ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

KHOA ĐÔNG PHƯƠNG HỌC
------------------

BÀI TIỂU LUẬN CUỐI KỲ MÔN NHẬP MÔN QUAN HỆ QUỐC TẾ VÀ QUAN HỆ
QUỐC TẾ Ở PHƯƠNG ĐÔNG

CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI MỸ - TRUNG

VÀ SỰ ẢNH HƯỞNG LÊN NỀN KINH TẾ ÚC
Giảng viên hướng dẫn: TS Lục Minh Tuấn
Sinh viên thực hiện: Nguyễn Hoàng Nguyên - 2056110214

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 07 năm 2022

 ĐẠI HỌC QUỐC GIA THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA ĐÔNG PHƯƠNG HỌC
------------------

BÀI TIỂU LUẬN CUỐI KỲ MÔN NHẬP MÔN QUAN HỆ QUỐC TẾ VÀ QUAN HỆ
QUỐC TẾ Ở PHƯƠNG ĐÔNG

CHIẾN TRANH THƯƠNG MẠI MỸ - TRUNG VÀ SỰ

ẢNH HƯỞNG LÊN NỀN KINH TẾ ÚC
Giảng viên hướng dẫn: TS Lục Minh Tuấn
Sinh viên thực hiện: Nguyễn Hoàng Nguyên - 2056110214

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 07 năm 2022

 NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN

…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………
 MỤC LỤC
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... 6
DANH MỤC BẢNG BIỂU .............................................................................. 7
I. Tổng quan về mối quan hệ Mỹ - Trung:................................................... 8
II. Mâu thuẫn thương mại giữa hai quốc gia: ............................................ 9
1. Khái quát chung: .................................................................................................................. 9
2. Các diễn biến chính: ............................................................................................................. 9

III. Nền tảng tương đồng: ........................................................................... 11

IV. Nguyên nhân của chiến tranh thương mại: ......................................... 13
V. Tác động của chiến tranh thương mại: ............................................... 14
1. Đối với Mỹ: ......................................................................................................................... 14
2. Đối với Trung Quốc: ........................................................................................................... 15

VI. Tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung lên Úc: ................. 15
1. Về kinh tế: ........................................................................................................................... 15
2. Về xuất / nhập khẩu: ........................................................................................................... 16

VII. Sự bền vững và triển vọng trong tương lai: ..................................... 16

1. Các biện pháp: .................................................................................................................... 16
2. Động thái của Úc: ............................................................................................................... 17

VIII. Kết luận: ............................................................................................. 18

1. Quan điểm cá nhân: ............................................................................................................ 18
2. Quan điểm chung:............................................................................................................... 19
 6

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

ASX Australian Securities Exchange

Sở giao dịch chứng khoán Úc

EU European Union

Liên minh châu Âu

FPDA Five Power Defence Arrangements

Hiệp ước Phòng thủ Ngũ cường

NATO North Atlantic Treaty Organization

Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương

WTO The World Trade Organization

Tổ chức Thương mại Thế giới

 7

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 1. Tóm lược các sự kiện chính trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. ......................................................... 11
 8

I. Tổng quan về mối quan hệ Mỹ - Trung:

Mối quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là mối quan hệ đối ngoại song phương phức tạp nhất đối với Hoa
Kỳ. Trong nhiều năm qua, quan hệ Trung - Mỹ đã trải qua một sự chuyển đổi ấn tượng từ thù hận và xung đột
sang đối thoại thẳng thắn và hợp tác mang tính xây dựng. Hai quốc gia rộng lớn và phức tạp này đã tìm thấy
điểm chung trong các vấn đề thương mại, đầu tư và gần đây là an ninh. Tuy nhiên, các vấn đề chính vẫn chưa
được giải quyết và ẩn giấu nguy cơ gây ra sự phân hóa đáng lo ngại khi Trung Quốc đang dần trở thành một
cường quốc kinh tế, một lực lượng quân sự hùng mạnh ở châu Á và là một đối thủ nặng ký cho tham vọng bá
chủ của Hoa Kỳ.

Cạnh tranh chiến lược là phương pháp đối ngoại mà Hoa Kỳ áp dụng với CHND Trung Hoa. Hoa Kỳ sẽ giải
quyết mối quan hệ của mình với CHND Trung Hoa từ một vị trí thế mạnh, trong đó duy trì hợp tác chặt chẽ
với các đồng minh và đối tác để bảo vệ lợi ích và giá trị của nước Mỹ. Hoa Kỳ sẽ thúc đẩy các lợi ích kinh tế
của mình, chống lại các hành động gây hấn và cưỡng ép của Bắc Kinh, duy trì các lợi thế quân sự quan trọng
và quan hệ đối tác an ninh quan trọng, tái tham gia mạnh mẽ vào hệ thống Liên Hợp Quốc1.

Về quan hệ kinh tế giữa hai quốc gia, chính quyền Biden - Harris cam kết kiên quyết phản đối kịch liệt các
hành vi lạm dụng, bất công và bất hợp pháp trong việc sử dụng nhân công, người lao động của Cộng Hòa
Nhân Dân Trung Hoa (CHND Trung Hoa)2. Các chính sách kinh tế của Hoa Kỳ bắt đầu bằng việc đẩy mạnh
đầu tư trong nước cũng như bảo vệ người lao động và doanh nghiệp Mỹ. Hoa Kỳ cam kết chắc chắn việc duy
trì lợi thế của mình bằng cách đầu tư vào công nghệ và đổi mới khoa học của họ, đồng thời không hỗ trợ cho
các hoạt động gây hại từ Trung Quốc như việc loại bỏ Huawei khỏi mạng 5G. Mỹ sẽ làm việc cùng với các
đồng minh trên toàn cầu để phát triển một chương trình nghị sự chung nhằm đẩy lùi các hoạt động kinh tế có
tính chất lạm dụng và ép buộc từ Trung Quốc trong lĩnh vực thương mại, không gian, công nghệ và đặc biệt
là về nhân quyền.

Sau gần 40 năm tương tác cùng có lợi, cả Hoa Kỳ và Trung Quốc phải đối mặt với những thách thức trong
nước, quốc tế và ý thức hệ khiến họ ngày càng đối đầu nhau nhiều hơn3. Quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung quốc
có thể được coi là một mối quan hệ vừa cạnh tranh vừa hợp tác. Cũng chưa có tiền lệ nào trong việc hướng
dẫn người Trung Quốc và người Mỹ quản lý một cuộc cạnh tranh địa chiến lược giữa các siêu cường giàu có,
gắn bó với nhau sâu sắc và được quân sự hóa nhiều.

Tương lai của mối quan hệ Trung - Mỹ đầy những câu hỏi chưa được giải đáp. Đài Loan sẽ tuyên bố độc lập
hay sẽ sáp nhập vào Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa? Phòng thủ tên lửa của Mỹ sẽ kích hoạt sự tích trữ vũ khí
của Trung Quốc hay quân đội hai nước sẽ tăng cường quan hệ và hợp tác? Liệu hệ thống độc đảng của Trung
Quốc có thể tự duy trì trong nền kinh tế thị trường, hay Trung Quốc sẽ trải qua sự thay đổi chính trị mạnh mẽ?
Liệu Trung Quốc có tỏ ra nhân nhượng với các vấn đề nhân quyền hay sẽ vẫn là một xã hội cứng nhắc, do nhà
nước kiểm soát? Những vấn đề trên vẫn chưa được giải đáp bằng một câu trả lời rõ ràng, song các nhà lãnh
đạo từ cả 2 phía Trung Quốc và Mỹ vẫn phải đưa ra những lựa chọn quan trọng. Nếu lấy kinh nghiệm trong
30 năm qua làm kim chỉ nam, các nhà lãnh đạo hiện tại và cả trong tương lai có thể đối mặt với những thách
thức này tốt nhất bằng cách tham gia tích cực vào việc theo đuổi lợi ích chung của đôi bên.

------------------------------------------------------------------------

1, 2. U.S. Department of state. (12/05/2021). U.S. Relations With China. <https://www.state.gov/u-s-relations-with-china/>.

3. Wilson Center. (13/09/2018). A Decade of U.S. - China Relations: From Engagement to Rivalry.
<https://www.wilsoncenter.org/event/decadeuschinarelationsengagementtorivalry?gclid=Cj0KCQjw54iXBhCXARIsADWpsG8O
_J68kZqCTulvVFcvLVu87od13tsOfhPv7oBe7v0RHvr7STGnToaAvqaEALw_wcB >.
 9

II. Mâu thuẫn thương mại giữa hai quốc gia:

1. Khái quát chung:

Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung là một cuộc xung đột kinh tế đang diễn ra giữa Cộng hòa Nhân dân Trung
Hoa và Hợp chủng quốc Hoa Kỳ. Vào tháng 1 năm 2018, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã bắt đầu đặt
ra hàng loạt hàng rào thuế quan và các cản trở trong những lĩnh vực về thương mại khác đối với Trung Quốc
với mục tiêu buộc nước này phải thực hiện các thay đổi đối với những gì Hoa Kỳ yêu cầu, cụ thể là dừng các
hành vi thương mại không công bằng và hành động trộm cắp tài sản trí tuệ. Chính quyền Trump tuyên bố rằng
những biện pháp này có thể góp phần giảm thâm hụt thương mại cho Hoa Kỳ trong hợp tác kinh tế Mỹ - Trung.
Đáp lại các động thái từ Hoa Kỳ, chính phủ Trung Quốc cáo buộc chính quyền Trump tham gia vào chủ nghĩa
bảo hộ theo chủ nghĩa dân tộc và có động thái trả đũa ngay sau đó. Sau khi chiến tranh thương mại leo thang
xuyên suốt trong năm 2019, vào tháng 1 năm 2020, hai bên đã đạt được một thỏa thuận giai đoạn một; hết hạn
vào tháng 12 năm 2021 với việc Trung Quốc không mua được hàng hóa và dịch vụ của Mỹ theo thỏa thuận.
Vào cuối nhiệm kỳ của tổng thống Trump, cuộc chiến thương mại được coi là một thất bại nhiều mặt đối với
cả hai siêu cường.

2. Các diễn biến chính:

Bắt đầu từ ngày 6 tháng 7 năm 2018, Hoa Kỳ công bố mức thuế quan dành riêng cho Trung Quốc trị giá 34 tỷ
USD, tạo tiền đề cho điều mà Bắc Kinh mô tả là 'cuộc chiến thương mại lớn nhất trong lịch sử kinh tế’. Sự trả
đũa qua lại bằng hàng rào thuế quan chưa từng có giữa hai siêu cường đã dẫn đến một trong những cuộc xung
đột kinh tế có tác động lớn nhất từ trước đến nay4. Hoa Kỳ, dưới sự lãnh đạo của Tổng thống Donald Trump
từ lâu đã cảm thấy rằng nền kinh tế của họ đang bị lợi dụng bởi thị trường Trung Quốc đang ngày càng nổi
lên. Các quan điểm của Trump về việc Trung Quốc là 'kẻ thao túng tiền tệ', xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ
của Hoa Kỳ và sử dụng công ty Công nghệ Trung Quốc 'Huawei' để xâm nhập an ninh quốc gia là những lý
lẽ chính đằng sau các trừng phạt thuế quan và hàng rào thương mại.

Trung Quốc đã phản đối những tuyên bố này, và đã đệ đơn lên WTO (Tổ chức Thương mại Thế giới) chống
lại Mỹ và đã trả đũa đáng kể bằng động thái tương tự khi cũng đưa ra các chính sách trừng phạt về thuế quan
lên Hoa Kỳ, khiến xung đột hai bên ngày càng leo thang đáng kể.

* Dữ liệu thực tế:

Sự thâm hụt thương mại đáng kể của Hoa Kỳ với Trung Quốc rơi vào mức trên 419 tỷ USD đã khiến Hoa Kỳ
áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với hơn 5.700 loại sản phẩm5. Các mặt hàng Mỹ nhập khẩu Trung Quốc
phổ biến và đáng kể nhất bao gồm điện tử máy tính, thiết bị điện và thiết bị sản xuất cùng với những thứ khác
là một số trong số nhiều sản phẩm bị ảnh hưởng bởi việc Hoa Kỳ áp thuế đối với 47% hàng nhập khẩu của
Trung Quốc6. Nhập khẩu từ Trung Quốc chiếm 91% hàng nhập khẩu của Hoa Kỳ (chiếm một số lượng đáng
kể), nhưng so với mức thuế mà Hoa Kỳ đặt ra cho hàng hóa từ Trung Quốc, thì số lượng nhập khẩu vẫn thấp
hơn đáng kể. Lượng lớn sản phẩm và phần trăm thuế quan áp đặt lên chúng chỉ có thể tăng nếu không tìm ra
giải pháp trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung.

------------------------------------------------------------------------

4, 5, 6, 7. Ben Collie. (2019). The US - China Trade War and the Impacts on Australia.
<https://www.scotch.vic.edu.au/media/261186/Ben%20Collie%20The%20USChina%20Trade%20War%20and%20the%20Impact
s%20on%20Úc.pdf >.
 10

Việc leo thang thuế quan của Mỹ và Trung Quốc vẫn tiếp tục trong khoảng thời gian từ tháng 7 năm 2018 đến
tháng 6 năm 2019. Các mức thuế quan của Mỹ vào tháng 8 năm 2018 trị giá 50 tỷ đô la (USD) và thuế quan
trả đũa của Trung Quốc vào tháng 8 năm 2018 trị giá 50 tỷ đô la (USD) đã đánh dấu sự khởi đầu của cuộc
chiến thương mại. Vào tháng 9 năm 2018, Hoa Kỳ đã tăng thuế quan của họ lên 200 tỷ đô la và Trung Quốc
trả đũa với 60 tỷ đô la thuế quan. Mỹ một lần nữa tăng thuế quan thêm 200 tỷ đô la vào tháng 5 năm 2019 và
Trung Quốc một lần nữa trả đũa với mức thuế trị giá 60 tỷ đô la kể từ tháng 6 năm 20197.

Quan hệ Mỹ - Trung trở nên căng thẳng và leo thang đỉnh điểm dưới thời Tổng thống Donald Trump. Nguyên
do chủ yếu vì bất đồng quan điểm về nhiều vấn đề như nhân quyền, sở hữu trí tuệ, trao đổi thương mại. Song,
dù ít hay nhiều, mối quan hệ của hai cường quốc vốn bất ổn và gặp nhiều vấn đề từ rất nhiều năm trước, thậm
chí ngay cả khi chưa lên làm tổng thống, ông Trump dưới cái nhìn tinh tường của một doanh nhân chinh chiến
nhiều năm, ông đã bày tỏ quan điểm rất cứng rắn, quyết liệt trong việc hợp tác với Trung Quốc.

Thời gian Sự kiện

Thế giới quan của Donald Trump được thể hiện trong một dòng tweet khét tiếng: “Trung Quốc không phải
là đồng minh cũng không phải là bạn - họ muốn đánh bại chúng tôi và sở hữu đất nước của chúng tôi”.
21/09/2011
Ngay cả trước khi trở thành tổng thống, Donald Trump đã cảm thấy đối nghịch với Trung Quốc và đã đưa
ra một số tuyên bố không tán thành về các chính sách của nước này.
Tổng thống Trump ký hai lệnh hành pháp: một lệnh yêu cầu thực thi thuế quan nghiêm ngặt trong các
31/03/2017 trường hợp thương mại chống trợ cấp và chống bán phá giá, và lệnh kia yêu cầu xem xét lại thâm hụt
thương mại của Mỹ.
Trump nộp đơn kiện lên WTO chống lại Trung Quốc vì các hoạt động cấp phép phân biệt đối xử. Ông có
kế hoạch hạn chế các khoản đầu tư và ảnh hưởng của Trung Quốc trong lĩnh vực công nghệ của Mỹ và áp
22/03/2018
đặt thuế quan đối với công nghệ thông tin, công nghệ truyền thông, máy móc và các sản phẩm hàng không
vũ trụ.
Cuộc chiến thương mại Trung - Mỹ sắp bắt đầu với động thái từ Trung Quốc khi đánh thuế 128 sản phẩm
02/04/2018
của Mỹ với mức thuế lên tới 25%.
04/04/2018
Trump công bố kế hoạch áp thuế 25% đối với các sản phẩm trị giá 50 tỷ USD của Trung Quốc.
Chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang ngày càng tồi tệ - mức thuế 25% được áp lên 34 tỷ
USD hàng nhập khẩu của Trung Quốc. Chính phủ Mỹ cho biết mức thuế 25% sẽ được áp dụng đối với 16
06/06/2018
tỷ USD hàng hóa khác của Trung Quốc sau một thời gian lấy ý kiến. Trung Quốc quyết không lùi bước.
Họ cũng đưa ra mức thuế trả đũa đối với 34 tỷ đô la hàng hóa của Mỹ.
Các lệnh về thuế quan bắt đầu có hiệu lực – mức thuế 10% được áp dụng đối với hàng hóa trị giá 200 tỷ
24/09/2018 USD của Trung Quốc và chính quyền Trump thông báo rằng mức thuế sẽ tăng lên 25% vào cuối năm nay.
Để đáp trả, Trung Quốc áp thuế đối với hàng hóa Mỹ trị giá 60 tỷ USD.
Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc cho thấy một số hứa hẹn sẽ chậm lại. Trump và Tập Cận
Bình đồng ý đình chỉ thuế quan mới trong 90 ngày. Trump hứa hẹn sẽ trì hoãn các mức thuế mới cho đến
01/12/2018
ít nhất là ngày 1 tháng 3 trong khi hai nước thảo luận về thương mại. Đổi lại, Tập Cận Bình hứa hẹn sẽ
mua một lượng lớn hàng hóa của Mỹ.
05/05/2019 Trump thông báo qua tweet rằng ông có ý định tăng thuế quan.
Căng thẳng chiến tranh thương mại Mỹ - Trung đã vượt qua “điểm sôi”. Trung Quốc đáp trả những lời đe
05/08/2019 dọa của Trump bằng cách ngừng mua các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ và bằng cách phá giá đồng nhân
dân tệ quá mức 7 nhân dân tệ/đô la. Thị trường chứng khoán giảm mạnh. Bộ Tài chính Hoa Kỳ gọi Trung
Quốc là “kẻ thao túng tiền tệ”. Đồng đô la Mỹ giảm giá trị và vàng tăng lên mức cao nhất trong sáu năm.
Trump nói rằng ông ấy chưa sẵn sàng để đạt được thỏa thuận với Trung Quốc. Ông gợi ý rằng ông có thể
09/08/2019
hủy bỏ hoặc hoãn một số thỏa thuận thương mại vào tháng 9 và ông nói rằng Mỹ sẽ hạn chế việc kinh
doanh với Huawei. Điều này đối lập trực tiếp với lời hứa của ông với ông Tập Cận Bình. Sau đó, một quan
 11

chức Nhà Trắng làm rõ tuyên bố của tổng thống rằng, tổng thống đang đề cập đến việc hạn chế chính phủ
mua thiết bị Huawei, chứ không phải việc bán hàng từ các công ty Mỹ.
Cuộc chiến thương mại Hoa Kỳ với Trung Quốc dường như đang dần tệ hơn. Trung Quốc tuyên bố trả đũa
đối với hàng hóa Mỹ trị giá 75 tỷ USD, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 9. Đáp lại, Trump ra lệnh cho các công
ty Mỹ qua Twitter: “Các công ty Mỹ vĩ đại của chúng tôi được lệnh bắt đầu ngay lập tức tìm kiếm một giải
23/08/2019 pháp thay thế cho Trung Quốc, bao gồm cả việc đưa các công ty của bạn về đây và sản xuất các sản phẩm
của bạn tại Hoa Kỳ.” Lệnh này không có tiền lệ pháp lý. Trump cho biết thuế quan sẽ được tăng từ 25%
lên 30% đối với hàng hóa trị giá 250 tỷ USD hiện có của Trung Quốc và từ 10% lên 15% đối với hàng hóa
trị giá 300 tỷ USD còn lại. Đợt thuế quan mới đầu tiên dự kiến sẽ có hiệu lực vào ngày 1 tháng 10 và đợt
thứ hai vào ngày 15 tháng 12.
Các mức thuế được công bố trước đây sẽ có hiệu lực. Có mức thuế 15% đối với hàng hóa Trung Quốc trị
01/09/2019 giá hơn 112 đô la, có nghĩa là 2/3 hàng hóa Trung Quốc vào Mỹ hiện phải chịu thuế. Trung Quốc áp thuế
5% -10% đối với 1/3 trong số 5.078 hàng hóa từ Mỹ. Số còn lại sẽ phải chịu trách nhiệm bắt đầu từ ngày
15 tháng 12.
Mỹ thêm 28 công ty ở Trung Quốc vào danh sách đen về xuất khẩu. Lý do được nêu ra là vì vi phạm nhân
07/10/2019
quyền. Song song đó, Chủ tịch Trung Quốc nói rằng ông sẽ có kế hoạch trả đũa.
10 – Vòng đàm phán thứ 13 bắt đầu. Trump, Lighthizer và Mnuchin nói chuyện với Phó Thủ tướng Trung Quốc
29/10/2019 Liu He và đồng ý thực hiện các bước để giảm bớt căng thẳng. Các điều khoản vẫn chưa rõ ràng và chúng
chưa được đưa ra giấy.
Cuộc chiến giữa Trump với Trung Quốc cho thấy chưa có hồi kết, nhưng Tổng thống hứa rằng ông sẽ bảo vệ
29/11/2019 hàng chục sản phẩm khỏi thuế quan. Đây được coi là một động thái chính trị nhằm xoa dịu những lo ngại của
cử tri Trump trước cuộc bầu cử năm 2020.
Bảng 1. Tóm lược các sự kiện chính trong cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. 8

III. Nền tảng tương đồng:

1. Các ràng buộc kinh tế:

Các lợi ích chồng chéo giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc chủ yếu là trong lĩnh vực kinh tế. Chính sách phát triển
đất nước để vươn mình trở thành cường quốc kinh tế của Trung Quốc rất đáng kinh ngạc. Tốc độ tăng trưởng
thường xuyên đạt mức 10% mỗi năm trong 10 năm qua, và vào năm 2002, Trung Quốc là nước nhận hơn 50
tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài. Hiện có 2 triệu công ty tư nhân ở Trung Quốc, một tầng lớp trung lưu mới nổi
và các dự án phát triển cơ sở hạ tầng đầy tham vọng. Trung Quốc là một trung tâm toàn cầu về sản xuất và sức
mạnh kinh tế khu vực, đặc biệt là kể từ khi nền kinh tế Nhật Bản bị đình trệ. Mức độ mở cửa và tăng trưởng
kinh tế này ở Trung Quốc là không thể tưởng tượng được cách đây 30 năm và phụ thuộc rất nhiều vào mối
quan hệ giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc.

Về thương mại và đầu tư, giữa hai nước đã có những điểm chung đáng kể và nhiều lĩnh vực hai bên cùng quan
tâm. Hoa Kỳ đã theo đuổi các cơ hội thương mại, xuất khẩu và lợi nhuận ở Trung Quốc. Trung Quốc cũng đã
tìm kiếm sự đầu tư, công nghệ và hỗ trợ của Hoa Kỳ để gia nhập các hợp tác thương mại toàn cầu. Sự hỗ trợ
của Hoa Kỳ đối với thương mại và đầu tư ở Trung Quốc đã tăng lên từ quy chế Tối huệ quốc trong những năm
1980 và 1990 đến khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) vào năm 2001. Đổi lại,
Trung Quốc đã thể hiện thiện chí mở cửa nền kinh tế quốc doanh của mình, giảm đáng kể thuế quan, sửa đổi
luật và quy định, đồng thời cho phép tăng quyền sở hữu tư nhân, quyền tài sản và tính minh bạch.

------------------------------------------------------------------------

8. Julija A. (22/05/2022). Understanding the US China Trade War: Timelines, Statistics, and More.
<https://fortunly.com/statistics/us-china-trade-war/#gref >
 12

Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn còn một chặng đường dài để cải cách nền kinh tế của mình. Hồ sơ WTO của nước
này cho đến nay vẫn còn hỗn tạp, và phải tiếp tục cải thiện việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, xóa bỏ hạn ngạch
nhập khẩu hàng hóa nông nghiệp, xóa bỏ các quy định phân biệt đối xử với các sản phẩm nước ngoài, và thành
lập các cơ quan quản lý độc lập hiệu quả và mạnh mẽ hơn. Trung Quốc cũng đang phải đối mặt với những vấn
đề đang diễn ra với các doanh nghiệp nhà nước hoạt động không linh hoạt, các khoản vay khó đòi trong các
ngân hàng nhà nước, hệ thống lương hưu không đủ tiền và nạn tham nhũng tràn lan. Nhưng Trung Quốc sôi
động và đang phát triển ngày nay vẫn không có nhiều điểm tương đồng với nền kinh tế đầu những năm 1970.
Các mối quan hệ có được từ sự phát triển này đã thúc đẩy quan hệ Trung - Mỹ vượt ra ngoài sự tính toán ban
đầu: người Mỹ và người Trung Quốc giờ đây kinh doanh cùng nhau, đi du lịch các vùng của nhau, thưởng
thức các môn thể thao và giải trí thông thường,...

Mặc dù hợp tác kinh tế ngày càng mạnh mẽ, việc thiếu những đổi mới về chính trị ở Trung Quốc đã được
chứng minh là một trở ngại cho việc tăng cường quan hệ Trung - Mỹ. Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ)
đã mở cửa nền kinh tế trong khi duy trì trạng thái độc đảng, trong đó quyền lực tập trung vào vài chục cá nhân,
và sự bất đồng chính kiến luôn bị trấn áp. Trung Quốc đang trải qua một quá trình hiện đại hóa đáng kinh
ngạc, nhưng những người dân Trung Quốc bình thường có rất ít tiếng nói trong quá trình này. Đạo luật này đã
gây khó khăn khi sự không tương thích giữa thị trường tự do và quy tắc độc đảng ngày càng trở nên rõ ràng;
Trung Quốc có thể đang tiến tới một cuộc khủng hoảng trong quản trị, với sự suy thoái trong quyền lực của
Đảng, năng lực nhà nước suy giảm và căng thẳng gia tăng giữa chế độ và xã hội. Đối với nhiều nhà quan sát,
có vẻ như Trung Quốc phải thực hiện một số chiến lược cải cách chính trị trước khi chậm trễ, bao gồm các
biện pháp lập pháp, thay đổi hệ thống luật pháp và trao quyền cho xã hội dân sự. Nhưng việc ĐCSTQ kiên
quyết lựa chọn làm việc bằng sự đàn áp đã chứng tỏ khó khăn cho các nhà hoạch định chính sách của Mỹ.

2. Cải cách chính trị:

Hoa Kỳ đã đấu tranh để thúc đẩy các hoạt động nhân quyền và cải cách chính trị ở Trung Quốc. Mỹ đã thử
nhiều biện pháp từ ngoại giao tư nhân, chỉ trích công khai đến trừng phạt kinh tế - song không có biện pháp
nào mang lại kết quả triệt để. Tất cả các quyền con người ở Trung Quốc – về dân sự, chính trị, phụ nữ, tôn
giáo và dân tộc - vẫn nằm trong số những quyền bị hạn chế nhất trên thế giới. Đây là một vấn đề khó vì người
Trung Quốc và người Mỹ có cách tiếp cận từ những khía cạnh khác nhau. Người Mỹ nhìn thấy một chính phủ
độc tài sùng bái, phủ nhận (bằng các chính sách, hành động tàn bạo) các quyền và tự do phổ quát; tuy nhiên,
nhiều người Trung Quốc phản bác rằng các quyền kinh tế và xã hội quan trọng hơn các quyền tự do chính trị,
và tiến bộ kinh tế trong 25 năm qua là một bước tiến ấn tượng chứng minh cho luận điểm trên. Sự tăng trưởng
về độ mở của nền kinh tế mang lại cơ hội cho nhân quyền ở Trung Quốc - khi con người và các ý tưởng mới
tràn vào Trung Quốc, tiềm năng thay đổi chính trị và xã hội đi kèm sẽ tăng lên. Nhưng cho đến khi có sự thay
đổi chính trị thực sự ở Trung Quốc, nhân quyền sẽ vẫn tồn tại như một mối quan tâm tiên quyết đối với nước
Mỹ và các nhà hoạch định chính sách Mỹ.

3. Bảo vệ an ninh quốc gia:

Các lĩnh vực được quan tâm khác của các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc và Mỹ chủ yếu là trong lĩnh
vực an ninh. Đứng đầu trong số này là tương lai của Đài Loan, nơi vẫn là điểm căng thẳng bất ổn nhất trong
mối quan hệ Mỹ - Trung. Trung Quốc đã kiên trì tuyên bố chủ quyền đối với Đài Loan, đồng thời theo đuổi
các hoạt động quân sự trên eo biển Đài Loan và liên kết chặt chẽ hơn về thương mại và buôn bán với hòn đảo
này. Hoa Kỳ chính thức áp dụng chính sách "một Trung Quốc", và, bất chấp những tuyên bố được đưa ra từ
 13

rất sớm trong Chính quyền Bush, Mỹ nhìn chung vẫn duy trì sự mơ hồ chiến lược đối với Đài Loan – họ đã
ngăn cản việc Đài Loan tuyên bố độc lập, trong khi vẫn giữ các hợp tác về kinh tế, đối ngoại với đảo quốc
này.

Mục tiêu chính cần duy trì của cả hai bên là tránh những xung đột quân sự liên quan đến Đài Loan. Hoa Kỳ
nên tránh khiêu khích Trung Quốc về vấn đề Đài Loan, và Trung Quốc không nên theo đuổi các biện pháp
cưỡng bức quân sự để tìm cách thống nhất hòn đảo này với vùng đất liền của CHND Trung Hoa. Tương lai
của Đài Loan vẫn còn là một câu hỏi, nhưng đó là một câu hỏi cần được giải quyết một cách lặng lẽ - không
phải thông qua chiến tranh, mà thông qua đàm phán, thương mại và thời gian.

Một lĩnh vực quan tâm khác giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc là công nghệ vũ khí và mua bán vũ khí. Trung Quốc
là một trong số ít quốc gia có khả năng gây ra tác hại hạt nhân lớn cho Hoa Kỳ. Hoa Kỳ cũng cáo buộc Trung
Quốc xuất khẩu vũ khí nguy hiểm và công nghệ tên lửa cho các nước như Pakistan và Triều Tiên. Căng thẳng
đã giảm bớt phần nào khi vào những năm 1990, thế giới đã được chứng kiến sự hợp nhất thành công của Trung
Quốc vào một số chế độ không phổ biến vũ khí hạt nhân, và Trung Quốc gần đây cũng đã công bố kế hoạch
hạn chế xuất khẩu tên lửa và các công nghệ lưỡng dụng khác. Tuy nhiên, Mỹ có kế hoạch xây dựng một hệ
thống phòng thủ tên lửa mục tiêu và nâng cấp năng lực hạt nhân đối với Trung Quốc để đảm bảo cho thời kỳ
khó khăn sắp tới. Hoa Kỳ phản đối việc tàng trữ vũ khí hạt nhân ở Đông Á. Các điểm bùng phát tiềm tàng như
bán đảo Triều Tiên và Đài Loan có thể làm tình hình thêm phức tạp ở khu vực này9. Đối thoại giữa giới lãnh
đạo quân sự và dân sự của cả hai quốc gia là cần thiết nhằm đảm bảo sự minh bạch và tin tưởng lẫn nhau để
không làm leo thang căng thẳng, trở thành mối hiềm nguy trong tương lai.

Tiềm năng cho một cuộc đối thoại thành công và bền vững đã phần nào được củng cố kể từ khi cuộc chiến
chống khủng bố tái tạo lại mối quan hệ Mỹ - Trung. Mối quan tâm chiến lược chung về chủ nghĩa khủng bố
đã dẫn đến sự hợp tác hữu hình: sự hỗ trợ của Trung Quốc cho chiến dịch do Hoa Kỳ dẫn đầu ở Afghanistan,
chia sẻ thông tin tình báo và sự hỗ trợ của Hoa Kỳ đối với cuộc đàn áp của Trung Quốc đối với các phần tử ly
khai Hồi giáo ở các vùng lãnh thổ phía tây của Trung Quốc. Cũng có một điểm sáng xuất hiện giữa hai quốc
gia vào cuối năm 2002, khi Hoa Kỳ đã nối lại quan hệ quân sự và Trung Quốc ủng hộ nghị quyết của Liên hợp
quốc về Iraq cũng như cam kết hợp tác xoa dịu cuộc khủng hoảng ở Triều Tiên.10

IV. Nguyên nhân của chiến tranh thương mại:

Hoa Kỳ nhập khẩu 539,5 tỷ hàng hóa từ Trung Quốc và bán 120,3 tỷ đô la hàng hóa cho họ, dẫn đến thâm hụt
thương mại đối với Hoa Kỳ trị giá 419,2 tỷ đô la cho năm 2018. Theo thời gian, thâm hụt thương mại của Hoa
Kỳ với Trung Quốc đã tăng lên do đối với sự chuyên môn hóa của Trung Quốc trong sản xuất hàng hóa giá rẻ
và theo Tổng thống Mỹ Donald Trump, Trung Quốc đã 'rút ruột' ngành sản xuất của Mỹ. Thâm hụt thương
mại là mối đe dọa lớn nhất đối với cả việc làm của Hoa Kỳ và An ninh quốc gia của Hoa Kỳ. Những lo ngại
đằng sau thâm hụt thương mại chủ yếu xuất phát từ Trung Quốc nhưng cũng có thể bắt nguồn từ việc Tổng
thống Trump xảy ra một số xung đột với EU (Liên minh châu Âu), Canada và Mexico. Thâm hụt thương mại,
trong mắt Trump, là một trong những lý do chính để tiến hành cuộc chiến thương mại này nhằm thu hẹp
khoảng cách giữa xuất nhập khẩu của Hoa Kỳ với Trung Quốc.

------------------------------------------------------------------------
9, 10. The State of U.S.-China Relations. <https://www.wilsoncenter.org/article/the-state-us-china-relations >
 14

Nguyên nhân thứ hai liên quan đến quản lý tiền tệ, Tổng thống Trump từ lâu đã cáo buộc Trung Quốc là 'kẻ
thao túng tiền tệ', một chỉ định được Hoa Kỳ áp dụng cho các quốc gia tham gia can thiệp tiền tệ, ở mức độ
nhất định, trong đó ngân hàng trung ương mua hoặc bán ngoại tệ để đổi lấy tiền nội địa ảnh hưởng đến tỷ giá
hối đoái, đặc biệt là khi Trung Quốc phá giá đồng đô la để làm cho hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Hoa
Kỳ rẻ hơn. Trong mắt của Hoa Kỳ, Trung Quốc đã có một lịch sử lâu dài về hành vi thao túng tiền tệ và để trả
đũa việc hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu có giá thấp hơn, thuế quan đã được ban hành và thực hiện, gây ra
Chiến tranh Thương mại giữa hai bên.

Thứ ba về sở hữu trí tuệ: Trung Quốc có lịch sử lâu đời về hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ, đặc biệt là liên quan
đến Hoa Kỳ. Vào tháng 3 năm 2018, một cuộc thăm dò của CNBC cho thấy 1/5 tập đoàn ở Hoa Kỳ đã bị đánh
cắp các tài sản trí tuệ trong năm ngoái từ Trung Quốc. Theo Ủy ban Sở hữu trí tuệ Hoa Kỳ, hành vi trộm cắp
tài sản trí tuệ Hoa Kỳ gây ra thiệt hại lên tới 600 tỷ đô la một năm. Việc người Trung Quốc liên tục khai thác
thị trường tự do của Hoa Kỳ là một trong nhiều lý do khiến Trump tiến hành cuộc chiến thương mại này với
Trung Quốc.

Cuối cùng, nhiều quan chức Hoa Kỳ đã cáo buộc Trung Quốc tham gia vào hoạt động gián điệp và thực hiện
các hành vi phi thị trường nhằm đạt được lợi thế trong thương mại với Hoa Kỳ. Những cáo buộc này tập trung
nhiều vào hoạt động gián điệp mạng thương mại, đặc biệt là công ty công nghệ khổng lồ của Trung Quốc: tập
đoàn Huawei. 4 trong số 5 thành viên của nhóm chia sẻ thông tin tình báo bảo mật 'Five Eyes' (Hoa Kỳ,
Canada, New Zealand và Úc) đã chính thức tuyên bố thiết bị viễn thông của Huawei, đặc biệt với việc cấy
ghép mạng 5G là 'rủi ro bảo mật đáng kể'. Những lo ngại về xâm phạm an ninh của tình báo Hoa Kỳ đã khiến
Hoa Kỳ trả đũa các công ty Trung Quốc, nhưng đồng thời hành động này cũng làm leo thang Chiến tranh
Thương mại Hoa Kỳ - Trung Quốc.

V. Tác động của chiến tranh thương mại:

1. Đối với Mỹ:

Có nhiều tác động đáng kể và khác nhau đối với Hoa Kỳ do chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Một số công
ty và một số loại hàng hóa đã được hưởng lợi từ thuế quan, trong khi một số công ty khác lại bị thiệt thòi.
Những ảnh hưởng đối với đất nước nói chung là rất đáng kể, chẳng hạn như vào năm 2018, Mexico và Canada
đã vượt qua Trung Quốc để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Hoa Kỳ và tiếp tục có thặng dư thương
mại với Hoa Kỳ mặc dù Hoa Kỳ tập trung vào Trung Quốc, cho phép cả Mexico và Canada để đón đầu các cơ
hội do thị trường Trung Quốc để lại.11

Các tác động ngắn hạn bao gồm sự gia tăng GDP trong ngắn hạn vì các hộ gia đình có thể cung cấp thêm lao
động do lao động quốc tế ở Hoa Kỳ giảm; sự gia tăng nhu cầu về nhân lực đối với ngành sản xuất thép của
Mỹ và các mức thuế tích cực khác chịu sự ảnh hưởng này có thể sẽ tăng, nhưng cuối cùng sẽ được cắt giảm
bởi các nhà sản xuất giá rẻ khác như Việt Nam, Campuchia, Lào,... những nước đã phát triển thặng dư thương
mại với Hoa Kỳ, sau khi các rào cản về thuế quan của Trung Quốc được áp dụng, đã mở ra cơ hội cho các nền
kinh tế mới như Việt Nam.

Ảnh hưởng lâu dài của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung bao gồm xuất khẩu nông nghiệp của Mỹ giảm từ
15,9 tỷ USD trong năm 2017 xuống 9,1 tỷ USD trong năm 2018, sự ảnh hưởng đến ngành nông nghiệp lớn
tới mức chính phủ phải cung cấp 28 tỷ USD viện trợ để bù đắp chi phí chiến tranh thương mại.12 Các tác động
dài hạn khác bao gồm giảm đầu tư nước ngoài vào nền kinh tế Hoa Kỳ do thuế quan cao và chi phí hộ gia đình
 15

cao hơn do nhiều ngành công nghiệp phải tìm các nguồn nhập khẩu khác do thuế quan nặng nề của cả hai bên
trong cuộc chiến thương mại. Nhìn chung, bất chấp những ý định ban đầu về cuộc chiến thương mại, Hoa Kỳ
đã phải gánh chịu nhiều thiệt hại hơn dự định và cả trong những ngành từng được cho là sẽ không bị ảnh
hưởng. Thiệt hại kinh tế lâu dài và giá cả cao hơn đối với các hộ gia đình là một số trong nhiều tác động tiêu
cực sẽ xảy ra nếu chiến tranh thương mại tiếp tục.

2. Đối với Trung Quốc:

Các tác động đối với Trung Quốc, cũng như Hoa Kỳ, đã chịu nhiều tác động lớn nhỏ bởi cuộc chiến thương
mại. Các mức thuế ngay từ đầu đã ảnh hưởng đáng kể đến ngành công nghiệp Trung Quốc. Do Trung Quốc,
cũng như nhiều quốc gia châu Á khác, chuyên sản xuất với chi phí thấp, hàng rào thuế quan được ban hành
đồng nghĩa với việc các nhà sản xuất sẽ đưa thị trường của họ sang các quốc gia có chi phí thấp khác như Việt
Nam và Indonesia, khiến cho nhiều ngành công nghiệp bị bỏ mặc, chẳng hạn như ngành dệt may Trung Quốc
(70% giày dép ở Mỹ được sản xuất tại Trung Quốc) đang bị thiệt thòi đáng kể.

Chính phủ Trung Quốc có những công cụ quan trọng để giảm bớt bất lợi, chẳng hạn như giảm thuế đối với
các ngành cụ thể và hạ giá đồng tiền của họ để cho phép xuất khẩu rẻ hơn không chỉ đối với Hoa Kỳ mà trên
toàn thế giới. Các mức thuế quan trọng trị giá 550 tỷ đô la của Hoa Kỳ đã tác động đáng kể đến ngành công
nghiệp Trung Quốc, do thặng dư thương mại đáng kể với Hoa Kỳ, nhưng chính phủ Trung Quốc có nhiều cách
thức hơn để giảm bớt mức thuế quan mà Hoa Kỳ ban hành, song chưa giải pháp nào được tìm thấy trong thời
điểm hiện tại.

VI. Tác động của cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung lên Úc:
1. Về kinh tế:

Hành động của cả Hoa Kỳ lẫn Trung Quốc đã làm tổn hại sâu sắc đến nền kinh tế của Úc. Trung Quốc đã duy
trì việc mua 1/3 hàng hóa xuất khẩu của Úc và nhờ đó Úc đã trải qua quãng thời gian 25 năm không suy thoái,
lâu hơn bất kỳ quốc gia nào khác. Úc không thể có được thành công này nếu không tiếp cận được với sự tăng
trưởng đáng kể của kinh tế Trung Quốc.

Sự thù địch thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã có tác động tiêu cực đến ASX (Sàn giao dịch an ninh Úc).
Giá trị của thị trường Úc đã giảm liên tục sau khi qua lại thuế quan giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc giảm 50 tỷ
đô la vào tháng 8 năm 2019. Mặc dù thị trường chứng khoán Úc vẫn còn mong manh do cả sự thù địch thương
mại và tăng trưởng kinh tế chậm lại, Thủ quỹ Josh Frydenberg đã khẳng định nền kinh tế sẽ duy trì ổn định
trong suốt các cuộc chiến và kế hoạch của chính phủ về thặng dư nền kinh tế sẽ vẫn bất chấp những lời kêu
gọi sử dụng tiền để giúp mang lại lợi ích cho nền kinh tế Úc trong giai đoạn kinh tế suy giảm. Chính phủ Úc
tin rằng 'cái đầu lạnh hơn sẽ thắng thế' trong thời điểm leo thang này đã cho phép chính phủ tiếp tục theo đuổi
sự ổn định kinh tế trong nước bất chấp tuyên bố của các nhà kinh tế về tầm quan trọng của cuộc chiến thương
mại này đối với nền kinh tế.13

Tác động tổng thể, giống như hầu hết các quốc gia phát triển khác, là tiêu cực, nhưng việc Úc phụ thuộc vào

------------------------------------------------------------------------

11, 12, 13. Ben Collie. (2019). The US - China Trade War and the Impacts on Australia.
<https://www.scotch.vic.edu.au/media/261186/Ben%20Collie%20The%20USChina%20Trade%20War%20and%20the%20Impact
s%20on%20Úc.pdf >.
 16

lượng tiêu thụ hàng hóa xuất khẩu từ Trung Quốc có thể cho thấy tầm quan trọng ngày càng tăng của Trung
Quốc trong cuộc xung đột này. Tác động chung đối với nền kinh tế Úc cũng phần nào ảnh hưởng đến các quốc
gia mà Úc có quan hệ kinh tế mạnh mẽ là Nhật Bản và Hàn Quốc. Nền kinh tế của họ chịu nhiều ảnh hưởng
tiêu cực từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung do mối quan hệ phức tạp của họ đối với cả Hoa Kỳ và Trung
Quốc. Nếu các quốc gia mà Úc có mối quan hệ kinh tế sâu sắc đang suy yếu, thì điều đó sẽ chỉ tiếp tục tác
động tiêu cực đến nền kinh tế Úc bất kể sự can dự trực tiếp từ Trung Quốc.

2. Về xuất / nhập khẩu:

Chiến tranh thương mại giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc đã có những tác động mạnh mẽ đến xuất khẩu và nhập
khẩu của Úc. Lượng lớn hàng xuất khẩu của Úc (chiếm khoảng 30%) sang Trung Quốc trị giá khoảng 137 tỷ
đô la Úc bị ảnh hưởng bởi việc phá giá đồng tiền của Trung Quốc như đã đề cập trước đây. Việc này đã tác
động đáng kể đến Úc, xóa sổ 50 tỷ đô la Úc khỏi ASX và tác động đáng kể đến xuất khẩu của Úc, do chúng
trở nên đắt hơn để nhập khẩu do đồng đô la của Trung Quốc yếu hơn, và Úc có thể mua nhiều hàng hóa hơn
từ Trung Quốc, đóng thặng dư thương mại mà Úc có với Trung Quốc. Các tác động lớn hơn đáng kể đối với
xuất khẩu và nhập khẩu của Úc sẽ tiếp tục nếu tình trạng thù địch giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục, trong đó
Trung Quốc ít có khả năng mua các sản phẩm của Úc hơn và kết quả là nền kinh tế Úc suy yếu. Một lợi ích là
thuế quan của Trung Quốc đối với hàng hóa của Hoa Kỳ, bao gồm cả hàng nông nghiệp, cho phép Úc đáp ứng
nhu cầu hàng hóa nông nghiệp từng được cung cấp bởi Hoa Kỳ Vì Hoa Kỳ là đối thủ cạnh tranh hàng đầu của
Úc trong nhu cầu nông nghiệp của Trung Quốc. Nhu cầu mới được tìm thấy này có thể khiến nông dân Úc có
lợi ích ròng ngắn hạn là 1 tỷ đô la Úc.

Với những nỗ lực hòa giải giữa hai quốc gia liên tục thất bại, Úc đang lo sợ điều tồi tệ nhất sẽ xảy ra với tình
trạng suy thoái kinh tế đã được hình thành từ trước. Úc, dưới sự dẫn đầu của Hoa Kỳ, đưa ra hành động cấm
Huawei khỏi mạng 5G của họ, nhưng điều này dường như không thay đổi được suy nghĩ của Trump về các
lệnh trừng phạt của ông với Trung Quốc. Và yếu tố này có thể ảnh hưởng đến Úc nhiều hơn đặc biệt trong lĩnh
vực kinh tế. Hy vọng hòa giải duy nhất là hai quốc gia đồng ý trao đổi, thỏa thuận về việc hợp tác thiết kế một
sự ổn định khuôn khổ với mục đích ổn định kinh tế cho cả họ và cho toàn thế giới.

VII. Sự bền vững và triển vọng trong tương lai:

1. Các biện pháp:

ĐÌNH CHIẾN: Việc thiết lập một hiệp định đình chiến là điều tối ưu và quan trọng nhất trong các giải pháp
được đề xuất cho cuộc chiến thương mại. Thỏa thuận đình chiến với các điều khoản thực tế được cả hai bên
đồng ý là cách duy nhất để đàm phán có thể tiến hành nhằm giảm leo thang xung đột qua các giai đoạn một
cách an toàn vì lợi ích của nền kinh tế thế giới. Nhiều nhà kinh tế đã khuyến nghị rằng mở rộng hợp tác kinh
tế giữa hai nước là cách duy nhất để ngăn chặn xung đột trước khi nó tiến triển quá xa.

THIẾT LẬP KHUÔN KHỔ CHUNG: Để đảm bảo giải pháp cho cuộc chiến tranh thương mại hoạt động tốt
trong cả thời gian dài hạn và trong ngắn hạn, một 'khuôn khổ' hợp tác kinh tế cho cả hai quốc gia trong cuộc
chiến thương mại là vô cùng quan trọng trong việc đi đến một giải pháp. Các nhà hoạch định chính sách và
các nhà kinh tế của cả hai bên xung đột đều đưa ra kêu gọi thực hiện giải pháp này. Trong một tuyên bố chung
của 37 nhà kinh tế, trong đó có 5 người đoạt giải Nobel hòa bình, đã lập luận về một khuôn khổ hợp lý cho
các mối quan hệ thương mại trong tương lai sẽ 'cho phép Trung Quốc theo đuổi các chính sách công nghiệp
thường là mục tiêu chỉ trích của Hoa Kỳ' nhưng cũng cho phép Hoa Kỳ đáp trả trừng phạt thuế quan nếu Trung
 17

Quốc làm tổn hại đến lợi ích của họ. Họ tin rằng nó bảo toàn phần lớn lợi nhuận từ thương mại giữa hai nền
kinh tế nhưng cũng không có "sự hội tụ giả định trong các mô hình kinh tế"14. Giải pháp này là một trong
những phương pháp duy nhất sẽ hoạt động khả thi khi xét đến các chính phủ, các nền kinh tế và hệ tư tưởng
khác nhau của hai quốc gia, và đảm bảo rằng một cuộc chiến thương mại khác trên quy mô này sẽ không xảy
ra lần nữa.

2. Động thái của Úc:

Yếu tố bên ngoài ảnh hưởng lớn nhất đến quan hệ Úc - Trung là quan hệ Mỹ - Trung. Úc là đồng minh thân
cận của Hoa Kỳ, và các mối quan hệ kinh tế giữa hai quốc gia cũng rất bền chặt. Mối quan hệ Úc - Trung xấu
đi trong những năm gần đây cũng bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc. Tuy nhiên,
mục tiêu của Úc trong quan hệ với Trung Quốc không phải là đứng về phía Hoa Kỳ. Khi Ngoại trưởng Úc
Marise Payne thăm Hoa Kỳ vào tháng 9 năm 2020, bà đã được hỏi về quan hệ với Trung Quốc trong một cuộc
họp báo chung được tổ chức với Ngoại trưởng Mike Pompeo. Bà nói rằng mặc dù Úc thường có cùng quan
điểm với Hoa Kỳ do có những giá trị chung, các quyết định sẽ chỉ được đưa ra một cách độc lập vì lợi ích
quốc gia của Úc.

Trong khi đó, Trung Quốc xem Úc là một môn đồ của Hoa Kỳ. Trong một cuộc gặp với Thủ tướng Morrison,
Thủ tướng Lý nói rằng quan hệ giữa hai nước không nên bị ảnh hưởng bởi các bên thứ ba, ngụ ý rằng chính
sách của Úc về Trung Quốc đang chịu sự chi phối của Hoa Kỳ. Chính quyền Biden đã chỉ rõ chính sách đối
đầu với Trung Quốc bằng cách tăng cường quan hệ với các đồng minh, và Úc cũng mong đợi thiết lập mối
quan hệ chặt chẽ với chính quyền Biden. Ngay cả khi Úc hành động trên cơ sở lợi ích quốc gia của mình, Úc
có thể có xu hướng tỏ ra là một trong những kẻ theo đuôi Hoa Kỳ, theo quan điểm của Trung Quốc. Ở thời
điểm hiện tại, khó có thể tưởng tượng rằng thế giới ngoại giao song phương khép kín sẽ tạo ra động lực mạnh
mẽ cho quan hệ giữa Úc và Trung Quốc được cải thiện. Tuy nhiên, động cơ của Trung Quốc trong việc nới
lỏng các biện pháp trừng phạt đối với Úc có thể xuất phát từ ý định tách Úc (dù chỉ là một chút) khỏi sự bao
vây của Mỹ đối với Trung Quốc.

Trong quá khứ, thương mại đã tạo ra một mối quan hệ chặt chẽ giữa Úc và Trung Quốc. Khi Trung Quốc
nhằm vào một loạt các mặt hàng để trừng phạt, mối quan hệ đã bước vào giai đoạn chuyển tiếp sang một bình
thường mới khác thường. Khi xung đột giữa Hoa Kỳ và Trung Quốc gia tăng, việc duy trì quan hệ tốt đẹp với
cả Hoa Kỳ và Trung Quốc ngày càng trở nên khó khăn đối với Úc. Ngay cả khi quan hệ Úc - Trung có những
cải thiện nhất định, mối quan hệ này sẽ vẫn có nguy cơ xấu đi ngay cả khi chỉ có một tác động nhỏ nhất.

Để thực thi sách lược mới, Tổng thống J. Biden đề ra học thuyết về Trung Quốc, đánh dấu bước ngoặt lớn
trong chính sách đối ngoại của Mỹ đối với Trung Quốc trong năm thập niên qua kể từ khi Tổng thống Mỹ
Richard Nixon thăm Trung Quốc vào năm 1972. Theo học thuyết Joe Biden, cạnh tranh với Trung Quốc là
cuộc đấu tranh giữa hai hệ thống chính trị và hai hệ thống tư tưởng đối kháng. Thực hiện học thuyết này, Mỹ
thúc đẩy NATO hoàn tất nội dung chiến lược mới với tầm nhìn hướng tới năm 2030. Trong đó đưa ra nhận
định, Trung Quốc đang không ngừng gia tăng ảnh hưởng và thúc đẩy lợi ích không chỉ trong khu vực mà còn

------------------------------------------------------------------------

14. Ben Collie. (2019). The US - China Trade War and the Impacts on Australia.
<https://www.scotch.vic.edu.au/media/261186/Ben%20Collie%20The%20USChina%20Trade%20War%20and%20the%20Impact
s%20on%20Úc.pdf >.
 18

cả trên phạm vi toàn cầu, làm thay đổi căn bản cán cân quyền lực trên thế giới và dẫn đến cuộc chạy đua giữa
các cường quốc để giành ưu thế kinh tế, chính trị và quân sự. Do vậy, NATO cần có một cách tiếp cận mang
tính toàn cầu. Nếu như yêu cầu toàn cầu hóa của liên minh trước đây chỉ nhằm mở rộng NATO ra bên ngoài
ranh giới khu vực địa lý châu Âu để “chống khủng bố quốc tế” mà thực chất là để cạnh tranh với Nga, thì hiện
nay nội hàm toàn cầu hóa của liên minh xuất phát trước hết từ yêu cầu phải đối phó với thách thức mang tính
hệ thống ngày càng gia tăng của Trung Quốc trên phạm vi toàn cầu. Do đó, NATO phải tăng cường quan hệ
chặt chẽ hơn nữa với các đồng minh bên ngoài châu Âu, như Úc, New Zealand, Hàn Quốc và Nhật Bản...
trong các lĩnh vực kinh tế, chính trị, quốc phòng và an ninh.15

Theo nhật báo Guardian (Anh), hiện tại, quan hệ giữa Trung Quốc, Mỹ và Úc đang ở mức thấp. Trong đó, Mỹ,
Anh và Úc đang tìm cách đối phó với thách thức từ sự mở rộng ảnh hưởng chiến lược của Trung Quốc trên
phạm vi toàn cầu. Rizal Hidayat - chuyên gia an ninh quốc tế từ Đại học Al Azhar của Indonesia - nhận định,
AUKUS nhằm thúc đẩy sự hợp tác có hiệu quả và hiệu lực giữa các thành viên của liên minh tình báo thuộc
nhóm “Five Eyes” gồm Mỹ, Anh, Úc, Canada và New Zealand để kiềm chế toan tính của Trung Quốc đang
theo đuổi mục tiêu mở rộng ảnh hưởng tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Ngoài ra, AUKUS còn
nhằm nâng cao hiệu quả của Hiệp ước phòng thủ năm nước FPDA (Five Power Defence Arrangements) gồm
Úc, Anh, New Zealand, Singapore và Malaysia dựa trên nguyên tắc bảo vệ lẫn nhau. Theo đó, nếu một quốc
gia thành viên FPDA bị nước bên ngoài tấn công, các nước thành viên khác phải có trách nhiệm bảo vệ.
Nguyên tắc này có ý nghĩa đối với năm nước thành viên trong việc duy trì môi trường hòa bình, an toàn và tự
do hàng hải ở Biển Đông - nơi Trung Quốc đang đưa ra yêu sách phi lý về chủ quyền trên vùng biển này.
Chuyên gia phân tích Pranab Dhal Samanta (Ấn Độ) cho rằng, thỏa thuận chiến lược AUKUS sẽ góp phần
nâng cao hiệu quả hợp tác giữa các quốc gia thành viên của nhóm “Five Eyes” và nhóm “Bộ Tứ” Ấn Độ
Dương - Thái Bình Dương.

Do có mối quan hệ kinh tế và chính trị chặt chẽ với cả hai quốc gia, Úc có những lợi ích nhất định trong việc
giải quyết tranh chấp này. Một quốc gia có các lợi ích đáng kể ở cả hai cường quốc về kinh tế có thể hoạt động
như một trung gian hòa giải trong cuộc chiến này, cũng như các quốc gia khác có cùng lợi ích, để đảm bảo
khuôn khổ về kinh tế được tuân thủ và không có tranh chấp nào trên quy mô này có thể xảy ra nữa. Tuy vậy,
các vấn đề có thể xuất hiện đi kèm các giải pháp này liên quan đến văn hóa của cả hai quốc gia. Với việc cả
hai nước đều khăng khăng với ý định, mong muốn phải 'chiến thắng' cuộc chiến thương mại này và không
chịu lùi bước trước quốc gia còn lại là nguyên nhân chính khiến cuộc chiến thương mại leo thang theo thời
gian. Những giải pháp này sẽ chỉ có hiệu quả nếu cả hai quốc gia gạt bỏ được những khác biệt cơ bản của họ,
cả về văn hóa lẫn chính trị, và đặt ra một số khuôn khổ có lợi cho nền kinh tế khác nhau của họ về lâu dài bất
kể các tranh chấp chính trị, văn hóa.

VIII. Kết luận:

1. Quan điểm cá nhân:

Dù Mỹ là người khơi mào cuộc chiến thương mại khốc liệt với Trung Quốc và lôi kéo các đồng minh cùng
tham gia chống lại các động thái từ Bắc Kinh, nổi bật nhất là mâu thuẫn kinh tế Úc – Trung dưới thời Cựu
Thủ tướng Úc Scott Morrison. Song, Mỹ cũng là người được lợi nhất khi Úc – Trung xảy ra căng thẳng kinh
tế. Các nhà xuất khẩu Mỹ đã nổi lên như những “người thắng cuộc” trong cuộc chiến thương mại giữa Trung

------------------------------------------------------------------------

15. Yoji Okano. (2021). Deepening conflict between Australia and China - A transition period to a new equilibrium point. Mitsui &
Co. Global Strategic Studies Institute Monthly Report.
 19

Quốc và Úc, với việc hàng hóa của Mỹ đang lấp đầy khoảng trống thị trường do các biện pháp thuế trừng phạt
của Bắc Kinh nhằm vào hàng hóa Úc. Dù cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung dưới thời Cựu Tổng thống
Donald Trump là sôi sục hơn bao giờ hết, ông Trump vẫn đặt lợi ích kinh tế của quốc gia lên hàng đầu để tìm
ra các chính sách đối ngoại phù hợp nhất với Trung Quốc. Song, người bạn đồng cấp Scott Morrison lại thể
hiện quan điểm chống đối với Trung Quốc quyết liệt hơn bao giờ hết. Mối quan hệ song phương Trung – Úc
trở nên căng thẳng cực điểm, hơn cả mối quan hệ Trung – Mỹ. Điều này cũng đã đẩy nền kinh tế Úc vào tình
thế tiến thoái lưỡng nan, nhận về nhiều hậu quả tiêu cực khi Trung Quốc ban hành các lệnh cấm và hàng rào
thuế quan lên Úc.

Theo số liệu từ Viện Lowy có trụ sở tại Úc, các mặt hàng xuất khẩu của Mỹ từ rượu vang, thịt bò, bông, gỗ
đến than đá đã chứng kiến thị phần của họ ở Trung Quốc tăng lên kể từ năm ngoái, khi các nhà sản xuất Mỹ
lấp đầy khoảng trống do căng thẳng thương mại Úc - Trung để lại. Từ tháng 12-2020 đến tháng 3 năm nay,
Úc đã xuất khẩu rượu vang trị giá 9,1 triệu USD sang Trung Quốc, chỉ chiếm 4% lượng xuất khẩu trong cùng
kỳ năm trước. Trong khi đó, lúa mạch và các sản phẩm nông nghiệp khác của Australia cũng phải đối mặt với
mức thuế lên tới 80,5% từ Trung Quốc. Quý IV của năm 2020 cũng là một mùa “thắng lớn” đối với các nhà
xuất khẩu than của Mỹ khi các nhà máy điện Trung Quốc được yêu cầu tẩy chay than của Úc và khai thác
nguồn cung cấp từ các quốc gia khác.

Tóm lại, dù nước Mỹ và các vị lãnh đạo ngoài mặt luôn thể hiện những quan điểm ủng hộ nhân quyền, phản
đối bất công trong nền kinh tế của Trung Quốc nhưng họ vẫn nghiêng về việc hành động “lấp lửng” để không
đánh mất đối tác chiến lược lâu năm với nhiều lợi ích là Trung Quốc. Ví dụ như việc Hoa Kỳ không thể hiện
rõ quan điểm công nhận hay không công nhận chủ quyền của Đài Loan độc lập với Trung Hoa Dân Quốc để
giữ mối quan hệ với cả Đài Loan và Trung Quốc; hay về việc khơi mào cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung
nhưng lại là kẻ hưởng lợi từ rạn nứt kinh tế của các quốc gia đồng minh (Úc) với Trung Quốc,... Cuộc chiến
thương mại chắc chắn đã hạn chế, kìm hãm việc phát triển kinh tế của các bên liên quan nhưng bên cạnh đó,
vẫn giúp cho một số quốc gia lợi dụng được tình hình bất ổn biến động mà thu về rất nhiều cơ hội, lợi nhuận
riêng.

2. Quan điểm chung:

Hoa Kỳ bắt đầu cuộc xung đột này vào ngày 6 tháng 7 năm 2018, để trả đũa cho sự thiếu công bằng về kinh
tế mà bản thân họ nhận thức được. Theo quan điểm của Mỹ, những bất công về sự mất cân bằng kinh tế ngày
càng lớn giữa hai quốc gia, hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ, hoạt động gián điệp và thao túng tiền tệ của Trung
Quốc đều chứng tỏ cho sự xuất hiện của cuộc xung đột này là cần thiết. Khoảng 47% hàng hóa nhập khẩu của
Trung Quốc vào Hoa Kỳ và khoảng 91% hàng hóa xuất khẩu sang Trung Quốc đã bị ảnh hưởng trong cuộc
chiến thương mại Mỹ - Trung. Các mức thuế quan trọng này đối với hàng nghìn danh mục mặt hàng đã tác
động không ít đến nền kinh tế của cả hai quốc gia. Các hộ gia đình nói riêng và nền nông nghiệp Hoa Kỳ nói
chung, mặc dù có được một số lợi ích ngắn hạn đối với các ngành khác, nhưng vẫn chịu thiệt hại nặng nề trong
cuộc xung đột và sẽ tiếp tục bị ảnh hưởng nếu không có giải pháp.

Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng nhận về nhiều kết quả không mấy tích cực khi Hoa Kỳ chuyển sang các quốc
gia có chi phí thấp khác như Việt Nam và Indonesia để nhập khẩu hàng hóa mà trước đây Trung Quốc chuyên
sản xuất. Những hậu quả kinh tế này không chỉ ảnh hưởng đến nền kinh tế Mỹ - Trung mà còn ảnh hưởng đến
nền kinh tế thế giới. Các quốc gia được hưởng lợi, như đã đề cập trước đây, Việt Nam và Indonesia, là một
trong số ít những nước đã giải quyết thành công cuộc xung đột này. Nhiều quốc gia khác, đặc biệt là các quốc
gia phụ thuộc vào Trung Quốc như Úc và Hàn Quốc đã phải chịu thiệt hại do hạn chế về chi tiêu của Trung
 20

Quốc. Nền kinh tế của Úc đã suy yếu trong tình trạng kinh tế vốn đã mỏng manh và xuất khẩu sang Trung
Quốc đã chậm lại bất chấp sự gia tăng sản lượng của ngành nông nghiệp Úc.

Tất cả sự leo thang không cần thiết của cả hai quốc gia đã khiến cuộc chiến thương mại này trở nên bất khả
kháng và thế giới lúc đó chỉ có một khoảng thời gian hạn hẹp để tìm ra giải pháp trước khi nền kinh tế thế giới
bị ảnh hưởng vĩnh viễn bởi cuộc xung đột. Một thỏa thuận ngừng bắn lâu dài và hợp lý phải được thiết lập để
thực hiện các cuộc đàm phán với mục đích hợp tác kinh tế cả ngắn hạn và dài hạn giữa hai nền kinh tế hay xảy
ra xung đột, tốt nhất là với các quốc gia có lợi ích từ cả hai nước làm trung gian trong nỗ lực xoa dịu căng
thẳng. Đây là biện pháp duy nhất có thể thực thi trong thời gian ngắn để giải quyết hậu quả mà cuộc xung đột
đã để lại trước khi gây ra thêm thiệt hại đáng kể và không thể cứu vãn được. Nếu ‘những cái đầu lạnh’ hơn
giành chiến thắng, một hiệp định đình chiến có thể đạt được và thế giới sẽ có thể có thêm nhiều tiến bộ bất
chấp những thất bại của nhiều quốc gia trong các cuộc xung đột không cần thiết. Nền kinh tế thế giới đã chịu
quá nhiều thiệt hại và một bài học quan trọng cần được rút ra khi xem xét các mặt trái mà một cuộc xung đột
kinh tế có thể mang đến, đặc biệt là khi cuộc chiến tranh thương mại đó đã đạt quy mô rất lớn, vượt ra khỏi
phạm vi lãnh thổ quốc gia.