Professional Documents
Culture Documents
Bacq
Bacq
Bacq
Alamin Natin
Subukin Natin
Balikan Natin
1
May tatlong uri ang pangngalang pambala: ang tinatawag na kongkreto ito
ay pangngalang ay maaring mahawaka, madama, Makita, maamoy at marinig; ang
tinatawag naman na di kongreto ay yung pangngalang di materyal, ito ay isang
ideya o kaisipan; at ang lansakan naman ay ang pangngalan para sa grupo ng
mga tao, hayop, lugar o pangyayari.
Tuklasin Natin
Basahin natin.
Ang Paglalakbay
Mula sa mahabang pagkakahimbing ay marahang nagmulat ng mga
mata si Paeng. “Ang dilim! Sana makalabas na agad ako sa lugar na ito. Gusto
nang makita ang dagat at makalangoy rito,” ang bulong ni Paeng sa sarili habang
sinisimulan niyang tukain ng tukain ang matibay na balat na kanyang kinasisidlan
gamit ang kanyang espesyal na ngipin. Hindi nagtagal at nagsimula nang mapunit
ang matibay na balat, “Kaunti na lang at makakalabas na ako! Ano kaya ang
naghihintay sa akin paglabas ko rito? Nakalabas na kaya ang mga kapatid ko?”
ang sunod-sunod niyang tanong sa sarili.
Madilim pa ang paligid nang sa wakas ay tuluyang bumigay ang bagay na
kanyang kinasisidlan. Sandali siyang tumigil upang makiramdam. Kailangan
niyang pag-aralan ang kanyang kapaligiran bago siya tuluyang lumabas sa
kanlungang pugad. “Kailangang ko nang magmadali. Hindi ako dapat maabutan
nang liwanag para di ako mabiktima ng mga mandaragit.”
“Saan dako kaya ang dagat? Alin kayang liwanag ang aking susundan? Sa
halos lahat ng dako ay may liwanag.” Litong-lito at nagsisimula nang kabahan si
Paeng. Naramdaman niyang sandal na lang at sisikat na ang araw. Alam niyang
maraming maninila ang makakakita sa kanya kung aabutan siya ng liwanag sa
dalampasigan. Kung mananatili naman siya sa pagtatago upang hintayin ang
muling pagdilim ay maaari siyang matuyo at mamatay. Ang makalangoy patungo
sa gitna ng dagat ang tanging paraan upang magkaroon siya ng pagkakataong
makaligtas at mabuhay.
Sunod sa idinidikta ng kanyang pakiramdam, sinundan ni Paeng ang
mapusyaw na liwanag mula sa kanluran. Ito sa palagay niya ang liwanag na
nanggagaling sa kislap ng tubig mula sa pagtama ng liwanag ng kislap ng buwan.
Nagmamadali siyang gumapang nang gumapang patungo sa dakong iyon. Pagod na
pagod siya ngunit d siya makahinto. Hinang-hina nasiya sa kagagapang nang
matanaw niyang ‘di na kalayuan ang dalampasigan. Mabuti na lamang at tama ang
direksiyong kanyang sinundan. Lalo pa niyang binilisan ang kanyang paggapang.
Ilang hakbang nalang siya sa tubig nang biglang may isang malaking
pusang gutom ang humarang sa kanyang daraanan. Nanginig sa takot si Paeng
ngunit hindi siya nagpahalata. Agad siyang gumapang at nagsumiksik upang
magtago sa ilalim ng isang nabubulok na ugat ng kahoy upang di siya maabot ng
matalas na kuko ng maninila.
Nakaramdam ng kawalan ng pag-asang makaligtas pa si Paeng. Sa
silangan ay unti -unti nang naaaninag ang liwanag ngunit ayaw pa siyang
tantanan ng pusa. Pumikit nalang siya habang hinihintay niya ang kanyang
katapusan, nang biglang may boses na bumugaw sa pusa. Isang mabait na
mangingisda pala ang nakakitaa
2
sa pangyayari at naawa ito sa kanya. Maingat siyang kinuha at dinala nito sa
tubig. “Humayo ka, munting pagong. Lumangoy ka nang mabilis patungo sa
malalim na dagat. Nawa’y mabuhay kayo ng iyong mga kapatid. Hihintayin namin
ang inyong pagbabalik,” ang sabi nito sa kanya. Bumulong ng pasasalamat si
Paeng para sa mangingisda habang lumangoy siya papalayo. “Maraming salamat,
kaibigan. Magbabalik ako rito sa takdang panahon.”
Gamit ang natitira pa niyang lakas, lumangoy nang lumangoy si Paeng
patungo sa malalim na parte ng dagat. Masuwerte naming nakasakay siya sa isang
palutang -lutang na kahoy na nababalutan ng makapal na sargassum. Ito ang
nagsisilbing kublihan at pagkain para sa kanya-ang kanyang tahanan sa loob ng
mahabang panahon niyang pakikipagsapalaran.
Ang mahabang makikipagsapalaran niya sa gitna ng karagatan ay
napuno ng masasaya, nakatatakot, at minsan ay kapana-panabik na mga
karanasang kinapulutan niya ng mahalagang aral sa buhay. Hindi miminsang
nanganib ang kanyang buhay. Maraming beses na tila nakipagpatintero siya sa
mga dambulhalang pating at nakipagtaguan sa mga ibang mandaragit na gusting
kumain sa kanya. Muntik na siyang malunod nang mapagkamalan niyang dikya
ang isang plastic na supot na palutang-lutang sa tubig. Mapalad siya dahil
nagkataong palaging may tumutulong at nagliligtas sa kanya.
Patuloy ang paglipas ng panahon. Sa hindi maunawaang dahilan ay
nawala ang kanyang panlasa sa mga pagkaing mayroon sa gitna ng karagatan
kung kaya’t kinakailangan niyang maglakbay patungo sa kanyang bagong tirahan
na malapit a dalampasigang kung saan maraming tumutubong halamang-dagat at
lumot, ang bago niyang paboritong pagkain.
Masaya si Paeng sab ago niyang tirahan. Nagkaroon siya ng mga bagong
kaibigan at kalaro. Kasama ng kanyang mga kaibigan araw- araw,
nagkukuwentuhan at naglalaro sila habang nanginginain ng mga halamang-dagat
at lumot na sagana sa lugar. At kapag nabusog ay matiyaga siyang nakikinig sa
mga kuwento ng mga nakakatandang pagong na kinapupulutan nila ng
mahahalagang kaalaman.
“Mag-ipon kayo ng taba at lakas ng katawan. Araw-araw kayong mag-
ensayo upang higit na mapalakas ang inyong mga palikpik. Kakailanganin ninyo
iyon sa susunod ninyong paglalakbay,” ang pauli-ulit na payo ni Lolo Pedro, ang
pinakamatanda at pinakamatalinong pagong sa kanilang pamayanan.
“Bakit po kailangan pa muling maglakbay?” Masaya po rito, sagana sa
pagkain at ligtas tayo,” ang nagtatakang tanong ni Paeng.
“Ang paglalakbay ay bahagi ng buhay nating mga pagong. Ang paglalakbay
natin patungo sa gitna ng karagatan pagkatapos nating mapisa sa itlog ay
kailangan upang tayo ay mabuhay. Sa liit natin noon ay makakain lang tayong
lahat ng mga mandaragit kung mananatili tayo sa dalampasigan.” Simulang
paliwanag ni Lolo Pedro. “Habang tayo naman ay lumalaki, lumalaki rin ang
pangangailan natin sa pagkain. Hindi sasapat ang limitadong pinagkukunan natin
ng pagkain sa gitna ng karagatan kaya kailangan natin lumipat sa lugar kung saan
may saganang pagkain. Kailangan nating kumain nang marami upang mag-ipn ng
sapat na lakas para sa susunod na kabanata ng ating buhay. Ito ay paglalakbay
pabalik sa dalampasigang ating sinilangan upang doon makapagparami. Ang
bawat yugto ng ating paglalakbay ay mahalaga sa pagpapanatili ng ating lahi rito
sa daigdig kaya dapat pinaghahandaan “, mahabang paliwanag ni Lolo Pedro na
sinang-ayunan naman ng iba pang nakatatanda.
Hindi man lubos naunawaan ay sumunod na lamang si Paeng sa payo ng
mga nakatatandang pagong. Kasama ng kanyang mga kaibigan, nag-ensayo sila sa
paglangoy at pagsisid araw-araw upang mapalakas ang kanilang mga palikpik.
3
Nanginain din sila nang nanginain upang makaipon ng sapat na reserbang taba sa
katawan.
Sa loon ng mahaba-habang panahon ay matiyagang nagsanay at
nagpalakas ng katawan si Paeng at iba pa nilang mga kasamahan. Araw-araw ay
nararamdaman niya ang nadaragdag na enerhiya sa kanyang katawan. Higit na
mabilis na siyang lumangoy at magaling na rin siyang sumisid. Sa palagay niya ay
handang-handa na siya sa kanilang paglalakbay. “Lolo Pedro, kalian ba tayo
magsisimula sa ating paglalakbay? Nararamdaman ko po na handang-handa na
ako. Mabilis na po akong lumangoy at magaling na rin po akong sumisid.”
“Dapat maging handa ang lahat. Lubha itong mapanganib kaya kailangang
simulan lamang ito sa tamang panahon kapag hand ana ang lahat.,” sagot ni Lolo
Pedro. “Ipagpatuloy mo ang iyong pagsasanay araw-araw upang di ka mainip sa
paghihintay,” dagdag pa nito.
“Paano po ba natin malalaman kung kailan ang tamang panahon?” muling
tanong ni Paeng.
“Kapag matagtag narin ang loob ng bawat isa sa pagharap sa panganib at
hamong kakaharapin sa oras ng paglalakbay. Hindi lamang katawan ang dapat
nating palakasin. Kasing halaga ng lakas ng katawan ang lakas at tatag ng loob ng
bawat isa,” paliwanag ni Lolo Pedro.
Magtatanong pa sana si Paeng nang walang ano-ano’y nagkagulo ang
lahat. Hindi nila namalayan ang papalapit na bangkang may hila-hilang lambat na
pangisda. Huli sa lambat si Lolo Pedro dahil hindi siya nakalangoy ng mabilis para
iwasan ito.
Natigilan ang sa pagkabigla maliban kay Paeng. Tinawag niya ang
kanyang mga kaibigan habang mabilis siyang lumangoy para habulin ang lambat.
Mabilis na sumunod ang mga ito sa kanya. Marahil ay naunawaan ng iba pang
mga pagong ang nais mangyari ni Paeng kaya’t nagsunuran ang lahat. “Halikayo,
kagatin natin ang lambat at sabay-sabay nating hilahin palayo sa bangka para
hindi ito tuluyang magsara.” ang utos ni Paeng sa mga kasamahan.
Mabilis ang kilos ng bawat isa, sinunod nila ang utos ni Paeng. Buong
lakas nilang hinila ang lambat kung kaya’t hindi ito tuluyang nagsara. Sa
paggabay ni Paeng ligtas na nakalangoy palabas ng lambat ni Lolo Pedro.
Masayang nagbunyi ang lahat dahil sa pagkaligtas niya. Lubos naming
nagpasalamay si Lolo Pedro sa mga kasamahan. Ang mabilis na aksiyon ni Paeng
at pakikipagtulungan ng lahat ang nagligtas sa kanya. Hinangaan ng lahat si
Paeng dahil sa pagkakaroon niya ng tapang at buong kalooban sa oras ng
panganib.
Kinabukasan, pagkatapos ng nangyari pinatawag n ai Lolo Pedro ang
lahat. “Ang ginawa ninyong pagliligtas sa akin kahapon ay nagpapakita hindi
lamang lakas ng katawan kundi pati na rin lakas ng kalooban. Hindi kayo
nagpatalo sa takot, sa halip ay hinarap ang hamon nang sama-sama kung kaya’t
ito’y napagtagumpayan. Magsipaghanda kayo, bukas ay simula na ng mahabang
paglalakbay patungo sa dalampasigang ating sinilangan. Nawa’y ligtas tayong
makarating sa ating patutunguhan.”
Tuwang -tuwa si Paeng at kanyang mga kaibigan. Sa wakas ay
magsisimula na ang kanilang pinanabikang paglalakbay. Naalala niya ang
mangingisdang unang nagligtas sa kanya. “Sana’y magkita tayong muli, kaibigang
mangingisda,” ang tahimik na panalangin ni Paeng. Batid niyang hindi magiging
madali ang gagawin nilang paglalakbay. Puno ito ng panganib at mga hamon
ngunit handa siya sa anumang pangyayari.
4
Talakayin Natin
A. Halina’t nasagutin natin ang detalye ng binasa nating kuwento. Bilugan ang
letra ng tamang sagot.
1. Alin ang naglalarawan kay Paeng noong ito ay isang itlog pa lamang?
A. pinakaunang napisa
B. pinakahuling napisa
C. magaang napisa
D. kasabay ng iba pang itlog nang mapisa.
3. Anong palatandaan ang kailangan niya upang matukoy ang direksiyon papunta
sa dagat?
A. tunog o ingay C. kulay ng langit
B. simoy ng hangin D. liwanag
7. Alin ang HINDI kasama sa pangkat ng mga panganib sa mga batang pawikan?
A. elise ng bangkang de motor C. lambat na pangisda
B. basurang plastic D. halamang dagat
10. Anong tungkulin ang dapat gampanan ni Paeng sa pagbabalik niya sa lugar na
5
sinilangan?
A. mapatunayang ligtas ang paglalakbay pabalik sa
dalampasigang sinilangan
B. makatagpo ng mapapangasawa upang makapagparami at mapanatili
ang kanilang lahi at uri
C. makahanap ng bagong tirahan na maraming pagkain
D. mapatunayang malakas ang kanyang katawan
2
nagsimula nagsanay nagsikap nagtayo
Pagyamanin Natin
Hanay A Hanay B
3
at tahanan.
10. Mga taong may malasakit sa kalikasan K. seaweeds
ang gumagawa ng paraan upang maprotektahan
ang mga pawikan at iba pang mga hayop.
3. Tuwing pista, naririnig ang bughalit ng mga tugtugin sa perya, mga pondahan,
at mga tindahan.
4
A. mahina
B. malungkot
C. malakas
D. mabigat
Tandaan natin
Isabuhay natin
A. Suriin at unawain ang salitang nakalihis. Isulat sa patlang bago ang bilang
ang kahulugan ng salita. Piliin ang tamang sagot sa loob ng kahon.
5
5.Naghalo ang balat sa tinalupan nang sila ay magtagpo.
6.Lumaki ang ulo nag siya ay maging lider naming.
7.Maiksi ang pisi ng mga nagbabantay samin.
8.Mahirap pakisamahan ang may ugaling balat sibuyas.
9.Iguhit natin sa noo habang wala pang bakuna sa covid-19
ay panatilihing malakas ang ating katawan.
10. Sa panahon ng ECQ dahil sa Covid-19 marami na ang
nagdidildil ng asin
Tayahin Natin
6
9. Bukas -palad siya sa mga nangangailangan ng tulong.
A. mapagbigay C. mapagmahal
B. magiliw D. maunawain
Gawin natin
Panuto: Piliin sa loob ng kahon ang kahulugan ng mga salitang may salungguhit.
Isulat sa inyong kuwaderno.
7
Mga Bumuo ng Modyul para sa Kagamitan ng Mag-aaral
Schools Division of Taguig city and Pateros Upper Bicutan Taguig City
Telefax: 8384251
Email Address: