Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

Verslag van Naam:…………………………………………

Samen uitgevoerd met Naam: ………………………………………..

Naam: ………………………………………..

Proef 4: DC-Motoren: Serie- en Shuntmotor

1
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

Leerdoelen:
- De student voert metingen uit op een DC-motor
- De student test de elementaire werking van een DC-motor.
- De student verklaart de werking van DC-motor.

Inleiding.

Tijdens deze proef is de volgende machine benodigd om de proeven van zowel

serie- als shuntmachine als motor en generator uit te voeren.
• type 2704 multifunctionele motor (variable compound). Dit is een DC-machine
die zowel als seriemotor en als shuntmotor geschakeld kan worden.

Tijdens deze labosessie zullen we de machine nader bestuderen.

• Bestuderen van de gegevens op het typeplaatje.
• Onderscheiden van de aansluitklemmen.
• Aansluiten en metingen uitvoeren op de serie- en de shuntmotor.

In dit labo bestaat er reëel gevaar op elektrisering door de netspanning van 400V.
Het aanbrengen van bedrading en het wijzigen van de bedrading of de schakeling
moet dus altijd spanningsloos gebeuren! Kijk dus steeds na of de
voedingsspanning wel degelijk uitgeschakeld is voor je een ingreep uitvoert aan
de bedrading! Inschakelen van de voedingsspanning mag enkel na controle van
de schakeling door de lector!!!

2
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt
Proef 4a: De seriemachine

3
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

Elektromotor = type 2702 seriemotor (niet aanwezig in het labo)

Elektromotor = type 2704 multifunctionele motor (variable compound)
Wel aanwezig, D1-D3 gebruiken! (opletten: zie
waarden gegeven kenplaat!)

Type 2704:
• De serie wikkeling volledig gebruiken D1-D3, dus niet aansluiten op de
middenaftakking D2.

Metingen:
• V-meter en A-meter.

Control unit = stuureenheid = frequentie drive = type 2730 Universal Power

Supply = voedingseenheid = type 2740
Brake unit = pendelmachine = type 2719

4
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt
.1. Seriemotor: belastingskarakteristiek

Zoek op Wikipedia de term “gelijkstroommotor” op en scroll naar beneden tot bij

Seriemotor. Lees aandachtig wat daar geschreven staat.
Lees ook wat er staat onder “Compoundmotor”, vermits de machine die je gebruikt, een
compound machine is. Hier vind je de verklaring van de twee veldwikkelingen D1-D3 en E1-
E2.

Korte uitleg:

• Frequentiesturing (belasting) afregelen op n = 2000 tr/min, rechts draaiend.

• Ankerspanning (armature) afregelen op ongeveer 200 V.
• Met de potentiometer op de frequentiesturing het koppel minimaal regelen,
snelheid van de motor zal stijgen. Nooit hoger dan 3500 tr/min gaan!
• Daarna telkens koppel verder instellen volgen tabel en de waarden snelheid
en ankerstroom noteren.

5
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

Type 2704

Belastingskarakteristiek van de seriemotor.

Koppel, snelheid en ankerstroom.

6
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

.2. Evaluatie seriemachine

• Welk mechanisch vermogen levert je machine bij nominale belasting? (zie
kenplaat). Besef dat de kenplaatgegevens van deze machine je de
waardes geeft indien de motor wordt aangesloten met zowel serie-als
shunt-wikkeling (dus als compoundmotor).

• Welk elektrisch vermogen trekt je machine (opnieuw in ‘compound’) bij

nominale belasting.

• Trekt de seriemotor veel stroom bij kleine belasting (dus klein koppel)?

• Wat mag men nooit doen met een seriemotor en waarom niet (zie
Wikipedia?

• Is de snelheid van een seriemotor sterk afhankelijk van de grootte van de

belasting?

• Bereken het maximale elektrisch vermogen dat de seriemotor gebruikte

tijdens je proef.

• Wanneer wordt (werd) de seriemotor vooral gebruikt? (Wikipedia)

• Is het op hol slaan van een seriemachine een mechanisch of een

elektrisch probleem?

CONCLUSIES SERIEMOTOR: doorstreep wat fout is:

Heeft een zeer groot aanzetkoppel - Heeft een zeer klein aanzetkoppel
Zonder belasting valt machine stil - Zonder belasting slaat machine op hol
Snelheid onafhankelijk van de belasting - Snelheid sterk afhankelijk van de belasting
Belasting , stroom , snelheid  - Belasting , stroom , snelheid 

7
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

Proef 4b: De shuntmachine

8
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

Elektromotor = type 2701 shuntmotor (niet aanwezig)

Elektromotor = type 2704 multifunctionele motor (variable compound)
Wel aanwezig, E1-E2 gebruiken (opletten: zie
waarden gegeven kenplaat!)

Opmerking:
• Nooit UF tijdens werking onderbreken >>> op hol slaan van de machine

Metingen:
• Zonder software: V-meter en A-meter.

Control unit = stuureenheid = frequentie drive = type 2730

Universal Power Supply = voedingseenheid = type 2740 Brake unit
= pendelmachine = type 2719

9
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt
1. Shuntmotor: nullastkarakteristiek onafhankelijke
bekrachtiging

Korte uitleg:

• Regel de ankerspanning op de aangegeven waarden en noteer het bijhorende toerental.

10
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

Ankerstroom en spanning bij nominaal toerental:

Ia = …… A en Ua = …… V en n = …… tr/min

Snelheid ifv ankerspanning.

Nullastkarakteristiek van de shuntmotor.

11
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

2. Shuntmotor: snelheidskarakteristiek met veldsturing

Korte uitleg:

• Zet de regelbare weerstand R3 op 0 Ohm.

• Ankerspanning op ongeveer 205 V afregelen.
• Met de regelbare weerstand R3, de veldstroom regelen op de aangegeven waarden in de tabel
en het bijhorende toerental noteren.

12
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

Veldstroom en snelheid.

Snelheidskarakteristiek van de shuntmotor met veldsturing.

13
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

3. Shuntmotor:
belastingskarakteristiek onafhankelijke bekrachtiging

Korte uitleg:

• Regel de ankerspanning UA af op 205 V.

• Regel het toerental van de aandrijving af op 2000 tr/min.
• Regel vervolgens met de potentiometer het juiste koppel af volgens de tabel en noteer
het bijhorende toerental n.

14
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

Koppel en snelheid.

Belastingskarakteristiek van de shuntmotor.

15
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

4. Evaluatie shuntmachine
1: Welke besluiten kan men trekken uit de nullastkarakteristiek van de
shuntmotor met onafhankelijke bekrachtiging?
• Stijgt het toerental bij stijgende spanning?

• Is dit een lineair verband of een kwadratisch verband?

• Bij een DC-machine kan men dus blijkbaar het toerental regelen door de
spanning te regelen. Kan dit ook bij een AC-machine?

• Hoe verandert het toerental wanneer men een geschikte AC-machine in

driehoek of in ster aansluit?

• Wordt deze toerentalregeling als een voordeel van de DC-machine ten

opzichte van een AC-machine gezien?

2: Hoe groot is het vermogen dat op de nominale snelheid door de ankerwikkeling

wordt opgenomen?

3: Welke besluiten kan men trekken uit de snelheidskarakteristiek van de

shuntmotor met veldsturing?
• Wijzigt de snelheid bij wijziging van de veldbekrachtiging?

• Stijgt de snelheid van de motor bij groter wordende veldbekrachtiging of

andersom?

• Is dit een evenredig of een omgekeerd evenredig verband?

• Kunnen we concluderen dat we de snelheid van de shuntmotor kunnen

regelen door de veldbekrachtiging te regelen?

4: Welke besluiten kan men trekken uit de belastingskarakteristiek van de

shuntmotor met onafhankelijke bekrachtiging?
• Daalt de snelheid van de shuntmotor bij stijgende belasting even hard als
bij de seriemotor?

16
Proef 4 DC-motoren: Serie en Shunt

• Bij welk toerental begint de test en bij welk toerental eindigt de test?

• Hoe groot is dan het verschil in toerental tussen onbelast en belast?

• Kan men stellen dat -in tegenstelling tot de seriemachine- het toerental
van een shuntmotor vrij constant is?

• Hoe groot is het nominaal koppel van de shuntmotor? Je bekijkt daarvoor

het opgewekte koppel bij het nominale toerental, vermeld op de kenplaat.
Dit is niet geheel correct, opnieuw omdat de kenplaatgegevens over deze
machine gaan, geschakeld als compound ipv serie- of shunt.

CONCLUSIE SHUNTMOTOR: doorstreep wat fout is:

n is vrij constant bij  belasting - n  bij  belasting – n  bij  belasting

In nullast heeft men de hoogste snelheid - In nullast heeft men de laagste snelheid
n te regelen met ankerspanning en veldbekrachtiging – n afhankelijk van belasting

17