Borular Ve Bağlantılar - Yeni - 2

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi
Uçak Gövde ve Motor Bakımı Bölümü
Hava Aracı Malzeme Ve Donanım II
Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

01 Pipes and Unions
İçerik
02 Springs
03 Bearings
04 Transmissions
05 Belt-Pulley
06 Control Cables

İçerik 01 Pipes and Unions
02 Springs
03 Bearings
04 Transmissions
05 Belt-Pulley
06 Control Cables

Pipes and Unions
Yakıt, hidrolik ve motor yağları, buz çözücü sıvılar, pitot ve statik hava dahil olmak üzere bir uçak
içinde çok çeşitli farklı sıvıları taşımak için borular ve hortumlar kullanılabilir.
• Borular içerisindeki basınç gösterge boru hattındaki ortamda negatiften (emme) bir
hidrolik sistemdeki 400 bar’a (=600 psi) kadar değişiklik gösterebilir.
• Düşük basınçlı akışkan hatları metal veya plastikten (borular ve tüpler) veya alternatif olarak
çeşitli kauçuk formlarından (hortum) üretilebilir.
• Yüksek-basınç akışkan hattı; takviyeli esnek hortumların yanı sıra alüminyum alaşımı,
paslanmaz çelik, bakır veya titanyumu kapsayan çeşitli malzemelerden yapılabilir.

Pipes and Unions
• Yakıt sistemi
• Yağ sistemi
• Hidrolik sistem
• Oksijen sistemi
• Gösterge sistemleri
• İklimlendirme sistemleri
• Yangın sistemleri
• Su sistemleri
• Pnömatik sistemler
• Buz önleme ve korunma sistemleri
• Atık su sistemi

Pipes and Unions
• Akışkan hatları, kullanımlarına bağlı olarak rijit, yarı-rijit ve esnek borulardan yapılır.
• Rijit bir akışkan hattı genelde şekillenmeye veya şişirilmeye meyil göstermeyendir.
• Yön değişimleri ve bağlantılar, dişli uç bağlantı parçaları kullanılarak yapılır.

Pipes and Unions (Rigid Pipes)
• Rijit borular bütün montajlar halinde üretilirler ve kurulan tüm uç bağlantı parçalarına
ve yapılan tüm gerekli dirseklere sahiptirler. Bu borular parça numaralarıyla tanımlanırlar.
Bu, borunun tam olarak uygulanabilir çizim doğrultusunda kurulacağını garanti eder.
• Bakım şirketlerinde rijit bir boruyu onarmaya ve üretmeye genelde izin verilmez.
Bunu sebebi çok çeşitli malzeme kullanımı ve bükmeden ve boru ağzını şişirmeden önce ve
sonra gerek duyulabilen ısıl işlemlerdir. Fakat gerekli izinler yayımlandığında bazı onarımlar
gerçekleştirilebilir. Rijit borular malzemeye ve 1/16 inç artışlı dış çapa göre sınıflandırılır.
Büyük boyutlar için çeper kalınlığı Satndart Tel Ölçeği(SWG) ile ölçülür. Metrik boyuttaki
borular da mm cinsinden ölçülen duvar kalınlıklarıyla mevcuttur.

Pipes and Unions (Semi-Rigid Pipes)
• Yarı rijit borular aynı zamanda tüpler veya boru tesisatı olarak da bilinir ve
biçimlenmek için bükülebilir ve bağlayıcılar için şişirilebilir. Boyutlandırma da uzunluk, dış
çap ve çeper kalınlığıyla yapılır.
• Yarı rijit boruları hem birbirine hem de diğer bağlayıcılara bağlamak için çeşitli metotlar
kullanılır. Bunlar kullanıma, konuma ve boruda taşınan basınca bağlıdır. En yaygın
uç bağlantı parçaları şişen, şişmeyen, preslenmiş veya lehimli tiplerdir ve daha çok standart
parçalardır.

Pipes and Unions (Flexible Hoses)
• Esnek akışkan hatları (hortumlar) hareketsiz parçaları hareketli parçalara bağlamak için
uçakta ve yüksek titreşimin olduğu yerlerde geniş ölçüde kullanılırlar.
• Bu yüzden her bakım teknisyeni mevcut esnek hortumların çeşitli tiplerine aşina olmalıdır,
özel uygulamalar için tasarlananları kapsar.
• Ayrıca uçak sistemleri geniş bir basınç aralığı altında farklı akışkanlarla
çalıştığı için bakım teknisyeninin her akışkanla uyumlu ve akışkanın basıncını kontrol altına
alacak kadar güçlü hortum tipini tanımlayabilmesi mecburidir.
• Ek olarak, bir takım akışkan hattı bağlantı parçaları yıllardır uçaklarda kullanılmaktadır ve
çoğu zaman birbirleriyle uyumlu değildirler. Eğer farklı tipler karıştırılırsa hattın sızdırması
muhtemeldir.

Pipes and Unions (Güvenlik)
Monte edilmiş borular ve hortumlar üzerinde herhangi bir çalışmaya başlamadan önce yeterli
güvenlik önlemlerinin alınması şarttır.
Çoğu büyük uçak hidrolik sistemi 2000 PSI civarında bir basınçta çalışır, Airbus A380 ise 5000
PSI'da çalışır. Bu basınçlar, doğru önlemler alınmazsa ciddi veya ölümcül yaralanmalara neden
olabilir. Basınçlı hava ve su bile zararlı olabilir.
Hidrolik sıvılar ve yakıtlar, hassas ciltlerde ve özellikle gözlerde orta ila şiddetli hasara neden
olabilen tahriş edici maddelerdir.
Temizlenmeyen dökülen yağ ve yakıt, rampa veya hangar zemininde kayma tehlikesi
oluştururken, belirli koşullar altında her ikisine de bağlı yangın tehlikesi vardır.
Bir sistemin boru tesisatına giren herhangi bir kirlilik, muhtemelen feci sonuçlarla hasara ve erken
arızaya neden olabilir.

Pipes and Unions (Güvenlik)
Öyleyse:
• Sökmeden önce daima basınç kaynaklarının izole edildiğinden ve kontrol anahtarlarının veya
kolların açık bir şekilde etiketlendiğinden emin olun.
• Kaplinleri gevşetirken kalan basıncın dağılmasına izin verin ve çok dikkatli olun.
• Bağlantıları sökerken, basınçlı sistemlerin yakınında çalışırken ve yeniden bağlantılardan

sonra sızıntı kontrolü yaparken daima koruyucu gözlük takın.
• Sıvılarla çalışırken uygun koruyucu eldivenler ve koruyucu kremler kullanın.
• Döküntüler her zaman temizlenmelidir. Büyük döküntüler itfaiyeden uzman yardımı

gerektirebilir.
• Borular çıkarıldığında tüm bağlantıları kapatın. Sistemin yeni bir boru takılmadan önce
çalıştırılması mümkünse, basınç boşluklarını takın ve bunları torkla sıkın.

Pipes and Unions (Rigid Pipes)
➢ Rijit borular alüminyum alaşımları, karbon çeliği, korozyona dayanıklı veya paslanmaz çelik ve
titanyumdan imal edilmektedir.
➢ Paslanmaz çelik borular, gaz türbinli motor yakıt sistemlerinde ve yüksek basınçlı hidrolik
sistemlerde, özellikle tekerlekler tarafından fırlatılan döküntülere maruz kalan alt takım
sistemlerinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
➢ Alüminyum alaşımları genellikle korunan alanlarda daha düşük sıcaklıktaki hava ve hidrolik
dönüş hatları için kullanılır.
➢ Titanyum, yüksek basınç, yüksek sıcaklık uygulamaları için kullanılır.

Pipes and Unions (Pipes Unions)
(Couplings)
➢ Boruların birbirine veya sistem bileşenlerine bağlanması gerektiğinde kaplinler kullanılır. Çeşitli
bağlantı türleri şunları içerir;
Yüksek basınç kaplinleri;

• Flared coupling (Havşalı Kaplinler) [AN Bağlantı]
• Flareless coupling (Havşasız Kaplinler) [MS Bağlantı]
• Brazed nipple coupling (Lehimli Nipel Kaplini)
Düşük basınç kaplinleri;

• Rubber hose coupling (Kauçuk Hortum Kaplini)
• Low pressure coupling (Düşük Basınçlı Kaplin)

Pipes and Unions (Pipe Couplings)
➢ Fraled Couplings;
• Uçak borularılanda kullanılan 2 temel şişin uç bağlantı parçası vardır, AGS ve AN, ve benzer
görünüyorlarken farklı açılar kullanırlar ve birbirleriyle değiştirilmezler.
• AN sistem 74°lik kombine açılı şişmeler kullanırken AGS sistem 32°lik kombine açılı bir şişme
kullanır.
• Bu borular montajlanırken doğru kavramaların yerleşiminin sağlandığına dikkat edilmesi
gerekir.
• Havşanın koniye çekilmesi ve akışkan sızdırmayan bir metal-metal contasının

oluşturulması için özel bir somun ve manşon kullanılır.
• Uç bağlantı parçaları kullanımlarına bağlı olarak geniş çeşitlilikte tiplerde üretilirler.
• Bazı örnekler; aynı eksenli, çapraz, dirsek ve T tip uç bağlantı parçaları.
• Ek olarak, Bulkhead bağlantı parçaları boruların akışkanları, bir uçağın veya bir motor güç
kaynağı düzeneğinin bölmeleri gibi, yapısal kısımlardan geçirmesine olanak tanır.

➢ Fraled Couplings;
• Yapısal bölmeler arasından geçen yakıt, yağ veya diğer borulara sahip olmanın gerekli olduğu
yerlerde uzun gövdeli bir uç bağlantı parçası ve uç bağlantı parçasının bölmeye(bulkhead)
emniyetlenmesi için tedbire gerek vardır.
• Tipik bulkhead uç bağlantı parçaları bir uçtaki ekstra işlenmiş diş vasıtasıyla tanımlanabilir,
bulkheade tutunma için ek bir dişli kilitleme aletiyle.

➢ Havşa;
Bir tüpün ucundaki havşanın iki amacı vardır.
İlk olarak, manşon veya havşa somunu ile bir bağlantının gövdesi arasında kavranan bir flanş
sağlar. Bu, boru ucunun bağlantı parçasından kaymasını önler.
İkinci olarak, havşa, boru ile bağlantı parçasının konisi arasında geniş bir temas alanı sağlayarak
sıvı geçirmez bir sızdırmazlık sağlar. Parlama neredeyse mükemmel olmalıdır çünkü küçük
çatlaklar veya düzensizlikler sızıntıya izin verebilir.

➢ Havşa;
Havşa ne çok uzun ne de çok kısa olmalıdır.
Çok uzun bir havşa, bağlantının dişlerine dayanacak ve hem havşaya hem de dişlere zarar
verebilir.
Çok kısa olan bir havşa, iyi bir metal-metal teması için yeterli malzemeye sahip olmayacaktır.

➢ Havşa;
İyi bir alet yardımı olmadan tatmin edici bir havşa yapmak mümkün değildir. Makul bir maliyetle
birkaç türde havşa açma aleti mevcuttur, ancak teknisyen, seçilen aletin boruya zarar vermeden
uygun bir havşa üreteceğinden emin olmalıdır.

• Yanda gösterilen pratik bir el havşa açma aleti,
aralarında çeşitli boyutlarda delikler bulunan
bölünmüş bloklar olan paralel çubuklardan
oluşur.
• Bloklar, boruların yerleştirilmesi ve çıkarılması
için ayrılabilmeleri için bölünmüştür.
• Delikler, sıkıştırma vidası sıkıldığında boruyu
sıkıca kavrayacak şekilde borunun dış çapından
biraz daha küçüktür.
• Genişletme konisini taşıyan bir boyunduruk, tüm
düzeneğin üzerinde kayar.
• Bu aletle bir havşa oluşturmak için aletin

ucundaki sıkıştırma vidası gevşetilir, böylece
boru doğru boyuttaki delikten geçirilebilir.
• Borunun yaklaşık 1/4 inç kısmı, kenetleme
bloklarının üzerinde uzar.
• Sıkıştırma vidası daha sonra boruyu yerinde
tutmak için sıkılır.
• Ardından, doğru açılı genişleyen koniye sahip
boyunduruk, aletin üzerine kaydırılır ve koni
doğrudan borunun ucunun üzerinde olacak
şekilde konumlandırılır.
• Genişletme konisi vidası döndürüldüğünde, koni,
istenen miktarda parlama oluşana kadar
borunun ucuna zorlanır.

• Dış çapları 3/8 inç'ten küçük olan alüminyum
borularda çift havşa olmalıdır.
• Çift havşa, genellikle havşa aletlerine hafif bir
ekleme veya değişiklik ile yapılabilir.
• Yanda gösterilen bir adaptörün kullanılması,
ağız açma aletlerinin çoğunu çift alev
oluşturabilen hale getirecektir.

➢ Flareless Coupling;
• MS(askeri standart) şişmeyen tüp bağlantı parçaları uçak sıhhi tesisat sistemlerinde
geniş uygulamada bulunur. Bu tip bağlantı parçasını kullanmak tüm tüp şişmesini (yayılma)
ortadan kaldırır, hatta tehlikesiz, güçlü, güvenilir tüp bağlantısı sağlar.
• Bağlantı parçası üç kısımdan oluşur:
• Gövde
• Manşon
• Somun
Gövde, çapraz delikli bir omuza sahiptir, tüp ucunun yaslandığı tarafın tersine. Birleşim gerçekleştiğinde, çapraz
deliğin açısı manşonun kesme ağzının tüpün dışını kesmesine neden olur.

• Havşasız bir bağlantı parçası takmak için önerilen yöntem, manşonun boruya montajını
yapmak için bir ön ayar aracı kullanmaktır.
• Bunlar elektrikli veya manuel olabilir.
• Manüel versiyonda rakor somunu ve manşon boruya takılır ve boru ucu ön ayar aletine takılır.
• Aletteki havşanın alt kısmı, boruyu, manşon doğru yerde olacak şekilde konumlandırır,
havşadaki konik, manşonun ucundaki pilot dudağı kavrar.
• Rakor somunu alete takılır ve önceden belirlenmiş bir torkla sıkılır.
• Bu, manşonu şişirir ve pilotunu boruya zorlar.

• Not: Elektrikli ön ayar araçları her zaman

tercih edilir ve elle ön ayar yalnızca
erişimin sınırlı olduğu saha onarımlarında
denenmelidir.

• Önceden ayarlandıktan sonra havşasız bağlantı parçaları için muayene prosedürleri genellikle
aşağıdaki gibidir:
• Adım 1: Tüpü, uçları tam kare olacak şekilde doğru uzunlukta kesin. Tüpün içini ve dışını
çapaklayın. Somunu, ardından manşonu borunun üzerinden geçirin.
• Adım 2: Rakorun ve somunun dişlerini hidrolik sıvıyla yağlayın. Bağlantı parçasını bir
mengeneye yerleştirin ve boruyu bağlantı parçasındaki yuvaya sıkıca ve kare şeklinde tutun.
(Tüp, bağlantı parçasına sıkıca oturmalıdır). Manşonun kesici kenarı boruyu kavrayana kadar
somunu sıkın. Bu nokta, somunu sıkarken boruyu yavaşça ileri geri çevirerek belirlenir. Boru
artık dönmediğinde, somun son sıkma için hazırdır.
• Adım 3: Manşonu önceden ayarladıktan sonra boruyu bağlantıdan ayırın ve aşağıdaki

noktaları kontrol edin. Tüp, manşon pilotunun ötesine 3/32" ila 1/8" arasında uzanmalıdır; aksi
takdirde üfleme meydana gelebilir, Manşonlu pilot tüple temas etmeli veya alüminyum alaşımlı
borular için maksimum 0,005 inç veya çelik borular için 0,015 inç açıklığa sahip olmalıdır.
Tüpün manşon kesiminde hafif bir çökmesine izin verilir. Manşonlu pilotun rotasyon dışında
hiçbir hareketine izin verilmez.

• Kontrol Notları;
• Manşonun kesici kenarı, borunun boyutuna ve malzemesine bağlı

olarak borunun dış yüzeyine yaklaşık 0,002 ila 0,008 inç
gömülmelidir. Pilotun altında bir malzeme dudağı kalkacaktır.
Manşonun pilotu, tüpün dış yüzeyi ile temas halinde veya çok
yakın olmalıdır. Manşonun pilotundan borunun ucuna kadar olan
boru çıkıntısı, uygun spesifikasyonlara uygun olmalıdır.
• Kol eşit olarak eğilmelidir.
• Manşon boru üzerinde dönebilir, ancak boyuna hareketi 0,005

inçten fazla değildir.
• Bağlantı yuvasının 24° açısına temas eden manşonun

sızdırmazlık yüzeyi pürüzsüz olmalı, çentikler içermemeli ve
boyuna veya çevresel çatlaklar göstermemelidir.
• Manşon kesiminin yapıldığı noktada borunun minimum iç çapı,

kullanılan boru boyutu için spesifikasyona göre kontrol edilmelidir.
Tüp tertibatı, amaçlanan çalışma basıncının iki katına eşit bir
basınçta test edilmelidir.

➢ Brazed Nipple Coupling (Lehimli Nipel Kaplin);
• Konik bir nipel, borunun ucuna lehimlenir veya gümüş lehimlenir ve nipeldeki bir omuza
dayanan bir rakor somunu ile yerinde tutulur. Nipelin konik yüzü, yerinde lehimli veya gümüş
lehimli olabilen koni biçimli bir adaptörle eşleşir.

➢ Boruların birbirine veya sistem bileşenlerine bağlanması gerektiğinde kaplinler veya birlikler
kullanılır. Çeşitli bağlantı türleri şunları içerir;
Yüksek basınç kaplinleri;

• Flared coupling
• Flareless coupling
• Brazed nipple coupling
Düşük basınç kaplinleri;

• Rubber hose coupling
• Low pressure coupling

➢ Rubbert Hose Coupling (Kauçuk/Lastik Hortum Kaplini);
• Ticari uçaklarda nadiren kullanılan bu

bağlantı türü, iki sert boruyu
bağlamak için bir uzunlukta kauçuk
hortum kullanır. Boru uçları
boncukludur (yükseltilmiş bir halka
oluşturacak şekilde radyal olarak
genişletilir), hortum borulara hortum
kelepçeleri ile sabitlenir.

➢ Low Pressure Coupling;
• Bu, belirli alçak basınç hatlarında ve

havalandırmalarda kullanılan bir
kaplindir. Rakor somunu sıkıldığında
borunun etrafına sıkıştırılan kauçuk
bir halkadan oluşur. Borunun
alevlenmeyen ucu, rakor
gövdesindeki bir omza dayanır.

Diğer Bağlantı Elemanları
➢ Presli Boru Kavramaları/Bağlantı Parçaları
• Vidalı boru kavramaları gösterildiği

gibi boruların uçlarından preslenebilir.
• Dahili ve harici pres kalıplarının her

ikisi de kullanılır.
• Aynı zamanda manşonların boru

uçları üzerinde preslenmesiyle borular
birleştirilebilir.
• Bu manşonlar ekstra bir bağlantıya

sahip olabilirler, örneğin üç yönlü bir
bağlantı yapımı.

➢ Çabuk Ayrılan Kavramalar
• Çabuk ayıran kavramalar uçak

sistemlerindeki çeşitli noktalarda
kullanılırlar.
• Tipik kullanımlar; yakıt, yağ, hidrolik
ve pnömatik sistemlerdedir.
• Amaçları; komponentlerin sökülmesi

ve değiştirilmesinde süreyi korumak,
akışkan kaybını önlemek ve akışkanı
kirlilikten korumaktır.
• Bu kavramaların kullanımı aynı

zamanda ilgili sistemin bakım
maliyetini düşürür.

➢ Çabuk Ayrılan Kavramalar
• Bir kavrama bir erkek ve dişi düzenekten oluşur. Her düzenek, kavrama bağlantısı kesildiğinde
akışkan kaybını önleyen bir sızdırmazlık piston/düz valfe sahiptir.
• Kavrama bağlantısı kesildiğinde akışkan kaçmasını önlemek için bir yay konik şekilli valfi
yerine iter. Kavrama bağlandığında pisyon yüzleri yayı sıkıştırır ve valfi yerinden çıkarır,
akışkanın geçmesine izin verir.
• Bağlantısız kavramanın açık parçalarının kirlenmemesini sağlamak oldukça önemlidir. ayrılır

ayrılmaz kavramaların ucuna körleme kapakları yerleştirerek bu sağlanabilir

➢ Kilitleme Tasarımı
• Rakor somunu, somunun döndürülmesiyle

kavramanın bağlanmasına veya bağlantısının
kesilmesine izin veren hızlı bir kılavuz dişe
sahiptir.
• Somunun dönmesi gereken miktar farklı stilli

kavramalarla değişiklik gösterir.
• Kavramayı kilitlemek veya açmak için bir stil rakor

somunun bir çeyrek dönüşünü gerektirirken, diğer
bir stil tam bir dönüş gerektirir.
• Bazı kavramalar anahtar sıkıştırması gerektirirken

diğerleri elle bağlanır veya kesilir.
• Bazı kavramaların tasarımı emniyet teliyle

emniyetlenmeyi gerektirecek şekildedir. Diğerleri
emniyet atılmasını gerektirmez.

➢ Kayma Kavramaları
• Bir boru içerisinden sadece hava ve buharın

geçtiği yerlerde bir kayma kavraması
kullanılabilir. V kelepçelerle olduğu gibi her boru
ucuna özel bir bağlantı parçası kaynatılır. İç
manşonun dış manşona kaymasıyla kavrama
montajlanır, böylece O-ring merkezi olarak
konumlanır.
• Yakıt sistemi borularının bağlanması çok

önemlidir. Bu borulardan çoğu yakıt
tanklarının içindedir ve bu patlayıcı atmosferde
statik elektriklenmenin kıvılcımlara neden
olması önlenmelidir. Borular ve bitişiğindeki yapı
arasında ve kavramaların karşısında bir
iletim yolu oluşturmak için bağlama şeritleri veya
kablolar kullanılır.

➢ V Kelepçesi ve Kavramalar
• Bunlar yüksek sıcaklık, yüksek basınç

kavramalarıdır ve şuralarda kullanılır:
• Motor bleed havası pnömatik sistemlerinde
• Basınçlandırma ve hava şartlandırma
sistemlerinde
• Pistonlu motor egsoz sistemlerinde
• Jeneratörleri ve hidrolik pompaları dişli
kutusu mahfazalarına emniyetlemek için
Paslanmaz çelikten, inconelden ve titanyumdan

yapılabilirler.

➢ Tinnerman Hortum Kelepçesi
• Hortumları destekleyen tel bir tinnerman

hortum kelepçesi kullanılarak bazen
komponentlere emniyetlenir.
• Bu hafif kelepçe, bir ucu cırcır dişleri sırası

oluşturan bir yay çeliği şeridinden oluşur.
Şeridin diğer ucu cırcırı bağlayan bir kopçayı
oluşumudur.
• Kelepçe kuruluyorken önce uygun

konumuna doğru bir şekilde hizalanır. Kopça
cırcır dişlerini bağlayana kadar uçlar birbirini
sıkıştırır ve kelepçe gerilir. Bu, bir çift ayarlı
penseyle yapılır.
• Tinnerman hortum kelepçeleri düşük basınçlı

hava boşaltma veya drain hatlarını ve
hortumlarını emniyetlemek için idealdir.

Akışkan Hatlarının İmalatı, Onarımı ve Montajı
• Bir uçak teknisyeninin yapması gereken tesisat işlerinin çoğu, özel imalat ekipmanının mevcut
olmayabileceği saha ve acil onarım veya değiştirme olacaktır.

• Borunun Hazırlanması;
• Borunun bir bölümü değiştirileceği zaman, aynı malzeme, çap ve et kalınlığına sahip bir boru
ile değiştirilmelidir. Değiştirme bölümü düz ve yuvarlak olmalıdır.
• Tüpün uçları doğru boyutta kesilir. Borunun merkez hattına 90°'de temiz, kare kesimler
yapmak önemlidir. Teknisyen alüminyum boruyu veya nispeten yumuşak herhangi bir metal
boruyu kesmek istediğinde, gösterilene benzer bir boru kesici kullanılmalıdır.

• Borunun Hazırlanması;
• Boru kesici, çapak bırakmadan veya boruyu ezmeden temiz, dik açılı bir kesim yapacaktır.
Sertleştirilmiş bir rayba genellikle bir kesicinin parçası olarak dahil edilir. Rayba, metalin az
miktarda içe doğru bastırıldığı kesimin iç kenarını düzeltmek için kullanılır. Tüp uçları düzgün
bir şekilde temizlenmez ve düzleştirilmezse, conta tatmin edici olmayacaktır çünkü herhangi
bir çentik, kesik veya çizik havşalama işleminde büyüyecek veya havşasız kaplini
engelleyecektir.
• Tüp genişlediğinde veya sıcaklık değişiklikleriyle

büzüştüğünde aşırı gerilim tehlikesi nedeniyle,
bir uçağın sabit parçaları arasındaki kısa, düz
boru bölümlerinden kaçınılmalıdır. Uzunluktaki
herhangi bir değişikliği absorbe etmek için
borularda kıvrımlı kurulumlar yapmak genel bir
uygulamadır.

• Bükme;
• Doğru şekilde bükülmüş boru dairesel bir şekli koruyacak ve

pürüzsüz bir görünüm sunacaktır. bükülme veya bozulma
olmadan tek tip görünüm. Yandaki şekil, kabul edilebilir bir
bükülmeyi göstermektedir. Diğer kıvrımlar aşırı düzleşme ve
bükülme sergiler. Bükümlerde az miktarda düzleştirme kabul
edilebilir, ancak düzleştirilmiş kısmın küçük çapı orijinal dış
çapın %75'inden az olacak şekilde bir miktarı aşmamalıdır.

• Elle Bükme;
• Duvar kalınlığı ve dış çap, boru tesisatı için izin verilen minimum
bükülme yarıçapını belirler, ancak bükülmelerin kurulumun izin
verdiği kadar büyük yapılması tavsiye edilir.
• Uçakta kullanım için alüminyum alaşımlı ve paslanmaz çelik boru

tesisatları için minimum bükülme yarıçapları yandaki tabloda
verilmiştir.

• Elle Bükme;
• Büküm yarıçapı genellikle borunun merkez hattında ölçülür,

ancak bazen borunun iç yüzeyinde belirtilir. Çapı 1/4'ten daha
küçük olan yumuşak borular, bir bükücü olmadan elle dikkatlice
bükülebilir.

• Bükme Aletleri;
• Daha büyük boyutlar için özel alet ve ekipmanlara ihtiyaç vardır.

Bükme aletleri iki tipe ayrılır: her boru için farklı bir alet gerektiren
el bükücüleri ve ataşmanları değiştirerek farklı boru boyutları için
kullanılabilen üretim bükücüler. Üretim bükücüler manuel veya
güçle çalıştırılabilir. Üretim bükücüler normalde sadece boru
üretim tesislerinde bulunur, el bükücüler hangar ortamlarında
daha yaygındır.
• Kullanılacak belirli bükücünün seçimi, bükülecek borunun

boyutuna ve malzemesine, mevcut bükücülerin türüne ve
yapılacak bükülme sayısına bağlıdır. Yalnızca bir veya iki büküm
yapılacaksa, bir üretim bükücüsü kurmak için zaman
ayırmaktansa bir el bükücü kullanmak genellikle daha
ekonomiktir.


Sert Boruların Test Edilmesi
• Borudan şüpheleniliyorsa veya bakım programında test ayrıntılı olarak verilmişse test
yapılmalıdır.
• Test ekipmanı temiz ve servis verilebilir olmalı ve ilgili tüm güvenlik önlemleri alınmalıdır. Bu,
test ortamı olarak yüksek basınçlı hava kullanıldığında çok önemlidir.
• Basınç Testi;
• Bore Testi;

Basınç Testi
• Hidrolik Borular;
• Hidrolik basınç testi, öncelikle bir akış testinin yapılmasından oluşur. Bu, sıvıyı borudan
pompalayarak ve açık uçtaki akışı kontrol ederek tam bir akış anlamına gelir. Bu kontrol
tatmin ediciyse, açık uç uygun şekilde körlenmelidir.
• Akış testi yapıldıktan sonra, yağ basıncı çizimde belirtilen değere, genellikle maksimum
çalışma basıncının 1½ katına kadar oluşturulmalıdır. Testin süresi, boruya herhangi bir
sızıntı veya diğer sorunları gösterme şansı vermelidir.
• Pnömatik ve Oksijen;
• Bu borulara genellikle, test ortamı olarak su kullanılarak bir ilk hidrolik basınç testi ve
ardından maksimum sistem basıncıyla sınırlı bir basınçlı hava testi verilir.
• Test sırasında yüksek basınçlı hava kullanmak çok tehlikelidir ve test edilen boru(lar)
koruyucu bir perdenin arkasına yerleştirilmeli ve/veya suya batırılmalıdır.

Bore Testi
• Borular, şekillendirildikten sonra deliğin açık ve boyutsal olarak doğru olduğundan emin olmak
için test edilmelidir.
• Bu gereksinimi karşılamanın bir yöntemi, borunun iç çapının %80'i çapında bir çelik bilye veya
mermiyi borudan her iki yönde geçirmektir.
• Boru ve uç bağlantılarının tasarımı veya boyutu bu testi pratik hale getirdiğinde veya daha
fazla arama testi gerektiğinde, çizim normal olarak bir akış testinin yapılmasını gerektirecektir.

Rijit Boruların Montajı ve Muayenesi
• Montajdan önce borunun iş için doğru olup olmadığını daima kontrol edin.
• Tüm kontaminasyon veya inhibitör izlerinin giderildiğinden emin olmak için boruyu sistem
sıvısıyla yıkayın.
• Normalde boru bağlantılarının parmakla sıkılması ve ardından borunun güzergahının kontrol

edilmesi tavsiye edilir.
• Bu doğruysa, kaplinler belirtilen tork yüküne sıkılmalı ve destekleyici kelepçeler takılmalıdır.

Kurulum Öncesi Kontrol
• Boruyu takmadan önce borunun her bakımdan doğru olduğundan emin olun.
• Boruyu aşağıdakiler açısından inceleyin:
• Korozyon,
• Ezikler (bore testi yapın)
• Pürüzlülük
• Sürtünme - özellikle borunun kırpıldığı veya bölme duvarlarından geçtiği durumlarda
• Nipel/nozul pozisyonu

Kurulum Öncesi Kontrol
• Montajdan önce diğer önlemlere ek olarak mesafe kontrolü de yapılmalıdır. İzin verilen
toleranslar aşağıdaki gibi olmalıdır;
• Kontrol çubuklarından ve sert hareketli parçalardan - 18 mm (0,75 inç)
• Sabit yapıdan - 6 mm (0,25 inç)
• Kontrol kablolarından - 25 mm (1.00 inç)

Kurulu Boruların Muayenesi
• Sızıntı testi - uçak gücü veya özel test teçhizatı kullanarak sistemi çalıştırın ve sızıntı
olup olmadığını kontrol edin
• Akış testi
• Yapıştırma testi
• Doğru kilitleme için kaplinleri kontrol edin

Tesisat Kurulumu ve Yağlama
• Uçaktaki birçok sıvı sisteminin düzgün çalışması, sistemlerin özgün tasarımı ve üretimi ile
sağlanır, tatmin edici çalışmanın devam etmesi, uygun bakım, servis ve yedek parçaların
kurulumuna bağlıdır.
• Boru Montajı;
• Boru montajında önemli bir adım, bağlantı parçalarının uygun şekilde yağlanmasıdır.
Tüm bağlantı parçaları için gerekli olmasa da, bazılarına yağlama uygulanmalıdır
• Bir yağlayıcı uygulamasında, yağlayıcı sistemde kullanılacak malzemeyle aynı olmadığı

sürece, yağlayıcının hiçbirinin boruya girmemesi önemlidir.
• Aşağıdaki şekil, tipik bağlantı parçaları için yağlama noktalarını göstermektedir.

Yağlama için Bazı İpuçları
• Oksijen sistemlerinin armatürlerinde petrol bazlı yağlayıcı kullanılmamalıdır. ANC86 veya
MILT5542B'ye uygun özel bir yağlayıcı kullanılabilir.
• Sistemde kullanılacak akışkan da dahil olmak üzere hidrolik rakorlarda çeşitli yağlayıcılar
kullanılabilir.
• Düz pirinç veya çelik dişler kuru bırakılabilir veya sistem sıvısı ile yağlanabilir.
• Dişler alüminyum alaşım ise vazelin (petrol jölesi) kullanılabilir.
• Yüksek sıcaklıklı hava borusu bağlantı parçaları genellikle dişleri yağlayan ve çıkarmayı
kolaylaştıran bir bileşik ile kaplanır.
• Bunlar genellikle bir taşıyıcı içinde bakır, molibden veya diğer malzemeler içeren metal bazlı
macunlardır.

Esnek Hortumlar

Flexible Hoses
• Esnek akışkan hatları (hortumlar) hareketsiz parçaları hareketli parçalara bağlamak
için uçakta ve yüksek titreşimin olduğu yerlerde geniş ölçüde kullanılırlar.
• Bu yüzden her bakım teknisyeni mevcut esnek hortumların çeşitli tiplerine aşina
olmalıdır, özel uygulamalar için tasarlananları kapsar.
• Ayrıca uçak sistemleri geniş bir basınç aralığı altında farklı akışkanlarla çalıştığı için
bakım teknisyeninin her akışkanla uyumlu ve akışkanın basıncını kontrol altına
alacak kadar güçlü hortum tipini tanımlayabilmesi mecburidir.
• Ek olarak, bir takım akışkan hattı bağlantı parçaları yıllardır uçaklarda

kullanılmaktadır ve çoğu zaman birbirleriyle uyumlu değildirler. Eğer farklı tipler
karıştırılırsa hattın sızdırması muhtemeldir.

Flexible Hoses (Hortum Yapısı)
• Esnek hortum yapısı genel olarak dayanım sağlamak için takviye

katmanlarıyla örtülmüş bir iç astardan ve fiziksel hasarlardan korumak için
bir dış kaplamadan meydana gelir.
• Her katmanın üretim işlemi ve malzemeler belli bir uygulama için özgün
bir hortumun elverişliliğini belirler.

(İç Astar)
• Esnek bir hortumun iç astarı akışkanı taşır ve bu yüzden minimum gözeneğe sahip
olmalıdır ve taşınan malzemeyle kimyasal olarak etkileşime girmemelidir.
• Ayrıca astar, akışa en az direnç göstermek için pürüzsüz olmalıdır ve tüm çalışma
sıcaklıkları aralığı boyunca esnek kalmalıdır.
• İç astarın yapısında kullanılan temel olarak 4 farklı sentetik bileşik vardır.

• Neopren
• Buna-N
• Bütil
• Teflon
Bu bileşiklerin her biri farklı karakteristiklere sahiptir ve farklı akışkan tipleriyle

uyumludur.

(İç Astar)
• Neopren, aşınma dirençli ve petrol kökenli akışkanlarla kullanılan bir sentetik kauçuk
tipidir.
• Buna-N de petrol kökenli ürünleri taşımak için kullanılan bir sentetik kauçuk
bileşiğidir. Aslında Buna-N petrol ürünlerini taşıma konusunda neoprenden daha
elverişlidir.
• Bütil, petrol hammaddelerinden yapılan sentetik kauçuk bir bileşiktir ve bu yüzden

petrol ürünleriyle kullanılırsa bozulur. Fakat bütil, Skydrol gibi fosfat esteri kökenli
hidrolik akışkanları taşıyan akışkan hatları için çok iyi bir iç astardır.
• Teflon, tetrafloretilen reçine için DuPONT ticari ismidir. Teflon aşırı derecede geniş bir
çalışma sıcaklığı aralığına(-65°F ila 450°F) sahiptir ve neredeyse kullanılan her
sıvıyla uyumludur. Ayrıca bal mumuna benzer eşsiz yüzeyi sıvı akışına minimum
direnç gösterir. Benzersiz kimyasal yapısından ötürü Teflon, kauçuktan daha az
hacimsel büyümelerle karşılaşır ve neredeyse sınırsız bir raf ve çalışma ömrü vardır.

(Takviye Katmanları)
• Bir iç astar üzerine yerleştirilen takviye katmanları bir hortumun dayanımını belirler.
• Yaygın takviye katmanları şunlardır;

• Pamuk
• Suni ipek
• Polyester kumaş
• Karbon çeliği tel
• Paslanmaz çelik tel örgüsü
• Basınç uygulandığında bir hortum çap olarak artış ve uzunluk olarak azalış eğilimine
sahip olduğu için takviye tasarımı önemlidir. Takviye katmanlarının uygun tasarımı bu
boyutsal değişimleri en aza indirgeyebilir.

(Dış Kaplama)
• Koruyucu dış kaplama genellikle şunlardan yapılır:
• Kauçuk-emprenyeli kumaş
• Paslanmaz çelik örgüsü
• Fiziksel hasardan hortumu korumak için takviyenin üstüne konur. Yüksek ısılı
alanlarda ekstra koruma sağlamak için dış kaplama çoğunlukla bütünsel bir yangın-
manşonu olarak tasarlanır.

(Dış Kaplama)
• Neredeyse tüm uçak esnek hortumlarının dış kaplaması, hortum uzunluğu boyunca
çizili sarı, kırmızı veya beyaz bir çizgiden oluşan yatay bir doğruyla işaretlenir.
• Çizgiye ek olarak yatay doğru; MIL-SPEC numarası, üreticinin ismi veya sembolü,
tire numarası (veya tire ebatı) gibi hortumu tanımlamak için ihtiyaç duyulan bilgiyi
içerir: hortum ebatını ve bazı durumlarda hortumun üretildiği çeyrekle ve yılla birlikte
üreticinin parça numarasını gösterir.
• Bir hortumun tanımlanmasını ek olarak yatay doğru, bir hortum kurulduğunda

bükülmüş mü bunu gösterir. Bir hortum doğru bir şekilde kurulduğunda yatay doğru
herhangi bir bükülme olmadan düz ilerler.

(Boyut Belirleme)
• Esnek bir hortumun boyutu iç çapıyla tanımlanır ve 1/16 inçlik(1.59 mm) artışlarla
ölçülür. Rijit boru hattında olduğu gibi bir tire numarası(tire boyutu) tüp çapını
gösterir.
• Örnek: A-10; 10/16 inçlik(15.90 mm) veya 5/8 inçlik bir hortumu gösterir.

Flexible Hoses (Çeşitleri)
• Çeşitli uygulamaları karşılamak için uçak hortumları üretilirken hortum tipleri genelde
dayanmaları için tasarlandıkları basınç miktarıyla sınıflandırılırlar.
• Düşük Basınç Hortumları

• Orta Basınç Hortumları
• Yüksek Basınç Hortumları

(Düşük Basınç Hortumları)
• Örgülü pamuk takviyesi olan iç ile sentetik kauçuktan yapılan iç ve dış tüpler, bu
hortumda kullanılan yapı tipine bir örnektir. Bu hortumlar gösterge sistemlerinde,
vakum sistemlerinde, otopilotlarda ve diğer düşük basınçlı sistemlerde kullanılırlar,
genellikle 20 bar’ın (300 psi) altındaki basınçlarda çalışırlar.
• Bu hortum tipindeki tipik bir işaretleme sarı bir doğru ile üzerindeki LP harfleri olabilir.
• Bir hortumun, içinde bir stres-indükleme burgusuyla montajlanmamasını sağlamak

için doğru(yatay doğru) kullanılır. Diğer işaretler hortum üreticisinin kod ve parça
numarasını, boyutunu ve üretim tarihini içerebilir.

(Orta Basınç Hortumları)
• Genel olarak 100 bar’a (1500 psi) kadar akışkan basınçlarında kullanılırlar.
• Maksimum basınçları çapla değişir, bu yüzden daha küçük çaplar böyle basınçlara
dayanabilecekken daha büyük boyutlar daha düşük basınçlarla sınırlıdır.
• Bu tip hortumun tipik yapısı, farklı malzemelerden yapılmış dikişsiz bir iç astar,
• bir pamuk örgü tabakası,
• bir paslanmaz çelik takviye tabakası ve
• bir dış tabaka sert, yağa dayanıklı, kauçuk emdirilmiş pamuk olabilir.

(Yüksek Basınç Hortumları)
• Tüm yüksek basınç hortumları, en az 1500 ila 3000 PSI maksimum çalışma
basıncına sahiptir ve petrol ürünlerini taşımak için sentetik bir kauçuk astar kullanır.
• İç astar genellikle takviye olarak iki veya daha fazla çelik örgü ile sarılır.
• Yüksek basıncı orta basınçlı hortumdan ayırt etmek için tüm hortum genellikle düz bir
dış kapağa sahiptir.

Flexible Hoses
• Esnek hortumlar, iç delik çaplarıyla ve tüm uzunluklarıyla tanımlanan boyutlara
sahiptir.
• Önceden montajlanmış hortumlarda, uç bağlantı parçalarının biçimine bakılmaksızın,

iki ucu vidalı kısa boru sınırlarının ortasından, düzeneğin tüm uzunluğu; tanımlama
amaçları dahilinde kullanılır.

Flexible Hoses
(Akışkan Hatlarının Tanımlanması)
• Büyük uçaklar, birçok farklı tip akışkan için tesisat sistemine sahiptir.
• Bundan dolayı, her hattın açık bir şekilde tanımlanması önemlidir.
• Bu genellikle boru hattının şeritlerle, sembollerle veya yazılarla işaretlenmesiyle

sağlanır.
• Semboller genellikle 1 inç (25.4 mm) genişliğindeki bantlara veya etiketlere basılır ve
bir hat boyunca düzenli aralıklarla sabitlenir.
• Aşırı sıcaklıklara maruz kalan veya 4 inç veya daha büyük çaplardaki hatlarda,
işaretleme bandının yerine çelik rozetler kullanılır.
• Bandın, etiketlerin veya rozetlerin emme sistemine kaçma ihtimalinin olduğu yerlerde
boya kullanılır.

Flexible Hoses
• İşaretler boru fonksiyonlarını gösterir ve içeriğin tehlikeli olduğu durumlarda gerekli
uyarıyı verir.
• Gerektiğinde boru içeriğinin akış yönü de gösterilir.
• Gerektiğinde, borunun özel işlevini tanımlamak için ek kelimeler eklenebilir; Metil

Bromür; Otomatik pilot vb.
• Kafatası ve çapraz kemikleri taşıyan işaretler, çizgilerin içeriğinin bakım personeli için
tehlikeli olduğu temel tanımlama işaretlerinin yanına uygulanır.
• Tüm yazı ve semboller beyaz zemin üzerine siyah olarak basılmıştır. Yazının arka
planı gösterildiği gibi renklendirilebilir.

Flexible Hoses
• Renkli şeritlere ek olarak, yakıt taşıyan bazı hatlar FLAM kelimesiyle işaretlenir.
• Bu, hatların yanıcı bir akışkan taşıdığını belirtir.
• Oksijen, nitrojen veya freon gibi fiziksel olarak tehlikeli olan akışkanları taşıyan hatlar
PHDAN diye işaretlenir.
• Bir hattın işlevini tanımlamak için bazen ek işaretler kullanılır. Bunlar; PRESSURE,
RETURN, DRAIN ve VENT’tir.

• Borularla çalışmak için öncelikle bilinmesi gereken boru simgeleridir. Çalışma
sırasında karışıklık olmaması ve hatalı durumların ortaya çıkmaması için borular,
içerisinden geçen akışkana göre bazı görseller ile işaretlenmelidir. Bu çıkartmalar
ilgili borunun üzerine yapıştırılarak borulara ayırt edicilik kazandırılır. Çıkartmalar 1
inç ebadında olmalıdır

Kaplinler
• Kalıcı Hortum Uçları (Swaged End Fittings);
• Bir atölyede yüksek basınçlı pres makinesi kullanılarak gerçekleştirilen

deformasyonla, dövülmüş uç bağlantı parçaları hortum ucuna kalıcı olarak
takılır.
• Bu hem tutma hem de sızdırmazlık özellikleri sağlar.
• Hortum veya uç bağlantı parçası hasar görürse, tüm tertibat değiştirilmelidir.

Kaplinler
• Yeniden Kullanılabilir Hortum Uçları (Re-useable End Fittings);
• Yeniden kullanılabilir bir uç bağlantısının amacı, yalnızca hortumun kendisi

kullanılamaz durumdayken komple tertibatın değiştirilmesi maliyetinden
tasarruf etmektir.
• Bağlantı parçası genellikle sol yönlü dişli ve ince sağ dişli bir soket, sağ dişli bir
nipel ve bir rakor somunundan oluşur.
• Somun ve nipel genellikle imalat sırasında önceden monte edilir.
• Bazı versiyonlarda, tutma işlevini sağlayan hortumun iç astarını dıştan ayıran

bir kesme mahmuzu veya ayrı bir manşon eklenerek sızdırmazlık işlevi
iyileştirilir.

Kaplinler

Hortum Hazırlama Prosedürü
• Esnek hortumları takarken aşağıdaki noktalara dikkat edin:
• Hortumun uçağın veya motorun diğer parçalarıyla temas etmemesini sağlayın

ve hortumun esnemesine izin verin.
• Üreticinin minimum bükülme yarıçapı sınırlarını aşmayın.
• Düz hortumlar, bileşenin uçları arasındakinden %3 daha uzun olmalıdır.
• Dişlerde yağlayıcı kullanılıyorsa, hortuma girmemesine dikkat edin.
• Oksijen hortumu için yalnızca onaylı yağlayıcı kullanın. DO NOT USE OIL OR
GREASE WITH OXYGEN.
• Hortumun bükülmediğinden emin olun, sıkarken hortumu destekleyin.
• Yalnızca onaylı hortum destek kılavuzunu ve klipslerini doğru aralıklarla

kullanın.
• Sistem işlevini ve sızıntı testini gerçekleştirin. Uçak yakıt sisteminin bir

parçasıysa, bir akış testi yapılmalıdır.
• Yapıştırma testi yapın.
• Hortum tertibatı uç bağlantılarını tel kilitleyin.

Takılan Hortumun Muayenesi ve Testi
• Takılan hortumun bazı noktalar açısından incelenmesi gerekmektedir;
• Sızıntılar: Uç bağlantılarından ve özellikle hortumun uç bağlantı parçasına
birleştiği yerlerden.
• Kabarcıklar: Kabarcıkları delin, sıvı çıkarsa hortumu kullanmayın, değilse

basınç testi yapın ve test altında sızarsa hortumu kullanmayın.
• Yaşlanma çatlağı: Çok küçük kısa çatlaklardan oluşurlar. Çatlaklar sürekli bir
çizgide birleşiyorsa veya örgü görünüyorsa, hortumu kullanmayın.
• Güvenlik: Hortum ucu bağlantılarının düzgün şekilde kilitlendiğinden emin olun.
• Korozyon: Uç bağlantılarını korozyon açısından inceleyin, hafif korozyon

giderilebilir, aksi takdirde hortumu kullanmayın.
• Büküm: Bir hortumda kalıcı bir bükülme varsa, basınç testi yapın ve herhangi
bir sızıntı görünmüyorsa, bakım yapılabilir olduğunu düşünün.
• Kesik kapaklar: Kesikler için yakından inceleyin. Örgüye herhangi bir kesik
girerse, hortumu kullanmayın.
• Sürtünme: Örgü görünüyorsa, hortumu kullanmayın. Hafif sürtünme varsa,

hortum hareket ettirilmelidir ancak bantlamayın.

Uçak Hortumu Bakım Uygulamaları
• Hortumun veya bağlantı parçalarının durumundaki herhangi bir belirgin kusur,
genellikle değiştirme nedenidir.
• Gevşek bir bağlantı nedeniyle bir sızıntı olabilir. Bu, rakor gevşetilerek ve kontrol
edilerek düzeltilebilir, rakorda herhangi bir hasar belirtisi yoksa, uygun torkta sıkın.
• Bir sızıntıyı durdurmak için bir bağlantı parçası aşırı sıkılmamalıdır.
• Hortum yüzeyinden sızıntı veya sızıntı olması, hortum tertibatının değiştirilmesini

gerektirir.
• Kaplama örgüsünde her örgüde birden fazla kopuk tel varsa veya hat ayağı başına
altıdan fazla kopuk tel varsa hortum değiştirilmelidir.

(Dikkat Edilecek Noktalar / Genel)
• Hortum için aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:
• Hortum tertibatlarını ayak dayanağı veya el tutma yeri olarak kullanmayın.

• Hortumu üzerine basılabilecek veya üzerinden bir araç geçebilecek yerlere
koymayın.
• Hortum tertibatlarının üzerine nesneler koymayın.
• Hortum bağlantılarını gevşetirken veya sıkarken sadece döner somunu çevirin.
• Soket veya nipel tertibatının bir parçasını oluşturan altıgenleri döndürmeyin.
• Dönmesini önlemek için soketi bir anahtarla tutun.
• Dönmesini önlemek için hortum tertibatının bağlanacağı rakoru tutun.
• Hortum tertibatlarının açık uçlarını, tertibatlar takılana kadar kapak veya
tapalarla kapatın.
• Montajdan önce hortumun ve bağlantı parçalarının iç ve dış temizliğini kontrol
edin.

(Dikkat Edilecek Noktalar / Korozyon)
• Karbon çelik tel örgü ile güçlendirilmiş hortum korozyona uğrar. Bu, yüzeydeki pas
rengiyle kolayca tespit edilir.
• Korozyon belirgin ise, hortum değiştirilmelidir.
• Paslanmaz çelik tel örgü, ısıya maruz kaldığında genellikle altın sarısı ila kahverengi
renge döner.
• Bu durum korozyon ile karıştırılmamalıdır.
• Renk aşırı ise, hortumun aşırı ısınması ve değiştirilmesi gerekebilir.

Akışkan Hattı Sistemlerinin Muayenesi
(Dikkat Edilecek Uygulamalar / Metal Hatlar)
• Metal hatlar için aşağıdaki kusurlar kabul edilemez:
• Kırık parlama.
• Boru duvar kalınlığının %10'undan daha derinde veya bir dirseğin topuğunda
çizikler veya çentikler.
• Şiddetli kalıp izleri, dikişler veya yarıklar.
• Boru çapının %20'sinden fazla veya bir dirseğin topuğunda bir girinti.

Boru ve Hortumlar için Bazı
Standartlar

Aircraft General Standards (AGS)
• Daha önceki konularda bu İngiliz standardının civatalar, somunlar, perçinler ve konik
pimler gibi parçaları içeren geniş bir küçük parça aralığını nasıl kapsadığı zaten
anlatılmıştı.
• Standart aynı zamanda boru uç bağlantı parçalarını(rakor somunları ve adaptörleri),

manşonlar, yakalar ve nipelleri içerir.
• AGS uç bağlantılarındaki şişmeler 32°lik bir kombine açıya sahiptirler, uygun olarak
şekillendirilmiş boru şişirme makineleri ile.

Airforce and Navy (AN)
• Bu standart aynı zamanda çok çeşitli hava taşıtı ve bileşenlerinde bulunabilir, ancak
bu standart için olan işaret fişeklerinin ve diğer donanımların 74º'lik bir iç açıya sahip
olduğuna dikkat edilmelidir.

Military Standard (MS)
• Bu standart, AN sistemindeki standartların yerini almıştır. Birçok AN parça numarası

MS sistemine dahil edilmiştir ve şimdi MS tanımlarıyla birlikte görünmektedir.

Other Standards
• ABD'de üretilen uçaklarla şu anda kullanımda olan diğer özellikler arasında National
Aerospace Standards (NAS) and Military Specifications (Mil Specs) bulunmaktadır.
• The Society of Automotive Engineers (SAE) ve the Aeronautical Materials Division of

SAE specifications (AMS), havacılık malzemelerinin üretilebileceği başka bir
standartlar grubudur.

TEŞEKKÜRLER

Borular Ve Bağlantılar - Yeni - 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Borular Ve Bağlantılar - Yeni - 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi

Uçak Gövde ve Motor Bakımı Bölümü

Hava Aracı Malzeme Ve Donanım II

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Buz önleme ve korunma sistemleri

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Yön değişimleri ve bağlantılar, dişli uç bağlantı parçaları kullanılarak yapılır.

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Bağlantıları sökerken, basınçlı sistemlerin yakınında çalışırken ve yeniden bağlantılardan

• Sıvılarla çalışırken uygun koruyucu eldivenler ve koruyucu kremler kullanın.

• Döküntüler her zaman temizlenmelidir. Büyük döküntüler itfaiyeden uzman yardımı

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

➢ Titanyum, yüksek basınç, yüksek sıcaklık uygulamaları için kullanılır.

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Yüksek basınç kaplinleri;

Düşük basınç kaplinleri;

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Havşanın koniye çekilmesi ve akışkan sızdırmayan bir metal-metal contasının

• Uç bağlantı parçaları kullanımlarına bağlı olarak geniş çeşitlilikte tiplerde üretilirler.

• Bazı örnekler; aynı eksenli, çapraz, dirsek ve T tip uç bağlantı parçaları.

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Bir tüpün ucundaki havşanın iki amacı vardır.

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Havşa ne çok uzun ne de çok kısa olmalıdır.

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Bu aletle bir havşa oluşturmak için aletin

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Not: Elektrikli ön ayar araçları her zaman

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Adım 3: Manşonu önceden ayarladıktan sonra boruyu bağlantıdan ayırın ve aşağıdaki

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Manşonun kesici kenarı, borunun boyutuna ve malzemesine bağlı

• Kol eşit olarak eğilmelidir.

• Manşon boru üzerinde dönebilir, ancak boyuna hareketi 0,005

• Bağlantı yuvasının 24° açısına temas eden manşonun

• Manşon kesiminin yapıldığı noktada borunun minimum iç çapı,

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

Yüksek basınç kaplinleri;

Düşük basınç kaplinleri;

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Ticari uçaklarda nadiren kullanılan bu

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Bu, belirli alçak basınç hatlarında ve

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Vidalı boru kavramaları gösterildiği

• Dahili ve harici pres kalıplarının her

• Aynı zamanda manşonların boru

• Bu manşonlar ekstra bir bağlantıya

Doç. Dr. Çağrı Vakkas Yıldırım

• Çabuk ayıran kavramalar uçak