YAHYA KEMAL’IN GOZDEN KACMIS BIR $IIRI UZERINE Serkan TU! Gz: Yahya Kemal ilk siirlerinin bir kismim heniiz Uskiip ‘te ikamet ettigi siralarda, bir kismunt ise Paris’e gitmeden evel 1902-1903 yillart arasinda Istanbul'da kaleme alr. Yine yazarin ilk dénem tirtinleri Musavver Terakki, Malumat, Irtika, Musavver Fen ve Edeb gibi dénemin muhtelif mecmualannda yayimlanir. Yahya Kemal'in vefatindan sonra ise siirlerinin pek cogu Yahya Kemal Enstitisii tarafindan kitap haline getirilir, Ancak yaymlanan kitaplarin igereginde yazarin genclik dénemine iliskin bazt galiymalari meveut degildir. Zaman igerisinde kimi arastirmacilar bu eksiklikleri fark ederek Yahya Kemal in bazt siirlerini ortaya cikarms ve bibliyografvasinm tamamlanmasimagayret gistermislerdir. Musavver Terakki'nin besinci senesinde yayimlanan “Hitsn-Géniil” bashkh bir kita da bu baglamda degerlendirilebilir. Bu siir, Yahya Kemal'in siir kitaplarinda meveut degildir. Daha sonra yaymlanan bu kitaplara katkt olarak degerlendirilebilecek calismalarda da gézden kagmistir. Ayrica bu siir, yazarin heniiz on sekiz yasinda ve Uskiip'teyken kaleme aldigi ilk kalem tecriibelerinden biridir. Hacim bakimindan kiigik olsa da sirin, Yahya Kemal'in biblivografvasina katki saglayacagg diisiiniilmistir Anahtar Kelimeler: Yahya Kemal, Uskiip, Siireli Yay, Musavver Terakki, Sir. On An Overlooked Poem By Yahya Kemal Abstract: Yahya Kemal wrote some of his first poems when he was still in Skopje and some of them in Istanbul between 1902-1903 before he went to Paris. Again, the author's early works were published in various journals of the period such as Musavver Terakki, Malumat, Irtika, Musavver Fen ve Edeb. After Yahya Kemal's death, many of his poems are turned into books by the Yahya Kemal Institute. However, some of the works of the author regarding his youth are not included in the published books. In time, some researchers realized these deficiencies and revealed some of Yahya Kemal's poems and made an effort to complete his bibliography. A stanza titled "Hiisn-Goniil” published in the fifth year of Musavver Terakki can also be evaluated in this context. This poem does not exist in Yahya Kemal's poetty books. It was also overlooked in studies that could be considered as a contribution to t hese published books. Besides, this poem is one of the first writing experiences of the author when he was only eighteen and in Skopje. Although it is small in terms of volume, itis thought that the poem will contribute to Yahya Kemal's bibliography. Keywords: Yahya Kemal, Skopje,Periodical, Musavver Terakki, Poem * Eskischir Osmangazi Universtesi Sosyal Bilimler Ensitis, Trk Dili ve Edebiyaty Ana Bilim Daly Doktora Ogrencisi,sserkantunal @igmail.com, ORCID: 0000-0001-5625-7882, Tark Kaledrd: YUL / YEAR 2022, CLLT / VOLUME 15, SAYI / ISSUE 1, $ / P. 85-96. Arastirma Makaleleri / Research Articles Makale Gelis Tarihi: 20. 04. 2022 - Makale Kabul Tarihi: 20, 05. 2022Serkan TUNA, Giris Modem Tiirk siirinin mihenk taslarmdan biri olan Yahya Kemal igin Uskiip’tin yadsinamaz bir yeri, dnemi vardir. 1884-1902 yillari arasinda on sekiz yilimt gecirdigi bu sehir; sairin ilk dgrenimlerini gergeklestirdigi, ilk ask heyecamm duydugu, ilk siirlerini yazdigi yerdir. Yine sairin, milli ve dint kimligin yam sira edebi terbiye kazandigi, sonraki dénemlerinde de manevi ikliminden siirekli faydalamp beslendigi bir serhat sehridir. Yildinm Beyazit Han tarafindan fethedilerek Tiirk yurdu yapilan ve Sultan II. Murat Han déneminde de imar edilen bu sehir, ecdattan aldigi rubu asirlar boyu muhafaza etmistir. Cami, tiirbe, kubbe ve ezan sesleriyle mistik bir alemi gagristiran Uskiip’iin sahip oldugu tarihi ve tinsel kiymetler; bu dénem igerisinde sairin hem kisiligine hem diinyayt algilamasina tesir etmis hem de sonraki dénemlerde ortaya koyacagi eserlerde hakiki bir kaynak ve maya gérevi tistlenmistir. Bununla birlikte Yahya Kemal’in Uskiip’te yakin cevresiyle kurdugu iliskiler, egitim aldigi okullar, okudugu kitaplar, gegirdigi yasanular kendisine entelektiiel bir birikim saglamistr. Bu birikimin bir neticesi olarak da muhtelif vesilelerle ilk siir denemelerini yapmaya ve yazmaya yénelmistir. Siire kargi ilk yénelimlerde ise duygusal noktada kurdugu baglar etkili olmustur. Giizellige ve estetige dogru ilk uyams1 ve heyecan: da simgeleyen bu durum sairin sadece ilk eserlerini yazmasina vesile ‘olmamig aym amanda sairde bir siir zevki olusmasma, bu siit zevkinin de zaman igerisinde ivme kazanmasina katkida bulunmustur. Yine sire yénelimde duygusal b: nem igerisinde igtimai hayati sarsan Balkanlardaki ciddi siyasi buhranlar ve gelismeler de etkili olmustur. Cahismaya konu olan manzume iizerinde Yahya Kemal’in Uskiip’te edindigi entelektiiel birikimin bir yansimast goriilmektedir. Bu sebeple sairin serhat sehri Uskiip’te edindigi kazammlarm ve siire yéneliminde énemli rol oynayan bireysel ve igtimai etmenlerin kisaca hatirlatilmasi eldeki mevcut manzumenin temellendirilmesi agisindan gerekli goriilmektedir. 1. Entelektiiel Birikim ve Siire Yénelme Ahmet Agah ismiyle 2 Aralik 1884’te anneannesi Adile Hanm’in konaginda diinyaya gelen sair, bu konakta anne, baba, kardes ve anneannenin yam sira usak, dadi, lalalar ile kalabalik bir aile muhiti igerisinde geleneksel yasam gegirmistir. Konakta farkh kisiliklere ve statiilere sahip olan bu kisilerden ézellikle hizmetliler; sahip olduklari genis halk kiltiiriyle sairin yetismesinde dogrudan etki sahibidirler. Ailenin arabacihgim iistlenerek yiyecek ve igecege dair ihtiyaglarmt da yerine getiren Deli Ahmet bunlardan birisidir. Sair tarafindan Ciissesi, yiiriiyiisi, catulmis kaslari, cenesinden asagi akan munis ve sari biytklant, gézlerini drten kaslart, actk gogsii, kabadayt tavni, giir sesi hdsth her farikast eski Osmants devrinden oldugunu hatirlatirdi” (Yahya Kemal 2020: 18) seklinde tammlanan Deli Ahmet, eski Rumeli tiirkiilerini sdyleyen bir 86YAHYA KEMAL'IN GOZDEN KACMIS BIR SHIRE CZERINE, hizmetlidir. Yine Rumeli tirkiilerini dilinden diistirmeyen ve kahramanhk hikayeleri anlatan bir diger kisi Usak Hiseyin’dir. Konagin_gocuklanna gezilerde eslik ederek onlara silah talimi yaptiran ve Leskofga muhacirlerinden olan Usak Hiiseyin, Rumeli tiirkilleri séylerken saire Battal Gazi Destant’m da okumustur. Tiirklik hassasiyeti ve suuru yiiksek olan Uskiip sehrinde isitilen bu hikaye ve tiirkiiler, Yahya Kemal’in, o dénemdeki ismiyle Ahmet Agah’n milli kimlik insasmdaki ilk adimlarim teskil ederken edebi terbiye noktasindaki ilk dencyimlerini de ihtiva etmektedir: “O tarihlerde Uskiip’te Hiiseyin adh bir usagimuz vardt, Hiiseyin, Leskofca muhacirlerindendi. Benim lalamdt. Hiiseyin, Budin, Belgrad, Leskofea tiirkiileri sdyler, Battal Gazi Destant'm okurdu. Battal Gazi Destan, iri, sari kaguh bir kitap, Bana bu destant okumast igin odasina giderdim. Battal Gazi'deki epik ruh beni duygulandirirdt. Malatyalt Hiiseyin Gazi, Istanbul'a nasil geliyor? On defa on bin kiiffart nasil kaigtan geciriyor? Tekfur’un kizin alip gidiyor... Bunlar beni siddetli sarardt. Budin, Belgrad tirkiilerini de kendi kendime tekrarlardim’* (Banarl 1960: 23, 24) Yahya Kemal’in bu dénemde beslendigi en hassas ve koklii kaynak annesidir. Nakiye Hanim, aile bireyleri igerisinde dint kaidelere en cok riayet eden, namazini kilmaya gayret gésteren, dinini aile igerisinde yasamaya ve yasatmaya galigan inangh bir Miisliman’dr, Nakiye Hanim, heniiz yirmi dokuz. yagmda iken ince hastaliktan élmesiyle sairde telafisi miimktin oimayan derin yaralar agmig olsa da yine sairin dint ve milli suurunu kazanmasinda biiyik pay sahibidir, Dini telkin ve 6giitlerin yam sa Yunus Emre ilahileri ile Muhammediye de okuyarak sairi manevi alemlere siiriikleyen anne Nakiye Hanim, muhkem bir benligi ogluna ilmek ilmek iglemi “Lakin benim hem milli hem dini terbiyem iizerinde daha siddetle miiessir olan annemdir. Annem gok miisliman bir kadind Muhammediye okur, bana Kur’an égretirdi, Muhammediye'den bizzat Yazicizdde Mehmet Efendi'nin, hazin bir makamla sdyledigini zannettigim bir ilahiyi cok severdim: Eger Riim'un revanindé goriirsem ben dilarayt Revénind revan idem Semerkand't Buhara'yt mnsralarinda cografyaya ait sehirlerden, iilkelerden ziyade, baska bir dleme, belki de ahirete ait bir yerler gértir gibi olurdum (...) Cok yerlerini anlamadigim halde, annemin yiiksek sesle ve makamla okuyusundan dinledigim Muhammediye'nin 0 misralart bana bizim 6z maceramiz, evimizin, mahallemizin, Uskiip’tin ve miiphem surette biitiin milletimizin diinya ve ahiret macerast gibi 87Serkan TUNA, gelirdi, Daha 0 yasta Yazwczade Mehmet Efendi’nin Tiirkliikle Islamligi yuguran, milli, Islami harsim benligimde hissetmege baslamistim” (Banarh 1960: 24, 25). Yine anne Nakiye Hamm saire, “...Oglum, diinyada iki insani sev. Peygamber Efendimizi, bir de Sultan Murat Efendimizi sev!.” (Banarlt 1960: 25) telkininde bulunmustur. Bu telkin, annenin Miisliimanhk ve Tirkligi ayrilmaz bir bi olarak gérdiigiinii, oflunun da ayn: anlayis ile hareket etmesi gerekliligini ve diinya gériistinit yansitmaktadir. Rumeli’yi Tiirk ve Miisliman yurdu yapan Sultan Murat Han ise sembol bir isimdir. Igerisinde vatan, millet ve din sevgisini barindirmaktadir. Anne Nakiye Hamim’in sahip oldugu bu diigiinee yapist saire kiigiik yaslarda din ve milliyet baglhgs kazandirmistwr. Yahya Kemal, bes yasindayken Uskiip’iin “en miibarek tepesi”nde yer alan Sultan Murat Camii’nin arkasinda, Beyan Baba Tiirbesi avlusundaki Yeni Mektep’te ilk 6grenimine baslamistr (Yahya Kemal 2020: 25). Bu okulda muallim-i sani olan Gani Efendi’den ders gérmiistiir. Gegen tig yilhk siirede elifbay1 grenememesi ise okul degisikligi ile sonuglanmistir. Babast Tbrahim Naci Bey, sairi Yeni Mektep’ten almis, Uskiip’te o dénem icerisinde modern bit anlayis ile egitim veren Mekteb-i Edeb’e vermistir. Bu okulda huzit bir ilerleme saglayan sair, iki okul arasmdaki farki, “Yeni Mektep'ten Mekteb-i Edeb'e gecisim sarktan Avrupa'ya gecisim oldu” (Yahya Kemal 2020: 35) seklinde ifade etmistir. Mekteb-i Edebteki dért yilm ardindan egitimini Uskiip idadisi’nde siirdiirmiistiir. Ancak aile igerisinde baslayan sarsintilar Yahya Kemal’i diizenli ve istikrarli bir okul yagantisindan mahrum birakmisir, Baba Ibrahim Naci Bey, renkli sosyal hayati yanmda kendi ailesinin de ikamet ettigi Selanik’e tasinma karan vermistir. Bu vesileyle Yahya Kemal, Selanik idadisi’ne yatih olarak gecis yapmisur. Yasantlan degisiklikte en gok etkilenen ise anne Nakiye Hanm olmustur. ince hastaliga miiptela olan ve geng yasta dlen Nakiye Hamm’ son arzusu ata topragi Uskiip’te son nefesini vermektir. Annenin bu istegi bir zaman sonra karsilik bulmus ve ibrahim Naci Bey diger socuklarla beraber onu Uskiip’e geri gindermistir. Yahya Kemal ise egitimi igin babasiyla beraber Selanik’te kalmistir. Selanik Idadisi’nde okurken hastalanmasi sebebiyle zaman zaman okula devam edemedigi dénemler olan sair, bu okulda daha cok siyaset ile ilgilenen hocalardan cok bir sey kendisine katamamis olsa da kazanimian artms, Uskiip hayaliyle ise giire daha gok yénelmistir: “...Selanik, ok daha medeni bir sehir olmasina ragmen hosuma gitmiyordu. Kéhne Uskiip'it camileriyle, camilerin sadirvaniyla, ruhani hiliyle tahayyiil ediyor ve ézliiyordum. Bu idadideki hocalarimz sonralart sedit politikacihga karism olan insanlardt (Riyaziyat hocamiz ve mektebin mudvin-i sdnisi) Biri lzmir’de asilan Siikrit Bey'di, bir digeri Mesrutiyet'in iléninda Arnavut gete basist olarak kendinden bahsettiren Bayram Fehmi'ydi, edebiyat 88YAHYA KEMAL‘IN GOZDEN KAGMIS BIR SiIRI OZERINE, hocamizda Ittihat ve Terakki'nin maruf katib-i umimisi Midhat Siikrit Bey'di. Midhat Siikrii Bey'den sonra edebiyat derslerini Muallim Citdi Efendi'den gordiik. Mamafih bu hocalardan ne bir Sikir ne de bir heyecan aldigum: hatrltyorum. Uskiip ‘iin hasretiyle siire daha ziyade dalmistim. Cok okuyordum. Maliimatim artmisti” (Yahya Kemal 2020: 118). Yahya Kemal’in okuma aliskanligi kazanmasi ve siir zevkinin olusmasinda babasina ait olan kiitiiphanenin énemli bir yeri vardir. Sair bu kiitiiphanede, ézellikle “eski siirin belig ve rindane edalarmr” duydugu Muallim Naci’yi okumaktadir. Muallim Naci‘nin baza gazellerini tahmis edip nazireler yazarken birgogunu da ezberlemistir. Serare ile baslayan Muallim Naci okuma seyri Atespare, Ibnii’l Gazan, Fiiruzan eserleriyle devam etmis, bu eserler Yahya Kemal’in siir alemini aydinlatmistir. Yine dénemin bir diger tinlii sairi Recaizade Mahmut Ekrem’in tig Zemzemésini de okumakla beraber Ziya Pasa’nm Terkib- i Bend, Terci-i Bend ve Es'ér-1 Ziyd’s: ile Abdiilhak Hamid’in Makber‘i, Rahi’nin Divan’: gibi mubtelif isimlerin eserleriyle okumasim siirdiirmiistir. Bu tarz eserler vezin, kafiye kullantm: konusunda saire drnek teskil ederken lisammt kuvvetlendirmis, hayal diinyasim da genisletmistir: “...Sirf tesadiifiin sevkiyle Rithi’nin Divan’ elime gecmisti. Rahi’nin Terkib-i Bend’ini, gazellerini dgrendim. Ziya Pasa'run Terkib-i Bend'i ve Terci-i Bend ’i ile Es’ar-t Ziyd diye ilk ve kotii basilmis divan, Abdiilhak Hamid'in Makber'i, Mehmet Celal’in hatirlayamadigim bir siir mecmuast, Sirrt Pasa’nin Mektibat’t arasindaki gazelleri, adini unuttugum bir sdirin Miilhemdt unvanlt bir eseri on bes yasimdaki siir kainatimin cercevesini teskil ediyordu, Bu siirler arasinda Abdiilhak Hamid’in Makber’inde her sekiz misrain kiime kiime, teselsiil edigini kuvvetli bir adamin eseri olarak goriiyordum. Mamafih onda felsefeden ziyade Hint denizlerinden bir gemiyle gelen veremli bir Tiirk hanimint, onun Beyrut'ta éliimiini, cenaze alayim, act sergtizestini anliyordum; bir de lisanin kuvveti hosuma gidiyordu. Mehmet Celal'in siirlerinde ise kadim tarzda hissettigim yagmurlar, bulutlar, adalar, sonbaharlar dikkatimi cezbediyordu” (Yahya Kemal 2020: 116). Yahya Kemal’in babasinin kiittiphanesi digida okudugu baska isim ve eserler de vardir. Bu eserler de siir terbiye ve zevkine katkida bulunmustur, Babasinin gorev yaptigi adliye ve adliyenin teskil ettigi atmosfer bunlardan biridir. Burada galigan Ragip Efendi, okumaya meraki, diiristliigti ve dénemin siyasetine vukulu ile gevresindeki kisilerce kabul goren bir kisidir. Yine Ragyp Efendi, sair konusmalarnda I, Abdiilhamit’i ve hikimeti kapalt ifadelerle elestirirken siirekli hayram oldugu Namk Kemal ve eserlerinden bahsetmektedir. Sairde politika hevesi, heyecant olusturan ve siyasi diisiincelerinin gelismesinde pay 89Serkan TUNA, sahibi olan Ragip Efendi, onu baska isim ve eserlere yénlendirmistir. Bu vesileyle sair, Ziya Pasa’nin diger baz1 eserlerini okumakla beraber yasakh olan Namik Kemal’in eserleriyle de tamgmis, Tiitk edebiyatina farkh bir gézden bakmustir: “O vakit, Namk Kemal'in kitaplart yart memnu bir hildeydiler. Mamafih herkes edinebilirdi, Hatta bu eserlerin az gok memnu saytimalart, cazibelerini arttryordu, Ragip Efendi’nin tesviki ile Namik Kemal’in kitaplarim derli toplu olarak daha sedit bir ‘merakla okudum (...) Zafername ve serhini, Narmk Kemal’in Rilya’sim ondan alip okumustum. Maziye ait olmakla beraber, memnu olan bu eserleri okuduktan sonra geng Tiirk edebiyatinin ilk zevkini edindini’ (Yahya Kemal 2020: 75, 76). Sosyal gevreyle kurdugu iliski neticesinde dahil oldugu ger muhit Selanik’te okurken gelismistir. Homeros’un Tiirkgeye katii gevrilen /lyada’st ile Edgar Poe’nin Morg Sokagi Cinayeti isimli eserleri sair iizerinde te uyandimustir, Arkadaslanyla Cuma giinleri gittikleri kiraathanede ise en canh dénemini yasayan Servet-i Fiindin’da Tevfik Fikret ve Cenap Sahabettin imzalarna tesadiif etmistir. Ancak bu imzalardan bir tat alamamustur: “...Cumalart, arkadaslarimla hiikimet konagimin karsisinda bir kuraathanede gay igmeye gider ve orada Servet-i Finiin niishalarim okurdum. Tevfik Fikr Cenap Sahabettin gibi yeni imzalart gorir ve eserlerinden pek hazzetmezdim” (Yahya Kemal 2020: 118). Sair igin tiim bu eser ve yazarlar arasmda Muallim Naci’nin daha giizide bir yeri meveuttur. Muallim Naci onun igin bu dénemde bir atélyedir. Yahya Kemal, Muallim Naci igin: “... Lakin anladigum ve sevdigim sdir Naci'ydi. Naci ismi bile kalbime bir yaknlik hissi veriyordu, Meyhanede Bir Séyleniy manzumesiyle, Varna’dan Istanbul'a hicret ettigi o hazin bahar anlanstyla, Tesalya'da, Firat ve Dicle kenarlarinda sdyledigi hasretli kat’alaryla kendisini tanumis. gibi hissediyordum” (Yahya Kemal 2020: 116, 117) ifadelerini kullamr. Sadece bu beyanda kullamlan “anladigim ve sevdigim sair”, “Naci ismi bile kalbime bir yakinhk hissi veriyordu”, "kendisini tanumis gibi hissediyordum” minvalinde nitelendirmeler sairin Muallim Naci ile kurdugu siir dinyasim gésteren isaretlerdir. Yukanida, sairin anilarndan yola gikilarak zikredilen durumlar entelektiiel birikim agisindan saire irili ufakh katkilar yaptign agiktr. Bu dénemde sairin edebiyata ve sire dair edindigi kazammmlar yasadigt ask tecriibesiyle yavas yavas kendisini géstermeye baslamustir. “Siire bir askla basladim” (Yahya Kemal 2020: 111) diyen Yahya Kemal igin siire karsi ilk yénelisi; ocukluk ve ilk genglik tabiatinn hevesiyle cazibesine kapildiga, bes, on iki ve on bes yasinda olmak iizere cesitli tesadiiflerle gordiigii Redife Hamm vesilesiyle, on iki yagmda 90YAHYA KEMAL'IN GOZDEN KACMIS BIR SHIRE CZERINE, kaleme aldigs eserle ortaya gikmistir. Bu eseri kaleme alirken gocukluklugunu ve cevresini dolduran halk kiiltiriinden istifade etmis, Uskiip tirkiilerinin terkibini kendisine rehber edinmistir: Ik siirim olan bir tiirkii giiftesini, ekseriya Uskiip tirkiilerinde gérdiigiim vezinle, onun igin karalamaya basladim” (Yahya Kemal 2020: 112). Redife Hani ile yasanan tesadiifler, Yahya Kemal’in géniil diinyasim aralklarla mesgul etmekle beraber “giizele” ve “glizellige” dogru ilk uyamisinda da pay sahibidir: “... Burada bizim icin énemli olan sairimizin giizele ve giizellige karst duydugu meyil ve cok erken yasta bunu hissedisidir” (Yetis 2006: 76). Yahya Kemal, on bes yasmda iken Redife Hanim’1 son defa gérmiistiir. Daha dnceki tesadiiflerin aksine sair, giizellik, estetik ve ask kargisinda daha ciddi bir tavir sergilemistir. Stradan bir seyler sdylemek yerine aruz ile daha kuvvetli sir yazmaya gayret géstermistir: O, bu son gériisiimde daha baska tiirlii giizeldi. Ben de on bes yasima girmistim. Bu iigiincii tesadiifiin tesiri derin oldu, Mektepte vazifelerimi, evde ve sokakta eglencelerimi unuttum. Ailem dalginligumi merak etti ve zannedersem derdimin farkina da vard Ledirabima bir siirle sdylemek hevesine diistiim, Lakin bu defa, ikinci tesadiifte oldugu gibi, adt bir tiirkit degil, kitaplarda gordiigiim ‘manzumeler nev'inden, aruzla bir siir sdylemeye calistyordum Aruzla, bozuk diizen bir kit’a séylemeye muvaffak olmustum” (Yahya Kemal 2020: 114). Yahya Kemal, on alts yasina kadar, yaz aylarm ailesi ile birlikte biiyiikannesinin Rakofga’daki cifiliginde gegirmis, burada kir eglencelerine dahil olmustur. Hem mevsimin hem de giftligin sahip oldugu olumlu atmosfer sairin giire kargtilgi ve hevesini arttumistir. Denemeler yaptigt siir defteri bu cifilik ziyaretinde dolup tasarken istidadim ortaya gikaran amillerden birisini Radiye isimli geng bir kizla kurdugu duygusal ba olusturmust Ismi Radiye olan bir geng kiza alakam vardt. Ona bircok siirler sdylemistim” (Yahya Kemal 2020: 67). Gocukluktan genclige gecig evresinde sairi etkileyen, siire yénelten sadece zikredilen duygusal iliskiler olmamustir. Bu dénemde Balkanlarda yasanilan kanisikhiklar ve nihayetinde meydana gelen Yunan Harbi de saire tesir etmistir. Tiirkliigiin ve Miislimanhigin hiikiim siirdigi bir cografya igerisinde dogup bu cografyanm sahip oldugu tarihi, milli ve ruhani degerleri igsellestirerek biiytiyen, yine mensup oldugu cemiyetin ve medeniyetin tiirkiilerini igitip kahramanhk hikayeleriyle donanan Yahya Kemal, asirlar boyu varligim idame ettirmis olan biiyik imparatorlugun iginde bulundugu zor sartlara ve olumsuz atmosfere yakindan sahit olmustur. Milli duygu ve hislerini tetikleyen ve besleyen bu tarihi hadiseler, sairin istidadim gostermesi ve bu istidadi fark ederek gelistirmesi i¢in kendisine bir firsat olmustur. Toplumsal hissiyatt ifade igin kendisinde var olan sairlik tabiatunin kuvvetiyle bir geyler séylemeye muktedir olmus ve yine siire basvurmustur: alSerkan TUNA, “1897 Yunan Harbi zamaninda Anadoludan gelen askerlerimizle Rumeli askerlerinin tam bir kardeslikle el ele verdiklerini gordiim Bir muharebede hele bir zaferde birlesmek, muhtelif asirlarda Anadolu ve Rumeli askeri arasinda béyle kardeslik hisleri videuda getirmisti. Ordu icinden yetisen sairler, o giinlerde. Egil daglar egil iistiinden asam Yeni talim cikmig varam aligam gibi, harbe hevesli, sevk dolu tiirkiiler sdyliiyorlard. Bu tirkiiler askerleri birbirine daha cok baglamishr. O tarihte ben on tig yasinda idim. Ayn muharebe ve zafer sevkiyle, askerlerimiz igin: Seyfi adli saldilar Twnova'ya daldilar Turhala'yt aldilar Sanbi Tiirk askerleri seklinde misralar sdylemistim. Bu kit'a benim aruzla ilk siir tecriibemdir ve aklimda kalan ilk siirim budur” (Banarh 1960: 69, 70), Denilebilir ki Yahya Kemal, istanbul’a gitmeden on sekiz yim gegirdigi Uskiip’te, konakta galisan ve zengin halk kiiltirdyle donatilms kisilerin yam stra annesi basta olmak iizere yakin gevresiyle kurdugu iliskiler, gittigi okullar, okudugu kitaplar, gegirdigi yayantilar ile kendisini gelistirmis, entelektiiel birikim kazanmistir. Ozellikle Servet-i Fiinun siriyle bilingli bir alaka kurmadan nce iistiin sairlik tabiatryla beraber Muallim Naci, Recaizade Mahmut Ekrem, Abdiilhak Hamit, Ziya Pasa, Namuk Kemal gibi isimlerin eserlerinden hareketle vezni, kafiyeyi ve lisan kullammint dgrendigi, denedigi bir dénem yasamistir. Yahya Kemal’in bizzat kendi ifadelerinden ve okudugu yazar-eser baglamindan da anlasilacagt iizere gocukluk ve ilk gengligine rastlayan Uskiip déneminde, ézellikle klasik siir geleneginin duyus, estetik ve zevki, sairin, siiri algilamasmda ve tecriibe etmesinde son derece etkilidir. Bununla beraber siire yénelmesinde, estetik anlayisinin gelismesinde yasadigi duygusal baglar bir dereceye kadar etkili olmusken igtimai faktorler de siirle alakasinda pay sahibidir. Yahya Kemal, edindigi entelektiiel birikimin bir yansimast olarak klasik siirin gélgesinde yazmis oldugu bir siirini Istanbul’da faaliyet gésteren ve basin hayatmda dérdiineit yim gegiren Musavver Terakki mecmuasina gndermistir. Bu siir Yahya Kemal’in yayrmlanan ilk giiri olarak bilinen Hatrra ‘dan baskas1 degildir. Bu siir 27 Eyliil 1317/ 10 Ekim 1901 tarihinde mecmuada yer almistir (Kahraman 1998: 26-30) Sairin Musavver Terakki mecmuastyla siir yollu kurmus oldugu bu ilk bag sonraki calismalanyla da devam etmistir. Mecmuanin besinci yilmda Yahya 92YAHYA KEMAL'IN GOZDEN KACMIS BIR SHIRE CZERINE, Kemal’in birden fazla siirine yer verildigi gériilmektedir, Suastyla “Hiisn- Goniil”, “Gazel”, “Bedir Yahut On Gazele Nazire”, “Tasvir-i Hakiki” yayimlanmistir, Bu itibarla Yahya Kemal’in Uskiip dénemine ait ilk bes ‘Musavver Terakki de yer almsur. Yahya Kemal bu siirlerden sonra istanbul’a gelerek /rtika, Malumat, Musavver Fen ve Edeb gibi donemin diger mecmualarunda bir miiddet daha edebi eserler vermeye devam etmistir. Hiisn-Géniil Manzumesi Yahya Kemal’in 1958 yilndaki vefatunn ardindan sirleri biiyiik Slgiide bir araya getirilerek Eski Siirin Riizgdriyla, Kendi Gok Kubbemiz, Rubailer ve Hayyam’m Rubailerini Tiirke Séyleyis ve Bitmemis Siirler imvanlanyla Yahya Kemal Enstitiisii tarafindan yaymmlanmistir. Ancak bu kitaplarda yazarn gocukluk ve ilk genglik déneminde kaleme aldigi kimi eserleri eksik kalmistir. Ozellikle Bitmemg Siirler eserinde Yahya Kemal’in Paris’e gitmeden dnce 1902-1903 yillan. arasmda Istanbul’da gegirdigi siirede ve yukarda adm zikrettigimiz mecmularda yayimlanan sadece sekiz siirine “Servet-i Finn Tarzi Siirler” bash altnda yer verilmistir. Eserler igerisinde Yahya Kemal’in genglik dénemine iliskin eksiklikleri fark eden kimi arastirmacilar bu eksikligin giderilmesi adina ve yazarin gelisim gizgisini daha saglikh takip edebilmek igin bari calismalar ortaya koymuslardir. Simdiye kadar _gergeklestirilen arastirmalarda Yahya Kemal’in yayimlanan ikinei siiri olan ve galismaya konu olan “Hiisn-Goniil” manzumesine tesadif edilmemistir. Musavver Terakkinin besinci senesi 6 Mart 1902/21 Subat 1317 ile 26 Subat 1903/ 13 Subat 1318 tarihleri arasinda yayimlanmis ve kurk sekiz sayidan meydana gelmistir. Mecmuanin bu senesinde dénemin tanmmus simalan ile birlikte bir gok hevesli yazarin da calismalarina yer verilmistir. Ulkenin cesitli yerlerinden génderilen yazilari kabul eden mecmuaya galismalannt ulastiran imlerden biri de Yahya Kemal’dir. Yahya Kemal’in tespit ettigimiz. dort adet siiri mecmuada yayimlanmisur, Yahya Kemal’in yayumlanan siirlerinin kiinyesi su sekildedir Adet 2, sayfa 10, “Hiisn-Géniil” (20 Mart 1902/7 Mart 1318) Adet 9, sayfa 66, “Gazel” (8 Mayis 1902/25 Nisan 1318) Adet 10, sayfa 75, “Bedir Yahut On Gazele Nazire” (15 Mayis 1902/2 Mays 1318) Adet 18, sayfa 138, “Tasvir-i Hakiki” (10 Temmuz 1902/27 Haziran 1318) Yahya Kemal, mecmuaya siirlerini génderirken gergek adim kullanmay: tercih ederek yazildigi yer olarak Uskiip’ti isaret etmistir, “Liisn-Géniil” ve “Tasvir-i Hakiki” sirleri A(amet) Agah (Cskiip'ten), “Gazel” ve “Bedir Yahut On Gazele Nazire” siirleri ise A(hmet) Agah olarak yayimlanmistir. Yahya Kemal’in istanbul’a gelisi 1902’nin Nisan ay: (Yetis 2006: 91) olduguna gre “Gazel”, 93Serkan TUNA, ir-i Hakiki” bashkh siirleri o geldikten sonra yayimlanmistir. “Hiisn-Géniil” yayimlandigi zaman ise sair heniiz istanbul’a _gelmemistir. nm “Hiisn-Géniil” siiri haricindekiler Alim Kahraman tarafindan tespit edilerek giin yiiziine gikariimustr (Kahraman 2003: 235-250). Ancak yapilan galismada bahsi gegen sir atlanmistir. Hocamuzla yaptigimiz telefon goriismesinde de bu durum teyit edilmis, katolog kaynakli bir eksiklik olacagi hocamuz tarafindan ifade edilmistir. Bu baglamda 10 Ekim 1901 tarihli “Hatira” siirinden sonra Yahya Kemal’in kaleminden gikan ikinci siiri 20 Mart 1902 tarihli “Hiisn-Génil” siiri olmalidir. Alim Kahraman tarafindan yapilan galismada ayrica “Bedir Yahut On Gazele Nazire”, “Tasvir-i Hakiki” manzumelerinin esin kaynagi da tespit edilmistir. Yahya Kemal’in “Bedir Yahut On Gazele Nazire” siiri; Muallim Naci’nin Serare’sinde yer alan “gark-1 nix” redifli gazeline nazire olarak yazilmisken “Tasvir-i Hakiki” siiri Recaizade Mahmut’un Zemzemésinde yer alan “Pek Severim” bashkh sire nazire olarak yazilmisur. Yahya Kemal’in “Hiisn-Goniil” siirine dair Muallim Naci’nin, Recaizade Mahmut Ekrem’in, Abdiilhak Hamid’in ve Ziya Pasa’nn eserleri tizerine yaptigumz arastirmalarda béylesi bir esin kaynagma ise tesadiif edemedik.’ Ancak sevda muhtevasim isleyen manzume iizerinde Klasik siir anlayismn izleri g6riilmektedir. Buna istinaden siirin temelinde, galismanmn iist kismmnda ifade edildigi gibi Yahya Kemal’in Uskiip déneminde edindigi entelektiiel birikimi ve siire yénelten duygusal baglan aramak yerinde olacaktr. Yahya Kemal’in “Hiisn-Géniil” siiri A(hmet) ‘Agah (Uskip’ten) ismiyle 20 Mart 1902 tarihli Musavver Terakkimecmuasimin ikinei sayrsinda “Bir Kit’a” iist bashgryla gu gekilde yer almistr: “Bir Kit'a” Hiisn-Génil Hiisniin senin bir afet-i sevda-sikardir jnliim benim o damda hala sikardur Génliimde aks-i tabis-i hiisniinle ey peri Nati tecelliyat-1 Hiida asikardir Sonus Yahya Kemal’in gelisim gizgisinin saglikh bir sckilde takip edilebilmesi igin ézellikle erken taribli ilk galismalarmn biitiin yénleriyle bilinmesi_ ve degerlendirilmesi 6nem arz etmektedir, Buna bagh olarak sairin ilk galismalarinin yer aldigi Musavver Terakki mecmuast taihi bir kaynak gorevi iistlenmistir, istanbul merkezli olan bu mecmua, basm hayatmm dérdiincii yth igerisinde sairin Uskiip’te kaleme aldigt ilk siiri Hatira’ya ev sahipligi yapmis, Bahsi gogon eserler:Ziya Pasa (2009), Abdiilhak Hamid Tarhan (2013), Muallim Naci (1996), Recatzade ‘Mahmut Ekrem (2019. 94YAHYA KEMAL'IN GOZDEN KACMIS BIR SHIRE OZERINE, besinci senesinde yine saire ait surastyla Hiisn-Géniil, Gazel, Bedir Yahut On Gazele Nazire ve Tasvir-i Hakiki bashkhi siirlerine yer vermistir. Alim Kahraman, yaptigi calismalarda Yahya Kemal’in ilk siiri olarak bilinen Hatira’nun yam sura Gazel, Bedir Yahut On Gazele Nazire ve Tasvir-i Hakiki siirlerini bu mecmuada tespit etmistir. Ancak yapilan galismalar igerisinde katalog kaynakh bir eksiklikten dolay: Hiisn-Géniil siiri gozden kagmusur. Tarihsel sirayla incelendiginde 10 Ekim 1901 tarihli Hatira siirinden sonra Yahya Kemal’in yayrmlanan ikinei siiri 20 Mart 1902 tarihli Hiisn-Géndif diir Bu siir, Yahya Kemal tarafndan ask muhtevast ekseninde klasik siirin zevk ve estetigi gergevesinde, on sekiz yasindayken ve heniiz Usktip’te bulundugu sirada kaleme alinmistir, Ask muhtevasinin temellerinde sairin ilk genglik déneminde kurdugu duygusal baglarn bir yansimasi gize garparken klasik siir geleneginin ctkisi ise yine ilk genglik déneminde Uskip’te edindigi entelektiiel birikim ve yéneliminin bir tezahiiriidiir. Bunlarla birlikte Hiisn-Géniil siirinde yazarin ‘Ahmet Agah imzasim kullanmis olmast sonraki imzalan. arasindaki iliskiyi kurarken yazildigi yer olarak Uskiip’in isaret edilmesi bir baglik ve aitlik nisanesi olarak kabul edilebilir. Ayrica Hiisn-Goniil vesilesiyle Yahya Kemal’in tekamiliindi gésteren basamaklardan birisi_ daha tamamlanmis, bibliyografyasina katkida bulunulmustur. Kaynakga BANARLI, Nihat Sami (1960). “Yahya Kemal’in Hétralart”, istanbul: istanbul Fetih Cemiyeti KAHRAMAN, Alim (2003). “Yahya Kemal'in Bilinmeyen En Eski Siirleri ve Siirleri Uzerine Yazilan ilk Yazilar”, istanbul Universitesi Edebiyat Fakiiltesi Tiirk Dili ve Edebiyatt Dergisi, c. XXX, istanbul:, s. 235-250. KAHRAMAN Alim (1998). “Yiizyshm Basinda Yahya Kemal ve Yaymnlanan ik Siiri: Haura”, Yedi iklim, c. 104, Kasim, s. 26-30, Muallim Naci (1996). “Siirler (Atespare ve Serre)”, istanbul: Yeni Zamanlar Yayinlant Recaizade Mahmut Ekrem (2019). “Siirler (Nagme-i Seher, Yadigir: Sebab, Zemzeme'ler, Nefrin ve Daginik Siirler)”, (haz. Hakan Sazyek, Esta Sazyek, Betiil Solmaz), Kocaeli: Umuttepe Yayinlan, TARHAN, Abdiilhak Hamid (2013). “Biitiin Siirleri”, (haz. inci Enginiin), istanbul: Dergah Yayinlari, Yahya Kemal (2020). “Cocuklugum, Gengligim, Siyasi ve Edebi Hatwralartm”, istanbul: istanbul Fetih Cemiyeti YETIS, Kazam (2006). “Yahya Kemal I Hayat:”, istanbul: istanbul Fetih Cemiyeti Gzal Matbaas1 Ziya Pasa (2009). “Tercki Bend & Terkibi Bend”, (haz. Hiiseyin Yorulmaz), istanbul: Sale Yayinlan 9596 Serkan TUNA