Katarzyna Butkiewicz kl.

3M1

Obowiązki jednostki wobec zbiorowości. W pracy odwołaj się do Lalki Bolesława Prusa, innego

utworu epickiego lub dramatycznego ze szkolnego kanonu lektur obowiązkowych oraz wybranych

kontekstów.

Jedną z funkcji literatury od dawna było szukanie odpowiedzi na dręczące nas pytania.

Starożytni Grecy poprzez mity próbowali wyjaśnić otaczający ich świat. Nie dziwi więc, że i w

następnych epokach pisarze uwzględniali swoje przemyślenia czy komentarze, m.in. o

społeczeństwie. Często wręcz próbowali zmienić ludzkie myślenie. Jednym z wniosków, który

wysuwa się po ich przeczytaniu, jest, według mnie, konieczność starania się o wspólne dobro, a

także dobro otaczających nas ludzi.

Nasze decyzje i poczynania mają wpływ nie tylko na nas samych, ale też na innych. Trzeba

pamiętać, że wspólnie tworzymy środowisko, w którym żyjemy. Obowiązkiem każdej jednostki

powinno być więc uczciwe życie, ponieważ wszystkim się ono przysłuży. Piotr Skarga w swoich

nigdy niewygłoszonych „Kazaniach sejmowych” ostrzega przed zachowaniami, które grożą zgubą

Rzeczpospolitej. Przedstawia obraz społeczeństwa, dla którego to majątek odgrywa najważniejszą

rolę. Pogarszający się stan państwa zostaje zignorowany, ponieważ Polacy cenią tylko własne

dobro. Nie uświadamiają sobie jednak, że z „tonącym okrętem”, do którego kaznodzieja porównuje

ojczyznę, zatoną również i oni. Autor, aby temu zapobiec, nawołuje do zachowania moralności,

miłości do kraju i dbania o jego interes.

Ludzie nie rodzą się równi, istnieją rodziny biedniejsze i bogatsze. Niektórzy nie mają

możliwości kształcenia się lub znalezienia dobrej pracy. Pomaganie innym w gorszej sytuacji od

naszej nie tylko rozwija nas jako osobę, ale także nasze pozytywnie wpływa na nasze otoczenie.

Praca u podstaw była jednym z założeń pozytywistów, a także metodą na przeciwstawienie się

zaborcy. Po upadku powstania styczniowego w 1864 r. uznano, że należy skupić się na odbudowie

polskiego społeczeństwa. Chłopi stanowili większość ludności, dlatego tak ważne było
umożliwienie im zdobycia podstawowego wykształcenia i zaszczepienie w nich świadomości

narodowej. Biedę niższych warstw społecznych zauważamy w powieści „Lalka” Bolesława Prusa

podczas przechadzki Stanisława Wokulskiego po Powiślu. Bohater obserwuje tam rozpadające się

domy i wszechogarniający brud. W różnych okolicznościach spotyka również ludzi, którym niezbyt

dobrze się powodzi. Ofiaruje im swoją pomoc, znajduje im pracę, m.in. Helenie Stawskiej, czy

pomaga finansowo, otwierając Węgiełkowi nowy warsztat. Wyciąga ich z tragedii i pozwala im na

rozwój.

Brak postępu to pewien rodzaj śmierci zbiorowości. Jest niezbędny do poprawy warunków

życia, a także nauki na błędach, dlatego też tak bardzo liczy się doskonalenie swojej wiedzy.

Bolesław Prus brał udział w powstaniu styczniowym jeszcze jako nastolatek, po latach niezbyt

przychylnie oceniał jednak to wydarzenie. W jednym z listów napisał „Lecz … jakiż z tego

pożytek? Nie ma!... i nawet nie może, gdyż polski patriotyzm składa się z wybuchów namiętnych

gwałtownych, z wybuchów uczucia, którego, niestety! nie oświetlał rozum i nie przerodził go w

akty twórczej woli”. W „Lalce” występują też więc bohaterowie oświeceni, zafascynowani nauką i

wierzący, że zmieni ona ludzkość. Julian Ochocki całkowicie oddaje się swojej pasji. Chce

zbudować maszynę latającą, aby „przypiąć ludzkości skrzydła”. Dobre intencje ma również Geist,

który choć mógłby zarabiać na swoich wynalazkach, pragnie zostawić coś dla przyszłych pokoleń.

Naturalnym jest, że życie w społeczeństwie wiąże się nie tylko z prawami, ale też

obowiązkami. Aby zapewnić prawidłowe funkcjonowanie państwa powinno się być uczciwym, a

drugiego człowieka stawiać ponad własne zyski. Dopiero, kiedy skupimy się na wspólnym

szczęściu i samodoskonaleniu, będziemy mogli osiągnąć niezwykłe rzeczy.