Σημειώσεις Νεοελληνική Γλώσσα

Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ

Προεργασία:
1. Διαβάζω προσεκτικά το κείμενο, κατανοώ το περιεχόμενο, επισημαίνω
το θεματικό κέντρο.

2. Εργάζομαι κατά παράγραφο:

o Εντοπίζω: θεματική πρόταση, βασικές λεπτομέρειες, κατακλείδα,
λέξεις- κλειδιά.
o Σημειώνω στο περιθώριο της παραγράφου τον πλαγιότιτλο

Γραφή – Σύνθεση:
1. Ξεκινώ με αναφορά στον συγγραφέα ή στο κείμενο και παρουσιάζω το
θεματικό κέντρο π.χ.
o Ο συγγραφέας/αρθρογράφος αναφέρεται…
(παρουσιάζει, πραγματεύεται, προσεγγίζει, διερευνά,
διατυπώνει τη γνώμη, εισηγείται, τονίζει, εκφράζει την
έκπληξή του κ.ά. *)
o Το κείμενο αναφέρεται…
(αναλύει, πραγματεύεται, θίγει το θέμα κ.ά.)

2. Συνδέω με μια διαρθρωτική λέξη ή φράση και καταγράφω συνοπτικά το

περιεχόμενο της πρώτης παραγράφου π.χ.
o Αρχικά, ο συγγραφέας επισημαίνει…
(Πρώτα πρώτα, στην αρχή… / διαπιστώνει, εκτιμά…)

3. Συνεχίζω με τον ίδιο τρόπο για όλες τις επόμενες παραγράφους με

βάση τον πλαγιότιτλο και τις βασικές λεπτομέρειες και χρησιμοποιώντας
κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις
o Στη συνέχεια, τονίζει…
(Κατόπιν, επίσης τονίζει, παράλληλα επισημαίνει, ακόμα προσθέτει,
επιπλέον υποστηρίζει, αντίθετα προβάλλει…)

4. Κλείνω την περίληψη με μια κατάλληλη φράση π.χ.

o Ο συγγραφέας καταλήγει λέγοντας… / συμπεραίνει ότι…

Προσέχω:
Γράφω σε γ΄ πρόσωπο.
Αποδίδω σωστά το περιεχόμενο με διάφορες τεχνικές πύκνωσης (βλ.
παρακάτω).
Δεν παραβιάζω τη σειρά των νοημάτων του κειμένου.
Δε σχολιάζω τις απόψεις του συγγραφέα. Δεν προσθέτω δικές μου.
Δε μιμούμαι το ύφος του συγγραφέα. Υιοθετώ ύφος πληροφοριακό και
ανάλογο με την επικοινωνιακή περίσταση (σε ποιον απευθύνομαι, με
ποιο σκοπό)

6ο Γυμνάσιο Ηρακλείου
 Σημειώσεις Νεοελληνική Γλώσσα

Δε μεταφέρω αυτούσια φράσεις του αρχικού κειμένου. Όταν το κάνω,

καλό είναι να τις βάζω σε εισαγωγικά.
Μετατρέπω σε πλάγιο λόγο τις ευθείες ερωτήσεις.
Συνδέω με κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις- φράσεις.
Δεν υπερβαίνω το όριο των λέξεων που έχει οριστεί (συνήθως 80-100 ή
100-120/± 10).

* Ρήματα για τον συγγραφέα:

αναφέρει θεωρεί διαμαρτύρεται
επισημαίνει διατείνεται προτείνει
αναλύει προσθέτει προτρέπει
υποστηρίζει διατυπώνει διαπιστώνει
ισχυρίζεται εξηγεί κλείνει
τονίζει αντικρούει καταλήγει
υπογραμμίζει καταγγέλλει συμπεραίνει

Τεχνικές Πύκνωσης:
1. Αφαιρώ προσδιορισμούς.
Όμορφη πόλη –> πόλη

2. Αντικαθιστώ τα υπώνυμα με ένα υπερώνυμο.

εφημερίδες, περιοδικά, κανάλια, ραδιοφωνικοί σταθμοί –> μέσα μαζικής
ενημέρωσης

3. Αντικαθιστώ μια περίοδο, μια σειρά ενεργειών με μια λεκτική πράξη.

Ο προϊστάμενος τόνισε ότι θα υπάρξουν συνέπειες γι’ αυτή την πράξη του
και
προειδοποίησε ότι δε θα περάσει απαρατήρητη ούτε θα μείνει ατιμώρητη
μια τέτοια
συμπεριφορά –> Ο προϊστάμενος απείλησε με τιμωρία

4. Αντικαθιστώ μια περίφραση με έναν γενικό όρο, με μια περιεκτική λέξη.

Αυτοί που υπερτονίζουν τα χαρακτηριστικά του έθνους τους σε σχέση με
άλλα έθνη
είναι ρατσιστές –> Οι εθνικιστές είναι ρατσιστές

5. Αντικαθιστώ δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις με μετοχές ή

επιρρηματικούς προσδιορισμούς (επιρρηματικούς ή εμπρόθετους)
ανάλογης σημασίας.
Επειδή πολλές φορές εμείς τα παιδιά δεν ακούμε τις συμβουλές των
γονιών μας,
αυτοί στενοχωριούνται –> από την ανυπακοή μας…

6ο Γυμνάσιο Ηρακλείου
 Σημειώσεις Νεοελληνική Γλώσσα

6. Αποφεύγω να παραθέσω τα παραδείγματα του κειμένου. Αποδίδω όμως

τον σκοπό ή το νόημά τους.
Ο συγγραφέας με τη χρήση παραδειγμάτων καθιστά φανερό…

7. Παραλείπω τους διαλόγους (δίνω μόνο το νόημά τους, αν κρίνω ότι είναι
σημαντικό).

8. Εάν υπάρχουν ερευνητικά στοιχεία, παρουσιάζω μόνο το πόρισμα.

9. Αποφεύγω τις επαναλήψεις του κειμένου.

10. Συμπτύσσω παραγράφους που έχουν το ίδιο νόημα.

Παράδειγμα περίληψης παραγράφου

Παράγραφος
Οι λόγοι που μας οδηγούν στην γλωσσομάθεια είναι πολλοί. Πρώτα πραχτικοί:
χρειαζόμαστε την ξένη γλώσσα, για να συνεννοούμαστε με τους
αλλόγλωσσους άμα ταξιδεύουμε στην πατρίδα τους ή έρχονται στον τόπο μας,
ιδίως όμως για το επάγγελμα που ενδεχομένως θα διαλέξουμε π.χ. έμπορος,
υπάλληλος, δαχτυλογράφος, διπλωμάτης κτλ. Μας χρειάζεται έπειτα η ξένη
γλώσσα αν ετοιμαζόμαστε για στάδιο επιστημονικό, αφού με αυτή, και
μάλιστα με αυτές, θα καταρτιστούμε αρτιότερα και θα μπορούμε να
καταφύγουμε στην ξενόγλωσση βιβλιογραφία. Τέλος, με την ξένη γλώσσα
ερχόμαστε σ’ επικοινωνία, επιπόλαιη ή βαθύτερη, με τις ξενόγλωσσες
λογοτεχνίες και με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό.

Περίληψη
Ο συγγραφέας αναφέρεται στη γλωσσομάθεια και υποστηρίζει ότι μας είναι
απαραίτητη για τη συνεννόηση με τους αλλόγλωσσους, για την επιλογή
επαγγέλματος, για την επιστημονική μας προετοιμασία, καθώς και για τη
γνωριμία μας με ξένους πολιτισμούς.

6ο Γυμνάσιο Ηρακλείου
 Σημειώσεις Νεοελληνική Γλώσσα

Συνοχή
Είναι η εκφραστική σύνδεση των νοημάτων, δηλαδή η κατάταξη των
λεπτομερειών μετη χρήση κατάλληλων συνδετικών λέξεων ή φράσεων, ώστε να
είναι εφικτή η παρακολούθηση του προβληματισμού του συγγραφέα.

Τρόποι που εξασφαλίζουν συνοχή στην παράγραφο:

1. Αντωνυμίες: Η χρήση αντωνυμιών ως συνδετικών αρμών νοημάτων
αποτελεί έναν από τους πιο φυσικούς τρόπους σύνδεσης λεπτομερειών. Οι
αντωνυμίες αναφέρονται σε προσδιοριζόμενα ουσιαστικά προηγούμενων
προτάσεων ή περιόδων.
2. Μεταβατικές - διαρθρωτικές λέξεις ή φράσεις:
α) Λέξεις που δηλώνουν χρονική σχέση:
ταυτόχρονα, συγχρόνως, προηγουμένως, ύστερα, έπειτα, στη συνέχεια, αμέσως,
τέλος,
κατόπιν, εν τω μεταξύ, αργότερα, τώρα, πριν, ενώ, καθώς, αφότου ...
β) Λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν πρόθεση, ομοιότητα, αναλογία, συμπλήρωση:
επιπλέον, επίσης, ακόμα, επιπροσθέτως, παράλληλα, εξάλλου, εκτός απ ́ αυτό,
συμπληρωματικά, κοντά σ ́ αυτό, ας σημειωθεί ακόμη ότι, δεν πρέπει να
λησμονούμε ακόμη ότι, θα αποτελούσε παράλειψη αν...
γ) Λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν αντίθεση - εναντίωση:
ωστόσο, αντίθετα, εντούτοις, παρόλο που, αντίστροφα, απεναντίας,
μολαταύτα,άλλωστε, ακόμα και αν, μολονότι, παρ ́ όλα αυτά, σε αντίθεση μ ́
αυτό, Δε συμβαίνει όμως
το ίδιο κ.λ.π.
δ) Λέξεις ή φράσεις που εισάγουν επεξήγηση:
με άλλα λόγια, ειδικότερα, αυτό σημαίνει ότι, δηλαδή, συγκεκριμένα,
σαφέστερα, μια
διευκρίνιση στο σημείο αυτό είναι απαραίτητη, για να γίνει πιο σαφές,
ακριβέστερα...
ε) Λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν συμπέρασμα ή σχέση αιτίου - αποτελέσματος:
επομένως, συνεπώς, συμπερασματικά, άρα, επιλογικά, κατά συνέπεια, όπως
προκύπτει,
ανακεφαλαιώνοντας γι ́ αυτό το λόγο, αυτό οφείλεται σε, αυτό έχει ως
αποτέλεσμα, για
τους παραπάνω λόγους ....
στ) Λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν τοπική σειρά ή σχέση:
εδώ, εκεί, κοντά, μακριά, στο σημείο αυτό, μέσα έξω ....
η) Λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν έμφαση ή βεβαιότητα:

6ο Γυμνάσιο Ηρακλείου
 Σημειώσεις Νεοελληνική Γλώσσα

πράγματι, ιδιαίτερα, ξεχωριστά, αξίζει να τονιστεί, ιδιαίτερα σημαντικό

θεωρείται,εκείνο που προέχει, είναι αξιοπρόσεκτο ότι, προπάντων, ειδικά,
περισσότερο, το
κυριότερο όμως είναι, αναντίρρητα, είναι σαφές, είναι γεγονός, οπωσδήποτε,
βέβαια,
φυσικά ....
θ) Λέξεις ή φράσεις που δηλώνουν διάζευξη:
ή - ή, είτε - είτε, ούτε - ούτε
3. Επανάληψη λέξεων - κλειδιών:
Πιο συγκεκριμένα, επαναλαμβάνουμε λέξεις - κλειδιά από πρόταση σε πρόταση
π. χ. το αντικείμενο μιας πρότασης γίνεται υποκείμενο της επόμενης. Δεν είναι
απαραίτητο η λέξη να είναι η ίδια . Μπορεί να είναι μια συνώνυμη
π.χ. συνέπειες = αποτελέσματα
4. Συγγένεια - συνάφεια των νοημάτων:
Πολλές φορές τα νοήματα ανάμεσα σε δύο προτάσεις σχετίζονται τόσο στενά
μεταξύ τους, ώστε να κρίνεται περιττή η τεχνητή μετάβαση με διαρθωτικές
λέξεις ή φράσεις.

• Με ποιους τρόπους εξασφαλίζεται η συνοχή στις παρακάτω

παραγράφους;
• Ακούγοντας τον όρο «cyberbullying» » αντιλαμβάνεται κανείς ότι τα
παιδιά αντιμετωπίζουν στο Διαδίκτυο κινδύνους που οι γονείς τους δεν μπορούν
καν να… προφέρουν. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα κινητά τηλέφωνα
τελευταίας τεχνολογίας και όλες οι διαδικτυακές εφαρμογές επικοινωνίας
διευρύνουν τους ορίζοντες των παιδιών στους τομείς της πληροφόρησης, της
εκπαίδευσης και της ψυχαγωγίας. Ταυτόχρονα, ωστόσο εγκυμονούν κινδύνους
που οι ανυποψίαστοι γονείς δεν αντιλαμβάνονται, δε μπορούν να προβλέψουν
και συνεπώς συχνά αδυνατούν να καταπολεμήσουν.
• «Είναι σημαντικό να αντιληφθούμε ότι το Διαδίκτυο δεν γεννά
προβλήματα εκ του μη όντος. Αντιθέτως, συμπεριφορές που ανέκαθεν υπήρχαν
στην παιδική και εφηβική ζωή βρίσκουν ένα νέο όχημα για να εκφραστούν στο
Διαδίκτυο. Τα καλοπροαίρετα ή κακοπροαίρετα πειράγματα μεταξύ των
συμμαθητών και οι κάθε είδους εκφάνσεις της παιδικής και εφηβικής
συμπεριφοράς βρίσκουν στο Ιντερνετ και ειδικότερα στα μέσα κοινωνικής
δικτύωσης ένα νέο ανεξερεύνητο πεδίο στο οποίο εκδηλώνονται με τρόπους
άλλοτε ακίνδυνους και άλλοτε παραβατικούς», εξηγεί η υπεύθυνη της ελληνικής
ομάδας του δικτύου «EU Kids Online», κυρία Λίζα Τσαλίκη, επίκουρη καθηγήτρια
στο τμήμα Μέσων Ενημέρωσης και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αθηνών

6ο Γυμνάσιο Ηρακλείου
 Σημειώσεις Νεοελληνική Γλώσσα

Ποιος είναι ο τρόπος ανάπτυξης των παρακάτω παραγράφων;

1. Το δημοψήφισμα είναι ένας θεσμός, κατά τον οποίο το εκλογικό σώμα
καλείται να αποφασίσει για ένα σοβαρό θέμα (εθνικό, πολιτειακό κλπ). Αυτό
γίνεται με γενική και καθολική ψηφοφορία, κατά την οποία οι ψηφοφόροι
καλούνται να επιλέξουν «Ναι» ή «Όχι» σε μια συγκεκριμένη θέση ή πρόταση τις
κυβέρνησης. Το σκεπτικό του δημοψηφίσματος είναι ότι μια κυβέρνηση δεν
μπορεί να αναλάβει την ευθύνη για μια κρισιμότατη απόφαση χωρίς την άμεση
έγκριση του εκλογικού
σώματος……………………………………………………………………………….

2. Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη, ανάλογα με την περίσταση για την οποία

εκφωνούνται, υπάρχουν τριών ειδών ρητορικοί λόγοι, οι συμβουλευτικοί, οι
δικανικοί και οι πανηγυρικοί. Οι συμβουλευτικοί είναι λόγοι πολιτικοί που
εκφωνούνταν στις συνελεύσεις του λαού. Οι δικανικοί λόγοι εκφωνούνταν στα
δικαστήρια και αφορούσαν πράξεις που τελέστηκαν το παρελθόν. Οι
πανηγυρικοί ή επιδεικτικοί λόγοι ήταν οι εκφωνούμενοι σε διάφορες εορτές και
συγκεντρώσεις………………………………………………..

3. Ο ρεαλισμός και ο ρομαντισμός στη λογοτεχνία δεν είναι ρεύματα που

αποκλείει το ένα το άλλο. Οι ρεαλιστικές τάσεις στην ανέλιξή τους
συμπορεύτηκαν με τους ρομαντικές. Σε περιπτώσεις από τη μελέτη της
λογοτεχνίας αποκομίζουμε την εντύπωση ότι ακόμη και κατεξοχήν ρεαλιστές
λογοτέχνες δεν είναι απαλλαγμένοι από ρομαντικά κατάλοιπα. Η διάκρισή τους
δεν μπορεί να βασιστεί στην αρχή τους αντικειμενικότητας του ρεαλισμού και
τους υποκειμενικότητας του ρομαντισμού. Κι αυτό γιατί αντικειμενικότητα δεν
μπορεί να επιτευχθεί από τη στιγμή που κάθε λογοτέχνης δεν παύει να είναι
φορέας συγκεκριμένων επιδράσεων. Η διαφορά τους έγκειται στο σημείο που ο
ρομαντισμός εξογκώνει το υποκειμενικό στοιχείο μέσα από την έξαρση του
ατομικισμού. Από την άλλη πλευρά, οι πρώτοι ρεαλιστές επιδίωξαν να
απεικονίσουν την πραγματικότητα τους εποχής τους με απλότητα και
ειλικρίνεια χρησιμοποιώντας την παρατήρηση και περιγραφή των πραγμάτων
και περιορίζοντας το ρόλο τους
φαντασίας…………………………………………………………..

6ο Γυμνάσιο Ηρακλείου