Professional Documents
Culture Documents
Наставен план и програма
Наставен план и програма
Кирил и Методиј„
Педагошки факултет „Св. Климент
Охридски„
Семинарска работа
По
Предмет : Дидактика
Тема
Ментор: Изработил:
Проф. Д-р.Сузана Никодиновска Банчотоска Андријана Савовска 12539
Скопје, 2021
Содржина
Вовед..........................................................................................................................................3
Наставен план.........................................................................................................................4
Значење и видови на планови.................................................................................................7
Наставен предмет и научна дисциплина................................................................................8
Наставна програма.................................................................................................................10
Заклучок..................................................................................................................................14
Користена литература............................................................................................................15
2
ВОВЕД
3
Наставен план
Наставниот план е основен училишен документ. Со него се одредуваат
предметите кои ќе се учат во поедин тип и вид на училиште, со кој редослед по
одделенија и со колкав број по часови по секој предмет. Со наставниот план се
одредува кој вид содржини ќе се учат во училиштето, а со тоа се одредува и профилот
на наставата и типот на самото училиште.
Покрај редовната настава, во наставниот план се предвидени и други облици на
воспитно образовниот процес ( додатна и дополнителна настава, слободни активности,
екскурзии, излети, културни и јавни активности на училиштето и сл) кои заедно ја
сочинуваат структурата на учебната година и вкупниот обем на работата на учениците.
Во некои дефиниции се наведува дека наставниот план е документ во облик на
табела, што најчесто е и точно, но тоа не е неговата најбитна одредница. Понекогаш се
нагласува дека наставниот план го донесуваат просветните власти. Тоа е условно точно
бидејќи централната власт, покраинските или локалните органи (како во која земја,
зависи од степенот на централизација, односно децентрализација) ги донесува
наставните планови.
Но, во Европа и Америка се поизразена тендецијата еден дел од наставниот
план да го утврдуваат училиштата според локалните потреби, а дел самите ученици со
слободен избор на предмети. Но во некои земји надлежноста за донесување на
наставниот план припаѓа на најниските државни органи- општините, а има и такви
(Обединетото Кралство) во кои училиштата го утврдуваат комплетниот наставен план.
Работата на наставникот вклучува развој на добро регулирана дејност за формирање
знаење и вештини кај учениците. Планот е основната и намерна функција на
образованието. Со наставниот план се прави шема и процедури на наставниците,
директор и заменик директор , кои се во насока на подобрување на ефикасноста на
педагошката дејност, постигнувањето на учениците и училиштето во целина. Покрај
тоа со планот се обезбедува можност да се идентификуваат главните методи на работа
во училницата.Планот за работа изразува фреквенца на училницата и воннаставните
активности, приватни часови, натпревари и сл. Наставниот план е целта на
образованието , изразена во писмена форма.
4
Главни цели на планирањето се :
Формирање на задачи
Изјава за образовни проблеми во процесот
Изгледот на педагошка дејност на училиштето
Професионална обука за развој
Формирање на основа за социјална заштита на учениците
Идентификување на ефикасноста на образовниот процес.
5
Пример за наставен план :
6
Целта на воспитание и образование за одреден степен и вид на образование,
Наставна програма со список на задолжителни и изборни предмети со означен
неделен фонд на часови за секој предмет,
Расположлив неделен фонд на часови по незадолжителните предмети –
дозволено неделно оптоварување на учениците,
Краток опис на содржината на образованието за секој задолжителен предмет,
Кадровски и материјално-техничкиуслови потребни за реализација на
наставната програма,
Услови за упис на ученици,
Метод на оценување за секој предмет.
7
Кои предмети и со колкав број на часови ќе влезат во наставниот план на
училиштето зависи од системот на вредности на општеството . Зависно од тоа како
поаѓалиште се земаат некои од следниве критериуми:
Видови планирање
8
Во планот се определени приоритети во насока на подобрување на квалитетот на
воспитно-образовниот процес.
Краткорочно планирање
Краткорочните планирања се насочени во повеќе правци. Не се фокусирани на
процесот на учење во целина,како и на личноста на секој ученик. Целта на ова
планирање е да се зголеми нивото на знаење на ученикот, земајќи ги во предвид
карактеристиките на перцепцијата, меморијата, вниманието. Единица време на
краткорочните планиирања е ден, недела, квартал, лекција и сл.
Тематско планирање
Тематското планирање се врши врз основа на наставниот план одобрен од страна на
Министерството за образование. Календар и тематско планирање- развој на рамка за
разбирање на одредена дисциплина во една учебна година.
Тематскиот план предвидува некои инвестиции на време и напор за да се учат на часот,
поставување на цели и предизвици. Плановите се структурирани документи спорред
кои секоја тема треба да се изучува за одреден број на часови. Лекцијата планот мора
да е во согласност со програмата за обука на таа тема. Наставникот треба да оддели
време за темите, тоа зависи од комплексноста на темата, некои бараат повеќе време и
подетален преглед, и зависно од индивидуалните карактеристики на перцепцијата на
учениците.А по завршувањето на темата треба да се утврди нивото на постигнатите
образовни и развојни цели.
9
На овие две прашања се давани и се даваат многу различни одговори. Некои
потполно го изедначуваат сознајниот процес и процесот на сознание во наставата, а
други тие два процеса ги ставаат еден наспроти друг. Првите нагласуваат дека врските
во системот на наставно знаење се цврсто одредени со логиката на науката а други
дека наставата не мора да се репродуцира и копира според логиката на науката.
Целосна репродукција на научната логика сосема би оневозможила послободно
компонирање на наставното градиво, а тешко би било и да се оствари меѓу наставните
предмети. Предметот се обликува врз основа на научната дисциплина, но во согласност
со наставните цели и функција на училиштето.
10
Процесот на научно сознание ги содржи следните основни етапи: откривање и
собирање факти кои не можат да се објаснат со постоечкиот научен образец;
воопштување на фактите со истакнување хипотези кои овозможуваат да се објаснат
нови факти; разработка на теории, добивање резултати од поставената теорија и
експериментална проверка на добиените резултати. Процесот на научно сознание
започнува и завршува со факти. Најважната етапа во тој процес е поставувањето
хипотези во што се гледа генијалноста на научникот.
Руските автори А.А. Пински и Г.М. Голин под логика на наставен предмет
подразбираат механизам на структуирање на наставното градиво, начин на добивање
на дедуктивно знаење, прифатен систем на образложување и докажување судови.
Со дидактичка преработка на поедини наставни дисциплини се добиваат
наставни предмети. Затоа постои паралелизам меѓу науката и наставниот предмет.
Иако научниот систем е основа врз која се гради наставниот предмет, при дидактичко
обликување на наставното градиво доаѓа до поголеми тешкотии поради експлозијата
на новите научни сознанија, промена на научниот систем и се поголеми
диференцијации на базичните науки.
Сето тоа не може да се прекопира во училишните програми и во наставата. Не
можат во програмата да се внесуваат нови сознанија, а истовремено да се задржат оние
застарените, бидејќи така би дошло до преоптеретување на ученикот. Затоа во
пониските одделенија постојат т.н синтетички предмети кои се темелат на неколку
научни дисциплини. Училишното градиво се зема од научните дисциплини, но
дидактички се обликува, зависно од целите и задачите на секој вид училиште и се
прилагодува на возраста на ученикот.
Стратусот на предметите во наставниот план зависи од типот на училиштето
(општообразовно училиште, стручно) и од значењето и сложеноста на материјата на
наставните предмети. Така имаме главни предмети, споредни, помошни, општи,
задолжителни, изборни, општообразовни, стручни. Ваквото рангирање на предметите
се спроведува во средните и високите школи, а во основните само делумно (изборна и
факултативна настава).
11
Наставна програма
Наставната програма во педагошката литература е различно дефинирана.
Дефинициите зависат од поаѓалиштата на авторите. Едни автори ја дефинираат како
систем на содржини поделен на предмети според наставниот план и наменет за
образование во соодветен вид или тип на училиште.Други нагласуваат дека наставната
програма е школски документ со кој се пропишани наставните содржини по предмети
од наставниот план.
Овие две дефиниции се исти по суштина со таа разлика што во првата се
нагласува системот на содржините, а во другата дека тоа е школски документ со кој се
пропишани содржините. Наставната програма е низа одлуки. Според германскиот
дидактичар Клафки, се одлучува прво за тоа што и зошто се учи, а после како и со
што. Значењето на овие одредници е јасно: ШТО - искажува кои содржини, ЗОШТО-
нагласува дека во програмирањето мора да се одлучи кои намери,со кои методи и
медиуми треба да се оствари.
Кога зборуваме за реформи во образованието, секогаш зборуваме за реформа во
програмирањето на наставата. Резултатите (постигнатите ефекти) од образованието ги
одредуваат знаењето, вештините и вредностите шшто треба да ги развие секој ученик
во задолжителното и општото образование, како реализација на образовните цели,
поради активното учество во општествениот живот, успешно задоволување на
сопствените потреби , личен развој и потенцијал и придонесот во развојот на
општеството и културата.
Значи резултатите ги опишуваат самите ученици, нивното знаење што можат
или умеат да направат под одредени околности , како да се однесуваат во одредени
ситуации, кон што треба да се стремат, какви ставови да изразат кон другите.
Резултатите не се однесуваат на наставниците , не опишуваат што и како треба
наставникот да прави ниту го опишуваат наставниот процес и активностите.
Резултатите го дефинираат профилот на ученикот, односно каков ќе биде ученикот
откако ќе реализира одреден наставно-образовен циклус.
Наставната програма се конкретизира со наставниот план Со него се утврдува
обемот, длабочината и редоследот на наставните содржини.Обемот се состои од збир
на знаења (факти, судови, концепти), што треба да се стекне во едно одделение и збир
на активности што треба да се извршат. Обемот е усогласен со возраста на учениците.
Длабочината е таква дидактичка категорија со која се означува квалитетот на
стекнатите знаења и способности.
Во некои земји особено на англиското говорно подрачје, доскоро и не постоеше
задолжителна наставна програма. Нацрт програмата е составувана од наставниците и
применувана многу слободно во рамките на флексибилниот систем на обележан и со
12
силна локална автономија и без постојана интервенција на централната власт. Во таква
ситуација постои опасност од анархична наставна практика, но тоа е избегнато со
интееракција на наставничките здруженија.
Спротивно на тоа постојат земји кои содржините на програмата ја одредуваат со
закон. Го подготвува и пропишува централната власт на административен начин.
Државата држи се во свои раце.
Во денешни услови кога програмите треба постојано да се прилагодуваат и менуваат
во склад со барањата на времето, најмногу се погодени системите кои ги контролираат
централните влади, додека децентрализираните системи се во состојба побрзо да се
менуваат. Гоцер нагласува дека училишната програма е директен одраз на она
општество во кое настанал и чии вредности ги претставува. Во програмирањето мора
да се гледа што ќе биде утре т.е програмата мора постојано да се иновира и дополнува.
Содржините во наставната програма може да бидат поредени на три начини:
линеарен, концентричен и комбиниран.
КОНЦЕТРИЧЕН РАСПОРЕД
КОМБИНИРАН РАСПОРЕД
13
Со спојување на линеарниот и концетричниот распоред , добрите страни се
спојуваат а лошите се поништуваат. Тоа се прави со запознавање на учениците со
основниот материјал и тој полека се пополнува со содржините според системот на
претходниот концетричен круг.Оваа комбинација на линеарна и концетрична
дистрибуција на содржини се нарекува Линеарно-спирално програмираље.
Заклучок
14
треба да ги заменат или да ги совладат, овие витални функции постои ризик училиштето да
биде лишено од својата причина и значење.
Користена литература
Дидактика 3 –Младен Вилотијевиќ
https://mon.gov.mk/stored/document/Plan%20za%20odrzuvane%20nastava%20vo
%20osnovno%20i%20sredno%20obrazovanie.pdf
15
https://mk.eferrit.com/%D0%B4%D0%B8%D0%B7%D0%B0%D1%98%D0%BD-
%D0%BD%D0%B0-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BD
%D0%B0%D1%82%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%BE
%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0/
http://osnovnoobrazovanie.mon.gov.mk/%d0%bf%d0%bb%d0%b0%d0%bd
%d0%b8%d1%80%d0%b0%d1%9a%d0%b5-%d0%bd%d0%b0-%d0%bd
%d0%b0%d1%81%d1%82%d0%b0%d0%b2%d0%b0/
https://ma.wikienx.ru/formira%D1%9Ae/srednoto-obrazovanie-i-uchilishta/79774-planovi-
ovo%D1%98-plan-primer-tematski-plan-plan.html
https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D
%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D0%B8_%D0%BF
%D1%80%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC
16