................................................
Καρδιακός ρυθμός (ρυθμικός/άρρυθμος): .................................... Αρτηριακή Πίεση: ............................................................................
Ρυθμός αναπνοών: ........................................................................ Κορεσμός Αιμοσφαιρίνης με Ο2: ......................................................
Διανοητική κατάσταση (π.χ. γνωστική διαταραχή, απόσυρση/λήθαργος): ...............................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
Μυικός όγκος/τόνος:......................................................................... ..........................................................................................................
Στάση σώματος (φυσιολογική, παθολογική κύρτωση σπονδυλικής στήλης): .......................................................................................
Τρόμος (εντόπιση): .............................Εύρος κίνησης: .........................................................................................................................
Ισχύς: ....................................................................... Παραμόρφωση: ..................................................................................................
Χρήση βοηθημάτων κίνησης (περιγράψτε): ................................................................................................................................................

Συνήθης δίαιτα (τύπος): ...............................................................................................................................................................................
Θερμίδες/υδατάνθρακες/πρωτεΐνες/λίπος πρόσληψη – g/ημέρα: ................................................................................................................
Αριθμός γευμάτων καθημερινά: ............................................................................................................................................................
Ενδιάμεσα μικρά γεύματα (αριθμός/ώρα κατανάλωσης): .....................................................................................................................
Διατροφικές συνήθειες /Περιεχόμενο: Πρωινό: .................................... Γεύμα: .......................... Δείπνο: ..........................................
Ενδιάμεσα μικρά γεύματα: .....................................................................................................................................................................
Λήψη Τελευταίου γεύματος/περιεχόμενο:...................................................................................................................................................
92
Προτιμήσεις φαγητού: .................................................................................................................................................................................
Τροφικές Αλλεργίες/Δυσανεξία: .................................................................................................................................................................
Πολιτισμικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις για την προετοιμασία τροφής/απαγορεύσεις: ..........................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
Συνήθης όρεξη: .................................................. Μεταβολές στην όρεξη: ...................................................................................................
Σύνηθες βάρος: ....................... Μη αναμενόμενη/ανεπιθύμητη απώλεια ή αύξηση βάρους:......................................................................
Ναυτία/έμετος: ......................... (που σχετίζεται με) ....................................................................................................................................
Οπισθοστερνικό αίσθημα καύσου, δυσπεψία: ................................ (που σχετίζεται με): ......................................................................
(που ανακουφίζεται από): ........................................................................................................................................................................
Προβλήματα μάσησης/κατάποσης: .............................................................................................................................................................
Παρουσία αντανακλαστικού εμέτου/κατάποσης: ..................................................................................................................................
Τραύμα/Χειρουργική επέμβαση προσώπου: ..........................................................................................................................................
Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο/άλλα νευρολογικά ελλείμματα: ........................................................................................................
Δόντια: Φυσιολογικά: ....................................................................... Οδοντοστοιχίες (ολικές/μερικές): ....................................................
Απώλεια/απουσία οδόντων/κακή οδοντιατρική φροντίδα: ....................................................................................................................
Έλκη στόματος/ούλων: ..........................................................................................................................................................................
Σακχαρώδης Διαβήτης: ............................. Ρυθμίζεται με δίαιτα/χάπια/ινσουλίνη: ....................................................................................
Βιταμίνες/συμπληρώματα διατροφής: .........................................................................................................................................................
Φαρμακευτική αγωγή/Φυτικά σκευάσματα: ................................................................................................................................................

Βάρος: .......................... Ύψος: ................ Σωματότυπος:....................................................... % Λίπος στο σώμα: ..................................
Σπαργή δέρματος (π.χ. φυσιολογική, ελαττωμένη): ....................................................................................................................................
Βλενογόννοι (ενυδατωμένοι/αφυδατωμένοι): ........................................................................................................................................
Οίδημα: Γενικευμένο: ................................ Στάσης: ..................................................... Άκρου ποδός/σφυρών: .........................................
Περικογχικό: ........................................ Κοιλιακό/ασκίτης: ...................................................................................................................
Διάταση σφαγίτιδας: ....................................................................................................................................................................................
Αναπνευστικοί ήχοι (ακρόαση)/εντόπιση: Ένταση: ....................................................................................................................................
Υγροί ρόγχοι: .............................................................................. Ξηροί ρόγχοι: ....................................................................................
Κατάσταση οδόντων/ούλων: ........................................................................................................................................................................
Κατάσταση: Γλώσσας: ...................................................................... Στοματικoύ βλεννογόνου: .................................................................
Κοιλία: εντερικοί ήχοι (τεταρτημόριο εντόπιση/τύπος): .............................................................................................................................
Κήλη/μάζες: ...........................................................................................................................................................................................
Γενική Ούρων ή Chemstix: ................................................. Γλυκόζη ορού (με ανακλασίμετρο): ...............................................................
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Ικανότητα διεκπεραίωσης καθημερινών δραστηριοτήτων διαβίωσης: Ανεξάρτητος/εξαρτημένος (επίπεδο 1 = ανεξάρτητος έως
4 = πλήρως εξαρτημένος): .........................................................................................................................................................................................
Κινητικότητα: ................... Ανάγκη για βοήθεια (περιγράψτε): ...................................................................................................................
Η βοήθεια παρέχεται από: ......................................................................................................................................................................
Απαιτούμενος εξοπλισμός/προθέσεις: ...................................................................................................................................................
Σίτιση: ............................... Βοήθεια στην προετοιμασία φαγητού: ..............................................................................................................
Βοήθεια στη χρήση μαχαιροπήρουνων: ...............................................................................................................................................
Ατομική Υγιεινή: .............. Προμήθεια υλικών ατομικής υγιεινής:..............................................................................................................
Πλύσιμο ολόκληρου ή τμημάτων σώματος: ..........................................................................................................................................
Ικανότητα ρύθμισης θερμοκρασίας νερού για μπάνιο: ..........................................................................................................................
Είσοδος/έξοδος από μπανιέρα χωρίς βοήθεια: .......................................................................................................................................
Συνήθης ώρα ατομικής φροντίδας/μπάνιου: ..........................................................................................................................................
Ντύσιμο: .......................... Ικανότητα επιλογής ενδυμάτων & ντυσίματος: ................................................................................................
Χρειάζεται βοήθεια για (περιγράψτε): ...................................................................................................................................................
Χρήση τουαλέτας: ............ Ικανότητα πρόσβασης στην τουαλέτα ή σε ειδική καρέκλα χωρίς βοήθεια: ....................................................
Χρειάζεται βοήθεια για (περιγράψτε): .................................................................................................................................................

Γενική εμφάνιση: Τρόπος ντυσίματος: ........................................................................................................................................................
Περιποίηση προσώπου/προσωπικές συνήθειες: .....................................................................................................................................
93
Κατάσταση μαλλιών/τριχωτού κεφαλής .......................................................... Οσμή σώματος: ..........................................................
Παρουσία ζωυφίων (π.χ. ψείρες, κοριοί): ..............................................................................................................................................
ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Ιστορικό/θεραπεία για (ημερομηνία): Υψηλή αρτηριακή πίεση: .......
Κρανιοεγκεφαλική κάκωση: ....................................................... Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο: ...................................................
Καρδιολογικά προβλήματα/χειρουργική επέμβαση: ................... ..........................................................................................................
Αίσθημα παλμών:........................................................................ Λιποθυμικό επεισόδιο: .....................................................................
Βήχας/αιμόπτυση: ....................................................................... Πήγματα αίματος: ............................................................................
Αιμορραγική διάθεση/αιμορραγικά επεισόδια: ........................... Πόνος στα πόδια κατά τη δραστηριότητα:........................................
Άκρα: Μούδιασμα: ........................................ (εντόπιση):...........................................................................................................................
Μυρμήγκιασμα: ...................................... (εντόπιση):...........................................................................................................................
Αργή επούλωση/περιγράψτε:.......................................................................................................................................................................
Αλλαγές στη συχνότητα/ποσότητα ούρων:..................................................................................................................................................
Ιστορικό τραυματισμού σπονδυλικής στήλης/επεισόδια δυσαυτονομίας:...................................................................................................
Φαρμακευτική αγωγή/Φυτικά σκευάσματα: ................................................................................................................................................

Χρώμα (π.χ. ωχρό, κυανωτικό, ικτερικό, διάστικτο, ροδοκόκκινο): Δέρματος: ..........................................................................................
Βλεννογόνων:.............................................................................. Χειλέων: ..........................................................................................
Κοίτης νυχιών: ............................................................................ Επιπεφυκότων: .................................................................................
Σκληρού χιτώνα οφθαλμών: ..................................................................................................................................................................
Ενυδάτωση δέρματος (π.χ. ξηρότητα, έντονη εφίδρωση): ..........................................................................................................................
ΑΠ: Κλινήρης: Δεξ.: ..................... Αρ.: ..................................Καθιστός: Δεξ.: ......................... Αρ.: ..................................................
Όρθιος: Δεξ.: ..................... Αρ.: ..................................Διαφορική πίεση: .................................................................................
Ακροαστικό χάσμα: ..........................................................................................................................................................................
Ψηλάφηση αρτηριακών σφύξεων (ένταση 1 – 4): Καρωτίδας: .....................................................................................................................
Κροταφικής: ........................................................ Σφαγίτιδας: .........................................................................................................
Κερκιδικής:....................................... Μηριαίας: .................................................. Ιγνυακής:............................................................
Οπίσθιας κνημιαίας: .............................................................. Ραχιαία άκρου ποδός: ......................................................................
Ψηλάφηση Καρδιακών: Ώσεων: ............................................... Pοίζων:.............................................................................................
Ακρόαση Καρδιακών ήχων: .... Συχνότητα: ........................................................... Ρυθμός:.......................................................................
Ποιότητα: .................................................................................... Ήχος τριβής Περικαρδίου: ..............................................................
Φύσημα (περιγράψτε εντόπιση/ήχους): .................................................................................................................................................
Αρτηριοφλεβώδης επικοινωνία (εντόπιση): ................................................................................................................................................
Διάταση σφαγίτιδας: ....................................................................................................................................................................................
Αναπνευστικοί ήχοι (εντόπιση/περιγράψτε): ...............................................................................................................................................
Άκρα: Θερμοκρασία:......................................................................... Χρώμα: ............................................................................................
Επαναπλήρωση τριχοειδών (ΦΤ: 1-3 sec): ............................................................................................................................................
Σημείο Homan: ........................................................................... Κιρσοί (εντόπιση): ...........................................................................
Ανωμαλίες ονύχων: ................................................................................................................................................................................
Οίδημα (εντόπιση/ένταση +1 έως +4):...................................................................................................................................................
Κατανομή/ποιότητα τριχών: ..................................................................................................................................................................
Τροφικές αλλοιώσεις δέρματος: ...........................................................................................................................................................
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ
Οικογενειακή κατάσταση (σημειώστε): ............................. Άγαμος/η:............................................................. Έγγαμος/η: ........................
Ζει με: ........................................................................... Διαζευγμένος/η: .......................................................Χήρος/α: ........................
Χρονική διάρκεια σχέσης: .......................................................... Αντίληψη για τη σχέση: ....................................................................
Ανησυχίες/άγχος: ...................................................................................................................................................................................
Οικογενειακός ρόλος: ............................................................................................................................................................................
Αριθμός/ηλικία παιδιών .........................................................................................................................................................................
Αντίληψη της σχέσης με τα μέλη της οικογένειας: ................................................................................................................................
Διευρυμένη οικογένεια: .................................................................... Άλλα άτομα που τον στηρίζουν: ......................................................
Εθνικοί/πολιτισμικοί δεσμοί: .......................................................................................................................................................................
94
Ισχύς εθνικής ταυτότητας: .......................................................... Διαμένει σε κοινότητα ομοεθνών: ....................................................
Αισθήματα (περιγράψτε): Απώλεια εμπιστοσύνης: .....................................................................................................................................
Απόρριψη: ............................................Δυστυχία: .................................................. Μοναξιά/απομόνωση: ...........................................
Προβλήματα που σχετίζονται με ασθένεια/κατάσταση: ..............................................................................................................................
Προβλήματα επικοινωνίας (π.χ. ομιλία, διαφορετική γλώσσα, εγκεφαλική βλάβη): ..................................................................................
Χρήση βοηθημάτων λόγου/επικοινωνίας (καταγράψτε): .......................................................................................................................
Ανάγκη διερμηνέως: ................................................................... Μητρική γλώσσα: .............................................................................
Οικογενειακό Δέντρο (διάγραμμα σε ξεχωριστή σελίδα)

Επικοινωνία/Λόγος: ....................... Σαφής: ...........................Χαώδης: ........................ Χαμηλού πνευματικού επιπέδου: .........................
Αφασικός: ..............................................................................Χρήση μη συνηθισμένου τρόπου ομιλίας/διαταραχή: .................................
Λαρυγγεκτομή: ............................................................................................................................................................................................
Λεκτική/μη λεκτική επικοινωνία με την οικογένεια/σημαντικούς άλλους: ................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
Τρόπος οικογενειακής αλληλεπίδρασης: .....................................................................................................................................................
...............................................................................................................................................................................................................
95
ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΕΛΚΩΝ
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
Επώνυμο: Όνομα: Πατρώνυμο:
Διάγνωση:
Ηλικία: Συνοδές παθήσεις:
Ημ/νία εισαγωγής: Ημ/νία εξόδου:
Έκβαση νόσου: Ίαση-βελτίωση: Στάσιμη: Επιδείνωση:
ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ ΣΤΑΔΙΟ ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΑΚΛΙΣΕΩΝ
Στ άδιο Ι: Παρατεταμένη ερυθρότητα μιας δερματικής
περιοχής μετά την ανακούφισή της από την πίεση.
Σημαντικοί δείκτες της εκτίμησης του δέρματος είναι η
εμφάνιση: θερμότητας, οιδήματος, σκληρότητας
(έλλειψη ελαστικότητας).
Στ άδιο ΙΙ: Λύση της συνέχειας της επιδερμίδας και του

δέρματος. Το έλκος είναι επιφανειακό και εμφανίζεται με
τη μορφή εκδοράς ή φυσαλίδας ή ως αβαθής κρατήρας.
Στ άδιο ΙΙΙ: Πλήρης καταστροφή του δέρματος που
επεκτείνεται έως τον υποδόριο και τον λιπώδη ιστό. Το
έλκος εμφανίζεται ως βαθύς κρατήρας με ή χωρίς
εκκρίσεις (εξίδρωμα). Επίσης μπορεί να περιέχει
νεκρωμένους ιστούς.
Στ άδιο IV: Πλήρης καταστροφή του δέρματος/

υποδόριου/λιπώδους ιστού, που επεκτείνεται έως τον
μυϊκό ιστό, τους τένοντες, τα οστά και τις αρθρώσεις. Το
έλκος εμφανίζεται ως βαθύς κρατήρας με ή χωρίς
εκκρίσεις (εξίδρωμα). Επίσης μπορεί να περιέχει
νεκρωμένους ιστούς.
ΕΙΚΟΝΑ ΚΑΤΑΚΛΙΣΗΣ
Κυκλώστ ε αναλόγως (Ν = Ναι, Ο = Όχι)
ΝΕΚΡΩΜΕΝΟΙ ΙΣΤΟΙ Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
Αποδυναμωμένοι κίτρινοι ιστοί Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
Εσχάρα υγρή Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
Εσχάρα στεγνή Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
ΕΞΙΔΡΩΜΑ Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
Ορώδες Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
Οροαιματηρό Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
Πυώδες Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
ΟΣΜΗ Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
ΠΟΝΟΣ Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
ΚΟΚΚΙΟΠΟΙΗΣΗ Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
ΕΠΙΘΗΛΙΟΠΟΙΗΣΗ Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΕΡΜΑ: Στεγνό Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
Υγρό Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
Οιδηματώδες Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
Ερυθρό Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
Αιμάτωμα Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
Σκληρό Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο Ν Ο
ΥΠΟΓΡΑΦΗ
96
ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Ημ/νία ΤΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΥΠΟΓΡΑΦΗ
ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
Ημ/νία ΔΙΑΙΤΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Ημ/νία
Ht
Hb
Λευκά αιμοσφ.
Αιμοπετάλια
PT
PTT
Σάκχαρο
Ουρία
Κρεατινίνη
Λευκώματα
Λευκωματίνη
(υπογραφή)
97
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ (ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ - Τ.Κ. - ΠΟΛΗ - ΤΗΛ. - FAX)
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑΚΛΙΣΗ
(Με την Κλίμακα Norton)
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
Επώνυμο: Όνομα: Πατρώνυμο:
Διάγνωση:
Ηλικία: Συνοδές παθήσεις:
Ημ/νία εισαγωγής: Ημ/νία εξόδου:
Έκβαση νόσου: Ίαση-βελτίωση: Στάσιμη: Επιδείνωση:
ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΒΑΘΜΟΙ

Καλή 4
Μέτρια 3
Κακή 2
Πολύ κακή 1
ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Διαύγεια 4
Απάθεια 3
Σύγχυση 2
Κώμα 1
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Περιπατητικός 4
Περπατάει με βοήθεια 3
Κάθεται στην καρέκλα 2
Κατακεκλιμένος 1
ΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ
Πλήρης 4
Ελαφρά περιορισμένη 3
Πολύ περιορισμένη 2
Ακινησία 1
ΑΚΡΑΤΕΙΑ
Απούσα / Καθετήρας 4
Ακράτεια ούρων 3
Ακράτεια κοπράνων 2
Ακράτεια ούρων και κοπράνων 1
ΟΡΕΞΗ ΓΙΑ ΦΑΓΗΤΟ
Φυσιολογική 4
Μικρή 3
Ρινογαστρικός καθετήρας / Υγρά 2
Τίποτε από το στόμα / Ανορεξία 1
ΣΩΜΑΤΙΚΟ ΒΑΡΟΣ
Φυσιολογικό 4
Παχυσαρκία 3
Καχεξία 2
Οίδημα 1
SCORE
ΥΠΟΓΡΑΦΗ
ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: Score < 19 Ö Ασθενής υψηλού κινδύνου για ανάπτυξη κατακλίσεων.

Score > 19 Ö Επανεκτίμηση του ασθενούς με την κλίμακα Norton ανά τριήμερο.
Πηγή: ΥΥΚΑ (2005)
98
Διαταραγμένη Ακεραιότητα Δέρματος που σχετίζεται με:

 Μεταβολές κυκλοφορίας, μεταβολισμού _______________________________
 Υπερθερμία ή υποθερμία ___________________________________________
 Υγρασία ________________________________________________________
 Μεταβολές ελαστικότητας δέρματος __________________________________
 Διαταραχές θρέψης ________________________________________________
 Αναιμία _________________________________________________________
 Ερεθιστικοί παράγοντες (χημικοί, θερμικοί, μηχανικοί, ακτινοβολία)
________________________________________________________________
 Πίεση _________________________________________________________
 Κλινοστατισμός, ακινησία _________________________________________
 Ακράτεια _______________________________________________________
 Διαταραχές κινητικότητας και αισθητηριακής λειτουργίας
_________________________________________________________________
 Αναπτυξιακοί παράγοντες __________________________________________
 Ψυχολογικοί παράγοντες ___________________________________________
Όπως φαίνεται από:

 Κνησμός ________________________________________________________
 Πόνος __________________________________________________________
 Αιμωδίες στην προσβεβλημένη/περιβάλλουσα περιοχή. ___________________
 Λύση της ακεραιότητας του δέρματος (διαταραχή στην επιδερμίδα ή και στο χόριο)
___________________________________________________________
 Ερυθρότητα ______________________________________________________
 Έλκος ___________________________________________________________
 Εκκρίσεις ________________________________________________________
 Νέκρωση _________________________________________________________
99
Προηγούμενη Βαθμολόγηση κλίμακας εκβάσεων: .............................................................................

Βαθμολόγηση με 1: σοβαρή απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 2: ουσιώδης απόκλιση από τα φυσιολογικά
όρια, 3: μέτρια απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 4: ήπια απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, 5: καμία
απόκλιση από τα φυσιολογικά όρια, ΜΕ: μη εφαρμόσιμο)
Αρχική βαθμολογία: .................................... Τελική βαθμολογία: ………………………
1 2 3 4 5 ΜΕ
Θερμοκρασία δέρματος
Αίσθηση
Ελαστικότητα
Υγρασία
Ιδρώτας
Υφή
Πάχος
Αιμάτωση
Ανάπτυξη τριχών
Ακεραιότητα δέρματος
μερικές μη
1 2 4 5
3 ΜΕ
Μη φυσιολογικό χρώμα
Αλλοιώσεις δέρματος
Αλλοιώσεις βλεννογόνων
Ουλώδης ιστός
Καρκίνος δέρματος
Αποφολίδωση δέρματος
Απολέπιση δέρματος
Ερύθημα
Λεύκανση
Νέκρωση
Σκληρία
Διατήρηση καλύτερης
δυνατή διατροφικής
κατάστασης και
σωματικής ευεξίας.
Συμμετοχή σε λήψη
προληπτικών μέτρων και
σε θεραπευτικό
πρόγραμμα.
Έκφραση λεκτικών
συναισθημάτων
αυξημένης
αυτοεκτίμησης και
ικανότητας διαχείρισης
100
Δ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ -ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Διατήρηση καθαρής / στεγνής της περιοχής, τοποθέτηση των ανάλογων επιθεμάτων,

υποστήριξη της τομής, πρόληψη λοιμώξεων, έλεγχος της ακράτειας και διέγερση της
κυκλοφορίας στις γύρω περιοχές.
Συνεργασία σε χειρουργικό καθαρισμό / ενζυματική θεραπεία, όταν ενδείκνυται.
Διατήρηση κατάλληλα ενυδατωμένου περιβάλλοντος σε συγκεκριμένα τραύματα, όταν
ενδείκνυται.
Περιορισμός / αποφυγή πλαστικών υλικών. Άμεση απομάκρυνση των υγρών /
τσαλακωμένων σεντονιών.
Χρήση μαλακών επιδέσμων, επιθεμάτων, γαζών ή οποιουδήποτε άλλου ανάλογου τύπου
επιθέματος αντί για την ταινία που χρησιμοποιείται για την σταθεροποίηση επιθεμάτων ή
καθετήρων παροχέτευσης.
Εναλλαγή θέσεων του ατόμου σε τακτική βάση, με τη συμμετοχή του εξηγώντας τους λόγους
της μετακίνησης και λαμβάνοντας αποφάσεις για το χρόνο και τις θέσεις για την ενίσχυση
της κατανόησης και της συνεργασίας.
Χρήση των κατάλληλων προστατευτικών συσκευών, όταν ενδείκνυται όταν ενδείκνυται για
τον περιορισμό της πίεσης / βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος στους
προσβεβλημένους ιστούς.
Ενθάρρυνση πρώιμης κινητοποίησης/βάδισης.
Παροχή της καλύτερης δυνατής διατροφής, συμπεριλαμβανομένων των βιταμινών (π.χ. Α,C,
D, E) και αυξημένης λήψης πρωτεϊνών για την παροχή θετικού ισοζυγίου αζώτου που
συμβάλλει στην επούλωση του δέρματος/ των ιστών και στη διατήρηση γενικής καλής
υγείας.’
Εκπαίδευση και υποστήριξη ατόμου/ σημαντικών άλλων για τα εξής
Αναγνώριση της σημαντικότητας του δέρματος και των μέτρων για τη διατήρηση της
φυσιολογικής του λειτουργίας καθώς και της σημαντικότητας της πρώιμης ανίχνευσης
των δερματικών μεταβολών και / η των επιπλοκών.
Κατανόηση και συμμόρφωση με το θεραπευτικό σχήμα καθώς και εφαρμογή του
προγράμματος φροντίδας πρόληψης και καθημερινής παρακολούθησης.
Αναγνώριση μέτρων ασφαλείας κατά τη χρήση εξοπλισμού/συσκευών (π.χ. θερμοφόρες,
συσκευές στομιών, προστατευτικοί ιμάντες στήριξης).
Ψυχολογική στήριξη.
101
Β.8α: Πρωτόκολλο που αφορά σε Έλλειμμα Όγκου Υγρών
(Υπέρτονων ή υπότονων)
(Deficient Fluid Volume (hypertonic or hypotonic))
Α.ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΟΓΚΟΥ ΥΓΡΩΝ

(ΥΠΟΤΟΝΩΝ/ΥΠΕΡΤΟΝΩΝ)
Ορισμός: Μείωση υγρών στον ενδαγγειακό, ενδιάμεσο και/ή ενδοκυττάριο χώρο. Αναφέρεται σε
αφυδάτωση με μεταβολές στο επίπεδο του νατρίου.
Σχετιζόμενοι παράγοντες:
 Υπέρτονη αφυδάτωση: μη ελεγχόμενος σακχαρώδης / άποιος διαβήτης, αυξημένη πρόσληψη
υπέρτονων υγρών / ενδοφλέβιας θεραπείας, αδυναμία ανταπόκρισης στο αντανακλαστικό της
δίψας / ανεπαρκής συμπλήρωση ελεύθερου ύδατος (υψηλής ωσμωτικότητας, τύποι εντερικής
σίτισης), νεφρική ανεπάρκεια.
 Υπότονη αφυδάτωση: χρόνια νόσος / καχεξία, υπερβολική χρήση υπότονων ενδοφλέβιων
διαλυμάτων (π.χ. D/W5%), νεφρική ανεπάρκεια.
 Αναφορές κόπωσης, νευρικότητας, εξάντλησης.
 Δίψα
 Αυξημένη απέκκριση ούρων, αραιά ούρα (αρχικά) και / ή μειωμένη αποβολή / ολιγουρία.
 Μειωμένη πλήρωση φλεβών , υπόταση (θέσεως).
 Απώλεια βάρους .
 Αυξημένη συχνότητα σφυγμών, μειωμένος όγκος και πίεση σφυγμού, αυξημένη θερμοκρασία
σώματος.
 Μειωμένη σπαργή δέρματος / ξηρότητα δέρματος / βλεννογόνων.
 Αλλαγές στο διανοητικό επίπεδο, αλλαγές στο επίπεδο συνείδησης.
 Αιμοσυμπύκνωση, αλλαγή νατρίου ορού.
102
Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ:
Το άτομο:
Σοβαρό Διακυβεύεται Μέτριο Ήπιο Καθόλου ΜΕ
Δείκτες κίνδυνο αισθητά κίνδυνο κίνδυνο κίνδυνο
1 2 3 4 5
Αρτηριακή πίεση
Καρδιακός παλμός
Μέση αρτηριακή πίεση
Κεντρική φλεβική πίεση
Πίεση ενσφήνωσης
Περιφερικός σφυγμός
24 ωρο ισοζύγιο
προσλαμβανόμενων
αποβαλλόμενων υγρών
Σταθερό βάρος σώματος
Σπαργή δέρματος
Ενυδάτωση βλεννογόνων
Ηλεκτρολύτες
Αιματοκρίτης
Ειδικό βάρος ουρών
Σοβαρό Σημαντικό Μέτριο Ήπιο 4 Καθόλου ΜΕ
Δείκτες
1 2 3 5
Ορθοστατική υπόταση
Αναπνευστικοί ήχοι
Ασκίτης
Διάταση φλεβών
Περιφερικό οίδημα
Ξηροφθαλμία
Σύγχυση
Δίψα
Μυϊκές κράμπες
Ζάλη
μερικές μη
1 2 4 5
3 ΜΕ
Εκφράζει λεκτικά την
κατανόηση των
και του σκοπού λήψης
των θεραπευτικών
παρεμβάσεων και
φαρμάκων του.
Επιδεικνύει συμπεριφορές
παρακολούθησης και
διόρθωσης του
ελλείμματος, όπως
ενδείκνυται, όταν η
κατάσταση είναι χρόνια.
103
Γ. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ- ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ

 Καταγραφή πιθανών καταστάσεων/ διεργασιών που μπορεί να οδηγούν σε ελλείμματα: (α)
απώλεια υγρών (π.χ. διάρροια, έμετος, υπερβολική εφίδρωση, θερμοπληξία, διαβητική
κετοξέωση, εγκαύματα, άλλου είδους τραύματα με απώλεια υγρών, γαστρεντερική απόφραξη,
διουρητικά που οδηγούν σε απώλεια άλατος, ταχύπνοια, μηχανική υποστήριξη της αναπνοής,
παροχετεύσεις (β) περιορισμένη πρόσληψη (επώδυνος φάρυγγας / στοματική κοιλότητα,
εξαρτημένο από άλλους για σίτιση / ενυδάτωση άτομο, κατάσταση που απαγορεύει τη λήψη
από το στόμα οποιασδήποτε τροφής ή υγρού, (γ) μεταβολές υγρών (π.χ. ασκίτης, εκροές,
εγκαύματα, σήψη) και περιβαλλοντικοί παράγοντες (π.χ. απομόνωση, περιορισμοί, κακή
λειτουργία του συστήματος κλιματισμού, έκθεση σε υπερβολική θερμότητα).
 Καθορισμός επιπτώσεων της ηλικίας. Τα πολύ νέα και τα υπερβολικά ηλικιωμένα άτομα
επηρεάζονται ταχύτατα από το έλλειμμα του όγκου υγρών και είναι λιγότερο ικανά να
εκφράσουν αυτήν την ανάγκη. Για παράδειγμα οι ηλικιωμένοι συχνά έχουν μειωμένο
αντανακλαστικό δίψας και / ή μπορεί να είναι ενήμεροι για τις ανάγκες σε νερό. Τα βρέφη
/ μικρά παιδιά και όσοι δεν επικοινωνούν λεκτικά δεν μπορούν να περιγράψουν τη δίψα
τους.
 Εκτίμηση της διατροφικής κατάστασης, σημειώνοντας την τρέχουσα πρόσληψη, τις αλλαγές
του βάρους σώματος, τα προβλήματα με την πρόσληψη από το στόμα, τη χρήση
συμπληρωμάτων / σίτιση με ρινογαστρικό σωλήνα. Μέτρηση του υποδόριου λίπους/ μάζας
μυός.
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση του βαθμού ελλείμματος υγρών.

 Αξιολόγηση των ζωτικών σημείων συμπεριλαμβανομένης της θερμοκρασίας (συνήθως
αυξάνεται), των σφυγμών (μπορεί να αυξάνονται) και των αναπνοών. Σημείωση της έντασης
των περιφερικών σφύξεων.
 Μέτρηση της αρτηριακής πίεσης (πιθανά να είναι χαμηλή) με το άτομο να είναι ξαπλωμένο/
καθιστό/ όρθιο εφόσον είναι δυνατό και παρακολούθηση των παρεμβατικών αιμοδυναμικών
παραμέτρων, όπως ενδείκνυται (π.χ. κεντρική φλεβική πίεση, πίεση πνευμονικής αρτηρίας,
πίεση ενσφήνωσης πνευμονικών τριχοειδών).
 Καταγραφή παρουσίας οργανικών σημείων (π.χ. ξηροί βλεννογόνοι, μειωμένη σπαργή
δέρματος, καθυστερημένη επαναπλήρωση τριχοειδών).
 Καταγραφή αλλαγών στο σύνηθες επίπεδο συνείδησης/διανοητικής
κατάστασης/συμπεριφοράς/λειτουργικής ικανότητας (σύγχυση, πτώση, λήθαργος, ζάλη, κ.ά.).
Τα σημεία αυτά δείχνουν σημαντική αφυδάτωση που προκαλεί εγκεφαλική βλάβη και/ή
ηλεκτρολυτική διαταραχή.
 Παρατήρηση της διούρησης, του χρώματος και μέτρηση της ποσότητας και του ειδικού
βάρους των ούρων. Μέτρηση ή υπολογισμός των άλλων απωλειών υγρών (π.χ. απώλειες από
104
το γαστρεντερικό, από το αναπνευστικό, από τραύματα) για τον καλύτερο καθορισμό των
αναγκών αναπλήρωσης.
 Αξιολόγηση των εργαστηριακών δεδομένων (π.χ. αιματοκρίτη, αιμοσφαιρίνης, ηλεκτρολυτών,
ουρίας αίματος, κρεατινίνης, ολικών πρωτεϊνών, αλβουμίνης).

3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Διόρθωση/αναπλήρωση της απώλειας υγρών
 Συνεργασία στη θεραπεία των υποκείμενων καταστάσεων που προκαλούν ή συμβάλλουν στην
αφυδάτωση και στις ηλεκτρολυτικές διαταραχές.
 Χορήγηση υγρών και ηλεκτρολυτών, όπως ενδείκνυται. Τα χορηγούμενα για την αναπλήρωση
υγρά εξαρτώνται από τον τύπο της παρούσας αφυδάτωσης (π.χ. υπέρτονο / υπότονο) και το
βαθμό του ελλείμματος που καθορίζεται από την ηλικία, το βάρος, την παθολογική κατάσταση
που προκαλεί το έλλειμμα.
 Υπολογισμός των αναγκών αναπλήρωσης σε υγρά σε 24ωρη βάση και των οδών που θα
χρησιμοποιηθούν (π.χ. ενδοφλέβια, από του στόματος χορήγηση, εντερική σίτιση).
 Σημείωση των προτιμήσεων του ατόμου και παροχή πόσιμων υγρών και τροφών με υψηλή
περιεκτικότητα σε υγρά.
 Περιορισμός της προσλαμβανόμενης ποσότητας αλκοολούχων / καφεϊνούχων υγρών τα οποία
βοηθούν τη διούρηση.
 Παροχή θρεπτικής διατροφής, χορήγηση νερού με την εντερική σίτιση.
 Διατήρηση ακρίβειας των προσλαμβανόμενων και αποβαλλόμενων υγρών, υπολογισμός του
ισοζυγίου υγρών 24ώρου και μέτρηση του βάρους σώματος καθημερινά.

4ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή της άνεσης και της ασφάλειας
 Συχνή αλλαγή θέσεως.
 Χορήγηση λουτρού / μπάνιου χρησιμοποιώντας ήπια σαπούνι και φροντίδα δέρματος με
ενυδατικούς παράγοντες για τη διατήρηση της ακεραιότητας του δέρματος και την πρόληψη
της υπερβολικής ξηρότητας.
 Συχνή περιποίηση στοματικής κοιλότητας και οφθαλμών για την πρόληψη βλαβών από την
ξηρότητα.
 Παροχή μέτρων ασφάλειας όταν το άτομο είναι σε σύγχυση.
 Αναπλήρωση ηλεκτρολυτών σύμφωνα με τις οδηγίες.
 Χορήγηση ή διακοπή φαρμάκων όπως ενδείκνυται, όταν υπάρχει εξέλιξη της νόσου ή τα
φάρμακα προκαλούν αφυδάτωση.
5ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή της ευεξίας (εκπαίδευση / παράγοντες

σχεδιασμού εξόδου
 Ανασκόπηση των φαρμακευτικών σκευασμάτων και των αλληλεπιδράσεων / παρενεργειών.
 Σημείωση και διδασκαλία των σημείων και των συμπτωμάτων που δείχνουν τις ανάγκες για
άμεση / περαιτέρω εκτίμηση και επαναξιολόγηση της φροντίδας.
 Συζήτηση των σχετιζόμενων παραγόντων με την εμφάνιση του ελλείμματος ανάλογα με τις
ιδιαιτερότητες του ατόμου. Η έγκαιρη αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου μπορεί να
μειώσει την εμφάνιση και τη σοβαρότητα των επιπλοκών που σχετίζονται με την υπογκαιμία.
105
 Αναγνώριση και διδασκαλία των τρόπων κάλυψης των συγκεκριμένων διατροφικών αναγκών.
 Βοήθεια του ατόμου / σημαντικών άλλων εκμάθησης της μέτρησης των προσλαμβανόμενων /
αποβαλλόμενων υγρών.
 Αναγνώριση των ενεργειών (εφόσον υπάρχουν) που το άτομο πρέπει να κάνει για να
διορθώσει τις ελλείψεις.
106
Β 8β: Πρωτόκολλο που αφορά σε Έλλειμμα Όγκου Υγρών (Ισότονων)
(Deficient Fluid Volume (isotonic))
Α. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΟΓΚΟΥ ΥΓΡΩΝ (ΙΣΟΤΟΝΩΝ)
Ορισμός: Μείωση υγρών στον ενδαγγειακό, ενδιάμεσο και/ή ενδοκυττάριο χώρο. Αναφέρεται σε
αφυδάτωση, απώλεια ύδατος μόνον χωρίς μεταβολή στο επίπεδο του νατρίου.
Σχετιζόμενοι παράγοντες:
 Ενεργητική απώλεια όγκου υγρών (φυσιολογικοί οδοί, καθετήρες, διάρροια, εγκαύματα,
τραύματα, καρκίνος στην κοιλιακή χώρα, αιμορραγία, χρήση υπερωσμωτικών σκιαγραφικών
ουσιών, κ.ά.).
 Ανεπάρκεια των ρυθμιστικών μηχανισμών (π.χ. πυρετός, καταστροφή νεφρικών σωληναρίων,
κ.ά.).
 Δίψα
 Αδυναμία
 Μειωμένη απέκκριση ούρων (ολιγουρία), αυξημένη συμπύκνωση ούρων, αύξηση ειδικού
βάρους.
 Μειωμένη πλήρωση φλεβών, μειωμένος όγκος παλμού, μειωμένη ένταση σφυγμού.
 Αιφνίδια απώλεια βάρους (εκτός από τον τρίτο χώρο).
 Μειωμένη αρτηριακή πίεση, αυξημένη συχνότητα σφυγμών, αυξημένη θερμοκρασία σώματος.
 Μειωμένη σπαργή δέρματος/ξηρή και στεγνή γλώσσα, ξηρότητα δέρματος/ βλεννογόνων.
 Αλλαγές στο διανοητικό επίπεδο, αλλαγές στο επίπεδο συνείδησης.
 Αυξημένος αιματοκρίτης.
107
Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ:
Προηγούμενη Βαθμολόγηση κλίμακας εκβάσεων: ..........................................
Ήπιο
Σοβαρό Διακυβεύεται Μέτριο καθόλου
Δείκτες κίνδυνο 1 αισθητά 2 κίνδυνο 3
κίνδυνο
κίνδυνο 5
ΜΕ
4
Δείκτες Σοβαρό 1 Σημαντικό 2 Μέτριο 3 Ήπιο 4 Καθόλου 5 ΜΕ
Ασκίτης
Σύγχυση
Δίψα
Ζάλη
μερικές
Δείκτες Καθόλου 1 σπάνια 2
φορές 3
συχνά 4 Συνεχώς 5 ΜΕ
αφυδάτωσης
σχετίζονται με την αύξηση
απωλειών (θερμοπληξία,
διάρροιες, έμετοι)
λόγω αυξημένων απωλειών υγρών,
αφυδάτωσης.
108

 Καταγραφή πιθανών διαγνώσεων που μπορεί να οδηγούν σε έλλειμμα του όγκου των υγρών
(π.χ. διάρροια, ελκώδης κολίτιδα, εγκαύματα, κίρρωση ήπατος, καρκίνος στην κοιλιακή χώρα)
και άλλοι παράγοντες (π.χ. αιμορραγία/απώλειες από τραύματα/αρτηριοφλεβικές επικοινωνίες
ή συσκευές παροχέτευσης, αιμορραγία, στέρηση υγρών/περιορισμός υγρών, έμετος,
αιμοκάθαρση, μειωμένο επίπεδο επικοινωνίας, παρατεταμένη άσκηση, αύξηση του ρυθμού
μεταβολισμού από δευτερογενή επίδραση του πυρετού, θερμό/υγρό κλίμα, κατάχρηση
διουρητικών/καφεΐνης/αλκοόλ.
 Καθορισμός επιπτώσεων της ηλικίας. Οι ηλικιωμένοι βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο
λόγω της μειωμένης ανταπόκρισης και αποτελεσματικότητας των αντισταθμιστικών τους
μηχανισμών (π.χ. οι νεφροί είναι λιγότερο αποδοτικοί στη διατήρηση του νατρίου και του
νερού). Τα βρέφη /μικρά παιδιά έχουν σχετικά υψηλότερο ποσοστό (επί τοις εκατό) νερού
στο σώμα τους και είναι ευαίσθητα στην απώλεια του και λιγότερο ικανά στον
αυτοέλεγχο της πρόσληψης υγρών.
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση του βαθμού ελλείμματος υγρών.

 Υπολογισμός της απώλειας των υγρών από τραύμα / διαδικασίες και σημείωση των πιθανών μη
αντιληπτών οδών απώλειας υγρών.
 Αξιολόγηση των ζωτικών σημείων επισημαίνοντας τη χαμηλή αρτηριακή πίεση / σοβαρή
υπόταση, την ταχυκαρδία και το νηματοειδή περιφερικό σφυγμό.
 Καταγραφή των συμπτωμάτων και των σημείων που σχετίζονται με την αφυδάτωση (π.χ.
λίγα/αυξημένης πυκνότητας ουρά, έλλειψη δακρύων όταν κλαίει (βρέφος / παιδί), ξηροί -
κολλώδεις βλεννογόνοι, έλλειψη εφίδρωσης, καθυστερημένη επαναπλήρωση των τριχοειδών,
μειωμένη σπαργή δέρματος (μειωμένη ελαστικότητα), σύγχυση, υπνηλία / λήθαργος, μυϊκή
αδυναμία, ζάλη / κακή διάθεση, πονοκέφαλος).
 Σύγκριση του συνήθους και του παρόντος σωματικού βάρους.
 Μέτρηση της περιμέτρου της κοιλιάς όταν υπάρχει ασκίτης και όταν υπάρχουν υγρά στον τρίτο
χώρο. Αξιολόγηση της ύπαρξης περιφερικού οιδήματος.
 Αξιολόγηση των εργαστηριακών δεδομένων (π.χ. αιματοκρίτη/αιμοσφαιρίνης, ηλεκτρολυτών,
ολικών πρωτεΐνών, αλβουμίνης, ουρίας αίματος, κρεατινίνης).
3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Διόρθωση / αναπλήρωση της απώλειας υγρών.

 Διακοπή της απώλειας αίματος (π.χ. γαστρικές πλύσεις σε θερμοκρασία δωματίου ή με
φυσιολογικό όρο, χορήγηση φαρμάκων), προετοιμασία για χειρουργική παρέμβαση.
 Υπολογισμός των αναγκών αναπλήρωσης σε υγρά σε 24ωρη βάση και επιλογή των οδών που θα
χρησιμοποιηθούν. Προλαμβάνει μεγάλες διαταραχές του επιπέδου των υγρών.
 Καταγραφή των προτιμήσεων του ατόμου σε υγρά και τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε
υγρά.
109
 Τοποθέτηση υγρών σε προσβάσιμο για το άτομο σημείο και ενθάρρυνση της συχνής
πρόσληψης, όπως ενδείκνυται.
 Χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών, όπως ενδείκνυται. Αναπλήρωση με παράγωγα
αίματος/πλάσματος ανάλογα με τις οδηγίες.
 Έλεγχος της υγρασίας και της θερμοκρασίας του αέρα του περιβάλλοντος, εφόσον ενδείκνυται,
ιδιαίτερα όταν υπάρχουν μεγάλα εγκαύματα ή παρουσιάζεται αύξηση / ύφεση του πυρετού.
Μείωση των κλινοσκεπασμάτων/ ενδυμάτων, χλιαρό μπάνιο. Μείωση του υψηλού πυρετού και
αύξηση του μεταβολικού ρυθμού.
 Ακριβής καταγραφή των προσλαμβανόμενων και αποβαλλόμενων υγρών (ισοζυγίου υγρών)
και του σωματικού βάρους καθημερινά. Παρακολούθηση του ειδικού βάρους των ούρων.
 Καταγραφή των ζωτικών σημείων (ξαπλωμένος / καθιστός / όρθιος) και των επεμβατικών
αιμοδυναμικών παραμέτρων, όπως ενδείκνυται (π.χ. κεντρική φλεβική πίεση, πίεση
πνευμονικής αρτηρίας, πίεση ενσφήνωσης πνευμονικών τριχοειδών).
4ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή της άνεσης και της ασφάλειας

 Συχνή αλλαγή θέσεως.
 Χορήγηση λουτρού / μπάνιου μέρα παρά μέρα, κατάλληλη φροντίδα του δέρματος με
ενυδατικούς παράγοντες.
 Συχνή περιποίηση στοματικής κοιλότητας και οφθαλμών για την πρόληψη βλαβών από την
ξηρότητα.
 Συχνή αλλαγή επιθεμάτων / χρήση επικουρικών συσκευών, όπως ενδείκνυται για την
παροχέτευση των τραυμάτων για την προστασία του δέρματος και την παρακολούθηση των
απωλειών.
 Παροχή μέτρων ασφάλειας όταν το άτομο είναι σε σύγχυση.
 Χορήγηση φαρμάκων (π.χ. αντιεμετικά, αντιδιαρροϊκά για τον περιορισμό των γαστρικών /
εντερικών απωλειών, αντιπυρετικά για τη μείωση του πυρετού).
5ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή της ευεξίας (εκπαίδευση/ παράγοντες

σχεδιασμού εξόδου
 Ανασκόπηση των φαρμακευτικών σκευασμάτων και των αλληλεπιδράσεων / παρενεργειών.
 Σημείωση των σημείων και των συμπτωμάτων που δείχνουν τις ανάγκες για άμεση/περαιτέρω
εκτίμηση και επαναξιολόγηση της φροντίδας.
 Συζήτηση των σχετιζόμενων παραγόντων με την εμφάνιση / των τρόπων που το άτομο /
σημαντικοί άλλοι μπορούν να προλάβουν την αφυδάτωση, όπως ενδείκνυται.
 Βοήθεια του ατόμου / σημαντικών άλλων εκμάθησης της μέτρησης των προσλαμβανόμενων /
αποβαλλόμενων υγρών.
 Σύσταση περιορισμού της καφεΐνης και του αλκοόλ, όπως ενδείκνυται.
110
Ackley, B.J., & Ladwig, G.B. (2008). Nursing diagnosis handbook: An evidence-based guide to planning care (8th ed.).
St. Louis: Mosby Elsevier.
El Dorado County Health Department: Public health-community nursing.(2008).
Lundy, KS, Janes, S, Hartman, S. (2009). Opening the door to health care in the community. In Lundy KS, Janes S, eds.
Community Health Nursing: Caring for the Public's Health. 2nd ed. Sudbury, MA: Jones and Bartlett.
Meadows P. (2009). Community Ηealth Νursing. Am J Nurs. 109(Suppl 1):19.
Πατηράκη – Κουρμπάνη Ε. (2009). Οδηγός Ανάπτυξης Σχεδίου Νοσηλευτικής Φροντίδας Διαγνώσεις, Παρεμβάσεις
Doenges M. E., Moorhouse M. F., Murr A. (2008). Nurse’ s pocket guide – diagnoses, prioritized interventions and
rationales, 11th edition, F. A. Davis Company Philadelphia.
Potter, P.A., & Perry, A.G.(2009). Fundamentals of nursing (7 th ed). St. Louis: Mosby Elsevier.
Stanhope, M., Lancaster J.(2008). Public Health Nursing: Population-Centered Health Care in the Community. 7th ed.
St. Louis, MO: Mosby Εlsevier.
University of Iowa. (2000). Nursing outcomes classification (NOC), available
in:http://www.nursing.uiowa.edu/excellence/nursing_knowledge/clinical_effectiveness/noc.htm, accessed at
09/12/2012.
University of Iowa. (2008). Nursing Interventions Classification (NIC), available
in:http://www.nursing.uiowa.edu/excellence/nursing_knowledge/clinical effectiveness/nic.htm, accessed
09/12/2012.
Gordon M.(2010). Manual of Nursing Diagnosis. 12th ed. Jones and Bartlett publishers.
Carpenito-Moyet, L.J.(2006). Nursing diagnosis. Application to clinical practice. Lippincott Williams and Wilkins.11 th
ed.
Ackley, B.J., & Ladwig, G.B. (2008). Nursing diagnosis handbook: An evidence-based guide to planning care (8th ed.).
St. Louis: Mosby Elsevier.
El Dorado County Health Department: Public health-community nursing.(2008).
Lundy, KS, Janes, S, Hartman, S. (2009). Opening the door to health care in the community. In Lundy KS, Janes S, eds.
Community Health Nursing: Caring for the Public's Health. 2nd ed. Sudbury, MA: Jones and Bartlett.
Meadows P. (2009). Community Ηealth Νursing. Am J Nurs. 109(Suppl 1):19.
Πατηράκη – Κουρμπάνη Ε. (2009). Οδηγός Ανάπτυξης Σχεδίου Νοσηλευτικής Φροντίδας Διαγνώσεις, Παρεμβάσεις
Doenges M. E., Moorhouse M. F., Murr A. (2008). Nurse’ s pocket guide – diagnoses, prioritized interventions and
rationales, 11th edition, F. A. Davis Company Philadelphia.
Potter, P.A., & Perry, A.G.(2009). Fundamentals of nursing (7 th ed). St. Louis: Mosby Elsevier.
Stanhope, M., Lancaster J.(2008). Public Health Nursing: Population-Centered Health Care in the Community. 7th ed.
St. Louis, MO: Mosby Εlsevier.
University of Iowa. (2000). Nursing outcomes classification (NOC), available
in:http://www.nursing.uiowa.edu/excellence/nursing_knowledge/clinical_effectiveness/noc.htm, accessed at
09/12/2012.
University of Iowa. (2008). Nursing Interventions Classification (NIC), available
in:http://www.nursing.uiowa.edu/excellence/nursing_knowledge/clinical effectiveness/nic.htm, accessed
09/12/2012.
Gordon M.(2010). Manual of Nursing Diagnosis. 12th ed. Jones and Bartlett publishers.
Carpenito-Moyet, L.J.(2006). Nursing diagnosis. Application to clinical practice. Lippincott Williams and Wilkins.11th
ed.
111
ΥΠΕ


Συνήθης δίαιτα (τύπος):......................................................................................................................................................................................................
Θερμίδες / υδατάνθρακες / πρωτεΐνες / λίπος πρόσληψη – g / ημέρα: ...............................................................................................................................
Αριθμός γευμάτων καθημερινά: ...................................................................................................................................................................................
Ενδιάμεσα μικρά γεύματα (αριθμός/ώρα κατανάλωσης): ............................................................................................................................................
Διατροφικές συνήθειες / Περιεχόμενο: Πρωινό: ......................................... Γεύμα: .............................. Δείπνο:.................................................
Ενδιάμεσα μικρά γεύματα: ...........................................................................................................................................................................................
Λήψη Τελευταίου γεύματος / περιεχόμενο:........................................................................................................................................................................
Προτιμήσεις φαγητού: ........................................................................................................................................................................................................
Τροφικές Αλλεργίες / Δυσανεξία: ......................................................................................................................................................................................
Πολιτισμικές ή θρησκευτικές πεποιθήσεις για την προετοιμασία τροφής / απαγορεύσεις: ................................................................................................
.....................................................................................................................................................................................................................................
Συνήθης όρεξη:.......................................................... Μεταβολές στην όρεξη: ..................................................................................................................
Σύνηθες βάρος: .............................Μη αναμενόμενη/ανεπιθύμητη απώλεια ή αύξηση βάρους: .......................................................................................
Ναυτία / έμετος: ............................(που σχετίζεται με) ......................................................................................................................................................
Οπισθοστερνικό αίσθημα καύσου, δυσπεψία: ................................................ (που σχετίζεται με): ..............................................................................
(που ανακουφίζεται από): ...............................................................................................................................................................................................
Προβλήματα μάσησης / κατάποσης: ..................................................................................................................................................................................
Παρουσία αντανακλαστικού εμέτου / κατάποσης: .......................................................................................................................................................
Τραύμα / Χειρουργική επέμβαση προσώπου: ..............................................................................................................................................................
Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο / άλλα νευρολογικά ελλείμματα: .............................................................................................................................
Δόντια: Φυσιολογικά: ................................................................................... Οδοντοστοιχίες (ολικές / μερικές): ..............................................................
Απώλεια / απουσία οδόντων / κακή οδοντιατρική φροντίδα: .......................................................................................................................................
Έλκη στόματος / ούλων: ..............................................................................................................................................................................................
Σακχαρώδης Διαβήτης: ................................... Ρυθμίζεται με δίαιτα / χάπια / ινσουλίνη: ...............................................................................................
Βιταμίνες / συμπληρώματα διατροφής: ..............................................................................................................................................................................
Φαρμακευτική αγωγή / Φυτικά σκευάσματα: .....................................................................................................................................................................

Βάρος: .............................. Ύψος: ................... Σωματότυπος: .................................................................. % Λίπος στο σώμα: ......................................
Σπαργή δέρματος (π.χ. φυσιολογική, ελαττωμένη): ...........................................................................................................................................................
Βλενογόννοι (ενυδατωμένοι / αφυδατωμένοι): ............................................................................................................................................................
Οίδημα: Γενικευμένο:....................................... Στάσης: ............................................................ Άκρου ποδός / σφυρών:................................................
Περικογχικό: .............................................. Κοιλιακό / ασκίτης:.................................................................................................................................
Διάταση σφαγίτιδας: ...........................................................................................................................................................................................................
Αναπνευστικοί ήχοι (ακρόαση) / εντόπιση: Ένταση: .........................................................................................................................................................
Υγροί ρόγχοι: .........................................................................................Ξηροί ρόγχοι: ...............................................................................................
Κατάσταση οδόντων / ούλων: .............................................................................................................................................................................................
Κατάσταση: Γλώσσας: ..................................................................................Στοματικoύ βλεννογόνου: ............................................................................
Κοιλία: εντερικοί ήχοι (τεταρτημόριο εντόπιση / τύπος): ..................................................................................................................................................
Κήλη / μάζες: ...............................................................................................................................................................................................................
Γενική Ούρων ή Chemstix: ................................................................. Γλυκόζη ορού (με ανακλασίμετρο): ......................................................................
112
Έλλειμμα όγκου υγρών ( υπότονων / υπέρτονων) που σχετίζεται με:

Υπέρτονη αφυδάτωση:
 μη ελεγχόμενος σακχαρώδης / άποιος διαβήτης
 αυξημένη πρόσληψη υπέρτονων υγρών/ ενδοφλέβιας θεραπείας
 αδυναμία ανταπόκρισης στο αντανακλαστικό της δίψας / ανεπαρκής συμπλήρωση ελεύθερου
ύδατος (υψηλής ωσμωτικότητας, τύποι εντερικής σίτισης)
 νεφρική νόσο.
Υπότονη αφυδάτωση:
 χρόνια νόσος / καχεξία
 υπερβολική χρήση υπότονων ενδοφλέβιων διαλυμάτων (π.χ. D/W5%)
 νεφρική νόσο.
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ- Ο ασθενής αναφέρει:

 Κόπωση
 Νευρικότητα
 Εξάντληση
 Δίψα
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ- Ο νοσηλευτής παρατηρεί:
 Αυξημένη απέκκριση ούρων _________________________________________
 Αραιά ούρα (αρχικά) _______________________________________________
 Μειωμένη αποβολή / ολιγουρία _______________________________________
 Μειωμένη πλήρωση φλεβών _________________________________________
 Υπόταση (θέσεως) _________________________________________________
 Απώλεια βάρους ___________________________________________________
 Αυξημένη συχνότητα σφυγμών _______________________________________
 Μειωμένος όγκος και πίεση σφυγμού __________________________________
 Αυξημένη θερμοκρασία σώματος _____________________________________
 Μειωμένη σπαργή δέρματος _________________________________________
 Ξηρότητα δέρματος / βλεννογόνων ____________________________________
 Αλλαγές στο διανοητικό επίπεδο ______________________________________
 Αλλαγές στο επίπεδο συνείδησης______________________________________
 Αιμοσυμπύκνωση __________________________________________________
 Αλλαγή νατρίου ορού _______________________________________________
113
Β1. ΕΝΤΥΠΟ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ
Έλλειμμα όγκου υγρών (ισότονων) που σχετίζεται με:
 Ενεργητική απώλεια όγκου υγρών (φυσιολογικοί οδοί, καθετήρες, διάρροια, εγκαύματα,

τραύματα, καρκίνος στην κοιλιακή χώρα, αιμορραγία, χρήση υπερωσμωτικών σκιαγραφικών
ουσιών, κ.ά.).
____________________________________________________________________________
______________________________________________________
 Ανεπάρκεια των ρυθμιστικών μηχανισμών (π.χ. πυρετός, καταστροφή νεφρικών σωληναρίων,

κ.ά.).
____________________________________________________________________________
______________________________________________________
ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ- Ο ασθενής αναφέρει:

 Δίψα
 Αδυναμία
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ- Ο νοσηλευτής παρατηρεί:
 Μειωμένη απέκκριση ούρων (ολιγουρία) _______________________________
 Αυξημένη συμπύκνωση ούρων _______________________________________
 Αύξηση ειδικού βάρους _____________________________________________
 Μειωμένη πλήρωση φλεβών _________________________________________
 Μειωμένος όγκος παλμού ___________________________________________
 Μειωμένη ένταση σφυγμού__________________________________________
 Αιφνίδια απώλεια βάρους (εκτός από τον τρίτο χώρο) _____________________
 Μειωμένη αρτηριακή πίεση __________________________________________
 Αυξημένη συχνότητα σφυγμών _______________________________________
 Αυξημένη θερμοκρασία σώματος _____________________________________
 Μειωμένη σπαργή δέρματος _________________________________________
 Ξηρή και στεγνή γλώσσα ____________________________________________
 Ξηρότητα δέρματος/ βλεννογόνων _____________________________________
 Αλλαγές στο διανοητικό επίπεδο ______________________________________
 Αλλαγές στο επίπεδο συνείδησης ______________________________________
 Αυξημένο αιματοκρίτη ______________________________________________
114

Αρχική βαθμολογία: .................................... Τελική βαθμολογία:.................................
Ήπιο
Δείκτες Σοβαρό Διακυβεύεται Μέτριο καθόλου
κίνδυνο ΜΕ
κίνδυνο 1 αισθητά 2 κίνδυνο 3 κίνδυνο 5
4
Δείκτες Σοβαρό 1 Σημαντικό 2 Μέτριο 3 Ήπιο 4 Καθόλου 5 ΜΕ
Ασκίτης
Σύγχυση
Δίψα
Ζάλη
μερικές
Δείκτες Καθόλου 1 σπάνια 2 συχνά 4 Συνεχώς 5 ΜΕ
φορές 3
αφυδάτωσης
σχετίζονται με την αύξηση
απωλειών (θερμοπληξία,
διάρροιες, έμετοι)
λόγω αυξημένων απωλειών υγρών,
αφυδάτωσης.
115
 Συχνή αλλαγή θέσεως.

 Χορήγηση λουτρού / μπάνιου μέρα παρά μέρα, κατάλληλη φροντίδα του δέρματος με
ενυδατικούς παράγοντες.
 Συχνή περιποίηση στοματικής κοιλότητας και οφθαλμών για την πρόληψη βλαβών από
την ξηρότητα.
 Συχνή αλλαγή επιθεμάτων / χρήση επικουρικών συσκευών, όπως ενδείκνυται.
 Παροχή μέτρων ασφάλειας όταν το άτομο είναι σε σύγχυση.
 Χορήγηση φαρμάκων.
 Ανασκόπηση των φαρμακευτικών σκευασμάτων και των αλληλεπιδράσεων /
παρενεργειών.
 Συζήτηση των σχετιζόμενων παραγόντων με την εμφάνιση και των τρόπων που το
άτομο / σημαντικοί άλλοι μπορούν να προλάβουν την αφυδάτωση, όπως ενδείκνυται.
 Βοήθεια του ατόμου / σημαντικών άλλων εκμάθησης της μέτρησης των
προσλαμβανόμενων / αποβαλλόμενων υγρών.
 Σύσταση περιορισμού της καφεΐνης και του αλκοόλ, όπως ενδείκνυται
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ
ΕΙΔΟΣ/ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΔΟΣΗ τελευταία / ΛΗΨΗ
δόση)
116
Β 9: Πρωτόκολλο που αφορά στον Οξύ Πόνο
(Acute Pain)
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΟΞΥΣ ΠΟΝΟΣ

Ορισμός: Δυσάρεστη αισθητηριακή και συναισθηματική εμπειρία προερχόμενη από υπαρκτή ή
πιθανή βλάβη των ιστών ή περιγραφόμενη με όρους ανάλογης βλάβης, οξείας ή βραδείας έναρξης,
ποικίλης έντασης από ήπια έως έντονη με ένα αναμενόμενο ή προβλεπόμενο τέλος και διάρκειας
μικρότερης των έξι μηνών
 Βλαπτικοί παράγοντες που προκαλούν πόνο (οργανικοί, χημικοί, βιολογικοί, ψυχολογικοί)
 λεκτική αναφορά πόνου
 κωδικοποιημένη αναφορά έντασης πόνου σε κλίμακα 0 (ελάχιστος πόνος) με 10 (μέγιστος
πόνος)
 προσωπείο πόνου
 συμπεριφορά πόνου (νευρικότητα, βογγητό, κλάμα, αναστεναγμός, ευερεθιστότητα)
 αμυντική συμπεριφορά στην περιοχή του πόνου, ανάλογη θέση σώματος για αποφυγή του
πόνου
 συμπεριφορά απόσπασης προσοχής
 επικέντρωση στον εαυτό του ασθενή
117
Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ: ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΠΟΝΟΥ
Βαθμολόγηση με 1: Σοβαρό, 2: Σημαντικό, 3: Μέτριο, 4: Ήπιο, 5: Απουσία, ΜΕ: Μη Εφαρμόσιμο
Σοβαρό Σημαντικό Μέτριο Ήπιο Απουσία
Δείκτες ΜΕ
1 2 3 4 5
Εκφράζει λεκτικά
Αναφερόμενο πόνο
Διάρκεια επεισοδίων πόνου
Μασάζ στην περιοχή πόνου
Κλάμα – βογγητό
Προσωπείο πόνου
Ευερεθιστότητα
Ανησυχία
Μορφασμούς
Δάκρυσμα
Ηρεμία
Εφίδρωση
Μυϊκή σύσπαση
Ανορεξία
Ναυτία
Συμμόρφωση στη
συνταγογραφούμενη
φαρμακευτική αγωγή
Μη φαρμακευτικές μεθόδους
ανακούφισης του πόνου
Επιδεικνύει δεξιότητες χαλάρωσης
και δραστηριότητες απόσπασης
προσοχής
118
1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Εκτίμηση της αντίδρασης του ατόμου στον πόνο
 Επαναξιολόγηση του πόνου κάθε φορά που εμφανίζεται/ αναφέρεται. Επισήμανση και
διερεύνηση μεταβολών πόνου από προηγούμενες αναφορές.
 Χρήση δεκάβαθμης αριθμητικής κλίμακας 0 (ελάχιστος) πόνος και 10 (μέγιστος) για ενήλικες
ασθενείς. Χρήση κλίμακας βαθμολόγησης πόνου με πρόσωπα για παιδιά. (Παράρτημα).
 Αποδοχή της περιγραφής του πόνου του ασθενή. Αναγνώριση της εμπειρία πόνου του ασθενή
και αποδοχή της αντίδρασης του στην εμπειρία πόνου.
 Συζήτηση με άλλους που γνωρίζουν τον ασθενή καλά, για την αναγνώριση συμπεριφορών που
αποτελούν ενδείξεις πόνου.
 Επισήμανση πολιτισμικών και αναπτυξιακών επιδράσεων που επηρεάζουν την αντίδραση στον
πόνο. Λεκτικές και/ή συμπεριφορικές ενδείξεις μπορεί να μην έχουν άμεση σχέση με την
αντιλαμβανόμενη ένταση του πόνου πχ το άτομο μπορεί να εμφανίζει στωική ή
υπερβολική αντίδραση στον πόνο, αντανακλώντας πολιτισμικά ή οικογενειακά πρότυπα.
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Υποστήριξη του ατόμου στη διερεύνηση μεθόδων

ανακούφισης / ελέγχου πόνου
 Καθορισμός αποδεκτών επιπέδων έντασης πόνου και στόχων ελέγχου έντασης πόνου για τον
ασθενή
 Καθορισμός των παραγόντων του τρόπου ζωή του ατόμου που μπορεί να επηρεάζουν τις
αντιδράσεις του στα αναλγητικά και / ή την επιλογή παρεμβάσεων για τη διαχείριση του πόνου.
 Συνεργασία στη θεραπεία της υποκείμενης κατάστασης / διεργασιών νόσου που προκαλούν
πόνο και την προφυλακτική διαχείριση του πόνου.
 Παροχή μέτρων άνεσης όπως αλλαγή θέσης, χρήση θερμών ή ψυχρών επιθεμάτων,
διαθεσιμότητα νοσηλευτή, παρουσία γονέα σε παιδιά
 Ενθάρρυνση δραστηριοτήτων απόσπασης προσοχής (επικοινωνία με συνοδό, γονέα σε παιδιά).
 Αναγνώρισης τρόπων αποφυγής / ελαχιστοποίησης του πόνου (στερέωση τομής κατά το βήχα,
νάρθηκες ή άλλο εξοπλισμό), όπου απαιτείται.
 Ενθάρρυνση της λεκτικής έκφρασης των αισθημάτων πόνου.
 Χορήγηση αναλγητικών όπως ενδείκνυται, μέχρι τη μέγιστη δόση όταν απαιτείται. Ενημέρωση
του θεράποντα εάν το θεραπευτικό σχήμα είναι ανεπαρκές για την κάλυψη του στόχου ελέγχου
του πόνου.
 Εκτίμηση / τεκμηρίωση της ανταπόκρισης του πόνου στην αναλγησία.
 Υποστήριξη του ασθενή κατά την έναρξη και τροποποίηση του θεραπευτικού σχήματος με βάση
τις προσωπικές ανάγκες του.
119
3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή της ευεξίας
 Ενθάρρυνση επαρκών περιόδων ανάπαυσης
 Ανασκόπηση των τρόπων μείωσης του πόνου, συμπεριλαμβανομένων μη φαρμακευτικών
μεθόδων (τεχνικές χαλάρωσης, απόσπασης προσοχής, μαλάξεις της πάσχουσας περιοχής).
 Συζήτηση της επίδρασης του πόνου στον τρόπο ζωής/ ανεξαρτησία και τρόπων μεγιστοποίησης
του επιπέδου λειτουργικότητας
 Προαγωγή εξατομικευμένης φυσιοθεραπείας/ προγράμματος ασκήσεων, όταν ενδείκνυται.
 Αναγνώριση συγκεκριμένων σημείων/ συμπτωμάτων και αλλαγών χαρακτηριστικών πόνου που
απαιτούν ιατρική παρακολούθηση.
120
Australian and New Zealand College of Anaesthetics and Faculty of Pain Medicine. Acute Pain
Management: Scientific Evidence. 3rd Edition. 2010.
09/04/2010.
09/04/2010.
121
ΥΠΕ
Α. ΕΝΤΥΠΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΟΝΟΥ

ΠΟΝΟΣ
Κύριο επίκεντρο: ........................................... Εντόπιση: .....................................................................................
Ένταση (χρήση 10βαθμης κλίμακας πόνου (0 Ελάχιστος πόνος, 10 μέγιστος πόνος) ή εικόνων): ................
Ποιότητα (π.χ. σα μαχαιριά, τσιμπήματα, κάψιμο): ........................................................................................
Αντανάκλαση: ............................................... Διάρκεια: .....................................................................................
Συχνότητα:............................................................................................................................................................
Αιτία πόνου (οργανική, χημική, βιολογική, ψυχολογική):……………………………….. .................................
Παράγοντες επιδείνωσης: .....................................................................................................................................
Παράγοντες ανακούφισης (θεραπείες και μη φαρμακευτικοί παράγοντες): ........................................................
Συνοδά συμπτώματα (π.χ. ναυτία, προβλήματα ύπνου, κλάμα): ..........................................................................
Επιπτώσεις στις καθημερινές δραστηριότητες: ...............................................................................................
Διαπροσωπικές Σχέσεις: ................................ Εργασία:............................. Απόλαυση της ζωής: ......................
Άλλες εντοπίσεις πόνου/περιγράψτε: ...................................................................................................................
Στάση προς τον πόνο: .................................... ......................................................................................................
Φαρμακευτική αγωγή ....................................
Στάση προς τη χρήση αναλγητικών: ............. ......................................................................................................
Γνώσεις – Προσδοκίες για τη διαχείριση του πόνου: ..........................................................................................
Φυτικά σκευάσματα: .....................................
Ιστορικό κατάχρησης ουσιών: ....................... ......................................................................................................
Προηγούμενες εμπειρίες πόνου-μέθοδοι διαχείρισης των (αποτελεσματικές και μη): ........................................
..................................................................
Γκριμάτσες προσώπου:............................................................ Προστασία της πάσχουσας περιοχής: ................
Συναισθηματικές αντιδράσεις (π.χ. κλάμα, απόσυρση, θυμός):......................................................................
Περιορισμένη εστίαση: ...................................................................................................................................
Άλλες μη λεκτικές ενδείξεις πόνου: ...............................................................................................................
Πολιτισμικές – Αναπτυξιακές επιδράσεις στην αντίδραση του πόνου: .........................................................
Αλλαγές στα ζωτικά σημεία (οξύς πόνος): .................. ΑΠ: ............... Σφυγμός: .......................... Αναπνοές: ...
122
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ
(κυκλώστε ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ
ΕΙΔΟΣ/ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ /
ΔΟΣΗ τελευταία ΛΗΨΗ
ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
χορηγούμενη (ΝΑΙ/ΟΧΙ)
δόση)
Οξύς πόνος που σχετίζεται με βλαπτικό παράγοντα (βιολογικό, οργανικό, ψυχολογικό)

_________________________________________________________________
____________________________________________________________________
όπως φαίνεται από
 Λεκτικά τον πόνο ___________________________________________
 κωδικοποιημένη ένταση πόνου ___________________ (κλίμακα 0-10)
 προσωπείο πόνου ___________________________________________________
 συμπεριφορά πόνου (νευρικότητα, βογγητό, κλάμα, αναστεναγμός, ευερεθιστότητα)
__________________________________________________________________
 αμυντική συμπεριφορά στην περιοχή του πόνου ___________________________
 ανάλογη θέση σώματος για αποφυγή του πόνου ___________________________
 συμπεριφορά απόσπασης προσοχής _____________________________________
 επικέντρωση στον εαυτό του __________________________________________
123
ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΠΟΝΟΥ

Βαθμολόγηση με 1: Σοβαρό, 2: Σημαντικό, 3: Μέτριο, 4: Ήπιο, 5: Απουσία, ΜΕ: Μη Εφαρμόσιμο
Σοβαρό Σημαντικό Μέτριο Ήπιο Απουσία
Δείκτες ΜΕ
1 2 3 4 5
Εκφράζει λεκτικά
Αναφερόμενο πόνο
Διάρκεια επεισοδίων πόνου
Μασάζ στην περιοχή πόνου
Κλάμα – βογγητό
Προσωπείο πόνου
Ευερεθιστότητα
Ανησυχία
Μορφασμούς
Δάκρυσμα
Ηρεμία
Εφίδρωση
Μυϊκή σύσπαση
Ανορεξία
Ναυτία
Συμμόρφωση στη συνταγογραφούμενη
φαρμακευτική αγωγή
Μη φαρμακευτικές μεθόδους
ανακούφισης του πόνου
Επιδεικνύει δεξιότητες χαλάρωσης &
δραστηριότητες απόσπασης προσοχής
124
 Διερεύνηση μεταβολών πόνου από προηγούμενες αναφορές.

 Αποδοχή της περιγραφής του πόνου του ασθενή.
 Καθορισμός αποδεκτών επιπέδων έντασης πόνου και στόχων ελέγχου έντασης πόνου για
τον ασθενή
 Συνεργασία στη θεραπεία της υποκείμενης κατάστασης/ διεργασιών νόσου που προκαλούν
πόνο και την προφυλακτική διαχείριση του πόνου.
 Παροχή μέτρων άνεσης όπως αλλαγή θέσης, χρήση θερμών ή ψυχρών επιθεμάτων,
διαθεσιμότητα νοσηλευτή, παρουσία γονέα σε παιδιά
 Ενθάρρυνση δραστηριοτήτων απόσπασης προσοχής (επικοινωνία με συνοδό, γονέα σε
παιδιά).
 Αναγνώριση τρόπων αποφυγής / ελαχιστοποίησης του πόνου
 Ενθάρρυνση της λεκτικής έκφρασης των αισθημάτων πόνου.
 Χορήγηση αναλγητικών όπως ενδείκνυται
 Ενημέρωση του θεράποντα εάν το θεραπευτικό σχήμα είναι ανεπαρκές για την κάλυψη του
στόχου ελέγχου του πόνου.
Προαγωγή της ευεξίας:

 Ενθάρρυνση επαρκών περιόδων ανάπαυσης
 Ανασκόπηση των τρόπων μείωσης του πόνου, συμπεριλαμβανομένων μη φαρμακευτικών
μεθόδων (τεχνικές χαλάρωσης, απόσπασης προσοχής, μασάζ της αλγούσας περιοχής)
 Συζήτηση της επίδρασης του πόνου στον τρόπο ζωής/ ανεξαρτησία και τρόπων
μεγιστοποίησης του επιπέδου λειτουργικότητας
Παράρτημα
Εργαλείο βαθμολόγησης πόνου με πρόσωπα για παιδιά.
125
B 10: Πρωτόκολλο που αφορά στη Μειωμένη Καρδιακή Παροχή
(Decreased Cardiac Output)
Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Στυλιανός Κατσαραγάκης,
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: Μειωμένη καρδιακή παροχή
Ορισμός: Ανεπαρκής εξώθηση αίματος από την καρδιά για την κάλυψη των μεταβολικών
αναγκών του οργανισμού
 Διαταραχές καρδιακής συχνότητας/ ρυθμού
 Μεταβολή όγκου παλμού, μεταβολή στο προφόρτιο (πχ μειωμένη φλεβική επαναφορά),
μεταβολή στο μεταφόρτιο (πχ συστηματική αγγειακή αντίσταση), μεταβολή στη
συσταλτικότητα (πχ βαλβιδοπάθεια)
 Λεκτική αναφορά αισθήματος παλμών (μεταβολές καρδιακής συχνότητας/ ρυθμού)
 Αναφορά κόπωσης (μεταβολές στο προφόρτιο)
 Αναφορά δύσπνοιας ή ταχύπνοιας (μεταβολές στο μεταφόρτιο)
 Αναφορά ορθόπνοιας ή παροξυσμικής νυχτερινής δύσπνοιας (μεταβολές στη
συσταλτικότητα)
 Αναφορά άγχους (συμπεριφορά / συναίσθημα)
 μεταβολές καρδιακής συχνότητας / ρυθμού: αρρυθμίες, ταχυκαρδία, βραδυκαρδία,
μεταβολές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα
 διάταση σφαγιτίδων, οίδημα, αύξηση βάρους, φυσήματα (μεταβολές στο προφόρτιο)
 δύσπνοια, υγρό ψυχρό δέρμα, μεταβολές στο χρώμα δέρματος και βλεννογόνων, κυάνωση,
ωχρότητα, παρατεταμένος χρόνος τριχοειδικής επαναπλήρωσης, μειωμένες περιφερικές
σφύξεις, μεταβολές στις μετρήσεις της αρτηριακής πιέσεως, ολιγουρία ή ανουρία
(μεταβολές στο μεταφόρτιο)
 υγροί ρόγχοι, βήχας, μείωση σε καρδιακή παροχή / καρδιακό δείκτη (Βλέπε Παράρτημα),
κλάσμα εξώθησης, ελαττωμένος δείκτης όγκου παλμού, 3ος ή 4ος καρδιακός τόνος
(καλπαστικός ρυθμός) (μεταβολές στη συσταλτικότητα)
 νευρικότητα (Συμπεριφορά / Συναίσθημα)
126
Β. ΕΠΙΘΥΜΗΤΕΣ ΕΚΒΑΣΕΙΣ: Αποτελεσματικότητα λειτουργίας καρδιακής αντλίας
Ήπιο, 5: Απουσία-Φυσιολογικό, ΜΕ: Μη Εφαρμόσιμο

Δείκτες 1 2 3 4 Φυσιολογικό
5
Ο ασθενής θα εμφανίζει
αιμοδυναμική αστάθεια
Συστολική Αρτηριακή
Πίεση
Διαστολική Αρτηριακή
Πίεση
Καρδιακός ρυθμός
Καρδιακός δείκτης
Κλάσμα εξώθησης
αριστερής κοιλίας
Περιφερικές σφίξεις
Μέγεθος καρδίας
Όγκος ούρων
Ισοζύγιο υγρών 24ωρου
Διάταση σφαγιτίδων
Δυσαρρυθμία
Παθολογικοί καρδιακοί
τόνοι
Στηθάγχη
Ο ασθενής θα
Διαταραχή γνωστικής
λειτουργίας
Ωχρότητα
Κυάνωση
Ερύθημα
Πνευμονικό οίδημα
Ο ασθενής θα αναφέρει
Ναυτία
Κόπωση
Δύσπνοια ηρεμίας
Δύσπνοια προσπαθείας
Ανάκτηση βάρους
Ασκίτη
Μη αντοχή στη
127
Ελάχιστα Λίγο Μέτρια Αρκετά Πλήρως ΜΕ
Δείκτες
1 2 3 4 5
Ο ασθενής θα εκφράζει
λεκτικά κατανόηση της
διαδικασίας της νόσου
λεκτικά κατανόηση των
ατομικών παραγόντων
κινδύνου
λεκτικά κατανόηση του
σχεδίου της θεραπείας
Ο ασθενής θα συμμετέχει/
αναλαμβάνει ενέργειες που
μειώνουν το καρδιακό
έργο
Ο ασθενής θα αναγνωρίζει
σημεία ανεπαρκούς
καρδιακής αντιρρόπησης
Ο ασθενής εκφράζει
λεκτικά τον τρόπο
αναζήτησης βοήθειας σε
επιδείνωση της καρδιακής
128
1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αναγνώριση των αιτιολογικών/ συμμετεχόντων

 Ανεύρεση των ατόμων σε κίνδυνο όπως επισημαίνονται στους Σχετιζόμενους παράγοντες και
Προσδιοριστικά χαρακτηριστικά καθώς και των ατόμων με καταστάσεις που προκαλούν στρες
στην καρδιά. (Πίνακας 4. Δυσμενείς Προγνωστικοί Παράγοντες στην ΚΑ). Συνηθέστερα αίτια
καρδιακής ανεπάρκειας είναι η βλάβη ή η απώλεια μυοκαρδιακού ιστού, η οξεία ή χρόνια
ισχαιμία, οι αυξημένες αγγειακές αντιστάσεις στην υπέρταση και οι εμμένουσες
ταχυαρρυθμίες. Η στεφανιαία νόσος (70%) είναι η συχνότερη αιτία μυοκαρδιακής
δυσλειτουργίας και ακολουθούν οι βαλβιδοπάθειες (10%) και οι μυοκαρδιοπάθειες (10%).
 Ανασκόπηση των εργαστηριακών εξετάσεων (καρδιακοί δείκτες, γενική αίματος, ηλεκτρολύτες,
αέρια αίματος, ουρία και κρεατινίνη αίματος, καρδιακά και ηπατικά ένζυμα, γενική ούρων).
 Ανασκόπηση διαγνωστικών μελετών (Ηλεκτροκαρδιογράφημα, Υπερηχοκαρδιογράφημα,
Ακτινογραφία Θώρακος)
2ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Η ελαχιστοποίηση/ διόρθωση των εκλυτικών

παραγόντων, μεγιστοποίηση του καρδιακού όγκου εξώθησης
Οξεία φάση
 Παραμονή του ατόμου σε κλίνη ή καρέκλα σε αναπαυτική θέση. Σε περίπτωση συμφόρησης
προτιμάται η θέση ημι-Fowler. Τα πόδια μπορούν να ανυψωθούν σε κατάσταση καταπληξίας
 Μείωση ερεθισμάτων, παροχή ήρεμου περιβάλλοντος
 Παροχή αυξημένης ροής οξυγόνου με μάσκα ή αναπνευστήρα, όπως ενδείκνυται
 Παρακολούθηση ζωτικών σημείων
 Συνεχής παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού
 Χορήγηση αίματος, υγρών, αντιβιοτικών, διουρητικών, ινότροπων, αντιαρρυθμικών,
στεροειδών, αγγειοδιασταλτικών και/ ή διασταλτικών ανάλογα με την οδηγία
 Προσεκτική παρακολούθηση της χορήγησης των ενδοφλέβιων φαρμάκων με τη χρήση αντλιών,
όπως ενδείκνυται
 Χρήση καταστολής και αναλγητικών αιτιολογημένα, όπως ενδείκνυται
 Διατήρηση βατότητας ενδοφλέβιων γραμμών έγχυσης, με σταθεροποίηση συνδέσμων με
κολλητική ταινία
 Χρήση άσηπτης τεχνικής κατά τη διάρκεια των επεμβατικών τεχνικών. Παροχή φροντίδας
σημείων εισόδου καθετήρων, όπως ενδείκνυται.
 Καθοδήγηση του ατόμου για αποφυγή και/ ή περιορισμό δραστηριοτήτων που μπορεί να
προκαλέσουν αντίδραση Valsava (πίεση κατά την προσπάθεια κένωσης, του εντέρου,
σπασμωδικό βήχα) γιατί μπορεί να προκαλέσουν μεταβολές στις καρδιακές πιέσεις και/ ή να
εμποδίσουν την αιματική ροή.
 Ενθάρρυνση του ατόμου για εισπνοή και εκπνοή κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων που
αυξάνουν τον κίνδυνο αντίδρασης Valsava. Χορήγηση μαλακτικών κοπράνων.
129
 Παροχή ψυχολογικής υποστήριξης. Ενθάρρυνση ήρεμης συμπεριφοράς, αλλά να επιτρέπονται
οι συζητήσεις ανησυχιών, όταν ερωτά το άτομο
 Ενημέρωση του ατόμου για τις απαιτούμενες διαγνωστικές δοκιμασίες και τη συμμετοχή του
 Συνεργασία σε ειδικές διαδικασίες όπως ενδείκνυται (πχ θρομβόλυση)
 Επεξήγηση περιορισμών δίαιτας και/ ή υγρών
3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή της φλεβικής επιστροφής

Χρόνια φάση
 Προαγωγή απαραίτητης ανάπαυσης, τοποθέτηση του ατόμου σε αναπαυτική θέση
 Χορήγηση αναλγητικών, όπως ενδείκνυται
 Ενθάρρυνση χρήσης τεχνικών χαλάρωσης για τη μείωση του άγχους
 Ανύψωση των κάτω άκρων όταν το άτομο είναι σε καθιστή θέση, χρήση ζώνης κοιλίας, όταν
ενδείκνυται
 Ανύψωση άκρων με οιδήματα και αποφυγή στενών ρούχων. Εξασφάλιση της σωστής
τοποθέτησης των ελαστικών καλτσών υποστήριξης
 Αύξηση της δραστηριότητας ανάλογα με την κατάσταση του ατόμου. Η τακτική, αρχικά υπό
επίβλεψη, μετρίου βαθμού άσκηση βελτιώνει τη φυσική κατάσταση και μειώνει τη
θνησιμότητα.
 Ενθάρρυνση επαρκών περιόδων ανάπαυσης.
4ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ. Διατήρηση επαρκούς διατροφής και ισοζυγίου των

υγρών (Πίνακας 5.):
 Ενημέρωση για δίαιτα χαμηλή σε νάτριο, άναλο, μαλακή, χαμηλή σε θερμίδες, υπόλειμμα,
λίπος. Σύσταση για απώλεια βάρους σε παχύσαρκους ασθενείς με δείκτη μάζας σώματος >
30kg/m2 για πρόληψη της επιδείνωσης των συμπτωμάτων και βελτίωση της λειτουργικής
ικανότητας. Σε ασθενείς με μέτρια προς σοβαρή ΚΑ, δε συνιστάται απώλεια βάρους γιατί
η ανορεξία και η ακούσια απώλεια βάρους αποτελούν συχνό πρόβλημα.
 Αποφυγή μεγάλης ποσότητας προσλαμβανόμενων υγρών. Περιορισμός στην πρόσληψη υγρών
στα 1.5-2 L/ημέρα σε ασθενείς με σοβαρά συμπτώματα ΚΑ, ειδικά επί υπονατριαιμίας.
 Περιορισμένη κατανάλωση αλκοόλ στα 10-20 gr /ημέρα (1-2 ποτήρια κρασί ημερησίως).
 Ενθάρρυνση μικρών συχνών γευμάτων
 Καταγραφή αναφορών για ανορεξία/ ναυτία και μειωμένη πρόσληψη τροφής. Η κλινική ή
υποκλινική υποθρεψία είναι συχνή σε ασθενείς με σοβαρή ΚΑ και αποτελεί δυσμενή
προγνωστικό παράγοντα.
 Παροχή υγρών/ ηλεκτρολυτών όπως ενδείκνυται
 Παρακολούθηση προσλαμβανομένων/ αποβαλλόμενων υγρών και υπολογισμός ισοζυγίου
υγρών 24ώρου.
130
5ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή της ευεξίας:
 Καταγραφή ατομικών παραγόντων κινδύνου (Οικογενειακό ιστορικό, κάπνισμα, στρες,
παχυσαρκία, υπερλιπιδαιμία, αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης) και προσδιορισμός
παρεμβάσεων για τη μείωση ή των έλεγχο των ανιχνευθέντων παραγόντων.
 Ανασκόπηση οδηγιών και φαρμάκων, δίαιτας, άσκησης/ σχεδίου δραστηριοτήτων. (Βλεπ.
Ενημέρωση Ασθενών για την Καρδιακή Ανεπάρκεια στην Ιστοσελίδα της Ελληνικής
Καρδιολογικής Εταιρείας) (Ενημερωτικό Φυλλάδιο Παράρτημα. Πίνακας 5.)
 Συζήτηση συγκεκριμένων σημείων/ συμπτωμάτων που πρέπει να αναφέρονται στον
επαγγελματία υγείας τα οποία μπορεί να είναι σημεία φαρμακολογικής τοξικότητας και/ ή
απώλεια ηλεκτρολυτών ιδιαίτερα καλίου. Συνήθεις παρενέργειες φαρμακευτικής αγωγής:
α) Αναστολείς μετατρεπτικού ενζύμου αγγειοτασίνης (Επιδείνωση νεφρικής λειτουργίας,
υπερκαλιαιμία, συμπτωματική υπόταση και βήχας), β) β-αναστολείς (Συμπτωματική
υπόταση, επιδείνωση ΚΑ, σημαντική βραδυκαρδία), γ) Ανταγωνιστές αλδοστερόλης
(υπερκαλιαιμία, επιδείνωση νεφρικής λειτουργίας, γυναικομαστία και/ ή μαστοδυνία), δ)
Ανταγωνιστές των υποδοχέων αγγειτασίνης (όμοια με α, εκτός βήχα), στ) Υδραλαζίνη και
δινιτρικός ισοσορβίτης (Συμπτωματική υπόταση, Αρθραλγίες / μυαλγίες, οίδημα
αρθρώσεων, περικαρδίτιδα / πλευρίτιδα, ερύθημα ή πυρετός). (Βλεπ. Ενημέρωση Ασθενών
για την Καρδιακή Ανεπάρκεια στην Ιστοσελίδα της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας)
(Πίνακας 5.)
 Ανασκόπηση σημείων «κινδύνου» τα οποία απαιτούν άμεση ειδοποίηση του γιατρού (στηθάγχη
που δεν υφίεται με υπογλώσσιο χάπι (νιτρογλυκερίνη), επιμένουσα δύσπνοια που δεν
περιορίζεται με την ανάπαυση, εύκολη κόπωση, αίσθημα παλμών) (Βλεπ. Ενημέρωση Ασθενών
για την Καρδιακή Ανεπάρκεια στην Ιστοσελίδα της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας)
 Ενθάρρυνση για αργή εναλλαγή θέσεων, κρέμασμα των ποδιών πριν την πρωινή έγερση
 Παροχή πληροφόρησης για σημεία βελτίωσης, όπως μείωση του οιδήματος, βελτίωση ζωτικών
σημείων/ κυκλοφορίας.
 Εκπαίδευση για την καθημερινή παρακολούθηση βάρους. Σύσταση για καθημερινό ζύγισμα
βάρους. Σε αδικαιολόγητη αύξηση >2kg σε 3 ημέρες, οι ασθενείς πρέπει να επικοινωνήσουν
άμεσα με το θεράποντα ιατρό. Η απότομη αύξηση του σωματικού βάρους συχνά οφείλεται
σε απορρύθμιση της ΚΑ, με συνοδό κατακράτηση υγρών. (Βλεπ. Ενημέρωση Ασθενών για
την Καρδιακή Ανεπάρκεια στην Ιστοσελίδα της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας)
 Εκπαίδευση για την καθημερινή παρακολούθηση σφυγμών και/ ή αρτηριακής πιέσεως στο σπίτι
όπως ενδείκνυται.
 Ανάπτυξη ήρεμου περιβάλλοντος, χρήση τεχνικών χαλάρωσης, ήρεμων δραστηριοτήτων
 Καθοδήγηση σε τεχνικές διαχείρισης του στρες όπως ενδείκνυται συμπεριλαμβανομένου του
κατάλληλου προγράμματος άσκησης
 Αναγνώριση διαθέσιμων πηγών για μείωση του βάρους και διακοπή του καπνίσματος. (Βλεπ.
Ενημέρωση Ασθενών για την Καρδιακή Ανεπάρκεια στην Ιστοσελίδα της Ελληνικής
Καρδιολογικής Εταιρείας)
131
Anker SD, Negassa A, Coats AJ, Afzal R, Poole-Wilson PA, Cohn JN, Yusuf S. Prognostic importance of
weight loss in chronic heart failure and the effect of treatment with angiotensin-converting-enzyme
inhibitors: an observational study. Lancet 2003;361:1077–1083.
Fox KF, Cowie MR, Wood DA, Coats AJ, Gibbs JS, Underwood SR. Coronary artery disease as the cause of
incident heart failure in the population. Eur Heart J, 2001; 22: 228–236.
Murdoch DR, Love MP, Robb SD, McDonagh TA, Davie AP, Ford I, Capewell S, Morrison CE, McMurray
JJ. Importance of heart failure as a cause of death. Changing contribution to overall mortality and
coronary heart disease mortality in Scotland 1979–1992. Eur Heart J, 1998; 19: 1829–1835.
Travers B, O’Loughlin C, Murphy NF, Ryder M, Conlon C, Ledwidge M, McDonald K. Fluid restriction in
the management of decompensated heart failure: no impact on time to clinical stability. J Card Fail
2007;13:128–132.
09/04/2010.
09/04/2010.
Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία. Ενημέρωση Ασθενών για την Καρδιακή Ανεπάρκεια. Ανάκτηση από
http://www.hcs.gr/content/KARDIAKI_ANEPARKEIA___
Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία. Κατευθυντήριες Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Καρδιολογικής Εταιρείας
(ESC) για τη Διάγνωση και Θεραπεία της Οξείας και της Χρόνιας Καρδιακής Ανεπάρκειας. Ανάκτηση
από http://www.hcs.gr/content/articles/ESC_Kateuthuntiries_Odigies_KA_Meros_I και
http://www.hcs.gr/admin/spaw/uploads/files/ESC%20Guidelines%20HF%20part%20II.pdf.
Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία. Συγκεντρωτικές Οδηγίες 2010 της European Society of Cardiology.
Ανάκτηση από
http://www.hcs.gr/admin/spaw/uploads/files/ESC%20Guidelines%20HF%20part%20I.pdf.
132
(αποτελούν προτεινόμενα σχέδια –στο πλαίσιο της παρούσας πράξης- προς το Υπουργείο Υγείας
για εφαρμογή)
ΥΠΕ
Α. ΕΝΤΥΠΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ
ΚΑΡΔΙΑΓΓΕΙΑΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Ιστορικό / θεραπεία για (ημερομηνία): Υψηλή αρτηριακή πίεση:.........................................................................
Κρανιοεγκεφαλική κάκωση:.......................... Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο: ...............................................
Καρδιολογικά προβλήματα / χειρουργική επέμβαση: ..........................................................................................
Αίσθημα παλμών: .......................................... Λιποθυμικό επεισόδιο: ................................................................
Βήχας / αιμόπτυση:........................................ Πήγματα αίματος: ........................................................................
Αιμορραγική διάθεση / αιμορραγικά επεισόδια: ..................................................................................................
Πόνος στα πόδια κατά τη δραστηριότητα: .... ......................................................................................................
Αίσθημα κόπωσης: ....................................... ......................................................................................................
Άκρα: Μούδιασμα:.................................. (εντόπιση):..........................................................................................
Μυρμήγκιασμα: ................................. (εντόπιση):..........................................................................................
Αργή επούλωση / περιγράψτε: ............................................................................................................................
Αλλαγές στη συχνότητα / ποσότητα ούρων: .......................................................................................................
Φαρμακευτική αγωγή / Φυτικά σκευάσματα: .....................................................................................................
Συμμόρφωση στη φαρμακευτική αγωγή: ............................................................................................................
Χρώμα (π.χ. ωχρό, κυανωτικό, ικτερικό, διάστικτο, ροδοκόκκινο): Δέρματος: …………Βλεννογόνων: ..........................
ΑΠ: Κλινήρης: Δεξ.:.................. Αρ.:...............................Καθιστός: Δεξ.: .................... Αρ.: ..........................
Όρθιος: Δεξ.:.................. Αρ.:...............................Διαφορική πίεση: ..................................................
Ακροαστικό χάσμα: ....................................................................................................................................
Ψηλάφηση αρτηριακών σφύξεων στην Κερκιδική (ένταση 1 – 4): ......................................................................
Ψηλάφηση Καρδιακών: Ώσεων: ................ Pοίζων:............ ................................... ........................................
Ακρόαση Καρδιακών ήχων: Συχνότητα: ...... Ρυθμός:…………………............Ποιότητα: ............. ……………
Ήχος τριβής Περικαρδίου: . ......................... ............................................ ................ ........................................
Φύσημα (περιγράψτε εντόπιση / ήχους): ........................................................................................................
Αρτηριοφλεβώδης επικοινωνία (εντόπιση): ........................................................................................................
Διάταση σφαγίτιδας: ............................................................................................................................................
Άκρα: Θερμοκρασία: ..................................... Χρώμα: ........................................................................................
Επαναπλήρωση τριχοειδών (ΦΤ: 1-3 sec):……………………..Εφίδρωση ...................................................
Οίδημα (εντόπιση / ένταση +1 έως +4): ......................................................................................................... .
Αλλαγές στη συχνότητα / ποσότητα ούρων: ........................................................................................................
Μεταβολή σωματικού βάρους: .............................................................................................................................
133
Μεταβολές στο Ηλεκτροκαρδιογράφημα: ..........................................................................................................
Ευρήματα Ηχωκαρδιογραφήματος:......................................................................................................................
Λειτουργική Ικανότητα κατά NYHA: ..................................................................................................................
Διανοητική κατάσταση: ........................................................................................................................................
ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
Δύσπνοια / σχετιζόμενη με: ......................................................................................................................................................
Παράγοντες επιδείνωσης .....................................................................................................................................................
Παράγοντες ανακούφισης ...................................................................................................................................................
Καθαρισμός αεραγωγού (π.χ. αυθόρμητος / μηχανικός):........................................................................................................ .
Βήχας / περιγράψτε (π.χ. έντονος, επίμονος συριγμώδης): ......................................................................................................
Καπνιστής:…………… Πακέτα / ανά μέρα:…………………. Έτη καπνίσματος (αριθμός): ...............................................
Χρήση βοηθημάτων αναπνοής: ..................... Οξυγόνο (τύπος/συχνότητα): ........................................................
Φάρμακα / Φυτικά σκευάσματα: ..............................................................................................................................................
Αναπνοή (αυθόρμητη/υποβοηθούμενη): ....... Συχνότητα: ....................................................................................
Βάθος: ............................................................ Έκπτυξη θώρακα (π.χ. ισομερής/ανισομερής): ............................
Χρήση επικουρικών αναπνευστικών μυών: .. ......................................................................................................
Ρινική απόφραξη: .......................................... Φωνητικές δονήσεις: ....................................................................
Αναπνευστικό ψιθύρισμα (παρόν / απών): .... ......................................................................................................
Παθολογικοί Αναπνευστικοί ήχοι (π.χ. υγροί, ξηροί):...................................................................................
Διανοητική κατάσταση (π.χ. ήρεμος, ανήσυχος, νευρικός): ................................................................................
Περιφερική Οξυμετρία (κορεσμός οξυγόνου):.....................................................................................................
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ – ΑΝΑΠΑΥΣΗ
Επάγγελμα: ...........................................................................................................................................................
Ικανότητα συμμετοχής σε συνήθεις δραστηριότητες-χόμπυ................................................................................
Ελεύθερος χρόνος / ψυχαγωγικές δραστηριότητες: ........................................................................................
Επίπεδο Δραστηριότητας (από καθιστική έως πολύ δραστήρια ζωή ...................................................................
Καθημερινή άσκηση / είδος ............................................................................................................................
Μυικός όγκος / τόνος / δύναμη (π.χ. επίπεδο φυσιολογικό, αυξημένο, μειωμένο ..............................................
Ιστορικό προβλημάτων / περιορισμών από κάποιες καταστάσεις (πχ ακινησία, αδυναμία μετακίνησης,
εξασθένηση, δύσπνοια): .......................................................................................................................................
Συναισθήματα (π.χ. εξουθένωση, νευρικότητα, αδυναμία συγκέντρωσης, δυσαρέσκεια): .................................
.........................................................................................................................................................................
Ύπνος: Ώρες: ......................... Ενδιάμεσος ύπνος (υπνάκος): ..................................... ........................................
Αϋπνία:………………… Που σχετίζεται με:………………… Δυσκολία να αποκοιμηθεί: ........................
Δυσκολία να παραμείνει κοιμισμένος: .......... Αίσθημα Ξεκούρασης μετά τον ύπνο: ........................................
Υπερβολική αδυναμία: ..................................................................................................................................

Παρατηρούμενη αντίδραση στη δραστηριότητα: Καρδιακή συχνότητα:...............................................................
Καρδιακός ρυθμός (ρυθμικός / άρρυθμος): Αρτηριακή Πίεση: .......................................................................
Ρυθμός αναπνοών:...................................... Κορεσμός Αιμοσφαιρίνης με Ο2: .................................................
134
ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ
ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ
(κυκλώστε ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ /
ΕΙΔΟΣ/ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΔΟΣΗ ΛΗΨΗ
τελευταία ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ
(ΝΑΙ/ΟΧΙ)
χορηγούμενη δόση)
135
Μειωμένη καρδιακή παροχή που σχετίζεται με

 ιστορικό καρδειαγγειακής νόσου ____________________
 αίσθημα παλμών (μεταβολές καρδιακής συχνότητας/
ρυθμού)__________________________________
 κόπωση
 δύσπνοια ή ταχύπνοια
 ορθόπνοια ή παροξυσμική νυχτερινή δύσπνοια
 άγχος
όπως φαίνεται από
 αρρυθμίες, ταχυκαρδία, βραδυκαρδία ____________________
 μεταβολές στο ηλεκτροκαρδιογράφημα ___________________
 διάταση σφαγιτίδων
 οίδημα
 αύξηση βάρους
 φυσήματα
 δύσπνοια
 υγρό ψυχρό δέρμα
 μεταβολές στο χρώμα δέρματος και βλεννογόνων, κυάνωση, ωχρότητα
__________________________________________________________
 παρατεταμένος χρόνος τριχοειδικής επαναπλήρωσης _______________
 μειωμένες περιφερικές σφύξεις _________________________________
 μεταβολές στις μετρήσεις της αρτηριακής πιέσεως __________________
 ολιγουρία ή ανουρία
 υγροί ρόγχοι
 βήχας
 μείωση σε καρδιακή παροχή / καρδιακό δείκτη ________
 μειωμένο κλάσμα εξώθησης _______________
 ελαττωμένος δείκτης όγκου παλμού ______________
 3ος ή 4ος καρδιακός τόνος (καλπαστικός ρυθμός)
 νευρικότητα
136
Γ. ΕΝΤΥΠΟ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗΣ ΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΚΒΑΣΕΩΝ: Αποτελεσματικότητα λειτουργίας
καρδιακής αντλίας
Προηγούμενη Βαθμολόγηση κλίμακας εκβάσεων:................................................
Ήπιο, 5: Απουσία - Φυσιολογικό, ΜΕ: Μη Εφαρμόσιμο
Απουσία
Σοβαρό Σημαντικό Μέτριο Ήπιο
Δείκτες Φυσιολογικό ΜΕ
1 2 3 4
5
Ο ασθενής θα εμφανίζει
αιμοδυναμική
αστάθεια
Συστολική Αρτηριακή
Πίεση
Διαστολική Αρτηριακή
Πίεση
Καρδιακός ρυθμός
Καρδιακός δείκτης
Κλάσμα εξώθησης
αριστερής κοιλίας
Περιφερικές σφίξεις
Μέγεθος καρδίας
Όγκος ούρων
Απουσία
Σοβαρό Σημαντικό Μέτριο Ήπιο
Δείκτες Φυσιολογικό ΜΕ
1 2 3 4
5
Ισοζύγιο υγρών 24ωρου
Διάταση σφαγιτίδων
Δυσαρρυθμία
Παθολογικοί καρδιακοί
τόνοι
Στηθάγχη
Ο ασθενής θα
Διαταραχή γνωστικής
Ωχρότητα
Κυάνωση
Ερύθημα
Πνευμονικό οίδημα
Ο ασθενής θα αναφέρει
Ναυτία
Κόπωση
Δύσπνοια ηρεμίας
Δύσπνοια προσπαθείας
Ανάκτηση βάρους
Ασκίτη
Μη αντοχή στη
137
Ελάχιστα Λίγο Μέτρια Αρκετά Πλήρως ΜΕ
Δείκτες
1 2 3 4 5
λεκτικά κατανόηση της
διαδικασίας της νόσου
λεκτικά κατανόηση των
ατομικών παραγόντων
κινδύνου
λεκτικά κατανόηση του
σχεδίου της θεραπείας
Ο ασθενής θα συμμετέχει /
αναλαμβάνει ενέργειες
που μειώνουν το καρδιακό
έργο
Ο ασθενής θα αναγνωρίζει
σημεία ανεπαρκούς
καρδιακής αντιρρόπησης
Ο ασθενής εκφράζει
λεκτικά τον τρόπο
αναζήτησης βοήθειας σε
επιδείνωση της καρδιακής
138
Η ελαχιστοποίηση / διόρθωση των εκλυτικών παραγόντων, μεγιστοποίηση του καρδιακού
όγκου εξώθησης:
Οξεία φάση
Παραμονή του ατόμου σε κλίνη ή καρέκλα σε αναπαυτική θέση.
Μείωση ερεθισμάτων, παροχή ήρεμου περιβάλλοντος
Παροχή αυξημένης ροής οξυγόνου με μάσκα ή αναπνευστήρα
Παρακολούθηση ζωτικών σημείων (Δελτίο Ζωτικών Σημείων)
Συνεχής παρακολούθηση του καρδιακού ρυθμού
Χορήγηση ανάλογα με την οδηγία:
 αίματος _______________
 υγρών: _______________
 αντιβιοτικών: ___________
 διουρητικών: ___________
 ινότροπων: ____________
 αντιαρρυθμικών: ________
 στεροειδών: ___________
 αγγειοδιασταλτικών: ________________________
 διασταλτικών: __________
Προσεκτική παρακολούθηση της χορήγησης των ενδοφλέβιων φαρμάκων

Χορήγηση καταστολής και αναλγητικών: _____________________________
Χρήση άσηπτης τεχνικής κατά τη διάρκεια των επεμβατικών τεχνικών.
Καθοδήγηση για αποφυγή και / ή περιορισμό δραστηριοτήτων που μπορεί να προκαλέσουν
αντίδραση Valsava
Παροχή ψυχολογικής υποστήριξης
Ενθάρρυνση ήρεμης συμπεριφοράς, και επίλυση ερωτημάτων/ ανησυχιών
Ενημέρωση του ατόμου για τις απαιτούμενες διαγνωστικές δοκιμασίες και τη συμμετοχή του
Προαγωγή της φλεβικής επιστροφής:

Χρόνια φάση
Προαγωγή απαραίτητης ανάπαυσης, τοποθέτηση του ατόμου σε αναπαυτική θέση
Χορήγηση αναλγητικών: __________________________________________
Ανύψωση των κάτω άκρων σε καθιστή θέση, χρήση ζώνης κοιλίας
Ανύψωση άκρων με οιδήματα και αποφυγή στενών ρούχων.
Σωστή τοποθέτηση των ελαστικών καλτσών υποστήριξης
Αύξηση της δραστηριότητας ανάλογα με την κατάσταση του ατόμου
Ενθάρρυνση επαρκών περιόδων ανάπαυσης
Διατήρηση επαρκούς διατροφής και ισοζυγίου των υγρών:

Ενημέρωση και παροχή φυλλαδίου με διαιτητικές συστάσεις
Καταγραφή αναφορών για ανορεξία / ναυτία και μειωμένη πρόσληψη τροφής.
139
Παρακολούθηση προσλαμβανομένων / αποβαλλόμενων υγρών και υπολογισμός ισοζυγίου
υγρών 24ώρου.
Προαγωγή της ευεξίας (Βλέπε Ενημερωτικά Φυλλάδια):

 Καταγραφή ατομικών παραγόντων κινδύνου
 Ανασκόπηση οδηγιών και φαρμάκων, δίαιτας, άσκησης / σχεδίου δραστηριοτήτων.
 Συζήτηση συγκεκριμένων σημείων / συμπτωμάτων που πρέπει να αναφέρονται στον
επαγγελματία υγείας
 Ανασκόπηση σημείων «κινδύνου» τα οποία απαιτούν άμεση ειδοποίηση του γιατρού
 Παροχή πληροφόρησης για σημεία βελτίωσης
 Εκπαίδευση για την καθημερινή παρακολούθηση βάρους. Σύσταση για καθημερινό ζύγισμα
βάρους
 Εκπαίδευση για την καθημερινή παρακολούθηση σφυγμών και / ή αρτηριακής πιέσεως στο
σπίτι όπως ενδείκνυται.
 Ανάπτυξη ήρεμου περιβάλλοντος, χρήση τεχνικών χαλάρωσης, ήρεμων δραστηριοτήτων
 Καθοδήγηση σε τεχνικές διαχείρισης του στρες όπως ενδείκνυται συμπεριλαμβανομένου του
κατάλληλου προγράμματος άσκησης
 Αναγνώριση διαθέσιμων πηγών για μείωση του βάρους και διακοπή του καπνίσματος
140
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
ΠΙΝΑΚΑΣ 5. Σημαντικά θέματα για την εκπαίδευση των ασθενών με τα ανάλογα μέτρα και
συμπεριφορές για την αντιμετώπιση της πάθησής τους από τους ιδίους
Θέματα προς Δεξιότητες και συμπεριφορές
εκπαίδευση
Ορισμός και αιτιολογία Κατανόηση της αιτίας της ΚΑ και του μηχανισμού πρόκλησης των
ΚΑ συμπτωμάτων
Συμπτώματα και σημεία Παρακολούθηση και αναγνώριση των συμπτωμάτων και σημείων
ΚΑ Καθημερινό ζύγισμα και ανησυχία επί απότομης πρόσληψης βάρους
Να γνωρίζουν πώς και πότε πρέπει να επικοινωνήσουν με το γιατρό τους
Να μπορούν να τροποποιούν τη δόση των διουρητικών ανάλογα με την
περίπτωση
Φαρμακολογική Κατανόηση των ενδείξεων, της δοσολογίας και των δράσεων των
θεραπεία χορηγούμενων φαρμάκων
Κατανόηση και αναγνώριση πιθανής παρενέργειας
Τροποποίηση Κατανόηση της σημασίας της διακοπής του καπνίσματος
παραγόντων κινδύνου Ρύθμιση αρτηριακής πίεσης στους υπερτασικούς
Ρύθμιση σακχάρου στους διαβητικούς
Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
Διαιτητικές συστάσεις Αποφυγή άλατος
Δίαιτα μαλακή, χαμηλή σε θερμίδες, υπόλειμμα, λίπος Αποφυγή μεγάλης
ποσότητας προσλαμβανόμενων υγρών
Περιορισμένη κατανάλωση αλκοόλ
Ενθάρρυνση μικρών συχνών γευμάτων
Παρακολούθηση και αποφυγή υποθρεψίας
Συστάσεις για άσκηση Καθησυχασμός και ανάληψη πρωτοβουλίας για άσκηση
Κατανόηση των ευεργετικών αποτελεσμάτων της άσκησης
Τακτική εκτέλεση προγράμματος σωματικής άσκησης
Σεξουαλική Καθησυχασμός για τη δυνατότητα φυσιολογικής σεξουαλικής δραστηριότητας
δραστηριότητα και συζήτηση των πιθανών διαταραχών με το γιατρό
Κατανόηση ειδικών σεξουαλικών διαταραχών και στρατηγικών αντιμετώπισης
Ανοσοποίηση Εμβολιασμός για ειδικές λοιμώξεις, όπως γρίπης και πνευμονιοκόκκου
Διαταραχές αναπνοής Συντηρητικά μέτρα, όπως διακοπή καπνίσματος, μείωση σωματικού βάρους,
στον ύπνο αποφυγή αλκοόλ
Ενημέρωση για τις ειδικές θεραπείες
Συμμόρφωση Κατανόηση της σημασίας πιστής εφαρμογής της θεραπευτικής στρατηγικής
Ψυχοκοινωνικά Η κατάθλιψη και οι γνωσιακές διαταραχές είναι συχνές σε ασθενείς με ΚΑ, ενώ
ζητήματα ιδιαίτερα σημαντική είναι η κοινωνική επανένταξη και υποστήριξη
Ενημέρωση για τις ειδικές θεραπείες
Πρόγνωση Κατανόηση σημαντικών προγνωστικών παραγόντων και λήψη ρεαλιστικών
αποφάσεων
Ψυχοκοινωνική υποστήριξη εάν κριθεί αναγκαία
141
Ενημερωτικό Φυλλάδιο για Ασθενείς με Καρδιακή Ανεπάρκεια
 Παρακολούθηση και αναγνώριση των συμπτωμάτων και σημείων
 Καθημερινό ζύγισμα και ανησυχία επί απότομης πρόσληψης βάρους
 Να γνωρίζουν πώς και πότε πρέπει να επικοινωνήσουν με το γιατρό τους
 Να μπορούν να τροποποιούν τη δόση των διουρητικών ανάλογα με την περίπτωση
 Κατανόηση των ενδείξεων, της δοσολογίας και των δράσεων των χορηγούμενων φαρμάκων
 Κατανόηση και αναγνώριση πιθανής παρενέργειας
 Κατανόηση της σημασίας της διακοπής του καπνίσματος
 Ρύθμιση αρτηριακής πίεσης στους υπερτασικούς
 Ρύθμιση σακχάρου στους διαβητικούς
 Διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους
 Αποφυγή άλατος
 Αποφυγή μεγάλης ποσότητας προσλαμβανόμενων υγρών
 Περιορισμένη κατανάλωση αλκοόλ
 Τακτική εκτέλεση προγράμματος σωματικής άσκησης
 Κατανόηση πιθανών σεξουαλικών διαταραχών και αναζήτηση βοήθειας για την επίλυση τους
 Εμβολιασμός για ειδικές λοιμώξεις, όπως γρίπης και πνευμονιοκόκκου
 Κατανόηση της σημασίας πιστής εφαρμογής της θεραπευτικής αγωγής
 Μείωση σωματικού βάρους σε παχύσαρκους ασθενείς
142
Γ 11: Πρωτόκολλο Συλλογής & Καταγραφής Ομάδας Ελάχιστων Νοσηλευτικών
– Διοικητικών Δεδομένων
(Nursing Management Minimum Data Set)
Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Δάφνη Καϊτελίδου
ΟΜΑΔΕΣ ΕΛΑΧΙΣΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΕΝΔΕΙΞΕΩΝ (ORGANISING AND USING DATA
AND EVIDENCE)
Η ανταλλαγή δεδομένων, γνώσης και εμπειρογνωμοσύνης είναι ουσιώδης για την
αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών υγείας. Οι υφιστάμενες προσεγγίσεις και τα συστήματα για
την ανταλλαγή, τη διαχείριση και την ανάπτυξη των γνώσεων στον τομέα των υπηρεσιών
πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας περιλαμβάνουν:
ΒΕΛΤΊΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΑΛΛΑΓΉΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ (IMPROVING THE SHARING OF

INFORMATION)
Οι Οργανισμοί Φροντίδας Υγείας συνήθως διαθέτουν μεγάλο αριθμό δεδομένων, χωρίς αυτό να
σημαίνει απαραίτητα ότι αυτά μπορεί να μεταφραστούν σε αξιοποιήσιμες, έγκυρες και αξιόπιστες
πληροφορίες. Η μετατροπή των δεδομένων σε αξιοποιήσιμες πληροφορίες απαιτεί προσπάθεια, με
προκλήσεις. Πηγές δεδομένων αποτελούν: η φροντίδα ασθενών στις δομές και την κοινότητα, η
φροντίδα ηλικιωμένων, η κατάσταση της υγείας και το προφίλ των χρηστών, τα λειτουργικά
στοιχεία του οργανισμού, τα συστήματα διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού, τα οικονομικά και
λογιστικά στοιχεία. Τα στοιχεία θα πρέπει να συνθέτονται και να μορφοποιούνται με τέτοιο τρόπο
ώστε οι χρήστες τους σε επίπεδο τμήματος, τομέα ή οργανισμού, να μπορούν να έχουν κατάλληλες
επικαιροποιημένες αναφορές στις οποίες να βασίζουν ανάλογες αποφάσεις.
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΤΎΠΩΝ (APPLYING STANDARDS)

Υπάρχουν διάφορα πρότυπα στη φροντίδα υγείας που αφορούν στα άτομα, τις υπηρεσίες και τους
οργανισμούς. Ως παράδειγμα αναφέρουμε το πρόγραμμα Equip του Αυστραλιανού Συμβουλίου για
τα Πρότυπα Υγείας, το οποίο προσδιορίζει διάφορα πρότυπα, που πρέπει να πληρούν οι
οργανισμοί φροντίδας υγείας ανάλογα με προκαθορισμένα κριτήρια, προκειμένου να
ικανοποιούνται οι απαιτήσεις (Australian Council on Healthcare Standards, 2006.)
Τα πρότυπα είναι βασισμένα σε ενδείξεις και σχεδιασμένα ώστε να εφαρμόζονται με συνέπεια σε
διάφορα είδη οργανισμών ή επαγγελματικών ομάδων.
ΣΥΜΜΕΤΟΧΉ ΣΕ ΔΙΑΔΙΚΑΣΊΕΣ ΔΙΑΠΊΣΤΕΥΣΗΣ (PARTICIPATING IN ACCREDITATION

PROCESSES)
Διαπίστευση είναι η συστηματική εφαρμογή των προκαθορισμένων προτύπων και κριτηρίων
προκειμένου να αξιολογηθεί η απόδοση ενός οργανισμού. Όσον αφορά στον τομέα της υγείας η
διαπίστευση περιλαμβάνει αρκετές φάσεις όπως, για παράδειγμα, τη συμπλήρωση φακέλου
(τεκμηρίωση) αυτοαξιολόγησης, επίσκεψη από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες (επιθεωρητές
διαπίστευσης) και τεκμηρίωση της απόδοσης έναντι κλινικών δεικτών. Τα πρότυπα και κριτήρια
143
διαπίστευσης συνεχώς εξελίσσονται. Κατά συνέπεια, το σημείο αναφοράς (benchmark) έναντι του
οποίου αξιολογούνται τα πρότυπα, συνεχώς διαφοροποιείται. Με τον τρόπο αυτόν, εισάγεται ένα
μέτρο της συνεχούς βελτίωσης των διαδικασιών διαπίστευσης.
ΟΜΑΔΑ ΕΛΑΧΙΣΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Η Ομάδα Ελάχιστων Διοικητικών Νοσηλευτικών Δεδομένων (Nursing Management Minimum

Data Set - NMMDS) αποτελείται από 18 στοιχεία, που εντάσσονται σε τρεις ευρείες κατηγορίες:
το περιβάλλον,
τους νοσηλευτικούς πόρους και
τους οικονομικούς πόρους.
Τα στοιχεία, που εντάσσονται στις παραπάνω κατηγορίες, «μεταφράζονται» σε πληροφορίες, οι
οποίες είναι απαραίτητες για την ορθή λήψη αποφάσεων από τα στελέχη της Νοσηλευτικής
Υπηρεσίας, οι οποίες σχετίζονται με την καθοδήγηση, τη διαχείριση και το συντονισμό της
νοσηλευτικής φροντίδας (Huber & Schumaster 1997; Huber & Delaney 1997).
Τα στοιχεία, που εντάσσονται στις τρεις προαναφερόμενες κατηγορίες, απεικονίζονται στον
Πίνακα 1 και είναι τα ελάχιστα και ουσιώδη για να αποδώσουν την αξία της Νοσηλευτικής.
Το «περιβάλλον» παροχής φροντίδας αποτελεί το πρωταρχικό πεδίο διαχείρισης από τους
προϊσταμένους Νοσηλευτές και επηρεάζει τις νοσηλευτικές εκβάσεις. Τα στελέχη της
Νοσηλευτικής Υπηρεσίας μπορούν να αξιοποιήσουν τις πληροφορίες, που αντλούνται από την
κατηγορία «νοσηλευτικοί πόροι» και να καταστρώσουν στρατηγικές και παρεμβάσεις με στόχο
την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού στο σύστημα παροχής φροντίδας υγείας, το οποίο
χαρακτηρίζεται ως σύστημα έντασης εργασίας. Τα στοιχεία της κατηγορίας «οικονομικοί πόροι»
καλύπτουν τις πιο βασικές ανάγκες σε δεδομένα για την περιγραφή του επιπέδου οικονομικών
πόρων του οργανισμού (Huber &Schumacher 1997; Huber & Delaney 1997).
Τα δεδομένα υποδηλώνουν δύναμη, δημιουργούν εργαλεία και δυνατότητες για συνεχή βελτίωση
της ποιότητας. Θα πρέπει να ανευρίσκονται γρήγορα, να είναι φιλικά για το χρήστη, ακριβή,
επικαιροποιημένα και εύκολα προσβάσιμα. Είναι προτιμότερη η κάλυψη των αναγκών σε
δεδομένα από τις υπάρχουσες πηγές πληροφόρησης παρά η αναζήτηση άλλων νέων πηγών.
Παραδοσιακά, τα στελέχη σε όλους τους κλινικούς χώρους λαμβάνουν αποφάσεις με περιορισμένα
νοσηλευτικά – ευαίσθητα δεδομένα. Όταν έχουν να αντιμετωπίσουν σύνθετες διοικητικές
καταστάσεις, συχνά οι προϊστάμενοι δαπανούν ώρες για τη συγκέντρωση και οργάνωση των
δεδομένων χειρονακτικά, ενώ πρέπει να αναλύουν τα υφιστάμενα στοιχεία και να βρίσκουν
εφαρμόσιμες λύσεις σε κλινικά και διοικητικά προβλήματα (Huber & Schumacher, 1997).
Η Ομάδα Ελάχιστων Διοικητικών Νοσηλευτικών Δεδομένων και η διασύνδεσή της με άλλες
βάσεις δεδομένων μπορεί βελτιώσει σημαντικά τον τρόπο εργασίας των Προϊσταμένων
Νοσηλευτών στο άμεσο μέλλον. Με την εφαρμογή της Ομάδας Ελάχιστων Διοικητικών
Νοσηλευτικών Δεδομένων στην κλινική πρακτική, συλλέγονται στοιχεία συνεπή με τον τρόπο
λήψης αποφάσεων στη μονάδα ή και την υπηρεσία, παρέχεται ένα σύστημα εσωτερικής (internal)
και εξωτερικής (external) σύγκρισης (benchmarking) της αποδοτικότητας του οργανισμού και
αναπτύσσεται μία μέθοδος για συνεχή εκτίμηση της φροντίδας.
144
Η ανάλυση των δεδομένων της Ομάδας Ελάχιστων Διοικητικών Νοσηλευτικών Δεδομένων βοηθά
τους προϊσταμένους -οποιουδήποτε επιπέδου- στη λήψη αποφάσεων και παροχή συστάσεων και
γνωμοδοτήσεων προς στα στελέχη της Νοσηλευτικής Υπηρεσίας, τις οικονομικές υπηρεσίες και
τους προϊσταμένους φορείς. Η συλλογή των συγκεκριμένων στοιχείων υποστηρίζει τους
προϊσταμένους στη λήψη αποφάσεων για τη στελέχωση με νοσηλευτικό προσωπικό, διότι παρέχει
δεδομένα του προσωπικού με στόχο τον καθορισμό της κατηγορίας και του επιπέδου εμπειρίας,
που απαιτείται για την κάλυψη των κενών θέσεων (Huber et al., 1997). Η Ομάδα Ελάχιστων
Διοικητικών Νοσηλευτικών Δεδομένων είναι η πιο απλή και περιεκτική ομάδα δεδομένων,
χρησιμοποιείται διεθνώς από προϊσταμένους νοσηλευτές και πλέον γίνεται προσπάθεια
διασύνδεσής της με μία βιοϊατρική βάση δεδομένων, την Logical Observation Identifier Names and
Codes (LOINC). Τέλος, αποτελεί τη μοναδική ορολογία νοσηλευτικής διοίκησης και αποδίδει τις
έννοιες της νοσηλευτικής διοίκησης.
Πίνακας 2. Ομάδα Ελάχιστων Διοικητικών Νοσηλευτικών Δεδομένων (ΟΕΔΝΔ)

Πηγή: Huber & Schumacher, (1997); Westra et al., (2008)
ΟΕΔΝΔ
Νοσηλευτικοί πόροι
Περιβάλλον Οικονομικοί πόροι
Μοναδική ταυτότητα Δημογραφικό προφίλ

μονάδας ή υπηρεσίας
Τρόπος πληρωμής
Διευθυντή Χρηματοδότηση
Είδος παροχής
νοσηλευτικής Δημογραφικό προφίλ Προϋπολογισμός
φροντίδας νοσηλευτικού νοσηλευτικής
Πληθυσμός ατόμων/ προσωπικού μονάδας /
ασθενών Στελέχωση υπηρεσίας
Όγκος παρεχόμενης
νοσηλευτικής
Ικανοποίηση Έξοδα
φροντίδας νοσηλευτικού
Διαπίστευση παρεχόμενης προσωπικού
υπηρεσίας
Συμμετοχή σε αποφάσεις
Πολυπλοκότητα μονάδας/
υπηρεσίας
Προσβασιμότητα ατόμου
Μέθοδος παροχής
φροντίδας
Πολυπλοκότητα λήψης
αποφάσεων
145
Πίνακας 3. Στοιχεία και Μετρήσεις Ομάδας Ελάχιστων Διοικητικών Νοσηλευτικών Δεδομένων
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
ΣΤΟΙΧΕΙΟ ΜΕΤΡΗΣΗ
Μοναδική ταυτότητα Επίσημη ονομασία ΚΥ ή Tμήματος ΠΦΥ Nοσοκομείου
μονάδας ή υπηρεσίας (ΤΕΠ, ΤΕΙ), χρηματοδότηση και γεωγραφική
χωροθέτηση
Είδος παρεχόμενης Ποσοστά (%) εφαρμοζομένων συστημάτων
νοσηλευτικής φροντίδας παρεχόμενης νοσηλευτικής φροντίδας (πχ λειτουργική
μέθοδος, ομαδική μέθοδος, πρωτοβάθμια νοσηλευτική,
κατά περίπτωση μέθοδος κλπ).
Εξυπηρετούμενος Χαρακτηριστικά του πληθυσμού ευθύνης σε ποσοστά
πληθυσμός (%). Δημογραφικά στοιχεία, δείκτες νοσηρότητας,
θνησιμότητας, θνητότητας κλπ.
Όγκος παρεχόμενης Πλήθος παρεχόμενων ή/ και διαθέσιμων υπηρεσιών
νοσηλευτικής φροντίδας προς τους υγιείς, ασθενείς, οικογένειες, ομάδες,
κοινότητα.
Δομή και αποτελέσματα Βαθμολογούνται με κλίμακα τύπου Likert (: 1=χαμηλά,
του συστήματος παροχής έως 5=υψηλά)
νοσηλευτικής φροντίδας 1) σύστημα παρεχόμενης νοσηλευτικής φροντίδας,
2) επαγγελματικά νοσηλευτικά αποτελέσματα:
επαγγελματική ικανοποίηση,
επαγγελματική δέσμευση,
ποσοστό εναλλαγής προσωπικού (turnover),
3) αποτελέσματα στους ασθενείς (εκβάσεις) (Nursing
Outcomes Classification – NOC)
Προσβασιμότητα από τα Ποσοστό ατόμων με δυσκολίες στην πρόσβαση
άτομα (υγιείς, ασθενείς)
Πολυπλοκότητα στη λήψη Βαθμολογούνται με κλίμακα τύπου Likert (1=διαφωνώ
των κλινικών αποφάσεων πολύ, 2=διαφωνώ, 3=ουδέτερος, 4=συμφωνώ,
5=συμφωνώ πολύ) οι εξής παράμετροι: ο βαθμός
ρουτίνας, η ομοιομορφία, η προβλεψιμότητα, ο βαθμός
εξειδίκευσης και η ενσωμάτωση της πληροφορικής στην
καθημερινή λειτουργία.
Πολυπλοκότητα του Βαθμολογούνται με κλίμακα τύπου Likert, όπου
περιβάλλοντος 1=σταθερή έως 5=μεταβαλλόμενη και 1=ίδια έως
5=διαφορετική κατ’ αντιστοιχία τα εξής:
Ποσοστό εναλλαγής ασθενών (turnover)
Νοσολογικό φάσμα ασθενών (case mix
Αυτονομία Βαθμολογείται με κλίμακα τύπου Likert (1=ποτέ,
2=σπάνια, 3=μερικές φορές, 4=συχνά, 5=πάντα)
Βαθμός ελευθερίας για δράση
Αντιλαμβανόμενο αίσθημα ελέγχου
Ευκαιρίες συμμετοχής στη λήψη αποφάσεων
146
ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ
Δημογραφικό Εκπαιδευτικό υπόβαθρο (ΠΕ ή ΤΕ)
προφίλ Πιστοποιητικά εξειδικεύσεων (Μεταπτυχιακοί τίτλοι,
Προϊσταμένου Σεμινάρια κλπ)
Νοσηλευτή Φύλο
Εμπειρία (είδη Τμημάτων και αριθμός ετών προϋπηρεσίας σε
αυτά)
Αριθμός μητρώου
Δημογραφικό Εκπαιδευτικό επίπεδο (ΠΕ, ΤΕ, ΔΕ, ΥΕ)
προφίλ Πιστοποιητικά εξειδικεύσεων (Μεταπτυχιακοί τίτλοι,
νοσηλευτικού Σεμινάρια κλπ)
προσωπικού Ιδιότητα μέλους επαγγελματικών ενώσεων
Μέση ηλικία
Μέση προϋπηρεσία
Αριθμός ατόμων που παρέχουν άμεση και έμμεση φροντίδα.
Αριθμός ανθρωποωρών κατ’ άτομο και συνολικά.
Στελέχωση Αριθμός υπηρετούντος προσωπικού, μείγμα δεξιοτήτων, μέσος
αριθμός ενεργού προσωπικού ανά βάρδια, ρυθμός εναλλαγής
προσωπικού (turnover rate), ποσοστό υπαλλήλων που
προσλήφθηκαν στην αρχή μιας περιόδου και διατηρήθηκαν καθ’
όλη τη διάρκεια της περιόδου.
Ικανοποίηση Ποσοστό προσωπικού που αναφέρει ικανοποίηση ή όχι από τη
νοσηλευτικού θέση εργασίας του με βάση μια πενταβάθμια κλίμακα τύπου Likert
προσωπικού (1=διαφωνώ πολύ, 2=διαφωνώ, 3=ουδέτερος, 4=συμφωνώ,
5=συμφωνώ πολύ)
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ
Ύψος αποζημίωσης Μετράται με τον όγκο των παρεχόμενων υπηρεσιών στο
Κέντρο Υγείας (ή ΤΕΙ ή ΤΕΠ) όπως ώρες ή/και ημέρες
παροχής φροντίδας, επισκέψεις, ειδικές παρεμβάσεις,
συνεδρίες, προγράμματα, εκπαιδευτικές συνεδρίες κλπ
Τύπος αποζημίωσης Αυτός μπορεί να είναι κατά πράξη, νοσήλιο, βάσει DRGs,
βάσει ασφαλιστικών συμβολαίων κλπ.
Προϋπολογισμός Μπορεί να εμπεριέχει το μισθοδοτικό κόστος, το κόστος
νοσηλευτικής υπερωριών, τις αποσβέσεις εξοπλισμού, προμήθειες υλικών
μονάδας/υπηρεσίας και τέλος τα έσοδα.
Έξοδα Άμεσες (πχ κόστος νοσηλευτικού προσωπικού και
αναλωσίμων) και έμμεσες (πχ διοικητικό κόστος) δαπάνες
ανά Τμήμα σε ετήσια βάση
Πηγές: Huber & Schumacher, (1997); Westra et al., (2008); Delaney & Huber (1996)
147
Χατζοπούλου Μ (2010). Διερεύνηση της Επίδρασης Προγράμματος Εκπαίδευσης για την Τεκμηρίωση της
Νοσηλευτικής Φροντίδας σε Έλληνες Νοσηλευτές. Διδακτορική Διατριβή, Τμήμα Νοσηλευτικής Εθνικό
& Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Delaney, C. & Huber, D. (1996). Nursing Management Minimum Data Set (NMMDS): A
report of an invitational conference [monograph]. Chicago, IL: American Organization of
Nurse Executives [AONE].
Huber D, Schumacher L, Delaney C. Nursing Management Minimum Data Set (NMMDS). J Nurs Adm.
1997;27:42-48.
Huber DG, Delaney C, Crossley J, Mehmert M, Ellerbe S. A Nursing Management Minimum Data Set:
Significance and development. J Nurs Adm. 1992;22:35-40.
Huber D, Delaney C. The American Organization of Nurse Executives (AONE) research column. the
Nursing Management Minimum Data Set. Appl Nurs Res. 1997;10:164-165.
American Nurses Association: http://nursingworld.org/npii/terminologies.htm
American Medical Informatics Association Nursing Informatics Working Group:
http://www.amia.org/mbrcenter/wg/ni/
American Nurses Association: http://nursingworld.org/npii/terminologies.htm
American Medical Informatics Association Nursing Informatics Working Group:
http://www.amia.org/mbrcenter/wg/ni/
International Council of Nurses: http://www.icn.ch/icnp.htm
148
Γ.12: Πρωτόκολλο Διαχείρισης Αναλωσίμων Υλικών σε Κέντρα Υγείας,
Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία και Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών
(Consumables Management)
Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Όλγα Σίσκου
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1.1 ΟΡΙΣΜΟΙ
Ως Υγειονομικά Αναλώσιμα νοούνται υλικά που δεν προορίζονται για μόνιμη πολυετή χρήση
δηλ., δεν αναφέρονται σε πάγιο εξοπλισμό. Ενδεικτικά, στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται τα
ακόλουθα: επίδεσμοι (αυτοκόλλητοι ή μη), βαμβάκι, σύριγγες, βελόνες, γάντια, παγοκύστες,
γλωσσοπίεστρα, μάσκες κλπ (A System of Health Accounts, 2011 & Goldstein, 1989).
Διευκρινίζεται ότι τα φάρμακα εννοιολογικά-ταξινομικά αποτελούν διακριτή κατηγορία και δεν
περικλείονται στα υγειονομικά αναλώσιμα. Εντούτοις, το πρωτόκολλο που ακολουθεί θα
μπορούσε να χρησιμοποιηθεί και για τη διαχείριση φαρμάκων
Το Κέντρο Υγείας (ΚΥ) αποτελεί τη βασική μονάδα πρωτοβάθμιας φροντίδας κυρίως στις
αστικές και ημιαστικές περιοχές. Στη συνηθισμένη του μορφή, παρέχει υπηρεσίες σε ομάδες του
πληθυσμού που κυμαίνονται από 10.000 μέχρι 50.000 άτομα. Οι υπηρεσίες που προσφέρονται
περιλαμβάνουν από προληπτικές (π.χ μέσω αγωγής υγείας στον πληθυσμό ευθύνης), μέχρι
διαγνωστικές και θεραπευτικές. Συνήθως, υπάρχει επιστημονική και λειτουργική διασύνδεση του
ΚΥ με κάποιο νοσοκομείο, καθώς και δυνατότητα διακομιδής των ασθενών. Ιδανικά το ΚΥ είναι
σε θέση να παρέχει παρακολούθηση και μετά τη νοσηλεία στο νοσοκομείο καθώς και υπηρεσίες
αποκατάστασης (Λιαρόπουλος, 2007).
Τα Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία (ΤΕΙ) των νοσοκομείων έχουν ως σκοπό τη διαλογή των
παραπεμπόμενων από την ΠΦΥ αρρώστων και τον προγραμματισμό της εισαγωγής τους στο
νοσοκομείο, καθώς και την παρακολούθηση των αρρώστων που εξέρχονται από τα νοσοκομεία
(Σπάρος, 2001).
Το Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ), προορίζεται για την αντιμετώπιση επειγουσών
περιπτώσεων οι οποίες διακομίζονται ή προσέρχονται στο νοσοκομείο. Σκοπός της λειτουργίας του
είναι η έγκαιρη διάγνωση, η παρακολούθηση, η συστηματική υποστήριξη και η παροχή
αποτελεσματικής θεραπείας σε βαριά ασθενείς. Αποτελεί το συνδετικό κρίκο μεταξύ
προνοσοκομειακής και νοσοκομειακής περίθαλψης, καθώς και τον «ηθμό» για τον περιορισμό των
άσκοπων εισαγωγών στα νοσοκομεία (Λιαρόπουλος, 2007).
1.2 ΤΕΚΜΗΡΊΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΑΙΌΤΗΤΑΣ ΑΝΆΠΤΥΞΗΣ ΠΡΩΤΟΚΌΛΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗ

ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΑΝΑΛΩΣΊΜΩΝ ΥΛΙΚΏΝ ΣΕ ΚΥ, ΤΕΙ & ΤΕΠ
Τα Κέντρα Υγείας (ΚΥ), τα Τακτικά Εξωτερικά Ιατρεία (ΤΕΙ) και τα Τμήματα Επειγόντων
Περιστατικών (ΤΕΠ) αποτελούν τις κύριες δημόσιες δομές παροχής υπηρεσιών ΠΦΥ στη χώρα.
Αρκετές φορές, η λειτουργία των ΤΕΙ και των ΤΕΠ διαφοροποιείται σε σχέση με το ρόλο που αυτά
θα έπρεπε να διαδραματίσουν μέσα στο σύστημα υγείας αφού σύμφωνα με μελέτη που
149
πραγματοποιήθηκε σε Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο, τουλάχιστον το 30% των προσερχομένων στα
ΤΕΠ δεν αντιμετωπίζουν κάποιο πραγματικά επείγον πρόβλημα (Αgouridakis et al., 2004)
Το φαινόμενο, σχετίζεται με την ανεπαρκή ανάπτυξη άλλων δομών ΠΦΥ, π.χ ένδεια ΚΥ
αστικού τύπου, μη λειτουργία στην πράξη του θεσμού του οικογενειακού ιατρού, περιορισμένο
ωράριο λειτουργίας των πολυϊατρείων του ΕΟΠΥΥ –πρώην ΙΚΑ κλπ.
Από την άλλη μεριά, λόγω της δημοσιονομικής πειθαρχίας που επιβλήθηκε από την Τρόϊκα και
στον υγειονομικό τομέα (ως Μνημονιακή υποχρέωση η δημόσια δαπάνη υγείας δεν θα πρέπει να
ξεπερνά το 6% του ΑΕΠ), η χρηματοδότηση των ΚΥ, και των ΤΕΙ & ΤΕΠ των δημοσίων
νοσοκομείων, μειώθηκε κατά 22% το 2011 σε σχέση με το 2010 (Πίνακας 7.1.1), σύμφωνα με τα
πρόσφατα αποτελέσματα (Ιανουαρίου 2013) που προέκυψαν από την εφαρμογή του Συστήματος
Λογαριασμών Υγείας1. Κατά τα έτη 2012 και 2013 εκτιμάται ότι περαιτέρω μείωση της
χρηματοδότησης των ΚΥ, ΤΕΙ, ΤΕΠ, χωρίς ακόμη να είναι διαθέσιμα τα αντίστοιχα στοιχεία.
Παρά τη μείωση στη χρηματοδότηση, τα ΚΥ, τα ΤΕΙ και τα ΤΕΠ καλούνται να αντιμετωπίσουν
αποτελεσματικά έναν διαχρονικά σχεδόν σταθερό αριθμό ασθενών (Πίνακας 7.1.1), ο οποίος
μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις είναι υψηλότερος από τον θεωρητικά αναμενόμενο. Ενδεικτικά, ο
αριθμός των επισκέψεων στα ΤΕΠ ανά κάτοικο στην Ελλάδα είναι περίπου 0,45, ενώ η αντίστοιχη
αναλογία στις ΗΠΑ (όπου αναμένεται αυξημένη προσέλευση στα ΤΕΠ, λόγω των δυσκολιών
πρόσβασης στις υπόλοιπες υγειονομικές δομές, εξαιτίας του κόστους και της μη καθολικής
ασφαλιστικής κάλυψης του πληθυσμού) διαμορφώνεται σε 0,38 (Αγγουριδάκης, & Σμπυράκης,
2010).
1
Πρόκειται για τριαξονικό σύστημα καταγραφής της δαπάνης υγείας, σύμφωνα με το οποίο, για κάθε κατηγορία
δαπάνης ταυτοποιείται μέσω συγκεκριμένων κωδικών, ο Χρηματοδοτικός Φορέας, HF: Health Financing (Scheme)
(π.χ ΥΥΚΑ –HF 1.1.1.1, Υπουργείο Οικονομικών-HF 1.1.1.2, Ταμεία Κοινωνικής Ασφάλισης-HF 1.2, Ιδιωτική
Ασφάλιση Υγείας-HF 2.2, Νοικοκυριά-HF 2.3 κα), η κατεύθυνση της δαπάνης ανά Προμηθευτή Υγείας, HP: Health
Providers (π.χ Νοσοκομεία HP.1, Κέντρα HP 3.4 Υγείας, Φαρμακεία HP 4.1, Ιδιώτες Γιατροί HP 3.1, Οδοντίατροι HP
3.2 κλπ) και η Υγειονομική Δραστηριότητα που διενεργείται ΗC: Health Care Function (π.χ ενδονοσοκομειακή
νοσηλεια- ΗC 1.1, εξωνοσοκομειακή φροντίδα- HC 1.3, φαρμακευτική περίθαλψη HC 5.1, προληπτικές δράσεις HC
6.0 κλπ)
To ΣΛΥ χρησιμοποιείται από κοινού από τον ΟΟΣΑ, την Eurostat και τον ΠΟΥ για τη συλλογή στοιχείων
υγειονομικής δαπάνης από τις συμμετέχουσες (σε κάθε οργανισμό) χώρες και η εφαρμογή του είναι υποχρεωτική
σύμφωνα και με Κοινοτικό Κανονισμό. Στην Ελλάδα, για πρώτη φορά ξεκίνησε η εφαρμογή του, το Σεπτέμβριο του
2011 και ολοκληρώθηκε στον Ιανουάριο του 2013, με τη δημιουργία χρονολογικής σειράς για τα έτη 2003-2011. Η
υλοποίηση του έργου πραγματοποιήθηκε από τρεις συνεργαζόμενους φορείς την Ελληνική Στατιστική Αρχή
(ΕΛΣΤΑΤ), το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΥΥΚΑ) και το Εθνικό και Καποδιστριακό
Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) μέσω του Τμήματος Νοσηλευτικής (Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης
Υπηρεσιών Υγείας).
150
Πίνακας 1.1: Η εξέλιξη της δημόσιας χρηματοδότησης και του αριθμού των εξετασθέντων στα
ΚΥ, ΤΕΙ, ΤΕΠ κατά τα έτη 2010-2012
2010 2011 2012
Χρηματοδότηση ΚΥ € 376.776.542 € 294.286.276 Ν/Α
2
Εξετασθέντες ΚΥ 6.305.459 7.689.247 7.324.8353
εκ των οποίων για 2.355.349 2.562.775
συνταγογράφηση
Χρηματοδότηση ΤΕΙ & ΤΕΠ € 564.545.646 € 442.174.917 Ν/Α
Νοσοκομείων
Εξετασθέντες σε ΤΕΙ & ΤΕΠ 11.383.788 11.367.493 11.395.768
Νοσοκομείων
εκ των οποίων σε ΤΕΙ 6.474.508 6.518.644 6.459.358
εκ των οποίων σε ΤΕΠ 4.909.280 4.848.849 4.936.410
Πηγές: Σύστημα Λογαριασμών Υγείας, 2013: Εργαστήριο Οργάνωσης και Αξιολόγησης
Υπηρεσιών Υγείας Τμήμα Νοσηλευτικής ΕΚΠΑ και ΕΛΣΤΑΤ / ΕΣΥνετ, 2012 & Γραφείο
Στατιστικής ΥΥΚΑ, 2013
Το οξύμωρο σχήμα της αυξημένης ροής ασθενών προς τις υφιστάμενες δημόσιες δομές ΠΦΥ
με ταυτόχρονη όμως μείωση της χρηματοδότησης αυτών, θα πρέπει να οδηγήσει τους υπευθύνους
της ηγεσίας του υγειονομικού τομέα στη λήψη μέτρων για την ορθολογική διαχείριση των
πεπερασμένων πόρων, με τρόπο όμως τέτοιο ώστε αφενός μεν να διασφαλίζεται η άμεση παροχή
ασφαλούς και αποτελεσματικής υγειονομικής φροντίδας, αφετέρου δε να εκμηδενίζεται κάθε
πιθανότητα σπατάλης.
Προς την κατεύθυνση αυτή, η υιοθέτηση πρωτοκόλλων, επιστημονικά τεκμηριωμένων και
πρακτικά δοκιμασμένων στην ελληνική πραγματικότητα, κρίνεται απολύτως αναγκαία. Τα
πρωτόκολλα που ακολουθούν (ή σχέδια φροντίδας) απευθύνονται σε Νοσηλευτές καθώς αυτοί
(λόγω της συνεχούς παρουσίας τους και της άμεσης επαφής τους με τους ασθενείς) διαδραματίζουν
πρωταγωνιστικό ρόλο, τόσο κατά την παροχή της αμιγούς υγειονομικής φροντίδας, όσο και κατά
την οργάνωση (και διαχείριση) των δημοσίων δομών ΠΦΥ.
Στη συνέχεια, περιγράφονται οι διαδικασίες που θα πρέπει να ακολουθούνται για την

αποτελεσματική και αποδοτική διαχείριση αναλωσίμων υγειονομικών υλικών σε ΚΥ, ΤΕΠ, ΤΕΙ.
Το πρωτόκολλο που ακολουθεί περιλαμβάνει όλο το φάσμα της διαχείρισης των αναλωσίμων
υλικών:
o από τον τεκμηριωμένο προσδιορισμό των αναγκαίων υλικών
2
Στους εξετασθέντες των ΚΥ το 2010, δεν είναι βέβαιο ότι περικλείεται και το σύνολο των ασθενών που
προσέρχονται μόνο για συνταγογράφηση
3
Η μικρή μείωση στον αριθμό των εξετασθέντων στα ΚΥ καθώς και στα ΤΕΙ το 2012 σε σχέση με το 2011,
ενδεχόμενα να συνδέεται με παραμέληση ελασσόνων προβλημάτων υγείας, λόγω των οξύτερων κοινωνικό-
οικονομικών ζητημάτων που απασχολούν μεγάλες ομάδες του πληθυσμού. Ωστόσο, αύξηση καταγράφεται στους
νοσηλευθέντες ασθενείς το 2012 κατά περίπου 10% σε σχέση με το 2010 από 2.088.199 το 2010 σε 2.285.066 το 2012
(ΕΣΥνετ, 2012 & Γραφείο Στατιστικής ΥΥΚΑ, 2013).
151
o την υποβολή της παραγγελίας
o την παραλαβή, την ορθή αποθήκευση και την παρακολούθηση της κατανάλωσης του κάθε
αναλωσίμου
o μέχρι και την ασφαλή απομάκρυνση των χρησιμοποιηθέντων (αναλωσίμων).
Για καθένα από τα παραπάνω στάδια περιγράφονται αρχικά οι βέλτιστες πρακτικές που
αναφέρονται στη βιβλιογραφία και ακολούθως όπου αυτό κρίνεται σκόπιμο οι θεσμικά ισχύουσες
διαδικασίες στη χώρα, ώστε να είναι ευχερής η ανάπτυξη του τελικού πρωτοκόλλου διαχείρισης
υλικών, ειδικά προσαρμοσμένου στην ελληνική πραγματικότητα
Είναι προφανές, ότι σε κάποιες από τις παραπάνω διαδικασίες συμμετέχουν και άλλοι
επαγγελματίες (πέραν των νοσηλευτών) και συνεπώς το συγκεκριμένο πρωτόκολλο θα μπορούσε
να θεωρηθεί και ως Συνεργατικό.
2 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΑΝΑΓΚΑΙΩΝ ΑΝΑΛΩΣΙΜΩΝ ΥΛΙΚΩΝ

Για την εύρυθμη, κλινικά ασφαλή και οικονομικά αποδοτική λειτουργία των ΚΥ, ΤΕΙ και
ΤΕΠ, περιγράφονται στη συνέχεια συγκεκριμένα κριτήρια για την επιλογή των διαφόρων ειδών
αναλωσίμων καθώς και τύποι για τον προσδιορισμό των αναγκαίων ποσοτήτων από κάθε είδος.
Καθώς σε εθνικό επίπεδο υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση στο νοσολογικό προφίλ και στον
αριθμό των προσερχομένων ασθενών που αντιμετωπίζει κάθε μια από τις παραπάνω μονάδες, η
παράθεση κάποιων καταλόγων με τα αναγκαία είδη και τις αντίστοιχες ποσότητες που αυτά θα
πρέπει να είναι διαθέσιμα, κρίθηκε εξαιρετικά παρακινδυνευμένη και για αυτό δεν
επιχειρήθηκε. Αντιθέτως, περιγράφεται το μεθοδολογικό πλαίσιο, το οποίο μπορεί να
εφαρμοστεί κατά περίπτωση προκειμένου να γίνει ο ποιοτικός και ποσοτικός προσδιορισμός
των απαραίτητων αναλωσίμων υλικών.
2.1 Προσδιορισμός του είδους και των ποιοτικών χαρακτηριστικών των αναλωσίμων
υλικών
Η επιλογή του είδους των αναλωσίμων υλικών θα πρέπει να γίνεται λαμβάνοντας υπόψη και τα
ακόλουθα κριτήρια (ΜΗRA, 2008; ΕCHO, 2001a):
Αναγκαιότητα & Καταλληλότητα
Για τον προσδιορισμό της αναγκαιότητας προμήθειας ενός υγειονομικού αναλωσίμου σκόπιμη
κρίνεται και η υιοθέτηση του συστήματος VEN (Vital-Essential-Non Essential) προκειμένου να
προσδιοριστεί κατά πόσον η χρήση ενός υλικού είναι ζωτικής σημασίας (vital), απαραίτητη
(essential) ή μη απαραίτητη (non essential).
Κάποιος δοκιμασμένος στο χρόνο τύπος ενός είδους υγειονομικού αναλωσίμου δεν θα πρέπει να
αντικαθίσταται απλά επειδή κυκλοφόρησε στην αγορά ένας νεότερος τύπος, αλλά μόνο στις
περιπτώσεις εκείνες που ο προγενέστερος τύπος θεωρείται πλέον κλινικά ή τεχνολογικά
ξεπερασμένος.
152
Οι συνθήκες που επικρατούν (π.χ θερμικές) στην κάθε μονάδα υγείας θα πρέπει επίσης να
λαμβάνονται υπόψη για την επιλογή καθενός τύπου υγειονομικού αναλωσίμου, δεδομένου ότι
κάποια από αυτά είναι ιδιαιτέρως ευαίσθητα σε περιβαλλοντικές μεταβολές.
Ποιότητα
Η ποιότητα του αναλωσίμου σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να θέτει σε
κίνδυνο την ασφάλεια των ασθενών ή την αποτελεσματικότητα της υγειονομικής παρέμβασης.
Υπάρχουν διεθνώς (αλλά και σε τοπικό επίπεδο) καθορισμένα πρότυπα αναφορικά με την
ασφάλεια και την απόδοση διαφόρων υλικών και η συμμόρφωση των προϊόντων με αυτά θα πρέπει
σοβαρά να λαμβάνεται υπόψη.
Για παράδειγμα, το ISO 9000-9004 είναι μία σειρά προτύπων που αφορούν στην ποιότητα των
διαδικασιών παραγωγής, σχεδιασμού, ανάπτυξης-κατασκευής διαφόρων προϊόντων μεταξύ των
οποίων και υγειονομικών, όπως: σύριγγες, βελόνες, γάντια κα. Επίσης, η ένδειξη CE υποδηλώνει
ότι ένα προϊόν είναι συμβατό με τις πρότυπες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η σήμανση αυτή
θα πρέπει να υφίσταται και για τα αποστειρωμένα είδη.
Η ποιότητα της συσκευασίας που περιβάλλει το κάθε υλικό, καθώς και η πληρότητα των
πληροφοριών που αναγράφονται σε αυτή, αποτελούν επίσης βασικά κριτήρια επιλογής. Η
συσκευασία θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να προστατεύει τα υλικά από τυχόν καταστροφές-
φθορές είτε κατά τη μεταφορά, είτε κατά τη διάρκεια αποθήκευσης μέχρι τη χρήση τους. Στη
συσκευασία θα πρέπει να υφίστανται ευδιάκριτες πληροφορίες για:
o τη χώρα προέλευσης-κατασκευής
o την ημερομηνία κατασκευής και την ημερομηνία λήξης (εφόσον αυτή υφίσταται)
o τον αριθμό παρτίδας, κάποιο σειριακό αριθμό κλπ
o τυχόν ιδιαίτερες συνθήκες αποθήκευσης που απαιτούνται (θερμοκρασία, υγρασία)
o το αν πρόκειται για αποστειρωμένο υλικό, εύφλεκτο, εύθραυστο κλπ
Κόστος
Προφανώς, τα υλικά υψηλότερης ποιότητας είναι και ακριβότερα, ωστόσο τα φθηνά υλικά
συχνά χαρακτηρίζονται από χαμηλή ποιότητα. Η προμήθεια των πλέον φθηνών υλικών οδηγεί σε
πρόσκαιρη «ψευδή» οικονομία, καθώς, συχνά, για την περάτωση μιας παρέμβασης απαιτείται η
χρήση μεγαλύτερης ποσότητας κάθε είδους, λόγω εγγενών ελαττωμάτων (χαρακτηριστικό το
παράδειγμα με τα γάντια χαμηλής ποιότητας).
Υγειονομικά αναλώσιμα κοντά στην ημερομηνία λήξης συχνά προσφέρονται από τους
προμηθευτές σε σημαντικά χαμηλότερες τιμές. Σε περίπτωση προμήθειας κάποιου τέτοιου υλικού,
θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι η προς παραγγελία ποσότητα είναι τόση ώστε να έχει καταναλωθεί
πριν από την παρέλευση της ημερομηνίας λήξης.
2.2 Ποσοτικός προσδιορισμός των αναγκαίων υγειονομικών υλικών

Για τον ποσοτικό προσδιορισμό των αναγκαίων υγειονομικών υλικών αναφέρονται στη
βιβλιογραφία (ECHO, 2001b) δύο βασικές μέθοδοι:
o Η μέθοδος που βασίζεται σε στοιχεία παρελθούσας Κατανάλωσης ανά είδος
o Η μέθοδος που βασίζεται σε στοιχεία Νοσηρότητας
153
Από τις δύο μεθόδους προτιμητέα4 είναι η πρώτη και ο αλγόριθμος που χρησιμοποιείται για τον
ετήσιο υπολογισμό της αναγκαίας ποσότητας ενός αναλωσίμου παρουσιάζεται στον Πίνακα 2.1
Πίνακας 2.1: Υπολογισμός των ετήσιων ποσοτήτων αναλωσίμων υγειονομικών υλικών με βάση
στοιχεία παρελθούσας κατανάλωσης: το παράδειγμα των επιδέσμων
Βήμα 1ο: Επιλογή της χρονικής περιόδου αναφοράς (του προηγούμενου έτους)
Τα πρωτογενή δεδομένα που απαιτούνται είναι: Ο υπολογισμός βάσει
στοιχείων κατανάλωσης
Το απόθεμα του κάθε αναλωσίμου Έστω 100 προηγούμενου 12 μήνου, είναι
υλικού στην αρχή του έτους: τεμάχια ο πλέον αντιπροσωπευτικός
επιδέσμων καθώς σε αυτόν περικλείονται
Η συνολική ποσότητα κάθε αναλωσίμου Έστω 1.000 και οι τυχόν εποχικές
υλικού που παραλήφθηκε κατά τη τεμάχια διακυμάνσεις
διάρκεια του έτους επιδέσμων
Το απόθεμα του κάθε αναλωσίμου Έστω 200
υλικού στο τέλος του έτους τεμάχια
επιδέσμων
Ποσότητα υλικού που αχρηστεύτηκε Έστω 0 τεμάχια
χωρίς να χρησιμοποιηθεί (απώλεια/φύρα, επιδέσμων
π.χ λόγω παρέλευσης της ημερομηνίας
λήξης)
Ο συνολικός χρόνος (αθροιστικά) που το Έστω 2 μήνες
υλικό βρισκόταν σε έλλειψη
Βήμα 2ο: Υπολογισμός της κατανάλωσης του κάθε αναλωσίμου υλικού κατά τη διάρκεια της
χρονικής περιόδου αναφοράς (του προηγούμενου έτους)
Καταγεγραμμένη Κατανάλωση= Απόθεμα κάθε αναλωσίμου στην Είναι απαραίτητη η
αρχή του έτους + ποσότητα κάθε αναλωσίμου που παραλήφθηκε τήρηση με ακρίβεια
κατά τη διάρκεια του έτους – απόθεμα κάθε αναλωσίμου στο τέλος καταστάσεων
του έτους ανάλωσης και
Καταγεγραμμένη Κατανάλωση= 100 + 1.000 - 200 = 900 τεμάχια αποθέματος κάθε
επιδέσμων καταναλώθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους στο υγειονομικού υλικού
παραπάνω παράδειγμα
4
Λόγω του ότι βασίζεται σε στοιχεία παρελθούσας κατανάλωσης, τα οποία συνήθως τηρούνται και είναι εύκολα
ανακτήσιμα
154
Βήμα 3ο: Συνυπολογισμός της απώλειας κάθε αναλωσίμου και της περιόδου που βρισκόταν
σε έλλειψη (του προηγούμενου έτους)
Απώλεια-Φύρα Κάποια απώλεια της τάξεως του 5-10%
Πραγματική Κατανάλωση (ΠΚ)= ανά είδος υγειονομικού αναλωσίμου
Καταγεγραμμένη κατανάλωση - Απώλεια θεωρείται αναπόφευκτη, ωστόσο θα
ΠΚ = 900-0=900 πρέπει να συνυπολογίζεται στην
ΚΑΙ / Ή κατανάλωση ιδιαίτερα όταν αυτή ξεπερνά
Περίοδος που το υλικό βρισκόταν σε έλλειψη το 10% Αυτή η απώλεια υπολογίζεται με
Σταθμισμένη Πραγματική Κατανάλωση= [ΠΚ x βάση τον αριθμό των ασθενών που
Περίοδος αναφοράς (μήνες, εβδομάδες, μέρες)] αντιμετωπίστηκαν και την ποσότητα των
/ περίοδος που το κάθε αναλώσιμο ήταν υλικών που καταναλώθηκαν. Αν για
διαθέσιμο παράδειγμα προκύπτει από τα αρχεία ότι
Σταθμισμένη Πραγματική Κατανάλωση = 900 x καταναλώθηκαν 40 τεμάχια επιδέσμων
12 / 10 = 1.080 τεμάχια επιδέσμων ετησίως για 30 ασθενείς για καθέναν από στους
οποίους χρησιμοποιήθηκε ένας
επίδεσμος, τότε η απώλεια-φύρα είναι
12,5%
Πρόσθετα, απαιτείται ο συνυπολογισμός
της δυνητικής κατανάλωσης έκαστου
αναλωσίμου κατά την περίοδο που αυτό
βρισκόταν σε έλλειψη και ιδιαιτέρως
όταν αυτή σημειώνεται για περισσότερο
από 1 μήνα
ο
Βήμα 4 : Αναγωγή στην περίοδο αναφοράς και στο σύνολο των ασθενών
Περίοδος Αναφοράς: (π.χ 12 μήνες) Αυτό το βήμα δεν απαιτείται στους
υπολογισμούς στις περιπτώσεις που τα
Ετήσια Κατανάλωση = Πραγματική κατανάλωση
διαθέσιμα προγενέστερα στοιχεία
x 12 μήνες / Μήνες που το υλικό ήταν
κατανάλωσης αναφέρονται σε ετήσια
διαθέσδιμο
βάση για το συνολικό αριθμό ασθενών
Ετήσια Κατανάλωση = 900 x 12 /10 = 1.080
που αντιμετωπίστηκαν στη μονάδα υγείας
τεμάχια επιδέσμων
(ή τμήμα).
ή
Στις περιπτώσεις όμως που τα πρωτογενή
Αριθμός ασθενών (π.χ 10.000) δεδομένα αναφέρονται σε περίοδο
Κατανάλωση ανά 1.000 ασθενείς = Σταθμισμένη μικρότερη του έτους και σε μέρος των
Πραγματική Κατανάλωση x 1.000 / Συνολικό ασθενών, τότε απαιτείται να γίνουν οι
αριθμό ασθενών σχετικές αναγωγές
Κατανάλωση ανά 1.000 ασθενείς = 1.080 x 1.000 /
10.000 = 108 τεμάχια επιδέσμων
Συνεπώς για 10.000 ασθενείς απαιτούνται :
108 x 10 = 1.080 τεμάχια επιδέσμων
Πηγή: ECHO, 2001b σελ 14
155
Οι παραπάνω ποσοτικοί υπολογισμοί είναι χρήσιμοι για την εκτίμηση των ετήσιων
απαιτούμενων ποσοτήτων έκαστου αναλωσίμου. Ωστόσο, η πραγματική κατανάλωση ενδεχόμενα
να διαφοροποιείται από την υπολογιζόμενη.
Για τον προσδιορισμό της ακριβούς ποσότητας παραγγελίας θα πρέπει πρόσθετα να

λαμβάνονται υπόψη (ECHO, 2001b):
o ο χρόνος ολοκλήρωσης παραγγελίας
o η συχνότητα των παραγγελιών
o το απόθεμα ασφαλείας
o καθώς και τα ελάχιστα και μέγιστα επίπεδα αποθέματος.
Χρόνος ολοκλήρωσης παραγγελίας και συχνότητα παραγγελιών
Το διάστημα μεταξύ της υποβολής μιας παραγγελίας και της παραλαβής των αιτούμενων
υγειονομικών αναλωσίμων καλείται χρόνος ολοκλήρωσης (ή εκτέλεσης) παραγγελίας, ο οποίος
σε συνδυασμό με τη συχνότητα διενέργειας παραγγελιών, θα επηρεάσει τις αιτούμενες
ποσότητες. Προφανώς, όσο λιγότερο συχνά υποβάλλονται παραγγελίες, τόσο μεγαλύτερες είναι οι
αιτούμενες ποσότητες καθενός αναλωσίμου.
Επίπεδα αποθέματος
Το επίπεδο αποθέματος είναι η διαθέσιμη ποσότητα καθενός αναλωσίμου σε δεδομένη χρονική
περίοδο. Το απόθεμα ασφαλείας (εφεδρεία) καλείται το ελάχιστο επίπεδο αποθέματος καθενός
αναλωσίμου, το οποίο διασφαλίζει ότι δεν θα παρουσιαστούν ελλείψεις σε περιπτώσεις
απρόσμενης αύξησης της ζήτησης (π.χ σε ΤΕΠ μετά από κάποιο φαινόμενο μαζικής καταστροφής),
ή σε περιπτώσεις καθυστέρησης παραλαβής των παραγγελιών.
Ο προσδιορισμός του αποθέματος ασφαλείας γίνεται λαμβάνοντας υπόψη τη μέση μηνιαία
κατανάλωση και το χρόνο ολοκλήρωσης (ή εκτέλεσης) παραγγελίας.
Μέση Μηνιαία Κατανάλωση (ΜΜΚ) ορίζεται ως η μέση ποσότητα καθενός αναλωσίμου που
καταναλώνεται μηνιαίως κατά τη διάρκεια μιας χρονικής περιόδου αρκετών μηνών ώστε να
συνυπολογίζονται και οι εποχικές διακυμάνσεις που επηρεάζουν την κατανάλωση. Υπολογίζεται
με βάση τον τύπο:
ΜΜΚ = Συνολική ποσότητα έκαστου αναλωσίμου που καταναλώνεται την περίοδο αναφοράς /
Συνολικό αριθμό μηνών που συναπαρτίζουν την περίοδο αναφοράς
Από τον Πίνακα 7.2.2 προκύπτει, ότι αν για παράδειγμα, ο χρόνος ολοκλήρωσης (εκτέλεσης)
μιας παραγγελίας είναι δύο μήνες, τότε απαιτείται να υπάρχει διαθέσιμη επιπλέον ποσότητα ως
απόθεμα ασφαλείας (εφεδρεία), για την κάλυψη των αναγκών ενός μήνα.
156
Πίνακας 7.2.2: Χρόνος ολοκλήρωσης παραγγελίας και απόθεμα ασφαλείας
Χρόνος 1 μήνας 2 μήνες 3 μήνες 6 μήνες 12 μήνες
ολοκλήρωσης
παραγγελίας
Απόθεμα Για 2 Για 1 μήνα Για 1,5 μήνα Για 2 μήνες Για 3 μήνες
ασφαλείας εβδομάδες
(εφεδρεία)
Πηγή: ΕCHO, 2001b, σελ., 15
Αν υπάρξουν παράγοντες που επιμηκύνουν το χρόνο ολοκλήρωσης παραγγελίας (π.χ
συγκοινωνιακά προβλήματα, ή ενστάσεις από την πλευρά των προμηθευτών), τότε απαιτείται
αναθεώρηση των προσδιοριζόμενων επιπέδων αποθεμάτων ασφαλείας.
Το ελάχιστο επίπεδο αποθέματος (ΕΕΑ) είναι το ελάχιστο επίπεδο διαθεσίμων ποσοτήτων ανά
υγειονομικό αναλώσιμο το οποίο υποδηλώνει την αναγκαιότητα υποβολής παραγγελίας
προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν ελλείψεις σε αναλώσιμα.
ΕΕΑ = Απόθεμα ασφαλείας (εφεδρεία) + Ποσότητα αναλωσίμου που καταναλώθηκε στο χρόνο
ολοκλήρωσης (εκτέλεσης) μιας παραγγελίας
Η ποσότητα παραγγελίας (ΠΠ) ορίζεται ως η ποσότητα προς υποβολή παραγγελίας που

προορίζεται να χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια μιας διαχειριστικής περιόδου και εξαρτάται
αφενός από το μεσοδιάστημα μεταξύ των παραγγελιών και αφετέρου από τη μέση μηνιαία
κατανάλωση.
ΠΠ= Χρόνος μεταξύ παραγγελιών (σε μήνες) x Μέση μηνιαία κατανάλωση
Το μέγιστο επίπεδο αποθέματος (ΜΕΑ) ορίζεται ως η μέγιστη ποσότητας καθενός
αναλωσίμου που θα πρέπει να υπάρχει διαθέσιμη σε κάθε χρονική στιγμή. Συνήθως, στο επίπεδο
αυτό βρίσκονται οι ποσότητες του κάθε αναλωσίμου αμέσως μετά την παραλαβή τους. Ο
προσδιορισμός του μέγιστου επιπέδου βοηθά στην αποφυγή παραγγελίας υπερβολικών ποσοτήτων:
ΜΕΑ = Απόθεμα ασφαλείας (εφεδρεία) + Ποσότητα παραγγελίας για μια διαχειριστική περίοδο
Στον Πίνακα 7.2.3 περιγράφονται οι τύποι για τον υπολογισμό της ποσότητας παραγγελίας σε
ένα υποθετικό παράδειγμα συριγγών μιας χρήσεως των 5 ml.
157
Πίνακας 2.3: Υπολογισμός της ποσότητας αναλωσίμου που απαιτείται να παραγγελθεί: το
παράδειγμα με τις σύριγγες
Ετήσιες απαιτήσεις 480 σύριγγες των 5ml
Μεσοδιάστημα μεταξύ των παραγγελιών 6 μήνες
Απόθεμα 120 σύριγγες των 5ml
Χρόνος ολοκλήρωσης παραγγελίας 2 μήνες
Τύποι Υπολογισμοί
Μέση Μηνιαία Κατανάλωση (ΜΜΚ) = Συνολική ποσότητα ΜΜΚ = 480 / 12 =40
έκαστου αναλωσίμου που καταναλώνεται την περίοδο
αναφοράς / Συνολικό αριθμό μηνών που συναπαρτίζουν την
περίοδο αναφοράς
Απόθεμα Ασφαλείας (ΑΑ) = ποσότητα που αντιστοιχεί σε ΑΑ = 1 x 40 = 40
κατανάλωση 1 μήνα αν ο χρόνος ολοκλήρωσης της
παραγγελίας είναι 2 μήνες
Ελάχιστο Επίπεδο Αποθέματος (ΕΕΑ) = Απόθεμα ασφαλείας + ΕΕΑ = 40 + (2 x 40) = 120
Ποσότητα που καταναλώθηκε κατά τη διάρκεια του χρόνου
ολοκλήρωσης της παραγγελίας
Ποσότητα Παραγγελίας (ΠΠ) = Χρόνος μεταξύ παραγγελιών ΠΠ = 6 x 40 =240
x ΜΜΚ
Μέγιστο Επίπεδο Αποθέματος (ΜΕΑ) = Απόθεμα ασφαλείας + ΜΕΑ = 40 +240 = 280
ποσότητα παραγγελίας
Σημειώσεις:
o Η ποσότητα παραγγελίας θα πρέπει να είναι τόση ώστε το διαθέσιμο απόθεμα να φτάνει
στο μέγιστο επίπεδο
o Προσαρμόστε την ποσότητα παραγγελίας πλησιέστερα προς τα μεγέθη των συσκευασιών
που έκαστο αναλώσιμο διατίθεται
o Αυτοί οι υπολογισμοί θα πρέπει να γίνονται ξεχωριστά για κάθε αναλώσιμο που
χρησιμοποιείται στα ΤΕΠ, ΤΕΙ, ΚΥ ξεχωριστά
Πηγή: ECHO, 2001b, σελ: 16
Εφόσον στα ΤΕΙ, ΤΕΠ ΚΥ υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία ζήτησης (χρήσης) αναλωσίμων ανά
υγειονομικό πρόβλημα, τότε η ετήσια κατανάλωση ενός εκάστου αναλωσίμου μπορεί να
υπολογιστεί λαμβάνοντας υπόψη τις απαιτούμενες ποσότητες για την αντιμετώπιση κάθε
προβλήματος. Ορισμένα παραδείγματα παρουσιάζονται στον Πίνακα 7.2.4
158
Πίνακας 2.4: Παραδείγματα υπολογισμού της ετήσιας απαιτούμενης ποσότητας φαρμάκων ανά
υγειονομικό πρόβλημα
Υγειονομικό Συνήθης θεραπεία Χρησιμοποιούμενη Ετήσιος Ετήσια
Πρόβλημα ποσότητα ανά αριθμός συνολική
θεραπευτικό περιπτώσεων ποσότητα
σχήμα
Επιπεφυκίτιδα Αλοιφή 1 Σωληνάριο 1.920 1.920
Ε+Π τετρακυκλίνης 1%, σωληνάρι
σωληνάριο των 5 gr α
Κοινό ταμπλέτες
Κρυολόγημα
Ε Παρακεταμόλη 8 ταμπλέτες 1.440 11.520
ταμπλέτες 500 mg
Π Παρακεταμόλη 4 ταμπλέτες 1.200 4.800
Πονόδοντος ταμπλέτες
Ε Ακετυλοσαλικυλικό 16 ταμπλέτες 2.040 32.640
οξύ ταμπλέτες 300
mg
Π Παρακεταμόλη 4 ταμπλέτες 720 2.880
E = Ενήλικες / Π = Παιδιά
Πηγή: ΕCHO 2001c, σελ 173
Επαν-υπολογίζοντας την ποσότητα παραγγελίας
Σε περιπτώσεις καταγραφής σημαντικά αυξημένης (π.χ φαινόμενα μαζικής καταστροφής,
επιδημίες) ή μειωμένης κατανάλωσης ενός υγειονομικού αναλωσίμου, η ποσότητα που θα ζητηθεί
κατά την επόμενη παραγγελία θα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί λαμβάνοντας υπόψη τη συνήθη
Ποσότητα Παραγγελίας, το Ελάχιστο Επίπεδο Αποθέματος και το Υφιστάμενο Απόθεμα (για
την ερμηνεία των όρων βλ § 7.2.2 και 7.3.3). Ο τύπος που χρησιμοποιείται είναι:
Επαν-υπολογιζόμενη Ποσότητα προς Παραγγελία= Ποσότητα Παραγγελίας + Ελάχιστο Επίπεδο

Αποθέματος– Υφιστάμενη ποσότητα Αποθέματος
2.3 Υποβολή παραγγελίας

Κατά την υποβολή της παραγγελίας των αναλωσίμων είναι αναγκαία για χρήση κάποια
τυποποιημένη φόρμα παραγγελίας, ανάλογη με αυτήν που φαίνεται στον Πίνακα 2.5.
Μερικές καλές πρακτικές κατά την υποβολή παραγγελίας αναλωσίμων από ένα Τμήμα προς την
Κεντρική Αποθήκη της Μονάδας Υγείας5, περιγράφονται ακολούθως:
5
Η ενότητα αυτή όπως και οι προηγούμενες περιγράφουν διαδικασίες στις οποίες έχουν ενεργό ρόλο οι Νοσηλευτές.
Για το λόγο αυτό, δεν γίνεται περιγραφή διαδικασιών οι οποίες γίνονται από άλλα στελέχη συνήθως διοικητικά,
159
√ Πριν την υποβολή της παραγγελίας ελέγξτε το υφιστάμενο στο τμήμα σας απόθεμα από
κάθε αναλώσιμο. Αποφασίστε για το είδος και την ποσότητα καθενός αναλωσίμου, με βάση τα όσα
περιγράφονται στις ενότητες 7.2.1 & 7.2.2 για τον ποιοτικό και ποσοτικό προσδιορισμό των
αναλωσίμων
√ Αναγράψτε με αλφαβητική σειρά και ομαδοποιημένα ανά κατηγορία τα προς παραγγελία
αναλώσιμα, δίνοντας σαφή περιγραφή (μέσω κωδικών & λεκτικά) καθενός εξ αυτών
Πίνακας 7.2.5: Παράδειγμα φόρμας παραγγελίας αναλωσίμων

Ονοματεπώνυμο Τμήμα που υποβάλλει την
Παραλήπτη:………………………………….. παραγγελία:……………………………..
Ημερομηνία υποβολής Υπογραφή εντεταλμένου στελέχους για την
παραγγελίας:………………………………… υποβολή της
παραγγελίας:……………………………..
Κωδικός Λεκτική Περιγραφή Μέγεθος Αριθμός προς Τιμή Συνολική
Μονάδας παραγγελία Μονάδας Αξία
Μονάδων
ΕΤ181P Επίδεσμοι 5 cm 12 ρολά / 4 €2,35 €9,4

πακέτο
ET18104P Επίδεσμοι 10 cm 12 ρολά / 2 €3,90 €7,8
πακέτο
ET182P Βαμβάκι 1 5 €1,5 €7,5
απορροφητικό 500 gr
Πηγή: ECHO, 2001b, σελ 20
Οι τελευταίες δύο στήλες συμπληρώνονται όταν η παραγγελία υποβάλλεται από το Τμήμα Προμηθειών της Μονάδας Υγείας προς κάποιον προμηθευτή,
ενώ συνήθως παραλείπονται όταν η παραγγελία υποβάλλεται από τα επιμέρους τμήματα προς την κεντρική αποθήκη της Μονάδας Υγείας Οι
αναγραφόμενοι κωδικοί και οι τιμές είναι υποθετικές
√ Δημιουργήστε δύο τουλάχιστον αντίγραφα για κάθε παραγγελία. Το ένα το υποβάλλετε

στην κεντρική αποθήκη και το άλλο το διατηρείτε στο τμήμα, ώστε κατά την παραλαβή
των αναλωσίμων να ελέγξτε τα είδη που θα σας έχουν αποσταλεί σε σχέση με αυτά που
ζητήσατε. Σε κάποιες περιπτώσεις λόγω έλλειψης ορισμένων υλικών, μπορεί να σας
αποσταλούν εναλλακτικά υλικά σε σχέση με αυτά που ζητήσατε, οπότε θα πρέπει να
ελέγξετε την καταλληλότητά τους σε σχέση με τις ανάγκες του τμήματός σας. Για
παράδειγμα, βελόνες μεγέθους 19G αντί για 23G ενδεχόμενα να μην είναι κατάλληλες για
τις ανάγκες σας
√ Σε περίπτωση που η διαδικασία παραγγελίας δεν υποστηρίζεται μηχανογραφικά από
κάποιο ηλεκτρονικό σύστημα, αλλά γίνεται χειρόγραφα, βεβαιωθείτε ότι η κάθε φόρμα
παραγγελίας υποβάλλεται ενυπόγραφα και είναι ευανάγνωστη
√ Όταν παραγγέλνετε είδη τα οποία είναι συμπληρωματικά (π.χ βελόνες-σύριγγες)
βεβαιωθείτε ότι αυτά που έχετε παραγγείλει είναι μεταξύ τους συμβατά.
√ Για τα είδη τα οποία συνοδεύονται από ημερομηνία λήξης, αναγράψτε δίπλα από τη
λεκτική περιγραφή του είδους και το ελάχιστο διάστημα που θα επιθυμούσατε να έχει
όπως για παράδειγμα κατά την υποβολή μιας παραγγελίας από το Τμήμα Προμηθειών ενός Νοσοκομείου προς έναν
εξωτερικό συμβεβλημένο ή μη προμηθευτή
160
περιθώριο χρήσης πριν την παρέλευση της ημερομηνίας λήξης. Λάβετε υπόψη το χρόνο
μέσα στον οποίο αναμένετε να καταναλώσετε την ποσότητα από το κάθε είδος
3 ΠΑΡΑΛΑΒΗ, ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ

ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΑΝΑΛΩΣΙΜΩΝ
3.1 Παραλαβή υγειονομικών αναλωσίμων
Κατά την παραλαβή των υγειονομικών αναλωσίμων τόσο από την Κεντρική Διαχείριση /
Αποθήκη της Μονάδας Υγείας, όσο και από τους Προϊστάμενους Νοσηλευτές /τριες των ΚΥ, ΤΕΙ
& ΤΕΠ ορισμένες καλές πρακτικές που θα πρέπει να υιοθετούνται περιγράφονται στη συνέχεια
(ECHO, 2001b):
√ Κάντε κατά αντιπαραβολή έλεγχο μεταξύ των ειδών (και των ποσοτήτων) που
παραλαμβάνετε και αυτών που παραγγείλατε με βάση το ανάτυπο της φόρμας παραγγελίας που
είχατε υποβάλει
√ Ελέγξτε την ακεραιότητα της συσκευασίας καθενός είδους και ιδιαιτέρως των
αποστειρωμένων υλικών
√ Ελέγξτε ότι έξω από τη συσκευασία καθενός υλικού αναγράφονται με ευδιάκριτο τρόπο
όλες οι απαραίτητες πληροφορίες όπως: η ημερομηνία λήξης, ο κατασκευαστής, τυχόν ιδιαίτερες
περιβαλλοντικές συνθήκες που απαιτούνται για την ασφαλή αποθήκευση κλπ
√ Μην κάνετε αποδεκτά υλικά των οποίων έχει παρέλθει η ημερομηνία λήξης ή
βρίσκονται πολύ κοντά στη λήξη τους, εφόσον κατά τους υπολογισμούς σας δεν πρόκειται να
καταναλωθούν πριν από την ημερομηνία λήξης τους
√ Κάντε τυχαίους δειγματοληπτικούς ελέγχους της καταλληλότητας (από ποιοτικής
άποψης) των ειδών που παραλάβατε (αποσφραγίζοντας μικρό ενδεικτικό αριθμό υλικών), πριν τα
χρησιμοποιήσετε στους ασθενείς (π.χ έλεγχος της αντοχής των υγειονομικών γαντιών μιας
χρήσεως).
3.2 Αποθήκευση αναλώσιμων

 Γενικές Αρχές
Όλα τα υγειονομικά αναλώσιμα θα πρέπει να διατηρούνται-αποθηκεύονται σε συνθήκες
σύμφωνα με τις εκάστοτε οδηγίες του κατασκευαστή. Γενικά πάντως, ο χώρος όπου προορίζεται να
φυλάσσονται τα υγειονομικά αναλώσιμα θα πρέπει να είναι (MHRA, 2008 & ECHO, 2001b):
o Ασφαλής
o Καθαρός (χωρίς την ύπαρξη τυχόν εντόμων)
o Ξηρός (απαλλαγμένος από υγρασία)
o Ούτε πολύ θερμός ούτε πολύ ψυχρός
o Καλά αεριζόμενος
o Μη εκτεθειμένος στην άμεση ηλιακή ακτινοβολία
161
Προκειμένου να διασφαλίζεται η ασφάλεια των αντικειμένων συστήνεται να διατηρούνται
κλειδωμένα η αποθήκη ή τα ντουλάπια φύλαξης των υλικών. Σε ένα άτομο από το προσωπικό (με
τον αντικαταστατή του/της) θα πρέπει να ανατεθεί η ευθύνη παρακολούθησης της αποθήκης (ή των
ντουλαπιών) και φύλαξης των κλειδιών. Θα πρέπει να αποφεύγεται η διακίνηση περισσοτέρων των
δύο σετ κλειδιών. Ένα σετ κλειδιών θα πρέπει ανά πάσα στιγμή να βρίσκεται στο Τμήμα.
Ο χώρος αποθήκευσης θα πρέπει να είναι οπωσδήποτε εξοπλισμένος με θερμόμετρο &
υγρόμετρο και οι ενδείξεις αυτών να ελέγχονται σε καθημερινή βάση, από το αρμόδιο άτομο. Σε
περίπτωση που ο χώρος φέρει ανοίγματα τέτοια που να δημιουργούν συνθήκες έντονης
ηλιοφάνειας, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα για την τοποθέτηση συστημάτων σκίασης.
Στη συνέχεια δίδονται ορισμένες οδηγίες για τον τρόπο οργάνωσης-ομαδοποίησης των υλικών
κατά την αποθήκευσή τους:
o Ομαδοποιήστε τα υλικά κατά είδος και τοποθετήστε όλες τις συσκευασίες του ίδιου
είδους μαζί, σε ένα ή περισσότερα (ανάλογα με την προς αποθήκευση ποσότητα) γειτνιάζοντα
ράφια
o Τοποθετήστε ευδιάκριτες ετικέτες με τα είδη που υπάρχουν σε κάθε ράφι
o Τοποθετήστε τις συσκευασίες του κάθε είδους με τέτοια διάταξη ώστε να είναι συμβατή
με τους «κανόνες» FIFO (First in First Out) και SLFO (Shortest Life First Out). Ο πρώτος
«κανόνας» αφορά υλικά που δεν φέρουν ημερομηνία λήξης και σύμφωνα με αυτόν τα υλικά που
παραλήφθηκαν προγενέστερα θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα, ενώ ο δεύτερος
αναφέρεται σε υλικά με ημερομηνία λήξης, οπότε αυτά που βρίσκονται πιο κοντά στη λήξη τους
πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα
o Επισημάνετε με τη χρήση κάποιας εμφανούς κόκκινης ετικέτας τα υλικά που έχουν
ημερομηνία λήξης εντός του τρέχοντος έτους.
 Αποθήκευση Αποστειρωμένου Υλικού

Ακολούθως, περιγράφονται ορισμένες καλές πρακτικές που θα πρέπει να τηρούνται ειδικά για
την αποθήκευση αποστειρωμένων υλικών (4η ΥΠΕ, 2012):
√ Τα αποστειρωμένα υλικά θα πρέπει να αποθηκεύονται σε ξεχωριστό, κλειστό χώρο
με περιορισμένη προσβασιμότητα, μακριά από νεροχύτες και απαλλαγμένο από σκόνη και
υγρασία. Η θερμοκρασία του χώρου δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τους 40οC και η υγρασία το 70%.
Η υγρασία αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο των συσκευασμένων υλικών καθώς οδηγεί σε
συνθήκες μόλυνσης. Συνεπώς η ορθή χωροταξία είναι σημαντική
√ Τα αποστειρωμένα υλικά θα πρέπει να τοποθετούνται στα ράφια με βάση την
ημερομηνία αποστείρωσής τους (ή την ημερομηνία λήξης της αποστείρωσης). Δηλαδή, τα υλικά με
παλαιότερη ημερομηνία αποστείρωσης (και βραχύτερο διάστημα μέχρι τη λήξη τους), θα πρέπει να
τοποθετούνται έτσι ώστε να είναι τα πρώτα που θα χρησιμοποιηθούν
√ Θα πρέπει να αποφεύγεται η αποθήκευση αποστειρωμένων υλικών μαζί με άλλα
είδη ευρείας χρήσης (π.χ γραφική ύλη ή προϊόντα καθαρισμού). Η τακτική πρόσβαση μελών του
τμήματος στα παραπάνω μη υγειονομικά υλικά, αυξάνει τον κίνδυνο παραβίασης της στειρότητας
των αποστειρωμένων υλικών
162
√ Τα αποστειρωμένα υλικά μιας χρήσεως πρέπει να παραμένουν μέσα στη
βιομηχανική τους συσκευασία (συνήθως κουτί) και να μην εκτίθενται στον ήλιο μέχρι να
χρησιμοποιηθούν σε κάποιον ασθενή
Η ευταξία του χώρου αποθήκευσης των υγειονομικών αναλωσίμων είναι απαραίτητη συνθήκη
για την εξοικονόμηση πολύτιμου χρόνου κατά την αναζήτηση κάποιου υλικού (ιδιαιτέρως στα
ΤΕΠ) και για τη διευκόλυνση της παρακολούθησης των αποθεμάτων καθενός είδους.
3.3 Παρακολούθηση της κατανάλωσης των υγειονομικών αναλωσίμων

Προκειμένου να ελαχιστοποιούνται φαινόμενα αιφνίδιας έλλειψης υλικών ή ύπαρξης για
παρατεταμένο διάστημα μεγάλης ποσότητας αποθεμάτων, συστήνεται η καθημερινή
παρακολούθηση της ανάλωσης κάθε είδους μέσω προτυποποιημένων Καρτών Αποθέματος
ανάλογες με αυτή που παρουσιάζεται στον Πίνακα 7.3.1. Αν και η διαδικασία αυτή, ίσως θεωρείται
χρονοβόρα από κάποιους, εντούτοις κρίνεται απαραίτητη για την ορθολογική διακίνηση των
υλικών σε επίπεδο τμήματος.
Πίνακας 3.1: Παράδειγμα κάρτας καταγραφής της ημερήσιας ανάλωσης και των αποθεμάτων κάθε
υγειονομικού αναλωσίμου
Είδος1: Μέγεθος συσκευασίας3: Αρ. Κάρτας4:
Μέγεθος2: Κωδικός Αριθμός5:
Μέγιστο επίπεδο*: Απόθεμα Ασφαλείας* Χρόνος ολοκλήρωσης
της παραγγελίας*:
Ελάχιστο επίπεδο* Ποσότητα
παραγγελία
ς*:
Ημερομηνία Παραδό- Ποσότητα Ποσότητα Νέο απόθεμα= Παρατη- Υπογραφή
θηκε που που προγενέστερο ρήσεις (πχ
από…… παραλή- αναλώθηκε απόθεμα + για τις
……….. / φθηκε: …………… ποσότητα που συνθήκες
παραλή- ………….. …………… παραλήφθηκε – φύλαξης του
φθηκε ………….. ποσότητα που υλικού)
από…….. αναλώθηκε
…………
Πηγή: ECHO, 2001b σελ 25

* για την ερμηνεία των όρων βλ σελ 13
1
Αναγράψτε το είδος του υγειονομικού αναλωσίμου που παρακολουθείτε π.χ βελόνες
2
Αναγράψτε το μέγεθος του υλικού σε περίπτωση που αυτό διατίθεται σε διαφορετικά μεγέθη, π.χ 21G
3
Αναγράψτε τον αριθμό των τεμαχίων ανά συσκευασία π.χ 100 βελόνες / κουτί
4
Αναγράψτε τον αριθμό της κάρτας, ο οποίος θα πρέπει να είναι κοινός για όλες τις κάρτες που αφορούν ένα είδος.
Δηλαδή, για κάθε είδος θα πρέπει να τηρείτε ξεχωριστές κάρτες
5
Αναγράψτε τον κωδικό αριθμό του είδους εφόσον εφαρμόζεται στη χώρα κάποια κοινή κωδικοποίηση π.χ η GMDN :
Global Medical Device Nomenclature
163
Σε μηνιαία βάση θα πρέπει οι πληροφορίες από τις κάρτες ημερήσιας παρακολούθησης του
κάθε αναλωσίμου να καταχωρούνται στο Βιβλίο Ελέγχου Αποθέματος, παράδειγμα διαμόρφωσης
του οποίου παρουσιάζεται στον Πίνακα 7.3.2
Οι παραπάνω διαδικασίες γίνονται ταχύτερα και ευχερέστερα σε περίπτωση υποστήριξης του
τμήματος από κάποιο ηλεκτρονικό μηχανογραφικό σύστημα.
Πίνακας 3.2: Παράδειγμα διαμόρφωσης Βιβλίου Ελέγχου Αποθεμάτων σε μηνιαία βάση

Είδος1:……………………………… Κωδικός
Αριθμός3:……………
…..
2
Μέγεθος :…………………………
Ημερομηνία Προγενέστερη Ποσότητα που Ποσότητα που Τρέχουσα Ποσότητα Υπογραφή
καταμέτρηση παραλήφθηκε αναλώθηκε καταμέτρηση παραγγελίας*
Πηγή: ECHO, 2001 σελ 26

1
Αναγράψτε το είδος του υγειονομικού αναλωσίμου που παρακολουθείτε π.χ βελόνες
2
Αναγράψτε το μέγεθος του υλικού σε περίπτωση που αυτό διατίθεται σε διαφορετικά μεγέθη, π.χ
21G
3
Αναγράψτε τον κωδικό αριθμό του είδους εφόσον εφαρμόζεται στη χώρα κάποια κοινή
κωδικοποίηση π.χ η GMDN : Global Medical Device Nomenclature
* βλ και σελ. 15
4 ΑΣΦΑΛΗΣ ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΝΤΩΝ ΑΝΑΛΩΣΙΜΩΝ

Η απομάκρυνση των χρησιμοποιηθέντων αναλωσίμων και ιδιαιτέρως των μολυσματικών (π.χ
βελόνες, επιδεσμικό υλικό που φέρει αίμα κα), θα πρέπει να γίνεται με τρόπο ασφαλή τόσο για
τους ασθενείς όσο και για τους υγειονομικούς λειτουργούς (προς αποφυγή μολύνσεων).
Ακολούθως, συνοψίζονται οδηγίες που έχουν εκδοθεί από τον ΠΟΥ (WHO 2005 & WHO 2003):
o Η απομάκρυνση μολυσματικών υλικών είναι χρονοβόρα και ακριβή διαδικασία και
συνεπώς θα πρέπει να γίνεται διαχωρισμός των μολυσματικών από τα μη μολυσματικά απόβλητα.
Μόνο το 15%-20% των υγειονομικών αποβλήτων θεωρούνται επικίνδυνα για μετάδοση
μεταδιδόμενης νόσου
o Χρησιμοποιείτε δοχεία (κυτία) απορριμμάτων με διακριτά χρώματα ανάλογα με το προς
απόρριψη είδος: μαύρα δοχεία για τα μη μολυσματικά, κόκκινα για τα μολυσματικά και κίτρινα
για τα αιχμηρά αντικείμενα
o Αναπτύξτε ένα σύστημα ασφαλούς συλλογής υγειονομικών αναλωσίμων όπως λεπίδες μιας
χρήσεως ή βελόνες. Ο κίνδυνος τραυματισμού από τέτοιου είδους αιχμηρά αντικείμενα μεγαλώνει
ανάλογα με την απόσταση που αυτά έχουν να διανύσουν μέχρι την απομάκρυνσή τους και είναι
πολλαπλάσιος του πλήθους τους.
o Τα δοχεία ασφαλούς συλλογής των αιχμηρών αντικειμένων θα πρέπει να:
o Φέρουν ευκρινώς την ανάλογη σήμανση ή χρώμα (π.χ κόκκινο χρώμα)
164
o Είναι αδιάτρητα και αδιάβροχα
o Μην είναι εύθραυστα (για παράδειγμα τα γυάλινα βάζα δεν είναι κατάλληλα για
αυτήν τη χρήση)
o Φέρουν επαρκές άνοιγμα (στόμιο) για την ευχερή ρίψη των αιχμηρών αντικειμένων,
το οποίο ωστόσο δεν θα πρέπει να είναι τόσο μεγάλο ώστε να επιτρέπει σε κάποιον να προσεγγίσει
το εσωτερικό τους περιεχόμενο
o Είναι στερεωμένα σε μία επιφάνεια, όπως σε έναν τοίχο ή σε έναν πάγκο, ώστε να
διασφαλίζεται η σταθερότητά τους κατά τη διάρκεια χρήσης τους
o Να είναι δυνατόν να μετακινηθούν για την απομάκρυνσή τους
o Σε περιπτώσεις μη ύπαρξης κάποιου προηγμένου συστήματος αποστείρωσης ή
αποτέφρωσης των μολυσματικών αποβλήτων και εφόσον η μόνη επιλογή για την απομάκρυνσή
τους είναι η εκταφή τους, διαποτίστε οπωσδήποτε και τουλάχιστον για 30 λεπτά, όλα τα
μολυσματικά απόβλητα σε υποχλωρικό διάλυμα 0,5%
o Μην αναμειγνύετε μεταξύ τους χημικά απόβλητα, εκτός αν είστε απολύτως βέβαιοι ότι δεν
πρόκειται να προκληθεί κάποια χημική αντίδραση
o Ακολουθείτε πάντα τις ισχύουσες οδηγίες για την ασφαλή απομάκρυνση χημικών
αποβλήτων, προκειμένου να αποφύγετε μόλυνση του υπεδάφους ή του αποχετευτικού δικτύου
5 ΔΙΑΔΙΚΑΣIΑ ΠΡΟΜΉΘΕΙΑΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚVΝ ΑΝΑΛΩΣIΜΩΝ ΣΕ ΚΥ, ΤΕΠ, ΤΕΙ

ΣΤΗΝ ΕΛΛAΔΑ
Στην ενότητα που ακολουθεί περιγράφονται πολύ συνοπτικά οι διαδικασίες προμήθειας των
υγειονομικών υλικών στη χώρα σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο (π.χ Ν.3918/2011) και τις
πρακτικές που ακολουθούνται6, στο πλαίσιο κατάρτισης και υλοποίησης του Προγράμματος
Προμηθειών Υπηρεσιών Υγείας (ΠΠΥΥ). Για το εν λόγω πρόγραμμα έχει αναπτυχθεί διαδικτυακή
εφαρμογή στην οποία με διαφορετικό βαθμό δικαιοδοσίας συμμετέχουν η Επιτροπή Προμηθειών
Υγείας (ΕΠΥ), οι Υγειονομικές Περιφέρειες (ΥΠΕ), τα Νοσοκομεία και οι Φορείς Πρόνοιας (ο
αναγνώστης που επιθυμεί αναλυτικότερη ενημέρωση για το θέμα μπορεί να επισκεφθεί την
ιστοσελίδα: http://www.moh.gov.gr/articles/epitroph-promhtheiwn-ygeias/enhmerwsh/1280-
programma-promhtheiwn-kai-yphresiwn-ygeias, από όπου μπορεί να ανακτήσει αρχεία που
συνέταξε η ΕΠΥ σε συνεργασία με την 4η ΥΠΕ με οδηγίες για την κατάρτιση του ΠΠΥΥ)
Το Πρόγραμμα Προμηθειών Υπηρεσιών Υγείας (Π.Π.Υ.Υ.), αποτελεί ένα πολύ σημαντικό

μέτρο οικονομικής πολιτικής σύμφωνα με το οποίο ενοποιούνται και κατηγοριοποιούνται ετησίως
όλες οι προμήθειες του Δημοσίου από το Υπουργείο Υγείας και διενεργούνται ενιαίοι διαγωνισμοί
για κάθε είδος και για το σύνολο των εγκεκριμένων αιτημάτων, με σκοπό την αύξηση του
ανταγωνισμού μεταξύ των εταιρειών και την επίτευξη έτσι χαμηλότερων τιμών προσφορών
Στο τέλος Ιανουαρίου κάθε έτους, υπάρχει η πρόβλεψη ώστε τα νοσοκομεία να καταρτίζουν και
υποβάλουν στην εποπτεύουσα ΥΠΕ (και ΕΠΥ) σχέδιο Προγράμματος Προμηθειών και Υπηρεσιών
Υγείας (ΠΠΥΥ) για το επόμενο έτος. Το σχέδιο προγράμματος περιέχει το είδος σε
συγκεκριμένους κωδικούς (CPV- Common Procurement Vocabulary / GMDN- Global Medical
6
Η υπο-ενότητα αυτή βασίστηκε και σε επικοινωνία με στελέχη οικονομικών διευθύνσεων μεγάλων δημοσίων
νοσοκομείων
165
Device Nomenclature- βλ και υποσημείωση σελ 27), την ποσότητα, τα αδιάθετα αποθέματα του
εντασσόμενου είδους, τις τεχνικές προδιαγραφές, απολογιστικά στοιχεία των δυο τελευταίων ετών
και τον εγκεκριμένο ετήσιο προϋπολογισμό της μονάδας.
 Κατάρτιση Προγράμματος Προμηθειών και Υπηρεσιών Υγείας σε επίπεδο Νοσοκομείου:
Αποτύπωση της συμμετοχής των Νοσηλευτών
Ο/η Προϊσταμένος/νη Νοσηλευτής/τρια κάθε Τμήματος είναι υπεύθυνος για τον εφοδιασμό του
τμήματος σε αναλώσιμα υλικά, συνεπώς και για την καταγραφή των αναγκών του επόμενου έτους
στο πρόγραμμα προμηθειών σύμφωνα πάντα με το θεσμικό πλαίσιο, τις εγκυκλίους ΥΥΚΑ, ΥΠΕ
,ΕΠΥ, τα δεδομένα του παρελθόντος άλλα και την αναλυτική αιτιολόγηση για τις μεταβολές του
επόμενου έτους, π.χ αύξηση ή μείωση της λειτουργικής δραστηριότητας του τμήματός της.
Για τα Κ.Υ υποβάλλεται από τον προϊστάμενο νσοηλευτή ξεχωριστό αίτημα προβλέψεων των
αναγκών τους, όμως στο πρόγραμμα προμηθειών περιλαμβάνονται ενιαία μαζί με τις προβλέψεις
του νοσοκομείου, στο οποίο το κάθε ΚΥ υπάγεται.
Οι τεχνικές προδιαγραφές που καθορίζουν τα ελάχιστα αναγκαία χαρακτηριστικά των υλικών

που απαιτούνται είναι ενιαίες για όλα τα νοσοκομεία και αν δεν υπάρχουν συντάσσονται από την
ειδική Επιτροπή Προδιαγραφών (Ε.Π) του ΥΥΚΑ-συνεργασία με ΕΚΕΒΥΛ ΑΕ (Ερευνητικό
Κέντρο Βιολογικών Υλικών)7. Ήδη λειτουργεί το Μητρώο Προδιαγραφών στην ηλεκτρονική
διεύθυνση http://specs.ekevyl.gr/, στο οποίο υφίστανται προδιαγραφές για Ιατροτεχνολογικά
Προϊόντα –Αναλώσιμα, Ιατροτεχνολογικά Προϊόντα –Μηχανήματα, Λοιπά Προϊόντα –Υπηρεσίες
«Ο διαδικτυακός τόπος specs.ekevyl.gr δημιουργήθηκε από το ΕΚΕΒΥΛ και φιλοξενεί το Μητρώο

Προδιαγραφών. Φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα ουσιαστικό μέσο για τη ανάπτυξη και διαρκή
επικαιροποίηση για προδιαγραφών προϊόντα και υπηρεσίες, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία του
οργανισμού και των νοσοκομείων, χρησιμοποιώντας δεδομένα από τους σημαντικότερους διεθνείς
οργανισμούς και λαμβάνοντας υπόψη τα ισχύοντα πρότυπα. Με κεντρικό στόχο τη διαφάνεια
εξασφαλίζουμε τον δημόσιο διάλογο χρησιμοποιώντας τις σύγχρονες τεχνολογίες και πρακτικές
διαδικτύου» (ΕΚΑΠΤΥ, 2013).
Για τον προσδιορισμό της τιμής αγοράς καθενός αναλωσίμου, καθοριστικό ρόλο έχει και το
Παρατηρητήριο Τιμών Προμηθειών Υγείας (http://epromy.blogspot.gr/2012/07/oberve.html) που
αναπτύχθηκε από την Επιτροπή Προμηθειών Υγείας. Πρόκειται για μια βάση δεδομένων με τις
χαμηλότερες τιμές διαφόρων υγειονομικών προϊόντων που συνεχώς συμπληρώνεται. Με τη χρήση
του υπάρχει δυνατότητα σύγκρισης των τιμών μεταξύ Νοσοκομείων του ΕΣΥ. Με τον τρόπο αυτό
αποφεύγεται η υπερκοστολόγιση των διαφόρων υλικών και επιτυγχάνεται η διαφάνεια και η
εξοικονόμηση πόρων.
Ωστόσο, είναι γεγονός ότι πολλά νοσοκομεία, κυρίως τα μικρότερα σε μέγεθος αντιμετωπίζουν
πρόβλημα να επιτύχουν τις ίδιες χαμηλές τιμές για ένα υγειονομικό προϊόν, σε σύγκριση με κάποιο
7
Το ΕΚΕΒΥΛ έχει μετανομαστεί πλέον σε ΕΚΑΠΤΥ-Εθνικό Κέντρο Αξιολόγησης της Ποιότητας και Τεχνολογίας
στην Υγεία ΑΕ
166
μεγαλύτερο, με αυξημένες ανάγκες σε υγειονομικό υλικό δεδομένου ότι το τελευταίο μπορεί να
επιτύχει οικονομίες κλίμακος, με τη εξασφάλιση καλύτερων τιμών. Με βάση τη σημερινή του
λειτουργία, στο Παρατηρητήριο Τιμών καταχωρείται η χαμηλότερη τιμή που έχει επιτευχθεί στην
προμήθεια ενός υλικού από ένα δημόσιο νοσοκομείο χωρίς περαιτέρω παροχή πληροφοριών για
τον όγκο της παραγγελίας ή την συμφωνηθείσα ημερομηνία αποπληρωμής του προμηθευτή.
Βεβαίως, οι τελευταίες πληροφορίες είναι καθοριστικές για την τελική συμφωνηθείσα τιμή και ως
εκ τούτου θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν, στη διαδικασία προμηθειών (Λιαρόπουλος και συν.,
2012).
 Υποβολή παραγγελίας από το Τμήμα Προμηθειών του Νοσοκομείου στους Προμηθευτές
Μετά την ολοκλήρωση των διαγωνιστικών διαδικασιών και τη σύναψη σύμβασης με τον
εκάστοτε προμηθευτή8, το Τμήμα Προμηθειών του νοσοκομείου υποβάλει προς τους προμηθευτές
(κατά κανόνα τμηματικά) παραγγελίες για την παραλαβή υλικού, με τη χρήση εντύπου ανάλογου
με αυτού της Εικόνας 7.5.1.
 Παραλαβή Υλικών από τους Προμηθευτές στο Γραφείο Διαχείρισης Υλικού
Μετά τη διενέργεια των διαγωνισμών, την κατακύρωση και την υπογραφή των συμβάσεων
σύμφωνα με τους σχετικούς όρους, τα προς προμήθεια είδη παραλαμβάνονται από τη Διαχείριση-
Κεντρική Αποθήκη του Νοσοκομείου (μέσω των οποίων προμηθεύονται και τα ΚΥ). Ο
Διαχειριστής υποχρεούται να καλέσει την σχετική Επιτροπή Παραλαβής προκειμένου- και
σύμφωνα με τη σύμβαση- να προχωρήσει σε ποσοτική και ποιοτική παραλαβή. Οι Επιτροπές
παραλαβών, συνήθως είναι τριμελείς, μηνιαίες, μικτές και αποτελούνται κυρίως από έναν/μία
νοσηλευτή/τρια, ένα διοικητικό στέλεχος και ένα μέλος του παραϊατρικού προσωπικού. Σε
περιπτώσεις που για κάποια είδη είναι απαραίτητη και ιατρική γνώμη, τότε ορίζεται ειδική
επιτροπή με τη συμμετοχή και γιατρού.
 Διακίνηση υλικών από την Κεντρική Διαχείριση/ Αποθήκη προς τα Τμήματα

Τα παραληφθέντα υλικά από την Κεντρική Αποθήκη, διατίθενται με ευθύνη του Διαχειριστή
στα Τμήματα του Νοσοκομείου (και τα εποπτευόμενα ΚΥ). Τα καθημερινά αναλώσιμα διατίθενται
συνήθως ανά δεκαπενθήμερο για να μη δημιουργείται μεγάλο απόθεμα στα τμήματα
(«στοκάρισμα»), ως εξής:
√ Ο/Η Προϊσταμένος/η του Νοσηλευτικού Τμήματος, ΤΕΠ, ΤΕΙ (ή ΚΥ) υποβάλει εγγράφως
ή ηλεκτρονικά (πλέον στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται ηλεκτρονικά) αίτημα αναφορικά με
τις ανάγκες του Τμήματος για το επόμενο δεκαπενθήμερο. Για την υποβολή της παραγγελίας
χρησιμοποιούνται έντυπα ανάλογα με αυτά που παρουσιάζονται στις Εικόνες 5.3α & 5.3β. Σε
περίπτωση που η διαδικασία πραγματοποιείται ηλεκτρονικά, τότε είναι ευχερέστερη η
συμπλήρωση των κωδικών GMDN9 καθώς και των κωδικών του Κλαδικού Λογιστικού Σχεδίου10,
8
Για τις εξωσυμβατικές παραγγελίες γίνονται συνεχείς συστάσεις και παροτρύνσεις για να περιοριστούν
9
Η ονοματολογία GMDN (Global Medical Device Nomenclature) αναπτύχθηκε βάσει του προτύπου EN ISO
15225:2000 “Ονοματολογία — Προδιαγραφές για ένα σύστημα ονοματολογίας για ιατροτεχνολογικά προϊόντα με
167
είτε από λίστα προεπιλογών, είτε μέσω της χρήσης ηλεκτρονικού αρχείου κωδικοποίησης
αποθεμάτων, απόσπασμα του οποίου παρουσιάζεται στην Εικόνα 5.5.
√ Ο Διαχειριστής ελέγχει αν οι ζητούμενες ποσότητες δικαιολογούνται από τη συνήθη
λειτουργία και κατανάλωση του Τμήματος ή παρατηρούνται υπερβάσεις που δεν δικαιολογούνται.
Εφόσον δεν υφίσταται πρόβλημα υπέρβασης, χορηγείται το υλικό ενυπόγραφα στον/στην
Προϊσταμένο/η του Τμήματος, με τη χρήση εντύπου ανάλογου με αυτού που παρουσιάζεται στην
Εικόνα 5.4. Σε κάθε περίπτωση ο Διαχειριστής υποχρεούται να ελέγχει περιοδικά τα αποθέματα
των περιφερειακών αποθηκών στα διάφορα τμήματα.
√ Υπόλογος για τη φύλαξη και τη διάθεση του υλικού, σε κάθε περίπτωση, είναι ο /η
Προϊσταμένος/η του Τμήματος, η οποία σε αρκετά νοσοκομεία τηρεί βιβλίο με την ημερήσια
κατανάλωση των υλικών, όπου καταγράφει και το ονοματεπώνυμο καθενός υγειονομικού
λειτουργού στον οποίον έχει διαθέσει καθένα είδος αναλωσίμου. Σημειώνεται ότι η ΕΠΥ έχει
αναπτύξει ειδικά έντυπα για την παρακολούθηση των αναλώσεων κάθε υγειονομικού υλικού από
τα επιμέρους τμήματα των νοσοκομείων, τα οποία θα συμπεριληφθούν κατά την τελική
διαμόρφωση του πρωτοκόλλου.
√ Περιοδικά και στο τέλος του έτους υποχρεωτικά διενεργείται φυσική απογραφή από τα
νοσοκομεία και λογιστική συμφωνία αγορών –αναλώσεων και αδιάθετων αποθεμάτων. Τα
συστήματα διαχείρισης αποθηκών και διπλογραφικό υποστηρίζονται πλέον μηχανογραφικά. Κατά
τη διενέργεια της απογραφής (σε αρκετά νοσοκομεία), ελέγχονται και απογράφονται και οι
ποσότητες υλικών των περιφερειακών αποθηκών των τμημάτων, πλέον της Κεντρικής Αποθήκης.
Παράλληλα γίνεται έλεγχος και για ληγμένα φάρμακα και υλικά.
Παρόμοια διαδικασία ακολουθείται και για τον εφοδιασμό των τμημάτων με φάρμακα11.
Ειδικότερα, τα αρμόδια στελέχη των ΚΥ, ΤΕΠ, ΤΕΙ παραγγέλνουν Φαρμακευτικό &
Υγειονομικό Υλικό Φαρμακείου από το Κεντρικό Φαρμακείο του Νοσοκομείου με τη χρήση του
Γενικού Συνταγολογίου, καθώς για τα ανωτέρω τμήματα δεν υφίσταται το Ατομικό Συνταγολόγιο.
σκοπό την ανταλλαγή κανονιστικών δεδομένων” (EN ISO 15225:2000 και διόρθωση EN ISO 15225:2000/A1:2004),
από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης CEN.
10
Η πλήρης λειτουργία του Διπλογραφικού Συστήματος, με την εφαρμογή του Κλαδικού Λογιστικού Συστήματος
των Ν.Π.Δ.Δ. στο χώρο των Κρατικών Νοσοκομείων, γίνεται με την ταυτόχρονη συλλειτουργία των τριών (3)
αυτόνομων λογιστικών κυκλωμάτων, που προβλέπει το Π.Δ. 146/2003. Τα τρία (3) αυτόνομα λογιστικά
κυκλώματα είναι:
o Το κύκλωμα της Γενικής Λογιστικής – με το οποίο παρακολουθείται η περιουσιακή συγκρότηση της
οικονομικής μονάδος, οι σχέσεις αυτής με τους τρίτους και επιτυγχάνεται ο προσδιορισμός του συνολικού
αποτελέσματος
o Το κύκλωμα της Αναλυτικής Λογιστικής (ή Λογιστική του Κόστους)- με το οποίο παρακολουθούνται οι

ποσοτικές μεταβολές, οι μορφολογικές μετατροπές και οι πολυπληθείς συνθέσεις των αποθεμάτων, εσόδων,
εξόδων και έκτακτων και ανόργανων αποτελεσμάτων για το σχηματισμό του λειτουργικού και κατά φορέα
κόστους (κόστος κατά προορισμό)
o Το κύκλωμα Λογιστικής του Δημόσιου Λογιστικού μέσω των λογαριασμών τάξεως αλλά και την
υποστήριξη από το Μητρώο Δεσμεύσεων (Π.Δ.113/2010-ΦΕΚ.194Α) παρακολουθείται με τη διπλογραφική
μέθοδο η κατάρτιση και εκτέλεση του προϋπολογισμού των Δημοσίων Μονάδων Υγείας
11
Παρότι τα φάρμακα δεν αποτελούν μέρος των υγειονομικών αναλωσίμων (βλ. § 7.1.1), εντούτοις γίνεται σύντομη
αναφορά στον τρόπο διακίνησής τους στα ΚΥ, ΤΕΠ, ΤΕΙ λόγω της ευρείας χρήσης τους.
168
Με το Γενικό Συνταγολόγιο διακινούνται στα νοσοκομεία περίπου 50-60 φαρμακευτικά είδη (όπως
ήπια παυσίπονα, φυσιολογικοί οροί κ.α). Σε περίπτωση που σε ΚΥ, ΤΕΠ, ΤΕΙ προκύψει
αιτιολογημένη ανάγκη χρήσης κάποιου πιο εξειδικευμένου φαρμάκου (από αυτά που εμπίπτουν
στο ατομικό συνταγολόγιο), τότε και πάλι αυτό παραγγέλνεται με τη χρήση του Γενικού
Συνταγολογίου.
Αγγουριδάκης Π., Σμπυράκης Ν (2010). Επείγουσα Ιατρική: Αναφορά στην σημερινή πραγματικότητα. ΥΥΚΑ
18/11/2010. Παρουσίαση διαθέσιμη στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.hesem.gr/wp-
content/uploads/2010/12/yyka-nov10.pdf (τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 18/03/2013)
ΕΚΑΠΤΥ (2013). Μητρώο Προδιαγραφών. Διαθέσιμο στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://specs.ekevyl.gr/ (τελευταία
ημερομηνία πρόσβασης: 16/03/2013)
Επιτροπή Προμηθειών Υγείας (2011). Κωδικοποίηση Αποθεμάτων κατά Κωδικό Γενικής Λογιστικής, Δημοσίου
Λογιστικού και Διεθνούς Ταξινόμησης GMDN. Διαθέσιμη στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
http://www.moh.gov.gr/articles/epitroph-promhtheiwn-ygeias/enhmerwsh/1280-programma-promhtheiwn-kai-
yphresiwn-ygeias (τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 18/03/2013)
Επιτροπή Προμηθειών Υγείας (2010). Κωδικοποίηση των Φαρμάκων κατά ΑΤC, Κωδικό Γενικής Λογιστικής και
Δημοσίου Λογιστικού (23-12-2010). Διαθέσιμη στην ηλεκτρονική διεύθυνση:
http://www.moh.gov.gr/articles/epitroph-promhtheiwn-ygeias/enhmerwsh/1280-programma-promhtheiwn-kai-
yphresiwn-ygeias (τελευταία ημερομηνία πρόσβασης: 18/03/2013)
ΕΣΥνετ (2012). Έκθεση Αποτελεσμάτων ΥΥΚΑ και των Μονάδων του ΕΣΥ 2011. Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής
Αλληλεγγύης, Γενική Γραμματεία Υγείας. Αθήνα
Λιαρόπουλος Λ (2007). Οργάνωση Υπηρεσιών και Συστημάτων Υγείας. Α΄ τόμος. Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ, Αθήνα
Λιαρόπουλος Λ., Καϊτελίδου Δ., Σίσκου Ο., και συν (2012). Το Σύστημα Προμηθειών στα Ελληνικά Νοσοκομεία και
Διερεύνηση Παραγόντων που επηρεάζουν τις δαπάνες των νοσοκομείων. Consilium Αθήνα
Σπάρος Λ (2001). Μετά –Επιδημιολογία. Ιατρικές Εκδόσεις ΒΗΤΑ, Αθήνα
4η ΥΠΕ, (2012). Κατευθυντήριες Οδηγίες για την Αποθήκευση Αποστειρωμένου Υλικού- Οκτώβριος 2012.
Διαθέσιμες στην ηλεκτρονική διεύθυνση: http://www.4ype.gr/uploads/nos-
prot/Katefthyntiries_odigies_gia_tin_apothikefsi_ aposteirwmenou_ylikoy.pdf (τελευταία ημερομηνία πρόσβασης:
18/03/2013)
Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (2005). Προτυποποίηση Εντύπων Ενιαίας Λειτουργίας των
Νοσοκομείων. Επιστημονική επιμέλεια Χρήστος Ζηλίδης. Αθήνα
A System of Health Accounts- Second Edition (2011). WHO-OECD-Eurostat
Agouridakis P, Hatzakis K, Chatzimichali K, Psaromichalaki M, Askitopoulou H (2004). Workload and case-mix in a
Greek emergency department. Eur J Emerg Med. Apr;11(2):81-5.
Goldstein A (1989). Dictionary of Health Care Administration. Aspen Publishers, Inc. Rockville, Maryland
ECHO (2001a). Medical supplies and equipment for primary health care. A practical resource for procurement and
management. Section 1: Guiding principles for selecting supplies and equipment pg 5-13.ECHO International
Health Services Limited.
ECHO (2001b). Medical supplies and equipment for primary health care. A practical resource for procurement and
management. Section 2: Procurement and management of supplies and equipment pg 13-28. ECHO International
Health Services Limited.
ECHO (2001c). Medical supplies and equipment for primary health care. A practical resource for procurement and
management. Appendix 2 –Essential Drugs Table A2: Consumption Method. pg 170. ECHO International Health
Services Limited.
MHRA-Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (2008). Devices in Practice: a guide for
professionals in health and social care. Crown copyright.
WHO (2003). Surgical Care at the District Hospital Manual
WHO (2005). Management of Solid Health Care Waste at Primary Health Care Centers: a decision making guide
169
«Αυτό το έγγραφο έχει παραχθεί για τις ανάγκες του έργου “Λειτουργική αναβάθμιση
φορέων Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) στην Περιφέρεια Πελοποννήσου με
την ανάπτυξη 12 νοσηλευτικών πρωτοκόλλων” (MIS: 374622) και αντιπροσωπεύει τις
απόψεις των συντακτών του. Οι απόψεις αυτές δεν έχουν υιοθετηθεί ή εγκριθεί με
οποιοδήποτε τρόπο από την Ειδική Υπηρεσία του τομέα Υγείας& Κοινωνικής
Αλληλεγγύης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και δεν πρέπει να εκλαμβάνονται ως
θέσεις του Υπουργείο ή τις Επιτροπής. Η Ειδική Υπηρεσία δεν εγγυάται την ακρίβεια
των στοιχείων που περιλαμβάνονται στο παρόν έγγραφο, ούτε αποδέχεται την ευθύνη
για οποιαδήποτε χρήση των πληροφοριών αυτών».
«This document is generated for the project titled “Building Capacity of Primary
Health Care (PHC) in Peloponnese region, by developing twelve (12) nursing
protocols” (MIS: 374622) and represents the views of its authors on the
subject. These views have not been adopted or in any way approved by the Special
Service Health& Social Solidarity or the European Commission and should not be
relied upon as a statement of the Ministry's or Commission's views. The Special
Service does not guarantee the accuracy of the data included in this document, nor
does it accept responsibility for any use made thereof».
170

ΕΣΠΑ-12 ΤΕΛΙΚΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑ ΠΦΥ

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ΕΣΠΑ-12 ΤΕΛΙΚΑ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΑ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΑ ΓΙΑ ΠΦΥ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΦΟΡΕΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ

ΥΓΕΙΑΣ (ΠΦΥ) ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ 14: Δώδεκα (12) Οριστικά Νοσηλευτικά Πρωτόκολλα

Επιστημονικά Υπεύθυνος Έργου

Παναγιώτης Πρεζεράκος, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Ελισάβετ Πατηράκη, Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, ΕΚΠΑ

Αγγελική Δρελιώζη, RN, MSc., Ph.D (c)

Σοφία Ζυγά, Επίκουρη Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Νοσηλευτικά Πρωτόκολλα / Σχέδια Φροντίδας Αντιμετώπισης Προβλημάτων Ασθενών σε Δομές 3

Α 3: Πρωτόκολλο που αφορά στον Καθιστικό Τρόπο Ζωής (Lifestyle Sedentary) 36

Α 4: Πρωτόκολλο που αφορά στην Ετοιμότητα για Βελτίωση Επιπέδου Ανοσοποίησης 49

Β 6: Πρωτόκολλο που αφορά στον Αναποτελεσματικό Τρόπο Αναπνοής (Ineffective Breathing 73

Β 9: Πρωτόκολλο που αφορά στον Οξύ Πόνο (Acute pain) 117

Στο παρόν εγχειρίδιο περιγράφονται 12 προτυπωμένα νοσηλευτικά πρωτόκολλα ως ακολούθως:

 A.1 - Α.5: αφορούν στην πρόληψη κινδύνων για την υγεία

Η ανάπτυξη ενός σχεδίου φροντίδας βασίζεται στη νοσηλευτική διεργασία.

Σχήμα 1 Απεικόνιση της νοσηλευτικής διεργασίας

Η νοσηλευτική διεργασία περιγράφεται ως η επικυρωμένη αλληλεπίδραση, όπου ο φροντιστής

Οι πληροφορίες που απαιτούνται σε κάθε κατάσταση αξιολόγησης, καθορίζονται από το νοσηλευτικό

Νοσηλευτική Σχετιζόμενοι παράγοντες / Προσδιοριστικά

4. ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΩΝ ΕΠΙΘΥΜΗΤΩΝ ΕΚΒΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΩΝ

Οι στόχοι του σχεδιασμού είναι (Brooker et al., 2007):

 Να επιλύσει τα υπαρκτά προβλήματα (ή να ικανοποιήσει τις ανάγκες υγείας)

5. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

Η Εφαρμογή πραγματοποιείται με την υλοποίηση του σχεδίου φροντίδας, όπου ο νοσηλευτής

6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ

Η Εκτίμηση Αποτελεσμάτων πραγματοποιείται με τον προσδιορισμό της προόδου του ατόμου σε

Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Στυλιανή Τζιαφέρη

Α. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΛΟΙΜΩΞΗ

Βαθμολόγηση με 1: καθόλου, 2: σπάνια, 3: μερικές φορές, 4: συχνά, 5: συνεχώς, ΜΕ: μη εφαρμόσιμο)

Αρχική βαθμολογία: .................................... Τελική βαθμολογία: ...................

1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση των αιτιολογικών / συμμετεχόντων

ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΕΣ (για πρόληψη νοσοκομειακών λοιμώξεων)

ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ/ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ

ΠΑΙΔΙΑ/ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΙ/ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΖΩΗΣ

Γεωγραφικές περιοχές που έζησε/επισκέφθηκε

Βία (επεισόδια ή τάση):

Αντικειμενικά δεδομένα (ευρήματα)

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ)

Κίνδυνος για λοίμωξη (Risk for infection)

Προηγούμενη Βαθμολόγηση κλίμακας εκβάσεων:.............................................

Βαθμολόγηση απόκλισης από το φυσιολογικό εύρος με 1: καθόλου, 2: σπάνια, 3: μερικές φορές, 4:

Αρχική βαθμολογία: .................................... Τελική βαθμολογία: ...................

Ενημέρωση για πηγές πληροφόρησης:

Ανεπιθύμητες ενέργειες από την εφαρμογή/ λήψη/ εμβολίου:

Συντάκτης Πρωτοκόλλου: Στυλιανός Κατσαραγάκης

ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ: Κίνδυνος για διαταραγμένη ηπατική λειτουργία

Ορισμός: Κίνδυνος δυσλειτουργίας ήπατος

Βαθμολόγηση απόκλισης από το φυσιολογικό εύρος με 1: Σοβαρό, 2: Σημαντικό, 3: Μέτριο, 4: Ήπιο,

Αρχική βαθμολογία: .................................... Τελική βαθμολογία: .........................................

1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αναγνώριση των ατομικών παραγόντων κινδύνου/

3ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Προαγωγή ευεξίας (εκπαίδευση / παράγοντες

ΘΡΕΨΗ (ΤΡΟΦΗ / ΥΓΡΑ)

ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ (ΕΥΡΗΜΑΤΑ)

Β. ΈΝΤΥΠΟ ΔΙΑΤΥΠΩΣΗΣ ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ

Κίνδυνος για διαταραγμένη ηπατική λειτουργία που σχετίζεται με:

Επιθυμητές Εκβάσεις: Θεραπεία συμπεριφοράς: ασθένειας ή βλάβης

Προαγωγή ευεξίας: (Βλέπε Ενημερωτικά Φυλλάδια)

 Επισήμανση της σημασίας της υγιεινής των χεριών

Προγραμματισμός επόμενης επίσκεψης: … /… /….

Α. ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ:ΚΑΘΙΣΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ (SEDENTARY

1ης ΝΟΣΗΛΕΥΤΙΚΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ: Αξιολόγηση των αιτιολογικών

ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ / ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ