[ใบงานทบทวนเนื้อหา - วิทยาศาสตร์ ป.

3 - (ชุดที่ 1)] Exercise-Science-p3(1)

หน่วยการเรียนรูท้ ี่ 6 ไฟฟ้าในบ้าน

ไฟฟ้าเป็นพลังงานรูปแบบหนึ่ง ที่สามารถเปลี่ยนรูปไปเป็นพลังงานอย่างอื่นได้ และเป็นพลังงาน

ที่มนุษย์นามาใช้เป็นพลังงานสาหรับเครื่องมือเครื่องใช้ต่าง ๆ ให้สามารถทางานได้ พลังงานไฟฟ้าจึงเป็น
พลังงานที่มีความสาคัญมาก เช่น ให้ความสว่าง ให้ความร้อน ให้ความเย็น ให้มอเตอร์ทางาน เป็นต้น
พลังงานไฟฟ้าที่สามารถนามาใช้ประโยชน์ใช้งานได้สะดวกอย่างแพร่หลายที่สุด คือ ไฟฟ้ากระแส
ไฟฟ้ากระแส เป็นไฟฟ้าที่มีประจุไฟฟ้าเคลื่อนที่จากแหล่งกาเนิดไฟฟ้าไปยังเครื่องใช้ไฟฟ้าต่าง ๆ
โดยอาศัยสื่อหรือตัวนาไฟฟ้าเป็นทางเดิน
ไฟฟ้ากระแสแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ
1) ไฟฟ้ากระแสตรง เป็นไฟฟ้ากระแสที่ได้จากแบตเตอรี่ ถ่านไฟฉาย และไดนาโมกระแสตรง
2) ไฟฟ้ากระแสสลับ เป็นไฟฟ้ากระแสที่ใช้ตามบ้านเรือนทั่วไป ไฟฟ้าชนิดนี้มาจากการหมุนของ
ไดนาโมกระแสสลับ หรือแหล่งพลังงานอื่น ๆ
เครื่องกาเนิดไฟฟ้าไม่ว่าจะเป็นไดนาโมกระแสตรง ไดนาโมกระแสสลับ จะผลิต ไฟฟ้าออกมาได้ ก็
ต่อเมื่อแกนของเครื่องกาเนิดไฟฟ้ามีการหมุน ซึ่งวิธีการที่จะทาให้แกนของเครื่องกาเนิดไฟฟ้าหมุนได้นั้นมี
อยู่หลายวิธี แต่วิธีที่ค้าค่า คือ การใช้พลังงานจากธรรมชาติมาทาให้แกนของเครื่องกาเนิดไฟฟ้าที่ติด
ตั้งอยู่ในโรงงานไฟฟ้าหมุน
พลังงานจากธรรมชาติที่ถูกนามาใช้ในการผลิตพลังงานไฟฟ้ามีหลายชนิด เช่น พลังงานจากน้า
พลังงานจากลม พลังงานจากแสงอาทิตย์ พลังงานจากถ่านหิน พลังงานจากแก๊สธรรมชาติ พลังงานจาก
น้ามัน พลังงานจากปฏิกิริยานิวเคลียร์ เป็นต้น ซึ่งเราอาจแบ่งประเภทของโรงไฟฟ้าตามวิธีการผลิต
พลังงานไฟฟ้าได้ดังนี้

1) โรงไฟฟ้าพลังงานน้า
โรงไฟฟ้าพลังน้า เป็นโรงไฟฟ้าที่ได้จากเขื่อนที่เก็บน้า ให้พลังงานของน้าที่เคลื่อนที่จากที่สูงลง
สู่ที่ต่าไปขับดันกังหัน เมื่อกังหันหมุนเครื่องกาเนิดไฟฟ้า ซึ่งต่ออยู่กับกังหันก็จะหมุน ตามไปด้วย ทาให้
เครื่องกาเนิดไฟฟ้าทางานผลิตกระแสออกมา โรงไฟฟ้าแบบนี้ เราเรียกว่า เขื่อนผลิตไฟฟ้า เขื่อนที่ใช้ผลิต
กระแสไฟฟ้าที่สาคัญ ได้แก่ เขื่อนภูมิพล เขื่อนสิริกิติ์ เขื่อนศรีนครินทร์ เขื่อนสิรินทร เขื่อนจุฬาภรณ์
เขื่อนอุบลรัตน์ เขื่อนรัชชประภา เป็นต้น

1
 [ใบงานทบทวนเนื้อหา - วิทยาศาสตร์ ป.3 - (ชุดที่ 1)] Exercise-Science-p3(1)

2) โรงไฟฟ้าพลังงานความร้อน
โรงไฟฟ้าพลังงานความร้อน เป็น โรงไฟฟ้าที่ใช้ความร้อนจากการนาเชื้อเพลิงมาจาให้เกิดการ
เผาไหม้มาต้มน้าให้เดือด แล้วใช้แรงดันจากไอน้าเดือนนั้นมาทาให้ใบพัดที่ติดกับแกนของเครื่องกาเนิด
ไฟฟ้าหมุน ทาให้เกิดกระแสไฟฟ้าขึ้น พลังงานความร้อนเป็นแหล่งผลิตกระแสไฟฟ้าให้แก่ประเทศไทยได้
มากที่สุด เชื้อเพลิงที่นามาใช้งาน ได้แก่ น้ามันเตา ถ่านหิน ลิกไนต์ และแก๊สธรรมชาติ
3) โรงไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์
โรงไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ ใช้พลังงานแสงอาทิตย์เปลี่ยนไปเป็นพลังงานไฟฟ้า โดยให้เซลล์
แสงอาทิตย์ เซลล์แสงอาทิตย์เซลล์หนึ่งให้กาลังไฟฟ้าไม่มากนัก แต่เมื่อนามาต่อกันหลาย ๆ เซลล์ ก็จะ
ทาให้กาลังไฟฟ้าสูงขึ้น และนาไปใช้งานได้
ปั จ จุ บัน เซลล์ สุริ ยะมี ราคาแพงในขณะที่ มีป ระสิทธิ ภาพเพี ยงร้อ ยละ 30 เท่ า นั้ น หาก
ต้องการพลังงานมาก ๆ เพื่อจาหน่ายให้ตามบ้านเรือน จะต้องใช้เซลล์สุริยะที่มีขนาดใหญ่และต้องใช้พื้นที่
มาก
เซลล์แสงอาทิตย์เหมาะที่จะใช้ในถิ่นทุรกันดาร หรือที่ยากต่อการเดินสายส่งกาลังไฟฟ้า เช่น
ที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน ได้มีการสร้างโรงไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ ช่วยส่งเสริมจากการผลิตกระแสไฟฟ้า
ระบบพลังงานน้า ซึ่งในหน้าแล้งมีน้าน้อย ผลิตแกระแสไฟฟ้าได้ไม่เต็มที่
การผลิ ต กระแสไฟฟ้ า จากเซลล์ แ สงอาทิ ต ย์ เป็ น การผลิ ต ที่ ไ ม่ ก่ อ ให้ เ กิ ด มลพิ ษ ใด ๆ
นอกจากนั้น เซลล์สุริยะมีประโยชน์มากในอวกาศ ดาวเทียมต่าง ๆ ที่ถูกส่งขึ้นไปโคจรรอบโลก จึงมีเซลล์
สุริยะเป็นอุปกรณ์สาคัญที่ใช้ผลิตกระแสไฟฟ้า เพื่อใช้ในการทางานของดาวเทียม
4) โรงไฟฟ้าพลังงานลม
โรงไฟฟ้าพลังงานลม เป็นโรงไฟฟ้าที่ใช้พลังงานจากลมมาทาให้แกนของเครื่องกาเนิดไฟฟ้า
หมุนและผลิตพลังงานฟ้าออกมา เครื่องกังหันลมจะมีกลไกปรับทิศทางให้ตัวกังหันปะทะลมได้เต็มที่
ตลอดเวลา
ปัจจุบันมีการติดตั้งกังหันลม เพื่อผลิตกระแสไฟฟ้าที่แหลมพรหมเทพ จังหวัดภูเก็ต
ข้อเสียของการผลิตกระแสไฟฟ้าจากกังหันลม คือ มีเสียงดัง และถ้าติดตั้งเป็นจานวนมาก ก็
จะทาลายทัศนียภาพ
5) โรงไฟฟ้าพลังงานความร้อนใต้พิภพ
โรงไฟฟ้าพลังงานความร้อนใต้พิภพ เป็นโรงไฟฟ้าที่นาพลังงานความร้อนจากใต้พิภพมาผลิต
กระแสไฟฟ้า โดยนาไอน้าจากแหล่งความร้อนที่มีไอน้าอยู่มาหมุนกังหันผลิตกระแสไฟฟ้า ปัจจุบันได้มีการ
ใช้พลังงานความร้อนใต้พิภพผลิตกระแสไฟฟ้าที่อาเภอฝาง จังหวัดเชียงใหม่

2
 [ใบงานทบทวนเนื้อหา - วิทยาศาสตร์ ป.3 - (ชุดที่ 1)] Exercise-Science-p3(1)

6) โรงไฟฟ้าปรมาณู หรือโรงไฟฟ้านิวเคลียร์
โรงไฟฟ้าปรมาณู เป็นการใช้พลังงานปรมาณูผลิตกระแสไฟฟ้า โดยนาความร้อนจากปฏิกิรยิ า
นิวเคลียร์ไปต้มน้าให้เดือดกลายเป็นไอ แล้วให้ไอน้าหมุนกังหันของเครื่องกาเนิดไฟฟ้าเพื่อผลิตกระแสไฟฟ้า
โรงไฟฟ้านิวเคลียร์มีอยู่ในต่างประเทศ เช่น สหรัฐอเมริกา ฝรั่งเศส รัสเซีย ญี่ปุ่น ประเทศ
ไทยอยู่ในระหว่างการวางแผนสร้างโรงงานไฟฟ้านิวเคลียร์ ซึ่งต้องใช้เทคโนโลยีชั้นสูง นอกจากนั้นเชื้อเพลิง
นิวเคลียร์ที่ให้พลังงานนิวเคลียร์มีกัมมันตภาพรังสีที่เป็นอันตราย ต้องควบคุมโดยการห่อหุ้มอย่างมิดชิด
ด้วยเหล็กกล้าหนาและคอนกรีต
7) โรงไฟฟ้าพลังงานน้าขึ้นน้าลง
นอกจากโรงไฟฟ้าที่ได้กล่าวถึงแล้วยังมีโรงไฟฟ้าประเภทอื่น ๆ ที่ผลิตพลังงานไฟฟ้า โดยใช้
พลังงานน้าขึ้นน้าลง โดยสร้างเขื่อนขวางกั้นตรงปากอ่าวที่มีความกว้างไม่มากนัก หรือขวางแม่น้าโดยมี
ช่องให้น้าไหลผ่าน ภายในช่องจะมีกังหันซึ่งต่ออยู่กับเครื่องกาเนิดไฟฟ้า กังหันนี้จะหมุนขณะที่น้าขึ้นน้าลง
ข้อเสียของโรงไฟฟ้าแบบนี้ คือ จะผลิตกระแสไฟฟ้าขณะที่น้ากาลังขึ้นและกาลังลงเท่านั้น
และทาให้พืชและสัตว์ต่าง ๆ ที่อาศัยอยู่ในอ่าวได้รับผลกระทบจากช่วงเวลาการท่วมของน้าที่นานขึ้น
กว่าเดิม
8) โรงไฟฟ้าพลังงานคลื่น
โรงไฟฟ้าพลังงานคลื่น นาพลังงานคลื่นในทะเลและมหาสมุทรมาใช้ โดยสร้างเป็นสถานีผลิต
กระแสไฟฟ้าอยู่ในทะเลบริเวณน้าตื้น แล้วให้พลังงานจากคลื่นไปผ่านกลไกที่ออกแบบเป็นพิเศษ ซึ่งจะไป
ทาให้แกนของเครื่องกาเนิดกระแสไฟฟ้าหมุน
จากที่ได้กล่าวถึงไปแล้ว นักเรียนจะเห็นว่า การผลิตพลังงานไฟฟ้าเพื่ อให้กระแสไฟฟ้านั้นใช้
พลังงานรูปแบบต่าง ๆ ที่ต้องอาศัยจากพลังงานธรรมชาติ การผลิตพลังงานไฟฟ้าจากเขื่อน สามารถ
ผลิตให้ปริมาณกระแสไฟฟ้ามาก และมีความแน่นอน เพียงแต่ให้มีระดับน้าเต็มเขื่อนตามที่กาหนด แต่
การผลิตโดยใช้พลังงานลม พลังงานน้าขึ้นน้าลง และพลังงานคลื่นนั้ น เรายังไม่สามารถควบคุมได้อย่าง
เต็มที่ แต่ก็มีประโยชน์ในแง่พลังงานเสริม ซึ่งช่วยลดการใช้เชื้อเพลิง ถ่านหิน น้ามัน หรือแก๊สธรรมชาติที่
ให้พลังงานความร้อนไปผลิตพลังงานไฟฟ้าลงได้บ้าง เพราะเป็นแหล่งพลังงานธรรมชาติที่ใช้ไปแล้วจะ
ค่อย ๆ หมดไป หรือกล่าวอีกอย่างว่าเป็นแหล่งพลังงานจากัด

เครื่องใช้ไฟฟ้าในบ้าน

3
 [ใบงานทบทวนเนื้อหา - วิทยาศาสตร์ ป.3 - (ชุดที่ 1)] Exercise-Science-p3(1)

เครื่องใช้ไฟฟ้าและเครื่องอานวยความสะดวกต่าง ๆ ในบ้าน เป็นเครื่องใช้ที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้า

เป็นพลังงานรูปอื่น ๆ ที่เราต้องการ สามารถแบ่งเป็นประเภทต่าง ๆ ได้ดังนี้

1) เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ให้ความร้อน
เป็นเครื่องใช้ไฟฟ้าที่เปลี่ยนพลังงานฟ้าไปเป็นพลังงานความร้อน เช่น เตารีดไฟฟ้า หม้อหุง
ข้าวไฟฟ้า กาต้มน้าร้อน เป็นต้น โดยกระแสไฟฟ้าไหลผ่านลวดขดชนิดหนึ่งที่เรียกว่า ลวดนิโครม ซึ่งจะ
ทาให้อุปกรณ์ชนิดนั้น ๆ ร้อนขึ้น และใช้งานได้ตามความต้องการ

2) เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ให้พลังงานกล
เป็นเครื่องใช้ไฟฟ้าที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้าเป็นพลังงานกล เช่น พัดลม เครื่องปั่นน้าผลไม้
เครื่องซักผ้า เป็นต้น อุปกรณ์ไฟฟ้าทางานได้โดยกระแสไฟฟ้าที่ไหลผ่านมอเตอร์ ทาให้แกนมอเตอร์หมุน
และแกนมอเตอร์ที่ต่อกับอุปกรณ์อื่น ๆ เช่น ใบพัด ทาให้ใบพัดหมุน ซึ่งเป็นพัดลม เป็นต้น

3) เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ให้ทั้งพลังงานกล และพลังงานความร้อน
เป็นเครื่องใช้ไฟฟ้าที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้าให้เป็นพลังงานกล และพลังงานความร้อนไปพร้อม
ๆ กัน อุปกรณ์หลัก มี 2 อย่าง คือ อุปกรณ์ที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้าเป็นพลังงานกล เช่น มอเตอร์ และ
อุปกรณ์ที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟ้าเป็นพลังงานความร้อน เช่น ลวดนิโครม
ตัวอย่างของเครื่องใช้ไฟฟ้าประเภทนี้ เช่น เครื่องปรับอากาศ ตู้เย็น เครื่องเป่าผม เป็นต้น

4) เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ให้แสงสว่าง
เป็นเครื่องใช้ไฟฟ้าที่พลังงานไฟฟ้าเปลี่ยนให้เป็นแสงสว่าง ได้แก่ หลอดไฟประเภทต่าง ๆ เช่น
หลอดอินแคนเดสเซนต์ (หลอดไส้) หลอดฟลูออเรสเซนต์ (หลอดเรืองแสง) และหลอดนีออน เป็นต้น

5) เครื่องใช้ไฟฟ้าที่ให้พลังงานเสียง และภาพ
เครื่ อ งใช้ ไ ฟฟ้ า ประเภทนี้ จ ะมี อุ ป กรณ์ ท างไฟฟ้ า และอุ ป กรณ์ ท างอิ เ ล็ ก ทรอนิ ก ส์ เป็ น
ส่วนประกอบ เปลี่ยนสัญญาณทางไฟฟ้า และสัญญาณทางอิเล็กทรอนิกส์ ออกสู่ลาโพง เป็นเสียง และ
ออกสู่จอเป็นภาพ เช่น โทรทัศน์ วิทยุ คอมพิวเตอร์ เป็นต้น

การใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัดและปลอดภัย

4
 [ใบงานทบทวนเนื้อหา - วิทยาศาสตร์ ป.3 - (ชุดที่ 1)] Exercise-Science-p3(1)

จากวิธีการผลิตพลังงานไฟฟ้าที่ได้กล่าวถึงไปแล้วนั้น จะเห็นได้ว่า ในกระบวนการผลิตพลังงาน

ไฟฟ้า ต้องใช้พลังงานธรรมชาติ ทั้งที่เป็นแหล่งพลังงานหมุนเวียน และแหล่งพลังงานจากัดมาเปลี่ยนเป็น
พลังงานไฟฟ้า ซึ่งพลังงานเหล่านี้เมื่อใช้ไปแล้วจะค่อย ๆ หมดไป โดยเฉพาะ แหล่งพลังงานจากัด ดังนั้น
ทุกคนจึงต้องช่วยกันประหยัดพลังงานไฟฟ้า เพื่อเป็นการช่วยลดการใช้พลังงานในการผลิตพลังงานไฟฟ้า
ลง
ใช้ไฟฟ้าอย่างไรให้ปลอดภัย

5
[ใบงานทบทวนเนื้อหา - วิทยาศาสตร์ ป.3 - (ชุดที่ 1)] Exercise-Science-p3(1)

6
 [ใบงานทบทวนเนื้อหา - วิทยาศาสตร์ ป.3 - (ชุดที่ 1)] Exercise-Science-p3(1)

** สรุปสาระสาคัญ
1) ไฟฟ้ า เป็ น พลั ง งานรู ป แบบหนึ่ ง ที่ ส ามารถเปลี่ ย นพลั ง งานไฟฟ้ า เป็ น พลั ง งานอื่ น ๆ ที่ มี
ประโยชน์ เช่น พลังงานแสง พลังงานความร้อน พลังงานกล เป็นต้น
2) ไฟฟ้ากระแสแบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ ไฟฟ้ากระแสตรง และไฟฟ้ากระแสสลับ
3) พลังงานจากธรรมชาติที่นามาใช้ในการผลิตกระแสไฟฟ้ามีหลายชนิด เช่น พลังงานจากน้า
พลังงานจากลม พลังงานจากแสงอาทิตย์ พลังงานจากถ่านหิน พลังงานตากแก๊สธรรมชาติ
พลังงานจากน้ามัน พลังงานจากปฏิกิริยานิวเคลียร์ เป็นต้น
4) เครื่องใช้ไฟฟ้าในบ้านแบ่งเป็นประเภทต่าง ๆ ได้ดังนี้
- ประเภทให้ความร้อน
- ประเภทให้พลังงานกล
- ประเภทให้พลังงานกลและพลังงานความร้อน
- ประเภทให้แสงสว่าง
- ประเภทที่ให้พลังงานเสียงและภาพ
5) เครื่องใช้ไฟฟ้าและเครื่องอานวยความสะดวกต่าง ๆ ที่ให้พลังงานไฟฟ้าให้ประโยชน์แก่เรา
มากมาย วันข้างหน้าเราอาจจะประสบปัญหาการขาดแคลนไฟฟ้าได้ ดังนั้น เราต้องรู้จักการ
ใช้ไฟฟ้าอย่างประหยัด
6) การใช้ ไ ฟฟ้ ากั บเครื่ องใช้ ไฟฟ้ าในบ้า น ต้ อ งใช้ อ ย่ า งระมัด ระวัง และใช้ อ ย่ า งถู กวิ ธี จึ ง จะ
ปลอดภัย ทั้งนี้เพราะไฟฟ้านั้นสามารถก่อให้เกิดอันตรายถึงชีวิตได้

7
[ใบงานทบทวนเนื้อหา - วิทยาศาสตร์ ป.3 - (ชุดที่ 1)] Exercise-Science-p3(1)

หน่วยการเรียนรูท้ ี่ 6 ไฟฟ้าในบ้าน

1) ไฟฟ้า คือ
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

2) ไฟฟ้ากระแส แบ่งออกเป็น ____ ประเภท มีอะไรบ้าง ให้นักเรียนอธิบาย

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

3) มีพลังงานจากธรรมชาติอะไรบ้ายที่ถูกนาไปใช้ในการผลิตพลังงานไฟฟ้า ให้นักเรียนยกตัวอย่าง
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

4) โรงไฟฟ้าพลังน้า คืออะไร ให้นักเรียนอธิบายพอเข้าใจ

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

5) โรงไฟฟ้าพลังงานความร้อน คืออะไร ให้นักเรียนอธิบายพอเข้าใจ

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

8
[ใบงานทบทวนเนื้อหา - วิทยาศาสตร์ ป.3 - (ชุดที่ 1)] Exercise-Science-p3(1)

6) โรงไฟฟ้าพลังงานแสงอาทิตย์ คืออะไร ให้นักเรียนอธิบายพอเข้าใจ

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

7) โรงไฟฟ้าพลังงานลม คืออะไร ให้นักเรียนอธิบายพอเข้าใจ

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

8) โรงไฟฟ้าพลังงานความร้อนใต้พิภพ คืออะไร ให้นักเรียนอธิบายพอเข้าใจ

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

9) โรงไฟฟ้าปรมณูหรือโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ คืออะไร ให้นักเรียนอธิบายพอเข้าใจ

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

10) โรงไฟฟ้าพลังงานน้าขึ้นน้าลง คืออะไร ให้นักเรียนอธิบายพอเข้าใจ

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

11) โรงไฟฟ้าพลังงานคลื่น คืออะไร ให้นักเรียนอธิบายพอเข้าใจ

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

9
[ใบงานทบทวนเนื้อหา - วิทยาศาสตร์ ป.3 - (ชุดที่ 1)] Exercise-Science-p3(1)

12) เครื่องใช้ไฟฟ้าภายในบ้าน มีอะไรบ้าง ให้นักเรียนอธิบาย

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

13) เครื่องใช้ไฟฟ้าต่าง ๆ ในบ้าน แบ่งเป็นประเภทต่าง ๆ มีอะไรบ้าง ให้นักเรียนยกตัวอย่าง

______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

14) ใช้ไฟฟ้าอย่างไรให้ปลอดภัย
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________
______________________________________________________________

10