Sayfa 1/2

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD

TS 1980-1 EN 22768-1 :1995

T1 : Nisan 2005
ICS: 17.040. 10
Bu tadil, TSE Mühendislik Hizmetleri Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun
07 Nisan 2005 tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.

Genel toleranslar-Bölüm: 1-Toleransı verilmemiş uzunluk ve açı ölçüleri

için toleranslar

General tolerances-Part 1-Tolerances for lineer and angular dimensions

without individual tolerance indications
Ek A aşağıdaki metinle değiştirimiştir.

Ek A
(Bilgi için)
Uzunluk ve açı ölçülerine ilişkin genel toleranslarda temel alınan
kavramlar
A.1 Genel toleranslar, Madde 5’e uygun olarak teknik resim üzerinde bu standarda atıf yapılarak
gösterilmelidir.

Genel tolerans değerleri, alışılmış atölye doğruluğuna ilişkin tolerans sınıflarına karşılık gelir; uygun tolerans
sınıfı seçilir ve bileşenlerle ilgili kurala uygun olarak teknik resim üzerinde gösterilir.

A.2 Genellikle belirli tolerans değerlerinin üzerinde, tolerans artılarak imalât ekonomisinde kazanım söz
konusu değildir. Örneğin, 35 mm çapa ait bir özellik “alışılmış ortam doğruluğu” olan bir atölyede yüksek
uygunluk seviyesinde imal edilebilir. ± 3 mm’lik genel tolerans değerleri oldukça yeterli olduğundan bu atölye
için ± 1 mm toleransı belirtmenin hiçbir faydası yoktur.

Bununla birlikte, fonksiyonel sebeplerle bir özellik için “genel toleranslar”dan daha küçük bir tolerans değeri
gerektiğinde, bu özelliğe ilişkin daha küçük tolerans, büyüklüğü veya açıyı tarif eden boyutun hemen
yanında tek tek gösterilmelidir. Bu tolerans tipi, genel toleranslar kapsamının dışında kalmaktadır.

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ÖZÇELiKLER HiDROLiK SiLiNDiR LTD.STi.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 17.09.2014
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
 Sayfa 2/2
ICS: 17.040.10 TS 1980-1 EN 22768-1:1995/T1: Nisan 2005

Bir özellik fonksiyonunun genel tolerans değerlerine eşit veya bunlardan daha büyük değerlere izin verdiği
durumlarda, bu değerlerin boyutun hemen yanında gösterilmesi gerekmez; ancak teknik resimde Madde 5’te
belirtildiği gibi verilmelidir. Bu tolerans tipi, genel tolerans kavramının bütünüyle kullanımına izin verir.

Özellik fonksiyonu genel toleranslardan daha büyük toleransa imkân sağladığı ve daha büyük toleransın
imalâtta tasarruf sağladığı yerlerde “kurala ilişkin istisnalar” vardır. Bu özel durumlarda, daha büyük olan
tolerans belirli özelliğe ait boyutun hemen yanında tek tek gösterilmelidir (örneğin, düzenekte açılan kör
deliklerin derinliği).

A.3 Genel toleransları kullanmanın sağladığı faydalar, aşağıda verilmiştir:

a) Teknik resimleri okumak daha kolaydır; bu nedenle teknik çizim kullanıcısı bakımından iletişim daha
etkin olmaktadır.
b) Sadece fonksiyonun, genel toleransa eşit veya bundan daha büyük bir toleransa izin verdiğini bilmek
yeterli olduğundan, teknik ressam, ayrıntılı tolerans hesaplamalarından kurtulur ve zamandan
tasarruf eder.
c) Teknik resimde, normal işlem kabiliyetiyle hangi özelliğin gösterilebileceği kolayca belirtilir; böylece
muayene seviyeleri düşürülerek kalite mühendisliği desteklenir.
d) Tek tek gösterilmiş toleransları olan diğer boyutlar, genellikle fonksiyon için oldukça küçük
toleranslara gerek duyulduğu ve bu nedenle imalâtta özel bir çabanın gerektiği özellikleri kontrol
eden boyutlardır; bu durum imalât plânlaması için kullanışlı olup, muayene kurallarının analizinde
kalite kontrol hizmetlerini destekler.
e) Sözleşmenin düzenlenmesinden önce “alışılmış atölye doğruluğu” bilindiğinden satın alma ve alt
sözleşme tedarik mühendisleri siparişleri çok daha kolay bir biçimde görüşebilir. Bu yönüyle teknik
resim eksiksiz olduğundan alıcı ile satıcı arasında teslimat konusunda herhangi bir anlaşmazlık
çıkmaz.

Sadece genel toleransların aşılmadığına ilişkin yeterli bir güven olduğunda; bir başka deyişle, belirli bir
atölyeye ait alışılmış atölye doğruluğu teknik resimde gösterilen genel toleranslara eşit veya bunlardan daha
hassas olduğunda bu avantajlardan bütünüyle yararlanır.

Bu yüzden her atölye;

- alışılmış atölye doğruluğunun ne olduğunu ölçmelerle belirlemeli,

- sadece alışılmış atölye doğruluğuna eşit veya bu değerden daha büyük olan genel toleranslara sahip
teknik resimleri kabul etmeli,
- alışılmış atölye doğruluğunun bozulmadığını numune alarak kontrol etmelidir.

Bundan sonra genel geometrik toleranslar kavramıyla bütün belirsizliklere ve yanlış anlaşılmalara sahip olan
tarif edilmemiş bir “iyi işçiliğe” güvenmeye gerek kalmamıştır. Genel geometrik toleranslar “iyi işçilik” için
gerekli doğruluğu tarif etmektedir.

A.4 Fonksiyonun izin verdiği tolerans, çoğunlukla genel toleranstan daha büyüktür. Bu yüzden genel
tolerans iş parçasının herhangi bir özelliği için çok fazla olduğunda (ara sıra) parçanın fonksiyonu her zaman
zayıflamaz. Genel toleransı aşmak, sadece fonksiyon zayıfladığında iş parçasının reddedilmesine yol
açmalıdır.

TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
ÖZÇELiKLER HiDROLiK SiLiNDiR LTD.STi.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 17.09.2014
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iLTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.