សាកលវទ្យាល័

ិ យអន្តរជាតិ
emeronTI3

viFITsSnviC¢a
eroberogeday ³ Pin Nar:ug (MA)
esckþIepþIm
- viFI ³ CameFüa)aykñúgkarGnuvtþ edIm,IQaneTAseRmceKal
bMNgGVImYy.
- ebIKµanviFIedIm,IdwknaMkarGnuvtþeT mnusSBitCa)an)at;bg;nUv
eBlevla KµanTisedA xVHsmtßPaB ehIymnusSk¾køayeTA
CarUbtukáta.
- cab;taMgBIsm½yRkicburaNrhUtmkdl;bc©úb,nñ TsSnviTUCa
eRcIn)anBRgIkviFIpÞal;xøÜnkñúgkareFVITsSnviC¢a.
- dUcemþcehAfa viFITsSnviC¢a?
viFITsSnviC¢a ³
- CaviFId¾sMxan;nigCaviFIdMbUg EdleKbegáIteLIgedIm,IqøúHbBa©aMg
b¤KitRbkbedayPaBeRCARCH. karKitRbkbedaykarqøúH
bBa¢aMg minEmnsRmab;EtTsSnviTUeT. mnusSRKb;rUbk¾Gac
eRbIR)as;karqøúHbBa©aMgEbbTsSnviC¢apgEdr enAeBlEdleK
EsVgrksc©PaB.
- CaviFIRbyuT§edIm,IEsVgrksc©PaB tamry³karBicarNa.
1>viFIsMxan;²rYmman ³
1>1-viFIdMbUgbg¥s;
- karBinitüGegát (Observation)
- karBiesaFn_ (Empiricism)
- vicarNBaØaNniym (Rationalism)
viFIxagelIenH RtUv)aneKcat;TukfaCab¤sKul b¤RbPBén
ral;viFITaMgGs;déTeTot.
1>2-viFIviPaK nigviFIsMeyaK
k- viFIviPaK ³ CameFüa)ayénkarKitBicarNmYYyEbbEdl
epþImecjBIkarbMEbkPaBsaMBaJúaMénGgÁvtßúmYy b¤eRcIn edIm,I
QaneTAdl;kargayyl;BIGgÁvtßúenaH.
x- viFIsMeyaK ³ karbUksrublT§plénkarviPaK kñúgeKal
bMNgQaneTArkesckþIsnñidæanmYy.
1>3-viFIGnumanrYm nigviFIGnumanEjk
k- viFIGnumanrYm ³ CameFüa)ayEdleyIgcab;epþImBIkar
yl;vtßúedayELk b¤eKalkarN_edayELk eTArkkar
bUksrub b¤eKalkarN_rYm.
]TahrN_ ³ -mnusSeQµaHsux søab;
-mnusSeQµaHesA søab;
-mnusSeQµaHsan søab;
-mnusSTaMgGs;suT§Etsøab;.
x- viFIGnumanEjk ³ CameFüa)ayEdleyIgcab;epþIm
BIcMNucrYm snñidæanrYm eTAdl;PaBedayELk b¤ eKal
karN_edayELk.
]TarhN_ ³ -mnusSTaMgGs;suT§EtRtUvkarGuksIuEhSn
edIm,IdkdegðIm.
-sux CamnusSmñak;
-ehtuenH sux k¾RtUvkarGuksIuEhSnedIm,Idk
degðImEdr.
1>4-RbvtþiviFI nigtkáviFI
k- RbvtþiviFI ³ CameFüa)ayénkarBicarNa kt;Rta b¤cg
RkgelIGgÁvtßú nig)atuPUtnana taMgBIdMeNIrkekIt dMeNIr
vivtþ ¬rIkceRmIn¦ nigdMeNIrbBa©b;rbs;vakñúgkalNamYy
CakMNt;.
]TahrN_ ³ kñúgkarRsavRCavGMBIkarEbk)ak;RkugGgÁr Rbvtþi
viFI TamTar[eyIgsÁal;c,as;BIdMeNIrkekIt nigvivtþén
s®gÁamkñúgsm½yenaH.
x- tkáviFI ³ KUsbBa¢ak;BIehtuplEdlekIteLIgenAkñúgRbvtþi
viFI. KUsbBa¢ak;BIsarCati nigRkwtüRkménvtßú nig)atuPUt.
tkáviFI EsVgrksc©PaBTRmg; nigsc©PaBrUbFatu.
viFITaMgBIrenHmanTMnak;TMngKña. mann½yfa ebIcg;yl;BI
sarCati nigRkwtüRkménvtßú RtUvEsVgyl;BIRbvtþikekIt nig
karrIkceRmInrbs;va.
1>5-viFIGrUbkmµ nigviFIrUbkmµ
k- viFIGrUbkmµ ³ CameFüa)ayEdleRbIkarKitGrUbI edIm,Iéqñ
RbDitbegáItGVImYyEdlminFøab;manBImunmk. vaCYyeyIg[
ecHerobcMEpnkarGnaKtry³eBlEvg.
]TahrN_ ³ qñaM2013 ´kMBugeronfñak;briBaØabRt qñaMTI1 enA
saklviTüal½y. enAqñaM2018 ´nwgTTYl)ansBaØabRt
briBaØabRt b¤k¾mankargareFVIkñúgRkumh‘unNamYy.
x- viFIrUbkmµ ³ CameFüa)ayEdleRbIkarKitrUbI edIm,Iéqñ
begáItGgÁvtßúfµImYy edayQrelImUldæancas;énGgÁvtßúNa
mYy.
]TahrN_ ³ qñaM2013 ´kMBugeronEpñkKNenyü qñaMTI1
PasaGg;eKøsrbs;´enAexSay. ´KitfaenAcugqñaM2013
´nwgBüayameron[ecHGaceRbIR)as;)anenAkñúgkargar
sikSa RsavRCav.
1>6-viFIRbB½n§-rcnasm<½n§
- CaviFIEdleRbInimitþsBaØa rUbsBaØa KMnUsbMRBYj edIm,I
bBa¢ak;BIGtßn½y b¤xøwmsarénGgÁvtßúNamYy.
- viFIenH CYybMRbYjeBlevla nigxøwmsarkñúgkaryl;
dwgBIGgÁvtßúNamYyedayBuMcaM)ac;eFVIkarbkRsay b¤
Gfib,ay.
- ebIcg;BicarNaGMBIrcnasm<½n§ RtUvBicarNaGMBITMnak;
TMngrvagktþaTaMgLayEdlbegáItRbB½n§rbs;va.
- ]TahrN_ ³ søaksBaØacracr/ EpnTI/ rcnasm<½n§RKb;
RKgGgÁkar b¤sßab½nNamYy.
kñúgviFITaMgGs;xagelI GñkRsavRCavKYreRCIserIs
elIviFINamYyedIm,ICamUldæankñúgeRbIR)as; eday
eyaleTAtamkal niglMh ¬eBlevlanigTIkEnøg¦
២.វិធីបដិសយំ ោគ
◼ បដិសយំ ោគមានន័យថា ពិភពយោកតែងយ្វើចលនា
តរបរបួល និងរ ីកចយររើន។
◼ ិ ា តដលបង្ហាញពីអងគបដិបកខ
ជាតនែករួយននទសសនវជា
ពីរមានទំនាក់ទំនងជារួយគ្នែ។
◼ ិ យនេះតចកយចញជាពីរ គឺ ៖ វ្ី
វ្ី ិ បដិសំយោគរយនា
ិ បដិសំយោគរូបធាែុនិយរ។
និយរ និងវ្ី
◼ រយនានិយរតនែកយលើឆនទៈអែតយនារ័ែ ឬតនែកយលើ
កមាលំងអ្ិ្រមជាែិយដើរបីយ េះស្រាយបញ្ហ
ា ។
◼ រូបធាែុនិយរតនែកយលើកមាលំងបរានុរ័ែ។
២.១.ភាពយោយឡែកនិងភាពរ ួម
◼ ភាពយ យតែក សរមាប់ចងអុលបង្ហាញវែថុយ យតែក
បាែុភូែយ យតែកនិងដំយ ើ រយ យតែកតដលសថិែ
កែុងពិភពបរានុរ័ែ យៅកែុងរពំតដនននលំហនិងកាល
តដលខុសពីបណ្ត ត វែថុ បាែុភូែនិងដំយ ើ រយនសងយទ ែ។
◼ ភាពរួរ សរមាប់ចងអុលបង្ហាញលកខ ៈពិយសស
សំខាន់បំនុែ តដលមានអែថិភាពនិងមានចំ ុ ចដូចគ្នែ
យៅកែុងភាពយ យតែក។
◼ ភាពយ យតែកនិងភាពរួរ មានទំនាក់ទំនងបដិ
សំយោគជារួយគ្នែ។
ឧទាហរណ៍ ៖
◼ ភាពដោយឡែក ៖
◼ ដោក “ក” ជាប្ដ ី
◼ ដោកស្រី “ខ” ជាស្ប្ពន្ធ
◼ កុមារ “គ” ជាកូ ន្ស្ប្ ុរ។

◼ ដោក “ក”
◼ ដោកស្រី “ខ”
◼ កុមារ “គ”។

◼ ភាពរ ួម ៖ ទ ាំងអរ់ដន្េះរុទ្ធឡែជា ស្គួ សារ ឬជា

មន្ុរស។
◼ វែថុ ឬបាែុភូែនីរួយៗតដលមានអែថិភាពកែុងែថភាព
បរានុរ័ែតសតងយែើងជាភាពយ យតែករួយ។ បុតនត
យៅកែុងខលួនវាមានលកខ ៈពិយសសសំខាន់បំនុែដូច
តដលវែថុដនទយទ ែមានតដរ។ លកខ ៈសំខាន់យនាេះ
យហើយ ជាភាពរួរតដលមានយៅកែុងរគប់វែថុទំងអស់
តាររបយភទតារពូជរបស់វា។
◼ ភាពរួរ ពុំមានអែថិភាពយរៅយ យតែកយទ ឯភាព
យ យយ យតែក ក៏ពុំមានអែថិភាពយ យផ្តតច់ខួលន
យចញពីភាពរួរតដរ។
◼ ិ ាស្រសត ៖ រែូវយកចិែទ
អែថន័យននវ្ី ត ុក ក់ចំយ េះអវី
តដលជាភាពយ យតែក តដលមានលកខ ើ
ៈរស់រយវក
និងរែូវយកចិែទ
ត ុក ក់ចំយ េះអវីតដលជាភាពរួរ តដល
ឆលុេះបញ្ហ
ច ង
ំ ឲ្យយ ញ
ើ ារជាែិរបស់វែថុ។
◼ ឧទហរ ៍ ៖ បញ្ញ ែិត រនុសស ជាភាពរួរតដលបានរក
ពីទយងវើឪភាសករមនូវវែថុជាក់តសតងដូចជា បុគគល ក
បុគគល ខ បុគគល គ ជាយដើរ។ បុគគលទំងយនេះមាន
យ្មេះថា ភាពយ យតែក។ ភាពយ យតែកទំង
យនេះសុទធតែមានលកខ ៈពិយសសយ យតែក។ លកខ
ៈពិយសសយនេះតដលអាចកាលយជាភាពរួរ។
២.២.ខ្លឹមសារនិងទម្មង់
◼ ខលឹរារ ជាកតាានិងដំយ ើ រតដលតសាងយៅកែុងវែថុនានា
បញ្ហ
ា ក់ពីារៈសំខាន់ននវែថុតដលកំពុងយ្វើចលនា។

◼ ទររង់ ជាចំណ្តែ់តាំងរួរនសំននខលឹរារបញ្ហ
ា ក់ពីអីវៗ
តដលយ្វើឱ្យវែថុមានខលឹរារ។

ឧទហរ ៍ ៖ ខលឹរារននាោយរ នរួយគឺការ

ប ុា េះបណ្ត
ា ល្នធានរនុសសយ្វើឱ្យរនុសសរ ីក
ចយររើនរគប់តនែក។ ឯទររង់របស់ាោយរ នយនាេះ គឺ
ិ សិកា ...ល
អាគ្នរសិកា ែុ យៅអី កាារយខ ន ករមវ្ី
...។
◼ ទររង់និងខលឹរារ ទក់ទងជិែសែិទធជារួយគ្នែ។

◼ វាគឺជាតនែកពីរ តដលឯកភាពគ្នែយៅកែុងអងគវែថុរួយ។

◼ យទេះបីវែថុណ្តក៏យ យ ក៏សុទធតែមានខលឹរារនិង
ទររង់របស់វាតដរ។

◼ ខលឹរារសុទធតែតសាងយែើងយ យទររង់ជាក់ោក់ ឯ
ទររង់ក៏ជាទររង់ននខលឹរារជាក់ោក់តដរ។

◼ ខលឹរារកំ ែ់ទររង់ ទររង់ចំ ុ េះខលឹរារ។

◼ បុតនា ពិែតរនតែខលឹរារកំ ែ់ទររង់ក៏យ យ ក៏

ិ
ទររង់មានលទធភាពជេះឥទធិពលយលើខឹលរារវញតដរ។
◼ ទររង់អាចជេះឥទធិពលយលើខឹលរារតារទិសពីរោង ៖

◼ យបើសិនជាទររង់ស្រសបនឹងខលឹរារ ទររង់នឹងបងក
លកខខ ឌ យបើកនលូវឱ្យខលឹរារយ្វើចលនានិងរ ីក
ចយររើនោងង្ហយស្រសួល។

◼ យបើសិនជាទររង់រិនស្រសបនឹងខលឹរារ ទររង់នឹង
ិ
រារាំងដល់ចលនារ ីកចយររើនននខលឹរារវញ។
◼ ឧទហរ ៍ ៖ ខលឹរារននាោយរ នរួយ គឺការ
ប ុា េះបណ្ត
ា ល្នធានរនុសសតដលកាន់តែរ ីក
ចយររើនទំងខាងបរ ិមា ទំងខាងគុ ភាព។

ិ សិកា
ឯែួអងគអាគ្នរសិកា ែុ យៅអី កាារយខ ន ករមវ្ី
... សថិែយៅដតដល រិនសូវមានការផ្តលស់បូរ។
ា

ការ ៍ យនេះបណ្ត
ា លឱ្យមានទំនាស់ខាលំងរវាងខលឹរារ
និងទររង់របស់វា។ យដើរបីលុបបំបាែ់ទំនាស់យនាេះ រែូវ
ផ្តលស់បូរទររង់
ា ឱ្យស្រសបនឹ ងខលឹរារ។
២.៣.ភាពច ំបាច់និងចចដនយ
◼ ភាពចំបាច់ ជានិនាែការជាក់តសាងតដលចប់របភពពី
ទំនាក់ទំនងារវនាននវែថុនានា។ ភាពចំបាច់បញ្ហ
ា ក់
ថា វាពិែជារែូវការយកើែយែើងតបបយនេះ រិនអាចខុសពី
តបបយនេះបានយែើយ។

◼ ភាពនចដនយ ជាការតសាងយចញរកយរៅននការចំបាច់។
វាអាចយកើែយែើងតបបយនេះ ឬតបបយនាេះ កែុងយពលយនេះ ឬ
យពលយនាេះ យៅកតនលងយនេះឬកតនលងយនាេះ។
◼ ឧទហរ ៍ ៖ កែុងាថនភាពរចបូករចបល់ ឥែ
សណ្ត
ា ប់ធាែប់ននចរាចរយលើនូវយគ្នកសពវ
ល នថៃយនេះ រែូវតែ
មានយរគ្នេះថាែក់ចរាចរ (ចំបាច់)។

ឯបុគគលណ្តតដលរែូវរងយរគ្នេះថាែក់យនេះ គឺអាចជា
បុគគល “ក” បុគគល “ខ” បុគគល “គ” ... យហើយអាចយៅ
យពលយនេះ ឬយៅយពលយនាេះ អាចយៅកតនលងយនេះ ឬ
កតនលងយនាេះ (នចដនយ)។
◼ ភាពចំបាច់និងភាពនចដនយជាតនែកពីរ តដលឯកភាព
គ្នែកែុងដំយ
ើ រចលនាននវែថុ។
◼ ភាពនចដនយ ជាការតសាងយចញននភាពចំបាច់ រ ីឯភាព
ចំបាច់រែូវតសាងយចញរកយរៅតាររយៈនចដនយ។
◼ ភាពចំបាច់ ជាកតាាកំ ែ់ភាពនចដនយ ជាការឆលុេះ
បញ្ហ
ច ំងឱ្យយ ើញភាពចំបាច់យនាេះ។
◼ យហែុយនេះ យបើចង់តសវងរកភាពចំបាច់តដលជានិនាែការ
ជាក់តសាងននវែថុរែូវឆលងកាែ់ការបូកសរុបនចដនយនានា
របស់វា។
◼ ឧទហរ ៍ ៖ អំយពើនរពននសននពួករបល័យពូ ជ
ាសន៍ពិែជាបយងកើែឱ្យមានអែកយសែហាជាែិតដល
ិ
ហា៊ានពលីជីវែយដើ របីរបយុទធចំយ ិ
េះពួកយនាេះវញ
(ចំបាច់)។
ឯអែកយសែហាជាែិតដលហា៊ានែស៊ាូរបយុទធអាចជា
បុគគល “ក” “ខ” “គ” ...។ យបើគ្នមនបុគគលយនេះ នឹងមាន
ិ (នចដនយ)។ បុតនា យបើគិែ
បុគគលយនសងរកបាូរជំនួសវញ
ពីការយបាជាាចិែា យសចកាីកាលហាន ការែស៊ាូពាោរ ...
តដលបុគគលបានសនសំទុក គឺរិនតរនជានចដនយយទ តែ
ជាការចំបាច់ននឧែារគែិរបស់បុគគល។
២.៤.លទធភាពនិងតថភាព
◼ លទធភាពជាពនលកននអវីតដលថមីនិងជានិនាែការតរបរបួល
រ ីកចយររើន តដលកែុងលកខខ ឌ ទំងឡាយជាកំ ែ់ វា
អាចកាលយជាែថភាព។
◼ ែថភាពជាអវីតដលបាននិងកំពុងមានអែថិភាព យ លគឺ
ជាលទធភាពតដលបានសយររចរួចយហើយ។
◼ ឧទហរ ៍ ៖
ខាុំកំពុងសិកាថាែក់បរ ិញ្ហញប័រែ។ ខាុំ
មានលទធភាពកែុងការទទួលសញ្ហញប័រែយនាេះ។ លុេះ
ដល់បានសិកាចប់ទទួលសញ្ហញប័រែ យនាេះយហើយជា
លទធភាពតដលបានសយររច យៅថា ែថភាព។
◼ លទធភាព និងែថភាព មានទំនាក់ទំនងបដិសំយោគ
ជារួយគ្នែ។

◼ វែថុនីរួយៗតដលកំពុងមានអែថិភាព (ែថភាព) សុទធតែ

មានលទធភាពទំងឡាយជាកំ ែ់ យហើយលទធភាព
ទំងយនាេះអាចតរបកាលយយៅជាែថភាព យបើសិនជាវា
មានលកខខ ឌ សរស្រសប។

◼ លទធភាពតចកយចញជាពីរ គឺលទធភាពទររង់ និងលទធ

ភាពែថៈ។ លទធភាពទររង់ជាលទធភាពតដលរិនអាច
កាលយជាការពិែបានយទ។ មានតែលទធភាពែថៈយទ
តដលអាចកាលយជាការពិែ។
 ឧទហរ ៍ ៖ ខាុំបានសិកាថាែក់បរ ិញ្ហញបរែជាន់។
បុតនា ខាុំរិនតរនជារនុសសឧសាហ៍ពាោរយទ។
យហែុយនេះ ខាុំរិនអាចរបែងជាប់សញ្ហញប័រែយនាេះ
យែើយ (លទធភាពទររង់)។

បុតនាយពលយនេះ ខាុំខំរបឹងសិកា។ ខាុំសងឃឹរថា ខាុំអាច

របែងជាប់រិនខាន (លទធភាពែថៈ)។

យៅកែុងសងគរ យដើរបីឱ្យលទធភាពកាលយជាែថភាព យយើង

រែូវែស៊ាូោងបាូរផ្តាច់បំនុែ។ ការអងគុយរង់ចំតារតបប
ើ
រយវរវាយរិ នអាចសយររចនលបានយែើយ។
២.៥.យហតុនិងផល
◼ ិ
យហែុ ជាការជេះឥទធិពលយៅវញយៅរករវាងវែថ
ុ និងវែថុ
តដលនាំឱ្យមានបំតរបំរល
ួ ជាកំ ែ់។
◼ នល ជាបំតរបំរល
ួ ជាលទធនលតដលយកើែយែើងយ យ
ារយហែុ។
ឧទហរ ៍ ៖ យសចកាីពាោរកែុងការសិកា ជាយហែុ
តដលនាំឱ្យខាុំរបែងជាប់ជានិសសិែថាែក់បរ ិញ្ហញបរែ
ជាន់ខពស់ (នល)។
◼ យហែុនិងនលជាតនែកពីរ តដលឯកភាពគ្នែកែុងដំយ ើរ
ចលនាននវែថុ។
◼ រិនថាចំយ េះយហែុណ្ត ក៏សុទធតែបានបយងកើែនលជាក់
ោក់តដរ។ យទេះនលណ្តក៏យ យ ក៏សុទធតែយកើែ
យចញពីយហែុទំងអស់។
◼ កែុងទំនាក់ទំនងយហែុនល យហែុយកើែរុន នលយកើែ
យរកាយតារលំ ប់ននយពលយវោ។
◼ បុតនា យយើងក៏រែូវយល់ថា អវីៗតដលយកើែរុនពុំសុទធតែ
ជាយហែុទំងអស់យទ យហើយអវីតដលយកើែយរកាយពុំសុទធ
តែជានលទំងអស់តដរ។
◼ ឧទហរ ៍ ៖ នថៃអាទិែយពុំតរនជាយហែុនថៃច័នទយទ។ រដូ
វរបាំងក៏ពុំតរនជាយហែុតដលនាំឱ្យមានរដូវវសាតដរ។
◼ ជា្រមតា យហែុរួយអាចបយងកើែបាននលយរចើន។ ឯ
នលរួយ ក៏តែងយកើែយែើងយ យារយហែុជាយរចើន
តដរ។
◼ យៅកែុងចំយណ្តរយហែុទំងឡាយតដលបានបយងកើែ
នលរួយមានយហែុលន អ ិងយហែុអារកក់។
◼ ដូចយនេះ រែូវជំរញ
ុ យហែុលឱ្
អ យយកើែយែើងយដើរបីបាន
ទទួលនលលអនិងរែូវទប់ាកែ់យហែុអារកក់ យដើរបី
យច សវាងនលអារកក់។
◼ រែូវយ្វើឱ្យនលលអកាលយយៅជាយហែុលយអ នសងៗយទ ែ
យដើរបីទទួលនលថមីតដលមានលកខ ៈសរស្រសប។
២.៦.សារជាតិនិងបាតុភូត
◼ ារជាែិ ជាការបូកសរុបទំនាក់ទំនងចរបងតដលជា
កតាាកំ ែ់អែថិភាព និងការរ ីកចយររើនននវែថុ។
◼ បាែុភូែ ជាសករមភាពននារជាែិតដលតសាងយចញ
រកយរៅ។
◼ ឧទហរ ៍ ៖ ារជាែិននអែកមាែុភូរិនិយរ គឺការ
ស្រសឡាញ់ និងការការ រមាែុភូរិរបស់ខួន។
ល
ឯបាែុភូែ (សករមភាព) របស់យគគឺបំយពញការង្ហររគប់
តបបោងឱ្យសកាិសរជាពលរដឋតដលយសែហាមាែុភូរិ
យនាេះ។
◼ វែថុនីរួយៗសុទធតែមានារជាែិរបស់វា។ ារជាែិ
យនាេះរែូវតសាងយចញរកយរៅយ យបាែុភូែ។
ឯបាែុភូែ (សករមភាព) ជាបាែុភូែរបស់ារជាែិជា
កំ ែ់។
◼ កែុងទំនាក់ទំនងរវាង ារជាែិកំ ែ់បាែុភូែបាែុភូែ
ចំ ុ េះារជាែិ។ ារជាែិតបបណ្ត បាែុភូែក៏តបប
យនាេះតដរ។ បាែុភូែតែងឆលុេះបញ្ហ
ច ំងឱ្យយ ើញារជាែិ
យហែុយនេះ យគអាចយល់អំពីារជាែិននវែថុណ្តរួយ
យ យយគបូកសរុបបាែុភូែរបស់វា។ បុតនា ការតសវងរក
ារជាែិរបស់រនុសសជាការលំបាកសមុគាមញ។
◼ មានបាែុភូែ រួយចំនួនតដលរនុសសបានរបរពឹែាតបរ
ជារូលបង្ហកច់ារជាែិ យ យារបាែុភូែយនាេះ
ទទួលបញ្ហ
ា ពីទំនាក់ទំនងខាងយរៅ។
◼ ឧទហរ ៍ ៖ ារជាែិរបស់ជនយបាករបាស់ គឺការ
័ ច។
យកងរបវញ្ កយសរាីរបស់យគមានលកខ ៈតនអរ
តលារតដលនាំឱ្យអែកដនទយជឿជាក់។
◼ យៅយពលវាយែនរលចំយ េះវែថុរួយ រែូវបូកសរុប
បាែុភូែឱ្យបានយរចើន រិនរែូវរបញាប់របញាល់
អេះអាង ឬបដិយស្យ យរគ្នន់តែយ ើញបាែុភូែពីរ
ឬបីយែើយ។
◼ គួកែ់សមាគល់ថា យទេះបីបាែុភូែរួយចំនួនរួលបង្ហកច់
ារជាែិក៏យ យ ក៏យយើងយៅតែាគល់ារជាែិយនាេះ
តដរ យបើយយើងពិនិែយសយងកែនិងបូកសរុបបាែុភូែឱ្យ
បានយរចើន។
៣.វិធីយោោះម្សាយទំនាស់
៣.១.ម្បយភទទំនាស់
◼ វែថុនិងបាែុភូែទំងឡាយសុទធសឹងមានទំនាស់។
ទំនាស់សិែ ថ យៅរគប់ទីកតនលង រគប់យពលយវោកែុង្រម
ជាែិ សងគរនិងគំនិែ។ ាកលភាពននទំនាស់ មាន
ន័យថា ÷
◼ វែថុទំងអស់សុទធតែមានទំនាស់ យបើបាែ់ទំនាស់យនេះវានឹងមាន
ទំនាស់យនសងយទ ែ។ គ្នមនវែថុណ្តតដលគ្នមនទំនាស់យែើយ។
◼ ទំនាស់ទំងយនាេះមានយៅកែុងវែថុ តាំងពីវែថុចប់កំយ ើ ែ តរប
ិ រហូែដល់វាបាែ់បង់យៅវញ។
របួល វវែា ិ
◼ ទំនាស់ចប់យនាើរពីការនទុយគ្នែ និងការខុសគ្នែតដល
សថិែយៅកែុងតនែកតដលកំពុងទក់ទងគ្នែ។
◼ ឯការខុសគ្នែតដលរិនសថិែយៅកែុងតនែកបដិបកខយនាេះ
រិនអាចកាលយជាទំនាស់បានយែើយ។ ការខុសគ្នែចប់
យនាើរពីការខុសគ្នែបនាទប់បនំស រហូែដល់ការខុសគ្នែ
ារវនា។ ការខុសគ្នែារវនាអាចកាលយជាជយមាលេះតដល
រិនអាចសរររេះសររួលបាន។
◼ យៅយពលតដលតនែកបដិបកខនានាមានជយមាលេះែឹងតែង
ជារួយគ្នែ វាទរទរឱ្យមានដំយណ្តេះស្រាយ។
ក. ទំនាស់កងនិ
នុ ងទំនាស់យម្ៅ
◼ ទំនាស់កុង
ែ ជាទំនាស់តដលយកើែយែើងរវាងតនែកបដិបកខ
តដលសថិែកែុងននទននវែថុរួយ។
◼ ទំនាស់យរៅ ជាទំនាស់តដលយកើែយែើងរវាងវែថុយនសងៗ។
ឧទហរ ៍ ៖ ទំនាស់យៅកែុងរបយទសករពុជាជាទំនាស់
កែុង។ ទំនាស់រវាងរបយទសករពុជាជារួយរបយទស “ក”
យៅកែុងពិភពយោកជាទំនាស់យរៅ។
◼ ការយចេះតបងតចកទំនាស់កុែង និងទំនាស់យរៅជាកិចចការ
សំខាន់រួយ ពីយរ េះទំនាស់ទំងពីរតបបយនេះរិនមាន
លកខ ៈដូចគ្នែយទ ចំយ េះការរ ីកចយររើនននវែថុ។
◼ ទំនាស់រួយអាចជាទំនាស់កុងឬទំ
ែ នាស់យរៅ យ យ
យោលយៅតារទំនាក់ទំនងននការយរបៀបយ្ ប។
ឧទហរ ៍ ៖ ទំនាស់រវាងរ្យរសិកានិងឧែារសិកា
យៅកែុងរបព័នធអប់រ ំជាទំនាស់យរៅ យបើយយើងឈរយលើ
រកបខ័ ឌ ននរ្យរសិកាឬឧែារសិកាយដើរបីពិចរ
ណ្ត។ ទំនាស់យនេះអាចកាលយ ជាទំនាស់កុងវ
ែ ញិ យបើ
យយើងពិចរណ្តយ យឈរយលើរកបខ័ ឌ ននរបព័នធអប់រ ំ
ទំងរូល។
ខ្. ទំនាស់ចមបនិងទំនាស់សខា
ំ ន់
◼ ទំនាស់ចរបង ជាទំនាស់តដលកំ ែ់ារជាែិននវែថុ
យរ េះវាកំ ែ់ដំយ ើ ររ ីកចយររើនចប់តាំងពីវែថុកយកើែ
ិ
រហូែដល់វនាសយៅវ ិ
ញ។ យៅយពលតដលទំនាស់ចរបង
រែូវបានយ េះស្រាយ វែថុរួយអាចតរបរបួលយៅជាវែថុ
រួយយនសងយទ ែ។
◼ យៅកែុងវែថុ មានទំនាស់ជាយរចើន យ លគឺទំនាស់ចរបង
ទំនាស់រិនចរបងនិងទំនាស់យនសងៗយទ ែ យហើយកែុងវែថុ
រួយដតដលអាចមានទំនាស់ចរបង តែរួយឬយរចើនកែុង
យពលតែរួយ។
ខ្. ទំនាស់ចមបនិងទំនាស់សខា
ំ ន់

◼ ទំនាស់សខា
ំ ន់ ជាទំនាស់ចរបងតដលយលចយធាលយែើង
កែុងែំណ្តក់កាលរួយជាក់ោក់។
◼ កែុងចំយណ្តរទំនាស់ចរបងនានា មានទំនាស់រួយតដល
សំខាន់ជាងយគ។ ទំនាស់សំខាន់យនេះ មានឥទធិពល្ំ
យ្ង មានរបសិទធភាពកំ ែ់ចំយ េះទំនាស់ចរបងដនទ
យទ ែ។
 ឧទហរ ៍ ៖ ករពុជារបយទសរួយ ឬវែថុរួយ។ ដំយ ើ រ
ករពុជាជាបាែុភូែយនសងៗ។ បាែុភូែទំងយនាេះរែូវឆលង
កាែ់ែំណ្តក់កាលរបវែាិាស្រសាជាយរចើ ន។ កែុងែំណ្តក់
កាលរបល័យពូជាសន៍ ករពុជាមានទំនាស់ចរបង
នានាគឺ ÷
◼ ការរបែិបែាិននពលករ ➢ ការរបែិបែាិននអងគការ
◼ ាមរែីរបជា្ិបយែយយ ➢ អំយពើផ្តាច់ការ
◼ ការយស្រសកឃ្លលន ➢ ទុរកស
ឹភ
◼ ការរ ំយ េះខលួន ➢ ការយក បសងកែ់។
◼ ការតសវងយល់ទំនាស់ចរបងនិងទំនាស់សំខាន់កុែងអងគ
វែថុរួយមានារៈរបយោជន៍ណ្តស់ ពីយរ េះ៖
◼ យបើ ចង់ យល់ពីារជាែិ ននវែថ រែូវរកឱ្យយ ើញនូវ
ុ
ទំនាស់ចរបងនិងទំនាស់សំខាន់របស់វា
◼ ការកំ ែ់ចាស់ទំនាស់ចរបងនិងទំនាស់សំខាន់
ជួយឱ្យ យយើងកំ ែ់ចាស់យគ្នលយៅ យុទធាស្រសា
និងយុទធវ្ីិ សរស្រសបយដើរបីជំរញ
ុ ឱ្យវែថុរ ីកចយររើន
◼ យៅកែងសងគរ ការរកយ ើញគូទំនាស់យនេះ ជាពិយសស
ុ
ទំនាស់សំខាន់ពិែជាជួយឱ្យយយើងកំ ែ់ភារកិចច
បានរែឹររែូវ
◼ ា គ ល់ទំនាស់មានន័យថា យយើងអាចយ េះស្រាយ
ការង្ហរបានតាំងពីរគ្នដំបូង យចេះយ េះស្រាយភាព
រចបូករចបល់ យចេះរបរូលកមាលំង រិនបាែ់បង់យសចកាី
កាលហាន។
គ. ទំនាស់បដិបកខនិងទំនាស់មិនបដិបកខ
◼ ទំនាស់បដិបកខ ជាទំនាស់តដលយកើែយែើងរវាងកមាលំង
សងគរទំងឡាយតដលមាននលរបយោជន៍ចរបងខុស
គ្នែ តដលរិនអាចសរររេះសររួលជារួយគ្នែបាន។
◼ ទំនាស់រិនបដិបកខ ជាទំនាស់តដលយកើែយែើងរវាង
កមាលំងសងគរទំងឡាយ តដលមាននលរបយោជន៍
ចរបងដូចគ្នែតដលអាចសរររេះសររួលជារួយគ្នែបាន
តែពួកយគមាននលរបយោជន៍រិនចរបងខុសគ្នែតដល
នាំឱ្យមានជយមាលេះែូចតាចជារួយគ្នែ។
ឧទហរ ៍ ៖
កែុងរបបទសភាពទំនាស់រវាងវ ណ ៈ
មាចស់ទសករ និងទសករជាទំនាស់បដិបកខ យរ េះនល
របយោជន៍ចរបងននវ ណ ៈទំងពីរយនេះរិនអាចសរររេះ
សររួលគ្នែបានយែើយ។
ឯទំនាស់រវាងមាចស់ទសករនិងមាចស់ទសករជាទំនាស់
រិនបដិបកខ យរ េះនលរបយោជន៍ចរបងរបស់យគមាន
លកខ ៈរបហាក់របតហលគ្នែ ដូចជាការដយ ើា រយក
ិ យកសិករមជា
ទសករឱ្យបានយរចើន យដើរបីបយររើកុែងវស័
យដើរ។
◼ ការតសវងយល់ទំនាស់បដិបកខនិងទំនាស់រិនបដិបកខ
មានរបយោជន៍កុែង ការកំ ែ់ថានរណ្តខលេះជាកមាលំង
របស់យយើង នរណ្តខលេះជាកមាលំងរបស់អែកដនទ នរណ្ត
ខលេះតដលឈរយៅកណ្ត
ា ល។
◼ ិ យនយោបាយក៏ដូចជាវស័
កែុងវស័ ិ យដនទយទ ែតដរ ការ
ាគល់គូទំនាស់យនេះអាចជួយឱ្យយយើងពរងឹងកមាលំងគ្នំ
រទយយើងនិងជួយឱ្យយយើងយចេះបំតបកកមាលំងសរែូវ។
៣.២. វិធីវិភាគទំនាស់
ិ
យដើរបីវភាគទំ នាស់ យយើងរែូវយល់ចំ ុ ចពិយសសរួយ
ចំនួនដូចខាងយរការ ÷
◼ យបើវែថុនិងដំយ ើ ររបស់វាខុសគ្នែ ទំនាស់ក៏ខុសគ្នែតដរ។
វែថុនីរួយៗមានទំនាស់យ យតែករបស់វា។ ទំនាស់
យនេះ បងកឱ្យវែថុមានារជាែិយ យតែកតដរ។
◼ កែុងវែថុរួយតែមានទំនាស់យរចើន។ មានែំណ្តក់កាលជា
យរចើនកែុងដំយ ើ ររ ីកចយររើនននទំនាស់រួយ។ កែុងែំណ្ត
ក់កាលនីរួយៗ ទំនាស់មានលកខ ៈយ យតែក
យ យារបំោស់បូរលកខ
ា ខ ិ
ឌ ននរជឈ ឋ នជុំវញ។
 ិ
ដូចយនេះ យដើរបីវភាគទំ នាស់រែូវគិែដល់ការតរបរបួលនន
ែំណ្តក់កាលនីរួយៗរបស់វា។
◼ កែុងដំយ ើ ររ ីកចយររើនននទំនាស់រួយ តនែកបដិបកខទំង
ពីរតែងតរបរបួលនិងមានែួនាទីខុសៗគ្នែ។ តនែករួយ
មាននិនាែការរកាទុកនូវសភាពតដលមានសពវនថៃ។
ឯតនែករួយយទ ែមាននិនាែការបដិយស្សភាពយនាេះ
យចល។
◼ ិ
យដើរបីវភាគទំ នាស់ យយើងរែូវយ្វើការសយងកែចំយ េះតនែក
បដិបកខទំងពីរ តារ នដំយ ើ រកយកើែនិងរ ីកចយររើន
របស់វា តសវងយល់ពីការជេះឥទធិពលននលកខខ ឌ បរានុ
រ័ែ តសវងយល់ពីបំោស់បូរននតនែ
ា កនីរួយៗនិងការែ
ស៊ាូរបស់វាកែុងែំណ្តក់កាលនីរួយៗ។ រាងយទ ែ រែូវ
យចេះយរបៀបយ្ បភាពដូចគ្នែនិងភាពខុសគ្នែននតនែកទំង
ពីរ។
 យដើរបីយ េះស្រាយទំនាស់រួយឱ្យមានរបសិទភា
ធ ពយយើង
រែូវ ÷
◼ រែូវយរើលឱ្យចំទំនាស់ កុំបំយបាងទំនាស់។
◼ រែូវយចេះយ េះស្រាយទំនាស់តារលំហ និងកាលតដល
គួរយ េះស្រាយ។
◼ ការរបញាប់របញាល់យពកនិងការយឺែយូរយពក កែុងការ
យ េះស្រាយទំនាស់សុទធសឹងនាំឱ្យមានកំហុសឆគង។
◼ ិ យ
យបើទំនាស់ខុសគ្នែ វ្ី េះស្រាយក៏ខុសគ្នែតដរ។
◼ យៅកែុងសភាពការ ៍ ជាក់តសាង យគយរចើនតែបំយបាង
ទំនាស់ ឬោក់បាំងទំនាស់តដលយ្វើឱ្យមានភាពរចបូក
រចបល់ (បំភាន់សភាពការ ៍ )។ ការ ៍ យនេះបណ្ត
ា ល
ឱ្យទំនាស់ពិែសថិែកែុងសភាពអាថ៌កំបាំង។
◼ យបើទំនាស់សិែ
ថ កែុងសភាពអាថ៌កំបាំង ដំយណ្តេះស្រាយ
ទំនាស់ក៏រិនសរស្រសបតដរ។
ិ បដិសំយោគតដលជាតនែករួយននទសសនវជា
ជារួរ វ្ី ិ ា
បានបយររើាមរែីរនុសសនិងអប់រ ំរនុសសឲ្យយល់និង
យចេះយ េះស្រាយនូវរាល់ាថនភាពនានាតដលយកើែយែើង
យៅកែុង្រមជាែិ សងគរ និងគំនិែ។
 sUmGrKuN
cMeBaHkarykcitþTukdak;sþab;