procestechnologiczny.com.

pl
TeWy FREE Nr 01/2021 (28) w.1

Druk 3D z metali a inne techniki wytwarzania

Druk 3D jako przyrostowa technika pierwszym roku studiów w 1981 podjąć wakacyjną
wytwarzania w dalszym ciągu zaliczana jest pracę w firmie TRW Mission w Houston, która
do innowacyjnych metod wytwarzania, produkowała części dla przemysłu naftowego. Carl
choć i to jest już dyskusyjne. Po pierwsze Deckard w cięciu blach przy wykorzystaniu
sięgnijmy w przeszłość, do korzeni komputerowego systemu sterowania z użyciem
przyrostowych technik wytwarzania. Za oprogramowanie CAD, dostrzegł ogromny potencjał
oficjalną datę narodzin druku 3D przyjmuje w automatyzacji tego procesu obróbkowego. Przez
się dzień 8 sierpnia 1984 r. (byłem wówczas kolejne kilka lat wyspecjalizował się w
po IV klasie szkoły podstawowej). W tym zastosowaniach laserów przemysłowych. W 1984
dniu Charles Hull złożył swój wniosek roku doprowadziło go do opracowania koncepcji
patentowy i nie poprzestał na tym. Charles zastosowania wiązki laserowej i wiązki elektronów
Hull założył pierwszą firmę produkującą do selektywnego przetapiania fragmentów warstw
drukarki 3D - 3D Systems. Uprzednio sproszkowanego materiału, na podstawie danych
opracował i wdrożył pierwszą oficjalną otrzymanych z dokumentacji rysunkowej (CAD).
metodę drukowania przestrzennego – Pomoc ze strony dr Joe Beaman'a doprowadziła do
Stereolitografię (SLA). Nie był pierwszym, opracowania jednej z kluczowych współcześnie
który postanowił opatentować druk 3D. metod druku 3D, a mianowicie SLS [7].
Trzy tygodnie wcześniej swój  wniosek
Choć druk 3D, szczególnie z metali (ilustracja 1),
patentowy złożyli trzej Francuzi, a
rozpowszechnił się w ostatnich 10 latach to jako
mianowicie Alain Le Méhauté, Olivier de
taka technika wytwarzania nie jest to technologia
Witte i Jean Claude André, jednak ich
nowa, lecz ma już swoją historię. Upowszechnienie
pracodawcy odrzucili ów wniosek uznając
się druku 3D zawdzięczamy jakościowemu
opisaną przyrostową technikę wytwarzania
aspektowi postępu technologicznego. To nie tylko
jako nie przyszłościową. Wniosek
kwestia konstrukcji samych drukarek, głowic
ostatecznie został odrzucony [7].
laserowych, ale także atomizerów do wytwarzania
Korzenie druku 3D sięgają początku lat proszków metali. Dzięki szerokim pracom
siedemdziesiątych ubiegłego wieku. W rozwojowym dziś mamy do dyspozycji szereg
1971 r. francuz Pierre A. L. Ciraud opisał przemysłowych metod druku 3D z metali.
metodę wytwarzania części o dowolnej
geometrii poprzez dodawanie materiału w
postaci proszku z użyciem źródła energii.
Artykuł opisujący tę metodę został
opublikowany 5 lipca 1973 r. (w tym
miesiącu się urodziłem) i uznawany jest za
fundament know-how dla metody druku 3D
współcześnie określanej jako SLS (ang.
Selectve Laser Sintering – Selektywne
Spiekanie Laserem) [7].
Młody student Uniwersytetu w Teksasie
Carl Deckard współpracował z wynalzcą Ilustracja 1. Przykładowe wydruki 3D z drukarki GF Machining
Billem Masters'em nad drukiem 3D. Solutions DMP Flex/Factory 350 - targi TOOLEX 2019.
Pomimo tego, że opatentowali własną
metodę to jednak nigdy nie doprowadzili do
jej testów, ani tym bardziej do jej
komercjalizacji. Carl Deckard już po 1
 procestechnologiczny.com.pl
Druk 3D z metali a inne techniki wytwarzania
Druk 3D - zalety i ograniczenia
Pomimo wieloletniej historii nadal jesteśmy
na etapie odkrywania możliwości druku 3D
z metali. Wdrożenie druku 3D z metali
wymaga z reguły przeprowadzenia wielu
testowych wydruków w celu określenia
właściwości takiej części, a poprzez to
zdolności produkcyjnych. W kontekście
druku 3D z metali wymienia się takie zalety
jak:
●
Możliwość wytwarzania przedmiotów o
bardzo skomplikowanych kształtach,
których wyprodukowanie
wykorzystaniem konwencjonalnych
technik wytwarzania (techniki
ubytkowe, odlewnictwo, obróbka
plastyczna) jest bardzo trudne lub wręcz
niemożliwe [2, 4, 5].
●
Brak odpadów w zestawieniu do innych
technik wytwarzania: odlewnictwo i
szczególnie obróbka skrawaniem.
Niewykorzystany podczas druku 3D
proszek metaliczny może być ponownie
użyty. Pozwala to na obniżenie kosztów
wydruku, które nadal są wysokie [7].
●
Opracowany model 3D modelu do
wydruku może być wykorzystany w
dowolnej lokalizacji i na różnych
drukarkach [7].
●
Zdolność wytwarzania gotowych
komponentów niewielkich
mechanizmów.
●
Bardzo zróżnicowane pola zastosowań -
różne branże: przemysł lotniczy,
motoryzacyjny, medyczny, biomedyczny,
artystyczny.
Liderem druku 3D do czasu pandemii
koronawirusa SARS CoV-2 był przemysł
lotniczy i to pomimo kwestii formalnych z
wprowadzaniem do użytkowania części
wyprodukowanych z zastosowaniem druku
3D. Każda część dla przemysłu lotniczego
TeWy FREE Nr 01/2021 (28) w.1
musi przejść badania certyfikujące. Ważnym
aspektem sprzyjającym wykorzystaniu druku 3D w
przemyśle lotniczym jest skala produkcji, która
przyczynia się ekonomicznego uzasadnienia
wdrażania przyrostowych technik wytwarzania.
Czasochłonność procesu drukowania 3D nie jest
wadą jak w przypadku przemysłu motoryzacyjnego.
W kontekście druku 3D jako zaletę wymienia się
także brak potrzeby wysokich kwalifikacji ze strony
użytkowników i operatorów. Dla mnie jest to
dyskusyjne. Po pierwsze, poruszona poniżej, kwestia
projektowania niejako pod zastosowanie druku 3D.
To wymaga kompetencji w projektowaniu i
z umiejętności przeskoczenia na zupełnie inne
podejście. Samo zaplanowanie druku 3D z metali
również stanowi pewne wyzwanie. Okazuje się, że
orientacja w przestrzeni drukowanej części wpływa
na jej właściwości mechaniczne (np. wytrzymałość
na rozciąganie) [1, 4]. Zatem czy można mówić o
braku konieczności wysokich kompetencji
technologów?
Określenie zdolności technologicznych druku 3D w
ramach analizy wdrożeniowej nie wystarcza do
stwierdzenia czy jest ono zasadne czy nie. Istotny
wpływ w tym zakresie ma wydajność, a ta w
zestawieniu z konwencjonalnymi metodami
obróbkowymi pozostawia wiele do życzenia. Do tego
należy uwzględnić specyfikę projektowania części do
druku 3D (ilustracja 2 i 3).
Ilustracja 2. Ilustracja 2. Przykład wydruku części układu
kierowniczego samochodu (AlSi10Mg) wraz z tym samym
komponentem obrobionym metodami ubytkowymi.
Stoisko SLM Solutions podczas targów STOM 2019..
2
 procestechnologiczny.com.pl
TeWy FREE Nr 01/2021 (28) w.1

Druk 3D z metali a inne techniki wytwarzania

Na ilustracji 2 po lewej część układu
kierowniczego samochodu obrobiona
metodami ubytkowymi z odlewu jako
półfabrykatu, a po prawej ten sam
komponent zaprojektowany pod druk 3D z
metalu (stop AlSi10Mg), którego masa jest
znacznie mniejsza, przy jednoczesnym
zachowaniu właściwości użytkowych i
wytrzymałościowych. Wydruk trwał 1
dobę 23h i 16 minut co zajęło znacznie
więcej czasu niż w przypadku innych
technik tradycyjnych.
Ilustracja 3. Część klasy dźwignia po lewej obrobiona z użyciem
Na ilustracji 3 bardzo dobrze pokazano metod ubytkowych, a po prawej wydrukowana 3D z metalu.
różnice między projektowaniem części z Grafika dzięki uprzejmości CAMdivision - system NX (SIEMENS)
myślą o procesach technologicznych
geometryczną i chropowatość powierzchni.
wykorzystujących obróbki ubytkowe,
Szczególnie jest to widoczne w odniesieniu do
odlewnictwo albo obróbki plastyczne, a
analogicznych części obrobionych z wykorzystaniem
projektowanie pod wydruk 3D. Część
obróbek ubytkowych.
wydrukowana (ilustracja 3 - po prawej)
posiada te same lub nawet lepsze W ujęciu jakościowym należy przyjąć, że jedynie w
właściwości wytrzymałościowe ale cechuje niektórych przypadkach można wytworzyć finalny
się istotnie mniejszą masą. Według przedmiot bez dalszej obróbki ubytkowej. Za
autorów [6] właśnie ta różnica w podejściu dominującą zasadę należy przyjąć, że przedmiotu
do projektowania stanowi jedno z wytworzony poprzez druk 3D z metalu po procesie
ograniczeń. W wyniku procesów druku musi być poddany obróbce cieplnej, a
dydaktycznych w szkołach technicznych następnie powierzchnie istotne muszą być
oraz uczelniach technicznych jako obrobione z użyciem metod ubytkowych (np.
inżynierowie jesteśmy przyzwyczajeni do obróbka skrawaniem, EDM, szlifowanie).
projektowania z myślą lub wręcz Za pewne ograniczenie można uznać określoną
podświadomie zakorzenionymi metodami liczbę dostępnych handlowo proszków metalowych.
ubytkowymi. W druku 3D [6] tworzymy Co prawda metody wytwarzania proszków metali
przestrzenny przedmiot warstwa po również ewoluują i są coraz bardziej dostępne to
warstwie na podstawie modelu 3D, czy to jednak muszą spełniać bardzo wysokie wymagania.
bryłowego, czy to powierzchniowego, Bardzo ważne jest zachowanie określonej wielkości i
opracowanego w oprogramowaniu CAD. sferycznego kształtu granulek proszku
Do wad według [7] zalicza się metalicznego.
problematykę prawną związaną z
możliwością wytwarzania w warunkach
domowych części objętych obostrzeniami
jak choćby tzw. istotne elementy broni.
Niektóre państwa jak USA starają się w tym
zakresie wprowadzić określone regulacje. Z
technologicznego punktu widzenia za
poważną wadę można uznać gorsze
współczynniki jakościowe czyli dokładność 3
 procestechnologiczny.com.pl
TeWy FREE Nr 01/2021 (28) w.1

Druk 3D z metali a inne techniki wytwarzania

Druk 3D z metali - metody przemysłowe

W omawianym zakresie za kluczowe

przyjmuje się następujące metody druku
3D z metali:
●
DMLS (ang. Direct Metal Laser
Sintering) - bezpośrednie laserowe
przetapianie metalu.
Ilustracja 4. Poglądowy schemat etapów druku 3D z proszku
●
EBM (ang. Electro Beam Melting) - metali warstwa po warstwie.
wykorzystywana jest wiązka
elektronów do topienia proszku. Według autorów [5] druk 3D metodą DMLS stanowi
alternatywę dla odlewania. Przy czym nie ma
●
SLS (ang. Selective Laser Sintering) - konieczności projektowania formy i jej
selektywne spiekanie laserowe. wykonywania. Nie ma konieczności czyszczenia
●
SLM (ang. Selective Laser Melting) - formy po każdorazowym odlewie lub konieczności
selektywne przetapianie/stapianie wykonania kolejnej (zależy od metody odlewania). W
materiałów proszkowych. części odlanej w materiale w przeciwieństwie do
części wydrukowanej mogą wystąpić
We wszystkich tych metodach jako
zanieczyszczenia. Zarówno w DMLS jak i SLM
materiał bazowy wykorzystuje się
komora robocza może być wypełniona nieaktywnym
proszki/granulki różnych metali. Stół
gazem takim jak azot lub argon [5, 8]. Wykorzystanie
roboczy, na którym realizowany jest
gazu obojętnego umożliwia uniknięcie powstawania
wydruk przemieszcza się pionowo w celu
tlenków, które mogą niekorzystnie wpłynąć na
zachowania stałej odległości warstwy
właściwości mechaniczne i użytkowe wydrukowanej
proszku metalicznego od źródła energii
części. Na ilustracji 5 pokazano drukarkę 3D
(głowicy laserowej). W pierwszym etapie
wykorzystującą metodę DMLS wyprodukowaną
warstwa proszku zostaje nałożona na
przez GF Machining Solutions - model DMP Flex
powierzchnię stołu. W kolejnym etapie
350, która może być stosowana zarówno w zakresie
wiązka laserowa skanuje kontur 2D
prac R&D jak i w produkcji.
drukowanego przedmiotu dla danej
warstwy materiału oraz dokonuje
przetopienia lub spiekania (łączenia ze
sobą) cząsteczek proszku metalowego.
Następnie stół przemieszcza się w dół o
wartość grubości jednej warstwy. Nałożona
zostaje kolejna warstwa proszku metalu
(ilustracja 4). Cykl powtarza się aż do
ukończenia syntezy przedmiotu. W
przypadku metod DMLS oraz SLM można
mówić o technologicznej tożsamości, a
różnice w nazwach wynikają z ograniczeń
patentowych i ochrony znaków Ilustracja 5. Drukarka 3D firmy GF Machining Solutions
towarowych. DMP Flex 350, która wykorzystuje metodę DMLS.

4
 procestechnologiczny.com.pl
Druk 3D z metali a inne techniki wytwarzania
W przypadku metody EBM jako źródło
energii wykorzystywane wiązka
elektronów co wymusza stosowanie komór
próżniowych, co przyczynia się również do
uniknięcia degradacji materiału pod
wpływem oddziaływania środowiska
atmosferycznego. Sama wiązka elektronów
cechuje się dużą gęstością energii i dużą
efektywnością energetyczną. Odchylanie
wiązki następuje z wykorzystaniem
soczewek elektromagnetycznych. W różnymi materiałami: stal nierdzewna, stal niklowa
porównaniu do innych metod metoda EBM
cechuje się większą prędkością
skanowania, lepszą dokładnością
pozycjonowania oraz dużym tempem
budowania, nawet do 60 cm³/h. Przedmioty
wydrukowane za pomocą metody EBM
cechują się bardzo wysoką gęstością [5].
Druk 3D - porównanie z innymi
technikami wytwarzania
Autorzy [2] porównali właściwości
mechaniczne próbek stopu tytanu Ti6Al4V
wykonanych metodą metalurgiczną (pręt
walcowany) oraz wydrukowanej 3D. Pręt
walcowany cechuje się znacznie mniejszą
chropowatością niż próbka wydrukowana.
Z otrzymanych wyników prób na
rozciąganie wynikło, że elementy tytanowe
wytwarzane metodą SLM charakteryzują
się wyższymi wartościami wytrzymałości i
granicy plastyczności niż elementy
wykonane metodą konwencjonalną.
Maksymalna wartość wytrzymałości na
rozciąganie dla próbki wydrukowanej 3D
wyniosła 1360 MPa, a jej granica
plastyczności to 1225,7 MPa. Z kolei
najwyższe wartości tych parametrów dla
próbki wykonanej z prętów walcowanych
wyniosły odpowiednio 1126 MPa i 1107
MPa. Z uzyskanych danych wynika, że
próbki wykonane w druku 3D mają niższe
wartości wydłużenia niż te wykonane z
pręta walcowanego. Na podstawie
TeWy FREE Nr 01/2021 (28) w.1
literatury można stwierdzić, że im wyższe parametry
wytrzymałościowe, tym niższe wartości wydłużenia.
Autorzy wykazali, że próbki wydrukowane mają
lepsze właściwości, a chropowatość powierzchni
próbki wydrukowanej 3D nie ma wpływu na
wytrzymałość na rozciąganie. Analizując inne
pozycje literaturowe [1, 3, 4] sama orientacja próbek
drukowanych 3D w przestrzeni roboczej ma wpływ
na właściwości mechaniczne.
Autorzy prac [1, 3, 4] prowadzili badania nad
starzona w stanie martenzytycznym, inconel 718.
We wszystkich tych pracach potwierdzono wpływ
orientacji drukowanej części na jej właściwości
mechaniczne. W pracy [1] autorzy podjęli
zagadnienie korozyjności części drukowanych 3D
poddanych oddziaływaniu środowiska morskiego.
Część konstrukcyjne drukowane 3D pracują w
zróżnicowanych warunkach środowiskowych.
Można zaryzykować tezę, że porowatość części
wydrukowanych sprzyja występowaniu korozji.
W ramach badań [1] autorzy wydrukowali próbki w
trzech położeniach (pionowym, pod kątem 45°,
poziomo). Następnie zostały poddane obróbce
cieplnej w temperaturach 490ºC, 600ºC i 900ºC. W
kolejnym etapie próbki poddano oddziaływaniu
mgły solnej. Oczywiście jeden zestaw próbek
stanowił odniesienie dla pozostałych.
Oddziaływanie agresywnego środowiska mgły
solnej wpłynęło na mikrostrukturę oraz skład (w
warstwie przypowierzchniowej - wg. autora). W
przypadku próbek wydrukowanych poziomo i pod
kątem 45° stwierdzono podwyższoną wytrzymałość
na rozciąganie niż w przypadku próbki
wydrukowanej pionowo.
W przypadku wszystkich próbek, niezależnie od
kierunku wydruku, poddanych obróbce cieplnej w
temperaturach 490ºC i 600ºC wystąpił istotny
spadek odporności na korozję. Podczas badań
wykazano, że próbki drukowane 3D cechowały się
mniejszym spadkiem wytrzymałości na rozciąganie
niż próbki obrobione mechanicznie z półwyrobu
hutniczego. Potwierdzono tezę, że próbki
wydrukowane były bardziej podatne na korozję
wżerową.
5
 procestechnologiczny.com.pl
TeWy FREE Nr 01/2021 (28) w.1

Druk 3D z metali a inne techniki wytwarzania

W artykule [3] autorzy opisali badania nad
właściwościami mechanicznymi próbek
wydrukowanych metodą DMLS z inconelu
718. Materiał ten stosowany jest przede
wszystkim w przemyśle lotniczym.
Komponenty z tego materiału z racji ich
zastosowania (m.in. silniki
turboodrzutowe) muszą cechować się
wysoką wytrzymałością przy wysokich
temperaturach pracy, odpornością na
korozję, niską przewodnością cieplną, dużą
twardością, wysokim poziomem
niezawodności. Autorzy zestawili ze sobą
próbki wydrukowane 3D, kute oraz
odlewane. Podobnie jak w artykule [1]
autorzy stwierdzili wpływ orientacji
położenia drukowanej części (tu próbki na Ilustracja 6. Zastosowane w [3] orientacje przestrzenne
drukowanej próbki.
rozciąganie) na jej właściwości
mechaniczne, w tym wytrzymałość na w temperaturach w jakich z reguły części tego
rozciąganie (ilustracja 6). materiału pracują (450ºC i 650ºC). Wszystkie próbki
wydrukowane w kierunku 0_X czyli poziomo o osi
Autorzy [3] wydrukowali próbki 5 równoległej do kierunku przesuwu podajnika
położeniach - trzy próbki w płaszczyźnie proszku osiągnęły lepsze wyniki w zakresie
XY (wzdłuż osi X - P0X, wzdłuż osi Y - P0Y wytrzymałości na rozciąganie. Wartości
oraz pod kątem 45º - P0XY), jedną próbkę wytrzymałości na rozciąganie wahały się od 1440 do
w osi prostopadłej do płaszczyzny stołu XY 1475 MPa, a granice plastyczności od 1253 do 1278
(próbka drukowana pionowo - P90) oraz MPa. Zgodnie z innymi pracami próbki drukowane w
próbkę pochyloną pod kątem 45° we kierunku Z (pionowym) mają wytrzymałość na
wszystkich osiach - P45XYZ. rozciąganie mniejszą o około 80 MPa i granicę
Próbki drukowane 3D po procesie wydruku plastyczności również mniejszą, o około 60 MPa [3].
były poddane oczywiście obróbce cieplnej Dodatkowo wszystkie próbki wydrukowane w
co ma na celu neutralizację faz w stanie orientacji poziomej w kierunku X wykazały bardzo
nierównowagi oraz minimalizację naprężeń zbliżone wyniki odkształcenia. Jednak w przypadku
termicznych. Ostateczny kształt i próbki wydrukowanych pionowo w kierunku Z
chropowatość powierzchni próbek pomiary wykazywały duże różnice.
drukowanych uzyskano obróbką W artykule [4] autorzy do badań wybrali
skrawaniem. powszechnie stosowaną stal nierdzewną 316L, która
Wyniki badań wskazały, że ogólnie części zgodnie z normą PN-EN 10027-2 oznaczana jest
wydrukowane cechują się porównywalnymi jako 1.4404. Stal ta jest odpornym na korozję stopem
lub lepszymi właściwościami na bazie żelaza i zalicza się ją do grupy stali
mechanicznymi niż części kute lub austenitycznych. Stal ta posiada wysoką zdolnością
odlewane. Wynika to m.in. z faktu, że do wydłużenia i cechuje się tym, że jest
mikrostruktura ziaren w częściach niemagnetyczna. Przy zastosowaniu warstwowej
wydrukowanych jest drobniejsza. Autorzy budowy, komponenty wykonane z tej stali mają
podjęli trud weryfikacji właściwości próbek
6
 procestechnologiczny.com.pl
TeWy FREE Nr 01/2021 (28) w.1

Druk 3D z metali a inne techniki wytwarzania

pewien poziom anizotropii, co znajduje Autorzy [4] skupili swoją uwagę na mikrostrukturze
odznacza się we właściwościach wydrukowanych próbek. Stwierdzono m.in. co
mechanicznych. Chrom zawarty w stali następuje:
wchodzi w reakcje z tlenem i na ●
Kąt wydruku nie ma istotnego wpływu na średnią
powierzchni powstaje niewidoczna gołym
wartość ziarna mikrostruktury.
okiem warstwa. W przypadku uszkodzenia
tej warstwy w sposób mechaniczny ●
Próbki wydrukowane pod kątem 60° miały
następuje jej samoczynna odbudowa. większe ziarna oraz większą wytrzymałość na
Chrom ponownie wchodzi w reakcję z rozciąganie niż próbki wydrukowane pod kątem
tlenem zawartym w powietrzu. Nie zaleca 30°.
się natomiast przeprowadzania obróbki
cieplnej tej stali w zakresie temperatur od
●
Uznano, że próbki drukowane 3D są równie
427°C do 816°C. Konsekwencją jest niezawodne co próbki kute z jednoczesną wyższą
wytrącenia się węglika chromu, co z kolei granicą plastyczności. Jednak największa wartość
prowadzi do wystąpienia korozji wytrzymałości na rozciąganie próbek
międzykrystalicznej (spadek wytrzymałości wydrukowanych 3D okazała się mniejsza niż w
i ciągliwości materiału). Stal ta nadaje się przypadku próbek kutych.
do kucia na gorąco w zakresie temperatur ●
Wytrzymałość zmęczeniowa próbek
od 900°C do 1200°C. Po obróbki drukowanych 3D jest znacznie większa niż dla
plastycznej kucia stal schładza się w próbek kutych.
powietrzu.
●
Podczas prób na rozrywanie zniszczenie
Próbki ze stali nierdzewnej zostały
wszystkich próbek nastąpiło w wyniku pękania
wydrukowane w czterech różnych
ciągliwego. W przypadku próbek drukowanych
położeniach kątowych 0°, 30°, 60° i 90°.
stwierdzono obecność nie w pełni przetopionych
Badania na rozciąganie potwierdziły, że
ziaren, które odgrywały rolę wtrąceń
próbki drukowane poziomo (kąt 0°) cechują
stanowiących zalążek pękania.
się najwyższą granicą plastyczności i
wytrzymałości na rozciąganie. W ●
W przypadku próbki wydrukowanej pionowo (kąt
przypadku wszystkich próbek 90°) uznano, że mniejsze wartości granicy
drukowanych 3D, niezależnie od kątowej plastyczności, wytrzymałości na rozciąganie oraz
orientacji wydruku, wykazano wyższe wytrzymałości zmęczeniowej wynikają z
granice plastyczności niż dla próbek równoległości płaszczyzny naprężeń do
kutych. Najwyższą wytrzymałość struktury warstwowej. W przypadku tej próbki
zmęczeniową uzyskano dla próbki występowało sekwencyjne rozwarstwienie.
wydrukowanej pod kątem 60°. Największy
spadek wytrzymałości zmęczeniowej Podobnych badań przeprowadzono wiele dla
wystąpił dla próbki wydrukowanej różnych materiałów, dla rożnych metali i ich stopów.
pionowo (kąt 90°) [4]. Przedstawiono pokrótce powyżej wybrane praca
badawcze wskazują ogromny potencjał druku 3D w
kontekście właściwości mechanicznych i
użytkowych. Wydrukowane komponenty z metali
wymagają obróbki cieplnej oraz w większości
przypadków obróbki mechanicznej nadającej
wymagane dokładności geometryczne oraz

7
 procestechnologiczny.com.pl
TeWy FREE Nr 01/2021 (28) w.1

Druk 3D z metali a inne techniki wytwarzania

chropowatości powierzchniom istotnym. Jak widać druk 3D może zastąpić inne techniki wytwa-
Druk 3D metali na tle odlewania, kucia, rzania i całkowicie przebudować możliwości techno-
ciągnienia, obróbki skrawaniem wypada logiczne. Druk 3D wymaga istotnie odmiennego po-
wielce obiecująco. dejścia do projektowania części. Większość z nas ma
wyuczone podejście, niemal podświadome wykorzys-
tanie ubytkowych technik wytwarzania. Patrzymy na
Źródła
projekt części i dosłownie widzimy jak obrobić pół-
1) Ansell T.Y., Ricks J.P., Park C., Tipper C.S.,
fabrykat, przygotówkę.
Luhrs C.C., Mechanical properties of 3D-
printed maraging steel induced by Wdrożenie druku 3D z metali wymaga przeprowadzenia
enviromental exposure, Metals 2020, testów dla potencjalnego użytkownika. Tylko teoretycz-
nie mamy do dyspozycji długą listę proszków metalicz-
10, 218
nych. W rzeczywistości dostawcy technologii przyrosto-
2) Karolewska K., Ligaj B., Comparison
wych dysponują krótką listą certyfikowanych metali i ich
analysis of titanium alloy Ti6Al4V stopów jakie można wykorzystać w druku 3D.
produced by metallurgical and 3D
printing method, AIP Conference Wynika to ze znaczenia jakości proszku metalicznego,
w tym nawet kształtu granulek proszku na jakość same-
Proceedings 2077, 020025, 2019
go wydruku. Bardzo istotne znaczenie ma jakość stopów
3) Daňa M., Zetková I., Mach J., Mechanical
tytanu stosowanych na potrzeby wydruków medycznych.
properties of inconel alloy 718 produced
by 3D printing using DMLS, Trzeba pamiętać, że wydruki 3D podlegają dalszym za-
Manufacturing Technology Vol. 18, No. biegom: odcięcie od płyty, wyżarzanie (obróbka cieplna),
4, 2018 obróbka wykończeniowa, w tym m.in. piaskowanie lub
szkiełkowanie. W przypadku konieczności uzyskania
4) Penn R., 3D printing of 316L stainless
określonych parametrów jakościowych tzw. powierzchni
steel and its effect on microstructure istotnych konieczne jest stosowanie metod ubytkowych,
and mechanical properties. Masters of w tym m.in. obróbki skrawaniem.
Science in Metallurgical Engineering and
Mineral Processing, Montana Tech
Library 2017
5) Fousová M., Vojtěch D., Kubásek J.,
Dvorský D., Machová M., 3D printing as
an alternative to casting, forging and
machining technologies?, Manufacturing
Technology, listopad 2015
6) Pîrjan A., Petroşanu D-M., The impact of
3D printing technology on the society procestechnologiczny.com.pl rysunekkonstrukcyjny.pl
and economy, Journal of Information
System & Operations Management Vol. © MorekTECH Radosław Morek 2021
7, No.2, 2013
Publikowane materiały są objęte prawem autorskim.
7) HISTORIA DRUKU 3D – CZĘŚĆ 1: jak
Przedruk materiałów w jakiejkolwiek formie tylko
stary jest druk 3D, kto naprawdę jest za wcześniejszą zgodą autora.
jego twórcą oraz kto wymyślił jego
nazwę? - https://centrumdruku3d.pl/historia- Opracowanie: dr inż Radosław Morek
druku-3d/ radek_morek@morektech.com.pl
8) Materiały informacyjne GF Machining www.morektech.com.pl
Solutions
9) Materiały informacyjne CAMdivision Warszawa, 28.12.2021, nr 1/2021 (28) wersja 1