ΠΑΝΔΠΙ΢ΣΗΜΙΟ ΓΤΣΙΚΗ΢ ΜΑΚΔΓΟΝΙΑ΢

ΠΑΙΓΑΓΩΓΙΚΗ ΢ΥΟΛΗ

ΣΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

Π.Μ.΢: ΔΠΙ΢ΣΗΜΔ΢ ΣΗ΢ ΑΓΩΓΗ΢

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: Διδασκαλία της Νέας Ελληνικής Γλώσσας

Γηπισκαηηθή εξγαζία

Γεσγξαθηθέο δηάιεθηνη ζηηο ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο: ΢ρεδηαζκόο

θαη αμηνιόγεζε ελόο εθπαηδεπηηθνύ πξνγξάκκαηνο γηα ηελ αλάπηπμε
ηεο θξηηηθήο γισζζηθήο επίγλσζεο ζε καζεηέο/ηξηεο Δ΄ θαη ΢Σ΄
Γεκνηηθνύ

ηνπ

Αζαλαζηάδε Γεσξγίνπ

Δπηβιέπνπζα θαζεγήηξηα: ΢ηάκνπ Αλαζηαζία, επίθνπξε θαζεγήηξηα

Δμεηαζηέο: Νηίλαο Κσλζηαληίλνο, θαζεγεηήο

Γξίβα Διέλε, αλαπιεξψηξηα θαζεγήηξηα

Φιψξηλα, Ηνχληνο 2016

Πύνακασ περιεχομϋνων
Περίληψη.............................................................................................................................. 5
Ειςαγωγή .............................................................................................................................. 8
Κεθάιαην 1ν ....................................................................................................................... 12
1.1 Γιψζζα – δηάιεθηνο – ηδίσκα (γισζζηθέο πνηθηιίεο): Απφ πνχ μεθηλνχλ θαη πνχ
θηάλνπλ ηα φξηά ηνπο; ..................................................................................................... 12
1.2 Πξνθαηαιήςεηο θαη ζηεξεφηππα ζρεηηθά κε ηηο γισζζηθέο πνηθηιίεο .......................... 13
1.3 Κνηλσληθή αληηκεηψπηζε ησλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ ................................................. 15
1.4 Οη ζηάζεηο ησλ νκηιεηψλ πξνο ηηο γεσγξαθηθέο δηαιέθηνπο ζηελ Διιάδα .................. 18
1.5 Λφγνη εμαθάληζεο ησλ γεσγξαθηθψλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ ....................................... 22
1.6 Γισζζηθή ηδενινγία θαη ΜΜΔ ................................................................................. 23
1.6.1 Γηαιεθηηθά ζπζηήκαηα ζηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη ηελ ηειεφξαζε ......................... 25
1.7 Ζ πεξίπησζε ησλ ηειενπηηθψλ δηαθεκίζεσλ ζηηο νπνίεο γίλεηαη ρξήζε γεσγξαθηθψλ
γισζζηθψλ πνηθηιηψλ ...................................................................................................... 27
1.7.1 . Ζ γιψζζα ηεο δηαθήκηζεο................................................................................. 27
1.7.2 Οη γεσγξαθηθέο πνηθηιίεο ζηελ ηειενπηηθή δηαθήκηζε: πξφζρεκα ή
αλαγθαηφηεηα; ............................................................................................................. 28
1.7.3 ΢ηξαηεγηθέο ηνπ ιφγνπ ........................................................................................ 30
1.8 Γισζζηθέο πνηθηιίεο θαη εθπαίδεπζε.......................................................................... 32
1.8.1 Απφ ηνλ νκνγελνπνηεκέλν ζηνλ πνιχγισζζν πνιίηε ή ε γξακκαηηθή ησλ
πνιηηηζκψλ .................................................................................................................. 32
1.8.2 Γξακκαηηζκφο – πνιπγξακκαηηζκνί – θξηηηθά εγγξάκκαηνο ρξήζηεο ηεο γιψζζαο
.................................................................................................................................... 35
Κεφάλαιο 2ο ....................................................................................................................... 37
2.1 Ζ εθπαηδεπηηθή πξνζέγγηζε ....................................................................................... 37
2.2 Σν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ ............................................................................................... 38
2.2.1 Πξνζηάδην .......................................................................................................... 39
2.2.2 ΢ηάδην Κχξηαο δξαζηεξηφηεηαο ........................................................................... 40
2.2.3 ΢ηάδην Κξηηηθήο Αλαπιαηζίσζεο ........................................................................ 41
2.3 Γείγκα καζεηψλ θαη εθπαηδεπηηθφο ζρεδηαζκφο ......................................................... 42
2.4 Σα εξγαιεία ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο .......................................................... 43
2.4.1 Ζιεθηξηθέο θαη ειεθηξνληθέο ζπζθεπέο............................................................... 43
2.4.2 Δξεπλεηηθά εξγαιεία .......................................................................................... 43
2.4.2.1 Καηεπζπλφκελε ζπλέληεπμε ............................................................................. 43
2.4.2.2 Ζκεξνιφγην...................................................................................................... 46
2.4.2.3 Παξνπζία θπζηθψλ νκηιεηψλ δηαιέθησλ θαη ηδηψκαηνο ζηελ ηάμε ................... 48

2
 2.4.3 Δξγαιεία αμηνιφγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ................................... 48
2.4.3.1 Πξνέιεγρνο θαη κεηέιεγρνο .............................................................................. 48
2.4.3.2 Portfolio κε ηηο εξγαζίεο ησλ καζεηψλ/ηξηψλ ................................................... 50
2.4.3.3 Σν εκεξνιφγην ................................................................................................. 51
2.4.3.4 ΢πλεληεχμεηο ζηάζκηζεο ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ καζεηψλ/ηξηψλ απφ ην
πξφγξακκα .................................................................................................................. 52
3ο Κεφάλαιο ....................................................................................................................... 53
Αποτελζςματα του εκπαιδευτικοφ προγράμματοσ .............................................................. 53
3.1 Απνηειέζκαηα θχξηαο θάζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο: Ζκεξνιφγηα θαη portfolio .............. 53
3.1.1 Απνηίκεζε ηνπ πξνζηαδίνπ................................................................................. 54
3.1.2 Απνηίκεζε ηνπ ΢ηαδίνπ Κχξηαο Γξαζηεξηφηεηαο ................................................ 59
3.1.2.1 Απνηίκεζε ηεο κειέηεο – αλάιπζεο ηεο επηιεγφκελεο δηαθήκηζεο .................. 59
3.1.2.2 Απνηίκεζε ησλ ζπλεληεχμεσλ κε ηνπο θπζηθνχο νκηιεηέο............................... 63
3.1.3 Απνηίκεζε ηνπ ΢ηαδίνπ Κξηηηθήο Αλαπιαηζίσζεο: ε παξαγσγή, ε δξακαηνπνίεζε
θαη ε αμηνιφγεζε ηεο δηαθήκηζεο ................................................................................ 69
3.2 Απνηειέζκαηα πξνειέγρνπ θαη κεηειέγρνπ ................................................................ 74
3.3 Απνηειέζκαηα ζπλεληεχμεσλ ζηάζκηζεο ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ παηδηψλ απφ ην
πξφγξακκα ...................................................................................................................... 76
3.4 ΢πκπεξάζκαηα .......................................................................................................... 78
Βηβιηνγξαθία ...................................................................................................................... 81
Παξάξηεκα ......................................................................................................................... 84

3
Δπραξηζηίεο

Ζ παξνχζα δηπισκαηηθή εξγαζία εθπνλήζεθε ζηα πιαίζηα ηνπ Μεηαπηπρηαθνχ

Πξνγξάκκαηνο ΢πνπδψλ, «Δπηζηήκεο ηεο Αγσγήο», ηνπ ηκήκαηνο Νεπηαγσγψλ ηεο
Παηδαγσγηθήο ΢ρνιήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Γπηηθήο Μαθεδνλίαο, ππφ ηελ επίβιεςε
ηεο θαζεγήηξηαο θ. ΢ηάκνπ Αλαζηαζίαο. Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ ζεξκά ηελ
επίθνπξε θαζεγήηξηα ηνπ ηκήκαηνο Νεπηαγσγψλ θ. ΢ηάκνπ Αλαζηαζία γηα ηελ
επθαηξία πνπ κνπ έδσζε λα αζρνιεζψ κε έλα ηφζν ελδηαθέξνλ αληηθείκελν πνπ
αληαπνθξίλεηαη απνιχησο ζηα επηζηεκνληθά κνπ ελδηαθέξνληα θαζψο θαη γηα ηελ
ακέξηζηε ζπκπαξάζηαζή ηεο θαζ’ φιε ηε δηάξθεηα εθπφλεζεο. Δπραξηζηψ επίζεο ηα
ππφινηπα κέιε ηεο ηξηκεινχο επηηξνπήο, ηνλ θ. Νηίλα Κσλζηαληίλν θαζεγεηή θαη ηελ
θ. Γξίβα Διέλε, αλαπιεξψηξηα θαζεγήηξηα, πνπ ράξε ζηηο δηαιέμεηο ησλ καζεκάησλ
ηνπο εκπλεχζηεθα ην ζέκα ηεο παξνχζαο δηπισκαηηθήο.

Θα ήζεια λα επραξηζηήζσ γηα ηελ εκπηζηνζχλε πνπ κνπ έδεημαλ ζηελ εθαξκνγή
ηνπ παξφληνο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, ηνλ ΢ρνιηθφ ΢χκβνπιν ηεο 2 εο
Πεξηθέξεηαο Γεκνηηθήο Δθπαίδεπζεο Ννκνχ Πέιιαο θ. Φαληφπνπιν Υξηζηφδνπιν
θαη ηνπο γνλείο ησλ καζεηψλ/ηξηψλ κνπ.

Ηδηαίηεξεο επραξηζηίεο ζέισ λα εθθξάζσ πξνο ηελ νηθνγέλεηά κνπ θαη θπξίσο πξνο
ηε ζχδπγφ κνπ Παξζέλα, γηα ηε ζπκπαξάζηαζή ηεο ζε φιε ηε δηάξθεηα ηνπ
κεηαπηπρηαθνχ πξνγξάκκαηνο θαζψο θαη ζηελ Αλαζηαζία, ζηελ Δπηπρία θαη ζηνλ
΢ηεθαλή, ηνπο ηξεηο θπζηθνχο νκηιεηέο, γηα ηε βνήζεηά ηνπο.

΢α θχξνπθα’κ (ζηελ πνληηαθή δηάιεθην)

΢ηνπο γνλείο κνπ (ζηελ πξφηππε λενειιεληθή)

4
Περύληψη

Οη ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο κε απεηθνλίζεηο γεσγξαθηθψλ δηαιέθησλ απνηεινχλ

πξφζθνξν έδαθνο γηα ηε κειέηε θαηλνκέλσλ γισζζηθήο πνηθηιφηεηαο, θαζψο ζπρλά
αλαπαξηζηνχλ ηηο γεσγξαθηθέο πνηθηιίεο θαη ηαπηφρξνλα αλαπαξάγνπλ θαη εληζρχνπλ
ζπγθεθξηκέλεο γισζζηθέο ηδενινγίεο. Γεληθφηεξα, ν ιφγνο ηεο καδηθήο θνπιηνχξαο
νξίδεη ζπλήζσο σο πξνζδνθψκελε γισζζηθή ζπκπεξηθνξά ηελ επζπγξάκκηζε ησλ
αλαπαξηζηψκελσλ ραξαθηήξσλ κε ηε γισζζηθή νκνηνγέλεηα θαη ηα ζηεξεφηππα πνπ
απνξξένπλ απφ απηή (Σζάκε θ.ά.:1). ΢ην πιαίζην απηφ, θξίλεηαη αλαγθαία ε
θαιιηέξγεηα θξηηηθήο ζηάζεο απφ ηνπο/ηηο καζεηέο/ηξηεο απέλαληη ζηηο
αλαπαξαζηάζεηο ηεο γισζζηθήο πνηθηιφηεηαο πνπ θαηαζθεπάδνληαη ζηηο δηαιεθηηθέο
ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο.

΢ηελ παξνχζα εξγαζία παξνπζηάδεηαη έλα πξφγξακκα θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ πνπ

ζρεδηάζηεθε θαη εθαξκφζηεθε ζε παηδηά ησλ ηειεπηαίσλ ηάμεσλ ηνπ Γεκνηηθνχ
΢ρνιείνπ (Δ΄ θαη ΢Σ΄), κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο γισζζηθήο ηνπο
επίγλσζεο ζε θαηλφκελα αλαπαξάζηαζεο ησλ γεσγξαθηθψλ πνηθηιηψλ ζηηο
ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο. Ζ πξνζέγγηζε πνπ πηνζεηήζεθε γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ
εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη ηελ πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ
ήηαλ ε δξαζηεξηνθεληξηθή (task-based learning). Απφ ηελ αμηνιφγεζε ησλ
απνηειεζκάησλ θάλεθε λα εληζρχεηαη ε θνηλσληνγισζζηθή επίγλσζε ησλ
καζεηψλ/ηξηψλ. ΢πγθεθξηκέλα, κπφξεζαλ λα αληηιεθζνχλ φηη ζηελ αλαπαξάζηαζε
ησλ γεσγξαθηθψλ πνηθηιηψλ ζηηο ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο, νη θνηλσληνγισζζηθέο
δηαθνξέο ζπλππάξρνπλ ζπλήζσο κε ζεκεησηηθέο, αιιά θαη κε ηδενινγηθέο
δηαθνξνπνηήζεηο κεηαμχ ησλ ηειενπηηθψλ ραξαθηήξσλ. Αιιαγή ζηάζεο
παξαηεξήζεθε ζηνλ επαγγεικαηηθφ θαη ειηθηαθφ πξνζδηνξηζκφ ησλ δηαιεθηφθσλσλ:
απνζπλδέζεθε ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ, ε ζπζρέηηζή ηνπο κε αγξνηηθέο δνπιεηέο θαη
ηελ εηθφλα αηφκσλ κεγάιεο ειηθίαο. ΢ην ζηάδην ηεο Κξηηηθήο Αλαπιαηζίσζεο, ηα
παηδηά απέθπγαλ ηε ζηεξενηππηθή απεηθφληζε ηεο γισζζηθήο πνηθηιφηεηαο,
αληηιακβαλφκελα ηελ ηζνηηκία ησλ γεσγξαθηθψλ πνηθηιηψλ κε ηελ πξφηππε.

5
 Απφ ηελ άιιε, ην ζχλνιν ησλ παηδηψλ παξέκεηλαλ επζπγξακκηζκέλα κε ην
ζηεξεφηππν πνπ ζέιεη ηνλ/ηελ νκηιεηή/ηξηα κηαο γεσγξαθηθήο πνηθηιίαο λα είλαη
θάηνηθνο ηεο επαξρίαο. Ζ απνδπλάκσζε ησλ θνηλσληθψλ θαη γισζζηθψλ
ζηεξενηχπσλ δελ είλαη, φπσο θαίλεηαη, έλα εχθνιν εγρείξεκα, πφζν κάιινλ ζηα
ζηελά ρξνληθά πιαίζηα κέζα ζηα νπνία πινπνηήζεθε ην παξφλ πξφγξακκα. Ωζηφζν,
θξίλεηαη απαξαίηεηνο ν ζρεδηαζκφο παξφκνησλ πξνγξακκάησλ θξηηηθνχ
γξακκαηηζκνχ, απνζθνπψληαο ζηελ απνδπλάκσζε παγησκέλσλ αληηιήςεσλ γηα ηελ
θνηλσληνγισζζηθή πξαγκαηηθφηεηα.

Λέμεηο θιεηδηά: γεσγξαθηθέο δηάιεθηνη, θξηηηθή γισζζηθή επίγλσζε,

δξαζηεξηνθεληξηθή πξνζέγγηζε, θνηλσληνγισζζνινγία, θνηλσληθά – γισζζηθά
ζηεξεφηππα, θξηηηθφο γξακκαηηζκφο

6
Abstract

TV commercials including depictions of geographical dialects constitute a fertile

ground for the study of phenomena of linguistic diversity, as they often represent the
geographic varieties and reinforce particular linguistic ideologies. Generally, the
discourse of popular culture usually defines the desired linguistic behavior as the
alignment of the reconstructed characters to the linguistic homogeneity and the
stereotypes which emanate from it. Taking that into consideration, it is thought
necessary the cultivation of students’ critical stance on the representations of
linguistic diversity which are produced by the TV commercials.

This study presents a project of critical literacy which was designed and
implemented to primary school students of Grade 5 and 6, aiming to the cultivation of
their critical language awareness towards the representational phenomena of
geographic varieties in TV commercials. The approach adopted for the design of the
educational material and the implementation of the project of critical literacy was the
task – based learning approach. After the evaluation of the results it became evident
the reinforcement of the sociolinguistic awareness of students. Particularly, students
could perceive the representation of geographic varieties in TV commercials; The
sociolinguistic differences usually coexist together with semiotic differences, but also
with the ideological differentiation between the TV characters. Change in the
awareness of students was noticed in relation to the professional and age definition of
dialect-speaking characters. The characters became disconnected, to a satisfying level,
from the agricultural occupation and from the image of aged people. During the stage
of Critical Recontextualization, the students avoided the stereotypical representation
of linguistic variety, perceiving the equivalence of geographic varieties with the
standard variety.

On the other hand, all students remained aligned with the stereotype that wants every
speaker of a geographical variety to be a resident of the countryside. The elimination
of the social and linguistic stereotypes is not, as it seems, an easy task, even more in
our case due to the limited time line in which the present study was implemented.
Therefore, the design of similar critical literacy projects, is deemed necessary, aiming
to the debilitation of solid and fixed perceptions in relation to the sociolinguistic
reality.

7
Ειςαγωγό

Ζ γιψζζα ηεο ειιεληθήο ηειενπηηθήο δηαθήκηζεο δηήλπζε κηα πνξεία παξφκνηα κε

εθείλε ηνπ Μέζνπ πξνβνιήο ηεο, ηεο ηειεφξαζεο, ελεκεξσηηθήο θαη ςπραγσγηθήο.
Παξέιαβε απφ ηελ έληππε θαη ηε ξαδηνθσληθή δηαθήκηζε ηελ θιεξνλνκηά ηεο
θνηλσληθήο δηγισζζίαο ηε δεθαεηία ηνπ ’70, ηελ επφκελε δεθαεηία πηνζέηεζε κηα
πξνθνξηθή θνηλή ησλ αζηηθψλ θέληξσλ κε ειάρηζηνπο ηχπνπο θαη κφλν ηε δεθαεηία
ηνπ ’90 άξρηζε λα εθκεηαιιεχεηαη ζηνηρεία – θσλνινγηθά θαη ιεμηινγηθά θπξίσο –
γεσγξαθηθψλ δηαιέθησλ θαη θνηλσληνιέθησλ. Απηή ε ζηξνθή ηεο γιψζζαο ηεο
δηαθήκηζεο θαη ησλ άιισλ Μέζσλ ή εηδψλ, φπσο ησλ ζίξηαι (΢ηάκνπ & Νηίλαο
2011, ζην Πνιίηεο & Κνπξδήο 2013:1377), ζε κε πξφηππεο πνηθηιίεο δελ απνηειεί
βεβαίσο ειιεληθή ηδηαηηεξφηεηα (Kelly – Holmes 2005: 118-122, Androutsopoulos
2010: 744-745, ζην Πνιίηεο & Κνπξδήο 2013:1377 ). Υαξαθηεξίδεη φιεο ηηο δπηηθνχ
ηχπνπ θνηλσλίεο θαη ρξεηάδεηαη λα εμεγεζεί.

΢χκθσλα κε ηελ θξηηηθή θνηλσληνγισζζνινγηθή ζεσξία ηνπ Fairclough, ε ζηξνθή

ηεο γιψζζαο ηεο δηαθήκηζεο ζπλδέεηαη κε ην επηδησθφκελν θιίκα νηθεηφηεηαο θαη
εγγχηεηαο κεηαμχ ησλ Μέζσλ θαη ησλ αθξναηεξίσλ ηνπο κε ηνλ «εθδεκνθξαηηζκφ
ηνπ ιφγνπ» ζηε δεκφζηα ζθαίξα, δειαδή ηελ πεξηζηνιή γισζζηθψλ κνξθψλ (φπσο ε
πξφηππε πνηθηιία πξνθνξηθνχ ιφγνπ θαη ε «νπδέηεξε» πξνθνξά) πνπ ηνλίδνπλ ηελ
αληζφηεηα ηζρχνο κεηαμχ θνηλσληθψλ ππνθεηκέλσλ. Σελ πινπνίεζε απηήο ηεο
ζηξαηεγηθήο αλαιακβάλεη ε «ζπλζεηηθή πξνζσπνπνίεζε» (synthetic personalization)
θαη ε «ζπλνκηιηνπνίεζε» (conversationalization), φξνο πνπ δειψλεη ηνλ
κεηαζρεκαηηζκφ ηνπ δεκφζηνπ ιφγνπ ζε ζθεληθφ ζπλνκηιίαο. Υαξαθηεξηζηηθή
έθθξαζε εθδεκνθξαηηζκνχ ηνπ ιφγνπ ησλ Μέζσλ είλαη ε εληεηλφκελε παξνπζία
δηαιεθηηθψλ πξνθνξψλ θαη κε πξφηππσλ πνηθηιηψλ, ε ρξήζε ησλ νπνίσλ φκσο είλαη
πεξηνξηζκέλε, πεξηθεξεηαθή ή «δηαζθεδαζηηθή», γεγνλφο πνπ νδεγεί ηνλ Fairclough
λα αλαξσηεζεί αλ ε ζηξνθή απηή «αληηπξνζσπεχεη κηα πξαγκαηηθή ζπληξηβή ηεο
εγεκνλίαο ζηε γισζζηθή ζθαίξα ή απιψο ε εγεκνλία πξνζιακβάλεη λέεο κνξθέο (ζην
Πνιίηεο & Κνπξδήο 2013 :1377-1378).

Ζ δηακφξθσζε ηεο ζχγρξνλεο νηθνλνκηθήο, θνηλσληθήο θαη πνιηηηζκηθήο

πξαγκαηηθφηεηαο, ε θπξηαξρία ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, ε επξεία ρξήζε ηνπ
δηαδηθηχνπ, ε ζηαδηαθή ππνρψξεζε ηνπ έληππνπ ιφγνπ θαη ε έληνλε παξνπζία

8
πνιπηξνπηθψλ θεηκέλσλ έρεη επηθέξεη ζεκαληηθέο αιιαγέο ζηνπο ηξφπνπο
παξαγσγήο, πξνζέγγηζεο θαη δηαλνκήο ηεο γλψζεο. Σα άηνκα αιιειεπηδξνχλ πιένλ
ζε έλα ζχλζεην επηθνηλσληαθφ πιαίζην, ην νπνίν ζπγθξνηείηαη απφ πνηθίιεο
θεηκεληθέο κνξθέο. Σα ζχγρξνλα θεηκεληθά είδε ζπληίζεληαη ζπλδπαζηηθά απφ έλα
επξχ θάζκα κέζσλ – αθνπζηηθψλ, νπηηθψλ, λεπκαηηθψλ, ειεθηξνληθψλ – θαη
αμηνπνηνχλ πνηθίινπο πνιηηηζκηθνχο, ζεκεησηηθνχο θαη γισζζηθνχο πφξνπο. Οη λέεο
κνξθέο γξακκαηηζκνχ πνπ θπξηαξρνχλ ζηηο ζχγρξνλεο πνιχγισζζεο θαη
πνιππνιηηηζκηθέο θνηλσλίεο έρνπλ νδεγήζεη ζηνλ επαλαπξνζδηνξηζκφ ηνπ φξνπ
«εγγξάκκαην άηνκν». Σα άηνκα θαινχληαη πιένλ λα είλαη εμνηθεησκέλα κε λέεο
θεηκεληθέο πξαθηηθέο, δειαδή λα γλσξίδνπλ ηνπο λένπο ηξφπνπο θαηαλφεζεο,
παξαγσγήο θαη δηαπξαγκάηεπζεο ησλ θεηκέλσλ. Με άιια ιφγηα, ν θχξηνο ζηφρνο ηεο
ζχγρξνλεο εθπαίδεπζεο είλαη ε αλάπηπμε ηεο επηθνηλσληαθήο ηθαλφηεηαο ησλ
καζεηψλ/ηξηψλ κέζσ ηεο ζπζρέηηζεο θαη ηεο θξηηηθήο αλάιπζεο πβξηδηθψλ,
πνιπκεζηθψλ, εηεξνγισζζηθψλ θεηκέλσλ θαη ζχγρξνλσλ επηθνηλσληαθψλ
θαηαζηάζεσλ.

Ζ πινπνίεζε ηνπ παξαπάλσ ζηφρνπ κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζσ ηεο θξηηηθήο

γισζζηθήο δηδαζθαιίαο, ζην πιαίζην ηεο νπνίαο ππάγεηαη θαη ην παξφλ εθπαηδεπηηθφ
πξφγξακκα. Κεληξηθή επηδίσμε ηεο παηδαγσγηθήο απηήο απνηειεί ε αλάπηπμε ηεο
θξηηηθήο γισζζηθήο επίγλσζεο (critical language awareness, Fairclough 1992, Janks
1999, ζην Σζάκε θ.ά. ππφ δεκνζίεπζε :2) ησλ εθπαηδεπφκελσλ, δειαδή, ε
εθπαίδεπζε ησλ αηφκσλ ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα αλαγλσξίδνπλ, λα ακθηζβεηνχλ
θαη λα επηρεηξνχλ λα κεηαβάιινπλ ηηο θνηλσληθέο αληζφηεηεο, νη νπνίεο ζπληεξνχληαη
απφ ηνπο ζεζκηθνχο κεραληζκνχο (Clark & Ivanic 1999: 64, ζην Σζάκε θ.ά. ππφ
δεκνζίεπζε:2). Με άιια ιφγηα, ζην πιαίζην απηφ ζηφρνο ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο
είλαη ε αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζπλείδεζεο (critical consciousness) ησλ αηφκσλ, ψζηε
νη εθπαηδεπφκελνη λα πξνζιακβάλνπλ ηηο θνηλσληνγισζζηθέο δνκέο φρη σο θπζηθέο,
δεδνκέλεο θαη ζηαηηθέο νληφηεηεο, αιιά σο πεδία ππφ δηαπξαγκάηεπζε, ζε ζπλερή
κεηαβνιή θαη κε ζηαζεξή εμέιημε (Fairclough 1989: 239, 1995: 222, ζην Σζάκε θ.ά.
ππφ δεκνζίεπζε :2)

΢ε έλα κάζεκα θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ ν/ε εθπαηδεπηηθφο νθείιεη λα αλαζεσξεί ηηο

θαζηεξσκέλεο αληηιήςεηο θαη ηνπο απηνκαηηζκνχο γηα ην ηη είλαη γιψζζα θαη πψο ηε
δηδάζθνπκε (Κνπηζνγηάλλεο 2006: 236-239, ζην Σζάκε θ.ά. ππφ δεκνζίεπζε: 3). Ο
θξηηηθφο γξακκαηηζκφο ακθηζβεηεί θάζε πξνυπφζεζε γξακκαηηζκνχ ε νπνία

9
πξνβάιιεηαη σο δεδνκέλε θαη θπζηθή, θαζψο ζηφρνο ηεο θξηηηθήο παηδαγσγηθήο είλαη
νη καζεηέο/ηξηεο λα κελ ελζηεξλίδνληαη σο «δεδνκέλν» ηνλ θπξίαξρν ιφγν ηνπ
ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ θαη λα κελ απνδέρνληαη άθξηηα ηελ πξφηππε γισζζηθή
πνηθηιία πνπ πξνσζεί (Baynham 2002: 12-13, ζην Σζάκε θ.ά. ππφ δεκνζίεπζε:3).
Βέβαηα, απηφ δε ζπλεπάγεηαη φηη νη καζεηέο/ηξηεο πξέπεη λα ελζαξξχλνληαη πξνο ηελ
απφξξηςε ηνπ θπξίαξρνπ ζρνιηθνχ γξακκαηηζκνχ. Αληίζεηα, σο θξηηηθά εγγξάκκαηα
ππνθείκελα καζαίλνπλ πψο λα «εθκεηαιιεχνληαη» ζηξαηεγηθά ηηο αμίεο ηνπ ζρνιηθνχ
γξακκαηηζκνχ σο κέζν γηα λα απνθηήζνπλ πξφζβαζε ζε θέληξα εμνπζίαο θαη ιήςεο
απνθάζεσλ (Baynham 2002: 298, Αξράθεο & Σζάθσλα 2011: 203, ζην Σζάκε θ.ά.
ππφ δεκνζίεπζε:3).

Βαζηθφο ζηφρνο ηεο παηδαγσγηθήο ηνπ θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ είλαη ν εληνπηζκφο

ζεκείσλ δηεπαθήο ηνπ ελδνζρνιηθνχ θαη ηνπ εμσζρνιηθνχ πεξηβάιινληνο ησλ
καζεηψλ/ηξηψλ. Με δεδνκέλν ινηπφλ, ηνλ θαζνξηζηηθφ ξφιν πνπ δηαδξακαηίδεη ε
καδηθή θνπιηνχξα (mass culture) ζηελ θνηλσληθή θαζεκεξηλφηεηα ησλ παηδηψλ,
θείκελα πξνεξρφκελα απφ απηήλ (φπσο ηειενπηηθέο ζεηξέο, δηαθεκίζεηο, ηαηλίεο,
ηξαγνχδηα, δηαδηθηπαθά θείκελα) έρνπλ αμηνπνηεζεί δηδαθηηθά θαη έρνπλ εηζαρζεί
δηεζλψο ζε πνιιά ζρνιηθά εγρεηξίδηα (Alvermann, Moon & Hagood 1999, Stevens
2001, Morrell 2002, ζην Σζάκε θ.ά. ππφ δεκνζίεπζε:3). Σα θείκελα απηά ζπρλά
(αλα)θαηαζθεπάδνπλ θαη αλαπιαηζηψλνπλ ηελ θνηλσληνγισζζηθή πξαγκαηηθφηεηα
απφ κηα ζπγθεθξηκέλε νπηηθή, αλαπαξάγνληαο θαη εληζρχνληαο ζπγθεθξηκέλεο
ηδενινγίεο γηα ηε γιψζζα (βι. ελδ. ΢ηάκνπ: 2012, Androutsopoulos 2010, ζην Σζάκε
θ.ά. ππφ δεκνζίεπζε:3).

Τπφ ην πξίζκα ηεο θξηηηθήο γισζζηθήο εθπαίδεπζεο, φπσο απηή πξνσζείηαη απφ ηα
λέα πηινηηθά Πξνγξάκκαηα ΢πνπδψλ γηα ην Γεκνηηθφ, ε δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ
θεηκέλσλ καδηθήο θνπιηνχξαο κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο
ζθέςεο ησλ καζεηψλ/ηξηψλ, ψζηε λα απνθηήζνπλ επίγλσζε ησλ ηδενινγηψλ πνπ
ζπλνδεχνπλ ηελ αλαπαξάζηαζε ησλ γεσγξαθηθψλ πνηθηιηψλ ζηηο ηειενπηηθέο
δηαθεκίζεηο. Απηφο είλαη θαη ν ζηφρνο ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο πνπ
παξνπζηάδεηαη ζηελ παξνχζα εξγαζία, ε νπνία δνκείηαη ζε ηξία θεθάιαηα: ζην 1 ν
θεθάιαην γίλεηαη αλαθνξά ζηε γιψζζα, ηηο δηαιέθηνπο θαη ηα ηδηψκαηα, ηηο
πξνθαηαιήςεηο θαη ηα ζηεξεφηππα πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο γισζζηθέο πνηθηιίεο, ηελ
θνηλσληθή αληηκεηψπηζή ηνπο, αιιά θαη γηα ηνπο ιφγνπο εμαθάληζεο ηνπο· ζην 2 ν
θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα, ε εθπαηδεπηηθή ηνπ

10
πξνζέγγηζε, ν ζρεδηαζκφο ηνπ, ηα εξεπλεηηθά εξγαιεία θαη ηα εξγαιεία αμηνιφγεζήο
ηνπ θαη ηέινο, ζην 3ν θεθάιαην αλαθέξνληαη ηα απνηειέζκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο θαη
ηα ζπκπεξάζκαηα.

11
Κεθάιαην 1ν

1.1 Γιώζζα – δηάιεθηνο – ηδίσκα (γισζζηθέο πνηθηιίεο): Από πνύ

μεθηλνύλ θαη πνύ θηάλνπλ ηα όξηά ηνπο;

Ζ γιψζζα, σο θνηλσληθφ πξντφλ πνπ εθθξάδεη θαη αληαλαθιά θάζε πηπρή ηεο
θνηλσλίαο θαη ηεο αλζξψπηλεο επηθνηλσλίαο, είλαη πνιχκνξθε θαη πνιχπινθε θαη
ραξαθηεξίδεηαη απφ εηεξνγέλεηα. Οη δηαθνξέο ζην ιφγν δχν νκηιεηψλ κπνξεί λα
αθνξνχλ ηε θσλεηηθή, ηε κνξθνινγία, ηε ζχληαμε θ.ιπ. ΢ε κηα γισζζηθή θνηλφηεηα
ππάξρεη πιήζνο νκηιεηψλ θαη πιήζνο γισζζηθψλ πνηθηιηψλ-δηαιέθησλ, νη νπνίεο
δηαθξίλνληαη ζε γεσγξαθηθέο (νξηδφληηα θαηάηαμε-δηάιεθηνη θαη ηδηψκαηα) θαη ζε
θνηλσληθέο (θάζεηε δηάηαμε-νη γιψζζεο ησλ δηαθφξσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ, π.ρ. ηεο
λενιαίαο). Όιεο καδί ζπγθξνηνχλ θαη ηξνθνδνηνχλ ηελ εζληθή (καο) γιψζζα.( Νηίλαο
& Εαξθνγηάλλε 2009:11)

Μέζα ζε κηα θνηλσλία ιεηηνπξγνχλ δχν αληίξξνπεο δπλάκεηο, ε κία θεληξνκφινο, ε

άιιε θπγφθεληξνο. Ζ πξψηε νδεγεί ηελ θνηλσλία ζε γισζζηθή ζχγθιηζε-θη απηφ
ζπκβαίλεη φηαλ νη νκηιεηέο έρνπλ πνιχ ζηελή επηθνηλσλία θαη κεγάιν βαζκφ
ζπκθσλίαο πάλσ ζηνπο γισζζηθνχο θαλφλεο (λφξκεο)· είλαη ε πεξίπησζε ησλ κηθξψλ
θιεηζηψλ θνηλνηήησλ, επαγγεικαηηθψλ ή θνηλσληθψλ νκάδσλ ή θνηλσληψλ. Ζ άιιε
ζπξψρλεη ηελ θνηλσλία ζε γισζζηθή δηάρπζε – θη απηφ ζπκβαίλεη, φηαλ δελ ηζρχεη
ηίπνηα απφ ηα παξαπάλσ. Όηαλ ζε κηα γισζζηθή θνηλφηεηα παξαηεξείηαη γισζζηθή
ζχγθιηζε, κπνξνχκε λα κηιάκε, αλάινγα κε ην βαζκφ ηεο, γηα γισζζηθή παξαιιαγή,
γισζζηθφ ηδίσκα, δηάιεθην ή γιψζζα. Σν εξψηεκα πνπ ηίζεηαη ζηελ πεξίπησζε απηή
είλαη πνηα θξηηήξηα πξνζδηνξίδνπλ ηη είλαη γιψζζα θαη ηη δηάιεθηνο/ηδίσκα κηαο
γιψζζαο, ψζηε ν νκηιεηήο λα έρεη θάζε ζηηγκή ζπλείδεζε αλ ρξεζηκνπνηεί γιψζζα ή
δηάιεθην, κηα ζπδήηεζε πνπ είλαη αξθεηά παιηά, θαζψο νη γεσγξαθηθέο
δηαθνξνπνηήζεηο ησλ δηαθφξσλ γισζζψλ ζπληζηνχλ ην δηεμνδηθφηεξα κειεηεκέλν
είδνο γισζζηθήο πνηθηιίαο (Hudson 1980:39, ζην Νηίλαο & Εαξθνγηάλλε 2009: 12).
΢πλήζσο ν φξνο «δηάιεθηνο» δειψλεη έλα ηδίσκα κε κεγάιε έθηαζε (πνληηαθά,
θππξηαθά θ.ιπ.) ή κε κεγάιε δηαθνξνπνίεζε απφ ηελ θνηλή (π.ρ. ηζαθψληθα). Με ηνλ
φξν «ηνπηθφ ηδίσκα» ζπρλά αλαθέξνληαη ζε πνηθηιίεο πνπ παξνπζηάδνπλ κηθξφ
αξηζκφ ‘απνθιίζεσλ’, νη νπνίεο ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο πεξηνξίδνληαη ζην επίπεδν
ηεο θσλεηηθήο θαη ηνπ ιεμηινγίνπ. (Νηίλαο & Εαξθνγηάλλε 2009:12-13).

12
 ΢ηε ζπλείδεζε ηνπ Νενέιιελα ζπλήζσο «δηάιεθηνο» είλαη ην γεσγξαθηθφ γισζζηθφ
ηδίσκα (π.ρ. θξεηηθφ, πνληηαθφ, θππξηαθφ), ην νπνίν κηιηέηαη απφ ηνπο θαηνίθνπο κηαο
γεσγξαθηθήο πεξηνρήο· γιψζζα είλαη ην ζχλνιν ησλ γεσγξαθηθψλ δηαιέθησλ. Γελ
ππάξρεη ζπλείδεζε ηεο χπαξμεο θνηλσληθψλ γισζζηθψλ ηδησκάησλ· ζεσξνχληαη
απιψο θαθέο ρξήζεηο ηεο θνηλήο λενειιεληθήο. Γηα λα κπνξέζνπκε ηειηθψο λα
πξνζδηνξίζνπκε θαιχηεξα ηνπο φξνπο γιψζζα-δηάιεθηνο / ηδίσκα, ζα κπνξνχζακε
ίζσο λα ζέζνπκε δχν θξηηήξηα. Σν πξψην αθνξά ην κέγεζνο: ε γιψζζα είλαη
επξχηεξε απφ ηε δηάιεθην θαη πεξηιακβάλεη πεξηζζφηεξα γισζζηθά ζηνηρεία απφ
απηήλ ή εκπεξηέρεη φια ηα ζηνηρεία ησλ δηαιέθησλ· κε ηελ έλλνηα απηή ε
λενειιεληθή γιψζζα πεξηέρεη φια ηα ζηνηρεία φισλ ησλ λενειιεληθψλ δηαιέθησλ. Σν
δεχηεξν θξηηήξην έρεη λα θάλεη κε ην θνηλσληθφ θχξνο· ε γιψζζα έρεη πςειφηεξν
θνηλσληθφ θχξνο απφ ηηο δηαιέθηνπο / ηδηψκαηα. ΢ηε δηάθξηζε γιψζζαο – δηαιέθηνπ
ζπρλά ππεηζέξρνληαη θξηηήξηα πνιηηηθά ή ζρεηηθά κε ην ηη πηζηεχνπλ γηα απηέο νη
ίδηνη νη ρξήζηεο ηνπο, πβ. ηηο πεξηπηψζεηο ησλ ζθαλδηλαβηθψλ «γισζζψλ» πνπ
δηαθέξνπλ κεηαμχ ηνπο ειάρηζηα ή ηελ πην ζχλζεηε αθφκα πεξίπησζε ησλ
«γισζζψλ» πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζην έδαθνο ηεο πξψελ Γηνπγθνζιαβίαο:
ζινβέληθα, ζεξβνθξνάηηθα, ζιαβνκαθεδνληθά, βνπιγάξηθα. (Νηίλαο –Εαξθνγηάλλε
2009: 14)

1.2 Πξνθαηαιήςεηο θαη ζηεξεόηππα ζρεηηθά κε ηηο γισζζηθέο πνηθηιίεο

Γιψζζα: αηνκηθφ ραξαθηεξηζηηθφ- αηνκηθφ δηθαίσκα

Παξά ηελ εηεξνγέλεηα πνπ ραξαθηεξίδεη έλα έζλνο, ε ηειεφξαζε έρεη ηελ ηάζε λα
ρεηξίδεηαη απηή ηελ πνηθηιφηεηα κε ηξφπν πνπ λα επηβεβαηψλεηαη ε νκνηνγέλεηα θαη ε
εζληθή ηαπηφηεηα (π.ρ. πνηεο θνηλσληθέο νκάδεο αλήθνπλ ζε «Δκάο» θαη πνηεο ζηνπο
«Άιινπο»). ΢ηηο ηαηλίεο θαη ηηο ηειενπηηθέο ζεηξέο θαη θαη’ επέθηαζε ζηηο
δηαθεκίζεηο, ε αλαπαξάζηαζε γεσγξαθηθψλ θαη θνηλσληθψλ πνηθηιηψλ κηαο γιψζζαο
δεκηνπξγεί ζηεξεφηππα ζε ζρέζε κε θάπνηεο ζπγθεθξηκέλεο ηνπηθφηεηεο θαη
θνηλσληθέο νκάδεο, νηθνδνκψληαο κηα ζπγθεθξηκέλε εθδνρή γηα ηελ εζληθή ή
θνηλσληθή ηαπηφηεηα ηνπ δέθηε (΢ηάκνπ & Νηίλαο 2011: 290-291).

Ζ πξνθνξά ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο βξεηαληθέο ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο πξνθεηκέλνπ

λα πξνθαιέζεη ην ελδηαθέξνλ ηνπ θνηλνχ γηα έλα πξντφλ, παίδνληαο κε ηελ

13
ηαπηνπνίεζε κηαο νκάδαο θαη ηελ θνηλσληνγισζζηθή πξνθαηάιεςε. Ζ
θνηλσληνγισζζηθή πξνθαηάιεςε απνηειεί ηε βάζε γηα ηηο πεξηζζφηεξεο
παξνπζηάζεηο πξνθνξάο ζηηο δηαθεκίζεηο. Ο Trugill (1975b) επηζεκαίλεη φηη νη
Βξεηαλνί νκηιεηέο έρνπλ ζπγθεθξηκέλεο ηδέεο ζρεηηθά κε ην πνηεο πξνθνξέο είλαη
σξαίεο θαη πνηεο άζρεκεο θαη απηφ δελ έρεη λα θάλεη κε ηε γισζζηθή θαηαιιειφηεηα
απηψλ ησλ πξνθνξψλ. Όηαλ παξάγεηαη κηα ζπγθεθξηκέλε δηαθήκηζε , ιακβάλεηαη
απφθαζε ζρεηηθά κε ηελ πξνθνξά κε ηελ νπνία ηαπηίδεηαη ην θνηλφ – ζηφρνο.
Δπηιέγεηαη, έηζη, κηα θαηάιιειε πξνθνξά γηα ηνλ εζνπνηφ ν νπνίνο ζα ππνζηεξίμεη
ην πξντφλ. ΢ε κεξηθέο δηαθεκίζεηο ε θνηλσληνγισζζηθή πξνθαηάιεςε κπαίλεη ζην
παηρλίδη, θαζψο επηιέγεηαη κηα «άζρεκε» πξνθνξά γηα ηνλ εζνπνηφ, ζε αληίζεζε κε
απηφλ πνπ πξνηείλεη ην πξντφλ, ν νπνίνο έρεη «σξαία» πξνθνξά (Peters & Hammonds
1984: 185)

Ηζρπξνί ζεζκνί, ινηπφλ, φπσο ηα ΜΜΔ θαη ε εθπαίδεπζε δηαδξακαηίδνπλ

θαζνξηζηηθφ ξφιν ζηελ επίηεπμε ηνπ θπξίαξρνπ ζηεξεφηππνπ: ε πξνψζεζε ηεο
γισζζηθήο νκνηνγέλεηαο θαη ε πεξηζσξηνπνίεζε ηεο/ησλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ. Ο
ιφγνο ησλ ΜΜΔ ζπρλά ππαγνξεχεη ηε γισζζηθή ζπκπεξηθνξά κέζσ ηεο
επζπγξάκκηζεο ησλ γισζζηθψλ ηειενπηηθψλ ραξαθηήξσλ κε ηε γισζζηθή
νκνηνγέλεηα θαη ηα αληίζηνηρα ζηεξεφηππα. Έξεπλεο πνπ έρνπλ γίλεη έδσζαλ ηδηαίηεξε
έκθαζε ζηε κειέηε ησλ ζηάζεσλ ησλ νκηιεηψλ απέλαληη ζηε γεσγξαθηθή πνηθηιία ή
απέλαληη ζηηο δηαιεθηηθέο πνηθηιίεο άιισλ θνηλνηήησλ. Απηέο νη έξεπλεο έρνπλ δείμεη
φηη νη ζπκκεηέρνληεο ζρεηίδνπλ ηε ρξήζε δηαιεθηηθήο πνηθηιίαο κε επαξρηαθά –
αγξνηηθά πιαίζηα (δεο Inoue 1999). ΢ην κπαιφ ησλ νκηιεηψλ νη πξφηππεο γισζζηθέο
κνξθέο ζπλδένληαη κε έλα πην επίζεκν χθνο, ελψ ηα δηαιεθηηθά ζηνηρεία ζεσξήζεθαλ
θαηαιιειφηεξα γηα αλεπίζεκεο επηθνηλσληαθέο θαηαζηάζεηο φπσο ζε ζπλνκηιίεο κε
θίινπο θαη νηθνγελεηαθά κέιε, δειαδή ζε δηαπξνζσπηθέο ζρέζεηο θαη δεηήκαηα
θαζεκεξηλφηεηαο (Kourdis 1997, 2002, ζην Παπαδαραξίνπ θ.ά.: 2-3). ΢χκθσλα κε
ηνπο Νηίλα – ΢ηάκνπ (2013:301), «ζηελ ειιεληθή ηειεφξαζε νη γεσγξαθηθέο
πνηθηιίεο παξακέλνπλ θνηλσληφιεθηνη ρακεινχ θχξνπο, νη νπνίεο ζπλδένληαη θπξίσο
κε άηνκα κεγαιχηεξεο ειηθίαο θαη ρακειήο κφξθσζεο πνπ θάλνπλ αγξνηηθέο ή
ρακεινχ θχξνπο δνπιείεο, ελψ απνηεινχλ θαη πεγή γέιηνπ.

Σε δπζθνιία αλαηξνπήο απηψλ ησλ ζηεξεφηππσλ θαλεξψλεη ε έξεπλα ησλ Clarke &
His (ζην King & Wicks: 265): «Μεηά απφ ην ρξφλην άθνπζκα φηη ε γιψζζα ηνπο
(αγγιηθά ηνπ Newfoundland), ε νκηιία ηνπο είλαη «ιαλζαζκέλε», είλαη δχζθνιν γηα

14
ηνπο θνηηεηέο ηνπ παλεπηζηεκίνπ λα πεηζζνχλ φηη ηέηνηνπ είδνπο γισζζηθέο πνηθηιίεο
είλαη πιήξε γισζζηθά ζπζηήκαηα, πνπ έρνπλ κηα ινγηθή θαη ζπλεθηηθή γξακκαηηθή
δνκή θαη φηη είλαη απιά «δηαθνξεηηθέο» απφ ηηο πξφηππεο θαη φρη ειιεηπείο –
θαηψηεξεο (Clarke 1998:17, ζην King & Wicks: 265).

Οη κειέηεο γηα ηηο γισζζηθέο ζηάζεηο ησλ παηδηψλ έρνπλ δείμεη φηη νη θξίζεηο αμηψλ
έλαληη ησλ γισζζηθψλ θσδίθσλ αλαπηχζζνληαη λσξίο ζηε δσή, σο έλα ηκήκα ηεο
δηαδηθαζίαο θνηλσληθνπνίεζήο ηνπο θαη ηεο εθκάζεζεο ηεο θνηλσληθά απνδεθηήο
(γισζζηθήο) ζπκπεξηθνξάο. Έηζη, απφ ηελ ειηθία ησλ πέληε εηψλ, έρεη βξεζεί φηη ηα
παηδηά επηδεηθλχνπλ εληζρπκέλε θνηλσληνγισζζηθή επίγλσζε ζηελ αλαγλψξηζε
γλσζηψλ ραξαθηήξσλ ησλ θηλνπκέλσλ ζρεδίσλ απφ ηε θσλή ηνπο (Spence, Rollins &
Jerger 2002), ζην λα δηαθξίλνπλ κεηαμχ κηαο μέλεο θαη κηαο νηθείαο πξνθνξάο ή
αθφκα κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ επαξρηαθψλ ηξφπσλ νκηιίαο (Flooccia, Butler), ζην λα
αλαγλσξίδνπλ ηελ «θαηαιιειφηεηα» ησλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ ζε δηαθνξεηηθά
θαηαζηαζηαθά πιαίζηα (Sophocleou 2010) θαη ζην λα αλαγλσξίδνπλ ηελ πςειφηεξε
θνηλσληθή ζέζε ησλ πξφηππσλ πνηθηιηψλ (Day 1980, Papapavlou 1998). Ωζηφζν, ζε
κηα άιιε πξφζθαηε κειέηε ζην ειιελνθππξηαθφ πιαίζην απφ ηνπο Papapavlou θαη
Satraki (2014), βξέζεθαλ φηη ηα παηδηά ηείλνπλ λα έρνπλ πεξηζζφηεξεο ζεηηθέο
ζηάζεηο απέλαληη ζηελ ειιελνθππξηαθή δηάιεθην απφ φ,ηη ζηελ πξφηππε
λενειιεληθή. ΢ε θάζε πεξίπησζε, νη γισζζηθέο ζηάζεηο ησλ παηδηψλ δελ έρνπλ
αλαπηπρζεί πιήξσο έσο ηελ εθεβεία. Υσξίο λα είλαη κηα γεληθή εμέιημε, δεδνκέλνπ
φηη πνιιέο παξάκεηξνη παίδνπλ θαίξην ξφιν, αξθεηέο κειέηεο έρνπλ δείμεη φηη νη
γισζζηθέο ζηάζεηο ησλ παηδηψλ ηείλνπλ λα γίλνπλ πην ζεηηθέο απέλαληη ζηηο πξφηππεο
πνηθηιίεο θαζψο κεγαιψλνπλ θαη σο εθ ηνχηνπ, επζπγξακκίδνληαη κε ηηο αμηνινγηθέο
θξίζεηο πνπ επηθξαηνχλ ζηελ θνηλσλία (π.ρ. Giles, Harrison, ζην Stamou et al 2015:
222)

1.3 Κνηλσληθή αληηκεηώπηζε ησλ γισζζηθώλ πνηθηιηώλ

Ζ εηεξφηεηα, αλακθηζβήηεηε πξαγκαηηθφηεηα πνπ ραξαθηεξίδεη φιεο ηηο

αλζξψπηλεο θνηλσλίεο θαη ηηο δηαηξέρεη θαη ζπγρξνληθά αιιά θαη ζηε δηαρξνληθή
ηνπο δηάζηαζε, αληαλαθιάηαη ζε θάζε πηπρή ηεο ζπιινγηθήο έθθξαζεο, κε ζαπκαζηφ
κάιηζηα ηξφπν ζηε γιψζζα, ε νπνία θέξλεη καδί ηεο έλα κεγάιν θνξηίν ηζηνξηθψλ
θαη άιισλ πιεξνθνξηψλ (Καζθακαλίδεο & Νηίλαο 2004: 7).

15
 Απηή ε γισζζηθή-θαη φρη κφλν- πνιπκνξθία θάησ απφ ηελ επίδξαζε ησλ
θηιειεχζεξσλ ηδεψλ ηεο Γαιιηθήο θαη Βηνκεραληθήο Δπαλάζηαζεο δέρζεθε
ζεκαληηθφ πιήγκα θαζψο πξνσζήζεθε ην αίηεκα ηεο νκνηνγέλεηαο κε ηε δεκηνπξγία
ελφο πνιηηηζκηθνχ πιαηζίνπ ην νπνίν ζα εμαζθάιηδε ζηα εζληθά θξάηε ηελ θνηλσληθή
θηλεηηθφηεηα θαη ηνλ κεγαιχηεξν δπλαηφ βαζκφ επηθνηλσλίαο. ΢ην πιαίζην απηφ
δεκηνπξγήζεθαλ νη standard, πξφηππεο πνηθηιίεο, δειαδή, νη ηππνπνηεκέλεο εζληθέο
γιψζζεο, πνπ αληηθαηέζηεζαλ ηα παιαηφηεξα πνιχγισζζα- πνιππνιηηηζκηθά
κσζατθά ηνπ επξσπατθνχ ρψξνπ. Σν νκνγελνπνηεηηθφ απηφ γισζζηθφ εγρείξεκα
ζπλδέεηαη ζηξαηεγηθά θαη κε ηηο αλάγθεο θαη πξνηεξαηφηεηεο ηνπ ηζηνξηθνχ
θαπηηαιηζκνχ θαη ηεο επηινγήο ηνπ γηα νκνηνγελέο εξγαηηθφ δπλακηθφ ζηελ ππεξεζία
ηεο κεγάιεο βηνκεραληθήο παξαγσγήο.

΢ην εζσηεξηθφ ηνπ έζλνπο-θξάηνπο πξνσζήζεθε ε εξγαιεηαθή δηάζηαζε ηεο

γιψζζαο: δεκηνπξγία κηαο εζληθήο, θνηλήο, standard γιψζζαο ζηε βάζε ηεο
«ηζρπξήο»- ηζηνξηθά θπξίσο- δηαιέθηνπ θαη παξάιιεια ζηηγκαηηζκφο ηεο
ελδνγισζζηθήο πνηθηινκνξθίαο κε πεξηζσξηνπνίεζε ησλ «αζζελψλ» δηαιέθησλ πνπ
δελ παξείραλ πιένλ εγγπήζεηο θνηλσληθνχ γνήηξνπ θαη αλφδνπ- θαηά κείδνλα ιφγν
ηεο ελδνεζληθήο αιινγισζζίαο. Με απηά ηα δεδνκέλα ε εθπαίδεπζε αξλείηαη λα
δερηεί ηε γισζζηθή ηθαλφηεηα ησλ δηαιεθηφθσλσλ καζεηψλ θαη λα ηε ζπζρεηίζεη κε
ηελ χπαξμε πξφζζεησλ πιενλεθηεκάησλ θαη πνηθηιηψλ ηεο γιψζζαο, κε απνηέιεζκα
νη δηάιεθηνη λα ζεσξεζνχλ αθαηάιιειεο γηα ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ επηζηεκνληθή
έξεπλα (Adger, ζην Καζθακαλίδεο & Νηίλαο 2004: 8).

Αλ φκσο ε πεξίπησζε ησλ γισζζψλ πξνζεγγηζηεί απφ ηε ζθνπηά ηεο ζεσξίαο ηεο
εμέιημεο φισλ ησλ δσληαλψλ νξγαληζκψλ –θαη ε γιψζζα είλαη ηέηνηνο- δελ κπνξεί
παξά λα δηαπηζηψζνπκε φηη πνιχ ζπρλά ε κνίξα ηνπο ζρεηίδεηαη κε ηε ρεηξαγψγεζε
ηεο πνιηηηθήο ζηε βάζε ηεο ηζρχνο ησλ δηάθνξσλ θνηλσληθψλ νκάδσλ. Άξα ε
ζπξξίθλσζε θαη ν ζάλαηνο ησλ δηαιέθησλ ή ησλ «αζζελψλ» γισζζψλ δελ είλαη έλα
θπζηθφ, ηπραίν γεγνλφο, αθνχ κηα γιψζζα δελ έρεη δηθή ηεο απηφλνκε δσή νχηε
ππάξρεη αλεμάξηεηα απφ εθείλνπο πνπ ηε ρξεζηκνπνηνχλ (Haberland 1999: 17, ζην
Καζθακαλίδεο & Νηίλαο 2004: 8).

΢ηηο λέεο ζπλζήθεο πνπ δηακνξθψλνληαη ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο πξνσζείηαη κηα
λέα ππεξεζληθή πξαγκαηηθφηεηα κε θχξηα ραξαθηεξηζηηθά ηεο ηελ παγθνζκηνπνίεζε
ηεο νηθνλνκίαο, ηελ ειεχζεξε αγνξά θαη ηελ εγεκνλία ηεο λενθηιειεχζεξεο

16
αληίιεςεο γηα ηε ζράζε αγνξάο θαη θνηλσλίαο. ΢ε απηφ ην θιίκα παξάγεηαη έλα λέν
«ήζνο επηθνηλσλίαο» θαη ε πνιπκνξθία αληηπξνζσπεχεη κηα πξφθιεζε (Υξηζηίδεο
1999, ζην Καζθακαλίδεο & Νηίλαο 2004: 8). Γηαηεξείηαη θαη ελζαξξχλεηαη ε
πνιπκνξθία θαη ππνζηεξίδνληαη δηαθνξεηηθνί ηξφπνη πξνζέγγηζεο ησλ πξνβιεκάησλ,
δηαθνξεηηθέο επαηζζεζίεο ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ κέιινληνο· φιν θαη πεξηζζφηεξν
θαιιηεξγείηαη ην ελδηαθέξνλ γηα ηε δηαηήξεζε θαη ηελ εμέιημε ηεο πνηθηινκνξθίαο-
ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο γισζζηθήο- θαη ηνλίδεηαη ην δηθαίσκα ζηε δηαθνξά.
Σειεπηαία κάιηζηα, παξάιιεια κε ηηο δξαζηεξηφηεηεο γηα ηελ πξνζηαζία ηνπ
πεξηβάιινληνο, αλαπηχζζεηαη ηδηαίηεξν ελδηαθέξνλ γηα ηηο «απεηινχκελεο»,
«ιηγφηεξν δηαδεδνκέλεο», «ιηγφηεξν νκηινχκελεο», «αζζελείο», «θπξηαξρνχκελεο»,
«κεηνλνηηθέο», «απηφρζνλεο» γιψζζεο, «γιψζζεο θιεξνλνκηάο», θ.ιπ.

Μηα ζπγθεθξηκέλε κάιηζηα εθδνρή πνιπγισζζίαο απνηειεί θη έλα βαζηθφ

ζπζηαηηθφ ηεο λέαο, επξχηαηεο νκνγελνπνίεζεο πνπ επηρεηξείηαη κέζα ζην πιαίζην
ηεο παγθνζκηνπνηεκέλεο νηθνλνκίαο ηεο ειεχζεξεο αγνξάο. Ζ πνιχγισζζε
δηακφξθσζε ηνπ κειινληηθνχ πνιίηε ππαγνξεχεηαη απφ νηθνλνκηθέο αλαγθαηφηεηεο
αλάινγεο κε εθείλεο πνπ νδήγεζαλ ζηε δεκηνπξγία ηνπ γισζζηθά θαη πνιηηηζκηθά
νκνγελνπνηεκέλνπ πνιίηε ησλ εζληθψλ θξαηψλ. Καη βέβαηα ζπλνδεχεηαη θαη απφ
αλάινγεο κπζνπνηήζεηο, φπσο απηή ηεο πνιπγισζζίαο σο θπξίαξρνπ, ή θαη
κνλαδηθνχ, φξνπ γηα ηε δεκηνπξγία ηεο λέαο επξσπατθήο ππεξεζληθήο ηαπηφηεηαο,
κχζνο πνπ αληηηίζεηαη ζε απηφλ ηεο κνλνγισζζίαο σο ππνηηζέκελεο κνλαδηθήο αμίαο
γηα ηνλ νξηζκφ θαη ηελ πξνζηαζία ηεο εζληθήο ηαπηφηεηαο (Υξηζηίδεο ζην
Καζθακαλίδεο & Νηίλαο 2004: 8).

Καη ελψ ε κνλνγισζζία θαη ε γισζζηθή νκνηνγέλεηα ζπλεπάγνληαη ηελ θπξηαξρία

κηαο ζπγθεθξηκέλεο, «πξφηππεο» πνηθηιίαο ζε βάξνο ησλ «κε θαλνληθψλ», ε
παγθνζκηνπνίεζε έρεη πξφζθαηα πξνθαιέζεη απμεκέλε θνηλσληθή θηλεηηθφηεηα γηαηί
ζέηνληαη ζε θίλδπλν θνηλσληθέο θαη γισζζηθέο θαηεγνξίεο πνπ επηβάιινληαη απφ ηηο
ηδενινγίεο ηεο κνλνγισζζίαο θαη ηεο νκνηνγελνπνίεζεο. Απηφ απνηππψλεηαη κε ηνλ
φξν ππεξπνηθηιφηεηα (superdiversity) (Bloommevert & Rampton 2011) ε νπνία
ξίρλεη λέν θσο ζε καθξνρξφληα θαηλφκελα, φπσο ε εηεξνγισζζία, ε γισζζηθή
πνιπκνξθία, ε αλάκεημε, ε κεηαηφπηζε θαη ε επαθή γισζζψλ. Καηά ζπλέπεηα ην
θνηλσληθνπνιηηηζκηθφ ππφβαζξν ελφο νκηιεηή ή κηαο θνηλσληθήο νκάδαο ζηελ νπνία
αλήθεη, δελ είλαη πάληα εχθνιν λα γίλνπλ αληηιεπηά φηαλ ηνλ αθνχκε λα κηιά, θαζψο
νη γισζζηθέο επηινγέο ηνπ δελ αληηζηνηρνχλ ζε ζηαζεξά ραξαθηεξηζηηθά πνπ

17
ζπλδένληαη κε ηελ (θνηλσληθή) θαηεγνξία, αιιά κπνξεί λα αθνξνχλ δηαθνξεηηθέο
θαηεγνξίαο (Bloommevert and Rampton 2011). Μηα ηέηνηα πξνζέγγηζε ζεκαηνδνηεί
κηα «ζηξνθή καθξηά απφ ηε δνκή, ην ζχζηεκα θαη ηελ θαλνληθφηεηα» πξνο ηε
«ξεπζηφηεηα θαη ηε δεκηνπξγηθφηεηα ζηηο γισζζηθέο πξαθηηθέο» (Busch, 2012:507,
ζην Archakis et al 2014: 47).

Ωο εθ ηνχηνπ, νη πξνζεγγίζεηο ζην πιαίζην ηεο ππεξπνηθηιφηεηα, νδεγνχλ πξνο κία

δπλακηθή πξννπηηθή, φπνπ ε γιψζζα θαη νη γισζζηθέο πνηθηιίεο ζεσξνχληαη
δηαζέζηκεο γηα ηνπο νκηιεηέο θαη κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ αλάινγα κε ηηο
θνηλσληθέο ηαπηφηεηέο ηνπο. Ζ ππεξπνηθηιφηεηα δελ αθνξά κφλν ηε ζπλχπαξμε ησλ
γισζζψλ, ησλ ηαπηνηήησλ, ησλ αμηψλ θαη ησλ πξαθηηθψλ, αιιά αζρνιείηαη κε ηε
δηακφξθσζε λέσλ γισζζψλ, ηαπηνηήησλ, αμηψλ θαη πξαθηηθψλ πνπ πξνθχπηνπλ απφ
απηή ηελ ζπλχπαξμε (Wai 2011 ζην Archakis et al 2014: 47).

΢χκθσλα κε πξφζθαηεο θνηλσληνγισζζνινγηθέο κειέηεο πνπ δηεμήρζεζαλ θπξίσο

ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην, ππάξρεη κηα «αχμεζε ηνπ ηνπηθνχ» πνπ αγθαιηάδεη θαη
εθηηκά ζεηηθά ηελ ηνπηθή θαζνκηινπκέλε (Mugglestone 2003:273, ζην Archakis et al
2014: 47 ). Σν απνηέιεζκα είλαη έλα λέν θαη εμειηζζφκελν γισζζν-ηδενινγηθφ θιίκα,
ζχκθσλα κε ην νπνίν ακθηζβεηείηαη ν εγεκνληθφο ξφινο ηεο πξφηππεο αγγιηθήο
πνηθηιίαο. Έηζη, γηα παξάδεηγκα, ηνπηθέο νκηιίεο απνθηνχλ φιν θαη κεγαιχηεξε
ζεκαζία ζηα βξεηαληθά κέζα ελεκέξσζεο ιφγσ ηεο επξείαο θαη ζπρλήο ρξήζεο ηνπο.

1.4 Οη ζηάζεηο ησλ νκηιεηώλ πξνο ηηο γεσγξαθηθέο δηαιέθηνπο ζηελ Διιάδα

Οη ζηάζεηο ησλ νκηιεηψλ απέλαληη ζηε γιψζζα/γιψζζεο ηνπο ή απέλαληη ζε

γιψζζεο άιισλ θνηλνηήησλ είλαη έλα θεθαιαηψδεο ζέκα ηεο θνηλσληνγισζζνινγίαο,
δηφηη αθνξά ηελ ππνθεηκεληθή δηάζηαζε ηεο γισζζηθήο ζπκπεξηθνξάο. Μέιε
θνηλνηήησλ πνπ κηινχλ κηα γιψζζα, ζπρλά ιφγσ ηνπ εγεκνληθνχ ξφινπ ηνπ ζρνιείνπ
θαη άιισλ θξαηηθψλ κεραληζκψλ, σζνχληαη ζην λα ληξέπνληαη γηα ηε γιψζζα ηνπο
θαη πηνζεηνχλ ηελ άπνςε ηεο ππνηηζέκελεο ππεξνρήο κηαο standard πνηθηιίαο πνπ
ζπλππάξρεη ζε ζρέζε θπξηαξρίαο κε ηελ ηνπηθή γιψζζα ή δηάιεθην.
Οη ζηάζεηο απέλαληη ζηε γιψζζα είλαη έλα ζχλζεην θαηλφκελν, γηαηί εκπιέθεη
πεξηζζφηεξεο απφ κία ζέζεηο, φπσο π.ρ. ηελ επίζεκε άπνςε ηνπ εγεκνληθνχ ζεζκηθνχ
πιαηζίνπ ηεο θνηλσλίαο, ε νπνία θαηά θαλφλα ηείλεη ζηελ πξνψζεζε κηαο
θαζαξνινγηθήο αληίιεςεο ππέξ ηεο standard πνηθηιίαο θαη ηηο φπνηεο ζηάζεηο ησλ
νκηιεηψλ ησλ θνηλσληθά θπξηαξρνχκελσλ γισζζψλ. ΢ε πεξηπηψζεηο γισζζηθήο

18
κεηαηφπηζεο παξαηεξείηαη π.ρ. ην θαηλφκελν ηεο δηαιεθηνπνίεζεο, ην νπνίν κπνξεί
λα επεξεάζεη ηηο γισζζηθέο ζηάζεηο. Απηφ ην θαη’ εμνρήλ πνιηηηθφ γεγνλφο
αλαθέξεηαη θπξίσο ζηηο πεξηπηψζεηο εθείλεο φπνπ πθίζηαηαη ή είλαη δπλαηφλ λα
δεκηνπξγεζεί αξθεηά κεγάιε δνκηθή νκνηφηεηα αλάκεζα ζηελ θπξίαξρε θαη ηε
κεηνλνηηθή γιψζζα, νπφηε επηρεηξείηαη λα πεηζηνχλ νη νκηιεηέο ηεο κεηνλνηηθήο
γιψζζαο φηη ε δηθή ηνπο είλαη κηα θζαξκέλε, αηειήο πνηθηιία. Δλψ δελ ππάξρεη
θαλείο επηζηεκνληθά ζεκειησκέλνο ιφγνο πνπ λα ζηεξίδεη ηελ άπνςε φηη κηα
γισζζηθή πνηθηιία είλαη ππέξηεξε ηεο άιιεο ζε δνκηθν –ιεμηινγηθφ επίπεδν, ζπρλά νη
νκηιεηέο δηαηππψλνπλ ηέηνηεο απφςεηο, νη νπνίεο αληαλαθινχλ ζπγθεθξηκέλεο
ηδενινγίεο θαη φρη ηελ αληηθεηκεληθή εηθφλα ηνπ δπλακηθνχ κηαο γιψζζαο ή
δηαιέθηνπ. Οη απφςεηο απηέο κε ηε ζεηξά ηνπο εκπιέθνληαη ζε δεηήκαηα εθπαίδεπζεο
θαη θνηλσληθψλ δηαθξίζεσλ κε ζιηβεξά απνηειέζκαηα θαη ζπλέπεηεο σο πξνο ηηο
ζπλζήθεο πνπ πεξηβάιινπλ ηαμηθέο θαη εζλνηηθέο αληζφηεηεο (Σζηηζηπήο: 1-2).

Οη έξεπλεο γηα ηηο γισζζηθέο ζηάζεηο ησλ παηδηψλ έρνπλ δείμεη φηη νη αμηαθέο
θξίζεηο έλαληη ησλ γισζζηθψλ θσδίθσλ αλαπηχζζνληαη λσξίο ζηε δσή, σο έλα ηκήκα
ηεο δηαδηθαζίαο θνηλσληθνπνίεζήο ηνπο θαη ηεο εθκάζεζεο ηεο θνηλσληθά απνδεθηήο
γισζζηθήο ζπκπεξηθνξάο (Stamou et al 2015: 221). Έρνπλ επίζεο αλαδείμεη ην ξφιν
ησλ Μ.Μ.Δ θαη ησλ θεηκέλσλ καδηθήο θνπιηνχξαο ζηε δηακφξθσζε ζηάζεσλ απφ ηα
παηδηά έλαληη ησλ γισζζηθψλ θσδίθσλ.

Ζ έξεπλα ηεο Stamou et al (2015) ζε παηδηά πξνζρνιηθήο θαη πξσηνζρνιηθήο

ειηθίαο εμέηαζε ηηο απφςεηο ησλ κηθξψλ Διιελφπνπισλ γηα ηελ θνηλσληνγισζζηθή
πνηθηιφηεηα ζηα δεκνθηιή θηλνχκελα ζρέδηα θαη ζηηο ηειενπηηθέο ζεηξέο. Απφ ηελ
αλάιπζε ησλ ζπλεληεχμεσλ ησλ παηδηψλ βξέζεθε φηη έρνπλ απμεκέλε
θνηλσληνγισζζηθή επίγλσζε θαζψο κπνξνχλ λα δηαθξίλνπλ νκηιεηέο κηαο
γεσγξαθηθήο πνηθηιίαο απφ νκηιεηέο ηεο πξφηππεο γιψζζαο (βι. θαη Day 1980,
Pavlou 1999, ζην Stamou et al 2015:236). Αθφκα, ηα παηδηά εμέθξαζαλ μεθάζαξα
αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα πξνο ην βνξεηνειιαδηθφ ηδίσκα πνπ ζηελ πξνθεηκέλε
πεξίπησζε ρξεζηκνπνηνχζε ν Μπάξκπαο ζηα θηλνχκελα ζρέδηα Car’s, θαη
πξνηίκεζαλ ηελ πξφηππε γιψζζα ηνπ McQueen (2015:236). ΢ηελ ίδηα έξεπλα, ηέινο,
πξνηείλεηαη ε εθαξκνγή ηεο θξηηηθήο εθπαίδεπζεο γηα ηα Μ.Μ.Δ, πξνθεηκέλνπ ηα
παηδηά λα αλαπηχμνπλ θξηηηθή επίγλσζε ηεο γιψζζαο, ε νπνία ζα ηνπο δψζεη ηε
δπλαηφηεηα λα πηνζεηήζνπλ κηα δηαπξαγκαηεπηηθή ζέζε αλάγλσζεο θαη λα

19
αληηζηαζνχλ ζηηο εγεκνληθέο κηληηαθέο αλαπαξαζηάζεηο ηεο θνηλσληνγισζζηθήο
πνηθηιφηεηαο (2015:238)

Ζ έξεπλα ηνπ Παπαδαραξίνπ θ.ά (ππφ δεκνζίεπζε) γηα ηηο αληηιήςεηο ησλ καζεηψλ
ησλ ηειεπηαίσλ ηάμεσλ ηνπ Γεκνηηθνχ ΢ρνιείνπ (Δ΄ & ΢Σ΄ ηάμεσλ), θαηέδεημε φηη ηα
παηδηά απηήο ηεο ειηθίαο έρνπλ ήδε επεξεαζηεί απφ ηα ηζρπξά ζηεξεφηππα θαη ηηο
ηδενινγίεο πνπ αλαπαξάγνληαη απφ ηα ειιεληθά Μ.Μ.Δ, ηα νπνία ζηνρεχνπλ ζηελ
πξναγσγή ηεο πξφηππεο γισζζηθήο πνηθηιίαο θαη ζην ζηηγκαηηζκφ ησλ δηαιεθηηθψλ
πνηθηιηψλ.

΢ηελ ίδηα ειηθηαθή νκάδα, δειαδή παηδηψλ ηεο Δ΄ & ΢Σ΄ ηάμεο, εζηηάδεη θαη ε
κειέηε ηεο Σζάκε θ.ά (ππφ δεκνζίεπζε), παξνπζηάδνληαο ελδεηθηηθέο πξνηάζεηο γηα
ηελ θξηηηθή δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ηειενπηηθψλ θεηκέλσλ, κεηαμχ ησλ νπνίσλ
πεξηιακβάλνληαη θαη δηαθεκίζεηο κε απεηθνλίζεηο γεσγξαθηθψλ δηαιέθησλ. ΢ηφρνο
ησλ εξεπλεηψλ είλαη λα αλαδείμνπλ ηε γισζζηθή αληζφηεηα κεηαμχ ησλ πνηθηιηψλ
θαη φηη κέζσ ηεο έκκεζεο ππνλφκεπζεο ηεο γισζζηθήο απφθιηζεο απφ ηε λφξκα ηεο
θνηλήο λενειιεληθήο, εληζρχεηαη ε γισζζηθή νκνηνγέλεηα. ΢χκθσλα κε ηα πξψηα
απνηειέζκαηα «νη καζεηέο/ηξηεο παξνπζίαζαλ βειηίσζε ηφζν ζηελ αλαγλψξηζε ησλ
γεσγξαθηθψλ πνηθηιηψλ θαη ησλ ρηνπκνξηζηηθψλ θξάζεσλ (jab line) φζν θαη ζηε
ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ ιφγσλ γηα ηνπο νπνίνπο νη γεσγξαθηθέο πνηθηιίεο
αμηνπνηνχληαη ρηνπκνξηζηηθά ζηα ηειενπηηθά θείκελα καδηθήο θνπιηνχξαο».

΢θνπεχνληαο ζηελ αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο επίγλσζεο ζε θαηλφκελα ηειενπηηθήο

αλαπαξάζηαζεο ηεο γισζζηθήο πνηθηιφηεηαο ζε παηδηά πξσηνζρνιηθήο ειηθίαο (Α΄&
Β΄ ηάμεο), ε Μαξσλίηε ζε ζπλεξγαζία κε ηνπο/ηηο ΢ηάκνπ, Γξίβα θαη Νηίλα
(Δξεπλεηηθή Οκάδα Παλεπηζηεκίνπ Γπηηθήο Μαθεδνλίαο) (ππφ δεκνζίεπζε),
ζρεδίαζε θαη εθάξκνζε έλα πξφγξακκα θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ. ΢χκθσλα κε ηνπο
εξεπλεηέο, «αλεμάξηεηα απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εθπαηδεπηηθνχ
πξνγξάκκαηνο, ήδε απφ ηελ ειηθία ησλ 6-7 ρξνλψλ, ηα παηδηά θαίλεηαη λα είλαη ζε
ζέζε λα δηαθξίλνπλ κε επθνιία ηνπο δηαθνξεηηθνχο γισζζηθνχο πφξνπο απφ ηνπο
νπνίνπο αληινχλ νη ηειενπηηθνί ραξαθηήξεο. Αθφκε θάλεθε πσο ηα παηδηά απηήο ηεο
ειηθίαο κάιινλ έρνπλ θάπνηα αίζζεζε ηεο δηάζηαζεο πνπ ππάξρεη κεηαμχ ησλ
ηειενπηηθψλ αλαπαξαζηάζεσλ ηεο γισζζηθήο πνηθηιφηεηαο θαη ηεο
θνηλσληνγισζζηθήο ηνπο εκπεηξίαο […] Με ηελ πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο,
δηαθάλεθε πσο ε θνηλσληνγισζζηθή ηνπο επίγλσζε εληζρχζεθε ζεκαληηθά θαη σο

20
πξνο ηηο δχν απηέο δηαζηάζεηο […] Σα πεξηζζφηεξα παηδηά είραλ ηελ ηάζε λα
εθθξάδνπλ αξλεηηθά ζπλαηζζήκαηα απέλαληη ζηηο κε πξφηππεο πνηθηιίεο θαη λα κελ
απνδέρνληαη ηνπο ραξαθηήξεο πνπ κηινχζαλ απηέο ηηο πνηθηιίεο […] Σα παηδηά δελ
απέθπγαλ λα αλαπαξαγάγνπλ ηε ζηεξενηππηθή ηειενπηηθή απεηθφληζε ηεο γισζζηθήο
πνηθηιφηεηαο, κε απνηέιεζκα λα κελ θαηνξζψζνπλ λα κεηαθέξνπλ κε θξηηηθφ ηξφπν
ηε λεναπνθηεζείζα γλψζε ζε έλα άιιν πιαίζην». Έλα απφ ηα ζπκπεξάζκαηα απηήο
ηεο εξγαζίαο ήηαλ φηη «ηα θνηλσληθά θαη γισζζηθά ζηεξεφηππα ηείλνπλ λα είλαη
ηδηαίηεξα αλζεθηηθά ήδε απφ κηθξή ειηθία, θαζψο πξφθεηηαη γηα παγησκέλεο
αληηιήςεηο πνπ είλαη δχζθνιν λα αλαηξαπνχλ εληειψο».

Σέινο, ζχκθσλα κε έξεπλα ηνπ Κνπξδή (2003:1) ε νπνία έρεη σο ζέκα ηεο ηηο
«Αμηνινγηθέο αληηδξάζεηο Θεζζαιψλ πιεξνθνξεηψλ ζην ηνπηθφ ηνπο ηδίσκα», νη
Θεζζαινί ήηαλ αξθεηέο θνξέο θαρχπνπηνη ζε ζπδεηήζεηο πνπ αθνξνχλ ζην γισζζηθφ
ηνπο ζχζηεκα, αθνχ γη’ απηνχο ε γιψζζα ζεσξείηαη δηαθξηηηθά ηακπνχ. ΢χκθσλα κε
ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο παξαπάλσ έξεπλαο, «πεξηζζφηεξν ζεηηθνί ζηε ρξήζε ηεο
Καζνκηινπκέλεο (θνηλή λενειιεληθή) είλαη νη απφθνηηνη παλεπηζηεκηαθήο
εθπαίδεπζεο, νη αζηνί θαη, ζηε ζπλέρεηα, νη πιεξνθνξεηέο κε πξσηνβάζκηα
εθπαίδεπζε. Ζ δηαπίζησζε επηβεβαηψλεη έλα ραξαθηεξηζηηθφ ηεο ζχγρξνλεο
γισζζηθήο πξαγκαηηθφηεηαο πνπ ζέιεη ηηο δηαιεθηηθέο πνηθηιίεο κηαο ρψξαο λα
πηνζεηνχληαη πεξηζζφηεξν απφ άηνκα ρακεινχ θνηλσληθνχ θαη κνξθσηηθνχ επηπέδνπ
θαη ηε αλψηεξε θνηλσληθά θαη κνξθσηηθά ηάμε λα βξίζθεηαη θνληχηεξα ζηελ
Καζνκηινπκέλε, ζην επίζεκν γισζζηθφ ζχζηεκα. Μεηαμχ άιισλ ζηελ ίδηα έξεπλα
αλαθέξεηαη φηη νη κηζνί ζρεδφλ πιεξνθνξεηέο πηζηεχνπλ φηη ηα ζσζηά ειιεληθά
νκηινχληαη ζηα δχν κεγαιχηεξα αζηηθά θέληξα, ζηελ Αζήλα θαη ζηε Θεζζαινλίθε.
[…] Όζνη πιεξνθνξεηέο αλαθέξνληαη ζε αξλεηηθή ζηάζε ηεο θνηλήο γλψκεο δε
ζεσξνχλ ην ζεζζαιηθφ ηδίσκα ζεηηθφ παξάγνληα θνηλσληθήο πξνφδνπ. Αληίζεηα,
πηζηεχνπλ φηη ε γισζζηθή δηαθνξεηηθφηεηα είλαη παξάγνληαο θνηλσληθνχ ξαηζηζκνχ
θαη απνηειεί εκπφδην ζηελ θνηλσληθή πξφνδν.

Ζ ππνρξεσηηθή εθπαίδεπζε, ε ππνρξεσηηθή ζηξαηησηηθή ζεηεία, ηα ζχγρξνλα κέζα

επηθνηλσλίαο θαη ε αζηηθνπνίεζε είλαη θάπνηνη απφ ηνπο πξνθαλείο παξάγνληεο γηα
ηελ εμάπισζε ηέηνησλ ζηάζεσλ.

21
1.5 Λόγνη εμαθάληζεο ησλ γεσγξαθηθώλ γισζζηθώλ πνηθηιηώλ

Με ηελ εμέιημε ηνπ πνιηηηζκνχ, φπσο εχζηνρα επηζήκαλε ζηηο αξρέο ηνπ 20νπ αηψλα
ν γισζζνιφγνο Meillet (1929) γιψζζεο κε κηθξφ αξηζκφ νκηιεηψλ θαη πεξηνξηζκέλε
επηξξνή είλαη κνηξαίν λα εμαθαληζηνχλ. Ο R. Browning (Browning 1991: 78-179)
απφ ηελ άιιε, βαζχο γλψζηεο θαη κειεηεηήο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο, θιείλεη ην
θεθάιαην γηα ηηο λενειιεληθέο δηαιέθηνπο κε ηε θξάζε: «Οη ειιεληθέο δηάιεθηνη,
φπσο θαη νη αγγιηθέο, είλαη θαηαδηθαζκέλεο λα εμαθαληζηνχλ κε ην ηέινο ηνπ 20νπ
αηψλα». Πξάγκαηη είλαη ζήκεξα παζίδειν φηη ηα λενειιεληθά γεσγξαθηθά ηδηψκαηα
ζηαδηαθά εμαθαλίδνληαη θαη νη ζεκαληηθφηεξνη ιφγνη γηα απηφ ζα κπνξνχζαλ λα
ζπλνςηζηνχλ σο εμήο:

 Ζ γξήγνξε αζηηθνπνίεζε κεηά ην 1950, πιεζπζκψλ πνπ γηα αηψλεο

έδεζαλ απνκνλσκέλνη θαη δηέζσζαλ ην ηδηαίηεξν γισζζηθφ ηνπο
ηδίσκα σο έλα αλαπφζπαζην ζηνηρείν ηεο δηθήο ηνπο κηθξήο θνηλσλίαο
 Ζ επέθηαζε ηεο ππνρξεσηηθήο εθπαίδεπζεο ζην δεπηεξνβάζκην
ζρνιείν, φπνπ ρξεζηκνπνηείηαη ε θνηλή γιψζζα θάζε θξάηνπο
 Σν ρακειφ θνηλσληθφ θχξνο ησλ γεσγξαθηθψλ ηδησκάησλ θαη ηέινο
 Ζ ξαγδαία ηερλνινγηθή αλάπηπμε ε νπνία δηεπθφιπλε ηελ
θηλεηηθφηεηα ηνπ πιεζπζκνχ θαη ηελ επηθνηλσλία ησλ αλζξψπσλ
κεηψλνληαο ή θαη εθκεδελίδνληαο ηηο θπζηθέο απνζηάζεηο θαη ε
ζπλαθφινπζε δηάδνζε ησλ ΜΜΔ (εθεκεξίδεο, ξαδηφθσλν,
ηειεφξαζε), φπνπ επίζεο ρξεζηκνπνηείηαη ε γισζζηθή λφξκα.

Απφ γισζζνινγηθή πάλησο άπνςε νη δηάιεθηνη (γεσγξαθηθέο ή θνηλσληθέο) δε

δηαθέξνπλ ζε ηίπνηα απφ νπνηαδήπνηε λφξκα-standard γιψζζα, ε νπνία δελ
πιενλεθηεί έλαληη απηψλ παξά κφλν σο πξνο ην θχξνο θαη ηελ θνηλσληθήο ηεο
ππεξνρή. Οη εηδηθνί επηζηήκνλεο κφλν ζεηηθά έρνπλ εθθξαζηεί γηα ηηο δηαιέθηνπο (πβ.
Σξηαληαθπιιίδεο 1938: 76, 79-80): «Σα αθαιιηέξγεηα κάιηζηα ηδηψκαηα παξακέλνπλ
θαζαξφηεξα θαη δσληαλά. Έπεηηα, ε θνηλή γξαπηή γιψζζα έρεη ηνλ θίλδπλν λα ράζεη
ηε θξεζθάδα ηεο θαη ηε δσληάληα ησλ εηθφλσλ ηεο θαη λα θνθαιίαζεη, φζν δελ
πινπηίδεηαη θαη δελ μαλαληψλεη απφ θαηξφ ζε θαηξφ κε θαηλνχξηα ιεμηινγηθά ζηνηρεία
απφ ηελ αζηείξεπηε πεγή ησλ ιατθψλ ηδησκάησλ». Ο ιεμηινγηθφο θαη εθθξαζηηθφο

22
πινχηνο ησλ δηαιέθησλ θαη ηδησκάησλ κηαο γιψζζαο είλαη ην θχξην ραξαθηεξηζηηθφ
ηνπο, ην νπνίν πξνζζέηεη ξεαιηζκφ, παξαζηαηηθφηεηα, δσληάληα ζην ιφγν, θαη ην
ζηνηρείν εθείλν πνπ ψζεζε πνιινχο λενέιιελεο ινγνηέρλεο (πβ. Καδαληδάθεο,
Παιακάο, ΢νισκφο, Καβάθεο, θ.ά) λα ρξεζηκνπνηήζνπλ δηαιεθηηθά θαη ηδησκαηηθά
ζηνηρεία ζην ιφγν ηνπο θαη λα ηα εληάμνπλ δεκηνπξγηθά κέζα ζηα έξγα ηνπο.

Οη δηάιεθηνη είλαη θνξείο θαη εθθξαζηέο ηεο εηεξφηεηαο ησλ πνιηηηζκηθψλ νκάδσλ
πνπ ηηο ρξεζηκνπνηνχλ. Ζ ζπξξίθλσζε θαη ηειηθά ε εμαθάληζε ησλ δηαιέθησλ έρεη σο
απνηέιεζκα ηελ απψιεηα φρη κφλν ησλ εθθξαζηηθψλ κέζσλ, αιιά θαη απηήο
θαζαπηήο ηεο δηαθνξεηηθφηεηαο κε φ,ηη απηφ ζπλεπάγεηαη γηα ηνλ πινχην ελφο
πνιηηηζκνχ ζε φινπο ηνπο ηνκείο. ΢ηα δηαιεθηηθά θείκελα, φπνπ απηά ππήξμαλ σο
γξαπηή έθθξαζε ησλ πξνθνξηθψλ ζπλήζσο ηδησκάησλ ή δηαιέθησλ, απνηππψλνληαη
ηφζν νη παξαδφζεηο φζν θαη νη ζχγρξνλεο αληηιήςεηο, ζηάζεηο θαη γλψκεο ησλ
δηαιεθηφθσλσλ, κε απνηέιεζκα ηα θείκελα απηά λα είλαη νη αληηπξνζσπεπηηθφηεξνη
εθπξφζσπνη ησλ δηαιεθηηθψλ κέζσλ ησλ νπνίσλ κπνξνχκε λα γλσξίζνπκε ηνλ
πνιηηηζκφ, ηα ήζε θαη ηα έζηκα, ηνλ ηξφπν ζθέςεο θαη ηνλ ηξφπν δσήο ελφο θφζκνπ
πνπ δεη ηνλ «ζάλαην» ηνπ θπξηφηεξνπ κέζνπ έθθξαζήο ηνπ (Καζθακαλίδεο & Νηίλαο
2004: 13)

1.6 Γισζζηθή ηδενινγία θαη ΜΜΔ

΢χκθσλα κε ηνλ Silverstein (1979:193), νη γισζζηθέο ηδενινγίεο νξίδνληαη σο «ην

ζχλνιν ησλ ζηάζεσλ θαη ησλ απφςεσλ πνπ έρεη κηα θνηλφηεηα γηα ηε γιψζζα. Οη
απφςεηο απηέο αληαλαθινχλ ηελ ππνθεηκεληθή πξφζιεςε ηεο δνκήο θαη ηεο ρξήζεο
ηεο γιψζζαο απηήο».

Οη γισζζηθέο ηδενινγίεο είλαη άξξεθηα ζπλδεδεκέλεο κε ηε δηάθξηζε θαη

νξηνζέηεζε ησλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ θαη, θπξίσο, κε ηελ άληζε θαηάζηαζε κεηαμχ
ηνπο. Απηφ έρεη θαηαζηεί θαζαξφ ζηα θξάηε ηνπ δπηηθνχ θφζκνπ, φπνπ ε αλάγθε γηα
κηα θνηλή γιψζζα νδήγεζε ζε γισζζηθή νκνηνγέλεηα θαη έρεη απνθιείζεη γισζζηθέο
πνηθηιίεο νη νπνίεο ζπρλά ζεσξνχληαη ζηηγκαηηζκέλεο.

Σα ζχγρξνλα κέζα ελεκέξσζεο δηαδξακαηίδνπλ έλαλ θαηαιπηηθφ ξφιν ζε απηή ηε

δηαδηθαζία. Δίλαη πιένλ απηαπφδεηθην φηη ε γιψζζα ησλ ΜΜΔ ζπκβάιεη έκκεζα θαη
άκεζα ζηελ πξαγκάησζε ησλ θπξίαξρσλ ηδενινγηθψλ πεπνηζήζεσλ θαη αμηψλ θαη

23
ζηε δηακφξθσζε θαη ηελ θαηαζθεπή ησλ ηαπηνηήησλ ησλ νκηιεηψλ. ΢πγθεθξηκέλα,
ηα κέζα καδηθήο θνπιηνχξαο πιαηζηψλνπλ ηε ζπιινγηθή κλήκε θαη ηηο θνηλέο
εκπεηξίεο, πεξηιακβάλνληαο ηειεζεαηέο απφ δηαθνξεηηθά πεξηβάιινληα (Van den
Bulck, 2001:55). Σέηνηα θείκελα έρνπλ ηε δπλαηφηεηα λα ζπγρσλεχνπλ «ην
πεξηζσξηαθφ κε ην θπξίαξρν, ην θνηλνηηθφ κε ην θνζκνπνιίηηθν θαη ην ηνπηθφ κε ην
παγθφζκην» θαη λα δηακνξθψλνπλ ηηο απφςεηο, ηηο ζέζεηο ηνπ θνηλνχ ζε ζρέζε κε
απηέο ηηο έλλνηεο (Johnson & Ensslin, 2007:507). Ωο εθ ηνχηνπ, ηα ΜΜΔ κπνξνχλ λα
πξνσζήζνπλ ηελ κνλνγισζζία θαη ηελ νκνηνγελνπνίεζε θαζψο θαη λα
πξνζδηνξίζνπλ ην απνδεθηφ θαη ην κε απνδεθηφ. Ηδίσο ε ηειεφξαζε ζπκβάιεη ζηε
δηακφξθσζε ηδενινγηθψλ αληηδξάζεσλ ησλ ηειεζεαηψλ πξνο νξηζκέλεο γισζζηθέο
πνηθηιίεο θαη εζηηάzεη ζε ραξαθηήξεο πνπ ηηο εθπξνζσπνχλ, αλαπαξάγνληαο έηζη θαη
εληζρχνληαο ηηο θπξίαξρεο γισζζηθέο ηδενινγίεο (Stuart – Smith, 2006:141-148, ζην
Archakis 2014: 47).

Σα ΜΜΔ είλαη κηα θεληξνκφινο δχλακε ε νπνία ζπληεξεί ηελ εγεκνληθή ‘ηδενινγία
ηεο πξφηππεο γιψζζαο’, ππνζηεξίδνληαο ηελ αλσηεξφηεηά ηεο πξφηππεο πνηθηιίαο
θαη ζεσξψληαο ηε γισζζηθή πνηθηιία απεηιή. Ωζηφζν, ζε αληίζεζε κε ην ζρνιείν, ην
νπνίν πξνσζεί ηε κνλνγισζζία κέζα απφ ηνλ ζπζηεκαηηθφ απνθιεηζκφ
νπνηαζδήπνηε γισζζηθήο πνηθηιίαο, ηα ΜΜΔ θξνληίδνπλ λα πηνζεηήζνπλ επθπείο
ηερληθέο γηα λα αλαπαξάγνπλ ηελ θπξίαξρε γισζζηθή ηδενινγία, απνζεψλνληαο έλαλ
γισζζηθφ θψδηθα κε θχξνο θαη ππνλνκεχνληαο κηα θνηλσληθά ζηηγκαηηζκέλε. Μηα
βηβιηνγξαθηθή επηζθφπεζε δηεζλψλ κειεηψλ ζρεηηθά κε ηελ απεηθφληζε ηεο
θνηλσληνγισζζηθήο πνηθηιφηεηαο απφ ηα ΜΜΔ έδεημε φηη ε δηαηψληζε ηεο θπξίαξρεο
γισζζηθήο ηδενινγίαο επηηπγράλεηαη ζπλήζσο δηακέζνπ ηεο ζχλδεζεο ελφο ρακεινχ
θχξνπο γισζζηθνχ θψδηθα κε ρακειφ εθπαηδεπηηθφ επίπεδν, θαηψηεξε θνηλσληθή
ηάμε ή θαθψλ ραξαθηήξσλ, ελψ γισζζηθνί θψδηθεο κε θχξνο πξννξίδνληαη ηππηθά
γηα ηνπο πξσηαγσληζηέο θαη γηα ηνπο μερσξηζηνχο – ειίη ραξαθηήξεο (Stamou et al
2015:218). Καηά ζπλέπεηα, ηα θείκελα καδηθήο θνπιηνχξαο παίδνπλ ζεκαληηθφ
ηδενινγηθφ ξφιν, ζπληεξψληαο θπξίαξρεο θνηλσληθέο έλλνηεο θαη εληζρχνληαο
γισζζηθέο δηαθξίζεηο, κέζσ ηεο θαηαζθεπήο κηαο ζπγθεθξηκέλεο εθδνρήο ηεο
γιψζζαο θαη ηνπ θφζκνπ (Androutsopoulos 2010, Stamou 2014, ζην Stamou et al
2015:218). Με δεδνκέλν ην γεγνλφο φηη ε ζχγρξνλε θνηλσληθή δσή είλαη «θεηκεληθά
δηακεζνιαβεκέλε», είλαη πνιχ πηζαλφ φηη πνιιά παηδηά δηακνξθψλνπλ ηηο ηδέεο ηνπο
ζρεηηθά κε ηελ θνηλσληνγισζζηθή πνηθηιφηεηα (π.ρ γεσγξαθηθνί δηάιεθηνη),

24
ζηεξηδφκελα απνθιεηζηηθά ή θαηά θχξην ιφγν ζε φ,ηη ιακβάλνπλ απφ απηά ηα θείκελα
(Stamou et al 2015:218) . Σελ ίδηα ζηηγκή, ηα θείκελα καδηθήο θνπιηνχξαο ζα
κπνξνχζαλ λα ζεσξεζνχλ θαηάιιεια γηα κηα θξηηηθή πξνζέγγηζε ησλ γισζζηθψλ
πνηθηιηψλ, δεδνκέλνπ φηη δελ αληαλαθινχλ απιψο ηελ θνηλσληνγισζζηθή
πξαγκαηηθφηεηα, αιιά ηελ (αλα-)θαηαζθεπάδνπλ απφ κηα ζπγθεθξηκέλε νπηηθή,
αλαπαξάγνληαο θαη εληζρχνληαο νξηζκέλεο γισζζηθέο ηδενινγίεο.( δεο …Stamou
2012:22, ζην Fterniati et al: 36).

Απηή ε πάγηα ηαθηηθή ηεο νκνηνγελνπνίεζεο ζηελ Διιάδα κπνξεί λα δηθαηνινγεζεί

απφ ηελ παξαηήξεζε ηνπ Greenberg (2010:382 ζην Archakis et al 2014:54), ζχκθσλα
κε ηελ νπνία «ε Διιάδα είλαη ίζσο ην πην πεξηραξαθσκέλν θξάηνο-έζλνο ησλ
Βαιθαλίσλ». ΢πλεπηθνπξεί ινηπφλ θαη ε ηειεφξαζε ζηελ πξνψζεζε ηεο εζληθήο
γιψζζαο θαη θαηά ζπλέπεηα ζηε δηαηήξεζε ησλ ζηεξενηχπσλ.

1.6.1 Γηαιεθηηθά ζπζηήκαηα ζηνλ θηλεκαηνγξάθν θαη ηελ ηειεόξαζε

Ζ γιψζζα ησλ ΜΜΔ απαζρφιεζε θαη απαζρνιεί ηνπο κειεηεηέο ζε δηαθνξεηηθέο

επνρέο, θαζψο ‘ε γιψζζα ησλ ΜΜΔ είλαη έλνρε, αθνχ ζε ζπγθεθξηκέλεο ρξήζεηο ηεο
εκπεξηέρεη ηδενινγία, δειαδή ξεηή ή (ζπλήζσο) ππφξξεηε αλαπαξάζηαζε
αληηθξνπφκελσλ θνζκνεηδψισλ’ (Πνιίηεο 2001: 119, ζην Κνπξδήο 2012: 872). Σν
θαηλφκελν ηεο ρξήζεο δηαιεθηηθψλ πνηθηιηψλ ηεο ειιεληθήο ζηα ΜΜΔ δελ είλαη
θαηλνχξγην θαη κπνξνχκε λα ηζρπξηζηνχκε φηη εκθνξείηαη κε ηδενινγία. Ο
Κνληνζφπνπινο (1985: 70, ζην Κνπξδήο 2012:872) αλαθέξεη φηη «νη δηάιεθηνη θαη ηα
ηδηψκαηα θαη γεληθά ν ηξφπνο νκηιίαο ησλ επαξρησηψλ έδσζαλ γξαθή ζηελ πέλλα ησλ
δεκνζηνγξάθσλ, ησλ ιανγξάθσλ θαη άιισλ ινγίσλ ηεο επαξρίαο, γηα λα
δεκνζηεχζνπλ δηαιεθηηθά θείκελα κε ραξαθηήξα ρηνπκνξηζηηθφ θαη ζαηπξηθφ
ζπλήζσο ζηνλ ηνπηθφ ηχπν». Ζ πεξίπησζε, φκσο, ηνπ θηλεκαηνγξάθνπ θαη ηεο
ηειεφξαζεο είλαη πνιχ δηαθνξεηηθή, θαζψο, εηδηθά ε ηειεφξαζε, απνηειεί κέξνο ηεο
αλζξψπηλεο θαζεκεξηλφηεηαο, θαη, φρη, ζπλεηδεηή θαη επηιεθηηθή επηινγή φπσο ν
ηχπνο. Δπίζεο, ηφζν ν θηλεκαηνγξάθνο ζηελ αξρή, φζν θαη ε ηειεφξαζε αξγφηεξα,
έρνπλ έλα ζεκαληηθφ πιενλέθηεκα: ηελ εηθφλα.

Απφ ηε δεθαεηία ηνπ ’60 κέρξη θαη ηε δεθαεηία ηνπ ’80, αξθεηνί εζνπνηνί
ρξεζηκνπνίεζαλ ζηνλ θηλεκαηνγξάθν, θαη κεηέπεηηα ζηελ ηειεφξαζε, δηαιεθηηθά
ζπζηήκαηα ηεο ειιεληθήο (Κψζηαο Υαηδερξήζηνο, ΢πχξνο Καινγήξνπ, Άλλα

25
Βαγελά, Κψζηαο Βνπηζάο, Λάθεο Λαδφπνπινο, θ.ά). Καηά ηελ πεξίνδν απηή,
δηαιεθηηθά γισζζηθά ζπζηήκαηα – θπξίσο ε επαξρηαθή ειιεληθή- ρξεζηκνπνηήζεθαλ
κε ρηνπκνξηζηηθφ ηξφπν γηα λα εθθξάζνπλ γισζζν-εηθνληθά κηα πεξηζσξηνπνηεκέλε
θνηλσληθά ηάμε, απηή ησλ «βιάρσλ/ρσξηαηψλ», δειαδή, ησλ ακφξθσησλ θαη
θαθφγνπζησλ επαξρησηψλ, ησλ κε αζηψλ, ελψ ε επαξρηαθή ειιεληθή ηαπηίζηεθε κε
ηα βφξεηα ηδηψκαηα.

΢ηε δεθαεηία ηνπ ’90, φκσο, παξαηεξήζεθε κηα αιιαγή θαζψο έθαλαλ ηελ εκθάληζή
ηνπο ηειενπηηθέο ζεηξέο, φπσο, π.ρ., ε ηειενπηηθή ζεηξά «Δκείο θαη Δκείο» (ζε
ζθελνζεζία Π. Ακαξαληίδε θαη ΢. Μεηαιιελνχ), φπνπ ε εζνπνηφο Ναηάζα
Γεξαζηκίδνπ ππνδχεηαη ηελ νκνγελή πνληηαθήο θαηαγσγήο απφ ην Κηιθίο. ΢ηελ
πεξίπησζε απηή, θαη γηα πξψηε θνξά, φηαλ ε εζνπνηφο νκηιεί ηελ πνληηαθή δηάιεθην,
ππάξρεη ππνηηηιηζκφο ζηελ θνηλή λενειιεληθή. Ο ππνηηηιηζκφο δηθαηνινγείηαη απφ ηα
εθηεηακέλα ηκήκαηα ιφγνπ ζηελ πνληηαθή δηάιεθην, θαζψο γηα αξθεηά ιεπηά ν
ηειεζεαηήο πνπ δε γλσξίδεη ηελ πνληηαθή δηάιεθην δελ κπνξεί λα θαηαιάβεη ηη
γίλεηαη (Κνπξδήο 2012: 872).

Ζ ρξήζε δηαιεθηηθψλ ζπζηεκάησλ ηνπ ειιαδηθνχ ρψξνπ ζπλερίζηεθε θαη ζηελ

επφκελε δεθαεηία ηφζν ζε ηειενπηηθέο ζεηξέο ( Δπηά ζαλάζηκεο πεζεξέο, Σχρε βνπλφ,
θ.ά), φζν θαη ζε δηαθεκίζεηο.

΢ε φιεο απηέο ηηο πεξηπηψζεηο ε ρξήζε ηνπ δηαιεθηηθνχ ζπζηήκαηνο ζπλνδεχεηαη

θαη απφ ηε ρξήζε θαη άιισλ ελδεηθηψλ ηαπηφηεηαο, γισζζηθψλ θαη κε γισζζηθψλ.
΢ηνπο γισζζηθνχο δείθηεο αλήθνπλ ηα νλφκαηα ησλ πξσηαγσληζηψλ θαη ηα
ηνπσλχκηα, ζηνπο κε γισζζηθνχο, ε έλδπζε, ην καθηγηάδ, ε θφκκσζε, ηα εμαξηήκαηα
θαη ε θηλεζηνινγία ησλ δηαιεθηφθσλσλ ραξαθηήξσλ. ΢ην ζέκα ηεο ηαπηφηεηαο
εζηηάδνπλ θαη νη ΢ηάκνπ & Νηίλαο (2011) πνπ κειέηεζαλ έμη ηειενπηηθέο ζεηξέο ζηηο
νπνίεο γηλφηαλ ρξήζε θάπνηαο γεσγξαθηθήο πνηθηιίαο θαηά ηελ πεξίνδν 2006-2007.
Οη δχν εξεπλεηέο (2011:303) θαηάιεμαλ ζην ζπκπέξαζκα φηη «ε ηειενπηηθή
αλαπαξάζηαζε ησλ γεσγξαθηθψλ πνηθηιηψλ ηεο ειιεληθήο γιψζζαο κέζα απφ ηνλ
επηιεθηηθφ ρεηξηζκφ ηνπ γισζζηθνχ ηεο πινχηνπ απνθαιχπηεη ηνλ ηδενινγηθφ ξφιν
ησλ ΜΜΔ ζηε ζπγθξφηεζε κηαο θνηλήο εζληθήο ηαπηφηεηαο».

26
 1.7 Η πεξίπησζε ησλ ηειενπηηθώλ δηαθεκίζεσλ ζηηο νπνίεο γίλεηαη
ρξήζε γεσγξαθηθώλ γισζζηθώλ πνηθηιηώλ
1.7.1 . Η γιώζζα ηεο δηαθήκηζεο

Οη δηαθεκίζεηο (Borden 1967, ζην Van Gijsel et al: 207), θνκκάηη ηνπ marketing,
αλακεηγλχνπλ έλαλ αξηζκφ εκπνξηθψλ ηερληθψλ απνζθνπψληαο ζε κηα βέιηηζηε
επηθνηλσλία κεηαμχ ησλ πσιεηψλ θαη ηνπ θαηαλαισηηθνχ ζηφρνπ. ΢ηελ ηδαληθή
πεξίπησζε, απηή ε «επηθνηλσλία» νδεγεί ζηε δεκηνπξγία αλαγθψλ ζηνπο
θαηαλαισηέο θαη θαηά ζπλέπεηα ζηελ θαηαλαισηηθή δήηεζε, επηηξέπνληαο ηελ
παξαγσγή θαη δηαλνκή πξντφλησλ ή / θαη ησλ ππεξεζηψλ (βι. π.ρ. Capon and Hulbert,
2001: 364-367 , ζην Van Gijsel et al: 208 ). Ζ δηαθήκηζε, σο κηα απξφζσπε
ζηξαηεγηθή επηθνηλσλίαο, δηαθέξεη απφ κηα πξσηφηππε επηθνηλσληαθή θαηάζηαζε
(Batra et al 1996; Capon….). Πξψηα απ’ φια ε δηαδηθαζία θσδηθνπνίεζεο είλαη
πεξίπινθε, δεδνκέλνπ φηη ν πνκπφο δελ είλαη έλα κεκνλσκέλν άηνκν: ηππηθά, ε
δηαρείξηζε ζπλεξγάδεηαη κε επαγγεικαηίεο πξνσζεηέο (πξντφλησλ ή ππεξεζηψλ), ελψ
ε πξαγκαηηθή θσδηθνπνίεζε ηεο εκπνξηθήο δηαθήκηζεο εθηειείηαη απφ έλαλ ή
πεξηζζφηεξνπο εζνπνηνχο, νη νπνίνη ιεηηνπξγνχλ σο εθπξφζσπνη. Δπηπιένλ, ε
δηαδηθαζία απνθσδηθνπνίεζεο είλαη ιηγφηεξν επζεία απφ φ,ηη ζηελ πξνζσπηθή
επηθνηλσλία, αθνχ ν δέθηεο είλαη κέξνο ελφο θαηαλαισηηθνχ θνηλνχ, ην νπνίν είλαη
καθξηλφ, ηφζν ζην ρψξν θαη ζην ρξφλν θαη θαηά ζπλέπεηα αδπλαηεί λα παξάζρεη
(άκεζα) αλαηξνθνδφηεζε. Έηζη, γηα λα δεκηνπξγεζεί απνηειεζκαηηθή δηαθήκηζε, ε
έξεπλα ηνπ marketing έρεη σο ζηφρν λα αλαιχζεη ηνλ ηξφπν πνπ ν θαηαλαισηήο ηελ
επεμεξγάδεηαη. Μηα ηερληθή ε νπνία εληζρχεη ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο εκπνξηθήο
δηαθήκηζεο είλαη ε εμνκνίσζε, ε ηαχηηζε κε ην δηαθεκηζηηθφ κήλπκα, δεδνκέλνπ φηη
απηφ δεκηνπξγεί ζεηηθή ζηάζε απέλαληη ζην πξντφλ πνπ δηαθεκίδεηαη. Οη Fauconnier
& Van der Meiden (1993:21, ζην Van Gijsel et al: 207) επηζεκαίλνπλ φηη ζε απηή ηε
δηαδηθαζία παίδνπλ ζεκαληηθφ ξφιν πνιηηηζκηθνί θαη θνηλσληθνί παξάγνληεο, φπσο
είλαη ε ρξήζε ηεο γιψζζαο. Απηφ ζπλεπάγεηαη φηη ην γισζζηθφ πεξηερφκελν κηαο
δηαθήκηζεο, ηνπιάρηζηνλ ζε θάπνην βαζκφ, αληηθαηνπηξίδεη ηηο γισζζηθέο ηάζεηο θαη
ζπκπεξηθνξέο ζε κηα θνηλσλία.

27
1.7.2 Οη γεσγξαθηθέο πνηθηιίεο ζηελ ηειενπηηθή δηαθήκηζε: πξόζρεκα ή
αλαγθαηόηεηα;

Ζ γιψζζα ηεο ειιεληθήο ηειενπηηθήο δηαθήκηζεο δηήλπζε κηα πνξεία παξφκνηα κε

εθείλε ηνπ Μέζνπ πξνβνιήο ηεο, ηεο ηειεφξαζεο, ελεκεξσηηθήο θαη ςπραγσγηθήο.
Παξέιαβε απφ ηελ έληππε θαη ξαδηνθσληθή δηαθήκηζε ηελ θιεξνλνκηά ηεο
θνηλσληθήο δηγισζζίαο ηε δεθαεηία ηνπ ΄70, ηελ επφκελε δεθαεηία πηνζέηεζε κηα
πξνθνξηθή θνηλή ησλ αζηηθψλ θέληξσλ κε ειάρηζηνπο ιφγηνπο ηχπνπο θαη κφλν ηε
δεθαεηία ηνπ ΄90 άξρηζε λα εθκεηαιιεχεηαη ζηνηρεία – θσλνινγηθά θαη ιεμηινγηθά
θπξίσο – γεσγξαθηθψλ δηαιέθησλ θαη θνηλσληνιέθησλ (Πνιίηεο & Κνπξδήο
2013:1377).

Γηα ηελ εξκελεία ηνπ θαηλνκέλνπ απηνχ, ζχκθσλα κε ηνπο Πνιίηε θαη Κνπξδή
(2013: 1377-1378), ππάξρνπλ δχν πξνηάζεηο: ε πξψηε απφ ηε ζθνπηά κηαο θξηηηθήο
θνηλσληνγισζζνινγηθήο ζεσξίαο (Fairclough 1992) θαη ε δεχηεξε απφ ηε ζθνπηά
κηαο «θαηλνκελνινγίαο ηνπ ξαδηνθψλνπ θαη ηεο ηειεφξαζεο» (Scannell 1996). Ο
Fairclough ζπλέδεζε ην επηδησθφκελν θιίκα νηθεηφηεηαο θαη εγγχηεηαο κεηαμχ ησλ
Μέζσλ θαη ησλ αθξναηεξίσλ ηνπο κε ηνλ «εθδεκνθξαηηζκφ ηνπ ιφγνπ» ζηε δεκφζηα
ζθαίξα, δειαδή ηελ πεξηζηνιή γισζζηθψλ κνξθψλ (φπσο ε πξφηππε πνηθηιία
πξνθνξηθνχ ιφγνπ θαη ε «νπδέηεξε» πξνθνξά) πνπ ηνλίδνπλ ηελ αληζφηεηα ηζρχνο
κεηαμχ θνηλσληθψλ ππνθεηκέλσλ. Σελ πινπνίεζε απηήο ηεο ζηξαηεγηθήο
αλαιακβάλεη ε «ζπλζεηηθή πξνζσπνπνίεζε», ε πξνζνκνίσζε ζηα Μέζα ηεο
πξφζσπν κε πξφζσπν, ηδησηηθήο επηθνηλσλίαο, θαη ε «ζπλνκηιηνπνίεζε», φξνο πνπ
δειψλεη ην κεηαζρεκαηηζκφ ηνπ δεκφζηνπ ιφγνπ ζε ζθεληθφ ζπλνκηιίαο.
Υαξαθηεξηζηηθή έθθξαζε εθδεκνθξαηηζκνχ ηνπ ιφγνπ ησλ Μέζσλ είλαη ε
εληεηλφκελε παξνπζία δηαιεθηηθψλ πξνθνξψλ θαη κε πξφηππσλ πνηθηιηψλ, ε ρξήζε
ησλ νπνίσλ φκσο είλαη πεξηνξηζκέλε, πεξηθεξεηαθή ή «δηαζθεδαζηηθή», γεγνλφο πνπ
νδεγεί ηνλ Fairclough λα αλαξσηεζεί αλ ε ζηξνθή απηή «αληηπξνζσπεχεη κηα
πξαγκαηηθή ζπληξηβή ηεο εγεκνλίαο ζηε γισζζηθή ζθαίξα ή απιψο ε εγεκνλία
πξνζιακβάλεη λέεο κνξθέο» (1992:202).

Απφ ηελ άιιε πιεπξά, ν Scannell εληάζζεη ηε ζπλνκηιηαθή καληέξα θαη ην

«πξνζσπνπνηεκέλν ηδίσκα» ησλ Μέζσλ ζην εζσηεξηθφ ηνπ πεδίνπ ηεο καδηθήο
επηθνηλσλίαο θαη απνδίδεη ηηο ζηξαηεγηθέο απηέο ζηηο ηδηαίηεξεο ζπλζήθεο θαη ηελ

28
ηζηνξία ηνπ. Τπνζηεξίδεη φηη πξέπεη λα ηηο αληηκεησπίζνπκε σο ζεηηθή ζπκβνιή ζην
επηθνηλσληαθφ ήζνο ηεο καδηθήο επηθνηλσλίαο. Οη δηαρεηξηζηέο ηεο ( δεκνζηνγξάθνη,
δηαθεκηζηέο, θ.ιπ.), κελ έρνληαο δεδνκέλε ηελ πξνζήισζε ηνπ αθξναηεξίνπ ηνπο,
είλαη ππνρξεσκέλνη λα αληηκεησπίζνπλ ηα κέιε ηνπ σο αιεζηλά ππνθείκελα,
πξνθξίλνληαο γισζζηθέο κνξθέο (π.ρ. απνζηξνθέο ζε θηιηθφ ηφλν, θφξκνπιεο
θαζεκεξηλήο (ζπλ)νκηιίαο, γισζζηθφ ρηνχκνξ θ.ά.) πνπ δείρλνπλ φηη ν κηληηαθφο
ιφγνο είλαη πξνζαλαηνιηζκέλνο ζε απηά θαη θαηά θάπνηνλ ηξφπν ηα εκπεξηέρεη. Δίλαη
πξφζρεκα, ινηπφλ, ή αλαγθαηφηεηα ε ρξήζε γεσγξαθηθψλ δηαιέθησλ ζηε δηαθήκηζε;

Οη γεσγξαθηθέο δηάιεθηνη ρξεζηκνπνηνχληαη γηα δηαθνξεηηθφ ιφγν θαη κε

δηαθνξεηηθφ ηξφπν ζηελ ελεκέξσζε θαη ηε δηαθήκηζε. ΢ηα δειηία εηδήζεσλ
δηαιεθηηθέο πξνθνξέο θαη ληνπηνιαιηέο αθνχκε θπξίσο απφ ηα ζηφκαηα απηνπηψλ
καξηχξσλ πνπ εκθαλίδνληαη ζε ξεπνξηάδ θαη ε πξαγκάησζή ηνπο είλαη απζεληηθή.
Αληίζεηα, ζηε δηαθήκηζε ε ρξήζε δηαιέθηνπ είλαη δήηεκα επηινγήο ελψ ε πηζηφηεηα
πξαγκάησζεο ηεο είλαη θπκαηλφκελε. Ζ εηζαγσγή κηαο δηαιέθηνπ θαίλεηαη λα
ζπλδέεηαη ζηελφηεξα κε πιεξνθνξηαθέο δηαθεκίζεηο βαζηθψλ αγαζψλ (ςσκηνχ,
γαιαθηνθνκηθψλ, θξέαηνο) πνπ παξάγνληαη ζηελ χπαηζξν, δειαδή ηνλ ηφπν
θαηαγσγήο ησλ γεσγξαθηθψλ δηαιέθησλ (Beal 2006:15-6), είλαη φκσο πξναηξεηηθή,
φηαλ ν ζηφρνο είλαη πξσηίζησο ε ζπγθηλεζηαθή πεηζψ θαη ην δηαθεκηδφκελν πξντφλ ή
ππεξεζία δελ ζπλδέεηαη κε ην ζπκβνιηθφ θεθάιαην ησλ δηαιέθησλ (Myers 1994: 96-
102). ΢ε θάζε πεξίπησζε, ε απφθιηζε αλάκεζα ζηε δηαιεθηηθή θσλή ησλ «εξψσλ»
ηνπ ζελαξίνπ ηεο δηαθήκηζεο θαη ηε θσλή – ππφθξνπζε ηνπ δηαθεκηζηή, πνπ
αθνινπζεί ηελ πξφηππε πνηθηιία, είλαη ηέηνηα πνπ δεκηνπξγεί ζην θνηλφ ησλ κε
δηαιεθηφθσλσλ νκηιεηψλ έλα παξαμέληζκα, θαηάιιειν γηα ηελ πξνζέιθπζε ηεο
πξνζνρήο ηνπο ζην δηαθεκηζηηθφ κήλπκα (Πνιίηεο & Κνπξδήο 2013:1378).

΢χκθσλα κε κειέηε ησλ Peters & Hammonds (1984:188), γηα ηελ επηινγή
πξνθνξψλ ζηηο βξεηαληθέο ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο, «απζεληηθέο ηνπηθέο πξνθνξέο
κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζνχλ, φηαλ ην πξντφλ είλαη αληηπξνζσπεπηηθφ κηαο
ζπγθεθξηκέλεο πεξηνρήο.[…] Μηα απφ ηηο θχξηεο ιεηηνπξγίεο ηεο ρξήζεο ηεο κε
απνδεθηήο θνηλήο αγγιηθήο ζηηο δηαθεκίζεηο ίζσο λα είλαη λα πξνζειθχζεη ηελ
πξνζνρή, δεδνκέλνπ φηη ην δηαθνξεηηθφ ζπρλά είλαη ελδηαθέξνλ. Μηα άιιε
ιεηηνπξγία κπνξεί λα είλαη ε πξφζζεζε ηνπ ρηνπκνξηζηηθνχ ζηνηρείνπ, εηδηθά ζηηο
πεξηπηψζεηο αγξνηηθψλ πξνθνξψλ. Ζ πξνθνξά πξνζδίδεη ην άξσκα ηεο
απζεληηθφηεηαο θαη ζπκβάιεη ζηε ζπλνιηθή επίδξαζε ηνπ ρηνχκνξ. ΢ε αληηδηαζηνιή,

29
ν παξνπζηαζηήο πνπ κηιά ηελ θνηλή, απνδεθηή γιψζζα εκπηζηεχεηαη ην πξντφλ. Οη ελ
δπλάκεη αγνξαζηέο θαινχληαη, κέζσ ηεο ρξήζεο ηεο θνηλήο-απνδεθηήο πξνθνξάο, λα
ηαπηηζηνχλ κε ηνπο κνξθσκέλνπο παξνπζηαζηέο – νκηιεηέο, νη νπνίνη ππνζηεξίδνπλ
ην πξντφλ. Έηζη, π.ρ. ε ρξήζε ηεο βφξεηαο πξνθνξάο ηεο εξγαηηθήο ηάμεο
ρξεζηκνπνηείηαη ζε δηαθεκίζεηο κπχξαο, θαιψληαο ηνπο άληξεο λα ηαπηηζηνχλ κε ην
πξντφλ.[…] Ζ νκηιία ηνπ εζνπνηνχ – ραξαθηήξα επηηξέπεη δηαθνξεηηθέο νκάδεο
κεηαμχ ηνπ ηειενπηηθνχ θνηλνχ, λα ηαπηηζηνχλ κε έλαλ νκηιεηή θαη ηαπηφρξνλα λα
ηαπηηζηνχλ κε ην πξντφλ.(Peters & Hammonds: 187-188).

1.7.3 ΢ηξαηεγηθέο ηνπ ιόγνπ

Οη νκηιεηέο ηείλνπλ λα «ζρεδηάδνπλ» (Bell 1984: κνληέιν ηνπ αθξνακαηηθνχ

ζρεδηαζκνχ) ή λα «ζπγθιίλνπλ» (Giles & Smith 1979: ζεσξία ηεο νκηιηαθήο
πξνζαξκνγήο, ζην ΢ηάκνπ & Νηίλαο:289) ην ιφγν ηνπο πξνο ηνπο ζπλνκηιεηέο ηνπο.
Με απηφλ ηνλ ηξφπν, νη ρξήζηεο ηεο γιψζζαο δείρλνπλ πσο αληαπνθξίλνληαη ζηηο
απαηηήζεηο ηεο πεξίζηαζεο θαη ηηο επηθνηλσληαθέο αλάγθεο ησλ ζπλνκηιεηψλ ηνπο.
Τπάξρνπλ, σζηφζν, πεξηπηψζεηο απφθιηζεο απφ ηε γισζζηθή πνηθηιία πνπ είλαη
θαηάιιειε γηα ηνλ απνδέθηε ηνπο, θαζψο νη νκηιεηέο πξνζαλαηνιίδνληαη πξνο ηνλ
γισζζηθφ θψδηθα κηαο ηξίηεο πιεπξάο / θνηλσληθήο νκάδαο. Με άιια ιφγηα, νη
νκηιεηέο πηνζεηνχλ ηε θσλή κηαο απνχζαο θνηλσληθήο νκάδαο ζηελ νπνία κπνξεί λα
αλήθνπλ (αιιά λα απνηεινχλ ηα κνλαδηθά κέιε ηεο ζηε ζπγθεθξηκέλε πεξίζηαζε) ή
φρη. ΢ηε δεχηεξε πεξίπησζε νη νκηιεηέο νηθεηνπνηνχληαη ηνλ γισζζηθφ θψδηθα κηαο
άιιεο θνηλσληθήο νκάδαο. Δθ πξψηεο φςεσο απηή ε γισζζηθή ζπκπεξηθνξά θαίλεηαη
λα παξαβηάδεη ηνπο θαλφλεο ηεο απνηειεζκαηηθήο επηθνηλσλίαο νδεγψληαο ζηελ
αζπλελλνεζία εθφζνλ ρξεζηκνπνηείηαη κηα γισζζηθή πνηθηιία ε νπνία δελ είλαη
νηθεία ζηνλ δέθηε. ΢ηηο πεξηζζφηεξεο πεξηπηψζεηο, φκσο, απηφ πνπ ελδηαθέξεη δελ
είλαη ην ίδην ην λφεκα αιιά ε θνηλσληθή νκάδα πνπ ρξεζηκνπνηεί ηε ζπγθεθξηκέλε
γισζζηθή πνηθηιία θαη ζηελ νπνία γίλεηαη επίθιεζε απφ ηνλ νκηιεηή. Απηή ε
πθνινγηθή ζηξαηεγηθή είλαη γλσζηή σο κε αθξνακαηηθφο ζρεδηαζκφο (referee design)
θαη απνηειεί κηα δεκηνπξγηθή ρξήζε ηεο γιψζζαο, θαηά ηελ νπνία νη νκηιεηέο
αμηνπνηνχλ ηνπο θνηλσληνγισζζηθνχο πφξνπο ηεο γισζζηθήο ηνπο θνηλφηεηαο γηα λα
επηηχρνπλ θάπνην ξεηνξηθφ απνηέιεζκα.

30
 Ο κε αθξνακαηηθφο ζρεδηαζκφο ρξεζηκνπνηείηαη πνιχ ζπρλά ζηα ΜΜΔ, κέζσ ηνπ
νπνίνπ πηνζεηείηαη ε θσλή κηαο νκάδαο πνπ απνθιίλεη απφ ην γισζζηθφ
αίζζεκα/πξφηππν ηνπ «κέζνπ ηειεζεαηή». Ζ ζρεηηθή έξεπλα έρεη εζηηάζεη ζηε ρξήζε
ηνπ κε αθξνακαηηθνχ ζρεδηαζκνχ ζηηο ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο (π.ρ. Bell 1992, Lee
2006, Piller 2001) θαη ιηγφηεξν ζε θηλεκαηνγξαθηθέο ηαηλίεο ή ηειενπηηθέο ζεηξέο
(Dhoest 2004, Geeraerts 2001, Marriott 1997). ΢ηηο δηαθεκίζεηο, ζχκθσλα κε ηνλ
Νηίλα 14:1, ν κε αθξνακαηηθφο ζρεδηαζκφο ρξεζηκνπνηείηαη γηα ην επηθνηλσληαθφ
απνηέιεζκα πνπ θνκίδεη ην κήλπκα παξά γηα ην ίδην ην αληηθείκελν αλαθνξάο ηνπ
κελχκαηνο. Δπνκέλσο, νη επηιεγφκελνη γισζζηθνί θψδηθεο ζηηο δηαθεκίζεηο
απνηεινχλ πξντφλ εκπνξηθήο εθκεηάιιεπζεο (΢ηάκνπ & Νηίλαο:290).

Σν ζεσξεηηθφ πιαίζην ηνπ κε αθξνακαηηθνχ ζρεδηαζκνχ ζπκπιεξψλεηαη θαη

εμεηδηθεχεηαη απφ ηελ έλλνηα ηεο πθνπνίεζεο (stylization), θαη εηδηθφηεξα ηεο
πθνπνίεζεο δηαιέθηνπ (dialect stylization), πνπ έρεη επεμεξγαζηεί ν Coupland
(2001,2007). Τθνπνίεζε είλαη ε έμππλε εθκεηάιιεπζε πνιηηηζκηθά αλαγλσξίζηκσλ
πθψλ θαη ηαπηνηήησλ πνπ απνθιίλνπλ νινθάλεξα απφ ην χθνο θαη ηελ ηαπηφηεηα
πνπ ζα απνδίδακε ζηνλ ηξέρνληα νκηιεηή. Τθνπνίεζε δηαιέθηνπ, απφ ηελ άιιε, είλαη
ε θαηαζθεπή ελφο πξνζσπείνπ, άιινπ απφ απηφ ηνπ ηξέρνληνο νκηιεηή, κε ηε ρξήζε
θσλνινγηθψλ θπξίσο κέζσλ θαη κε παηγληψδε, ζπρλά πξφζεζε. Ζ πθνπνίεζε
δηαιέθηνπ είλαη απνζπλδεδεκέλε απφ ηνπηθά πιαίζηα θαη έρεη γίλεη πιένλ ζηξαηεγηθή
πνπ ρξεζηκνπνηείηαη ζε κηληηαθά πεξηβάιινληα (Πνιίηεο & Κνπξδήο 2013: 1379). Οη
King & Wicks (2009:262), κειέηεζαλ ηε δηαθήκηζε ηεο εηαηξείαο απηνθηλήησλ
Nissan γηα ηελ πξνψζεζε ηνπ κνληέινπ Bonavista. ΢ηε ζπγθεθξηκέλε δηαθήκηζε ν
παξνπζηαζηήο έθαλε ρξήζε ηεο ηνπηθήο γισζζηθήο πνηθηιίαο ηνπ Newfoundland ηνπ
Καλαδά. Ζ ζηξαηεγηθή ηνπ ιφγνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη απφ ηνπο δεκηνπξγνχο ηεο
δηαθήκηζεο είλαη απηή ηεο έληνλεο δηαθνξάο, ησλ «άιισλ», πνπ θαη’ επέθηαζε είλαη
νη θπζηθνί νκηιεηέο ηεο ηνπηθήο πνηθηιίαο (νη Newfies, φπσο απνθαινχληαη νη
θάηνηθνη ηνπ Newfoundland, ζεσξνχληαη ραδνί, γεινηνπνηνχληαη θαη ππάξρνπλ πνιιά
αλέθδνηα γηα απηνχο).

Σν ρηνπκνξηζηηθφ χθνο, εθηφο ην φηη απνηειεί έλα ρξήζηκν κέζν ζηελ αλάιπζε ησλ
γισζζηθψλ ηδενινγηψλ, είλαη έλα αθφκε ραξαθηεξηζηηθφ ζηνηρείν πνπ ζπλήζσο
πξνζδίδνπλ νη παξαγσγνί ηειενπηηθψλ δηαθεκίζεσλ ζηηο νπνίεο γίλεηαη ρξήζε
γισζζηθψλ πνηθηιηψλ. Αλαζχξεη ζηελ επηθάλεηα ην χθνο απηφ απφςεηο γηα ηε ρξήζε
θαη ηα φξηα ησλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ. Σν ρηνχκνξ ζε γεληθέο γξακκέο, δελ είλαη

31
πάληα κφλν γηα δηαζθέδαζε. Έρεη έλα ζηφρν πνπ ζα κπνξνχζε λα είλαη έλα άηνκν,
κηα πξάμε, έλαο ζεζκφο, κηα ηδενινγία θ.ά. Ο ζηφρνο δπζθεκείηαη θαη γίλεηαη
αληηθείκελν γέιηνπ, θαζψο δε ζπκκνξθψλεηαη κε ην απνδεθηφ πιαίζην θαη ηα
«απνδεθηά» πξφηππα. ΢ηελ πεξίπησζε ησλ δηαθεκίζεσλ κε απεηθνλίζεηο
γεσγξαθηθψλ δηαιέθησλ ε αλάκεημε γισζζηθψλ πνηθηιηψλ θαη ε αλαπιαηζίσζε είλαη
άηνπεο θαη σο εθ ηνχηνπ, ρηνπκνξηζηηθέο. Καηά ζπλέπεηα θαη ζχκθσλα κε ηελ
παξαηήξεζε ηνπ Coupland (2007a): 174 « θξηηηθνί θνηλσληνγισζζνιφγνη […]
ππνζηεξίδνπλ φηη έρεη γίλεη δεκηά ζε αλζξψπνπο πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηηο γισζζηθέο
πνηθηιίεο» (ζην Archakis et al 2014: 54). ΢ε απηφ ην ζεκείν θαη ζχκθσλα κε ηνπο
Πνιίηε & Κνπξδή (2013: 1386), πξέπεη λα γίλεη κηα δηάθξηζε. Σν ρηνχκνξ ζηηο
δηαθεκίζεηο κε δηαιέθηνπο (θξεηηθή, πνληηαθή) ή αλαγλσξίζηκα ηδηψκαηα (Ζπείξνπ,
Δπηαλήζσλ) κφλν σο αζπκβαηφηεηα κπνξεί λα εξκελεπζεί, θαζψο νη δηαιεθηηθνί
νκηιεηέο, πνπ εμσηεξηθεχνπλ ην αίζζεκα γνήηξνπ γηα ηε γιψζζα ηνπο, δελ
αληηκεησπίδνληαη ζθσπηηθά. Αληίζεηα, ζηηο δηαθεκίζεηο κε πξνθνξέο, ηδηαίηεξα ηηο
ζηηγκαηηζκέλεο (φπσο ν βφξεηνο θσλεεληηζκφο), νη δηαιεθηηθνί νκηιεηέο
αληηκεησπίδνληαη πεξηπαηθηηθά ή θαη ριεπαζηηθά, απφ ην χςνο ησλ νκηιεηψλ ηεο
πξφηππεο πνηθηιίαο.

Ζ ππεξβνιή ζηε ρξήζε ησλ δηαιέθησλ ή ησλ ηδησκάησλ, αιιά θαη εμσγισζζηθά
ζηνηρεία, φπσο ην κπζνπιαζηηθφ πιαίζην ρξήζεο κηαο δηαιέθηνπ ή ελφο ηδηψκαηνο, ε
θαξηθαηνπξηζηηθή αλαπαξάζηαζε ησλ πξσηαγσληζηψλ πνπ «κηινχλ» δηαιεθηηθά,
ζπλζέηνπλ ζπλήζσο «θαξλαβαιηθέο» δηαθεκίζεηο (ραξαθηεξηζκφο ησλ Πνιίηε &
Κνπξδή: 1386 θαηά ηελ κπαρηηληθή έλλνηα ηνπ ‘θαξλαβαιηθφο’) , φπσο απηή ηεο
NOVA, φπνπ δχν θίινη ζρνιηάδνπλ ηελ επηξαθή «ζπγαηέξα ηνπ Αζεκάθε», ε νπνία
ζπκίδεη ηππνπφηακν ησλ ληνθηκαληέξ πνπ πξνβάιιεη ζπρλά ην θαλάιη.

1.8 Γισζζηθέο πνηθηιίεο θαη εθπαίδεπζε

1.8.1 Από ηνλ νκνγελνπνηεκέλν ζηνλ πνιύγισζζν πνιίηε ή ε γξακκαηηθή ησλ
πνιηηηζκώλ

Μειεηψληαο ηα πξνγξάκκαηα ζπνπδψλ γηα ην Γεκνηηθφ ζρνιείν, φπσο απηά

παξνπζηάδνληαη ζηα Π.Γ ηνπ 1934, ηνπ 1977 θαη ηνπ 1982, παξαηεξνχκε ηελ παληειή
έιιεηςε αλαθνξάο ζηηο γισζζηθέο πνηθηιίεο ηεο ρψξαο καο. ΢ην Π.Γ ηνπ 1934

32
(ΦΔΚ.22 Α΄:1358) αλαθέξεηαη ξεηά φηη κεηαμχ άιισλ «θαηάιιεια πξνο ζησπεξήλ
αλάγλσζηλ …έηη δε πεξηνδηθά γεγξακκέλα εηο ηελ απιήλ θαζαξεχνπζα…», ελψ ζην
Π.Γ 1034 ηνπ 1977 (ΦΔΚ 347 Α΄: 3194) πξνηείλεηαη «ζπλεηδεηή ρξεζηκνπνίεζε ηεο
κεηξηθήο γιψζζαο (δεκνηηθή)». ΢ην ίδην Π.Γ ελψ γηα ηελ επηινγή ζεκάησλ γηα ηελ
έθζεζε πξνηείλνληαη «γηα ηελ άληιεζε ζεκάησλ ε ειιεληθή θχζε, ε αγξνηηθή δσή,
ηα ήζε θαη ηα έζηκα, ε γεκάηε θηλδχλνπο δσή ησλ Διιήλσλ λαπηηθψλ θαη γεληθά θάζε
δσεξή βησκαηηθή θαηάζηαζε ησλ καζεηψλ», δελ γίλεηαη θακηά αλαθνξά ι.ρ ζηε
δπλαηφηεηα ρξήζεο ηδησκαηηθψλ ιέμεσλ θαηά ηελ αλάπηπμε ελφο ζέκαηνο. ΢ην ίδην
πλεχκα απνθιεηζκνχ ησλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ θηλείηαη θαη ην Π.Γ 583 ηνπ 1982
(ΦΔΚ 107 Α΄). ΢πγθεθξηκέλα ζηε ζειίδα 934 αλαθέξεηαη φηη «ζθνπφο ηνπ
γισζζηθνχ καζήκαηνο είλαη λα βνεζήζεη ηα παηδηά λα νηθεηνπνηεζνχλ, ζην κέηξν ησλ
δπλαηνηήησλ ηνπο, ηνλ εθθξαζηηθφ πινχην θαη ηνπο κεραληζκνχο ηεο λενειιεληθήο
γιψζζαο (δεκνηηθήο) ψζηε λα δηεπθνιπλζεί ηφζν ε πλεπκαηηθή ηνπο ζπγθξφηεζε φζν
θαη ε απνηειεζκαηηθή επηθνηλσλία ηνπο κε ην πεξηβάιινλ», παξαβιέπνληαο ηνλ
πινχην ησλ ηδησκάησλ θαη ησλ δηαιέθησλ.

Σα Πξνγξάκκαηα ΢πνπδψλ γισζζηθήο δηδαζθαιίαο γηα ην Γεκνηηθφ, ηνπ 1999 θαη

ηνπ 2001 (βι. αληίζηνηρα Τπ.Δ.Π.Θ – Π.Η. 2000 & Τπ.Δ.Π.Θ – Π.Η 2001)
αλαθέξνληαη ζηηο θνηλσληνγισζζηθέο δηαζηάζεηο ηεο δηδαζθαιίαο θαη, ρσξίο πάληα
λα γίλεηαη ξεηή αλαθνξά ζηηο λενειιεληθέο δηαιέθηνπο θαη ζε ηξφπνπο δηδαθηηθήο
αμηνπνίεζήο ηνπο, αθήλνπλ πνιιά πεξηζψξηα γηα θάηη ηέηνην. ΢ην Πξφγξακκα
΢πνπδψλ ηνπ 2001, π.ρ. σο κία απφ ηηο γεληθέο αξρέο ηεο εθπαίδεπζεο νξίδεηαη «ε
ελίζρπζε ηεο πνιηηηζκηθήο θαη γισζζηθήο ηαπηφηεηαο ζην πιαίζην ηεο πνιππνιηηηζκηθήο
θνηλσλίαο» (Τπ.Δ.Π.Θ – Π.Η 2001:7) θαη, παξάιιεια, δειψλεηαη φηη ν ζηφρνο ηνπ
πξνγξάκκαηνο είλαη θαη «ε αμηνπνίεζε ηνπ εηεξνγελνχο ραξαθηήξα ηεο ειιεληθήο
γιψζζαο, κε ηηο θνηλσληθέο, γεσγξαθηθέο θαη πθνινγηθέο παξαιιαγέο ηεο» (Τπ.Δ.Π.Θ
– Π.Η 2001:21)· απφ ηελ άιιε ην παηδί πξέπεη : «Να ζπλεηδεηνπνηήζεη ηε
δηαθνξνπνίεζε ηεο ειιεληθήο ζε γεσγξαθηθά θαη θνηλσληθά ηδηψκαηα». Ζ δηαρξνληθή
δηάζηαζε ηεο ειιεληθήο γιψζζαο, απνηειεί επίζεο, έλαλ αθφκε ζθνπφ, αθνχ ν
καζεηήο πξέπεη : «λα εμνηθεησζεί κε απηήλ θαη λα απνθηήζεη αίζζεζε θαη γλψζε ηεο
γισζζηθήο ηνπ παξάδνζεο θαη λα εληζρχζεη ην γισζζηθφ ηνπ απηνζπλαίζζεκα». Ο
ζηφρνο επίζεο γηα ηελ «εμνηθείσζε κε ηνλ ηδησκαηηθφ ιφγν» (Τπ.Δ.Π.Θ – Π.Η
2001:26), αλαγλσξίδεη ηελ χπαξμή ηνπ θαη λνκηκνπνηεί ηελ εηζαγσγή ηνπ σο
αληηθεηκέλνπ γισζζηθήο δηδαζθαιίαο ζην δεκνηηθφ ζρνιείν.

33
 Πνιιέο είλαη νη αλαθνξέο ζηελ αμία θαη ηε ρξεζηηθή παηδαγσγηθή αμηνπνίεζε ηνπ
δηαθνξνπνηεκέλνπ θαη δηαιεθηηθνχ ιφγνπ ζηα επηκέξνπο πξνγξάκκαηα ησλ ηάμεσλ
ηνπ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ, κεξηθέο απφ ηηο νπνία είλαη:

 ν καζεηήο πξέπεη: «λα ρξεζηκνπνηεί δεκηνπξγηθά ηα δηαρξνληθά ζηνηρεία πνπ

ιεηηνπξγνχλ ζηε δσληαλή γιψζζα»,
 «λα θαηαλνήζεη ηε θχζε θαη ηε ζέζε ηεο γιψζζαο, γεληθά, ζηνλ πνιηηηζκφ, ηε
ζεκαζία ηεο γηα ηα έζλε θαη λα έξζεη ζε επαθή θαη κε πνιηηηζηηθά ζηνηρεία
άιισλ ιαψλ» (Τπ.Δ.Π.Θ – Π.Η 2001:26).
 ΢ηηο δχν πξψηεο ηάμεηο ηνπ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ ην παηδί πξέπεη λα: «Έξρεηαη
ζε επαθή κε ηελ παξάδνζε ηνπ ηφπνπ θαη ην ιατθφ πνιηηηζκφ», κέζα απφ ηα
ιατθά παξακχζηα, ηηο παξαδφζεηο, ηηο παξνηκίεο, ηα αηλίγκαηα, ηα ιαρλίζκαηα,
ηα ηξαγνπδάθηα γηα βξέθε – λήπηα, θ.ιπ (ΤΠ.Δ.Π.Θ – Π.Η 2001:41).

Σν Γ.Δ.Π.Π΢ θαη ην Α.Π.΢ ηνπ 2011, πνπ εθαξκφδεηαη πξνο ην παξφλ πηινηηθά,
πξνρσξεί έλα βήκα παξαπέξα ζε φ,ηη έρεη λα θάλεη κε ηελ πξνζέγγηζε ησλ
γισζζηθψλ πνηθηιηψλ ζην Γεκνηηθφ ζρνιείν. ΢πγθεθξηκέλα γηα ηελ επίηεπμε ηνπ
ζθνπνχ ηεο δηδαζθαιίαο ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο «ην Πξφγξακκα αμηνπνηεί ηνλ
εηεξνγελή ραξαθηήξα ηεο ειιεληθήο γιψζζαο κε ηηο γεσγξαθηθέο, θνηλσληθέο θαη
πθνινγηθέο παξαιιαγέο ηεο» (Γ.Δ.Π.Π΢ – Α.Π.΢ 2011:14). ΢ηνπο εηδηθνχο ζθνπνχο
ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο, κεηαμχ άιισλ αλαθέξεηαη θαη «ε ζπλεηδεηνπνίεζε ηεο
γεσγξαθηθήο θαη θνηλσληθήο πνηθηιίαο ηεο ειιεληθήο γιψζζαο» (Γ.Δ.Π.Π΢ – Α.Π.΢
2011:18). ΢ηνπο ζηφρνπο γηα ηελ αλάγλσζε ησλ ηάμεσλ Γ΄-Γ΄-Δ΄ θαη ΢Σ΄ επηδηψθεηαη
«ν καζεηήο λα είλαη ζε ζέζε, αζθνχκελνο βαζκηαία, λα εμνηθεηψλεηαη κε ηνλ
ηδησκαηηθφ ιφγν θαη λα επηζεκαίλεη ηηο δνκηθέο δηαθνξέο απφ ηνλ δηδαζθφκελν
θαλφλα ηεο θνηλήο λενειιεληθήο γιψζζαο, κέζσ ηεο αλάγλσζεο κηθξψλ θεηκέλσλ
(παξνηκηψλ, αλεθδφησλ, ηξαγνπδηψλ θηι) γξακκέλσλ ζε δηάθνξεο δηαιέθηνπο θαη
ηδηψκαηα θαη κέζσ ηνπ εληνπηζκνχ δηαθνξψλ ζηελ πξνθνξά, ζηε κνξθή ησλ ιέμεσλ
κέζα ζηελ πξφηαζε, θαζψο θαη ζην ιεμηιφγην»( Γ.Δ.Π.Π΢ – Α.Π.΢ 2011:24). Σέινο,
παξνπζηάδνληαο ην δηδαθηηθφ πιηθφ θαη εηδηθά ην πεξηερφκελν ηνπ Αλζνινγίνπ
ινγνηερληθψλ θεηκέλσλ, αλαθέξεη φηη κεηαμχ άιισλ «πεξηιακβάλεη…δείγκαηα
ηδησκαηηθψλ θεηκέλσλ ηεο ειιεληθήο γιψζζαο»( Γ.Δ.Π.Π΢ – Α.Π.΢ 2011:46)

34
1.8.2 Γξακκαηηζκόο – πνιπγξακκαηηζκνί – θξηηηθά εγγξάκκαηνο ρξήζηεο ηεο γιώζζαο

Σηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο ηνπ 20νπ αηψλα αλαπηχρζεθαλ ζε παγθφζκηα θιίκαθα ην

θίλεκα ηνπ γξακκαηηζκνχ θαη ησλ πνιπγξακκαηηζκψλ, κε ηε ζπκβνιή ησλ νπνίσλ
δηακνξθψζεθε έλα πιαίζην αξρψλ πνπ νλνκάδεηαη παηδαγσγηθή ησλ
πνιπγξακκαηηζκψλ, κηα αληίιεςε ε νπνία επαλαθέξεη έληνλα ην ζέκα ηεο γισζζηθήο
πνιπκνξθίαο (Kalantzis & Kope, 1999, ζην Καζθακαλίδεο & Νηίλαο 2004: 9).
΢χκθσλα κε απηήλ ζηε δηδαζθαιία πξέπεη λα ρξεζηκνπνηνχληαη θείκελα πνπ έρνπλ
ζηελή ζρέζε κε ηε δσή θαη ηηο εκπεηξίεο ησλ καζεηψλ, λα ηνπο ελδηαθέξνπλ θαη λα
έρνπλ λφεκα γηα απηνχο. Δηδηθφηεξα ην θίλεκα ησλ πνιπγξακκαηηζκψλ, ην νπνίν
πξνρσξεί έλα βήκα παξαπέξα ηε ζπδήηεζε ε νπνία άλνημε κε ην θίλεκα ηνπ
γξακκαηηζκνχ, επηρεηξεί λα αλαδείμεη ηελ απμαλφκελε ζεκαζία ηεο πνιηηηζκηθήο θαη
γισζζηθήο πνιπκνξθίαο θαη ηελ αλάδπζε πνιιαπιψλ θαη απνθιηλνπζψλ
ελδνγισζζηθψλ παξαιιαγψλ, φρη κφλν ησλ δηαθνξεηηθψλ εζληθψλ παξαιιαγψλ
ππεξεζληθψλ γισζζψλ, αιιά νινέλα θαη πεξηζζφηεξν απνθιηλφλησλ «ιεηηνπξγηθψλ»
ηξφπσλ νκηιίαο θαη γξαθήο (πνπ ζρεηίδνληαη κε ηνλ ηερληθφ, επαγγεικαηηθφ ρψξν, ηα
ρφκπη θιπ.), φπσο νη εζληθά πξνζδηνξηζκέλεο πξνθνξέο, ηα επίπεδα χθνπο θαη νη
δηάιεθηνη. Ζ ηνπηθή πνιπκνξθία θαη ε παγθφζκηα δηαζχλδεζε δελ ζεκαίλνπλ κφλν
φηη δελ κπνξεί πιένλ λα ππάξμεη γισζζηθφ πξφηππν· ζεκαίλνπλ, επίζεο, φηη ε πην
ζπνπδαία δεμηφηεηα πνπ πξέπεη λα απνθηήζνπλ νη καζεηέο είλαη λα ρεηξίδνληαη
δηαιέθηνπο, χθνο, ζεκεηνινγηθέο δηαθνξέο, αιιαγή θσδίθσλ θαη πβξηδηθά
δηαπνιηηηζκηθά είδε ιφγνπ. Ζ αληίιεςε απηή αληηζηξαηεχεηαη ηελ παξαδνζηαθή
γισζζηθή δηδαζθαιία, ε νπνία παξαγλψξηδε εληειψο ην ζέκα ηεο γισζζηθήο
πνηθηιίαο· νη γισζζηθέο εκπεηξίεο πνπ έθεξλαλ νη καζεηέο ζηε δηδαζθαιία ηεο
γιψζζαο ήηαλ γηα απηήλ αδηάθνξεο, αθνχ ζηφρνο ηνπ ζρνιείνπ ήηαλ ε έληαμή ηνπο
ζηελ ηππνπνηεκέλε γξαπηή κνξθή ηνπ ιφγνπ (Kalantzis & Kope, 1999, ζην
Καζθακαλίδεο & Νηίλαο 2004: 10).

Αθνινπζψληαο ην πλεχκα ησλ λέσλ Γ.Δ.Π.Π.΢ θαη Α.Π.΢ (2011) γηα ην Γεκνηηθφ
΢ρνιείν θαη ζην πιαίζην ησλ πνιπγξακκαηηζκψλ, δίλεηαη ε δπλαηφηεηα, ζηα πιαίζηα
ηεο δηδαζθαιίαο, λα επεμεξγαζηνχκε δξαζηεξηφηεηεο ζπιινγήο θαη επεμεξγαζίαο
ηειενπηηθψλ θεηκέλσλ, ψζηε λα θαιιηεξγεζεί ν θξηηηθφο γξακκαηηζκφο ησλ
καζεηψλ/ηξηψλ. ΢ηφρνο είλαη λα είλαη ζε ζέζε λα αληρλεχνπλ θαη λα κελ απνδέρνληαη

35
άθξηηα ηηο ιαλζάλνπζεο θαη θπζηθνπνηεκέλεο ηδενινγηθέο θνξηίζεηο, πνπ ζπλνδεχνπλ
ηελ αλαπαξάζηαζε ησλ πνηθηιηψλ ζηα θείκελα απηά. Ζ φιν θαη ζπρλφηεξε επαθή ησλ
καζεηψλ/ηξηψλ κε πνιπηξνπηθά θεηκεληθά είδε, θαζηζηά αλαγθαίν ηνλ
επαλαπξνζδηνξηζκφ ηνπ φξνπ «εγγξάκκαην άηνκν». ΢χκθσλα κε ηνπο Σζηάθαιν θ.ά
(2010:23), «σο θξηηηθά εγγξάκκαην/ε θαη ηθαλφ/ή ρξήζηε ηεο γιψζζαο νξίδνπκε ην
άηνκν πνπ είλαη ζε ζέζε λα θαηαλνεί θαη λα ζηέθεηαη θξηηηθά απέλαληη ζην ξφιν ηεο
γιψζζαο πνπ νη άιινη/εο ρξεζηκνπνηνχλ σο θνξέα ζπγθεθξηκέλσλ
θνηλσληθνπνιηηηθψλ κελπκάησλ αιιά θαη λα απνηηκά ην ξφιν ησλ θεηκεληθψλ
πξαθηηθψλ πνπ ν/ε ίδηνο/α ζπλνηθνδνκεί θαη κέζα απφ ηηο νπνίεο ζπλάπηεη θνηλσληθέο
θαη πνιηηηθέο ζρέζεηο κε ηνπο άιινπο» (Σζάκε θ.ά. ππφ δεκνζίεπζε: 1-2).
Οπζηαζηηθά ηα άηνκα θαινχληαη λα είλαη εμνηθεησκέλνη κε λέεο θεηκεληθέο πξαθηηθέο,
δειαδή λα γλσξίδνπλ ηνπο λένπο ηξφπνπο θαηαλφεζεο, παξαγσγήο θαη
δηαπξαγκάηεπζεο ησλ θεηκέλσλ. Με άιια ιφγηα, ν θχξηνο ζηφρνο ηεο ζχγρξνλεο
εθπαίδεπζεο είλαη ε αλάπηπμε ηεο επηθνηλσληαθήο ηθαλφηεηαο ησλ καζεηψλ/ηξηψλ
κέζσ ηεο ζπζρέηηζεο θαη θξηηηθήο αλάιπζεο πβξηδηθψλ, πνιπκεζηθψλ,
εηεξνγισζζηθψλ θεηκέλσλ θαη ζχγρξνλσλ επηθνηλσληαθψλ πεξηζηάζεσλ.

Ζ παηδαγσγηθή πνπ ζηνρεχεη ζηα παξαπάλσ είλαη ε θξηηηθή γισζζηθή δηδαζθαιία.

Κεληξηθή επηδίσμε ηεο παηδαγσγηθήο απηήο απνηειεί ε αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο
γισζζηθήο επίγλσζεο (critical language awareness, Fairclough 1992, Janks 1999) ησλ
εθπαηδεπφκελσλ. Γειαδή, ε εθπαίδεπζε ησλ αηφκσλ ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα
αλαγλσξίδνπλ, λα ακθηζβεηνχλ θαη λα επηρεηξνχλ λα κεηαβάιινπλ ηηο θνηλσληθέο
αληζφηεηεο, νη νπνίεο ζπληεξνχληαη απφ ηνπο ζεζκηθνχο κεραληζκνχο (Clark & Ivanic
1999: 64). Με άιια ιφγηα ζην πιαίζην απηφ ζηφρνο ηνπ γισζζηθνχ καζήκαηνο είλαη ε
αλάπηπμε ηεο θξηηηθήο ζπλείδεζεο (critical consciousness) ησλ αηφκσλ, ψζηε νη
εθπαηδεπφκελνη λα πξνζιακβάλνπλ ηηο θνηλσληνγισζζηθέο δνκέο φρη σο θπζηθέο,
δεδνκέλεο θαη ζηαηηθέο νληφηεηεο, αιιά σο πεδία ππφ δηαπξαγκάηεπζε, ζε ζπλερή
κεηαβνιή θαη κε ζηαζεξή εμέιημε (Fairclough 1989: 239, 1995: 222, ζην Σζάκε θ.ά.
ππφ δεκνζίεπζε:2).

Ζ θξηηηθή γισζζηθή επαηζζεηνπνίεζε πεξηιακβάλεη ηε ζπλεηδεηνπνίεζε ησλ

καζεηψλ ζρεηηθά κε ην φηη ε θνηλσληθή θαη θνηλσληνγισζζηθή πξαγκαηηθφηεηα
αιιάδεη ζπλερψο θαη δηακνξθψλεηαη ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηηο (γισζζηθέο θαη άιιεο)
ηδενινγίεο θαη απφςεηο πνπ βξίζθνληαη ζε επξχηεξε θπθινθνξία (Fairclough 1992,
Stamou 2012: 23-24, ζην Fterniati et al 2015: 37).

36
Κεφϊλαιο 2ο

2.1 Η εθπαηδεπηηθή πξνζέγγηζε

Ζ πξνζέγγηζε πνπ πηνζεηήζεθε γηα ην ζρεδηαζκφ ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ θαη ηελ
πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ είλαη ε δξαζηεξηνθεληξηθή
(task-based learning) (Willis 1996, ζην Μαξσλίηε θ.ά ππφ δεκνζίεπζε: 4). Ζ
δξαζηεξηνθεληξηθή πξνζέγγηζε αθνξά ηελ εκπινθή ησλ καζεηψλ/ηξηψλ ζε
δξαζηεξηφηεηεο επίιπζεο πξνβιεκάησλ θαη επηλφεζεο ιχζεσλ, κέζα απφ ηε
ζπλεξγαζία ησλ καζεηψλ/ηξηψλ ζε νκάδεο, ηε δηεπίδξαζε θαη ηε ζπλαπφθαζε. ΢ηε
γισζζηθή δηδαζθαιία, ν φξνο δξαζηεξηφηεηα (task) ζπλδέεηαη κε ηελ ελεξγή
ζπκκεηνρή ησλ καζεηψλ/ηξηψλ ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ εθηπιίζζνληαη ζε
πξαγκαηηθέο ζπλζήθεο επηθνηλσλίαο θαη πνπ έρνπλ σο θχξην ζηφρν ηελ ελεξγνπνίεζε
ηεο θξηηηθήο ζθέςεο, ηε ζπκκεηνρή θαη ηε ζπλεξγαζία, αιιά θαη ηνλ ζρεδηαζκφ, ηε
ζχλζεζε θαη ηελ εχξεζε ιχζεο ζε θάπνην ‘πξφβιεκα’ (Van den Branden 2006, Willis
& Willis 2007 ζην Μαξσλίηε θ.ά ππφ δεκνζίεπζε: 4). ΢ε έλα ηέηνην εθπαηδεπηηθφ
πιαίζην, ζχκθσλα κε ηνπο Porter-Ladousse (1987) θαη Jacobs (1988), δίλεηαη ε
επθαηξία ζηνπο/ηηο καζεηέο/ηξηεο λα ελεξγνπνηήζνπλ ηελ πξνυπάξρνπζα γλψζε ηνπο,
θηλεηνπνηείηαη ην ελδηαθέξνλ ηνπο γηα ζπκκεηνρή ζε δηεξεπλεηηθνχ ηχπνπ
δξαζηεξηφηεηεο, ππνζηεξίδεηαη ε εκπινθή ηνπο ζε θπζηθή επηθνηλσλία κέζα ζηελ
ηάμε θαη εληζρχεηαη ε δεκηνπξγηθή ηνπο έθθξαζε θαη δεκηνπξγηθφηεηα, ζε αληίζεζε
κε ηελ ηππνπνηεκέλε παξαδνζηαθή δηδαθηηθή δηαδηθαζία, φπνπ δελ ιακβάλεηαη
ππφςε ην καζεζηαθφ ζηηι ηνπ/ηεο θάζε καζεηή/ηξηαο θαη νη ζηξαηεγηθέο πνπ
πηνζεηνχλ θαηά ηε ζπκκεηνρή ηνπο ζε δξαζηεξηφηεηεο (Γξίβα & ΢έκνγινπ 2013, ζην
Μαξσλίηε θ.ά. ππφ δεκνζίεπζε: 4).

Δηδηθφηεξα, ζχκθσλα κε ηε δξαζηεξηνθεληξηθή πξνζέγγηζε, ε εθπαηδεπηηθή

δηαδηθαζία νξγαλψλεηαη θαη πινπνηείηαη ζε ηξία βαζηθά ζηάδηα:

α) Πξνζηάδην/ ΢ηάδην Πξνεηνηκαζίαο: Ο ζηφρνο απηνχ ηνπ ζηαδίνπ είλαη ε

ελεξγνπνίεζε ηεο πξνυπάξρνπζαο γλψζεο ησλ καζεηψλ/ηξηψλ θαη ε πξνεηνηκαζία
ηνπο γηα ην ζέκα ηεο θχξηαο δξαζηεξηφηεηαο κέζα απφ έλα πνιπηξνπηθφ πιαίζην,
φπνπ πεξηέρνληαη νη θαηάιιειεο δηδαθηηθέο ζηξαηεγηθέο, νη νπνίεο ζα θεληξίζνπλ ην

37
ελδηαθέξνλ ησλ καζεηψλ/ηξηψλ (Dornyei 2001, ζην Μαξσλίηε θ.ά. ππφ δεκνζίεπζε:
4).

β) ΢ηάδην Κχξηαο Δξαζηεξηφηεηαο: ΢ην ζηάδην απηφ επηδηψθεηαη ε νκαδηθή εξγαζία,

φπνπ νη καζεηέο/ηξηεο θαινχληαη λα εκπιαθνχλ ελεξγά ζηε δξαζηεξηφηεηα, λα
ζπλεξγαζηνχλ, λα δηεπηδξάζνπλ, λα αλαδεηήζνπλ ιχζεηο θαη λα δεκηνπξγήζνπλ. Ο
ξφινο ηνπ/ηεο εθπαηδεπηηθνχ είλαη ζπληνληζηηθφο θαη βνεζεηηθφο, θαζψο είλαη ην
πξφζσπν πνπ παξέρεη αλαηξνθνδφηεζε. Με ηελ νινθιήξσζε ηνπ έξγνπ ηνπο,
θάπνηεο νκάδεο επηιέγνληαη λα παξνπζηάζνπλ ηηο ‘δεκηνπξγίεο’ ηνπο ζηελ νινκέιεηα.
Καηά ηε δηάξθεηα ησλ παξνπζηάζεσλ, ν/ε εθπαηδεπηηθφο παξέρεη αλάδξαζε θαη
θαζνδήγεζε φηαλ ρξεηαζηεί. Δπηπιένλ, θαηά ηε δηάξθεηα ηεο ‘αλαθνξάο’ θαη ηεο
παξνπζίαζεο ηνπ έξγνπ ηεο θάζε νκάδαο, πξνηξέπεη ηνπο/ηηο καζεηέο/ηξηεο λα
εθθξάζνπλ ηηο απφςεηο ηνπο, λα ζπγθξίλνπλ ηα ‘έξγα’ ησλ νκάδσλ θαη λα
ζρνιηάζνπλ ηα απνηειέζκαηα.

γ) Μεηαζηάδην: ΢ην ηειεπηαίν ζηάδην, νη καζεηέο/ηξηεο θαινχληαη λα αλαγλσξίδνπλ

θαη λα επεμεξγάδνληαη ζπγθεθξηκέλα γισζζηθά ζηνηρεία ζε δξαζηεξηφηεηεο θξηηηθήο
γισζζηθήο επίγλσζεο. ΢πγθεθξηκέλα, αλαθπθιψλνπλ ηε λεναπνθηεζείζα γλψζε θαη
ηελ αλαπιαηζηψλνπλ κέζσ ηεο ζπκκεηνρήο ηνπο ζε ζπλεξγαηηθέο δξαζηεξηφηεηεο θαη
παηρλίδηα.

Ο ζρεδηαζκφο ηνπ παξφληνο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο νξγαλψζεθε κε βάζε ηα

ηξία ζηάδηα ηεο δξαζηεξηνθεληξηθήο πξνζέγγηζεο. Ζ εθαξκνγή ηνπ πινπνηήζεθε
ιακβάλνληαο ππφςε θαη ην αληίζηνηρν πξφγξακκα ησλ Μαξσλίηε θ.ά. (ππφ
δεκνζίεπζε) γηα καζεηέο/ηξηεο πξσηνζρνιηθήο ειηθίαο, κε ζρεηηθή αλαδηακφξθσζε
γηα ηνπο ζπγθεθξηκέλνπο εθπαηδεπηηθνχο ζθνπνχο.

2.2 Σν εθπαηδεπηηθό πιηθό

Σν εθπαηδεπηηθφ πιηθφ πνπ ζρεδηάζηεθε απεπζχλεηαη ζε καζεηέο/ηξηεο ηεο Δ΄ θαη

ηεο ΢Σ΄ ηάμεο ηνπ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ. Μπνξεί κε θαηάιιειεο πξνζαξκνγέο λα
εθαξκνζηεί θαη ζε κηθξφηεξεο ηάμεηο. Ο ζρεδηαζκφο ηνπ πιηθνχ δηαξζξψζεθε κε
βάζε ηα ηξία ζηάδηα ηεο δξαζηεξηνθεληξηθήο πξνζέγγηζεο θαη εζηηάδεηαη ζηηο
γεσγξαθηθέο δηαιέθηνπο φπσο απηέο παξνπζηάδνληαη ζηηο ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο.

38
 ΢ηε ζπλέρεηα παξνπζηάδνληαη ηα ηξία κέξε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πιηθνχ, βάζεη ησλ
ηξηψλ ζηαδίσλ ηεο δξαζηεξηνθεληξηθήο πξνζέγγηζεο.

2.2.1 Πξνζηάδην

Ζ εηθφλα ησλ καζεηψλ γηα ηηο δηαιέθηνπο

Ζ ζπδήηεζε ζην ζηάδην απηφ θηλήζεθε ζε ηξεηο άμνλεο: ζηνλ πξψην δηεξεπλήζεθε
ην ηη πηζηεχνπλ νη καζεηέο γηα ηηο δηαιέθηνπο, αλ γλσξίδνπλ θάηη γηα απηέο θαη αλ
έρνπλ αθνχζεη ζπλαλζξψπνπο ηνπο λα κηινχλ «δηαθνξεηηθά» θαη εηδηθά λένπο.

΢ην δεχηεξν άμνλα πξνβιήζεθαλ ηξεηο δηαθεκίζεηο ζηηο νπνίεο νη γισζζηθέο

πνηθηιίεο πξνβάιινληαη κε δηαθνξεηηθή πξνζέγγηζε· κε θσκηθφ ή «ζνβαξφ» ηξφπν,
κε άκεζε ζχλδεζε ηνπ δηαθεκηδφκελνπ είδνπο κε ηε γισζζηθή πνηθηιία ή φρη. Ζ
πξψηε απφ ηηο δηαθεκίζεηο πνπ πξνβιήζεθαλ ήηαλ απηή ηεο εηαηξείαο θηλεηήο
ηειεθσλίαο Vodafone, ζηελ νπνία πξσηαγσληζηέο είλαη ν Κίηζνο θαη ε Σαζνχια
(www.youtube.com/watch?v=5w8BtIiPw5c), ε δεχηεξε θαη ε ηξίηε ήηαλ απηέο ζηηο
νπνίεο δηαθεκίδεηαη ην παξαδνζηαθφ θξεηηθφ παμηκάδη ΚΡΖΣΖ΢ ΓΖ
(www.youtube.com/watch?v=Oi46s0R1Hhc) θαη ΜΑΝΝΑ
(www.youtube.com/watch?v=kA9568WpW7g).

Ο ηξίηνο άμνλαο ζηξάθεθε ζηε λέα ειιεληθή γιψζζα θαη ηνπο ιφγνπο πνπ ε
ζπγθεθξηκέλε πνηθηιία είλαη επίζεκε γιψζζα ηνπ ειιεληθνχ θξάηνπο, θαζψο θαη νη
παξάγνληεο πνπ ηεο πξνζδίδνπλ θχξνο. Παξνπζηάζηεθαλ απφ ηνλ εξεπλεηή ην
«Λεμηθφ ηεο πνληηαθήο δηαιέθηνπ» ηνπ Κεξπθφπνπινπ Μ. (2014) θαη ε «Γξακκαηηθή
ηεο πνληηαθήο» ηνπ Σνπραξά Κ. (1998) πξνθεηκέλνπ νη καζεηέο/ηξηεο λα
ζπλεηδεηνπνηήζνπλ ηελ πιεξφηεηα ηεο δηαιέθηνπ πνπ κηιηέηαη ζηελ ηνπηθή θνηλσλία
πνπ δνπλ. ΢ηε ζπλέρεηα επηιέρζεθαλ απφ ηνπο καζεηέο/ηξηεο ιέμεηο απφ ην
πξναλαθεξφκελν ιεμηθφ ησλ νπνίσλ ηελ εξκελεία γλσξίδνπλ θαη αλαθέξζεθαλ
παξαδείγκαηα ρξήζεο ηνπο. Σέινο, δηαβάζηεθαλ απφ ηνλ εξεπλεηή απνζπάζκαηα απφ
ην βηβιίν ηνπ Γηακαληίδε Κ. «Σν ξνδάθ’λνλ». ΢ηε ζπδήηεζε πνπ αθνινχζεζε
εξκελεχζεθαλ απφ ηνπο καζεηέο/ηξηεο νη πξαθηηθέο ρξήζεο ηεο δηαιέθηνπ ηνπ
πξσηαγσληζηή ηνπ βηβιίνπ, ηνπ Κσλζηαληίλνπ, θνηηεηή ηεο παηδαγσγηθήο
αθαδεκίαο. Παξαηεξήζεθε ε ελαιιαγή γισζζηθψλ θσδίθσλ (ηεο θνηλήο λέαο
ειιεληθήο θαη ηεο πνληηαθήο δηαιέθηνπ) αλάινγα κε ηελ πεξίζηαζε επηθνηλσλίαο.

39
2.2.2 ΢ηάδην Κύξηαο δξαζηεξηόηεηαο

Καζεκηά απφ ηηο ηξεηο νκάδεο παξνπζίαζε κε ηε ρξήζε Ζ/Τ θαη βηληενπξνβνιέα
ζηελ νινκέιεηα ηεο ηάμεο ηε δηαθήκηζε πνπ επέιεμαλ ηα κέιε ηεο. Σα θξηηήξηα γηα
ηελ επηινγή ηεο ήηαλ ε ρξήζε ηεο δηαιέθηνπ ή ηνπ ηδηψκαηνο κε ην νπνίν ζα
αζρνινχληαλ ε νκάδα θαη ην ελδηαθέξνλ ησλ κειψλ ηεο γηα ην πεξηερφκελφ ηεο.
΢χκθσλα κε ηνπο Peters & Hammonds (1984: 188), «ε ηδηαίηεξε αμία ησλ
ηειενπηηθψλ δηαθεκίζεσλ έγθεηηαη ζην γεγνλφο φηη είλαη ζχληνκεο αιιά σζηφζν
πιήξεηο λνεκαηηθά».

΢ηφρνο ηεο δξαζηεξηφηεηαο πνπ αθνινχζεζε ήηαλ λα αλαιχζνπλ νη καζεηέο/ηξηεο

ηε γισζζηθή πνηθηιία ηεο δηαθήκηζήο ηνπο ζηε βάζεη ηνπ γισζζηθνχ, ηνπ
θνηλσληνγισζζηθνχ, ηνπ ζεκεησηηθνχ θαη ηνπ ηδενινγηθνχ άμνλα (βι. Stamou 2011).
Γηα ηελ θαιχηεξε εμππεξέηεζε ηνπ ζηφρνπ απηνχ, δφζεθε ζε θάζε νκάδα έλα θχιιν
εξγαζίαο, ψζηε λα εληνπηζηνχλ επθνιφηεξα ηα ελδηαθέξνληα ζηνηρεία ηεο
δηαθήκηζεο. Ζ νκάδα πνπ επέιεμε λα αζρνιεζεί κε ηελ θξεηηθή δηάιεθην πξνηίκεζε
ηε δηαθήκηζε ηνπ δηαδηθηπαθνχ ηαμηδησηηθνχ πξαθηνξείνπ airfasttickets
(www.youtube.com/watch?v=GVo3zkb7CYU), ε νκάδα πνπ αζρνιήζεθε κε ην
ζεζζαιηθφ ηδίσκα ηε δηαθήκηζε ηνπ ηηαιηθνχ ηπξηνχ Kerrygold
(www.youtube.com/watch?v=fuNF_R4tcPc) θαη ε νκάδα ησλ «Πνληίσλ» ηε
δηαθήκηζε ηεο θνχθιαο «Πφληηνο θη έλαλ νκκάη»
(www.youtube.com/watch?v=vk9TK5oC38Y) . Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο
εξγαζίαο, νη νκάδεο παξνπζίαζαλ ηα απνηειέζκαηά ηνπο ζηελ νινκέιεηα θαη ζηε
ζπδήηεζε πνπ αθνινχζεζε εληνπίζηεθαλ νκνηφηεηεο θαη δηαθνξέο.

΢ηφρνο ηεο δεχηεξεο δξαζηεξηφηεηαο ηνπ ζηαδίνπ απηνχ ήηαλ λα έξζνπλ νη

καζεηέο/ηξηεο ζε άκεζε επαθή κε θπζηθνχο νκηιεηέο ησλ ηξηψλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ
πνπ κειεηνχζαλ, ηελ θξεηηθή δηάιεθην, ηελ πνληηαθή θαη ην ζεζζαιηθφ ηδίσκα. Να
γλσξίζνπλ, έζησ θαη κέζα ζηα ζηελά ρξνληθά πιαίζηα ελφο δηδαθηηθνχ δίσξνπ, ην
απζεληηθφ πξφζσπν ησλ γεσγξαθηθψλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ, λα ζπλνκηιήζνπλ κε
ην/ηε θπζηθφ νκηιεηή/ηξηα ζηε βάζε κηαο εκηδνκεκέλεο ζπλέληεπμεο ηεο νπνίαο ην
εξσηεκαηνιφγην πξνεηνηκάζηεθε κε ζπλεξγαζία φισλ ησλ νκάδσλ. ΢ην ηέινο
θαζεκηάο απφ ηηο ηξεηο επηζθέςεηο νη καζεηέο έςαιαλ ηα ρξηζηνπγελληάηηθα θάιαληα
ζηε δηάιεθην ή ην ηδίσκα ηνπ/ηεο θαιεζκέλνπ/εο (νη επηζθέςεηο πξαγκαηνπνηήζεθαλ
ζηηο 8-9 θαη 10 Γεθεκβξίνπ).

40
2.2.3 ΢ηάδην Κξηηηθήο Αλαπιαηζίσζεο

΢ηφρνο ηνπ ζηαδίνπ απηνχ ήηαλ ν ζρεδηαζκφο θαη ε παξαγσγή ελφο δηαθεκηζηηθνχ
θεηκέλνπ (βίληεν) ρξεζηκνπνηψληαο σο κέζν ηελ θάκεξα ηνπ θηλεηνχ ηειεθψλνπ ηνπ
εξεπλεηή. Κιήζεθαλ λα γξάςνπλ ην ζελάξην ηεο δηαθήκηζεο ζε δχν εθδφζεηο: ε κία
κε ρξήζε ηεο λέαο ειιεληθήο γιψζζαο θαη ε άιιε κε ηε ρξήζε ηεο επηιεγφκελεο
γεσγξαθηθήο δηαιέθηνπ ή ηνπ ηδηψκαηνο. Μεηά απφ ζπδήηεζε φισλ ησλ κειψλ ησλ
ηξηψλ νκάδσλ επηιέρζεθε λα δηαθεκηζηεί ην ίδην πξντφλ, έλα δεπγάξη αζιεηηθά
παπνχηζηα θαιαζνζθαίξηζεο. Δπηιέρζεθε ην ζπγθεθξηκέλν πξντφλ γηαηί δε ζα
ρξεηαδφηαλ θαηαζθεπή ζθεληθνχ (ηα «γπξίζκαηα» ζα γίλνληαλ ζην γήπεδν
θαιαζνζθαίξηζεο ηνπ ζρνιείνπ) θαη ν δηαζέζηκνο ρξφλνο ζα δαπαλνχληαλ ζηελ
πξνεηνηκαζία ηνπ γισζζηθνχ πεξηερνκέλνπ ηεο δηαθήκηζεο. Οη ίδηνη νη καζεηέο/ηξηεο
ιεηηνχξγεζαλ σο εζνπνηνί αλαπαξηζηάλνληαο ηνπο δηαιεθηφθσλνπο ραξαθηήξεο. Σα
παξαγφκελα θείκελα είραλ σο ζηφρν λα δψζνπλ ζηνπο/ζηηο καζεηέο/ηξηεο ηε
δπλαηφηεηα λα επεμεξγαζηνχλ ηα ίδηα ζέκαηα απφ δηαθνξεηηθέο νπηηθέο γσλίεο θαη κε
δηαθνξεηηθνχο επηθνηλσληαθνχο ζηφρνπο. Έηζη, νη καζεηέο/ηξηεο ζπλεηδεηνπνηνχλ ηνλ
ηξφπν κε ηνλ νπνίν κπνξνχλ λα αμηνπνηεζνχλ νη γεσγξαθηθέο πνηθηιίεο, πξνθεηκέλνπ
λα πξνβιεζεί δηαθεκηζηηθά έλα ζέκα, πξντφλ ή ηδέα.

Γηα ηελ πηζηή απεηθφληζε ηεο γεσγξαθηθήο δηαιέθηνπ θαη ηνπ ηδηψκαηνο δεηήζεθε
απφ θάζε έλαλ επηζθέπηε – θπζηθφ νκηιεηή ε κεηαθνξά ηνπ θεηκέλνπ ηεο δηαθήκηζεο
απφ ηε λέα ειιεληθή ζηελ αληίζηνηρε γισζζηθή πνηθηιία. Οη δηαθεκίζεηο
θαηαγξάθεθαλ θαη θάζε νκάδα αμηνιφγεζε ηε δηθή ηεο (απηναμηνιφγεζε) σο πξνο ην
ζελάξην, ηνπο ραξαθηήξεο, ηε ζχληνκε ζπλζεκαηηθή θξάζε (ζιφγθαλ) θαη ηελ
αμηνπνίεζε ηεο δηαιέθηνπ ή ηνπ ηδηψκαηνο. Ηδηαίηεξε έκθαζε δφζεθε ζην εξψηεκα
γηα ην πνηα απφ ηηο δχν δηαθεκίζεηο πεηπραίλεη ην ζηφρν ηεο, απηή κε ηε ρξήζε ηεο
λέαο ειιεληθήο ή απηή κε ηελ αμηνπνίεζε ησλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ.

41
2.3 Γείγκα καζεηώλ θαη εθπαηδεπηηθόο ζρεδηαζκόο
΢ην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα ζπκκεηείραλ 12 παηδηά, ηνπ ζπλδηδαζθφκελνπ
ηκήκαηνο Δ΄ θαη ΢Σ΄ ηάμεο ηνπ δεκνηηθνχ, εθ ησλ νπνίσλ 5 ήηαλ καζεηέο/ηξηεο ηεο
Δ΄ ηάμεο θαη 7 καζεηέο/ηξηεο ηεο ΢Σ΄ ηάμεο. Ο εξεπλεηήο ήηαλ θαη δάζθαινο ηνπ
ηκήκαηνο απηνχ. Σν 3/Θ δεκνηηθφ ζρνιείν βξίζθεηαη ζην ρσξηφ Παλαγίηζα ηνπ
λνκνχ Πέιιαο. Σν δεκνγξαθηθφ πξνθίι ηνπ δείγκαηνο απνηεινχληαλ απφ 6 αγφξηα
(απφ 3 αγφξηα ζε θάζε ηάμε) θαη 6 θνξίηζηα (2 θνξίηζηα ζηελ Δ΄ ηάμε θαη 4 θνξίηζηα
ζηελ ΢Σ΄ ηάμε), ειηθίαο 11-12 ρξνλψλ.

Σν εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα πινπνηήζεθε ζε ηξεηο επηκέξνπο θάζεηο:

α) πξν-θάζε

β) θχξηα θάζε

γ) κεηα-θάζε

Αλαιπηηθφηεξα, ζηελ πξν-θάζε, ν εξεπλεηήο πήξε ζπλέληεπμε απφ θάζε

καζεηή/ηξηα ρσξηζηά, ψζηε λα εμεηάζεη ηηο απφςεηο ηνπο γηα ηηο γεσγξαθηθέο
πνηθηιίεο θαη ηελ αλαπαξάζηαζή ηνπο ζε ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο. Πξνβιήζεθαλ
κέζσ βηληενπξνβνιέα ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο κε απεηθνλίζεηο γεσγξαθηθψλ
δηαιέθησλθαη αλαγλψζηεθαλ απφ ηνλ εξεπλεηή, ν νπνίνο είλαη πνληηαθήο θαηαγσγήο
θαη νκηιεηήο ηεο πνληηαθήο δηαιέθηνπ, απνζπάζκαηα απφ ην κπζηζηφξεκα ηνπ
Γηακαληίδε Κ., «Σν ξνδάθ’λνλ». Ζ πξν-θάζε ιεηηνχξγεζε θαη σο πξνέιεγρνο (pre-
test) (βι. παξάξηεκα 3) ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο θαη δηήξθεζε ηξία (3)
δηδαθηηθά δίσξα. ΢ηελ θχξηα θάζε νη καζεηέο/ηξηεο εξγάζηεθαλ ζε νκάδεο. Κάζε
νκάδα κειέηεζε κηα ηειενπηηθή δηαθήκηζε ζηελ νπνία αλαπαξηζηάλνληαλ ε
γεσγξαθηθή πνηθηιφηεηα πνπ είραλ επηιέμεη ηα κέιε ηεο. Γηα λα ππάξρεη ε
δπλαηφηεηα πνιιαπιήο πξνβνιήο ηεο δηαθήκηζεο, θάζε νκάδα δηέζεηε απφ έλαλ
θνξεηφ ειεθηξνληθφ ππνινγηζηή. ΢ηα πιαίζηα ηεο θχξηαο θάζεο, φπσο πξνέβιεπε ην
εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα, πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηξεηο επηζθέςεηο ζηελ αίζνπζα
δηδαζθαιίαο απφ ηξεηο θπζηθνχο/εο νκηιεηέο/ηξηεο: έλαλ θπζηθφ νκηιεηή ηεο θξεηηθήο
δηαιέθηνπ, κηα θπζηθή νκηιήηξηα ηνπ ζεζζαιηθνχ ηδηψκαηνο θαη κηα ηεο πνληηαθήο
δηαιέθηνπ.

42
Καζέλαο/κηα θαιεζκέλνο/ε παξαρψξεζε ζπλέληεπμε ζηελ νκάδα πνπ κειεηνχζε ηε
γισζζηθή πνηθηιία ηνπ/εο, ελψ ζην ηέινο θάζε ζπλέληεπμεο αθνινχζεζε ζπδήηεζε
κε ηνλ/ελ θαιεζκέλν/ε ζηελ νπνία κπνξνχζαλ λα ζπκκεηέρνπλ φινη/εο νη
καζεηέο/ηξηεο ηνπ ηκήκαηνο. Σέινο, θάζε νκάδα παξήγαγε απφ έλα δηαθεκηζηηθφ
θείκελν (ζηε λέα ειιεληθή θαη ζηελ αληίζηνηρε γεσγξαθηθή πνηθηιία)
ρξεζηκνπνηψληαο θάκεξα θηλεηνχ ηειεθψλνπ. Γηα ηελ νινθιήξσζε απηήο ηεο θάζεο
απαηηήζεθαλ έληεθα (11) δηδαθηηθά δίσξα.

΢ηε κεηα-θάζε πξαγκαηνπνηήζεθε ν κεηέιεγρνο (post-test) ηνπ πξνγξάκκαηνο (βι.

παξάξηεκα 4) θαη νη δνκεκέλεο ζπλεληεχμεηο ζηάζκηζεο ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ
καζεηψλ/ηξηψλ απφ ην πξφγξακκα. Καηά ηνλ κεηέιεγρν, ν εξεπλεηήο πήξε μαλά
ζπλεληεχμεηο απφ ηα παηδηά, ψζηε λα δηαπηζηψζεη θαηά πφζν δηαθνξνπνηήζεθαλ νη
απφςεηο ηνπο γηα ηηο γεσγξαθηθέο πνηθηιίεο. ΢ηηο ζπλεληεχμεηο ζηάζκηζεο ηεο
ηθαλνπνίεζεο ησλ καζεηψλ/ηξηψλ απφ ην πξφγξακκα, ηα παηδηά θιήζεθαλ λα
απαληήζνπλ ζε εξσηήζεηο πνπ αθνξνχζαλ ηελ αμηνιφγεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο ζε έλα
επξχηεξν πιαίζην, αιιά θαη λα αμηνινγήζνπλ ηνλ εαπηφ ηνπο ζρεηηθά κε ηηο γλψζεηο
πνπ απνθφκηζαλ.

2.4 Σα εξγαιεία ηνπ εθπαηδεπηηθνύ πξνγξάκκαηνο

2.4.1 Ηιεθηξηθέο θαη ειεθηξνληθέο ζπζθεπέο

Γηα ηε δηεμαγσγή ηνπ εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ρξεζηκνπνηήζεθαλ ηέζζεξηο

θνξεηνί ειεθηξνληθνί ππνινγηζηέο, έλαο απφ ηνπο νπνίνπο ήηαλ ζπλδεκέλνο κε
βηληενπξνβνιέα. Υξεζηκνπνηήζεθε έλαο θαηαγξαθέαο θσλήο γηα ηελ ερνγξάθεζε
ησλ ζπλεληεχμεσλ θαη έλα θηλεηφ ηειέθσλν γηα ηελ εγγξαθή video.

2.4.2 Δξεπλεηηθά εξγαιεία

2.4.2.1 Καηεπζπλόκελε ζπλέληεπμε

Δθηφο απφ ηηο ειεθηξηθέο θαη ειεθηξνληθέο ζπζθεπέο, ρξεζηκνπνηήζεθε ε

θαηεπζπλφκελε ζπλέληεπμε γηα ηε δηεμαγσγή ηνπ πξνειέγρνπ θαη ηνπ κεηειέγρνπ.
΢χκθσλα κε ην Βάκβνπθα (2010: 235-243), ζηελ θαηεπζπλφκελε ζπλέληεπμε ηα

43
ππνθείκελα (ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε νη καζεηέο ηνπ ηκήκαηνο) θαινχληαη λα
απαληήζνπλ ζε κηα ζεηξά εξσηήζεσλ, ησλ νπνίσλ ν αξηζκφο, ε εθθψλεζε θαη ε
ζεηξά δηαηχπσζεο έρνπλ πξνθαζνξηζηεί.[…] Οη εξσηήζεηο πνπ ηίζεληαη δηεξεπλνχλ
θαη θαιχπηνπλ ζπζηεκαηηθά ηηο δηάθνξεο φςεηο ηνπ ζέκαηνο ηεο έξεπλαο. Οη
απαληήζεηο ζεκεηψλνληαη κε θσδηθνπνηεκέλε κνξθή ή νινγξάθσο. Ζ ερνγξάθεζή
ηνπο επηηξέπεη ηελ πηζηή απνηχπσζε θαη αλαπαξαγσγή ηνπο.[…] Ζ θαηεπζπλφκελε
ζπλέληεπμε έρεη αθεηεξία ηηο αλάγθεο θαη ηα ελδηαθέξνληα ηνπ πξνζψπνπ πνπ ηελ
παίξλεη. Ο εξεπλεηήο έρεη ηνλ πιήξε έιεγρν ηεο ςπρνθνηλσληθήο θαηάζηαζεο, ηελ
νπνία ν ίδηνο δεκηνπξγεί. Δθείλνο ζέηεη ην πξφβιεκα, απεπζχλεη ζην ππνθείκελν
εξσηήκαηα ζπγθεθξηκέλα θαη ζρεηηθά κε ην είδνο ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ επηζπκεί λα
ζπγθεληξψζεη. Πξφθεηηαη γηα έλα είδνο πξνθνξηθνχ εξσηεκαηνινγίνπ, ηνπ νπνίνπ
ηελ αθξίβεηα θαη πιεξφηεηα πξνζπαζεί λα εμαζθαιίζεη ν εξεπλεηήο κε ηε δηθή ηνπ
παξνπζία.[..] ε θαηεπζπλφκελε ζπλέληεπμε ειάρηζηα απέρεη απφ ην γξαπηφ
εξσηεκαηνιφγην. Ζ ρξήζε ηεο φκσο πξέπεη λα πξνηηκάηαη απφ εθείλε ηνπ
εξσηεκαηνινγίνπ : α) φηαλ ην ζέκα ηεο έξεπλαο είλαη ζχλζεην θαη γηα λα θαιπθζεί
απαηηείηαη ε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ απφ δηαθνξεηηθέο θνηλσληθέο νκάδεο, γηα ηηο
νπνίεο ρξεηάδεηαη λα δηαηππσζνχλ εξσηήζεηο δηαθνξεηηθνχ είδνπο· β) φηαλ απαηηείηαη
ε ζπιινγή πιεξνθνξηψλ γηα ζέκαηα πξνζσπηθά, νπφηε ε δηαηχπσζε ησλ ζρεηηθψλ
εξσηήζεσλ είλαη δπλαηφλ λα πξνθαιέζεη ακεραλία ή θαρππνςία ζηα ππνθείκελα, θαη
γ) φηαλ ηα ππνθείκελα ηεο έξεπλαο είλαη αλίθαλα λα ζπκπιεξψζνπλ έλα
εξσηεκαηνιφγην ή είλαη δπλαηφλ λα αξλεζνχλ λα απαληήζνπλ.

Γηα λα απνδψζεη θαξπνχο ε ζπλέληεπμε, πξνυπνζέηεη ζσζηή νξγάλσζε θαη

πξνεηνηκαζία ηνπ ζρεδίνπ ζπλέληεπμεο […] Ζ πξνεηνηκαζία ηνπ ζρεδίνπ
ζπλέληεπμεο είλαη βαζηθή πξνυπφζεζε, γηαηί δηαθνξεηηθά είλαη πηζαλφλ λα
απνθαιπθζεί ζην ηέινο ηεο εξγαζίαο φηη ππάξρεη αζάθεηα ζηε δηαηχπσζε ησλ
εξσηήζεσλ ή ειιείπνπλ ζεκαληηθά πιεξνθνξηαθά ζηνηρεία, ησλ νπνίσλ ηε
ζπνπδαηφηεηα δελ αληηιήθζεθε έγθαηξα ν εξεπλεηήο.

[…] Σα δηάθνξα ζηάδηα ηεο επεμεξγαζίαο ηνπ ζρεδίνπ ζπλέληεπμεο είλαη:

1. Η ζέζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Ο εξεπλεηήο κειεηά ην πξφβιεκα, δηαθξίλεη ηηο

δηάθνξεο φςεηο θαη ζπζρεηίζεηο ηνπ, θαζψο θαη ηνπο παξάγνληεο πνπ ην
πξνζδηνξίδνπλ θαη δηεξσηάηαη γηα ην είδνο ησλ πιεξνθνξηψλ ηηο νπνίεο
νθείιεη λα ζπγθεληξψζεη.

44
 2. Η εθινγή θαη δηαηχπσζε εξσηήζεσλ ζρεηηθά κε ηε δηεξεχλεζε ηνπ
πξνβιήκαηνο. Αλάινγα κε ηνλ ηχπν ησλ επηζπκεηψλ πιεξνθνξηψλ νη
εξσηήζεηο κπνξεί λα είλαη αλνηθηήο ή θιεηζηήο απάληεζεο.[…] Ο ζπληάθηεο
ηνπ ζρεδίνπ ζπλέληεπμεο θαη απηφο πνπ παίξλεη ηε ζπλέληεπμε πξέπεη λα είλαη
πνιχ πξνζεθηηθνί ζηε δηαηχπσζε θαη ηελ ππνβνιή ησλ εξσηήζεσλ. ΢πρλά ν
ηξφπνο κε ηνλ νπνίν ηα άηνκα εξσηνχλ επεξεάδεηαη απφ ηηο πξνηηκήζεηο θαη
ηηο θνζκνζεσξεηηθέο θαη βηνζεσξεηηθέο αληηιήςεηο ηνπο. Έηζη αζθνχλ
ππνβνιή ζηνλ εξσηψκελν, κε απνηέιεζκα νη απαληήζεηο πνπ παίξλνπλ λα
αληηζηνηρνχλ ζε απηφ πνπ επηζπκνχλ λα αθνχζνπλ ή λα βξνπλ. Άιινηε πάιη
αζθνχλ ππνβνιή κε ηνλ ηφλν ηεο θσλήο ηνπο, ηηο ρεηξνλνκίεο θαη ηελ
έθθξαζε ηνπ πξνζψπνπ ηνπο. Απηφο πνπ παίξλεη ζπλέληεπμε ρσξίο λα είλαη
ελήκεξνο γηα ηε δηαδηθαζία ηεο αζπλείδεηεο ππνβνιήο, θηλδπλεχεη λα επηδξά
ζπζηεκαηηθά ζηηο απαληήζεηο πνπ παίξλεη.
3. Η δνθηκή ηνπ ζρεδίνπ ζπλέληεπμεο. Σν ηξίην ζηάδην ηεο επεμεξγαζίαο ηνπ
ζρεδίνπ ζπλέληεπμεο είλαη ε δνθηκή ηνπ. Σν πξνζσξηλφ ζρέδην δνθηκάδεηαη ζε
κηθξφ δείγκα ππνθεηκέλσλ δηαθνξεηηθνχ πνιηηηζηηθνχ θαη κνξθσηηθνχ
επηπέδνπ, αθφκα θαη αλ δελ είλαη αληηπξνζσπεπηηθφ ηνπ πιεζπζκνχ ηεο
έξεπλαο. Με ηε δνθηκαζηηθή εθαξκνγή ηνπ ζρεδίνπ δηαπηζηψλεηαη ε
εγθπξφηεηα ηνπ ηχπνπ θαη ηνπ πεξηερνκέλνπ ησλ εξσηήζεσλ, ε
απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ζεηξάο δηάηαμήο ηνπο θαη ν βαζκφο θαηαλφεζεο ηνπ
ιεμηινγίνπ πνπ ρξεζηκνπνηείηαη.

Ζ ζηξαηεγηθή θαη ε ηαθηηθή ηεο εξεπλεηηθήο ζπλέληεπμεο θαηαζηξψλνληαη θαη

εθαξκφδνληαη πάληνηε ζε ζρέζε κε ηηο αλάγθεο θαη ηα ελδηαθέξνληα ηνπ εξεπλεηή. Ζ
ζηξαηεγηθή, δειαδή ε αλάιπζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο έξεπλαο θαη ν θαζνξηζκφο ηνπ
γεληθνχ πιαηζίνπ ηεο δηεξεχλεζήο ηνπ, ζπιιακβάλεηαη θαη πξνεηνηκάδεηαη
αλεμάξηεηα απφ ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά θαη πξνβιήκαηα πνπ είλαη δπλαηφλ λα
απαζρνινχλ ηα δηάθνξα ππνθείκελα. Ζ ζηξαηεγηθή απνβιέπεη θπξίσο ζην λα δνζνχλ
απαληήζεηο ζηα εξσηήκαηα πνπ ζέηεη ν εξεπλεηήο. Ζ ηαθηηθή ηεο εξεπλεηηθήο
ζπλέληεπμεο, δειαδή νη θαλφλεο εθαξκνγήο ηεο ζηξαηεγηθήο ζε θάζε ηδηαίηεξε
πεξίπησζε, ζπληζηάηαη ζην λα πξνθαιέζεη ν εξεπλεηήο, ηερλεηά θακηά θνξά, ηελ
θαηάιιειε παξψζεζε ησλ ππνθεηκέλσλ γηα ηε ζπλέληεπμε. Ζ παξψζεζε φκσο ησλ
ππνθεηκέλσλ αληαπνθξίλεηαη ζηηο πξνζσπηθέο αλάγθεο ηνπ εξεπλεηή θαη φρη ζε
εθείλεο ησλ ππνθεηκέλσλ.[…] ΢εκεηψλνληαο ηηο απαληήζεηο ηνπ ππνθεηκέλνπ, ν

45
ππεχζπλνο γηα ηε δηεμαγσγή ηεο ζπλέληεπμεο νθείιεη λα δηαθξίλεη ηελ παξαηήξεζε ή
δήισζε ηνπ ππνθεηκέλνπ απφ ηελ πξνζσπηθή ηνπ εξκελεία ή εληχπσζε, λα μερσξίδεη
ηα γεγνλφηα απφ ηηο εξκελείεο. Γηα ηελ απνθπγή ηεο ζχγρπζεο γεγνλφησλ κε
εξκελείεο είλαη πξνηηκφηεξν απηφο πνπ παίξλεη ηε ζπλέληεπμε λα θαηαγξάθεη κφλν
γεγνλφηα θαη λα αλαδεηεί ζε κεηαγελέζηεξν ρξφλν ηηο εξκελείεο. Ζ κε ηήξεζε ηεο
αξρήο απηήο νδεγεί ζε αζπλείδεηεο αιινηψζεηο ηεο πξαγκαηηθφηεηαο (Ch. Nahoum,
1973 ζ.170, Th. Caplow, 1972, ζην Βάκβνπθαο: 242).

Ζ ερνγξάθεζε ηεο ζπλέληεπμεο είλαη ε πην ιεπηή ππφζεζε, αιιά επηηξέπεη

κεηαγελέζηεξα ηελ πην ιεπηνκεξή αλάιπζε θαη κειέηε ηνπ πεξηερνκέλνπ. Με ηελ
ερνγξάθεζε απνθεχγνληαη : α) νη αιινηψζεηο νη νπνίεο αλαθέξνληαη ζηελ εθηίκεζε
ηνπ ρξφλνπ πνπ αθηεξψλεηαη ζηελ κηα ή ηελ άιιε φςε ηνπ πξνβιήκαηνο θαη β)
εθείλεο πνπ ζπλίζηαληαη ζηελ παξνπζίαζε ελφο δεδνκέλνπ σο γεγνλφηνο, ελψ είλαη
εξκελεία θαη αληίζηξνθα. Σν πην θαηαζηξνθηθφ θαη αλέληηκν φκσο είλαη λα γίλεηαη
ρξήζε ερνγξαθηθψλ κέζσλ θαηά ηε ζπλέληεπμε, ρσξίο λα είλαη ελήκεξα ηα
ππνθείκελα.

2.4.2.2 Ηκεξνιόγην

Καζ’ φιε ηε δηάξθεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο, ν εξεπλεηήο ηεξνχζε εκεξνιφγην (βι.

παξάξηεκα 2). Σν εκεξνιφγην ην νπνίν κπνξεί λα θξαηά ν εξεπλεηήο είλαη έλα
θείκελν θαζεκεξηλήο αλαιπηηθήο πεξηγξαθήο θαη ζρνιηαζκνχ ησλ γεγνλφησλ πνπ
ζπληεινχληαη θαηά ηελ εθπφλεζε κηαο έξεπλαο (αιιά θαη θαηά ηελ πξνεξεπλεηηθή
θάζε θαη ίζσο θαη ιίγν κεηά ηελ νινθιήξσζε ηεο, κέρξη ηελ έλαξμε ηεο
επεμεξγαζίαο ηνπ εξεπλεηηθνχ πιηθνχ). Απνηειεί έλα εξγαιείν κε γεληθφ ζθνπφ ηε
ζπιινγή κε δνκεκέλσλ δεδνκέλσλ, ηα νπνία κεηά είηε κπνξνχλ λα θσδηθνπνηεζνχλ
θαη λα ππνβιεζνχλ ζε ζηαηηζηηθή αλάιπζε (πρ κέζσ αλάιπζεο πεξηερνκέλνπ), είηε
λα αλαιπζνχλ πνηνηηθά.

Παξφιν πνπ ην εκεξνιφγην είλαη ζπλήζσο έλα ζπκπιεξσκαηηθφ εξεπλεηηθφ

εξγαιείν, κπνξεί λα ζπλεηζθέξεη ζηε δηακφξθσζε κηαο πην – θαηά ην δπλαηφλ -
νινθιεξσκέλεο εηθφλαο ηεο εξεπλνχκελεο θαηάζηαζεο, πρ λα αλαδείμεη
αηνκηθφηεηεο κέζα ζην ζχλνιν, ή αληηζέησο λα εληζρχζεη νιηζηηθέο πξνζεγγίζεηο
κεηψλνληαο ηνλ θίλδπλν ηεο κνλνκεξνχο αλάδεημεο θάπνησλ ραξαθηεξηζηηθψλ, ηα

46
νπνία κπνξεί λα είλαη θπξίαξρα αιιά φρη θαη απνθιεηζηηθά. Ηδηαίηεξα θαηά ηελ
ζπκκεηνρηθή παξαηήξεζε, φπνπ ν εξεπλεηήο δελ θαηαγξάθεη απιψο ηηο
δξαζηεξηφηεηεο ησλ ππνθεηκέλσλ θαη ηε ζπκπεξηθνξά ηνπο, αιιά απνηειεί θαη ν
ίδηνο κέξνο ηνπ ππφ-έξεπλα πεξηβάιινληνο ζε άκεζε δηάδξαζε κε ηνπο
ζπκκεηέρνληεο, ην εκεξνιφγην απνηειεί επί πιένλ θαη κηα πιαηθφξκα θαηαγξαθήο
ησλ πξνζσπηθψλ ηνπ ζθέςεσλ, ζπκπεξηθνξψλ θαη ζπλαηζζεκάησλ, ηα νπνία
ελδερνκέλσο ζα ππνζηεξίμνπλ επί πιένλ ηελ εξκελεία θαη ηα ζπκπεξάζκαηα (kday-
v.thess.sch.gr/wp-content/uploads/32.doc).
Καηά ηε δηάξθεηα ηεο εξεπλεηηθήο δηαδηθαζίαο ε θαηαγξαθή γίλεηαη ζπλήζσο ζην
ηέινο ηεο εκέξαο. Ωζηφζν, ζηε δηάξθεηα ηεο εκέξαο είλαη απαξαίηεην λα γίλεηαη
θαηαγξαθή κεηά απφ ην ηέινο ελφο γεγνλφηνο (π.ρ. κηαο δηδαζθαιίαο) ή θαηά ηελ
αλάπαπια (π.ρ. ζην δηάιεηκκα). ΢πρλά, δελ κπνξνχκε λα πεξηκέλνπκε ην ηέινο ηεο
εκέξαο ή ην δηάιεηκκα πξνθεηκέλνπ λα ζεκεηψζνπκε θάηη· ρξεηάδεηαη ινηπφλ λα
θιέβνπκε ρξφλν. Πνιιέο θνξέο νη ζεκεηψζεηο κπνξεί λα απνηππψλνληαη κε
ζπληνκνγξαθίεο ή ζχκβνια θαη απηφ γηαηί πξνεγείηαη ε θαζ’ απηή εξεπλεηηθή
δηαδηθαζία. Καιφ είλαη νη ρεηξφγξαθεο ζεκεηψζεηο λα γίλνληαη ειεθηξνληθέο, νχησο
ψζηε λα είλαη εχθνιε ε επεμεξγαζία θαη ε νξγάλσζή ηνπο.
Καηαγξάθνπκε ζην εκεξνιφγην φ,ηη πξνθαιεί ηελ πξνζνρή καο, φ,ηη ζεσξνχκε
ζεκαληηθφ: κηα ζθέςε ή κηα γλψκε ελφο παηδηνχ ή κηα αληίδξαζή ηνπ πνπ
ππνδειψλεη έθπιεμε ή αηθληδηαζκφ (εμσγισζζηθνί επηθνηλσληαθνί θψδηθεο).
΢εκαληηθή κπνξεί λα είλαη θαη κηα ζθέςε ή κηα παξαηήξεζε ηνπ εξεπλεηή πνπ
πηζαλφλ λα απνθαιχπηεη κηαλ αθφκε δηάζηαζε ζηελ έξεπλά ηνπ.
Όηαλ ν εξεπλεηήο απνκαθξπλζεί απφ ηα πξφζσπα – ππνθείκελα ηεο έξεπλαο θαη
απφ ην ζπγθεθξηκέλν ρψξν, κπνξεί λα απεκπιαθεί θαη λα απνζηαζηνπνηεζεί. Απηφ
ηνπ επηηξέπεη λα κεηαηξέςεη ηηο εξεπλεηηθέο εκπεηξίεο ηνπ ζε πιηθφ. Αλ ην πιηθφ ηνπ
εκεξνινγίνπ κπνξεί λα δηαζπλδεζεί κε ην ππφινηπν εξεπλεηηθφ πιηθφ ζε κηθξφ ή
κεγάιν βαζκφ, γίλεηαη θαλεξφ θαηά ηε δφκεζε ηεο εξεπλεηηθήο ηνπ εξγαζίαο.
΢ην εκεξνιφγην απνηππψλνληαη ηέζζεξηο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ πξψηε (Γ1) αθνξά
ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ πξνζηαδίνπ, ε δεχηεξε (Γ2) ηε δξαζηεξηφηεηα κειέηε –
αλάιπζε ηεο επηιεγφκελεο δηαθήκηζεο, ε ηξίηε (Γ3) ηηο ζπλεληεχμεηο κε ηνπο θπζηθνχο
νκηιεηέο θαη ε ηέηαξηε (Γ4) ηελ παξαγσγή κηαο δηαθήκηζεο, ηε δξακαηνπνίεζή ηεο
θαη ηελ αμηνιφγεζή ηεο απφ ηελ νκάδα παξαγσγήο ηεο.

47
2.4.2.3 Παξνπζία θπζηθώλ νκηιεηώλ δηαιέθησλ θαη ηδηώκαηνο ζηελ ηάμε

Έρνληαο σο ζθνπφ ηελ άκεζε επαθή ησλ ππνθεηκέλσλ κε θπζηθνχο νκηιεηέο ηεο
θξεηηθήο θαη ηεο πνληηαθήο δηαιέθηνπ αιιά θαη ηνπ ζεζζαιηθνχ ηδηψκαηνο,
θιήζεθαλ ζηελ αίζνπζα δηδαζθαιίαο, ζην πιαίζην ησλ δξαζηεξηνηήησλ, ηξία
πξφζσπα πνπ θαηείραλ ζε κεγάιν βαζκφ ηε δεμηφηεηα απηή. Καη νη ηξεηο ήηαλ
θαζεγεηέο ηεο ειιεληθήο θηινινγίαο, νη δχν πξφζθαηα ζπληαμηνχρνη, πνπ δίδαζθαλ
ζην ρψξν ηεο δεπηεξνβάζκηαο εθπαίδεπζεο θαη ζπγθεθξηκέλα ζην Γπκλάζην.
Πξνηηκήζεθε απφ ηνλ εξεπλεηή νη θπζηθνί νκηιεηέο λα πξνέξρνληαη απφ ην ρψξν ηεο
εθπαίδεπζεο γηαηί ήηαλ εμνηθεησκέλνη κε καζεηέο θαη αίζνπζα δηδαζθαιίαο, ε
δηδαζθαιία ηεο γιψζζαο ήηαλ ην δηδαθηηθφ ηνπο αληηθείκελν θαη ην πην βαζηθφ φηη ην
ιεμηιφγην πνπ ζα ρξεζηκνπνηνχζαλ ζα αληηζηνηρνχζε ζην ιεθηηθφ επίπεδν ησλ
καζεηψλ ηνπ δεκνηηθνχ ζρνιείνπ. ΢ηελ επηινγή απηή νδεγήζεθε ν εξεπλεηήο φηαλ
δηαπίζησζε φηη θαηά ηε δηάξθεηα ηεο πξνεηνηκαζίαο ησλ επηζθέςεσλ ησλ θπζηθψλ
νκηιεηψλ, ν έλαο απφ ηνπο ππνςήθηνπο (νδνληίαηξνο), είρε ηελ ηάζε λα ρξεζηκνπνηεί
επηζηεκνληθή νξνινγία πνπ ζε κεγάιν βαζκφ ζα θαηαζηνχζε ηελ πξνγξακκαηηζκέλε
ζπλέληεπμε δπζλφεηε αλ φρη αθαηαλφεηε.

Ζ πξψηε επαθή ηνπ εξεπλεηή κε ηνπο θπζηθνχο νκηιεηέο, κε ηνλ θαζέλα ρσξηζηά,
είρε γίλεη ηνπιάρηζηνλ δέθα κέξεο πξηλ ηελ επίζθεςή ηνπο θαη απνζθνπνχζε: α) ζηελ
πξνζσπηθή γλσξηκία θαη ζηελ απφθηεζε νηθεηφηεηαο, β) ζηελ αλάιπζε ηνπ
πεξηερνκέλνπ ηεο έξεπλαο, γ) ζηελ παξνπζίαζε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ πνπ είραλ
εηνηκάζεη νη καζεηέο ψζηε θαη νη ίδηνη λα πξνεηνηκαζηνχλ κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ
ηξφπν αιιά θαη λα παξνπζηάζνπλ φ,ηη ζεσξνχζαλ θαηάιιειν θαη ζρεηηδφηαλ κε ηελ
γισζζηθή πνηθηιία πνπ ηνπο αθνξνχζε θαη ηέινο, δ) λα νξηζηεί ε εκεξνκελία
επίζθεςήο ηνπο.

2.4.3 Δξγαιεία αμηνιόγεζεο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ πξνγξάκκαηνο

2.4.3.1 Πξνέιεγρνο θαη κεηέιεγρνο

Πξηλ θαη κεηά ην εθπαηδεπηηθφ πξφγξακκα δηεξεπλήζεθαλ νη απφςεηο ησλ παηδηψλ

γηα ηελ θνηλσληνγισζζηθή δηαθνξεηηθφηεηα φπσο απηή απνηππψλεηαη ζε ηειενπηηθέο
δηαθεκίζεηο ζηηο νπνίεο γίλεηαη ρξήζε γεσγξαθηθψλ δηαιέθησλ. Ζ ζχγθξηζε ησλ

48
απνηειεζκάησλ ζα βνεζνχζε ζηε δηαπίζησζε πηζαλήο βειηίσζεο ηεο θξηηηθήο
επίγλσζεο ησλ καζεηψλ/ηξηψλ ζρεηηθά κε ηνλ ηδενινγηθφ ξφιν απηνχ ηνπ είδνπο ησλ
δηαθεκίζεσλ. ΢πγθεθξηκέλα πξνβιήζεθε ζηα παηδηά ε δηαθήκηζε ηεο εηαηξείαο θαθέ
Jacobs (https://www.youtube.com/watch?v=3Htb1gtBKXA). ΢ηε δηαθήκηζε απηή
ρξεζηκνπνηείηαη ν βφξεηνο θσλεεληηζκφο1 απφ ηελ ηδηνθηήηξηα ελφο παξαδνζηαθνχ
θαθελείνπ. Μηα παξέα λεαξψλ πεξηεγεηψλ βξίζθεηαη πξν εθπιήμεσο φηαλ ζε έλα
κηθξφ, επαξρηαθφ θαθελείν, κε ειηθησκέλνπο ηδηνθηήηεο βξίζθνπλ κεγάιε πνηθηιία
απφ ηνλ θαθέ θίιηξνπ Jacobs. Δπηιέρζεθε ε ζπγθεθξηκέλε δηαθήκηζε γηαηί είλαη
κηθξήο δηάξθεηαο, ε ρξήζε ηνπ βφξεηνπ θσλεεληηζκνχ είλαη ζχληνκε θαη θαηά ηελ
άπνςε ηνπ εξεπλεηή, θαηαλνεηή ζε κεγάιν βαζκφ απφ ηα παηδηά. Σα θσλνινγηθά
θαηλφκελα πνπ ζπληζηνχλ ην βφξεην θσλεεληηζκφ είλαη ε απνβνιή ησλ άηνλσλ [i] θαη
[u]: π.ρ. ρέξ (ρέξη), διεβ (δνπιεχεη) θ.ι.π θαη ε ζηέλσζε ησλ άηνλσλ [e] (ε θαη αη) θαη
[o] (ν θαη σ) ζε [i] θαη [u] αληίζηνηρα: π.ρ. θηγγάξ΄ (θεγγάξη), ρνπξάθ΄ (ρσξάθη)
(http://www.greek-
language.gr/greekLang/modern_greek/studies/dialects/thema_b_2/index.html)

Κάζε αηνκηθή δνκεκέλε ζπλέληεπμε δηήξθεζε πεξίπνπ νρηψ ιεπηά θαηαγξάθεθε

ζηνλ θαηαγξαθέα θσλήο, ψζηε ε ζπλέληεπμε λα κε δηαθφπηεηαη απφ ηνλ εξεπλεηή γηα
ηε ζεκείσζε ησλ απαληήζεσλ αιιά θαη γηα λα είλαη δηαζέζηκεο φιεο νη απαληήζεηο
ζηελ πξφηππή ηνπο κνξθή. ΢ηε ζπλέρεηα ζπκπιεξψζεθε γηα θάζε παηδί ν αηνκηθφο
πίλαθαο ζπλέληεπμεο (βι. παξάξηεκα 3 & 4). Σα πνηνηηθά θαη πνζνηηθά δεδνκέλα ηα
νπνία ζπιιέρζεθαλ κέζσ ησλ ζπλεληεχμεσλ αλαιχζεθαλ κέζσ ηεο ρξήζεο ηεο
πνηνηηθήο ζεκαηηθήο αλάιπζεο (Miles & Huberman 1994, ζην Μαξσλίηε: 9), ε νπνία
πεξηιακβάλεη ηξία επίπεδα αλαγσγήο ησλ δεδνκέλσλ. ΢ε έλα πξψην επίπεδν
θαηεγνξηνπνίεζεο ησλ ζπλεληεχμεσλ, νη απαληήζεηο ησλ ζπλεληεπμηαδφκελσλ
ηαμηλνκήζεθαλ ζε κηθξφηεξεο κνλάδεο ζχκθσλα κε ην ελλνηνινγηθφ πιαίζην θαη ηα
εξεπλεηηθά δεηήκαηα ηεο κειέηεο. ΢ηε ζπλέρεηα, θξάζεηο θαη πξνηάζεηο πνπ
εμέθξαδαλ κηα ζπγθεθξηκέλε έλλνηα νκαδνπνηήζεθαλ καδί. Με απηφ ηνλ ηξφπν,
πξνέθπςαλ νη ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί. ΢ε έλα δεχηεξν επίπεδν αλαγσγήο,

1
Με ηνλ φξν βφξεηνη δηάιεθηνη (ή βφξεηα λενειιεληθά ηδηψκαηα) ελλνείηαη ε παξαιιαγή ηεο Νέαο
Διιεληθήο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη θαη αθνχγεηαη απφ ηε βφξεηα αθηή ηνπ Κνξηλζηαθνχ θφιπνπ σο ηα
βφξεηα ζχλνξα ηεο ειιεληθήο επηθξάηεηαο, αιιά θαη ζε έλα ηκήκα ηεο Άλδξνπ θαη ηεο Σήλνπ
(εμαηξείηαη έλα κηθξφ κέξνο ηεο Μαθεδνλίαο θαη ν λνκφο Θεζπξσηίαο (΢πκεσλίδεο, 1977:94, ζην 16
(4)

49
ζρεκαηίζηεθαλ νη ζεκαηηθέο θαηεγνξίεο. Σέινο, νη θαηεγνξίεο ηαμηλνκήζεθαλ ζε κηα
αθφκε επξχηεξε ζεκαηηθή ελφηεηα, ηνλ ζεκαηηθφ άμνλα. ΢ηε ζπλέληεπμε δεηήζεθε
απφ ηα παηδηά λα ζρνιηάζνπλ ηνλ ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο (βφξεηνο θσλεεληηζκφο)
θαη ηνπ λεαξνχ πειάηε (πξφηππε πνηθηιία), λα δειψζνπλ ην πηζαλφ επάγγεικα
θάπνηνπ νκηιεηή ηνπ βφξεηνπ θσλεεληηζκνχ , ηνλ ηφπν δηακνλήο ηνπ (ρσξηφ ή πφιε)
θαη ηελ ειηθηαθή νκάδα πνπ θαηά πάζα πηζαλφηεηα αλήθεη. Σνπο δεηήζεθε επίζεο λα
δηαηππψζνπλ ηελ άπνςή ηνπο γηα ην πνηα απφ ηηο δχν γισζζηθέο πνηθηιίεο είλαη ε
«ζσζηή» , αλ έρνπλ αθνχζεη δηαιεθηφθσλνπο θαη πνχ ζπλέβε απηφ.

2.4.3.2 Portfolio κε ηηο εξγαζίεο ησλ καζεηώλ/ηξηώλ

Γηα ηνλ αηνκηθφ θάθειν έρνπλ δηαηππσζεί πνιινί νξηζκνί, νη νπνίνη αθνξνχλ ζην
πνηνο ζπιιέγεη ην πεξηερφκελν, πνηα είλαη ε ζθνπηκφηεηα θαη ε ρξεζηκφηεηα ηεο
ζπιινγήο, ηα θξηηήξηα, αιιά θαη ην ρξφλν ηεο δηαηήξεζεο ηνπ θαθέινπ. Πξφθεηηαη,
ινηπφλ, γηα έλα πξνζσπηθφ αξρείν, έλαλ «θάθειν πιηθνχ», πνπ πεξηιακβάλεη ηηο
εξγαζίεο ηνπ καζεηή αιιά θαη ηηο εξγαζίεο πνπ απνηππψλνπλ ηελ «θξηηηθή ηνπ
ζθέςε». Αθφκε, ζα ιέγακε πσο είλαη κηα νξγαλσκέλε θαη ζπζηεκαηηθή παξνπζίαζε
απφ ηνλ εθπαηδεπηηθφ θαη ην καζεηή ησλ ελδείμεσλ, νη νπνίεο απνηππψλνπλ ηελ
πνξεία ηεο πξνφδνπ ηνπ καζεηή, ε νπνία αθνξά ζηε γλψζε ηνπ πεξηερνκέλνπ αιιά,
παξάιιεια, απνηππψλνληαη θαη νη ζηξαηεγηθέο θαη ζηάζεηο πνπ πηνζέηεζε ν καζεηήο,
γηα λα πεηχρεη ηνπο ζηφρνπο ηνπ.
Ο αηνκηθφο θάθεινο είλαη έλα εξγαιείν δηακνξθσηηθήο αμηνιφγεζεο ηνπ
πξνγξάκκαηνο αιιά θαη εξγαιείν απηφ-αμηνιφγεζεο θαη εηεξν-αμηνιφγεζεο.
Απνηππψλεη ηελ εμειηθηηθή πνξεία ηνπ πξνγξακκαηηζκνχ ηεο δηδαζθαιίαο αιιά θαη
ηε δηαιεθηηθή ζρέζε ηνπ καζεηή κε ηελ νξγάλσζε ηεο Δξεπλεηηθήο Δξγαζίαο, αθνχ
επηηξέπεη ζην καζεηή λα αλαζηνραζηεί γηα ηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ αλαπηχζζεη, λα
αζθήζεη απηνθξηηηθή θαη ηέινο λα αλαδηαξζξψζεη ην πιαίζην ηεο ζπλεξγαζίαο ηνπ κε
ηνπο ζπκκαζεηέο θαη ηνλ εθπαηδεπηηθφ.
΢ηελ πεξίπησζή καο νη θάθεινη κε ηηο εξγαζίεο ησλ καζεηψλ/ηξηψλ ήηαλ ηξεηο, φζεο
δειαδή θαη νη νκάδεο εξγαζίαο (βι. παξάξηεκα 1). Οη εξγαζίεο ζρεηίδνληαλ κε ηηο
δξαζηεξηφηεηεο νη νπνίεο πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζηελ θχξηα θάζε ηνπ πξνγξάκκαηνο:
α) ην θχιιν εξγαζίαο πνπ ζρεηίδνληαλ κε ηε δηαθήκηζε πνπ επέιεμε λα κειεηήζεη
θάζε νκάδα, β) ην εξσηεκαηνιφγην πνπ εηνίκαζε θάζε νκάδα πξνθεηκέλνπ λα

50
πξαγκαηνπνηεζεί ε ζπλέληεπμε κε ηνλ/ηελ θαιεζκέλν/ε δηαιεθηφθσλν/ε
επηζθέπηε/ξηα, γ) νη δηαθεκίζεηο-βίληεν πνπ παξάρζεθαλ θαη δ) ην θχιιν
απηναμηνιφγεζεο ηεο παξαγφκελεο δηαθήκηζεο ηεο θάζε νκάδαο. Σν θχιιν εξγαζίαο
(α) απνζθνπνχζε ζηελ πηνζέηεζε θξηηηθήο ζηάζεο εθ κέξνπο ησλ καζεηψλ/ηξηψλ σο
πξνο ηα ζηεξεφηππα θαη ηηο πξνθαηαιήςεηο πνπ πηζαλφλ λα αλαπαξάγνληαη κέζσ ησλ
δηαθεκίζεσλ θαη ηελ αλάπηπμε θξηηηθήο επίγλσζεο ηεο γιψζζαο πνπ ρξεζηκνπνηείηαη
ζε απηέο. Ζ ζχληαμε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ (β) έδσζε ηε δπλαηφηεηα ζηνπο
καζεηέο/ηξηεο λα βηψζνπλ απζεληηθέο θαηαζηάζεηο επηθνηλσλίαο, αθνχ κέζσ απηνχ
ζα έπξεπε λα ζπλνκηιήζνπλ κε έλα ηξίην πξφζσπν, πέξα απφ ηνπο/ηηο
ζπκκαζεηέο/ηξηεο θαη ην δάζθαιφ ηνπο. Ζ παξαγσγή ησλ δηαθεκίζεσλ (γ) ήηαλ κηα
πνιχπινθε θαη ελδηαθέξνπζα δξαζηεξηφηεηα, ε νπνία νινθιεξψζεθε κε ηελ
βηληενζθφπεζή ηνπο, ελψ ην θχιιν απηναμηνιφγεζεο θάζε νκάδαο ζρεηηθά κε ηελ
παξαγφκελε δηαθήκηζε (δ), κεηέηξεςε ηνπο καζεηέο/ηξηεο απφ αμηνινγνχκελνπο ζε
αμηνινγεηέο.
Όιεο νη εξγαζίεο απνηέιεζαλ πιηθφ πνιχηηκν γηα ηε ζχληαμε ηεο παξνχζαο
εξγαζίαο θαη ιεηηνχξγεζαλ κεηαμχ άιισλ θαη σο κέζν αμηνιφγεζεο ηεο πνξείαο ηνπ
πξνγξάκκαηνο. Ζ αλαηξνθνδνηηθή ηνπο ιεηηνπξγία είλαη επίζεο ζεκαληηθή ζηελ
πεξίπησζε πνπ έπξεπε λα ιεθζεί απφθαζε γηα αλαπξνζαξκνγή θάπνηαο
δξαζηεξηφηεηαο.

2.4.3.3 Σν εκεξνιόγην

Σν εκεξνιφγην δνκήζεθε γχξσ απφ ηέζζεξηο βαζηθνχο άμνλεο:

α) άμνλαο ζρεηηθά κε ηε δηαδηθαζία ηεο δξαζηεξηφηεηαο

β) άμνλαο ζρεηηθά κε ην ξφιν ηνπ εθπαηδεπηηθνχ

γ) άμνλαο ζρεηηθά κε ηε ζπκπεξηθνξά ησλ καζεηψλ/ηξηψλ

δ) άμνλαο ζρεηηθά κε ηελ απνηίκεζε ηεο παξέκβαζεο

΢ηνλ πξψην άμνλα εληάρζεθαλ ηξεηο θαηεγνξίεο, νη ζηφρνη, νη ηερληθέο θαη ηα

δηδαθηηθά κέζα. ΢ηνλ δεχηεξν άμνλα κηα θαηεγνξία, απηή ηεο παξνρήο βνήζεηαο πξνο
ηνπο καζεηέο/ηξηεο. ΢ηνλ ηξίην άμνλα δχν θαηεγνξίεο, ηεο ζηάζεο ησλ
καζεηψλ/ηξηψλ ζηε δξαζηεξηφηεηα θαη ηεο ζπκκεηνρήο ζε απηή θαη ηέινο, ζηνλ

51
ηέηαξην άμνλα δχν θαηεγνξίεο, ησλ καζεζηαθψλ απνηειεζκάησλ θαη ησλ δπζθνιηψλ
θαηά ηε ζπκκεηνρή. ΢ε θάζε θαηεγνξία εληάρζεθαλ ππνθαηεγνξίεο.

Πξέπεη λα ζεκεησζεί φηη θαηά ηελ εθαξκνγή ηνπ παξφληνο εθπαηδεπηηθνχ

πξνγξάκκαηνο ππήξμε πνιιέο θνξέο αληηθεηκεληθή δπζθνιία άκεζεο ελεκέξσζεο ηνπ
εκεξνινγίνπ απφ ηνλ εξεπλεηή. Ζ δπζθνιία απηή πξνέθπςε απφ ην γεγνλφο φηη ν
εξεπλεηήο θαζ’ φιε ηε δηάξθεηά ηνπ εξγάζηεθε κφλνο ηνπ. Πξνθεηκέλνπ λα
μεπεξαζηεί ε δπζθνιία απηή ρξεζηκνπνηήζεθε θαηαγξαθέαο θσλήο. ΢ην ηέινο θάζε
εκέξαο γηλφηαλ απνκαγλεηνθψλεζε θαη ζπκπιεξσλφηαλ ην εκεξνιφγην.

2.4.3.4 ΢πλεληεύμεηο ζηάζκηζεο ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ καζεηώλ/ηξηώλ από ην

πξόγξακκα

Μεηά ηελ νινθιήξσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο (κεηα-θάζε), ν εξεπλεηήο δηεμήγαγε

αηνκηθέο δνκεκέλεο ζπλεληεχμεηο κε ηα παηδηά (βι. πίλαθα 2), ψζηε λα εμεηάζεη ηηο
γλψζεηο πνπ απνθφκηζαλ ζην ζπγθεθξηκέλν εθπαηδεπηηθφ πιαίζην, αιιά θαη ηη ηνπο
άξεζε πεξηζζφηεξν απφ ηελ εθπαηδεπηηθή δηαδηθαζία. Οη εξσηήζεηο πνπ
ππνβιήζεθαλ ζηα παηδηά θηλήζεθαλ ζε ηέζζεξηο άμνλεο:

1. Πξνηίκεζε δξαζηεξηνηήησλ
2. Απνηίκεζε γλψζεσλ κεηά ηελ νινθιήξσζε ησλ παξεκβάζεσλ
3. Απνηίκεζε δπζθνιηψλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ παξεκβάζεσλ
4. Δπαλάιεςε ηεο δηαδηθαζίαο γηα ηελ επφκελε ζρνιηθή ρξνληά

52
3ο Κεφϊλαιο

Αποτελϋςματα του εκπαιδευτικού προγρϊμματοσ

3.1 Απνηειέζκαηα θύξηαο θάζεο ηνπ πξνγξάκκαηνο: Ηκεξνιόγηα θαη
portfolio

Κάλνληαο έλαλ επξχηεξν αλαζηνραζκφ θαη απνινγηζκφ ηνπ πξνγξάκκαηνο, ν

εξεπλεηήο δηαπίζησζε φηη ε έθβαζε φισλ ησλ δξαζηεξηνηήησλ εμειίρζεθε
ηθαλνπνηεηηθά, δεδνκέλνπ φηη ην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ ήηαλ κεγάιν θαη ε
ζπκκεηνρή ζηηο νκαδηθέο εξγαζίεο ήηαλ ελεξγή απφ ην ζχλνιφ ηνπο. ΢ηε δηαηήξεζε
ηνπ ακείσηνπ ελδηαθέξνληνο θαζνξηζηηθφο ήηαλ ν ξφινο ηνπ είδνπο ησλ
δξαζηεξηνηήησλ: ε πξψηε δξαζηεξηφηεηα αθνξνχζε κφλν ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ
καζεηψλ/ηξηψλ ηεο νκάδαο, ε δεχηεξε ηε ζπλεξγαζία ηεο νκάδαο κε ηνλ/ηελ
επηζθέπηε/ηξηα θαη ε ηξίηε ηε ζπλεξγαζία ησλ κειψλ ηεο νκάδαο ηφζν κέζα ζηελ
αίζνπζα δηδαζθαιίαο, γηα ηελ πξνεηνηκαζία ηεο δηαθήκηζεο (ζελάξην, ζιφγθαλ,
κνίξαζκα ξφισλ) φζν θαη ζηνλ πξναχιην ρψξν ηνπ ζρνιείνπ γηα ηα «γπξίζκαηά» ηεο.
΢πλέπεηα φισλ ησλ παξαπάλσ ήηαλ λα νινθιεξσζνχλ νη δξαζηεξηφηεηεο κέζα ζηα
ρξνληθά πιαίζηα πνπ είραλ πξνυπνινγηζηεί.

Απφ ηα δεδνκέλα ηνπ εκεξνινγίνπ δηαθαίλεηαη φηη νη ζηφρνη πνπ είραλ ηεζεί θαηά ην
ζρεδηαζκφ ηνπ πξνγξάκκαηνο επηηεχρζεθαλ ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ. Έηζη ι.ρ. απφ
ηα απνηειέζκαηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ, φπσο παξνπζηάδνληαη παξαθάησ, ε θξηηηθή
ζθέςε θαη ζηάζε ησλ παηδηψλ άξρηζε λα απνηειεί δνκηθφ ζηνηρείν ησλ αμηνινγηθψλ
ηνπο θξίζεσλ. Βέβαηα, ε θξηηηθή ζθέςε ζα πξέπεη λα θαιιηεξγείηαη ζε φιε ηε
δηάξθεηα ηεο καζεηηθήο δσήο πξνθεηκέλνπ λα απνηειέζεη παγησκέλν θξηηήξην
αμηνιφγεζεο θάζε είδνπο θεηκέλνπ θαη ηδηαίηεξα ησλ θεηκέλσλ καδηθήο θνπιηνχξαο.
Ζ εξγαζία ζε νκάδεο έδσζε, ηδηαίηεξα ζηνπο/ζηηο αδχλακνπο/εο καζεηέο/ηξηεο, ηε
δπλαηφηεηα ηεο νπζηαζηηθήο ζπκκεηνρήο ζε θάζε δξαζηεξηφηεηα θαη ηελ
ηθαλνπνίεζε ηεο ζπλαπφθαζεο θαη ηεο ζπλδεκηνπξγίαο. Ζ ρξήζε ζχγρξνλσλ
δηδαθηηθψλ κέζσλ , φπσο θνξεηψλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ θαη βηληενπξνβνιέα,
πξνθάιεζε ην ακείσην ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ, ηδηαίηεξα ζηηο δξαζηεξηφηεηεο πνπ
ηα ρεηξίδνληαλ ηα ίδηα, φπσο π.ρ. θαηά ηε κειέηε ηεο επηιεγφκελεο δηαθήκηζεο απφ
θάζε νκάδα.

53
 Δπεηδή νη δξαζηεξηφηεηεο πνπ είραλ ζρεδηαζηεί ήηαλ πξνζαξκνζκέλεο ζηηο
δπλαηφηεηεο ησλ παηδηψλ αιιά θαη ε δπλακηθφηεηα ησλ νκάδσλ ήηαλ ηζνξξνπεκέλε,
δελ παξαηεξήζεθαλ ηδηαίηεξεο δπζθνιίεο θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ. ΢ε
απηφ ίζσο ζπλέβαιιε θαη ε ζπδήηεζε ζηελ νινκέιεηα ηνπ ηκήκαηνο πνπ
πξνεγνχληαλ πξηλ ηελ έλαξμε ησλ εξγαζηψλ, αιιά θαη ν βνεζεηηθφο ξφινο ηνπ
εξεπλεηή ζε φιε ηε δηάξθεηά ηνπο.

Σέινο, κειεηψληαο ηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα, γίλεηαη θαλεξφ φηη ηα παηδηά

κπνξεί λα θαηαλφεζαλ ηε ζχλδεζε ησλ γεσγξαθηθψλ πνηθηιηψλ κε ζπγθεθξηκέλα
ζηεξεφηππα θαη ηδενινγίεο, απηφ φκσο δε ζεκαίλεη φηη κε ηελ εθαξκνγή ελφο
πξνγξάκκαηνο φπσο ην παξφλ, ηα ζηεξεφηππα θαη νη ηδενινγίεο αλαηξέπνληαη ή
ηνπιάρηζηνλ απνδπλακψλνληαη ζε κεγάιν βαζκφ.

3.1.1 Απνηίκεζε ηνπ πξνζηαδίνπ

Έλαο απφ ηνπο ζηφρνπο ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ ζηαδίνπ ήηαλ ε ελεξγνπνίεζε ηεο
πξνυπάξρνπζαο γλψζεο ησλ παηδηψλ θαη ε πξνεηνηκαζία γηα ην ζέκα πνπ ζα
πξαγκαηεπηνχλ. Εεηήζεθε απφ ηα παηδηά λα αηηηνινγήζνπλ ηηο απαληήζεηο πνπ είραλ
δψζεη ζην εξσηεκαηνιφγην ηνπ πξνειέγρνπ. Γηα ηε ζχλδεζε ηεο ρξήζεο δηαιέθηνπ κε
άηνκα κεγάιεο ειηθίαο αξθεηά παηδηά είπαλ φηη «νη λένη δε κηινχλ έηζη γηαηί ην
ζεσξνχλ αζηείν θαη ίζσο θάπνηνη λα ηνπο θνξντδέςνπλ απνθαιψληαο ηνπο «βιάρνπο
ή ρσξηάηεο», φηη «δε ρξεζηκεχνπλ ζηε δσή ησλ λέσλ νη δηάιεθηνη» ή φηη «νη λένη δε
κηινχλ θάπνηα δηάιεθην ή θάπνην ηδίσκα γηαηί ζηα ζρνιεία καζαίλνπλ ηε λέα
ειιεληθή θαη φρη απηή ηε γιψζζα πνπ κηιάλε νη παππνχδεο θαη νη γηαγηάδεο». Αθφκα
ζπκπιήξσζαλ φηη «δχν άλζξσπνη ζα κηιήζνπλ ζηε δηάιεθηφ ηνπο φηαλ ζα θχγεη ν
πνιχο θφζκνο» ή « φηαλ ζα γλσξηζηνχλ θαιχηεξα θαη ζα είλαη ζίγνπξνη φηη δε ζα
θνξντδέςεη ν έλαο ηνλ άιινλ». Σελ επηινγή ηεο πιεηνςεθίαο ησλ παηδηψλ φηη
«ζσζηά» ειιεληθά είλαη απηά πνπ κηινχζαλ νη λεαξνί πειάηεο ηνπ θαθελείνπ, ζηε
δηαθήκηζε ηεο εηαηξείαο Jacobs, ηελ δηθαηνιφγεζαλ ιέγνληαο φηη «ηα λέα ειιεληθά ηα
κηιάλε νη πην πνιινί, άξα απηά είλαη ηα ζσζηά», φηη «ηα λέα ειιεληθά είλαη πην
θαζαξά, δελ είλαη κπεξδεκέλα», «είλαη εχθνιν λα ηα κάζεηο» θαη φηη «ηα ζρνιηθά
βηβιία είλαη γξακκέλα ζε απηή ηε γιψζζα, επνκέλσο απηή είλαη ε ζσζηή».

Οη απφςεηο ησλ παηδηψλ ζρεηηθά κε ηνλ ηξφπν πνπ αλαπαξηζηάλνληαη νη γισζζηθέο

πνηθηιίεο ζηηο ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο, αλ δειαδή είλαη «ζνβαξφο» ή φρη, δελ ήηαλ

54
ζαθείο. Γη’ απηφ ην ιφγν πξνβιήζεθαλ αξθεηέο δηαθεκίζεηο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ θαη
ηεο εηαηξείαο θηλεηήο ηειεθσλίαο Vodafone κε πξσηαγσληζηή ηνλ Κίηζν
(www.youtube.com/watch?v=5w8BtIiPw5c). Παξαθνινπζψληαο ηελ πξνζεθηηθά,
παξαηήξεζαλ φηη «ην GPS αληί λα πεη ζηελ επφκελε ζηξνθή, είπε ζηελ επφκελε ζηάλε»
θαη φηη «ε πξνθνξά ηνπ Κίηζνπ θαη ηεο Σαζνχιαο είλαη αζηεία». Αμηνζεκείσην είλαη
φηη ηα παηδηά, φρη κφλν ζε απηή ηε δηαθήκηζε αιιά θαη ζε αξθεηέο άιιεο δελ
αληηιακβάλνληαλ ην κπζνπιαζηηθφ ζηνηρείν ηεο. Υξεηάζηεθε ζπδήηεζε αξθεηήο
ψξαο κέρξηο φηνπ λα αληηιεθζνχλ φηη ι.ρ. θαλέλαο δελ πξνζαξκφδεη πινεγφ ζε
γάηδαξν θαη φηη νη παξαγσγνί ηεο δηαθεκηζηηθήο εηαηξείαο ην έθαλαλ δηαθσκσδψληαο
ηνλ πξσηαγσληζηή θαη θαηά ζπλέπεηα ηε γισζζηθή ηνπ πνηθηιία. Γη’ απηφ ην ιφγν
πξνβιήζεθαλ θαη άιιεο δηαθεκίζεηο, πξνθεηκέλνπ ηα παηδηά λα δηαπηζηψζνπλ αλ ε
παξνπζίαζε κηαο δηαιέθηνπ ή ελφο ηδηψκαηνο γίλεηαη κε ρηνπκνξηζηηθφ ηξφπν. ΢ηε
ζπλέρεηα πξνβιήζεθαλ δχν δηαθεκίζεηο ζηηο νπνίεο δηαθεκίδεηαη ην ίδην πξντφλ, ην
θξεηηθφ παμηκάδη. Ζ κία ήηαλ ηεο εηαηξείαο ΚΡΖΣΖ΢ ΓΖ
(www.youtube.com/watch?v=Oi46s0R1Hhc) θαη ε δεχηεξε ηεο εηαηξείαο ΜΑΝΝΑ
(www.youtube.com/watch?v=kA9568WpW7g). ΢ηφρνο ηεο πξνβνιήο απηψλ ησλ
δηαθεκίζεσλ ήηαλ λα ζπγθξίλνπλ ηα παηδηά ηηο δχν δηαθεκίζεηο φρη κφλν σο πξνο ηνλ
γισζζηθφ αιιά σο πξνο ηνλ ζεκεησηηθφ θαη ηδενινγηθφ άμνλα. Σα παηδηά
δηαπίζησζαλ φηη ε δεχηεξε δηαθήκηζε είλαη «ζνβαξή», δελ έρεη δειαδή
ρηνπκνξηζηηθφ ραξαθηήξα, γηαηί νη πξσηαγσληζηέο «κηιάλε κφλν ηε λέα ειιεληθή
γιψζζα πνπ είλαη ζνβαξή γιψζζα». «Δίλαη φινη λένη θαη θαινληπκέλνη», «δε κηιάλε
πεξίεξγα θαη ρξεζηκνπνηνχλ σξαίεο ιέμεηο» ελψ «θαη ην ηνπίν είλαη σξαίν».
Παξαηήξεζαλ φηη θαη νη εγθαηαζηάζεηο ηνπ εξγνζηαζίνπ φπνπ παξαζθεπάδεηαη ην
παμηκάδη ΜΑΝΝΑ είλαη ππεξζχγρξνλεο. Αληίζεηα, ζηε δηαθήκηζε ηνπ παμηκαδηνχ
ΚΡΖΣΖ΢ ΓΖ φπνπ νη πξσηαγσληζηέο κηινχλ ηελ θξεηηθή δηάιεθην, «είλαη
ειηθησκέλνη», «βξίζθνληαη ζε παξαδνζηαθφ θαθελείν ηνπ ρσξηνχ» ελψ ηέινο,
εληφπηζαλ ην ρηνπκνξηζηηθφ, κπζνπιαζηηθφ ζηνηρείν, «λα δεη ν παππνχο ελφο
αλζξψπνπ πνπ είλαη ήδε ζε πξνρσξεκέλε ειηθία».

΢ε απηφ ην ζεκείν ηνπ πξνζηαδίνπ δεηήζεθε απφ ηα παηδηά λα αλαθέξνπλ

δηαθεκίζεηο πνπ ηνπο άξεζαλ. Γηαπίζησζαλ ακέζσο φηη εθηφο απφ ην ζελάξην
ζπκνχληαλ θαη ην δηαθεκηδφκελν πξντφλ, γεγνλφο πνπ θαζηζηά ηε ζπγθεθξηκέλε
δηαθήκηζε «πεηπρεκέλε». Ζ ζπδήηεζε ζηξάθεθε πξνο ηηο ηερληθέο πνπ
ρξεζηκνπνηνχλ νη δηαθεκηζηηθέο εηαηξείεο, κεηαμχ ησλ νπνίσλ είλαη θαη ε ρξήζε

55
θάπνηαο δηαιέθηνπ ή ηδηψκαηνο. Πξνβιήζεθαλ δχν δηαθεκίζεηο, κία ηεο εηαηξείαο
γαιαθηνθνκηθψλ πξντφλησλ ΢ΤΝΔΡΓΑΛ
(www.youtube.com/watch?v=GNmMPkIxxhI) θαη κία ηνπ ηειεθσληθνχ θαηαιφγνπ
11880 (https://www.youtube.com/watch?v=REpzeTlgagI) θαη δεηήζεθε απφ ηα
παηδηά λα παξαηεξήζνπλ θαη λα πεξηγξάςνπλ ηνλ ηξφπν πνπ κηιάλε νη εζνπνηνί, ην
φλνκά ηνπο, ηα ξνχρα ηνπο θαη ηε γεληθή εηθφλα ηνπο, ην ηη θξαηάλε, ηε κνπζηθή
ππφθξνπζε ησλ δηαθεκίζεσλ, ην δηαθεκηδφκελν πξντφλ θαη αλ ππάξρεη θάηη ην
ππεξβνιηθφ ζε απηέο.

Έλαο άιινο ζηφρνο ζην ζηάδην ηνπ πξνειέγρνπ ήηαλ λα ελζαξξπλζνχλ νη

καζεηέο/ηξηεο λα εθδειψζνπλ ηηο δηθέο ηνπο ζθέςεηο, απφςεηο θαη βηψκαηα σο πξνο
ηε ρξήζε ηεο γισζζηθήο πνηθηιίαο ζηελ ηνπηθή ηνπο θνηλφηεηα, ζηελ νπνία ην 80%
είλαη πνληηαθήο θαηαγσγήο θαη ην ππφινηπν πξνεξρφκελν απφ ηε Μηθξά Αζία θαη ηελ
Αλαηνιηθή Θξάθε. Γηα ηελ εμππεξέηεζε απηνχ ηνπ ζηφρνπ παξνπζηάζηεθαλ ζηα
παηδηά ην Λεμηθφ ηεο πνληηαθήο δηαιέθηνπ ηνπ Κεξπθφπνπινπ (2014) θαη ε
Γξακκαηηθή ηεο πνληηαθήο ηνπ Σνπραξά (1998). Απφ ην ιεμηθφ επηιέρηεθαλ θαη
γξάθηεθαλ ζηνλ πίλαθα ιέμεηο πνπ κνξθνινγηθά θαη ζεκαζηνινγηθά είλαη ίδηεο ή
ζρεδφλ ίδηεο κε ηηο λενειιεληθέο πξνθεηκέλνπ ηα παηδηά λα δηαπηζηψζνπλ ηελ χπαξμε
θνηλψλ ζηνηρείσλ ζηηο δχν γισζζηθέο πνηθηιίεο, φπσο ι.ρ. ε ιέμε ηαπαθέξα
(αληίζηνηρε λενειιεληθή ηακπαθηέξα), ην κσξφλ, ην λεξφλ θ.ά. Αλαπάληερα
δεκηνπξγηθή ήηαλ ε ζηηγκή πνπ ζηνλ πίλαθα γξάθηεθε ε ιέμε ηάκπια (ε). Δπηιέρζεθε
ε ζπγθεθξηκέλε ιέμε γηαηί ε ηάκπια απνηειεί εμάξηεκα ηεο παξαδνζηαθήο γπλαηθείαο
πνληηαθήο θνξεζηάο ηελ νπνία ηα θνξίηζηα ηνπ ηκήκαηνο θνξνχλ ζηηο εθδειψζεηο ηνπ
πνιηηηζηηθνχ ζπιιφγνπ ηνπ ρσξηνχ. Ζ απάληεζε φκσο δφζεθε απφ έλαλ καζεηή
αιβαληθήο θαηαγσγήο, ν νπνίνο είπε φηη ηελ έρεη αθνχζεη φηαλ κηινχλ νη γνλείο ηνπ
θαη ζεκαίλεη ζηαρηνδνρείν. Πξάγκαηη, ζην ιεμηθφ αλαθεξφηαλ δχν εξκελείεο: «δίζθνο
κεηαιιηθφο κηθξφο γηα απνξξίκκαηα ηζηγάξσλ θαη είδνο θαιχκκαηνο ηνπ γπλαηθείνπ
θεθαιηνχ» (Κεξπθφπνπινο 2014 :239). Ζ ηθαλνπνίεζε ηνπ καζεηή ήηαλ έθδειε.
Σαπηφρξνλα δφζεθε ζηνλ εξεπλεηή ε επθαηξία λα νδεγήζεη ηε ζπδήηεζε ζην ζέκα
ηεο επαθήο ησλ γισζζψλ, ηα δάλεηα θαη ηα αληηδάλεηα. Βέβαηα θάηη ηέηνην δελ
πξνβιεπφηαλ ζην ζρεδηαζκφ ηνπ παξφληνο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο αιιά ίζσο
απηφ ην ζηνηρείν ηνπ απξφβιεπηνπ λα είλαη θαη ην πην ελδηαθέξνλ ζην ρψξν ηεο
εθπαίδεπζεο.

56
 Παξνπζηάζηεθε θαηφπηλ ην βηβιίν ηεο γξακκαηηθήο, ην νπνίν έρεη παξφκνηα δνκή κε
ηε δνκή ηνπ ζρνιηθνχ εγρεηξηδίνπ γξακκαηηθήο γηα ηηο ηάμεηο Δ΄ θαη ΢Σ΄.
Ξεθπιιίδνληαο ην ηα παηδηά έκεηλαλ ζην θεθάιαην ηεο θιίζεο ησλ νπζηαζηηθψλ,
βιέπνληαο κεξηθά παξαδείγκαηα θιίζεο φπσο ηνπ νπζηαζηηθνχ ην ρσξίνλ (ην ρσξηφ)
θαη παξαηεξψληαο ηηο νκνηφηεηεο κε ηελ θιίζε ηνπ ζηε λενειιεληθή, φπσο ηηο
πηψζεηο θαη ηνπο αξηζκνχο.

Σέινο, παξνπζηάζηεθε ελ ζπληνκία ην κπζηζηφξεκα ηνπ Γηακαληίδε (2003), Σν

ξνδάθ’λνλ, δειαδή πνηνη είλαη νη πξσηαγσληζηέο, ην πνχ θαη ην πφηε ηνπ
κπζηζηνξήκαηνο, ψζηε νη καζεηέο/ηξηεο λα κπνξνχλ λα παξαθνινπζήζνπλ φζα
γίλνληαη ζηα απνζπάζκαηα πνπ δηαβάζηεθαλ. Σα παηδηά παξαηήξεζαλ φηη ηε γηαγηά
ηελ έιεγαλ Παξζέλα, έλα φλνκα πνπ ζπλεζίδεηαη ζηηο γπλαίθεο πνληηαθήο θαηαγσγήο.
΢ε απηφ ην ζεκείν αλάθεξαλ φηη θαη ζηηο δηαθεκίζεηο πνπ παξαθνινχζεζαλ ηηο
πξνεγνχκελεο κέξεο θαη γηλφηαλ ρξήζε ηεο θξεηηθήο δηαιέθηνπ, νη πξσηαγσληζηέο
ζπλήζσο νλνκάδνληαλ ΢ίθεο, Μαλνιηφο ή Μαλνχζνο. Έηζη νδεγήζεθαλ ζην
ζπκπέξαζκα φηη πνιιέο θνξέο ην φλνκα ζπλδέεηαη κε ηελ θαηαγσγή. Δπεηδή ην
κπζηζηφξεκα είλαη γξακκέλν ζηελ πνληηαθή δηάιεθην, επηιέρζεθαλ απνζπάζκαηα
πνπ ζα ήηαλ ίζσο πην θαηαλνεηά απφ ηα παηδηά, αιιά θαη ζα παξνπζίαδαλ
δηαθνξεηηθέο πεξηζηάζεηο επηθνηλσλίαο. ΢ην πξψην απφ ηα απνζπάζκαηα
(Γηακαληίδεο 2003 :25) ε γηαγηά ηεο νηθνγέλεηαο ζπκβνπιεχεη ηνπο κεγαιχηεξνπο λα
κηιάλε ζηα παηδηά ηνπο ηελ πνληηαθή δηάιεθην, ψζηε ε δηάιεθηνο λα κείλεη δσληαλή.
Σν δεχηεξν απφζπαζκα καο κεηαθέξεη ζην θαθελείν ηνπ ρσξηνχ φπνπ ν
Κσλζηαληίλνο, λεαξφο θνηηεηήο ηεο Παηδαγσγηθήο Αθαδεκίαο, ζπλνκηιεί κε ηνπο
ζακψλεο απνθιεηζηηθά ζηα πνληηαθά (Γηακαληίδεο 2003: 31). ΢ην ηξίην απφζπαζκα ν
Κσλζηαληίλνο ζπδεηά κε ηνλ θαζεγεηή ηνπ ζην Γπκλάζην, ν νπνίνο είλαη θαη απηφο
πφληηνο, ζηε λέα ειιεληθή (Γηακαληίδεο 2003: 95). ΢ην ηέηαξην θαη ηειεπηαίν
απφζπαζκα ν πξσηαγσληζηήο θαίλεηαη λα ζπλνκηιεί κε ηνλ πξφεδξν ηνπ ρσξηνχ φπνπ
δηνξίζηεθε. Δλψ κπξνζηά ζηνπο καζεηέο ηνπ ηνπ κηιά ζηε λενειιεληθή, φηαλ
βξίζθνληαη έμσ απφ ην ζρνιείν κηιάλε ζηελ πνληηαθή δηάιεθην (Γηακαληίδεο 2003:
183). Σα παηδηά θαηαλφεζαλ ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ φζα άθνπζαλ, αιιά θαη φπνπ
ππήξμε δπζθνιία θαηαλφεζεο, δφζεθαλ νη απαξαίηεηεο εξκελείεο. Αθνινχζεζε
ζπδήηεζε ζηελ νπνία ζπκκεηείραλ φινη/εο κε ηδηαίηεξε πξνζπκία. ΢ηφρνο ηεο
ζπδήηεζεο ήηαλ λα εξκελεπζνχλ νη επηινγέο ηνπ πξσηαγσληζηή ζρεηηθά κε ηνλ ιφγν
ηνπ. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη ε παξαηήξεζε παηδηνχ φηη «πνληηαθά κπνξείο λα κηιήζεηο

57
ζε έλα θαθελείν ή ζην ζπίηη, φρη ζην ζρνιείν» ππνδειψλνληαο έηζη ηελ
«αλσηεξφηεηα» θαη ηελ θπξηαξρία ηεο λέαο ειιεληθήο ζε φιεο ζρεδφλ πεξηζηάζεηο
επηθνηλσλίαο. ΢ηε ζπλέρεηα ηα παηδηά κίιεζαλ γηα ηα βηψκαηά ηνπο ζρεηηθά κε ηε
ρξήζε ηεο δηαιέθηνπ. «Ο παππνχο κνπ κηιάεη έηζη κε ηνπο πειάηεο ζην θαθελείν ηνπ,
φρη φκσο κε ηνλ κπακπά κνπ», « ε γηαγηά κνπ κε ηηο θίιεο ηεο κηιάεη ζηα πνληηαθά»,
«ε ζεία κνπ κνπ κηιάεη ζηε λενειιεληθή θαη κφλν φηαλ ζέιεη λα κε πεηξάμεη κηιάεη
πνληηαθά», «ν παηέξαο φηαλ είλαη λεπξηαζκέλνο κηιάεη έηζη» ήηαλ κεξηθέο
ελδεηθηηθέο απαληήζεηο. Σν ηειεπηαίν ην δηαπίζησζε θαη παηδί αιβαληθήο θαηαγσγήο
ιέγνληαο «φηαλ ν κπακπάο κνπ φηαλ είλαη ραξνχκελνο ή ζηελαρσξεκέλνο κηιάεη κε
ηε κακά κνπ αιβαληθά. Δίλαη πην εχθνιν γη’ απηνχο». ΢ε απηφ ην ζεκείν ηνλίζηεθε
ζηα παηδηά φηη ν θαζέλαο ρξεζηκνπνηεί ηε γιψζζα ζηελ νπνία κπνξεί λα εθθξαζηεί
θαιχηεξα, άξα δελ ππάξρνπλ γιψζζεο αλψηεξεο θαη θαηψηεξεο θαη φηη θαζεκηά έρεη
ηε δηθή ηεο αμία.

΢ηα πιαίζηα ηεο πξνεηνηκαζίαο γηα ην επφκελν ζηάδην, απηφ ηεο Κχξηαο
Γξαζηεξηφηεηαο, νη καζεηέο/ηξηεο ζρεκάηηζαλ ηξεηο ηζνπιεζείο θαη ηζνδχλακεο
νκάδεο: ηελ νκάδα ησλ Κξεηηθψλ, ηελ νκάδα ησλ Πνληίσλ θαη ηελ νκάδα ησλ
Θεζζαιψλ. Ζ ηζνδπλακία δηαζθαιίζηεθε κε ηελ δηαθξηηηθή κεζνιάβεζε ηνπ
εξεπλεηή. Κάζε νκάδα αλέιαβε λα αλαδεηήζεη ζην δηαδίθηπν (youtube) δηαθεκίζεηο
ζηηο νπνίεο γίλεηαη ρξήζε ηεο γισζζηθήο πνηθηιίαο πνπ ηεο αληηζηνηρεί. Γφζεθαλ
νδεγίεο θαη θξηηήξηα επηινγήο ησλ δηαθεκίζεσλ γηα επθνιφηεξε αλαδήηεζε
δηαθεκίζεσλ θαη αθέζεθε έλα ρξνληθφ δηάζηεκα ηξηψλ εκεξψλ γηα πξνεηνηκαζία. Σα
θξηηήξηα ήηαλ α) ην ηδίσκα ή ε δηάιεθηνο λα ρξεζηκνπνηείηαη αξθεηά, β) ζηε
δηαθήκηζε λα ππάξρνπλ πξαγκαηηθά πξφζσπα θαη φρη θηλνχκελα ζρέδηα φπσο π.ρ.
γίλεηαη ζηηο δηαθεκίζεηο ηεο εηαηξείαο θηλεηήο ηειεθσλίαο Q Telecom θαη γ) λα
πξνηηκεζνχλ δηαθεκίζεηο ζηηο νπνίεο λα κελ κηιηέηαη θάπνηα μέλε γιψζζα.

Εεηήζεθε απφ θάζε νκάδα λα θξνληίζεη γηα ηελ εχξεζε ελφο tablet ή ελφο θνξεηνχ
ειεθηξνληθνχ ππνινγηζηή, ηνλ νπνίν ζα ρξεζηκνπνηνχζαλ θαηά ηε κειέηε ηεο
δηαθήκηζεο πνπ ζα επέιεγαλ.

58
3.1.2 Απνηίκεζε ηνπ ΢ηαδίνπ Κύξηαο Γξαζηεξηόηεηαο

Οη ζηφρνη απηνχ ηνπ ζηαδίνπ ήηαλ νη καζεηέο/ηξηεο λα : α) εληνπίζνπλ ηηο (θξπθέο)

γισζζηθέο ηδενινγίεο θαη ηα ζηεξεφηππα πνπ αλαπαξάγνληαη θαη εληζρχνληαη ζηε
δηαθήκηζε πνπ έρεη επηιέμεη θάζε νκάδα κε ηε βνήζεηα θχιινπ εξγαζίαο (βι.
παξάξηεκα 1Α), θαζψο θαη ηελ χπαξμε θνηλσληνγισζζηθψλ δηαθνξψλ πνπ
ζπλππάξρνπλ κε ζεκεησηηθέο (ληχζηκν, εκθάληζε, νλφκαηα πξσηαγσληζηψλ θ.ά.) β)
λα κε ζπλδένπλ ηνπο/ηηο δηαιεθηφθσλνπο/εο κε ζπγθεθξηκέλα θνηλσληθά
ραξαθηεξηζηηθά (π.ρ. κφξθσζε, ειηθία, ηφπν δηακνλήο θ.ά.) γ) λα απνθηήζνπλ
επίγλσζε ησλ ιφγσλ γηα ηνπο νπνίνπο νη γεσγξαθηθέο πνηθηιίεο αμηνπνηνχληαη
ρηνπκνξηζηηθά ζηηο δηαιεθηηθέο ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο θαη ηέινο δ) λα έξζνπλ ζε
άκεζε επαθή- επηθνηλσλία κε θπζηθνχο νκηιεηέο ησλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ πνπ είραλ
επηιεγεί απφ ηηο νκάδεο

3.1.2.1 Απνηίκεζε ηεο κειέηεο – αλάιπζεο ηεο επηιεγόκελεο δηαθήκηζεο

Κάζε νκάδα εξγαζίαο φξηζε έλαλ/κία εθπξφζσπν, ν νπνίνο/α αλάιαβε λα

παξνπζηάζεη ην ζχλνιν ησλ επηιεγφκελσλ δηαθεκίζεσλ ηεο νκάδαο. Ζ πξνβνιή έγηλε
κε ηε ρξήζε ηνπ βηληενπξνβνιέα ζηελ νινκέιεηα ηνπ ηκήκαηνο. Σειεηψλνληαο ηελ
πξνβνιή ησλ δηαθεκίζεσλ θαη πξηλ μεθηλήζεη ε επφκελε νκάδα, ε πξνεγνχκελε
επέιεγε απηήλ κε ηελ νπνία ζα ζπλέρηδε ηηο εξγαζίεο ηεο. Π.ρ. ηα κέιε ηεο νκάδαο
πνπ ζα αζρνινχληαλ κε ην ζεζζαιηθφ ηδίσκα, νη «Θεζζαινί» φπσο απνθαινχληαλ,
παξνπζίαζαλ ηέζζεξηο δηαθεκίζεηο: ηνπ λεξνχ Εαγφξη
(www.youtube.com/watch?v=eUOcZk1TTFM), ηνπ ηπξνθνκηθνχ πξντφληνο
Kerrygold Regato light (www.youtube.com/watch?v=fuNF_R4tcPc), ηεο Cosmote
(www.youtube.com/watch?v=6tHytELufCg) θαη απηή ηνπ θαζεξηνχ Σξηθαιηλφ
(www.youtube.com/watch?v=6LFM1d-AePc). Με ςεθνθνξία πνπ αθνινχζεζε
επηιέρζεθε απφ ηνπο «Θεζζαινχο» ε δηαθήκηζε ηνπ Kerrygold Regato Light, γηαηί
ζχκθσλα κε ηα παηδηά πιεξνχζε φιεο ηηο πξνυπνζέζεηο θαη ηνπο άξεζε πνιχ.

Οη «Κξεηηθνί» επέιεμαλ ηε δηαθήκηζε ηεο εηαηξείαο θξαηήζεσλ αεξνπνξηθψλ

εηζηηεξίσλ Air Fast Tickets (www.youtube.com/watch?v=GVo3zkb7CYU) θαη νη
«Πφληηνη» ηε δηαθήκηζε ινχηξηλνπ παηρληδηνχ ηεο εηαηξείαο AC Company
(www.youtube.com/watch?v=vk9TK5oC38Y).

59
 Καηά ηελ πξνβνιή ησλ δηαθεκίζεσλ ησλ «Πνληίσλ» πξνέθπςε ε απνξία «γηαηί
κφλν απηέο λα έρνπλ ππφηηηινπο;». Απφ ην δηάινγν πνπ αθνινχζεζε κεηαμχ ησλ
παηδηψλ φισλ ησλ νκάδσλ, δφζεθε ε απάληεζε φηη «απηή ε δηάιεθηνο είλαη ε πην
δχζθνιε απφ ηηο ηξεηο ζηελ θαηαλφεζή ηεο θαη απηφο είλαη ν ιφγνο πνπ δε βξέζεθαλ
πνιιέο δηαθεκίζεηο ζην youtube». ΢ηε ζπλέρεηα, θαη ζην ιίγν ρξφλν πνπ είρακε ζηε
δηάζεζή καο, έγηλε πξνζπάζεηα λα απαληεζνχλ κεξηθέο απνξίεο ησλ παηδηψλ πνπ
πξνέθπςαλ ζηηο πξνεγνχκελεο κέξεο, φπσο π.ρ «γηαηί είλαη ηφζν ζχληνκεο νη
δηαθεκίζεηο;». Ζ απάληεζε φηη ν ηειενπηηθφο ρξφλνο είλαη ρξήκα θαη κάιηζηα
αθξηβφ, δφζεθε κε ηε βνήζεηα ηνπ εξεπλεηή. Ζ ζπδήηεζε νδεγήζεθε ζην είδνο ησλ
δηαθεκίζεσλ πνπ πξνβάιινληαη πξηλ αιιά θαη θαηά ηε δηάξθεηα πνδνζθαηξηθψλ
αγψλσλ, ζηε δψλε ηνπ παηδηθνχ πξνγξάκκαηνο αιιά θαη ηηο ψξεο πνπ πξνβάιινληαη
νη απνγεπκαηηλέο θνηλσληθέο ζεηξέο. Γηαπηζηψζεθε φηη αξθεηά παηδηά δελ είραλ
ζπλδέζεη ην πξνβαιιφκελν πξφγξακκα κε ηα δηαθεκηδφκελα πξντφληα πνπ ην
ζπλνδεχνπλ.

Κάζε κία απφ ηηο ηξεηο νκάδεο ησλ καζεηψλ/ηξηψλ εξγάζηεθε έρνληαο «νδεγφ» έλα
θχιιν εξγαζίαο, κε ηε βνήζεηα ηνπ νπνίνπ κειέηεζαλ ηελ επηιεγφκελε δηαθήκηζε ζε
δηαθνξεηηθά επίπεδα. Δθηφο απφ ηα γισζζηθά, ζηφρνο ήηαλ λα εληνπηζηνχλ θαη λα
θαηαγξαθνχλ ηα θνηλσληνγισζζηθά, ηα ζεκεησηηθά αιιά θαη ηα ηδενινγηθά ζηνηρεία
ηεο θαζεκηάο δηαθήκηζεο, φπσο επίζεο θαη νη κεραληζκνί ζηηγκαηηζκνχ ηεο δηαιέθηνπ
ή ηνπ ηδηψκαηνο, φπσο απηφ παξνπζηαδφηαλ ζηελ επηιεγφκελε απφ ηελ νκάδα
δηαθήκηζε. Αλαιχνληαο ηα θχιια εξγαζηψλ ηνπ portfolio, ν εξεπλεηήο δηαπίζησζε ηα
εμήο: ηα παηδηά θαη ησλ ηξηψλ νκάδσλ εληφπηζαλ ην ζχλνιν ησλ ζεκεησηηθψλ
ζηνηρείσλ, δειαδή ηνλ ηδηαίηεξν ηξφπν ελδπκαζίαο ηνπο, ηηο ζηπιηζηηθέο ηνπο
επηινγέο, ηε κνπζηθή ππφθξνπζε θαη ην ζθεληθφ ηεο δηαθήκηζεο. Π.ρ. ε νκάδα ησλ
Κξεηηθψλ ζεκείσζε φηη «Οη δχν θχξηνη θνξάλε καχξν πνπθάκηζν, έρνπλ κνπζηάθη θαη
κνχζη. Φνξάλε θαη καχξεο κπφηεο». ΢ην πιαίζην ηνπ ίδηνπ άμνλα, ηνπ ζεκεησηηθνχ, ε
νκάδα ησλ Θεζζαιψλ παξαηήξεζε φηη «Ο άληξαο θνξάεη θαξφ πνπθάκηζν, ε γπλαίθα
πιεθηή δαθέηα. Σν ληχζηκφ ηνπο ζπκίδεη επαξρία». Όπσο αλαθέξεηαη ζην εκεξνιφγην:
«ε δπλαηφηεηα πνπ είραλ νη νκάδεο λα αλαπαξάγνπλ ηελ επηιεγφκελε δηαθήκηζε φζεο
θνξέο ήηαλ αλαγθαίν, έρνληαο ζηε δηάζεζή ηεο θνξεηφ Η/Τ, έδσζε ζηα κέιε ηνπο ηελ
επρέξεηα λα εληνπίζνπλ πνιιά γισζζηθά ζηνηρεία, λα ηα θαηαγξάςνπλ θαη λα
πξνζπαζήζνπλ λα ηα εξκελεχζνπλ».

60
Δηθόλα 1. Η νκάδα ησλ Θεζζαιώλ

Παξαηεξήζεθε φηη ε νκάδα πνπ είρε ηε κηθξφηεξε δπζθνιία ζηελ εξκελεία ησλ
ηδησκαηηθψλ ιέμεσλ ήηαλ απηή ησλ Θεζζαιψλ. Ο ιφγνο πνπ επηθαιέζηεθαλ ηα
παηδηά ήηαλ φηη «ην ιεμηιφγην ησλ πξσηαγσληζηψλ είλαη παξαπιήζην ηεο θνηλήο
λενειιεληθήο». Ζ νκάδα πνπ είρε λα κειεηήζεη ηε δηαθήκηζε κε απεηθφληζε ηεο
πνληηαθήο δηαιέθηνπ θαηαλφεζε ζρεδφλ ην ζχλνιν ησλ ιέμεσλ, θαηαδεηθλχνληαο φηη
ππήξμαλ ζηελ ζπγθεθξηκέλε νκάδα παηδηά ησλ νπνίσλ νη θνηλσληνγισζζηθέο
εκπεηξίεο ζρεηίδνληαη κε ηε δηάιεθην απηή. ΢ηηο δηαθεκίζεηο ησλ Κξεηηθψλ θαη ησλ
Θεζζαιψλ, ηα παηδηά δηαπίζησζαλ ην κπζνπιαζηηθφ πιαίζην ρξήζεο ηεο γισζζηθήο
πνηθηιίαο. Παξαηήξεζαλ φηη ζηε δηαθήκηζε κε ρξήζε ηνπ Θεζζαιηθνχ ηδηψκαηνο «ην
δεπγάξη πνπ παξνπζηάδεηαη δε γίλεηαη λα πάεη ζε techno party (ιφγσ ειηθίαο). Επίζεο
έλαο παπάο δελ κπνξεί λα ην δηνξγαλψζεη». ΢ηε δηαθήκηζή ηνπο νη Κξεηηθνί
παξαηήξεζαλ φηη «είλαη ππεξβνιή ην ιάπηνπ λα βξίζθεηαη ζε παξαδνζηαθφ θαθελείν
κε ειηθησκέλνπο». ΢ην εκεξνιφγην ζεκεηψζεθε: «΢πγθξίλνληαο ηα απνηειέζκαηα ηνπ
πξνειέγρνπ κε ηηο απαληήζεηο ζην θχιιν εξγαζίαο, παξαηεξψ φηη ηα παηδηά είλαη ζε
ζέζε λα δηαθξίλνπλ ην αιεζνθαλέο απφ ην κπζνπιαζηηθφ πιαίζην ρξήζεο κηαο
γισζζηθήο πνηθηιίαο. Δηαθξίλνπλ επίζεο ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν επέιεμαλ νη
παξαγσγνί ησλ δηαθεκίζεσλ λα παξνπζηάζνπλ ηνπο ραξαθηήξεο». « Ο θχξηνο πνπ
ζέιεη λα πάεη ηαμίδη είλαη ιίγν ραδνχιεο» ζεκείσζε ε νκάδα ησλ Κξεηηθψλ, «είλαη θαη
νη δχν ιίγν αθειείο» παξαηήξεζαλ ηα κέιε ηεο νκάδαο ησλ Θεζζαιψλ, αληρλεχνληαο
έηζη ζηνηρεία ηνπ θνηλσληνγισζζηθνχ άμνλα. Καη νη ηξεηο νκάδεο ζπζρέηηζαλ ην
δηαθεκηδφκελν πξντφλ κε ηελ αληίζηνηρε δηάιεθην ή ην ηδίσκα. Ζ νκάδα ησλ Πνληίσλ
αλέθεξε φηη επηιέρζεθε ε πνληηαθή δηάιεθηνο «γηαηί ην ζπγθεθξηκέλν παηρλίδη
νλνκάδεηαη Πφληηνο θαη έλαλ νκκάη, ε νπνία είλαη ραξαθηεξηζηηθή έθθξαζε πνπ

61
ζεκαίλεη λα είζαη Πφληηνο θαη αο έρεηο έλα κάηη ». «Γηαηί ζηε Θεζζαιία ην ηπξί είλαη
πνιχ θαιφ», είπαλ νη Θεζζαινί. Αλαθέξεηαη ζην εκεξνιφγην: «φηη νη καζεηέο/ηξηεο
κπνξνχλ λα απνθσδηθνπνηήζνπλ ηα ππφξξεηα κελχκαηα ησλ δηαθεκίζεσλ, ηα νπνία
ζπλδένπλ ηηο γισζζηθέο πνηθηιίεο κε ζπγθεθξηκέλα ζηεξεφηππα θαη θνηλσληθά
ραξαθηεξηζηηθά θαηά ηελ αλαπαξάζηαζή ηνπο ζηηο ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο».
Δλδηαθέξνπζα ήηαλ ε παξαηήξεζε ηεο νκάδαο ησλ Πνληίσλ πνπ θαηαγξάθεθε ζην
εκεξνιφγην, ζχκθσλα κε ηελ νπνία «ππάξρνπλ θαη άιινη ηξφπνη γηα λα κελ μερλάο ηηο
ξίδεο ζνπ, εθηφο απφ ην λα αγνξάζεηο έλα ινχηξηλν θνπθιάθη», φπσο πξνηείλεη ν
παξνπζηαζηήο ηνπ πξντφληνο. ΢ε απηφ ην ζεκείν θξίζεθε ζθφπηκν λα πξνεθηαζεί ε
δξαζηεξηφηεηα θαη λα ζπδεηεζεί ην ζέκα ζηελ νινκέιεηα. ΢ηελ ζπδήηεζε πνπ
αθνινχζεζε πξνηάζεθαλ κεηαμχ άιισλ, «λα δηαβάδνπκε ηζηνξηθά βηβιία», «λα
κάζνπκε ηε δηάιεθην», «λα δεηήζνπκε απφ ηνπο παππνχδεο θαη ηηο γηαγηάδεο λα καο φ,ηη
μέξνπλ γηα ηνπο δηθνχο ηνπο γνλείο» θ.ά. Ζ παξαηήξεζε απηή ήηαλ έλα απφ ηα
αηζηφδνμα κελχκαηα ηνπ παξφληνο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο, θαζψο θαλεξψλεη
φηη ε θαιιηέξγεηα ηεο θξηηηθήο ζθέςεο νδεγεί ζηελ θξηηηθή ζηάζε ησλ παηδηψλ
απέλαληη ζην πεξηερφκελν ησλ ηειενπηηθψλ δηαθεκίζεσλ κε απεηθφληζε
γεσγξαθηθψλ δηαιέθησλ. Σέινο, ηα παηδηά κπνξνχλ λα αληηιεθζνχλ αλ κηα γισζζηθή
πνηθηιία αλαπαξηζηάλεηαη κε ηξφπν ζνβαξφ ή ρηνπκνξηζηηθφ. ΢ηε δηαθήκηζε κε
ρξήζε ηεο πνληηαθήο δηαιέθηνπ, ν εζνπνηφο Κνληνγηαλλίδεο Π. (πνληηαθήο
θαηαγσγήο) πξαγκαηψλεη ηε δηάιεθην κε απζεληηθφ ηξφπν. Απηφ έγηλε αληηιεπηφ απφ
ηα κέιε ηεο νκάδαο, ηξία απφ ηα νπνία είλαη πνληηαθήο θαηαγσγήο. Έγξαςαλ ζην
θχιιν εξγαζίαο: «Πηζηεχνπκε φηη ζηε δηαθήκηζε έλαο Πφληηνο ζα έλησζε πεξήθαλνο
πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ηε δηάιεθην πνπ κηιάεη». Αληίζεηα, νη άιιεο δχν νκάδεο
δηαπίζησζαλ φηη έλαο Θεζζαιφο «ζα έλησζε πξνζβεβιεκέλνο» θαη έλαο Κξεηηθφο
«αγαλάθηεζε πνπ θνξντδεχνπλ ηε γιψζζα ηνπ».

Δηθόλα 2. Η νκάδα ησλ Κξεηηθώλ

62
 Απνηηκψληαο ηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα απηήο ηεο δξαζηεξηφηεηαο επηζεκαίλεηαη
ζην εκεξνιφγην: «απφ ηα αμηνινγηθά ζρφιηα ησλ παηδηψλ ζην Φ.Ε, θάλεθε φηη είλαη ζε
ζέζε λα εληνπίδνπλ γισζζηθά, ζεκεησηηθά, θνηλσληνγισζζηθά θαη ηδενινγηθά ζηνηρεία
κηαο δηαθήκηζεο κε αλαπαξάζηαζε γεσγξαθηθήο δηαιέθηνπ ή ηδηψκαηνο, ζε αξθεηά
ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ. Αληηιακβάλνληαη αλ κηα γεσγξαθηθή δηάιεθηνο πξαγκαηψλεηαη
κε ηξφπν ζνβαξφ ή φρη, ζπζρεηίδνληαο ηελ αλαπαξάζηαζε κε ην ζθεληθφ ηεο
δηαθήκηζεο, ην ληχζηκν θαη ηνλ ραξαθηήξα ησλ πξσηαγσληζηψλ».

Καηά ηε δηάξθεηα ησλ νκαδηθψλ εξγαζηψλ νη καζεηέο /ηξηεο ζπδεηνχζαλ,

αιιειεπηδξνχζαλ θαη αληάιιαζαλ απφςεηο. Μεηά ηελ νινθιήξσζε ησλ εξγαζηψλ,
ηα απνηειέζκαηα παξνπζηάζηεθαλ απφ θάζε νκάδα ζηελ νινκέιεηα θαη αθνινχζεζε
ζχγθξηζή ηνπο.

3.1.2.2 Απνηίκεζε ησλ ζπλεληεύμεσλ κε ηνπο θπζηθνύο νκηιεηέο

΢ην πιαίζην ηεο πνιπεπίπεδεο δηαζχλδεζεο ηεο ζρνιηθήο γλψζεο κε απζεληηθέο

θαηαζηάζεηο ηεο θαζεκεξηλήο δσήο θαη ηελ αλάιεςε δξάζεο απφ ηνπο καζεηέο/ηξηεο
ψζηε λα είλαη ηθαλνί/εο λα δηαρεηξίδνληαη βησκαηηθά ηε γλψζε, λα εκπιέθνληαη
ελεξγά ζε ζπιινγηθέο δηεξεπλεηηθέο δξαζηεξηφηεηεο, φπνπ ην δεηνχκελν είλαη ε
αλαδήηεζε, ε ζπιινγή, ε επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ, πξνγξακκαηίζηεθαλ θαη
πξαγκαηνπνηήζεθαλ ηξεηο επηζθέςεηο θπζηθψλ νκηιεηψλ ζην δηδαζθφκελν ηκήκα.
Πξνθεηκέλνπ λα αμηνπνηεζεί κε ηνλ θαιχηεξν δπλαηφ ηξφπν ν ρξφλνο πνπ ήηαλ
δηαζέζηκνο γηα θαζεκηά επίζθεςε, νη νκάδεο εξγαζίαο απνθάζηζαλ, ζε ζπλεξγαζία κε
ηνλ εξεπλεηή, ηε δεκηνπξγία ελφο θνηλνχ εξσηεκαηνινγίνπ (βι. παξάξηεκα 1Β),
ζχκθσλα κε ην νπνίν ζα δηεμαγφηαλ θαζεκηά εκηδνκεκέλε ζπλέληεπμε. Έρνληαο ζαλ
ζηφρν ηελ πιεξφηεηά ηνπ, ην εξσηεκαηνιφγην πεξηιάκβαλε εξσηήζεηο θαη απφ ηηο
ηξεηο νκάδεο, κε κηθξέο πξνζαξκνγέο, αλάινγα κε ηελ θαηαγσγή ηνπ/ηεο νκηιήηξηαο,
φπσο θαίλεηαη απφ ην portfolio.

Πξψηε επηζθέθζεθε ην ηκήκα ε νκηιήηξηα ηνπ ζεζζαιηθνχ ηδηψκαηνο (ζην εμήο

Θ.Η). Αθνχ έγηλαλ νη απαξαίηεηεο ζπζηάζεηο ε νκάδα ησλ Θεζζαιψλ ππέβαιιε ηα
εξσηήκαηα. Μεηαμχ ησλ άιισλ ε νκηιήηξηα δηθαηνιφγεζε ηε ζηάζε ησλ λέσλ λα κε
κηινχλ ην ηδίσκα ιέγνληαο φηη απηφ νθείιεηαη ζηελ επηινγή ησλ γνλέσλ ηνπο λα κε
ην κηινχλ ζην ζπίηη, ζην φηη νη λένη δελ έρνπλ πνιιέο επαθέο κε ηνπο ειηθησκέλνπο,

63
ζην ξφιν ηεο ηειεφξαζεο πνπ ζπλεγνξεί ζηελ επηβνιή ηεο κνλνγισζζίαο αιιά θαη
ζηελ αληίιεςε φηη ην ηδίσκα ζεσξείηαη «μεπεξαζκέλν» θαη πηζαλφλ λα
ραξαθηεξηζηνχλ «ρσξηάηεο». Αμηνζεκείσην είλαη φηη ήηαλ ε κνλαδηθή απφ ηνπο
θαιεζκέλνπο νκηιεηέο πνπ είπε φηη έρεη ληψζεη άζρεκα θάπνηεο θνξέο πνπ κίιεζε ην
ηδίσκα ή πνπ ν ηξφπνο πνπ πξφθεξε θάπνηα ιέμε θαλέξσζε ηελ θαηαγσγή ηεο. Δίλαη
γεγνλφο φηη επεηδή ην Θ.Η γίλεηαη πην εχθνια θαηαλνεηφ απφ ηνπο ππφινηπνπο, νη πην
πνιιέο δηαθεκίζεηο είλαη απηέο πνπ κηιηέηαη ην Θ.Η παξά ε πνληηαθή ή ε θξεηηθή
δηάιεθηνο. Καηά ζπλέπεηα έρεη παξνπζηαζηεί πεξηζζφηεξεο θνξέο κε ηξφπν θσκηθφ
θαη ε ρξήζε ηνπ ηδηψκαηνο έρεη ζπλδεζεί κε αγξφηεο ή θηελνηξφθνπο πνπ δνπλ ζηελ
χπαηζξν. Παξφια απηά, ζε εξψηεζε ησλ παηδηψλ, «ππεξαζπίζηεθε» ηε ζνβαξφηεηα
ηνπ Θ.Η ιέγνληαο φηη «είλαη ζνβαξή γιψζζα απφ ηε ζηηγκή πνπ εμππεξεηνχζε θαη
ζπλερίδεη λα εμππεξεηεί ηηο θαζεκεξηλέο επηθνηλσληαθέο αλάγθεο ησλ αλζξψπσλ
απηψλ». ΢ηε ζπλέρεηα πξνβιήζεθε ε δηαθήκηζε πνπ είρε επηιέμεη ε νκάδα ησλ
Θεζζαιψλ. Απάληεζε ζε ζρεηηθή εξψηεζε φηη δελ ελνριείηαη απφ ηνλ ρηνπκνξηζηηθφ
ηξφπν πνπ πξνβάιιεηαη ην Θ.Η, ιέγνληαο φηη «ζπλήζσο ην δηαθνξεηηθφ καο θαίλεηαη
αζηείν. Αζηείν είλαη ην πεξηερφκελν ηνπ δηαιφγνπ ηεο δηαθήκηζεο πνπ επέιεμε ε
νκάδα ησλ Θεζζαιψλ θαη φρη ε γιψζζα πνπ ρξεζηκνπνηείηαη». Γηέςεπζε ηελ
αληίιεςε φηη φζνη κηινχλ ην Θ.Η είλαη απαξαίηεηα θηελνηξφθνη ή γεσξγνί θαη
θαηνηθνχλ ζε ρσξηφ. ΢χκθσλα κε ηελ νκηιήηξηα «ην πξντφλ πνπ είλαη
αληηπξνζσπεπηηθφ ηεο Θεζζαιίαο είλαη ην ηπξί θαη απηφ ζα πξνηηκνχζε λα
δηαθεκίδεηαη κέζσ ηνπ Θ.Η». Αλ θαη ε νκηιήηξηα είρε απαληήζεη ζε φιεο ηηο
εξσηήζεηο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ, ε ζπδήηεζε ζπλερίζηεθε αθνχ ην ελδηαθέξνλ ησλ
παηδηψλ παξέκεηλε ακείσην. Έλα απφ ηα ζέκαηα πνπ πξνθάιεζε ηε ζπκκεηνρή φρη
κφλν ηεο νκάδαο ησλ Θεζζαιψλ αιιά ηνπ ζπλφινπ ησλ παηδηψλ ήηαλ ηα νλφκαηα
πνπ ζπλεζίδνληαη ζηε Θεζζαιία. Μεηαμχ ησλ άιισλ ήηαλ θαη ηα νλφκαηα Μήηζνο
θαη Φσηνχια, πνπ ήηαλ απηά ησλ πξσηαγσληζηψλ ηεο επηιεγφκελεο δηαθήκηζεο,
φπσο παξαηήξεζαλ ηα παηδηά. Μάιηζηα, φηαλ ε νκηιήηξηα είπε φηη «ηνλ Υξήζην ηνλ
απνθαινχλ θαη Κίηζν», έλαο καζεηήο έθπιεθηνο δήισζε φηη «ηψξα θαηάιαβα γηαηί
ηνλ κπακπά κνπ φηαλ πάκε ζην Βφιν, ν ζείνο κνπ ηνλ θσλάδεη Κίηζν».

Σελ επφκελε κέξα καο επηζθέθζεθε ν νκηιεηήο θξεηηθήο θαηαγσγήο, απφ ηα

Αλψγεηα Ρεζχκλνπ. Ο ηξφπνο πνπ επέιεμε λα απαληήζεη ζηηο εξσηήζεηο ηνπ
εξσηεκαηνινγίνπ αιιά θαη ζηηο ππφινηπεο εξσηήζεηο απφ ηα παηδηά φισλ ησλ
νκάδσλ ήηαλ πξσηφηππνο θαη ηδηαίηεξα δεκηνπξγηθφο ζε ζρέζε κε ηε ζπκκεηνρή

64
ηνπο: ζε φζεο εξσηήζεηο ηνπ δηλφηαλ ε επθαηξία απαληνχζε δηεγνχκελνο πξνζσπηθά
ηνπ βηψκαηα απφ ηα παηδηθά θαη εθεβηθά ηνπ ρξφληα ζηα Αλψγεηα ή απαληνχζε ελ
κέξεη πξνθαιψληαο ηα παηδηά λα πξνβιεκαηηζηνχλ θαη λα βξνπλ ην ππφινηπν ηεο
απάληεζεο. Έηζη ι.ρ. ζηελ εξψηεζε αλ κηιά φηαλ πεγαίλεη ζηνλ ηφπν θαηαγσγήο ηνπ
ηα Αλσγεηαλά φπσο έιεγε, απάληεζε ιέγνληαο: «Όηαλ πιεζηάδσ ζηα Αλψγεηα θαη
πεξάζσ ηα ΢θαιφκαηα (ηνπσλχκην) πνπ βξίζθνληαη κηα ζηξνθή πξηλ θαλεί φιν ην
ρσξηφ, θαζψο ζηξίβεη ην απηνθίλεην, ζηξίβεη θαη ε γιψζζα κνπ». ΢ηελ εξψηεζε αλ ε
θξεηηθή δηάιεθηνο είλαη «ζνβαξή» γιψζζα, ππεξαζπίζηεθε απηφλ ηνλ ραξαθηεξηζκφ
αλαθεξφκελνο ζην πνηεηηθφ έξγν Δξσηφθξηηνο ηνπ Β. Κνξλάξνπ πνπ είλαη γξακκέλν
ζηελ θξεηηθή δηάιεθην. Όπσο είπε «πνιινί θξηηηθνί ηεο ινγνηερλίαο ηνλ ζεσξνχλ
δεχηεξν εζληθφ πνηεηή κεηά ηνλ Γ. ΢νισκφ» θαη ζπλέρηζε «αθνχ απηφ ην παξάδεηγκα
δίλεη απάληεζε ζην εξψηεκά ζαο, ηφηε γηαηί δε κηιηέηαη παληνχ ζηελ Διιάδα, δε
ρξεζηκνπνηείηαη ζηηο εηδήζεηο ή ζηελ εθπαίδεπζε ε θξεηηθή δηάιεθηνο;»
πξνθαιψληαο έηζη ηε ζπκκεηνρή ησλ παηδηψλ.

Αθνχ παξαθνινχζεζε ηε δηαθήκηζε πνπ είρε επηιέμεη ε νκάδα ησλ Κξεηηθψλ,

απάληεζε ζε ζρεηηθή εξψηεζε ιέγνληαο φηη «ν ηξφπνο πνπ κηιάλε νη πξσηαγσληζηέο
παξαβηάδεη ηε δηάιεθην. Γελ είλαη κηα θπζηνινγηθή ζπδήηεζε, δε κνπ αξέζεη. Δίλαη
ζαλ λα ζέινπλ λα παξνπζηάζνπλ φινπο ηνπο Κξεηηθνχο θνπδνπινχο (ιίγν αλφεηνπο,
αθειείο). Σν ζθεληθφ επίζεο, δειαδή θαθελείν – κπαθάιηθν, δελ είλαη πηα γλψξηκν».
Σα πξντφληα πνπ ζα πξνηηκνχζε λα δηαθεκίδνληαη είλαη ηα θξεηηθά, δεηψληαο απφ ηα
παηδηά λα πνπλ κεξηθά. Όηαλ αλαθέξζεθε ην παμηκάδη θαη ε ξαθή, ξψηεζε αλ
θάπνηνο/α γλσξίδεη ηελ αληίζηνηρε ιέμε πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ζηελ Κξήηε. Ζ
ηθαλνπνίεζή ηνπ ήηαλ θαλεξή φηαλ δφζεθαλ νη απαληήζεηο «ληάθνο» θαη
«ηζηθνπδηά». Σν ελδηαθέξνλ ησλ παηδηψλ φινπ ηνπ ηκήκαηνο ήηαλ ηφζν κεγάιν πνπ
ρξεηάζηεθε θαη κέξνο απφ ην δεχηεξν δίσξν, πξνθεηκέλνπ λα απαληήζεη ζηηο
εξσηήζεηο θαη ηηο απνξίεο. Μεηαμχ ησλ άιισλ παξνπζίαζε κεξηθά ραξαθηεξηζηηθά
ηεο γιψζζαο πνπ κηινχλ ζηα Αλψγεηα: ηελ αθαίξεζε ζπκθψλνπ, δειαδή φηαλ κηα
ιέμε έρεη δχν ζχκθσλα, αθαηξείηαη ην έλα θαη απηφ πνπ κέλεη πξνθέξεηαη βαξηά θαη
δπλαηά, π.ρ. ην είδνο ηπξηνχ αλζφηπξνο πξνθέξεηαη αζφηπξνο, ε ζπκθσλία πξνθέξεηαη
ζπθσλία. Ζ αλησλπκία ζπλήζσο ιέγεηαη κεηά ην ξήκα· έηζη ν παππνχο φηαλ δεη ην
εγγνλάθη ηνπ ιέεη «ραξψ ην» αληί «λα ην ραξψ». ΢χκθσλα κε ηνλ νκηιεηή
«παξαηεξείηαη ε αθαίξεζε ηνπ ηειηθνχ [λ], π.ρ. δε ιέλε ησλ αλζξψπσλ αιιά ησλ
αλζξψπσ. Φπζηθά απηφ πνπ πξνδίδεη ηελ θαηαγσγή ελφο Αλσγεηαλνχ είλαη ε

65
πξνθνξά ηνπ [ι] πνπ είλαη κεηαμχ ηνπ [ι] θαη ηνπ [ξ]. Σέινο, ηφληζε φηη νη
Αλσγεηαλνί κηινχλ δπλαηά θαη γηα θάπνηνλ πνπ δελ ην μέξεη ζα έρεη ηελ εληχπσζε φηη
καιψλνπλ. Όπσο θαίλεηαη θαη ζην εκεξνιφγην, ηα παηδηά ελδηαθέξζεθαλ λα κάζνπλ
γηα ηελ θαζεκεξηλή δσή ησλ Αλσγεηαλψλ, ηνλ ραξαθηήξα ηνπο θαη ηα ήζε ηνπο. Ίζσο
ην απμεκέλν ελδηαθέξνλ λα νθείιεηαη ζην ζπάλην άθνπζκα ηεο δηαιέθηνπ ζηελ
πεξηνρή πνπ δηακέλνπλ ηα παηδηά αιιά θαη ζηε δπζθνιία επίζθεςήο ηνπο ζην λεζί
ιφγσ ηεο απφζηαζεο. Υαξαθηεξηζηηθή ήηαλ ε εξψηεζε καζήηξηαο :«νη Κξεηηθνί είλαη
άγξηνη θαη ζθιεξνί θαη ε νπινθνξία είλαη θάηη ζπλεζηζκέλν;», αλαθεξφκελε ζηελ
θαηεζηξακκέλε απφ ππξνβνιηζκνχο πηλαθίδα πνπ βξίζθεηαη ζηελ είζνδν ηνπ ρσξηνχ.
Ο νκηιεηήο, φπσο αλαθέξεηαη ζην εκεξνιφγην, αληί απάληεζεο ππέδεημε ηνλ εαπηφ
ηνπ: θνληφζσκνο, ήξεκνο θαη ρακνγειαζηφο θχξηνο, κε κφλν θξεηηθφ ραξαθηεξηζηηθφ
φπσο είπε «ην δπζαλάινγν κε ην χςνο κνπ κνπζηάθη». Απφ ην πεξηερφκελν ηεο
εξψηεζεο δηαθαίλεηαη φηη νη ζηεξενηππηθέο αληηιήςεηο ησλ παηδηψλ, ζηε δηακφξθσζε
ησλ νπνίσλ ζπλεπηθνπξνχλ θαη ηα Μ.Μ.Δ, δχζθνια κεηαβάιινληαη αθφκα θαη φηαλ ε
ξεαιηζηηθή εηθφλα ηηο δηαςεχδεη. Σελ πνιχ σξαία παξνπζία ηνπ ν νκηιεηήο ηελ
έθιεηζε παίδνληαο ιχξα θαη ηξαγνπδψληαο ζηίρνπο απφ ηνλ Δξσηφθξηην, ηξαγνχδηα
πνπ ηξαγνχδεζε ν Ξπινχξεο θαη καδί κε ηα παηδηά ηα θξεηηθά Υξηζηνπγελληάηηθά
θάιαληα.

Σειεπηαία επηζθέθζεθε ην ηκήκα ε νκηιήηξηα ηεο πνληηαθήο δηαιέθηνπ. Ζ

θαηαγσγή ηεο είλαη απφ ην ρσξηφ Παλαγίηζα Έδεζζαο, φκσο κέλεη κφληκα εδψ θαη
πνιιά ρξφληα ζηηο ΢έξξεο. Οη παππνχδεο ηεο πξνέξρνληαλ απφ ηελ Αξγπξνχπνιε ηνπ
Πφληνπ, πφιε πνπ βξίζθεηαη θνληά ζηελ Σξαπεδνχληα. Απαληψληαο ζηηο εξσηήζεηο
ηεο νκάδαο ησλ Πνληίσλ είπε φηη «ηα πνληηαθά ηα έκαζα αθνχγνληάο ηα απφ ηνλ
παππνχ θαη ηε γηαγηά. Οη λένη δελ ηα κηινχλ γηαηί δελ ηα αθνχλε παξά κφλν κέζσ ησλ
ηξαγνπδηψλ». Αλαθέξζεθε ζην κεγάιν ζέκα πνπ αληηκεηψπηδαλ νη καζεηέο ηνπ
δεκνηηθνχ ζρνιείνπ ηηο δεθαεηίεο ηνπ ’60 θαη ηνπ ’70, φηαλ δπζθνιεχνληαλ λα
κάζνπλ ηα λενειιεληθά. «Μηινχζακε ηελ πνληηαθή δηάιεθην θαη νη δάζθαινη καο ην
απαγφξεπαλ γηαηί έπξεπε ζε φιε ηελ Διιάδα λα κηινχλ ηελ ίδηα γιψζζα». ΢ε απηφ ην
ζεκείν θαη ζέινληαο λα πξνβάιιεη ηε ζρέζε ηεο πνληηαθήο δηαιέθηνπ κε ηελ αξραία
ειιεληθή γιψζζα, αλέθεξε κεξηθά παξαδείγκαηα: «πνίζνλ ζεκαίλεη θάλε θαη
πξνέξρεηαη απφ ην αξραηνειιεληθφ ξήκα πνηψ. Σν μπιάγγ είλαη ην μχιηλν βαξειάθη,
ην δνπξβάλη, κε ην νπνίν απνρσξίδνπλ ην βνχηπξν απφ ην αλζφγαια· δήηεζε απφ ηα
παηδηά λα βξνπλ ηα ζπλζεηηθά ηεο πνπ είλαη ην μχιν + αγγείν. Ζ ππξξίθηε, απφ ην ππξ

66
(θσηηά) + άπησ (αθνπκπάσ), ην μχιηλν θηπάξη κε ην νπνίν έβαδαλ ηα άςεηα ςσκηά
ζην θνχξλν ηεο απιήο. Ζ θαηακάγηα, απφ ηα θαηά + κάζσ (καδεχσ), δειαδή ην
βξεγκέλν παλί κε ην νπνίν θαζάξηδαλ ην εζσηεξηθφ ηνπ θνχξλνπ θαη γηα ην ιφγν
απηφ ήηαλ πάληα ιεξσκέλν. Υξεζηκνπνηνχκε ηελ παξαπάλσ ιέμε γηα θάπνηνλ πνπ
έρεη ιεξσκέλα ξνχρα, ηνλ παξνκνηάδνπκε κε ηελ θαηακάγηα». Απαληψληαο ζε
ζρεηηθή εξψηεζε είπε φηη «κηιάσ ηε δηάιεθην φηαλ ζέισ λα ζπλελλνεζψ επθνιφηεξα
κε θάπνηνλ ειηθησκέλν ή φηαλ ζε απηή ηε δηάιεθην απνδίδεηαη θαιχηεξα ε ζθέςε
κνπ, κε αλζξψπνπο πνπ ηνπο ληψζσ πνιχ θνληά κνπ ή φηαλ π.ρ. ζπλαληψ ζηηο ΢έξξεο
θάπνηνλ πνπ είλαη πνληηαθήο θαηαγσγήο θαη επηδηψθσ νηθεηφηεηα. Γηα παξάδεηγκα, κε
ηνλ γπκλαζηάξρε ηνπ ζρνιείνπ πνπ εξγαδφκνπλ, ζηα δηαιείκκαηα, κηινχζακε ηελ
πνληηαθή δηάιεθην».

Ηδηαίηεξα ελδηαθέξνπζα ήηαλ ε απάληεζε ζηελ εξψηεζε αλ έρεη ληψζεη άζρεκα

θάπνηα ζηηγκή πνπ κίιεζε ηε ζπγθεθξηκέλε γισζζηθή πνηθηιία: «Έρσ ληψζεη έηζη
φηαλ ήκνπλ καζήηξηα ζην Γπκλάζην. Δδψ θαη ρξφληα ληψζσ πεξήθαλε θαη κε θάζε
επθαηξία πξνβάιισ ηελ θαηαγσγή θαη ηε γιψζζα κνπ. Απηφ δε ζπλέβε κφλν ζε
εκέλα θαη πηζηεχσ φηη νθείιεηαη ζην εμήο: φηαλ ήξζαλ πξφζθπγεο απφ ηνλ Πφλην, δελ
ήηαλ εππξφζδεθηνη απφ ηνπο ληφπηνπο, νη νπνίνη ηνπο απνθαινχζαλ Σνχξθνπο θαη
άιινπο πξνζβιεηηθνχο ραξαθηεξηζκνχο. Καηά ζπλέπεηα έλησζαλ άβνια θαη γηα ηε
γιψζζα ηνπο. Όηαλ φκσο απέδεημαλ φηη είλαη ηθαλνί θαη θαηάθεξαλ φρη κφλν λα
επηβηψζνπλ αιιά θαη λα δηαπξέςνπλ ι.ρ ζηνλ επαγγεικαηηθφ ηνκέα, επηδίσθαλ λα ην
θαλεξψλνπλ. ΢ήκεξα ππάξρνπλ θαιιηηέρλεο , πνιηηηθνί θ.ά. πνπ ζε θάζε επθαηξία
ηνλίδνπλ ηελ πνληηαθή θαηαγσγή ηνπο».

Αλαθεξφκελε ζηε δηαθήκηζε ηεο νκάδαο ησλ Πνληίσλ δηαπίζησζε ηελ πηζηή
απφδνζε ηεο δηαιέθηνπ θαη φηη ζε απηφ ζπλέβαιε ν πξσηαγσληζηήο εζνπνηφο πνπ
είλαη πνληηαθήο θαηαγσγήο. Σα κέιε ηεο νκάδαο ησλ Πνληίσλ πξφηεηλαλ ε δηάιεθηνο
λα ρξεζηκνπνηείηαη κφλν φηαλ ην δηαθεκηδφκελν πξντφλ απεπζχλεηαη θαηά βάζε ζε
ηειεζεαηέο πνληηαθήο θαηαγσγήο. Όζν γηα ηελ νκηιήηξηα είπε φηη «ν ζθσπηηθφο
ηξφπνο πνπ παξνπζηάδεηαη ε δηάιεθηνο κ’ αξέζεη, γειάσ θαη εγψ. Γε ληψζσ ην ίδην
φκσο φηαλ θάπνηνο ιέεη ι.ρ αλέθδνηα, πξνζπαζψληαο λα κε κεηψζεη, λα κε ζίμεη».

Σέινο, ζα πξνηηκνχζε λα δηαθεκίδνληαη κέζσ ηεο πνληηαθήο δηαιέθηνπ ηα ηνπηθά

αγξνηηθά πξντφληα, φπσο ηα κήια θαη ηα θεξάζηα ή ηα μελνδνρεία ηεο πεξηνρήο,
ζηνρεχνληαο ηνπο ηειεζεαηέο πνληηαθήο θαηαγσγήο.

67
 Όπσο αλαθέξεηαη ζην εκεξνιφγην, ζηε ζπδήηεζε πνπ αθνινχζεζε κεηά ηελ
νινθιήξσζε ησλ επηζθέςεσλ, ηα παηδηά δηαπίζησζαλ ηα εμήο: «θαη νη ηξεηο νκηιεηέο
επηδηψθνπλ λα κηινχλ ην γισζζηθφ ηνπο θψδηθα κε ηελ πξψηε επθαηξία, εηδηθά φηαλ
επηζθέπηνληαη ηηο ηδηαίηεξεο παηξίδεο ηνπο. Όινη πηζηεχνπλ φηη ε γιψζζα ηνπο είλαη
ζνβαξή γηαηί ηνπο βνεζάεη λα ζπλελλννχληαη , λα επηθνηλσλνχλ».

Απφ ηελ άιιε ηα παηδηά παξαηήξεζαλ, ζε ζρεηηθή εξψηεζή ηνπο, δηαθνξέο ζηνλ
ηξφπν πνπ αληηκεησπίδνληαη νη θαιεζκέλνη απφ ηνπο ζπλνκηιεηέο ηνπο, φηαλ κηινχλ
ηε δηάιεθην ή ην ηδίσκα: «ε νκηιήηξηα ηνπ ζεζζαιηθνχ ηδηψκαηνο έρεη αληηιεθζεί
αξθεηέο θνξέο φηη ηελ εηξσλεχνληαη φρη κφλν φηαλ κηιάεη ην ηδίσκα ή πξνθέξεη
παξάμελα θάπνηεο ιέμεηο, αιιά θαη φηαλ ιέεη απφ πνχ θαηάγεηαη». Λακβάλνληαο ππφςε
φηη νη δηαθεκίζεηο πνπ αλαπαξηζηάλνπλ ην ζεζζαιηθφ ηδίσκα είλαη πνιιαπιάζηεο ησλ
ππνινίπσλ, κηα θαη ην ηδίσκα απηφ είλαη πην θαηαλνεηφ απφ ηελ πνληηαθή θαη ηελ
θξεηηθή δηάιεθην, ζπκπεξαίλνπκε φηη έρεη δηαθσκσδεζεί πεξηζζφηεξν απφ θάζε άιιε
γισζζηθή πνηθηιία. «Η νκηιήηξηα ηεο πνληηαθήο δηαιέθηνπ αλέθεξε φηη κφλν νη
Πφληηνη ηεο πξψηεο γεληάο έλησζαλ έηζη, θαζψο ήηαλ αλεπηζχκεηνη ζηνπο ηφπνπο
εγθαηάζηαζήο ηνπο. Όηαλ φκσο κε ηα ρξφληα απέδεημαλ ηηο ηθαλφηεηέο ηνπο, φρη κφλν
έλησζαλ άζρεκα αιιά επηδίσθαλ λα θάλνπλ γλσζηή ηελ θαηαγσγή θαη ηε γιψζζα
ηνπο». Αληίζεηα, «ν νκηιεηήο ηεο θξεηηθήο δηαιέθηνπ, δήισζε φηη πάληα έλησζε άλεηα
κηιψληαο ηε δηάιεθην».

Δηθόλα 3. Η νκάδα ησλ Πνληίσλ

΢πλνςίδνληαο ηα καζεζηαθά απνηειέζκαηα ηεο δξαζηεξηφηεηαο απηήο,

επηζεκαίλεηαη ζην εκεξνιφγην: «θάλνληαο κηα ζπλνπηηθή απνηίκεζε, επηβεβαηψλεηαη
ην πφζν ζεκαληηθφ είλαη γηα ηε καζεζηαθή δηαδηθαζία, ε εκπινθή ησλ παηδηψλ ζε
βησκαηηθέο θαηαζηάζεηο θαη ζε δξαζηεξηφηεηεο πνπ έρνπλ λφεκα γη’ απηά. Σν ακείσην

68
ελδηαθέξνλ εληζρχεη ηα εζσηεξηθά θίλεηξα θαη πξνθαιεί ηε ζπκκεηνρή ηνπο κέζα ζην
πιαίζην ηεο δξαζηεξηνθεληξηθήο πξνζέγγηζεο. Ο επράξηζηνο πξνβιεκαηηζκφο είλαη ε
δηαρείξηζε ηνπ ρξφλνπ πνπ δελ επαξθεί, φπσο ζηελ πεξίπησζε ηνπ επηζθέπηε κε
θαηαγσγή απφ ηελ Κξήηε. Μαζαίλνπλ ηα παηδηά λα ζπδεηνχλ ζε απζεληηθέο
θαηαζηάζεηο, λα αθνχλ πξνζεθηηθά θαη λα εληνπίδνπλ νκνηφηεηεο θαη δηαθνξέο ζηα
ιεγφκελα δηαθνξεηηθψλ ζπδεηεηψλ. Με απαζρφιεζε ην αλ ζα έπξεπε λα αλαδεηήζνπλ
ηα παηδηά ην ιφγν πνπ ν νκηιεηήο απφ ηελ Κξήηε πνηέ δελ έλησζε πνηέ άζρεκα, άβνια
γηα ηε δηάιεθηφ ηνπ. Η ζθέςε φηη ε ζπδήηεζε γηα ηε ζρέζε κηαο γιψζζαο σο θνηλσληθφ
θαηλφκελν, κε ηζηνξηθνχο, πνιηηηθνχο, θνηλσληθνχο θαη γεσγξαθηθνχο παξακέηξνπο
πξνυπνζέηεη αξθεηφ ρξφλν, κε νδήγεζε ζηελ απφθαζε λα ηελ αλαβάιισ».

3.1.3 Απνηίκεζε ηνπ ΢ηαδίνπ Κξηηηθήο Αλαπιαηζίσζεο: ε παξαγσγή, ε δξακαηνπνίεζε

θαη ε αμηνιόγεζε ηεο δηαθήκηζεο

΢ε απηφ ην ζηάδην, ζηφρνη ήηαλ ε εκπέδσζε ηεο γλψζεο γηα ηελ θνηλσληνγισζζηθή
δηαθνξεηηθφηεηα θαη ε κεηαθνξά ηεο κε θξηηηθφ ηξφπν ζε έλα λέν πιαίζην. Ζ θχξηα
δξαζηεξηφηεηα ζε απηφ ην ζηάδην ήηαλ ε παξαγσγή απφ θαζεκηά νκάδα κηαο
δηαθήκηζεο ζε δχν εθδνρέο, ε κία κε ηελ απνθιεηζηηθή ρξήζε ηεο θνηλήο
λενειιεληθήο γιψζζαο θαη ε άιιε κε ηε ρξήζε ηνπ ηδηψκαηνο ή ηεο δηαιέθηνπ πνπ
αληηζηνηρνχζε ζηελ νκάδα. Σν πξψην ζέκα πνπ απαζρφιεζε ην ζχλνιν ησλ νκάδσλ
ήηαλ ην πνην πξντφλ ζα δηαθεκηδφηαλ. Δδψ πξέπεη λα ζεκεηψζνπκε φηη ην πξντφλ
απηφ ζα ήηαλ θνηλφ θαη γηα ηηο ηξεηο νκάδεο. Γξάθηεθαλ ζηνλ πίλαθα νη πξνηάζεηο
ησλ παηδηψλ φπσο π.ρ. απηνθίλεην, δάραξε, θαθέο, ζρνιηθή ηζάληα, ζνθνιάηα,
αζιεηηθά παπνχηζηα, δπκαξηθά, θάξκαθν γηα παηδηά (αληηβερηθφ) θ.ά. Γηα ηελ
επηινγή, ηα παηδηά ζε ζπλεξγαζία κε ηνλ εξεπλεηή, έζεζαλ ηα εμήο θξηηήξηα: α) ην
επηιεγφκελν πξντφλ λα δηεπθνιχλεη ζηε δηαθήκηζή ηνπ ηε ζπκκεηνρή φισλ ησλ
κειψλ ηεο νκάδαο, β) λα είλαη εχθνιε ε δεκηνπξγία ηεο δηαθήκηζεο θαη ηδηαίηεξα ην
ζθεληθφ, έηζη ην θάξκαθν απνθιείζηεθε γηαηί ζα έπξεπε λα πάκε ζην θαξκαθείν ηνπ
ρσξηνχ πεξηζζφηεξεο απφ κία θνξέο πξνθαιψληαο αλαζηάησζε θαη γ) ην πξντφλ λα
ηαηξηάδεη ζηελ ειηθία ησλ παηδηψλ, γηα ην ιφγν απηφ ε επηινγή ηνπ απηνθηλήηνπ
δηαγξάθεθε. Έηζη αλάκεζα ζηε ζρνιηθή ηζάληα θαη ηα αζιεηηθά παπνχηζηα, ηα
παηδηά επέιεμαλ ηα παπνχηζηα. Μάιηζηα ην ζθεληθφ ήηαλ έηνηκν γηαηί ζχκθσλα κε
πξφηαζε ελφο καζεηή ζα κπνξνχζαλ ηα γπξίζκαηα λα γίλνπλ ζην γήπεδν κπάζθεη

69
ηνπ ζρνιείνπ. ΢ε απηφ ην ζεκείν κηα καζήηξηα αληέδξαζε ιέγνληαο φηη δελ ηεο
αξέζεη ην κπάζθεη. Σε ιχζε ηελ έδσζε κέινο ηεο ίδηαο νκάδαο ιέγνληαο «είκαζηε
ζίγνπξνη φηη ε γηαγηά ζηε δηαθήκηζε ηεο Jacobs πίλεη απηφλ ηνλ θαθέ; Γελ είλαη
απαξαίηεην ν/ε πξσηαγσληζηήο/ηξηα κηαο δηαθήκηζεο λα επηιέγεη ζηελ πξνζσπηθή
ηνπ δσή ην πξντφλ πνπ δηαθεκίδεη». Μηα άιιε παξαηήξεζε κέινπο ηεο νκάδαο ησλ
Θεζζαιψλ ήηαλ φηη «δελ ηαηξηάδεη ην Θ.Η κε ηα αζιεηηθά παπνχηζηα, ηαηξηάδεη κε
ηπξνθνκηθά πξντφληα». ΢ηε ζπδήηεζε πνπ αθνινχζεζε κεηαμχ ησλ παηδηψλ ζηελ
νπνία ζπκκεηείρε θαη ν εξεπλεηήο αλαθέξζεθε ε δηαθήκηζε ηεο Vodafone κε ηνλ
Κίηζν θαη ηελ Σαζνχια, φπνπ γηλφηαλ ρξήζε ηνπ Θ.Η θαη δηαθεκηδφηαλ εηαηξεία
θηλεηήο ηειεθσλίαο. Σα κέιε ησλ νκάδσλ ζπκθψλεζαλ φηη κε ηε ρξήζε κηαο
νπνηαζδήπνηε γισζζηθήο πνηθηιίαο κπνξνχκε λα πξνβάιινπκε θάζε πξντφλ. Απηφ
εμάιινπ θάλεθε θαη απφ ηα πξντφληα πνπ πξφηεηλαλ ηα παηδηά γηα ηηο δηαθεκίζεηο
ηνπο.

Θέινληαο λα βνεζήζεη, λα ζπληνλίζεη ηηο πξνζπάζεηεο ησλ παηδηψλ γηα ηε

δεκηνπξγία ηεο δηαθήκηζεο, ν εξεπλεηήο ηφληζε ζηα παηδηά πξηλ μεθηλήζνπλ ηε
ζπγγξαθή ηνπ ζελαξίνπ, λα ζθεθηνχλ έλα φλνκα γηα ην πξντφλ θαη κηα «έμππλε»,
ζπλζεκαηηθή θξάζε, ην ζιφγθαλ. ΢ε απηφ ην ζεκείν, νη καζεηέο/ηξηεο ηεο ΢Σ΄ ηάμεο
βνήζεζαλ ηδηαίηεξα ηα ππφινηπα κέιε ησλ νκάδσλ ηνπο γηαηί ην πξνεγνχκελν
ζρνιηθφ έηνο ζην κάζεκα ηεο γιψζζαο, ζηελ 4ε ελφηεηα κε ηίηιν «Γηαηξνθή», είραλ
αζρνιεζεί κε ηηο δηαθεκίζεηο θαη ηα ηδηαίηεξα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο. Γλψξηδαλ φηη ην
φλνκα ζα πξέπεη λα είλαη κηθξφ θαη εχθνιν γηα λα ην ζπκνχληαη νη ππνςήθηνη
αγνξαζηέο θαη ην ζιφγθαλ ζχληνκν θαη έμππλν. Μάιηζηα γηα λα βνεζήζνπλ νη
καζεηέο/ηξηεο ηεο ΢Σ΄ ηάμεο ηα παηδηά ηεο Δ΄ ηάμεο, ζθέθηεθαλ λα αλαθέξνπλ ην
φλνκα ελφο πξντφληνο ή κηαο ππεξεζίαο θαη απηά ηεο Δ΄ λα πξνζπαζνχλ λα ζπκεζνχλ
ην αληίζηνηρν ζιφγθαλ. Γηα παξάδεηγκα super market ΑΒ Βαζηιφπνπινο …θαη ηνπ
πνπιηνχ ην γάια, κπχξα AMSTEL …γηαηί έηζη καο αξέζεη, Cosmote …ν θφζκνο καο
εζχ.

΢ηε ζπλέρεηα θάζε νκάδα αλέιαβε ηελ εχξεζε νλφκαηνο γηα ηα αζιεηηθά παπνχηζηα,
ηνπ ζιφγθαλ θαη ηε ζπγγξαθή ηνπ ζελαξίνπ. Ο εξεπλεηήο βξηζθφηαλ ζε φιε ηε
δηάξθεηα ησλ εξγαζηψλ δίπια ζηηο νκάδεο κε ζθνπφ ηελ θαζνδήγεζή ηνπο αιιά θαη
ηελ παξνρή βνήζεηαο φηαλ ηνπ ηελ δεηνχζαλ. ΢πκθσλήζεθε ζηηο παξαγφκελεο
δηαθεκίζεηο ην ξφιν ηνπ αζιεηηθνχ δεκνζηνγξάθνπ λα αλαιάβεη ν εξεπλεηήο,
πξνθεηκέλνπ λα ζπληνλίδεη θαη λα θαηεπζχλεη ηα παηδηά ζθελνζεηψληαο θαη

70
θαηαγξάθνληαο ηηο ζθελέο. Γηα ηελ πηζηή απφδνζε ηνπ ηδηψκαηνο ή ηεο δηαιέθηνπ,
δεηήζεθε ε κεηαθνξά ησλ δηαιφγσλ απφ ηε λενειιεληθή ζηελ αληίζηνηρε γισζζηθή
πνηθηιία απφ ηνπο νκηιεηέο πνπ είραλ πξνζθιεζεί ζην ηκήκα. Ζ ηειηθή κνξθή ηεο
δηαθήκηζεο θάζε νκάδαο έρεη σο εμήο (βι θαη παξάξηεκα 1Γ):

Η δηαθήκηζε ηεο νκάδαο ησλ Κξεηηθώλ

Αζιεηηθόο δεκνζηνγξάθνο (αθνχγεηαη κφλν ε θσλή ηνπ, δε θαίλεηαη): Βξηζθφκαζηε

ζην γήπεδν κπάζθεη «Παιαηάθη» ηεο Θεζζαινλίθεο, ζηνλ ηειηθφ ηνπ θππέιινπ
Διιάδαο. Απνκέλνπλ 5 δεπηεξφιεπηα θαη ην απνηέιεζκα είλαη 84 – 84. Έλαο παίθηεο
βξίζθεηαη ηξαπκαηηζκέλνο ζην παξθέ. Θα πξέπεη ηψξα έλαο λα αληηκεησπίζεη δχν. Ο
παίθηεο πνπ αγσλίδεηαη κφλνο ηνπ ηξέρεη πξνο ην θαιάζη θαη θάλεη ην απίζηεπην 84 –
86!.

Απεπζπλφκελνο ζηνπο ληθεηέο ιέεη: Πψο θαηαθέξαηε λα αλαηξέςεηε ηε ξνή ηνπ

αγψλα;

Αζιεηέο (φινη καδί): Φνξάκε απηά ηα παπνχηζηα. Παπνχηζηα moon (θεγγάξη) (ηα
δείρλνπλ ζηελ θάκεξα). Με απηά θηάλεηο ςειά!.

΢ηελ θξεηηθή δηάιεθην:

Αζιεηέο (φινη καδί): Φνξνχκε έηαλε ηα παπνχηζα. Παπνχηζα moon. Με ηνχηαλε

θηάλεηο ςειά!

Η δηαθήκηζε ηεο νκάδαο ησλ Πνληίσλ

Αζιεηηθόο δεκνζηνγξάθνο (αθνχγεηαη κφλν ε θσλή ηνπ, δε θαίλεηαη): Σειεηψλεη ην

εκίρξνλν θαη ην απνηέιεζκα είλαη 30 – 30. Οη αζιεηέο ηεο κηαο νκάδαο αιιάδνπλ
παπνχηζηα. Δίλαη ν πην θξίζηκνο αγψλαο, ζήκεξα ζα θξηζεί ν πξσηαζιεηήο.

΢ηα απνδπηήξηα νη δχν αζιήηξηεο ζπδεηνχλ:

1ε αζιήηξηα: Γηα λα ληθήζνπκε πξέπεη λα θνξέζνπκε άιια παπνχηζηα.

2ε αζιήηξηα: Σα παπνχηζηα john X!

1ε αζιήηξηα: Πάκε ινηπφλ.

71
Υάξε ζηα παπνχηζηα ε νκάδα πεηπραίλεη ην θαιάζη θαη ληθάεη.

Όια ηα παηδηά: Φνξάκε παπνχηζηα john X! Γελ πεξπαηάο, πεηάο!

΢ηελ πνληηαθή δηάιεθην:

1ε αζιήηξηα: Γηα λα ληθνχκε πξέπ’ λα θνξνχκε άιια παπνχηζε.

2ε αζιήηξηα: Σα παπνχηζε john X!

1ε αζιήηξηα: Υάηληε αο πάκε.

Όια ηα παηδηά: Φνξνχκε παπνχηζε john X! Κη πνξπαηείο, πεηάο!

Η δηαθήκηζε ηεο νκάδαο ησλ Θεζζαιώλ

Μφιηο νη παίθηεο ηεο κηαο νκάδαο πεηπραίλνπλ ην ληθεηήξην θαιάζη ιέλε ζηνπο
εηηεκέλνπο:

Νηθεηέο: Γηα λα ηα θαηαθέξεηε θαη εζείο θνξέζηε παπνχηζηα Air Star.

Όινη καδί: Παπνχηζηα Air Star! Γηα λα γίλεηο star!

΢ην ζεζζαιηθφ ηδίσκα:

Νηθεηέο: Γηα λα ηα θαηαθέξηη θη εζείο βάιηη παπνχηζ’ Air Star.

Όινη καδί: Παπνχηζ’ Air Star! Γηα λα γέλο star!

΢ηε ζπλέρεηα αθνινχζεζαλ αξθεηέο πξνζπάζεηεο γηα λα βηληενζθνπεζνχλ νη

δηαθεκίζεηο. Παξαηεξήζεθε φηη θάζε νκάδα θαηέβαιιε πξνζπάζεηεο ψζηε ε δηθή ηεο
δηαθήκηζε λα είλαη θαιχηεξε ησλ άιισλ νκάδσλ. Οη πξνζπάζεηεο, φπσο θαίλεηαη απφ
ην εκεξνιφγην, ραξαθηεξίδνληαλ απφ κεγάιν ελζνπζηαζκφ θαη ζπκκεηνρή φισλ ησλ
κειψλ ησλ νκάδσλ. ΢ηελ ηειηθή ηνπο κνξθή παξνπζηάζηεθαλ ζε φινπο ηνπο καζεηέο
ηνπ ζρνιείνπ. Σα παηδηά ελζνπζηάζηεθαλ κε ηελ πξφηαζε ηνπ εθπαηδεπηηθνχ
πξνζσπηθνχ ηνπ ζρνιείνπ γηα ηελ παξνπζίαζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ θαη ησλ

72
δηαθεκίζεσλ ζηε γηνξηή πνπ πξνγξακκαηίδεηαη ζην ην ηέινο ηεο ζρνιηθήο ρξνληάο,
κε ζέκα ηελ πξνζθπγηά.

Σέινο, δφζεθε ζε θάζε νκάδα έλα θχιιν εξγαζίαο κέζσ ηνπ νπνίνπ
απηναμηνιφγεζαλ ηελ παξαγφκελε δηαθήκηζε (απηναμηνιφγεζε, βι. παξάξηεκα 1Γ).

Γηθαηνιφγεζαλ ηελ επηινγή ηνπ νλφκαηνο θαη ην ζιφγθαλ γηα ηα παπνχηζηα πνπ
δηαθήκηζαλ θαη αμηνιφγεζαλ ηελ πιεξφηεηα ησλ πιεξνθνξηψλ πνπ δφζεθαλ ζρεηηθά
κε ην πξντφλ. Οη ιφγνη πνπ επηθαιέζηεθαλ θαλεξψλνπλ φηη αλαγλσξίδνπλ ην ξφιν
απηψλ ησλ ζηνηρείσλ. Π.ρ. ε νκάδα ησλ Κξεηηθψλ έγξαςε φηη «Σν φλνκα ησλ
παπνπηζηψλ είλαη Moon. Σν επηιέμακε γηαηί ζην θεγγάξη δελ ππάξρεη βαξχηεηα θαη
αησξείζαη, έηζη κε ηα παπνχηζηα θηάλεηο ςειά. Γη’ απηφ ην ζιφγθαλ καο είλαη… θαη
θηάλεηο ςειά».

΢ην εξψηεκα αλ ζα επέιεγαλ λα πξνβάιινπλ ζηελ ηειεφξαζε ηε δηαθήκηζε κε

απνθιεηζηηθή ρξήζε ηεο θνηλήο λέαο ειιεληθήο γιψζζαο ή απηή κε ηε ρξήζε ηεο
γισζζηθήο πνηθηιίαο, θαη νη ηξεηο νκάδεο επέιεμαλ ηελ πξψηε εθδνρή, αλ θαη
ππνζηήξημαλ φηη ζηηο δηαθεκίζεηο ηνπο θαη νη δχν γισζζηθέο πνηθηιίεο είλαη ηζάμηεο.
Απφ ηε κηα επηθαιέζηεθαλ ην κεγάιν βαζκφ θαηαλφεζεο ηεο πξφηππεο λέαο
ειιεληθήο. Απφ ηελ άιιε, ε νκάδα ησλ Κξεηηθψλ επηθαιέζηεθε θαη έλαλ δεχηεξν
ιφγν, φηη δειαδή «ε θξεηηθή δηάιεθηνο δελ έρεη θακία ζρέζε κε ηα παπνχηζηα απηά…».
Απφ ηελ απάληεζε γίλεηαη θαλεξφ φηη ηα παηδηά απηήο ηεο νκάδαο ζπλερίδνπλ λα
ζπζρεηίδνπλ ηε ρξήζε ηεο γεσγξαθηθήο δηαιέθηνπ ζε κηα ηειενπηηθή δηαθήκηζε κε
ζπγθεθξηκέλα πξντφληα, πνπ ζηελ πξνθεηκέλε πεξίπησζε ζα πξέπεη λα έρνπλ άκεζε
ζρέζε κε ηελ Κξήηε. ΢εκεηψλεηαη ζην εκεξνιφγην: «Σα γισζζηθά ινηπφλ ζηεξεφηππα
θαη νη αληηιήςεηο είλαη πνιχ δχζθνιν λα αλαζεσξεζνχλ, πφζν κάιινλ λα
αλαηξαπνχλ».

Σα παηδηά απέθπγαλ ηε ζηεξενηππηθή ηειενπηηθή απεηθφληζε ηεο γισζζηθήο

πνηθηιφηεηαο, κεηαθέξνληαο κε θξηηηθφ ηξφπν ηε λεναπνθηεζείζα γλψζε. Απηφ
θαίλεηαη πξψηα απ’ φια απφ ηα πξντφληα πνπ πξνηάζεθαλ γηα ηηο δηαθεκίζεηο, π.ρ έλα
απηνθίλεην, κηα ζρνιηθή ηζάληα, έλα δεπγάξη αζιεηηθά παπνχηζηα ή έλα αληηππξεηηθφ
θάξκαθν. Καηά δεχηεξν ιφγν, νη δηάινγνη ησλ ζελαξίσλ δελ έρνπλ ρηνπκνξηζηηθφ
χθνο, δελ πξνθαινχλ γέιην· αληηζέησο ην δηαθεκηδφκελν πξντφλ παξνπζηάδεηαη κε
ηξφπν ζνβαξφ, φπσο απηφ θαίλεηαη απφ ηηο εξγαζίεο ηνπ portfolio.

73
 Ζ ζνβαξφηεηα κε ηελ νπνία ηα παηδηά αγθάιηαζαλ ηηο γισζζηθέο πνηθηιίεο θάλεθε
θαη ζηηο πξνζπάζεηέο ηνπο θαηά ηελ βηληενζθφπεζε ησλ δηαθεκίζεσλ. Αλαθέξεηαη
ζην εκεξνιφγην: «Έγηλαλ αξθεηέο πξνζπάζεηεο έσο φηνπ θάζε νκάδα λα κείλεη
ηθαλνπνηεκέλε απφ ην απνηέιεζκα ηεο βηληενζθφπεζεο. ΢ηηο νκάδεο ζπλήζσο θάπνην
κέινο δηφξζσλε ηα ππφινηπα, ζαλ ζθελνζέηεο/ηξηα».

Σέινο, ν εξεπλεηήο εκπηζηεπφκελνο ηηο δπλαηφηεηεο ησλ παηδηψλ, θξφληηζε ν

θαζνδεγεηηθφο ηνπ ξφινο λα είλαη φζν γίλεηαη δηαθξηηηθφο, αθήλνληαο κεγάια
πεξηζψξηα πξσηνβνπιίαο θαη απηελέξγεηαο ζηα κέιε ησλ νκάδσλ εξγαζίαο. ΢ηφρνο
ηεο ηαθηηθήο απηήο ήηαλ ηα απνηειέζκαηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ λα ήηαλ φζν ην
δπλαηφλ «απζεληηθά», δίλνληαο ζηα παηδηά ην ξφιν ηνπ «κηθξνχ εξεπλεηή». Οη
παξεκβάζεηο ηνπ εξεπλεηή ήηαλ πεξηνξηζκέλεο θαη γίλνληαλ κφλν φηαλ απηφ ην
δεηνχζε θάπνηα απφ ηηο νκάδεο.

3.2 Απνηειέζκαηα πξνειέγρνπ θαη κεηειέγρνπ

Απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ, θάλεθε πσο ηα παηδηά δείρλνπλ λα έρνπλ
θνηλσληνγισζζηθή επίγλσζε ησλ πθνινγηθψλ πφξσλ πνπ απνθιίλνπλ απφ ηελ
πξφηππε πνηθηιία, αλεμάξηεηα απφ ηελ εθαξκνγή ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ εθπαηδεπηηθνχ
πξνγξάκκαηνο (βι. θαη Stamou, Maroniti & Griva 2015). Έηζη, ήδε απφ ηνλ
πξνέιεγρν, δηαπηζηψζεθε πσο ήηαλ ζε ζέζε λα δηαθξίλνπλ κε κεγάιε επθνιία ηνλ
δηαθνξεηηθφ γισζζηθφ θψδηθα ησλ ηειενπηηθψλ ραξαθηήξσλ ηεο δηαθήκηζεο θαη λα
ηνλ θαηαλνήζνπλ (βι. Πίλαθα 1). Όια ηα παηδηά, ηφζν ζηνλ πξνέιεγρν φζν θαη ζηνλ
κεηέιεγρν, αλαγλψξηζαλ πσο ππάξρεη δηαθνξά κεηαμχ ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
(ρξήζε βφξεηνπ θσλεεληηζκνχ) θαη ηνπ λεαξνχ πειάηε ηνπ θαθελείνπ (ρξήζε
πξφηππεο πνηθηιίαο). Δπηπιένλ, ηα απνηειέζκαηα θαη ησλ δχν ειέγρσλ έδεημαλ φηη
ππάξρεη ζεηηθή ζηάζε ησλ παηδηψλ σο πξνο ηελ αμηνιφγεζε ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
γηαγηάο θαη φηη ηα παηδηά αληηιακβάλνληαη φηη ε γισζζηθή εηεξνγέλεηα ηείλεη λα
αμηνπνηείηαη γηα ρηνπκνξηζηηθνχο ζθνπνχο. Αθφκε, νη απφςεηο ησλ παηδηψλ θαη ζηνπο
δχν ειέγρνπο, θαίλεηαη πσο είλαη επζπγξακκηζκέλεο κε ηα ζηεξεφηππα πνπ ζπλδένπλ
ηνπο ρξήζηεο γεσγξαθηθψλ πνηθηιηψλ κε θαηνηθία ζε αγξνηηθέο πεξηνρέο.

Σα παηδηά έρνπλ επεξεαζηεί απφ ηα ζηεξεφηππα ηεο γισζζηθήο νκνηνγέλεηαο, φπσο

απηά πξνβάιινληαη ζηηο δηαιεθηηθέο δηαθεκίζεηο θαη ζηνρεχνπλ ζηελ πξναγσγή ηεο

74
πξφηππεο γισζζηθήο πνηθηιίαο θαη ζην ζηηγκαηηζκφ ησλ δηαιεθηηθψλ πνηθηιηψλ.
Αθφκε, ζχκθσλα κε ηνπο ΢ηάκνπ & Νηίλα (2011: 295) «ηα πνξίζκαηα ηεο
θνηλσληνγισζζνινγίαο θαλεξψλνπλ φηη ε ρξήζε ησλ γεσγξαθηθψλ πνηθηιηψλ
ζπλδέεηαη ζπζηεκαηηθά κε ειηθησκέλα άηνκα, ρακειήο κφξθσζεο». Παξ’φια απηά,
ηα απνηειέζκαηα ηνπ κεηειέγρνπ είλαη αξθεηά ελζαξξπληηθά. Σν πνζνζηφ ησλ
παηδηψλ πνπ πηζηεχνπλ φηη «ζσζηά» ειιεληθά είλαη ηφζν ε θνηλή λέα ειιεληθή, φζν
θαη ν βφξεηνο θσλεεληηζκφο απμήζεθαλ απφ 33% ζε 42%. Μηθξή βειηίσζε,
κηθξφηεξε απφ ηελ αλακελφκελε ηνπ εξεπλεηή, παξαηεξήζεθε ζηε ζχλδεζε κεηαμχ
ελφο θπζηθνχ νκηιεηή δηαιέθηνπ θαη ηνπ επαγγέικαηνο πνπ πηζαλφλ αζθεί: ζηνλ
πξνέιεγρν θάλεθε φηη ζηελ αληίιεςε ησλ παηδηψλ ηα πην πηζαλά επαγγέικαηα είλαη
θηελνηξφθνο ή αγξφηεο, ζε πνζνζηφ 75%, ελψ ζηνλ κεηέιεγρν ην πνζνζηφ απηφ
δηακνξθψζεθε ζε 66%. Ζ πηζαλφηεηα λα αζθεί νπνηνδήπνηε επάγγεικα κεηαβιήζεθε
απφ 0% ζηνλ πξνέιεγρν, ζε 33%, ζηνηρείν πνπ θαηαδεηθλχεη ηελ
απνηειεζκαηηθφηεηα ηνπ παξφληνο εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο. Θεηηθή θξίλεηαη
θαη ε κείσζε ηνπ πνζνζηνχ πνπ ζπλδέεη ηε ρξήζε γεσγξαθηθήο πνηθηιίαο
απνθιεηζηηθά απφ ειηθησκέλα άηνκα: απφ 92% ζε 67%.

Σέινο, ηα απνηειέζκαηα ησλ δχν ειέγρσλ έδεημαλ φηη ε θνηλσληνγισζζηθή εκπεηξία

ησλ καζεηψλ/ηξηψλ είλαη ηθαλνπνηεηηθή, εηδηθά φζσλ έρνπλ ηαμηδέςεη ζην εζσηεξηθφ
ηεο ρψξαο. Υαξαθηεξηζηηθή είλαη ε απάληεζε καζήηξηαο: «έρσ αθνχζεη λα κηιάλε
έηζη φηαλ πήγα ζε ζπγγελείο ζε ρσξηφ ηεο Ζπείξνπ».

Πίλαθαο 1. Απνηειέζκαηα πξνειέγρνπ θαη κεηειέγρνπ ησλ απφςεσλ ησλ παηδηψλ γηα ηελ
αλαπαξάζηαζε ηεο γεσγξαθηθήο πνηθηιφηεηαο ζηελ ηειενπηηθή δηαθήκηζε ηεο εηαηξείαο θαθέ θίιηξνπ
Jacobs

Απφςεηο ησλ παηδηψλ γηα ηελ αλαπαξάζηαζε ηεο γεσγξαθηθήο πνηθηιφηεηαο ζηε δηαθήκηζε ηεο Jacobs
Καηεγνξίεο Λεηηνπξγηθνί νξηζκνί ΢χλνιν ΢χλνιν
αλαθνξψλ αλαθνξψλ
Πξνειέγρνπ Μεηειέγρνπ
1 .Αμηνιφγεζε ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ζεηηθή ζηάζε 12 11
ηεο γηαγηάο
1
αξλεηηθή ζηάζε
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε ηνπ «΢σζηά» ειιεληθά ηεο γηαγηάο 3 0
ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη «΢σζηά» ειιεληθά ηνπ λεαξνχ 5 7
λεαξνχ πειάηε «΢σζηά» ειιεληθά θαη ησλ δχν 4 5
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο 12 12

75
γηαγηάο θαη λεαξνχ
Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο ζηνλ 10 11
θνηλσληθφ πεξίγπξν

Με δπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο ζηνλ 2 1

θνηλσληθφ πεξίγπξν

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε ηνπ Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο άιισλ 7 8

ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
νκηιεηψλ ζηνλ ηξφπν νκηιίαο ηεο
γηαγηάο

Με δπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο άιισλ 5 4

νκηιεηψλ ζηνλ ηξφπν νκηιίαο ηεο
γηαγηάο

Άγλνηα δπλαηφηεηαο ηνπνζέηεζεο 0 0

άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ ηξφπν νκηιίαο ηεο
γηαγηάο

5 .΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο Αγξφηεο – θηελνηξφθνο 9 8

ηεο γηαγηάο κε επαγγέικαηα Ζζνπνηφο, 2 1
Διεχζεξνο επαγγεικαηίαο 1 0
Οπνηνδήπνηε επάγγεικα 0 4
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο Δπαξρία – ρσξηφ 12 12
ηεο γηαγηάο κε ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο Αζηηθφ θέληξν 0 0
7 .΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο Νένη 1 1
ηεο γηαγηάο κε ειηθηαθέο νκάδεο Ζιηθησκέλνη 11 8
Οπνηαδήπνηε ειηθία 0 3
8 .Αμηνιφγεζε ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο 10 12
ηεο γηαγηάο σο πξνο ηελ
θαηαλφεζή ηνπ Με δπλαηφηεηα θαηαλφεζεο 2 0

3.3 Απνηειέζκαηα ζπλεληεύμεσλ ζηάζκηζεο ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ

παηδηώλ από ην πξόγξακκα

Σα απνηειέζκαηα απφ ηηο ζπλεληεχμεηο ζηάζκηζεο ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ

καζεηψλ/ηξηψλ απφ ην πξφγξακκα απεηθνλίδνληαη ζηνλ πίλαθα 2. Όζνλ αθνξά ηελ

76
πξνηίκεζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ πνπ πινπνηήζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ
πξνγξάκκαηνο, δηαπηζηψλεηαη φηη ζηηο πξνηηκήζεηο ησλ παηδηψλ βξίζθνληαη: α) ε
ζπλέληεπμε κε ηνλ/ηελ θπζηθφ/ή νκηιεηή/ηξηα ηεο δηαιέθηνπ ή ηνπ ηδηψκαηνο, πνπ
βαζίζηεθε ζε εξσηεκαηνιφγην πνπ ζπλέηαμαλ νη νκάδεο εξγαζίαο θαη β) ε παξαγσγή
δηαθήκηζεο απφ ηηο νκάδεο, ηφζν ζηελ πξφηππε γισζζηθή πνηθηιία φζν θαη ζηε
δηάιεθην ή ην ηδίσκα. ΢ρεηηθά κε ηελ απνηίκεζε ησλ γλψζεσλ ησλ παηδηψλ κεηά ηελ
νινθιήξσζε ηνπ πξνγξάκκαηνο, δχν καζεηέο/ηξηεο δήισζαλ φηη αληηιακβάλνληαη
θάπνηα απφ ηα ζηεξεφηππα θαη ηηο πξνθαηαιήςεηο πνπ ζπλδένληαη κε ηηο γισζζηθέο
πνηθηιίεο, έμη φηη κπνξνχλ ηψξα πηα λα αλαγλσξίδνπλ ηε γισζζηθή πνηθηιία κε ηελ
νπνία αζρνιήζεθαλ ζηελ νκάδα ηνπο, δχν φηη έκαζαλ γηα ηελ ηζφηηκε αμία ησλ
γισζζηθψλ πνηθηιηψλ κε ηελ πξφηππε θαη δχν φηη έκαζαλ ηνπο ιφγνπο πνπ
ζπλδένληαη ζπγθεθξηκέλεο γισζζηθέο πνηθηιίεο κε ζπγθεθξηκέλα δηαθεκηδφκελα
πξντφληα.

Απφ ηελ άιιε, ε ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία εμέθξαζε ηελ επηζπκία λα επαλαιεθζεί

ηελ επφκελε ζρνιηθή ρξνληά, ζηελ ΢Σ΄ ηάμε ή ζην Γπκλάζην, παξφκνην πξφγξακκα
κε αλαθνξά ζε άιιεο γισζζηθέο πνηθηιίεο. Σέινο, ελληά παηδηά δήισζαλ φηη δε
ζπλάληεζαλ δπζθνιίεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ πξνγξάκκαηνο. Έλα δήισζε δπζθνιία
ζηελ θαηαλφεζε ηεο θξεηηθήο δηαιέθηνπ, έλα άιιν φηη δπζθνιεχηεθε ζηελ
αλαδήηεζε δηαθήκηζεο κε ρξήζε ηεο πνληηαθήο δηαιέθηνπ ζην youtube, ελψ έλα
αθφκε αλέθεξε δπζθνιίεο θαηά ηε ζχληαμε ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ γηα ηνλ θαιεζκέλν.

Πίλαθαο 2. Απνηειέζκαηα ζπλεληεχμεσλ ζηάζκηζεο ηεο ηθαλνπνίεζεο ησλ παηδηψλ απφ ην πξφγξακκα

1 . Πξνηίκεζε δξαζηεξηνηήησλ
΢χλνιν αλαθνξψλ
1.1 Παξαγσγή δηαθήκηζεο 7
1.2 ΢πλέληεπμε κε ηνλ/ηελ θαιεζκέλν/ε θπζηθφ/ή
νκηιεηή/ηξηα 5
2 . Απνηίκεζε γλώζεσλ κεηά ηελ νινθιήξσζε ησλ δξαζηεξηνηήησλ
΢χλνιν αλαθνξψλ
2.1 Δπίγλσζε θνηλσληνγισζζηθήο 6
δηαθνξεηηθφηεηαο
2 .2 Δπίγλσζε ζηεξενηχπσλ θαη πξνθαηαιήςεσλ 2
2.3 Δπίγλσζε ηζφηηκεο γισζζνινγηθήο αμίαο 2

77
γισζζηθψλ πνηθηιηψλ θαη πξφηππεο
2.4 Δπίγλσζε ιφγσλ ρξήζεο δηαιέθησλ ζηηο 2
ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο
3 . Δπαλάιεςε ηεο δηαδηθαζίαο ηελ επόκελε ζρνιηθή ρξνληά
΢χλνιν αλαθνξψλ
3.1 Δπηζπκία επαλάιεςεο ηεο δηαδηθαζίαο 12
4 . Απνηίκεζε δπζθνιηώλ θαηά ηε δηάξθεηα ησλ δξαζηεξηνηήησλ
΢χλνιν αλαθνξψλ
4.1 Με ζπλάληεζε δπζθνιηψλ 9
4.2 Γπζθνιία θαηαλφεζεο δηαιέθηνπ 1
4.3 Γπζθνιία ζηελ αλαδήηεζε δηαθήκηζεο 1
4.4 Γπζθνιία ζηε ζχληαμε εξσηεκαηνινγίνπ 1

3.4 ΢πκπεξάζκαηα

΢ηελ παξνχζα εξγαζία παξνπζηάζηεθαλ ηα απνηειέζκαηα ελφο πξνγξάκκαηνο

θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ πνπ ζρεδηάζηεθε θαη εθαξκφζηεθε ζε παηδηά ηεο Δ΄ θαη ΢Σ΄
ηάμεο ηνπ Γεκνηηθνχ ΢ρνιείνπ, κε ζθνπφ ηελ αλάπηπμε ηνπ θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ
ησλ καζεηψλ/ηξηψλ, ψζηε λα απνθηήζνπλ επίγλσζε ηνπ ηδενινγηθνχ ξφινπ ησλ
ηειενπηηθψλ δηαθεκίζεσλ ζηηο νπνίεο γίλεηαη ρξήζε γισζζηθψλ πνηθηιηψλ. Ζ
επίηεπμε ηνπ ζθνπνχ απηνχ ζα ηνπο δψζεη ηε δπλαηφηεηα λα αλαζεσξήζνπλ ηηο
αληηιήςεηο ηνπο γηα ηηο γεσγξαθηθέο πνηθηιίεο. Κάλνληαο κηα γεληθφηεξε απνηίκεζε
ηεο φιεο πξνζπάζεηαο, δηαπηζηψζεθε φηη ηα παηδηά ησλ ηειεπηαίσλ ηάμεσλ ηνπ
Γεκνηηθνχ ΢ρνιείνπ δηαθξίλνπλ κε επθνιία ηνπο δηαθνξεηηθνχο γισζζηθνχο πφξνπο
απφ ηνπο νπνίνπο αληινχλ νη ραξαθηήξεο ησλ ηειενπηηθψλ δηαθεκίζεσλ, θαζψο θαη
ηνλ ρηνπκνξηζηηθφ ηξφπν κε ηνλ νπνίν αλαπαξηζηάλνληαη νη γισζζηθνί απηνί πφξνη.
Έγηλε θαλεξφ επίζεο, φηη ππάξρεη ε δπλαηφηεηα ζε κεγάιν βαζκφ λα αληηζηνηρίδνπλ
ηνπο πξνβαιιφκελνπο ηξφπνπο νκηιίαο κε αθνχζκαηά ηνπο απφ ηνλ θνηλσληθφ ηνπο
πεξίγπξν. Με ηελ πινπνίεζε ηνπ πξνγξάκκαηνο αληηιήθζεθαλ ηα παηδηά φηη ζηηο
ηειενπηηθέο δηαθεκίζεηο κε ρξήζε γεσγξαθηθψλ πνηθηιηψλ, νη θνηλσληνγισζζηθέο
δηαθνξέο ζπλππάξρνπλ ζπλήζσο κε ζεκεησηηθέο (π.ρ. νλφκαηα πξσηαγσληζηψλ,
ληχζηκν), αιιά θαη κε ηδενινγηθέο δηαθνξνπνηήζεηο κεηαμχ ησλ ηειενπηηθψλ

78
ραξαθηήξσλ (π.ρ ν παξνπζηαζηήο ηνπ δηαθεκηδφκελνπ πξντφληνο κηιά θαηά θαλφλα
ηελ πξφηππε γισζζηθή πνηθηιία).

Μέζα απφ ηνλ πξνέιεγρν θαη ηνλ κεηέιεγρν δηαπηζηψζεθε φηη ην ζχλνιν ησλ
παηδηψλ είλαη επζπγξακκηζκέλν κε ην ζηεξεφηππν πνπ ζέιεη ηνλ/ηελ νκηιεηή/ηξηα
κηαο γεσγξαθηθήο πνηθηιίαο λα κέλεη ζηελ επαξρία. Απνδεηθλχεηαη έηζη φηη ε
απνδπλάκσζε ησλ θνηλσληθψλ θαη γισζζηθψλ ζηεξενηχπσλ δελ είλαη εχθνιν
εγρείξεκα. Έλα ζχληνκν πξφγξακκα θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ, φπσο απηφ πνπ
εθαξκφζηεθε ζηελ παξνχζα πεξίπησζε, δελ κπνξεί λα έρεη εληππσζηαθά
αλαηξεπηηθά απνηειέζκαηα. Αλ αλακέλνληαη ηέηνηα απνηειέζκαηα απφ εθαξκνγή
παξφκνησλ πξνγξακκάησλ, κάιινλ ζα νδεγήζνπλ ζε απνγνήηεπζε ηνλ/ηελ
εθπαηδεπηηθφ πνπ ζα ην επηρεηξήζεη.

Απφ ηελ άιιε, είλαη πνιχ ελζαξξπληηθφ ην φηη ηα παηδηά εξγάζηεθαλ ζηα πιαίζηα
ησλ νκάδσλ κε κεγάιν ελδηαθέξνλ θαη κε ελεξγή ζπκκεηνρή ζε φιεο ηηο
δξαζηεξηφηεηεο. Ηδηαίηεξα ζην ζηάδην ηεο Κξηηηθήο Αλαπιαηζίσζεο, φπνπ ην
δεηνχκελν ήηαλ ε παξαγσγή δηαθήκηζεο θαη κε ηε ρξήζε δηαιέθηνπ ή ηδηψκαηνο, ηα
παηδηά εξγάζηεθαλ κε δήιν πξνζπαζψληαο λα δεκηνπξγήζνπλ θάηη ειθπζηηθφ θαη
πξσηφηππν. Απέθπγαλ ηε ζηεξενηππηθή απεηθφληζε ηεο γισζζηθήο πνηθηιφηεηαο κε
ην λα ηε δηαρεηξηζηνχλ κε ζνβαξφηεηα θαη πξνζνρή. Δλζαξξπληηθφ είλαη θαη ην
γεγνλφο φηη απμήζεθε, έζησ θαη ζε κηθξφ πνζνζηφ, ν αξηζκφο ησλ παηδηψλ πνπ
αληηιακβάλνληαη ηελ ηζνηηκία κεηαμχ ηεο πξφηππεο πνηθηιίαο θαη ησλ γεσγξαθηθψλ
πνηθηιηψλ. Αιιαγή ζηάζεο παξαηεξήζεθε ζηνλ επαγγεικαηηθφ θαη ειηθηαθφ
πξνζδηνξηζκφ ησλ δηαιεθηφθσλσλ: απνζπλδέζεθε ζε ηθαλνπνηεηηθφ βαζκφ, ε ζρέζε
ηνπο κε αγξνηηθέο δνπιεηέο θαη ηελ εηθφλα αηφκσλ κεγάιεο ειηθίαο.

΢πλνςίδνληαο, ηα θνηλσληθά θαη γισζζηθά ζηεξεφηππα είλαη δχζθνιν λα

αλαηξαπνχλ εληειψο, θαζψο έρνπλ παγησζεί απφ κηθξή ειηθία (Μαξσλίηε θ.ά. ππφ
δεκνζίεπζε: 27). Σα ελζαξξπληηθά απνηειέζκαηα ηνπ πξνγξάκκαηνο φκσο, πηζαλφλ
λα απνηειέζνπλ έλαπζκα γηα εθπαηδεπηηθνχο ψζηε λα εθαξκφζνπλ παξφκνηα
πξνγξάκκαηα θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ. Ζ δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ δηαιεθηηθψλ
δηαθεκίζεσλ είλαη εθηθηή θαη επηζπκεηή, κε ηνπο πεξηνξηζκνχο πνπ επηβάιιεη ε
δηαθήκηζε σο ζπλζήθε καδηθήο επηθνηλσλίαο κε κε γισζζηθφ ζηφρν. Ζ θπξηφηεξε
σθέιεηα γηα φινπο ηνπο καζεηέο, θαη ηδηαίηεξα ηνπο κε δηαιεθηφθσλνπο, είλαη ε
επαλαμηνιφγεζε ησλ πξνθαηαιήςεσλ γηα ηηο δηαιέθηνπο σο πνηθηιίεο ρακειήο

79
πνηφηεηαο, ε βαζχηεξε γλψζε ηεο γισζζηθήο κεηαβνιήο θαη ηεο ηζηνξίαο ηεο
γιψζζαο, θαη ε δπλαηφηεηα ζπζηεκαηηθήο κειέηεο ηεο «γξακκαηηθήο» ησλ
δηαιέθησλ, έζησ θαη δηαζιαζκέλσλ κέζα απφ ηα δηαθεκηζηηθά ζελάξηα (Πνιίηεο &
Κνπξδήο 2013: 1388).

Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη ηα παξαπάλσ απνηειέζκαηα δελ είλαη αληηπξνζσπεπηηθά

γηα ην ζχλνιν ησλ καζεηψλ πνπ θνηηνχλ ζηελ Δ΄ θαη ηελ ΢Σ΄ Γεκνηηθνχ ζηνλ
ειιεληθφ ρψξν θαη δελ κπνξνχλ λα γεληθεπηνχλ. Σέινο, θξίλεηαη αλαγθαία ε
επηκφξθσζε ησλ εθπαηδεπηηθψλ ζε ηέηνηνπ είδνπο ζέκαηα, θαζψο εληείλεηαη
θαζεκεξηλά ε αλάγθε λέσλ πξνζεγγίζεσλ αλάπηπμεο ηνπ θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ ησλ
παηδηψλ (Σζάκε θ.ά.: 17).

80
Βηβιηνγξαθία

Archakis, A., Lambropoulou, S., Tsakona, V., & Tsami, V. 2014, ‘Linguistic varieties
in style: Humorous representations in Greek mass culture texts’, Discourse, Context
& Media, ηεχρνο 3, ζ.46-55

Βάκβνπθαο, Μ. 2010, Εηζαγσγή ζηελ ςπρνπαηδαγσγηθή έξεπλα θαη κεζνδνινγία, 9ε

έθδνζε, εθδφζεηο Γξεγφξε, Αζήλα

Γηακαληίδεο, Κ. 2003, Σν ξνδάθ’λνλ, 3ε έθδνζε, εθδφζεηο Διιεληθά Γξάκκαηα,

Αζήλα

Καζθακαλίδεο, Γ. & Νηίλαο, Κ. 2004, ‘Γισζζηθή «αλαθχθισζε»; Ζ παηδαγσγηθή

θαη δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ λενειιεληθψλ δηαιέθησλ. Ζ πεξίπησζε ηεο
Πνληηαθήο’, Γιψζζα, ηεχρνο 58, ζ.7-25

Κεξπθφπνπινο, Μ. 2014, Λεμηθφ ηεο Πνληηαθήο, , έθδνζε ηνπ ηδίνπ, Θεζζαινλίθε

King, R. & Wicks, J. 2009, ‘Aren’t we proud of our language?’, Journal of English
Linguistics, ηφκνο 37, αξηζκ. 3, ζ.262-283

Κνπξδήο, Δ. 2003, ‘Αμηνινγηθέο αληηδξάζεηο Θεζζαιψλ πιεξνθνξεηψλ ζην ηνπηθφ

ηνπο ηδίσκα’, Πξαθηηθά 6νπ Δηεζλνχο ΢πλεδξίνπ Ειιεληθήο Γισζζνινγίαο,
Παλεπηζηήκην Κξήηεο, Ρέζπκλν, ζ.1-13

Κνπξδήο, Δ. 2012, ‘Δλδνγισζζηθή κεηάθξαζε θαη’ επηινγήλ; Ζ πεξίπησζε ηνπ

ππνηηηιηζκνχ δηαιεθηηθψλ ζπζηεκάησλ ηεο ειιεληθήο γιψζζαο ζε ηειενπηηθά
δηαθεκηζηηθά κελχκαηα’, Πξαθηηθά 10νπ ΢πλεδξίνπ Ειιεληθήο Γισζζνινγίαο,
Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Θξάθεο, Κνκνηελή, ζ.870-880

Μαξσλίηε, Κ., ΢ηάκνπ, Α.Γ., Γξίβα, Δ. & Νηίλαο, Κ. ππφ δεκνζίεπζε,

‘Αλαπαξαζηάζεηο ηεο γισζζηθήο πνηθηιφηεηαο ζηνλ ηειενπηηθφ ιφγν: Δθαξκφδνληαο
έλα πξφγξακκα θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ ζε παηδηά πξσηνζρνιηθήο ειηθίαο’, ΢ην
Γισζζηθή πνηθηιφηεηα θαη θξηηηθνί γξακκαηηζκνί ζηνλ ιφγν ηεο καδηθήο θνπιηνχξαο:
Εθπαηδεπηηθέο πξνηάζεηο γηα ην γισζζηθφ κάζεκα, ΢ηάκνπ, Α.Γ., Πνιίηεο, Π. &
Αξράθεο, Α. (επηκ.), Καβάια, εθδφζεηο ΢αΐηα

81
Νηίλαο, Κ. & Εαξθνγηάλλε, Δ. 2009, Δηδαθηηθή αμηνπνίεζε ησλ λενειιεληθψλ
δηαιέθησλ, 1ε έθδνζε, εθδφζεηο University Studio Press, Θεζζαινλίθε

Παπαδαραξίνπ, Γ., Φηεξληάηε, Α., Αξράθεο, Α. & Σζάκε, Β. ππφ δεκνζίεπζε, ‘Ζ

πξφζιεςε ηεο γεσγξαθηθήο πνηθηιφηεηαο ζε θείκελα καδηθήο θνπιηνχξαο απφ
καζεηέο ηεο Δ΄ θαη ΢Σ΄ Γεκνηηθνχ, Πξαθηηθά ηνπ 6νπ Δηεζλνχο ΢πλεδξίνπ
Νενειιεληθψλ Δηαιέθησλ θαη Μνξθνινγηθήο Θεσξίαο, 15-28 ΢επηεκβξίνπ 2014,
Παλεπηζηήκην Παηξψλ, Πάηξα

Peters, F. & Hammonds, C. 1984, ‘Accent in British Television Commercials’,

Learning Media and Technology, ηφκνο 10, ηεχρνο 10, ζ.185-189

Πνιίηεο, Π. & Κνπξδήο, Δ. 2013, ‘Ζ ρξήζε γεσγξαθηθψλ δηαιέθησλ ζε ηειενπηηθέο

δηαθεκίζεηο: κηα πξφηαζε γηα ηε δηδαθηηθή ηνπο αμηνπνίεζε, Πξαθηηθά 11νπ Δηεζλνχο
΢πλεδξίνπ Ειιεληθήο Γισζζνινγίαο, Παλεπηζηήκην Αηγαίνπ: ΢ρνιή Αλζξσπηζηηθψλ
΢πνπδψλ, Ρφδνο, ζ.1377-1389

Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα 1934, Πεξί ηνπ σξνινγίνπ θαη αλαιπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ηεο
Ειιεληθήο Γιψζζεο, Αζήλα, ζ.1358-1361

Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα 1977, Πεξί ησλ δηδαζθνκέλσλ καζεκάησλ θαη ηνπ αλαιπηηθνχ
θαη σξνινγίνπ πξνγξάκκαηνο ηνπ Δεκνηηθνχ ΢ρνιείνπ, Αζήλα, ζ.3191-3197

Πξνεδξηθφ Γηάηαγκα 1982, Αλαιπηηθφ Πξφγξακκα ηνπ Δεκνηηθνχ, Αζήλα, ζ.917-944

Stamou, A.G., Maroniti, K. & Griva, E. 2015, ‘Young children talk about their
popular cartoon and TV heroe’s speech styles: Media reception and language
attitudes’, Language Awareness, ηφκνο 24, ηεχρνο 3, ζ.216-255

΢ηάκνπ, Α.Γ & Νηίλαο, Κ. 2011, Γιψζζα θαη ηνπηθφηεηεο: Ζ αλαπαξάζηαζε

γεσγξαθηθψλ πνηθηιηψλ ζηελ ειιεληθή ηειεφξαζε, ΢ην ΢ΤΝΟΡΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕ΢
ΔΙΑ΢ΠΟΡΕ΢, Παζραιίδεο, Γ., Υνληνπιίδνπ, Δ. & Βακβαθίδνπ, Η. (επηκ.), εθδφζεηο
University Studio Press, Θεζζαινλίθε, ζ.289-305

Σνπράξαο, Κ. 1998, Η γξακκαηηθή ηεο Πνληηαθήο, εθδφζεηο Αθνη Κπξηαθίδε,

Θεζζαινλίθε

Σζάκε, Β., Φηεξληάηε, Α., Αξράθεο, Α., & Σζάθσλα, Β. ππφ δεκνζίεπζε, Μαδηθή
θνπιηνχξα, γισζζηθή πνηθηιφηεηα θαη ρηνχκνξ: Γηδαθηηθέο πξνηάζεηο γηα ηελ

82
αλάπηπμε ηνπ θξηηηθνχ γξακκαηηζκνχ καζεηψλ/ηξηψλ Δ΄ θαη ΢Σ΄ Γεκνηηθνχ, ΢ην
Γισζζηθή πνηθηιφηεηα θαη θξηηηθνί γξακκαηηζκνί ζηνλ ιφγν ηεο καδηθήο θνπιηνχξαο:
Εθπαηδεπηηθέο πξνηάζεηο γηα ην γισζζηθφ κάζεκα, ΢ηάκνπ, Α.Γ., Πνιίηεο, Π., &
Αξράθεο, Α. (επηκ.), Καβάια, εθδφζεηο ΢αΐηα

Σζακπίθα, Κ. 2016, Σν εκεξνιφγην θαηά ηελ εξεπλεηηθή δηαδηθαζία, δηαζέζηκν ζηηο 20

Φεβξνπαξίνπ 2016, http://kday-v.thess.sch.gr/wp-content/uploads/32.doc

Σζηηζηπήο, Λ. 2001, ΢ηάζεηο απέλαληη ζηε γιψζζα, Ζιεθηξνληθφο Κφκβνο γηα ηελ
ππνζηήξημε ησλ δηδαζθφλησλ ηελ ειιεληθή γιψζζα, δηαζέζηκν ζηηο 9 Μαξηίνπ 2016,
http://www.komvos.edu.gr/glwssa/odigos/thema_b2/b_2_thema.htm

Van Gijsel, S., Speelman, D., & Geeraerts, D. 2008, ‘Style shifting in commercials’,
Discourse, Context & Media, ηεχρνο 40, ζ.205-226

Τπ.Δ.Π.Θ – Π.Η 2001, Δηαζεκαηηθφ Εληαίν Πιαίζην Πξνγξακκάησλ ΢πνπδψλ-

Αλαιπηηθά Πξνγξάκκαηα ΢πνπδψλ Ειιεληθήο Γιψζζαο γηα ην Δεκνηηθφ , Αζήλα, ζ.14-
46
Τπ.Δ.Π.Θ – Π.Η 2011, Πξφγξακκα ΢πνπδψλ γηα ηε δηδαζθαιία ηεο λενειιεληθήο
γιψζζαο & ηεο ινγνηερλίαο ζην Δεκνηηθφ ΢ρνιείν θαη ην Γπκλάζην 2011, ζει. 8-17 &
43-114, Αζήλα

Fterniati, A., Archakis, A., Tsakona, V. & Tsami, V. 2015, ‘Scrutinizing humorous
mass culture texts in class: A critical language teaching proposal’, The Israel Journal
of Humor Research, ηφκνο 4, ηεχρνο 1, ζ.28-52

83
Παξάξηεκα

Παξάξηεκα 1: Σν portfolio

A) Σα Φ.Δ ησλ νκάδσλ

84
Δηθόλα 4. Σν Φ.Δ ησλ Θεζζαιώλ

85
86
Δηθόλα 5. Σν Φ.Δ ησλ Κξεηηθώλ

87
88
Δηθόλα 6. Σν Φ.Δ ησλ Πνληίσλ

89
B) Σα εξσηεκαηνιόγηα γηα ηνπο επηζθέπηεο – θπζηθνύο νκηιεηέο

90
Δηθόλα 7. Σν εξσηεκαηνιόγην γηα ηε Θεζζαιή θπζηθή νκηιήηξηα

91
92
Δηθόλα 8. Σν εξσηεκαηνιόγην γηα ηνλ Κξεηηθό θπζηθό νκηιεηή

93
94
Δηθόλα 9. Σν εξσηεκαηνιόγην γηα ηελ Πόληηα θπζηθή νκηιήηξηα

95
Γ) Σα θύιια αμηνιόγεζεο ησλ παξαγόκελσλ δηαθεκίζεσλ

96
Δηθόλα 10. Η αμηνιόγεζε ηεο δηαθήκηζεο ησλ Θεζζαιώλ

97
98
Δηθόλα 1. Η αμηνιόγεζε ηεο δηαθήκηζεο ησλ Κξεηηθώλ

99
100
Δηθόλα 2. Η αμηνιόγεζε ηεο δηαθήκηζεο ησλ Πνληίσλ

101
 Γ) Σν ζελάξην ηεο παξαγόκελεο δηαθήκηζεο

Δηθόλα 3. Σν ζελάξην ηεο δηαθήκηζεο ησλ Θεζζαιώλ

102
Δηθόλα 4. Σν ζελάξην ηεο δηαθήκηζεο ησλ θξεηηθώλ

103
Δηθόλα 5. Σν ζελάξην ηεο δηαθήκηζεο ησλ Πνληίσλ

104
 Παξάξηεκα 2: Σν εκεξνιόγην ηνπ εξεπλεηή

Πίλαθαο 3. Αλάιπζε εκεξνινγίσλ αλά δξαζηεξηόηεηα

Θεκαηηθνί Άμνλεο Καηεγνξίεο Τπνθαηεγνξίεο Γ1 Γ2 Γ3 Γ4

Α) Γηαδηθαζία 1 .΢ηφρνη •ελεξγνπνίεζε πξνυπάξρνπζαο γλψζεο   
δξαζηεξηόηεηαο
•αληίιεςε ζχλδεζεο γισζζηθψλ πνηθηιηψλ κε ζπγθεθξηκέλα   
ζηεξεφηππα θαη θνηλσληθά ραξαθηεξηζηηθά θαηά ηελ ηειενπηηθή ηνπο
αλαπαξάζηαζε
•νξγάλσζε λεναπνθηεζείζαο γλψζεο θαη κεηαθνξά κε θξηηηθφ ηξφπν 
ζε έλα λέν πιαίζην
θαιιηέξγεηα δηάθξηζεο κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ 
•θαιιηέξγεηα θξηηηθήο ζθέςεο   

2 . Σερληθέο •δηδαζθαιία κε πνιπκέζα  

•βησκαηηθέο κέζνδνη  
•εξσηήζεηο - απαληήζεηο   
•εξγαζία ζε νκάδεο   
•ζπλεξγαζία – ζπλαπνθάζε - ζπλδεκηνπξγία  

3 . Γηδαθηηθά κέζα •βίληεν 

•Ζ/Τ - Projector  
•θνξεηνί Ζ/Τ 
•θαηαγξαθέαο θσλήο   
•θηλεηφ ηειέθσλν 

Β) Ρόινο ηνπ εθπαηδεπηηθνύ 4 . Παξνρή βνήζεηαο •ελζάξξπλζε γηα ζπκκεηνρή    

πξνο ηνπο καζεηέο/ηξηεο •ζπληνληζηηθφο θαη βνεζεηηθφο ξφινο   
•αλαπξνζαξκνγή ησλ δξαζηεξηνηήησλ βάζεη ησλ αλαγθψλ ησλ 
καζεηψλ/ηξηψλ

105
 •νδεγίεο γηα δξαζηεξηφηεηεο 
Γ) ΢πκπεξηθνξά ησλ 5 . ΢ηάζε ησλ •κεγάιν ελδηαθέξνλ γηα ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο Κξηηηθήο 
καζεηώλ/ηξηώλ καζεηψλ/ηξηψλ ζηε Αλαπιαηζίσζεο
δξαζηεξηφηεηα •κέηξην ελδηαθέξνλ γηα ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηεο Κξηηηθήο
Αλαπιαηζίσζεο
•ελεξγή ζπκκεηνρή ζηηο ζπδεηήζεηο ηνπ Πξν-ζηαδίνπ 
•ελεξγή ζπκκεηνρή ζηηο ζπδεηήζεηο θαηά ηελ Κχξηα Γξαζηεξηφηεηα  
•κεησκέλε ζπκκεηνρή ζηηο ζπδεηήζεηο θαηά ηελ Κχξηα
Γξαζηεξηφηεηα
•επραξίζηεζε απφ ηελ πξνβνιή βίληεν ή ρξήζε Ζ/Τ 
•ελεξγή ζπκκεηνρή θαηά ηε δηάξθεηα ησλ νκαδηθψλ εξγαζηψλ  

6 . ΢πκκεηνρή ζηηο •κεγάιε ζπκκεηνρή θαηά ηηο δξαζηεξηφηεηεο δξακαηνπνίεζεο 

δξαζηεξηφηεηεο •κεησκέλε ζπκκεηνρή θαηά ηηο δξαζηεξηφηεηεο δξακαηνπνίεζεο
•ζπκκεηνρή θαηά ηελ παξνπζίαζε ησλ εξγαζηψλ 
Γ) Απνηίκεζε ηεο 7 . Μαζεζηαθά •θαηαλφεζε δηάθξηζεο κεηαμχ δηαθνξεηηθψλ γισζζηθψλ πνηθηιηψλ  
δξαζηεξηόηεηαο απνηειέζκαηα •θαηαλφεζε ζχλδεζεο γισζζηθψλ πνηθηιηψλ κε ζπγθεθξηκέλα  
ζηεξεφηππα θαηά ηελ ηειενπηηθή ηνπο αλαπαξάζηαζε
•θαιιηέξγεηα θξηηηθήο ζθέςεο   

8 . Γπζθνιίεο θαηά ηε •δπζθνιία θαηαλφεζεο νδεγηψλ

ζπκκεηνρή •δπζθνιία ζηε δξακαηνπνίεζε

106
 Παξάξηεκα 3: Ο πξνέιεγρνο2

1 . Ήξα

Πξνθίι καζήηξηαο

Σάμε: ΢Σ΄

Φχιν: θνξίηζη

Δπάγγεικα παηέξα: δάζθαινο

Δπάγγεικα κεηέξαο: λεπηαγσγφο

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

1 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη
λεαξνχ πειάηε
 ζεηηθή ζηάζε πξνο ην «είλαη δηαθνξεηηθφο
βφξεην θσλεεληηζκφ ν ηξφπνο πνπ
κηιάεη, δελ είλαη ν
ζπλεζηζκέλνο»
 Αμηνιφγεζε θαη ησλ δχν
ηξφπσλ σο «ζσζηά»
ειιεληθά
 Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Με δπλαηφηεηα

νκηιίαο ηεο γηαγηάο αλαγλψξηζεο ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο ζηνλ
θνηλσληθφ πεξίγπξν

2
Για την προςταςία των προςωπικϊν δεδομζνων, τα ονόματα των παιδιϊν ζχουν αντικαταςταθεί με
ψευδϊνυμα παρμζνα από τη μυθολογία

107
5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ βνζθφο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Δπαξρία – ρσξηφ «ζα ηνλ αθνχζνπκε
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ ζε έλα ρσξηφ»
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Ζιηθησκέλνη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

2 . Άξηεκηο

Πξνθίι καζήηξηαο

Σάμε: ΢Σ

Φχιν: θνξίηζη

Δπάγγεικα παηέξα: αγξφηεο

Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

108
 1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην «κηινχζε αζηεία,
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ παξάμελα»

2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε θαη ησλ δχν «ν θαζέλαο φπσο

ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ ηξφπσλ σο «ζσζηά» έκαζε λα κηιάεη
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε ειιεληθά είλαη γηα απηφλ
ζσζηά»
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο «ζε ζεηξέο ζηελ

νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηξφπνπ νκηιίαο ηεο ηειεφξαζε θάπνηνη
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ πνπ κηινχλ φπσο
πεξίγπξν ζηελ Κξήηε»
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ «νη εζνπνηνί»
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ ηδηνθηήηεο θαηαζηήκαηνο «θάπνηνο πνπ

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε παξαδνζηαθψλ πξντφλησλ θηηάρλεη
επαγγέικαηα παξαδνζηαθά
πξντφληα, φπσο ζην
ρσξηφ καο ε θ.
Αλάζησ πνπ
θηηάρλεη πηξνζθί»
(ιεηηνπξγεί ζην
ρσξηφ έλα κηθξφ
παξαζθεπαζηήξην
παξαδνζηαθψλ
πξντφλησλ φπσο
καξκειάδεο, γιπθά
ηνπ θνπηαιηνχ θαη

109
 εδέζκαηα ηνπ
Πφληνπ)
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Δπαξρία – ρσξηφ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Ζιηθησκέλνη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

3 . Άξεο

Πξνθίι καζεηή

Σάμε: ΢Σ

Φχιν: αγφξη

Δπάγγεικα παηέξα: αγξφηεο

Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

1 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε
 ζεηηθή ζηάζε πξνο ην «έρεη πιάθα φπσο
βφξεην θσλεεληηζκφ κηιάεη, έηζη κηιάλε
ζε θάπνηεο
δηαθεκίζεηο»
 Αμηνιφγεζε νκηιίαο

110
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο σο «ζσζηά»
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε ειιεληθά

3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο

νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο «ζε κηα δηαθήκηζε»

νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ
πεξίγπξν
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο «νη εζνπνηνί θαη
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ φηαλ πάσ ζε ρσξηά
ηεο Ζπείξνπ»
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ εζνπνηφο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Δπαξρία – ρσξηφ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Νένη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

111
4 . Αθξνδίηε
Πξνθίι καζήηξηαο
Σάμε:΢Σ΄
Φχιν: θνξίηζη
Δπάγγεικα παηέξα: λνζειεπηήο
Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα
Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο
θαηεγνξίεο
1 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη
λεαξνχ πειάηε
4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε
νκηιίαο ηεο γηαγηάο
5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ
ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο
 ζεηηθή ζηάζε πξνο ην «είλαη αζηείνο ν
βφξεην θσλεεληηζκφ ηξφπνο πνπ κηιάεη ε
γηαγηά θαη θάλεη ηε
δηαθήκηζε πην
δσληαλή»
 Αμηνιφγεζε θαη ησλ δχν
ηξφπσλ σο «ζσζηά»
ειιεληθά
 Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
γηαγηάο θαη λεαξνχ
 Με δπλαηφηεηα «δελ έρσ αθνχζεη
ηνπνζέηεζεο άιισλ θαλέλαλ λα κηιάεη
νκηιεηψλ ζηνλ ηξφπν έηζη»
νκηιίαο ηεο γηαγηάο
γεσξγφο
θηελνηξφθνο
 Δπαξρία – ρσξηφ
112
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Ζιηθησκέλνη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

5 . Αρηιιέαο

Πξνθίι καζεηή

Σάμε: ΢Σ΄

Φχιν: αγφξη

Δπάγγεικα παηέξα: αγξφηεο

Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην «κηιάεη κε πξνθνξά
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ πεξίεξγε»

2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε νκηιίαο

ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ λεαξνχ πειάηε σο
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε «ζσζηά» ειιεληθά

113
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο «έρσ αθνχζεη λα

νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηξφπνπ νκηιίαο ηεο κηιάλε έηζη φηαλ
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ επηζθέθζεθα έλα
πεξίγπξν ρσξηφ ηεο Ζπείξνπ»
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ βνζθφο - θηελνηξφθνο

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε αγξφηεο
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Δπαξρία – ρσξηφ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Ζιηθησκέλνη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

114
6 . Γήκεηξα
Πξνθίι καζήηξηαο
Σάμε: ΢Σ΄
Φχιν: θνξίηζη
Δπάγγεικα παηέξα: αγξφηεο
Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα
Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο
θαηεγνξίεο
1 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη
λεαξνχ πειάηε
4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε
νκηιίαο ηεο γηαγηάο
ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο
 ζεηηθή ζηάζε πξνο ην «Ζ γηαγηά κηιάεη
βφξεην θσλεεληηζκφ παξαδνζηαθά, ιέεη
ηε ζνθνιάηα θάπσο
πεξίεξγα. Μνπ
θαίλεηαη αζηείνο ν
ηξφπνο πνπ
κηιάεη…κάιινλ ηεο
ζπκίδεη ηνλ ηφπν
πνπ γελλήζεθε.»
 Αμηνιφγεζε νκηιίαο
γηαγηάο σο «ζσζηά»
ειιεληθά
 Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
γηαγηάο θαη λεαξνχ
 Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο «έηζη κηινχλ νη
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάδεο κεηαμχ
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ ηνπο ζηα ρσξηά»
πεξίγπξν
115
  Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ αζρνιείηαη κε ηα πξφβαηα…είλαη

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε θηελνηξφθνο
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Δπαξρία – ρσξηφ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Ζιηθησκέλνη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

7 . Δξκήο

Πξνθίι καζεηή

Σάμε: ΢Σ΄

Φχιν: Αγφξη

Δπάγγεικα παηέξα: αγξφηεο

Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

116
 1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην «είλαη αζηείνο θαη
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ πεξίεξγνο ν ηξφπνο
πνπ ε γηαγηά κηιάεη
ζηνπο πειάηεο»
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε νκηιίαο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο σο «ζσζηά»
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε ειιεληθά

3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο

νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο «είρακε πάεη κε ηελ

νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηξφπνπ νκηιίαο ηεο νηθνγέλεηά κνπ ζε
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ έλα κέξνο, δε
πεξίγπξν ζπκάκαη πνχ, ζην
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο νπνίν κηινχζαλ
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ παξάμελα ζαλ ηε
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο γηαγηά»

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ αγξφηεο ή βνζθφο «δελ γίλεηαη λα

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε είλαη δάζθαινο ή
επαγγέικαηα δηθεγφξνο γηαηί
πξέπεη λα εμεγεί
ζηνπο άιινπο ηη
ιέεη»
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Δπαξρία – ρσξηφ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Ζιηθησκέλνη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο

117
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

8 . Οδπζζέαο

Πξνθίι καζεηή

Σάμε: Δ΄

Φχιν: αγφξη

Δπάγγεικα παηέξα: εξγάηεο γεο

Δπάγγεικα κεηέξαο: εξγάηξηα γεο

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην κηιάεη αζηεία
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ

2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε νκηιίαο

ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ λεαξνχ πειάηε σο
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε «ζσζηά» ειιεληθά

3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο

νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

118
4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Με δπλαηφηεηα «πψο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπνζέηεζεο άιισλ θαηαιαβαίλνπλ ν
νκηιεηψλ ζηνλ ηξφπν έλαο νκηιεηήο ηνλ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο άιινλ;»

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ γεσξγφο

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Δπαξρία – ρσξηφ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Ζιηθησκέλνη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Με δπλαηφηεηα θαηαιαβαίλσ, φρη
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο θαηαλφεζεο ηνπ ηξφπνπ φκσο πνιχ θαιά
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή νκηιίαο ηεο γηαγηάο
ηνπ

9 . Αζελά

Πξνθίι καζήηξηαο

Σάμε: Δ΄

Φχιν: θνξίηζη

Δπάγγεικα παηέξα: κάγεηξαο

Δπάγγεικα κεηέξαο: θνκκψηξηα

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο

119
 θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο
1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην «είλαη αζηείνο ν
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ ηξφπνο πνπ κηιάεη
ζηνπο πειάηεο»

2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε θαη ησλ δχν

ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ ηξφπσλ σο «ζσζηά»
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε ειιεληθά
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο «κηιάλε

νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηξφπνπ νκηιίαο ηεο δηαθνξεηηθά»
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ
πεξίγπξν
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ ηπξνθφκνο

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Δπαξρία – ρσξηφ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Ζιηθησκέλνη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

120
10 . Καιιηόπε

Πξνθίι καζήηξηαο

Σάμε: Δ΄

Φχιν: θνξίηζη

Δπάγγεικα παηέξα: εξγάηεο γεο

Δπάγγεικα κεηέξαο: εξγάηξηα γεο

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην «είλαη αζηείνο ν
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ ηξφπνο πνπ κηιάεη»

2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε νκηιίαο

ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ λεαξνχ πειάηε σο
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε «ζσζηά» ειιεληθά

3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο

νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο

νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ

121
 πεξίγπξν

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ εζνπνηφο

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Δπαξρία – ρσξηφ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Ζιηθησκέλνη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο «θαηαιαβαίλσ έηζη
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο θη έηζη»
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

11 . Πάηξνθινο

Πξνθίι καζεηή

Σάμε: Δ΄

Φχιν: αγφξη

Δπάγγεικα παηέξα: θηελνηξφθνο

Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο

122
 θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο
1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην «είλαη αζηεία ε
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ θσλή ηνπ παππνχ
θαη ηεο γηαγηάο,
κηιάλε αζηεία»
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε νκηιίαο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ λεαξνχ πειάηε σο
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε «ζσζηά» ειιεληθά

3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο

νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο «έρσ αθνχζεη λα

νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηξφπνπ νκηιίαο ηεο κηιάλε έηζη ζηε
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ Θεζζαινλίθε»
πεξίγπξν
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ βνζθφο

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Δπαξρία – ρσξηφ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Ζιηθησκέλνη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο

123
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή
ηνπ
12 . Αίνινο
Πξνθίι καζεηή
Σάμε: Δ΄
Φχιν: Αγφξη
Δπάγγεικα παηέξα: νηθνδφκνο
Δπάγγεικα κεηέξαο: εξγάηξηα γεο
Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – πξνέιεγρνο
θαηεγνξίεο
1 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη
λεαξνχ πειάηε
4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε
νκηιίαο ηεο γηαγηάο
γηαγηάο
ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο
 ζεηηθή ζηάζε πξνο ην «είλαη αζηείνο ν
βφξεην θσλεεληηζκφ ηξφπνο πνπ κηιάεη ε
γηαγηά ζηνλ
παππνχ»
 Αμηνιφγεζε νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε σο
«ζσζηά» ειιεληθά
 Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
γηαγηάο θαη λεαξνχ
 Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο «έηζη κηινχλ φζνη
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο είλαη απφ ρσξηφ»
124
 γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ
πεξίγπξν
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ βνζθφο

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Δπαξρία – ρσξηφ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  Ζιηθησκέλνη
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Με δπλαηφηεηα «δελ θαηάιαβα ηη
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο θαηαλφεζεο ηνπ ηξφπνπ έιεγε ε γηαγηά γηαηί
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή νκηιίαο ηεο γηαγηάο κηινχζε ρσξηάηηθα»
ηνπ

Παξάξηεκα 4: Ο κεηέιεγρνο

1 . Ήξα

Πξνθίι καζήηξηαο

Σάμε: ΢Σ΄

Φχιν: Κνξίηζη

125
Δπάγγεικα παηέξα: Δθπαηδεπηηθφο

Δπάγγεικα κεηέξαο: Νεπηαγσγφο

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην κνπ άξεζε ε
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ πξνθνξά

2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε θαη ησλ δχν

ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ ηξφπσλ νκηιίαο σο
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε «ζσζηψλ» ειιεληθψλ
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Με δπλαηφηεηα

νκηιίαο ηεο γηαγηάο αλαγλψξηζεο ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο ζηνλ
θνηλσληθφ πεξίγπξν
 Με δπλαηφηεηα
ηνπνζέηεζεο άιισλ
νκηιεηψλ ζηνλ ηξφπν
νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ νπνηνδήπνηε

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε επάγγεικα
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία – πην ζπρλά ζε ρσξηφ,
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ ρσξηφ κπνξεί φκσο θαη ζε
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ πφιε
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε λένπο κπνξεί λα είλαη θαη

126
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή
ηνπ
2 . Άξηεκηο
Πξνθίι καζήηξηαο
Σάμε: ΢Σ΄
Φχιν: θνξίηζη
Δπάγγεικα παηέξα: αγξφηεο
Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα
Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο
θαηεγνξίεο
1 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη
λεαξνχ πειάηε
4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε
νκηιίαο ηεο γηαγηάο
 ΢χλδεζε κε ειηθησκέλνπο λένο θαη
ειηθησκέλνο
 Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
γηαγηάο
ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο
 ζεηηθή ζηάζε πξνο ην κνπ άξεζε γηαηί
βφξεην θσλεεληηζκφ είλαη θάηη
δηαθνξεηηθφ, φρη
ηφζν ζπλεζηζκέλν
 Αμηνιφγεζε θαη ησλ δχν δελ ππάξρεη
ηξφπσλ νκηιίαο σο «ζσζηφ» θαη
«ζσζηψλ» ειιεληθψλ «ιάζνο»
 Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
γηαγηάο θαη λεαξνχ
 Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ
127

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ βνζθφο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή
πεξίγπξν
Ζ θπξία Αλαζηαζία
Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο
πνπ καο
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ επηζθέθηεθε
κηινχζε κε απηφλ
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο
ηνλ ηξφπν

 ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία –
ρσξηφ
΢χλδεζε κε ειηθησκέλνπο
 Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
γηαγηάο

3 . Άξεο

Πξνθίι καζεηή

Σάμε: ΢Σ

Φχιν: αγφξη

Δπάγγεικα παηέξα: αγξφηεο

Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

128
 1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην είλαη αζηείν ην πψο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ κηιάεη ε γηαγηά, κνπ
αξέζεη ε πξνθνξά
ηεο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε νκηιίαο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ λεαξνχ πειάηε σο
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε «ζσζηψλ» ειιεληθψλ

3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο

νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Με δπλαηφηεηα

νκηιίαο ηεο γηαγηάο αλαγλψξηζεο ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο ζηνλ
θνηλσληθφ πεξίγπξν
 Με δπλαηφηεηα
ηνπνζέηεζεο άιισλ
νκηιεηψλ ζηνλ ηξφπν
νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ φια ηα επαγγέικαηα

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία –
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ ρσξηφ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε λένπο κπνξεί λα είλαη λένο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε  ΢χλδεζε κε ειηθησκέλνπο ή ειηθησκέλνο
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο θαηαιαβαίλσ ιίγν,
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο φρη πνιχ

129
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή
ηνπ
4 . Αθξνδίηε
Πξνθίι καζήηξηαο
Σάμε: ΢Σ΄
Φχιν: θνξίηζη
Δπάγγεικα παηέξα: λνζειεπηήο
Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα
Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο
θαηεγνξίεο
1 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη
λεαξνχ πειάηε
γηαγηάο
ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο
 ζεηηθή ζηάζε πξνο ην κνπ άξεζε ε
βφξεην θσλεεληηζκφ πξνθνξά ηεο
γηαγηάο, είλαη
αζηεία (ε
πξνθνξά). Ο
ηξφπνο πνπ κηιά
είλαη δηαθνξεηηθφο
 Αμηνιφγεζε θαη ησλ δχν
ηξφπσλ νκηιίαο σο
«ζσζηψλ» ειιεληθψλ
 Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
γηαγηάο θαη λεαξνχ
130
4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ
πεξίγπξν
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο ΢ην ρσξηφ καο
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ έξρνληαη
ειηθησκέλεο
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο γπλαίθεο θαη ηηο έρσ
αθνχζεη λα κηιάλε
έηζη φπσο ε γηαγηά
5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ κπνξεί λα αζθεί
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε νπνηνδήπνηε
επαγγέικαηα επάγγεικα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία – πην πνιχ κηιάλε
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ ρσξηφ έηζη ζε ρσξηά
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ειηθησκέλνπο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

5 . Αρηιιέαο

Πξνθίι καζεηή

Σάμε: ΢Σ΄

Φχιν: αγφξη

Δπάγγεικα παηέξα: αγξφηεο

131
Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα
Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο
θαηεγνξίεο
1 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη
λεαξνχ πειάηε
4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε
νκηιίαο ηεο γηαγηάο
5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ αγξφηεο, θηελνηξφθνο, εζνπνηφο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο
 ζεηηθή ζηάζε πξνο ην κνπ άξεζε ε
βφξεην θσλεεληηζκφ πξνθνξά ηεο θπξίαο
γηαηί έηζη θξαηάεη
ηηο παξαδφζεηο
 Αμηνιφγεζε νκηιίαο απφ απηά πνπ
λεαξνχ πειάηε σο καζαίλνπκε ζην
«ζσζηψλ» ειιεληθψλ ζρνιείν
ζπκπεξαίλσ φηη ν
λεαξφο κηιά
«ζσζηά»
 Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
γηαγηάο θαη λεαξνχ
 Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ
πεξίγπξν
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο έρσ αθνχζεη λα
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ κηιάλε έηζη ζε
δηάθνξα ρσξηά ηεο
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο Ζπείξνπ
δε λνκίδσ φηη ζα
κπνξνχζε λα είλαη
γηαηξφο ή
κεραληθφο
απηνθηλήησλ
 ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία –
ρσξηφ
132
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ειηθησκέλνπο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

6 . Γήκεηξα

Πξνθίι καζήηξηαο

Σάμε: ΢Σ΄

Φχιν: θνξίηζη

Δπάγγεικα παηέξα: αγξφηεο

Δπάγγεικα κεηέξαο: αγξφηηζζα

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

1 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ
 ζεηηθή ζηάζε πξνο ην
βφξεην θσλεεληηζκφ
 Αμηνιφγεζε θαη ησλ δχν
ηξφπσλ νκηιίαο σο
Δίλαη θσκηθφο ν
ηξφπνο πνπ κηιά ν
παππνχο, αληί λα
πεη «έρνπκε» είπε
«έρνπκη». Ζ γηαγηά
κηιάεη κε ηξφπν
μερσξηζηφ, δε
κηιάλε φινη έηζη

133
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε «ζσζηψλ» ειιεληθψλ
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο

νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ
πεξίγπξν
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο Έρσ αθνχζεη λα
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ κηιάλε έηζη ζε έλα
ρσξηφ ηεο Πίλδνπ
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ Μπνξεί λα θάλεη

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε νπνηνδήπνηε
επαγγέικαηα επάγγεικα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία –
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ ρσξηφ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε λένπο κπνξεί λα είλαη λένο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε πνπ κηιάεη κηα
ειηθηαθέο νκάδεο δηάιεθην
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

134
7 . Δξκήο
Πξνθίι καζεηή
Σάμε: ΢Σ΄
Φχιν: Αγφξη
Δπάγγεικα παηέξα: Αγξφηεο
Δπάγγεικα κεηέξαο: Αγξφηηζζα
Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο
θαηεγνξίεο
1 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη
λεαξνχ πειάηε
4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε
νκηιίαο ηεο γηαγηάο
5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ βνζθφο
ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο
 ζεηηθή ζηάζε πξνο ην Μνπ άξεζε ε
βφξεην θσλεεληηζκφ πξνθνξά ηεο
γηαγηάο
 Αμηνιφγεζε θαη ησλ δχν
ηξφπσλ νκηιίαο σο
«ζσζηψλ» ειιεληθψλ
 Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
γηαγηάο θαη λεαξνχ
 Με δπλαηφηεηα
αλαγλψξηζεο ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο ζηνλ
θνηλσληθφ πεξίγπξν
 Με δπλαηφηεηα
ηνπνζέηεζεο άιισλ
νκηιεηψλ ζηνλ ηξφπν
νκηιίαο ηεο γηαγηάο
135
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία –
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ ρσξηφ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ειηθησκέλνπο πην πηζαλφ είλαη λα
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε είλαη ειηθησκέλνο/ε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

8 . Οδπζζέαο

Πξνθίι καζεηή

Σάμε: Δ΄

Φχιν: Αγφξη

Δπάγγεικα παηέξα: εξγάηεο γεο

Δπάγγεικα κεηέξαο: εξγάηξηα γεο

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην Δίλαη αζηείνο ν
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ ηξφπνο πνπ κηιάεη ε
γηαγηά

2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε νκηιίαο

ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ λεαξνχ πειάηε σο

136
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε «ζσζηψλ» ειιεληθψλ

3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο

νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Με δπλαηφηεηα

νκηιίαο ηεο γηαγηάο αλαγλψξηζεο ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο ζηνλ
θνηλσληθφ πεξίγπξν
 Με δπλαηφηεηα
ηνπνζέηεζεο άιισλ
νκηιεηψλ ζηνλ ηξφπν
νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ αγξφηεο

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία –
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ ρσξηφ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ειηθησκέλνπο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

137
9 . Αζελά
Πξνθίι καζήηξηαο
Σάμε: Δ
Φχιν: Κνξίηζη
Δπάγγεικα παηέξα: Μάγεηξαο
Δπάγγεικα κεηέξαο: Κνκκψηξηα
Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο
θαηεγνξίεο
1 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη
λεαξνχ πειάηε
4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε
νκηιίαο ηεο γηαγηάο
ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο
 ζεηηθή ζηάζε πξνο ην Ζ γηαγηά κηινχζε
βφξεην θσλεεληηζκφ θσλαρηά θαη είλαη
ιίγν αζηεία ε
πξνθνξά ηεο
 Αμηνιφγεζε νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε σο
«ζσζηψλ» ειιεληθψλ
 Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
γηαγηάο θαη λεαξνχ
 Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο Έρσ αθνχζεη
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάδεο λα κηιάλε
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ έηζη κέζα ζηελ
πεξίγπξν εθθιεζία
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο
138
5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ βνζθφο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία –
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ ρσξηφ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ειηθησκέλνπο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

10 . Καιιηόπε

Πξνθίι καζήηξηαο

Σάμε: Δ΄

Φχιν: Κνξίηζη

Δπάγγεικα παηέξα: Δξγάηεο γεο

Δπάγγεικα κεηέξαο: Δξγάηξηα γεο

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  αξλεηηθή ζηάζε πξνο ην Δίλαη αζηείν φηαλ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ κηιάεη ε γηαγηά, δελ
έρεη σξαία πξνθνξά

2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε νκηιίαο

ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ λεαξνχ πειάηε σο
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε «ζσζηψλ» ειιεληθψλ

139
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Με δπλαηφηεηα

νκηιίαο ηεο γηαγηάο αλαγλψξηζεο ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο ζηνλ
θνηλσληθφ πεξίγπξν
 Με δπλαηφηεηα
ηνπνζέηεζεο άιισλ
νκηιεηψλ ζηνλ ηξφπν
νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ βνζθφο

νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία –
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ ρσξηφ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ειηθησκέλνπο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

140
11 . Πάηξνθινο

Πξνθίι καζεηή

Σάμε: Δ΄

Φχιν: Αγφξη

Δπάγγεικα παηέξα: Κηελνηξφθνο

Δπάγγεικα κεηέξαο: Αγξφηηζζα

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην Μνπ αξέζεη ε
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ πξνθνξά ηεο

2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε νκηιίαο

ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ λεαξνχ πειάηε σο
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε «ζσζηψλ» ειιεληθψλ

3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ  Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο

νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
λεαξνχ πειάηε γηαγηάο θαη λεαξνχ

4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε  Γπλαηφηεηα αλαγλψξηζεο

νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
γηαγηάο ζηνλ θνηλσληθφ
πεξίγπξν
 Γπλαηφηεηα ηνπνζέηεζεο Έρσ αθνχζεη λα
άιισλ νκηιεηψλ ζηνλ κηιάλε έηζη ζε κηα
πφιε
ηξφπν νκηιίαο ηεο γηαγηάο

5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ θηελνηξφθνο

141
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία –
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ ρσξηφ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ  ΢χλδεζε κε ειηθησκέλνπο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ  Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή γηαγηάο
ηνπ

12 . Αίνινο

Πξνθίι καζεηή

Σάμε: Δ΄

Φχιν: Αγφξη

Δπάγγεικα παηέξα: Οηθνδφκνο

Δπάγγεικα κεηέξαο: Δξγάηξηα γεο

Αμηνιόγεζε ηνπ βόξεηνπ θσλεεληηζκνύ – κεηέιεγρνο

θαηεγνξίεο ιεηηνπξγηθνί νξηζκνί ηξόπνο εθθνξάο

1 . Αμηνιφγεζε ηνπ  ζεηηθή ζηάζε πξνο ην Δίλαη αζηείν φπσο
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο βφξεην θσλεεληηζκφ κηιάεη ε γηαγηά,
θάπσο ηα ιέεη

2 . ΢πγθξηηηθή αμηνιφγεζε  Αμηνιφγεζε νκηιίαο

ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο κεηαμχ λεαξνχ πειάηε σο
γηαγηάο θαη λεαξνχ πειάηε «ζσζηψλ» ειιεληθψλ

142
3 . Γηάθξηζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο κεηαμχ γηαγηάο θαη
λεαξνχ πειάηε
4 . Κνηλσληθή αλαγλψξηζε
νκηιίαο ηεο γηαγηάο
5 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ θηελνηξφθνο
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
επαγγέικαηα
6 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε ηνλ
ηφπν θαηνηθίαο ηνπ
νκηινχληνο
7 . ΢χλδεζε ηνπ ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο κε
ειηθηαθέο νκάδεο
8 . Αμηνιφγεζε ηνπ
ηξφπνπ νκηιίαο ηεο γηαγηάο
σο πξνο ηελ θαηαλφεζή
ηνπ
 Γπλαηφηεηα δηάθξηζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο
γηαγηάο θαη λεαξνχ
 Με δπλαηφηεηα
αλαγλψξηζεο ηξφπνπ
νκηιίαο ηεο γηαγηάο ζηνλ
θνηλσληθφ πεξίγπξν
 Με δπλαηφηεηα
ηνπνζέηεζεο άιισλ
νκηιεηψλ ζηνλ ηξφπν
νκηιίαο ηεο γηαγηάο
 ΢χλδεζε κε ηελ επαξρία –
ρσξηφ
 ΢χλδεζε κε λένπο Μπνξεί λα είλαη θαη
 ΢χλδεζε κε ειηθησκέλνπο λένο θαη
ειηθησκέλνο
 Γπλαηφηεηα θαηαλφεζεο
ηνπ ηξφπνπ νκηιίαο ηεο
γηαγηάο
143