27

Przyroda/ Nowa Era/ Tajemnice przyrody

Klasa 4

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
Dział 1. Poznajemy warsztat przyrodnika
1. Przyroda i jej 1. Poznajemy wymienia dwa elementy
składniki składniki przyrody przyrody nieożywionej (A);
wymienia dwa elementy
przyrody ożywionej (A)
2. Jak poznawać 2. Jakimi wymienia zmysły
przyrodę? sposobami umożliwiające poznawanie
poznajemy otaczającego świata (A); podaje
przyrodę? dwa przykłady informacji
uzyskanych dzięki wybranym
zmysłom (A); wyjaśnia, czym
jest obserwacja (B)
3. Przyrządy 3. Przyrządy i  podaje nazwy przyrządów
i pomoce pomoce służących do prowadzenia
przyrodnika ułatwiające obserwacji w terenie (A);
prowadzenie przeprowadza obserwację za
obserwacji pomocą lupy lub lornetki (C);
notuje dwa-trzy spostrzeżenia
dotyczące obserwowanych
obiektów (C); wykonuje
schematyczny rysunek
obserwowanego obiektu (C);
wykonuje pomiar przy użyciu
taśmy mierniczej (C)
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
wyjaśnia znaczenie pojęcia
przyroda (B); wymienia trzy
składniki przyrody
nieożywionej niezbędne do
życia (A); podaje trzy
przykłady wytworów
działalności człowieka (A)
omawia na przykładach ,
rolę poszczególnych
zmysłów w poznawaniu
świata (B); wymienia
źródła informacji o
przyrodzie (A); omawia
najważniejsze zasady
bezpieczeństwa podczas
prowadzenia obserwacji i
wykonywania doświadczeń
(B)
przyporządkowuje przyrząd
do obserwowanego obiektu
(C); proponuje przyrządy,
które należy przygotować do
prowadzenia obserwacji w
terenie (D); określa
charakterystyczne cechy
obserwowanych obiektów
(C); opisuje sposób użycia
taśmy mierniczej (B)
Wymagania rozszerzające Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dobra). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
wymienia cechy podaje przykłady powiązań wyjaśnia, w jaki sposób zmiana
ożywionych elementów przyrody nieożywionej jednego elementu przyrody może
przyrody (A); wskazuje z przyrodą ożywioną (A); wpłynąć na wybrane pozostałe
w najbliższym otoczeniu klasyfikuje wskazane elementy elementy (B)
wytwory działalności na ożywione i nieożywione
człowieka (C) składniki przyrody oraz
wytwory działalności
człowieka (C)
porównuje ilość i rodzaj wyjaśnia, w jakim celu na podstawie obserwacji
informacji uzyskiwanych prowadzi się doświadczenia i podejmuje próbę przewidzenia
za pomocą eksperymenty przyrodnicze niektórych sytuacji i zjawisk (np.
poszczególnych zmysłów (B); wyjaśnia różnice między dotyczących pogody,
(C); wymienia cechy eksperymentem a zachowania zwierząt) (D);
przyrodnika (A); określa doświadczeniem (B) przeprowadza dowolne
rolę obserwacji doświadczenie, posługując się
w poznawaniu przyrody instrukcją, zapisuje obserwacje i
(B); omawia etapy wyniki (D); wyjaśnia, dlaczego
doświadczenia (B) do niektórych doświadczeń
należy używać dwóch zestawów
(D)
planuje miejsca dwóch – planuje obserwację dowolnego przygotowuje notatkę na temat
trzech obserwacji (D); obiektu lub organizmu w innych przyrządów służących do
proponuje przyrząd terenie (D); uzasadnia prowadzenia obserwacji, np.
odpowiedni do obserwacji celowość zaplanowanej odległych obiektów
konkretnego obiektu (C); obserwacji (D); omawia sposób lub głębin (D)
wymienia najważniejsze przygotowania obiektu
części mikroskopu (A) do obserwacji
mikroskopowej (B)
 28
Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania rozszerzające Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena dobra). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń:
4. Określamy 4. W jaki podaje nazwy głównych podaje nazwy głównych wyjaśnia, co to jest podaje przykłady podaje historyczne
kierunki sposób kierunków geograficznych kierunków geograficznych widnokrąg (B); omawia wykorzystania w życiu i współczesne przykłady
geograficzne określamy wskazanych przez (A); przyporządkowuje budowę kompasu (B); umiejętności wyznaczania praktycznego wykorzystania
kierunki nauczyciela na widnokręgu skróty do nazw głównych samodzielnie wyznacza kierunków geograficznych (B); umiejętności wyznaczania
geograficzne? (A); wyznacza główne kierunków geograficznych kierunki geograficzne za porównuje dokładność kierunków geograficznych (A);
kierunki geograficzne za (A); określa warunki pomocą kompasu (C); wyznaczania kierunków omawia sposób wyznaczania
pomocą kompasu na korzystania z kompasu (A); wyjaśnia, w jaki sposób geograficznych za pomocą kierunku północnego za
podstawie instrukcji słownej posługując się instrukcją, wyznacza się kierunki kompasu i gnomonu (D); pomocą Gwiazdy Polarnej oraz
5. Określamy (C); określa warunki wyznacza główne kierunki pośrednie (B) wyjaśnia, w jaki sposób tworzy innych obiektów w otoczeniu
kierunki wyznaczania kierunku geograficzne za pomocą się nazwy kierunków (B)
geograficzne za północnego za pomocą gnomonu (C) pośrednich (B)
pomocą kompasu gnomonu (prosty patyk lub
i gnomonu – pręt, słoneczny dzień) (B)
lekcja w terenie
5. Co pokazujemy 6. Co to jest oblicza wymiary biurka w skali wyjaśnia, jak powstaje plan wyjaśnia pojęcie skala rysuje plan pokoju wyjaśnia pojęcia: skala
na planach? plan? 1 : 10 (C); rysuje plan biurka w (B); rysuje plan dowolnego liczbowa (B); oblicza w skali 1 : 50 (C); dobiera skalę mianowana, podziałka
skali 1 : 10 (C) przedmiotu (wymiary wymiary przedmiotu do wykonania planu dowolnego liniowa (B)
przedmiotu podzielne bez w różnych skalach, obiektu (D): wykonuje szkic
reszty przez 10) w skali np. 1 : 5, 1 : 20, 1 : 50; okolic szkoły (D)
1 : 10 (C) wykonuje szkic terenu
szkoły (D)
6. Jak czytamy 7. Czytamy plan wymienia rodzaje map (A); wyjaśnia pojęcia mapa opisuje słowami fragment porównuje dokładność planu rysuje fragment drogi do szkoły,
plany i mapy? miasta i mapę odczytuje informacje zapisane i legenda (B); określa terenu przedstawiony na miasta i mapy turystycznej np. ulicy, zmniejszając jej
turystyczną w legendzie przeznaczenie planu miasta i planie lub mapie (D); (D); odszukuje na mapie wymiary (np. 1000 razy)
planu (C) mapy turystycznej (B); przygotowuje zbiór znaków wskazane obiekty (C) i używając właściwych znaków
rozpoznaje obiekty kartograficznych dla planu kartograficznych (D)
przedstawione na planie lub lub mapy najbliższej
mapie za pomocą znaków okolicy (C)
kartograficznych (C / D)
7. Jak się 8. Jak się wskazuje kierunki geograficzne określa położenie innych wyjaśnia, na czym polega orientuje mapę za pomocą dostosowuje sposób orientowania
orientować w orientować na mapie (C); odszukuje na obiektów na mapie w orientowanie planu lub obiektów w terenie (C) mapy do otaczającego terenu (D)
terenie? w terenie? planie okolicy wskazany stosunku do podanego mapy (B); orientuje plan
obiekt, np. kościół, szkołę (C) obiektu (C); opowiada, jak lub mapę za pomocą
9.
zorientować plan lub mapę za kompasu (C)
Ćwiczymy
pomocą kompasu (B)
orientowanie
się w terenie
– lekcja w
terenie
Podsumowanie 10.,11. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Poznajemy warsztat przyrodnika”
działu 1
Dział 2. Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
1. 12. Otaczają nas wskazuje w najbliższym
Substancje substancje otoczeniu przykłady ciał
wokół nas stałych, cieczy i gazów (B);
wskazuje w najbliższym
otoczeniu dwa przykłady ciał
plastycznych, kruchych i
sprężystych (B); podaje dwa
przykłady występowania
zjawiska rozszerzalności
cieplnej ciał stałych (A);
porównuje ciała stałe z
cieczami pod względem jednej
właściwości
(kształt) (C)
2. Woda 13. Poznajemy wymienia stany skupienia
występuje stany skupienia wody w przyrodzie (A); podaje
w trzech wody przykłady występowania wody
stanach w różnych stanach skupienia
skupienia (A); omawia budowę
termometru (B); odczytuje
wskazania termometru (C);
wyjaśnia, na czym polega
krzepnięcie i topnienie (B)
3. Składniki 14. Poznajemy wymienia przynajmniej trzy
pogody składniki pogody składniki pogody (A);
rozpoznaje na dowolnej
ilustracji rodzaje opadów (C);
wyjaśnia, dlaczego burze są
groźne (B)
4. Obserwujemy 15. Obserwujemy dobiera przyrządy do pomiaru
pogodę pogodę trzy składników pogody (A);
odczytuje temperaturę
powietrza z termometru
cieczowego (C); na podstawie
instrukcji buduje wiatromierz
(C); odczytuje symbole
umieszczone na mapie pogody
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
wymienia stany skupienia, w
jakich występują substancje
(A); podaje dwa-trzy
przykłady wykorzystania
właściwości ciał stałych w
życiu codziennym (C)
wyjaśnia zasadę działania
termometru (B);
przeprowadza, zgodnie
z instrukcją, doświadczenia
wykazujące:
– wpływ temperatury
otoczenia na parowanie wody
(C),
– obecność pary wodnej
w powietrzu (C);
wyjaśnia, na czym polega
parowanie i skraplanie
wody (B)
wyjaśnia, co nazywamy
pogodą (B); wyjaśnia pojęcia:
upał, przymrozek, mróz (B);
podaje nazwy osadów
atmosferycznych (A)
zapisuje temperaturę dodatnią
i ujemną (C); omawia sposób
pomiaru ilości opadów (B);
podaje jednostki, w których
wyraża się składniki pogody
(A); na podstawie instrukcji
buduje deszczomierz (C);
prowadzi tygodniowy
Wymagania rozszerzające
(ocena dobra). Uczeń:
wyjaśnia, na czym polega
zjawisko rozszerzalności
cieplnej (B); podaje
przykłady występowania
zjawiska rozszerzalności
cieplnej ciał stałych
i cieczy (C) oraz gazów (D)
wymienia czynniki
wpływające na szybkość
parowania (A); formułuje
wnioski na podstawie
przeprowadzonych
doświadczeń (D);
przyporządkowuje stan
skupienia wody do wskazań
termometru (C)
podaje, z czego mogą być
zbudowane chmury (A);
rozróżnia rodzaje osadów
atmosferycznych na
ilustracjach (C); wyjaśnia,
czym jest ciśnienie
atmosferyczne (B);
wyjaśnia, jak powstaje
wiatr (B)
wymienia przyrządy
służące do obserwacji
meteorologicznych (A);
dokonuje pomiaru
składników pogody –
prowadzi kalendarz pogody
(C); przygotowuje możliwą
prognozę pogody na
Wymagania dopełniające
(ocena bardzo dobra). Uczeń:
klasyfikuje ciała stałe ze
względu na właściwości (B);
wyjaśnia, na czym polega
kruchość, plastyczność i
sprężystość (B); porównuje
właściwości ciał stałych, cieczy
i gazów (C) opisuje zasadę
działania termometru
cieczowego (B)
dokumentuje doświadczenia
według poznanego schematu
(D); podaje przykłady z życia
codziennego zmian stanów
skupienia wody (C);
przedstawia w formie schematu
zmiany stanu skupienia wody
w przyrodzie (C)
wyjaśnia, jak się tworzy nazwę
wiatru (B); rozpoznaje na
mapie rodzaje wiatrów (C);
wykazuje związek pomiędzy
porą roku a występowaniem
określonego rodzaju opadów
i osadów (D)
odczytuje prognozę pogody
przedstawioną za pomocą
znaków graficznych (C); na
podstawie obserwacji określa
kierunek wiatru (C)
29
Wymagania wykraczające
(ocena celująca). Uczeń:
uzasadnia, popierając
przykładami z życia, dlaczego
ważna jest znajomość
właściwości ciał (D)
przedstawia zmiany stanów
skupienia wody podczas
jej krążenia w przyrodzie,
posługując się wykonanym
przez siebie prostym rysunkiem
(D)
wyjaśnia różnice między opadami
a osadami atmosferycznymi (D)
przygotowuje i prezentuje
informacje na temat rodzajów
wiatru występujących na świecie
(C); na podstawie opisu
przedstawia, w formie mapy,
prognozę pogody dla Polski (D)
 30
Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania rozszerzające Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena dobra). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń:
16. Obserwacja (C); przedstawia stopień kalendarz pogody na następny dzień dla swojej
i pomiar zachmurzenia za pomocą podstawie obserwacji miejscowości (C)
składników symboli (C); przedstawia wybranych składników
pogody – lekcja rodzaj opadów za pomocą pogody (C); określa aktualny
w terenie symboli (C) stopień zachmurzenia nieba
na podstawie obserwacji (C);
opisuje tęczę (B)
5. „Wędrówka” 17. „Wędrówka” wyjaśnia pojęcia wschód omawia pozorną wędrówkę określa zależność między omawia zmiany długości cienia podaje przykłady praktycznego
Słońca po niebie Słońca po niebie Słońca, zachód Słońca Słońca nad widnokręgiem wysokością Słońca a w ciągu dnia (B); porównuje wykorzystania wiadomości
(B); rysuje „drogę” Słońca (B); omawia zmiany temperaturą powietrza (C); wysokość Słońca nad dotyczących zmian temperatury
na niebie (C); podaje daty temperatury powietrza w określa zależność między widnokręgiem oraz długość i długości cienia w ciągu dnia
rozpoczęcia ciągu dnia (B); wyjaśnia wysokością Słońca a cienia podczas górowania (np. wybór ubrania, pielęgnacja
kalendarzowych pór roku pojęcia równonoc przesilenie długością cienia (C); w poszczególnych porach roku roślin, ustawienie budy dla psa)
(A); podaje po (B); omawia cechy pogody wyjaśnia pojęcie górowanie (C) (B); wymienia fenologiczne pory
trzy przykłady zmian w poszczególnych porach Słońca (B); omawia zmiany roku, czyli te, które wyróżnia się
zachodzących roku (B) w pozornej wędrówce na podstawie fazy rozwoju
18. Jak zmieniają w przyrodzie ożywionej Słońca nad widnokręgiem roślinności (A)
się pogoda i w poszczególnych porach w poszczególnych porach
przyroda w ciągu roku (C) roku (B)
roku? – lekcja w
terenie
Podsumowanie 19., 20. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Poznajemy pogodę i inne zjawiska przyrodnicze”
działu 2
Dział 3. Poznajemy świat organizmów
1. Organizmy mają 21. Poznajemy Wyjaśnia, po czym rozpozna wyjaśnia pojęcia organizm omawia hierarchiczną podaje przykłady różnych prezentuje informacje na
wspólne cechy budowę organizm (B); wymienia jednokomórkowy, budowę organizmów sposobów wykonywania tych temat najmniejszych
i czynności przynajmniej trzy czynności organizm wielokomórkowy wielokomórkowych (B); samych czynności przez i największych organizmów
życiowe życiowe organizmów (A); (B); podaje charakteryzuje czynności organizmy (np. ruch, wzrost) żyjących na Ziemi (D);
organizmów omawia jedną wybraną przez charakterystyczne cechy życiowe organizmów (B); (C); porównuje rozmnażanie omawia podział organizmów
siebie czynność życiową organizmów (A); omawia cechy płciowe z rozmnazaniem na pięć królestw (A)
organizmów (B); odróżnia wymienia czynności rozmnażania płciowego bezpłciowym (C)
przedstawione na ilustracji życiowe organizmów (A); i bezpłciowego (B)
organizmy jednokomórkowe od rozpoznaje na ilustracji
wielokomórkowych (C) wybrane
organy / narządy (C)
2. Organizmy 22. Jak określa, czy podany organizm dzieli organizmy cudzożywne wyjaśnia pojęcia: organizm omawia sposób wytwarzania prezentuje, w dowolnej formie,
różnią się odżywiają się jest samożywny, czy ze względu na rodzaj samożywny, organizm pokarmu przez rośliny (B); informacje na temat
sposobem rośliny i dla cudzożywny (B); podaje pokarmu (A); podaje cudzożywny (B); wymienia określa rolę, jaką odgrywają pasożytnictwa w świecie
odżywiania jakich przykłady organizmów przykłady organizmów cechy roślinożerców (B); w przyrodzie zwierzęta roślin (D)
organizmów są cudzożywnych: mięsożernych, roślinożernych (B); dzieli wymienia, podając odżywiające się szczątkami
pożywieniem? roślinożernych i mięsożerców na drapieżniki przykłady, sposoby glebowymi (C); wyjaśnia, na

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
23. W jaki sposób wszystkożernych (B);
organizmy wskazuje na ilustracji
cudzożywne charakterystyczne cechy
zdobywają drapieżników (C)
pokarm?
3. Zależności 24. Poznajemy układa łańcuch pokarmowy
pokarmowe między zależności z podanych organizmów (C);
organizmami pokarmowe analizując sieć pokarmową,
między układa jeden łańcuch
organizmami pokarmowy (D)
4. Rośliny 25. Obserwujemy wymienia korzyści
i zwierzęta wokół rośliny i zwierzęta wynikające z uprawy roślin
nas w domu i ogrodzie (A);
podaje przykłady zwierząt
hodowanych w domach
przez człowieka (A); podaje
przykład drobnego
zwierzęcia żyjącego w
domach (A); rozpoznaje trzy
zwierzęta żyjące w ogrodach
(C)
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
i padlinożerców (B);
wyjaśnia, na czym polega
wszystkożerność (B)
wyjaśnia, czym są zależności
pokarmowe (B); podaje
nazwy ogniw łańcucha
pokarmowego (A)
podaje trzy przykłady roślin
stosowanych jako przyprawy
do potraw (B); wyjaśnia,
dlaczego decyzja o hodowli
zwierzęcia powinna być
dokładnie przemyślana (B);
omawia zasady opieki nad
zwierzętami (B); podaje
przykłady dzikich zwierząt
żyjących w mieście (A)
wykonuje zielnik (pięć
okazów) (D)
31
Wymagania rozszerzające Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dobra). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
zdobywania pokarmu przez czym polega pasożytnictwo
organizmy cudzożywne (B)
(B); podaje przykłady
zwierząt odżywiających się
szczątkami glebowymi (B);
wymienia przedstawicieli
pasożytów (A)
wyjaśnia nazwy ogniw omawia rolę destruentów podaje przykłady obrony przed
łańcucha pokarmowego w łańcuchu pokarmowym (B) wrogami w świecie roślin
(B); wyjaśnia, co to jest i zwierząt (C); uzasadnia, że
sieć pokarmowa (B) zniszczenie jednego z ogniw
łańcucha pokarmowego może
doprowadzić do wyginięcia
innych ogniw(D)
rozpoznaje wybrane opisuje szkodliwość zwierząt prezentuje jedną egzotyczną
rośliny doniczkowe (C); zamieszkujących nasze domy roślinę (ozdobną lub
wyjaśnia, jakie znaczenie (C); formułuje apel do osób przyprawową), omawiając jej
ma znajomość wymagań mających zamiar hodować wymagania życiowe (D);
życiowych uprawianych zwierzę lub podarować je przygotowuje ciekawostki
roślin (D); określa cel w prezencie (D) i dodatkowe informacje na
hodowania zwierząt w temat zwierząt (np. najszybsze
domu (B); wyjaśnia, zwierzęta) (D)
dlaczego nie wszystkie
zwierzęta możemy
hodować w domu (B);
wskazuje źródła
informacji na temat
hodowanych zwierząt (C);
wyjaśnia, dlaczego coraz
więcej dzikich zwierząt
przybywa do miast (B)

Podsumowanie 26., 27. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Poznajemy świat organizmów”

działu 3
Dział 4. Odkrywamy tajemnice ciała człowieka
1. Trawienie 28. Poznajemy podaje przykłady produktów wymienia składniki omawia rolę składników omawia rolę witamin (B); przedstawia krótkie informacje na
i wchłanianie składniki pokarmu bogatych w białka, cukry, pokarmowe (A); pokarmowych w wymienia wybrane objawy temat sztucznych barwników,
pokarmu tłuszcze, witaminy (A); przyporządkowuje podane organizmie (B); wymienia niedoboru jednej z poznanych aromatów identycznych
omawia znaczenie wody dla pokarmy do wskazanej grupy produkty zawierające sole witamin (B); omawia rolę soli z naturalnymi, konserwantów
organizmu (B) pokarmowej (C) mineralne (A) mineralnych w organizmie (B) znajdujących się
w żywności (D)
 32
Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania rozszerzające Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena dobra). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń:
29. Jak przebiega wskazuje na modelu położenie wymienia narządy budujące wyjaśnia pojęcie trawienie wyjaśnia rolę enzymów omawia rolę narządów
trawienie poszczególnych narządów przewód pokarmowy (A); (B); opisuje drogę pokarmu trawiennych (B); wskazuje wspomagających trawienie (B);
i wchłanianie przewodu pokarmowego (C); omawia rolę układu w organizmie (B); omawia, narządy, w których zachodzi wymienia czynniki, które mogą
pokarmu? wyjaśnia, dlaczego należy pokarmowego (B); podaje co dzieje się w organizmie mechaniczne i chemiczne szkodliwie wpłynąć na
dokładnie żuć pokarm (B); zasady higieny układu po zakończeniu trawienia przekształcanie pokarmu (C) funkcjonowanie wątroby lub
uzasadnia konieczność mycia pokarmowego (A) pokarmu (B) trzustki (A)
rąk przed każdym
posiłkiem (C)
2. Układ 30. Jaką rolę wskazuje na schemacie serce i omawia rolę serca i naczyń wymienia funkcje układu wyjaśnia, jak należy dbać o prezentuje, w dowolnej formie,
krwionośny odgrywa układ naczynia krwionośne (C); krwionośnych (B); na krwionośnego (B); układ krwionośny (B); podaje informacje na temat; składników
transportuje krew krwionośny? wymienia rodzaje naczyń schemacie pokazuje wyjaśnia, czym jest tętno przykłady produktów krwi (B)
krwionośnych (A); mierzy puls poszczególne rodzaje naczyń (B); omawia rolę układu żywnościowych korzystnie i grup krwi (D)
(C); podaje dwa przykłady krwionośnych (C) krwionośnego wpływających na pracę układu
zachowań korzystnie w transporcie substancji krwionośnego (C)
wpływających na pracę układu w organizmie (C);
krążenia (C) proponuje zestaw prostych
ćwiczeń poprawiających
funkcjonowanie układu
krwionośnego (D)
3. Układ 31. Jak pokazuje na modelu lub wymienia narządy budujące określa cel wymiany wyjaśnia, na czym polega ilustruje wymianę gazową
oddechowy oddychamy? planszy dydaktycznej drogi oddechowe (A); gazowej (B); omawia rolę współpraca układów zachodzącą w komórkach
zapewnia położenie narządów wyjaśnia, co dzieje się z poszczególnych narządów pokarmowego, krwionośnego ciała (C); planuje i prezentuje
wymianę budujących układ oddechowy powietrzem podczas układu oddechowego (B); i oddechowego (B) wykonuje doświadczenie potwierdzające
gazową (C); wymienia zasady higieny wędrówki przez drogi wyjaśnia, dlaczego drogi schematyczny rysunek obecność pary wodnej w
układu oddechowe (B); określa rolę oddechowe są wyściełane ilustrujący wymianę gazową wydychanym powietrzu (D)
oddechowego (B) układu oddechowego (A); przez komórki zachodzącą w płucach (C)
opisuje zmiany w wyglądzie z rzęskami (B)
części piersiowej tułowia
podczas wdechu i wydechu
(C)
4. Szkielet i 32. Jakie układy wskazuje na sobie, modelu lub wymienia elementy budujące rozróżnia rodzaje porównuje zakres ruchów wyjaśnia, dlaczego w okresie
mięśnie narządów planszy elementy szkieletu układ ruchu (A); podaje połączeń kości (C); stawów: barkowego, szkolnym należy szczególnie
umożliwiają ruch umożliwiają (C); wyjaśnia pojęcie stawy nazwy i wskazuje główne podaje nazwy głównych biodrowego i kolanowego dbać o prawidłową postawę
organizmowi (B); omawia dwie zasady elementy szkieletu (C); stawów u człowieka (A); (D); na modelu lub planszy ciała (B); omawia działanie
ruch? higieny układu ruchu (B) wymienia trzy funkcje wyjaśnia, w jaki sposób wskazuje kości o różnych mięśni budujących narządy
szkieletu (A); wymienia mięśnie są połączone kształtach (C); omawia pracę wewnętrzne (B)
zasady higieny układu ze szkieletem (B) mięśni
ruchu (A) szkieletowych (C)
 33
Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania rozszerzające Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena dobra). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń:
5. Układ nerwowy 33. Jak wskazuje, na planszy położenie omawia rolę poszczególnych omawia, korzystając wymienia zadania mózgu, podaje przykłady skutków
kontroluje pracę organizm układu nerwowego (C); narządów zmysłów (B); z planszy, w jaki sposób rdzenia kręgowego i nerwów uszkodzenia układu nerwowego
organizmu odbiera wskazuje na planszy lub omawia rolę skóry jako powstaje obraz (A); wyjaśnia, w jaki sposób (A); prezentuje informacje
informacje z modelu położenie narządów narządu zmysłu (B); oglądanego obiektu (C); układ nerwowy odbiera na temat wad wzroku
otoczenia? zmysłów (C); wymienia wymienia zasady higieny wskazuje na planszy informacje z otoczenia (B) lub słuchu (D)
Narząd wzroku zadania narządów smaku oczu i uszu (B) elementy budowy oka: podaje wspólną cechę
i powonienia (A); wymienia, soczewkę, siatkówkę narządów zmysłu węchu
podając przykłady, rodzaje i źrenicę (C); wskazuje na i smaku (A); wskazuje na
smaków (A); wymienia dwa planszy małżowinę uszną, planszy drogę informacji
zachowania niekorzystnie przewód słuchowy i błonę dźwiękowych (C); uzasadnia,
34. Jak organizm wpływające na układ nerwowy bębenkową (C); omawia że układ nerwowy koordynuje
odbiera (A) zasady higieny układu pracę wszystkich narządów
informacje z nerwowego (B) zmysłów (D); na podstawie
otoczenia? doświadczenia formułuje
Narządy: węchu, wniosek dotyczący zależności
smaku, słuchu i między zmysłem smaku a
dotyku zmysłem powonienia (C)
6. Układ 35. Jak jest wskazuje na planszy położenie wymienia narządy tworzące omawia rolę wyjaśnia przyczyny różnic w prezentuje informacje na temat
rozrodczy zbudowany układ narządów układu rozrodczego żeński i męski układ poszczególnych budowie układu rozrodczego roli kobiet i mężczyzn w rodzinie
umożliwia rozrodczy? (C); rozpoznaje komórki rozrodczy (A); określa rolę narządów układu żeńskiego i męskiego (C); i społeczeństwie na przestrzeni
wydawanie na rozrodcze: męską i żeńską (C); układu rozrodczego (A); rozrodczego (C) omawia przebieg rozwoju kilku pokoleń (np. zajęcia
świat wyjaśnia pojęcie zapłodnienie omawia zasady higieny nowego organizmu (A) prababci, babci, mamy, starszej
potomstwa (B) układu rozrodczego (B); wskazuje na planszy narządy siostry, itp.) (D)
wskazuje na planszy miejsce układu rozrodczego męskiego i
rozwoju nowego organizmu żeńskiego (C)
(C)
7. Dojrzewanie to 36. Dojrzewanie podaje przykłady zmian wymienia zmiany opisuje zmiany psychiczne wyjaśnia, na przykładach, czym prezentuje informacje dotyczące
czas wielkich to czas wielkich w organizmie świadczących o fizyczne zachodzące w zachodzące w okresie jest odpowiedzialność (B) zagrożeń, na które mogą być
zmian zmian rozpoczęciu okresu okresie dojrzewania dojrzewania (B) narażone dzieci w okresie
dojrzewania u własnej płci u dziewcząt i chłopców dojrzewania (D)
(A); podaje dwa przykłady (A); omawia zasady
zmian w funkcjonowaniu higieny, których należy
skóry w okresie dojrzewania przestrzegać w okresie
(B) dojrzewania (B)
Podsumowanie 37., 38. Podsumowanie i sprawdzian z działu: „Odkrywamy tajemnice ciała człowieka”
działu 4
Dział 5. Odkrywamy tajemnice zdrowia

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
1. Zdrowy 39. Jak dbać wymienia co najmniej trzy
styl życia o higienę? zasady zdrowego stylu życia
(A); korzystając z piramidy
zdrowego żywienia i
aktywności fizycznej, wskazuje
produkty, które należy
spożywać w dużych i w małych
ilościach (C); wyjaśnia,
dlaczego ważna jest czystość
rąk (B); omawia sposób dbania
o zęby (C); wymienia dwie
zasady bezpieczeństwa podczas
zabaw na świeżym
powietrzu (A)
2. Choroby, 40. Poznajemy wymienia drogi wnikania do
którymi choroby zakaźne organizmu człowieka
można się drobnoustrojów
zarazić chorobotwórczych (A);
wymienia trzy zasady, których
przestrzeganie pozwoli uniknąć
chorób przenoszonych drogą
oddechową (A); wymienia trzy
zasady, których przestrzeganie
pozwoli uniknąć chorób
przenoszonych drogą
pokarmową (A)
3. Jak sobie radzić 41. Jak uniknąć wymienia zjawiska pogodowe,
w niebezpiecznych niebezpiecznych które mogą stanowić
sytuacjach? sytuacji w naszym zagrożenie (A); odróżnia
otoczeniu? muchomora sromotnikowego
od innych grzybów (C); określa
sposób postępowania
po użądleniu (A)
42. omawia zasady postępowania
Niebezpieczeństwa podczas pielęgnacji roślin
i pierwsza pomoc hodowanych w domu (B);
w domu podaje przykłady środków
czystości, które stwarzają
zagrożenia dla zdrowia (A);
wymienia rodzaje urazów skóry
(A)
4. Uzależnienia są 43. Uzależnienia podaje przynajmniej dwa
groźne i ich skutki przykłady negatywnego
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
podaje zasady prawidłowego
odżywiania (A); wyjaśnia,
dlaczego należy dbać o
higienę skóry (B); opisuje
sposób pielęgnacji paznokci
(B); wyjaśnia, na czym
polega właściwy dobór
odzieży (B) podaje przykłady
wypoczynku czynnego i
biernego (B)
wymienia przyczyny chorób
zakaźnych (A); wymienia
nazwy chorób
przenoszonych drogą
oddechową (A); omawia
objawy wybranej choroby
przenoszonej drogą
oddechową (B); omawia
przyczyny zatruć (B);
określa zachowania
zwierzęcia, które mogą
świadczyć o tym,
że jest ono chore na 
wściekliznę (C)
określa zasady postępowania
w czasie burzy, gdy
przebywa się w domu lub
poza nim (A); rozpoznaje
owady, które mogą być
groźne (C)
podaje przykłady trujących
roślin hodowanych w domu
(A); przyporządkowuje
nazwę zagrożenia do symboli
umieszczanych na
opakowaniach (C); omawia
sposób postępowania przy
otarciach
i skaleczeniach (B)
podaje przykłady substancji,
które mogą uzależniać (A);
34
Wymagania rozszerzające Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dobra). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
wymienia (wszystkie) wyjaśnia, czym jest zdrowy styl przygotowuje propozycję
zasady zdrowego stylu życia (B); omawia skutki prawidłowego jadłospisu na trzy
życia (A); wyjaśnia rolę niewłaściwego dni, odpowiedniego w okresie
aktywności fizycznej w odżywiania się (B); wyjaśnia, dojrzewania (D)
zachowaniu zdrowia (B); na czym polega higiena
opisuje sposób pielęgnacji osobista (B); podaje sposoby
skóry ze szczególnym uniknięcia zakażenia się
uwzględnieniem okresu grzybicą (A)
dojrzewania (C); wyjaśnia,
na czym polega higiena
jamy ustnej (B)
wyjaśnia, czym są porównuje objawy przygotowuje informacje na
szczepionki (B); wymienia przeziębienia z objawami temat objawów boreliozy
sposoby zapobiegania grypy i anginy (C); klasyfikuje i sposobów postępowania
chorobom przenoszonym pasożyty na wewnętrzne i w przypadku zachorowania (D)
drogą oddechową (A); zewnętrze, podaje przykłady
wymienia szkody, które pasożytów (C); charakteryzuje
pasożyty powodują w pasożyty wewnętrzne
organizmie (A); omawia człowieka (C); opisuje objawy
objawy zatruć (B) wybranych chorób zakaźnych
(B); wymienia drobnoustroje
mogące wnikać do organizmu
przez uszkodzoną skórę (B)
wymienia omawia sposób postępowania prezentuje plakat ostrzegający
charakterystyczne cechy po ukąszeniu przez żmiję (B); o niebezpieczeństwach w swoje
muchomora rozpoznaje dziko rosnące okolicy (D)
sromotnikowego (A); rośliny trujące (C)
wymienia objawy zatrucia
grzybami (A)
omawia zasady pierwszej omawia zasady postępowania w
pomocy po kontakcie ze przypadku oparzeń (B)
środkami czystości (B)
wyjaśnia, na czym polega wyjaśnia, czym jest przygotowuje informacje na
palenie bierne (B); uzależnienie (B); temat pomocy osobom

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
wpływu dymu tytoniowego
i alkoholu na organizm
człowieka (B); opisuje
zachowanie świadczące
o mogącym rozwinąć się
uzależnieniu od komputera lub
telefonu (B); prezentuje
zachowanie asertywne
w wybranej sytuacji (C)
Podsumowanie 44.,45. Podsumowanie i sprawdzian z działu „Odkrywamy tajemnice zdrowia”
działu 5
Dział 6. Poznajemy krajobraz najbliższej okolicy
1. Co to jest 46. Co to jest rozpoznaje na zdjęciach rodzaje
krajobraz? krajobraz? krajobrazów (C); podaje
przykłady krajobrazu
naturalnego (B); wymienia
nazwy krajobrazów
kulturowych (B); określa rodzaj
krajobrazu najbliższej okolicy
(D)
2. Ukształtowanie 47. Poznajemy rozpoznaje na ilustracji formy
terenu formy terenu terenu (C); wyjaśnia, czym są
równiny (B); wykonuje modele
wzniesienia i doliny (C)
3. Czy wszystkie 48. Czy wszystkie przyporządkowuje jedną –
skały są twarde? skały są twarde? dwie okazane skały
do poszczególnych grup (C)
4. Wody słodkie 49. Wody słodkie podaje przykłady wód
i wody słone i wody słone słonych (B); wskazuje na
mapie przykład wód
stojących i płynących
w najbliższej okolicy (D)
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
podaje przykłady skutków
działania alkoholu na
organizm (B); podaje
przykłady sytuacji, w których
należy zachować się
asertywnie (C)
wyjaśnia, do czego odnoszą
się nazwy krajobrazów (B);
wymienia rodzaje
krajobrazów (naturalny,
kulturowy) (A); wyjaśnia
pojęcie: krajobraz kulturowy
(B); wskazuje w krajobrazie
najbliższej okolicy składniki,
które są wytworami
człowieka (C)
omawia na podstawie
ilustracji elementy
wzniesienia (C); wskazuje
formy terenu w krajobrazie
najbliższej okolicy (D)
podaje nazwy grup skał (A);
podaje przykłady skał litych,
zwięzłych i luźnych (B)
podaje przykłady wód
słodkich (w tym wód
powierzchniowych) (B);
wskazuje różnice między
oceanem a morzem (B);
na podstawie ilustracji
rozróżnia rodzaje wód
stojących
i płynących (C / D);
wymienia różnice między
jeziorem a stawem (C)
Wymagania rozszerzające
(ocena dobra). Uczeń:
wymienia skutki
przyjmowania narkotyków
(B); wyjaśnia, czym jest
asertywność (B)
wyjaśnia pojęcie: krajobraz
(B); wymienia składniki,
które należy uwzględnić,
opisując krajobraz (A);
omawia cechy
poszczególnych
krajobrazów kulturowych
(B); wskazuje składniki
naturalne w krajobrazie
najbliższej okolicy (D)
opisuje wklęsłe formy
terenu (B); opisuje formy
terenu dominujące w
krajobrazie najbliższej
okolicy (D)
opisuje budowę skał litych,
zwięzłych i luźnych (C);
rozpoznaje co najmniej
jedną skałę występującą w
najbliższej okolicy (C/D)
wyjaśnia pojęcia: wody
słodkie, wody słone (B);
wykonuje schemat podziału
wód powierzchniowych
(C); omawia warunki
niezbędne do powstania
jeziora (B); porównuje
rzekę z kanałem
śródlądowym (C)
Wymagania dopełniające
(ocena bardzo dobra). Uczeń:
charakteryzuje substancje
znajdujące się w dymie
papierosowym (C); uzasadnia
konieczność zachowań
asertywnych (D); uzasadnia,
dlaczego napoje energetyzujące
nie są obojętne dla zdrowia (C)
opisuje krajobraz najbliższej
okolicy (D)
klasyfikuje wzniesienia na
podstawie ich wysokości (A);
omawia elementy doliny (A)
opisuje skały występujące
w najbliższej okolicy (D);
omawia proces powstawania
gleby (B)
charakteryzuje wody słodkie
występujące na Ziemi (C);
omawia, jak powstają bagna
(B); charakteryzuje wody
płynące (C)
35
Wymagania wykraczające
(ocena celująca). Uczeń:
uzależnionym (D); prezentuje
informacje na temat możliwych
przyczyn, postaci i profilaktyki
chorób nowotworowych (D)
wskazuje pozytywne i negatywne
skutki przekształcenia krajobrazu
najbliższej okolicy (D)
przygotuje krótką prezentację
o najciekawszych formach terenu
(w Polsce, w Europie, na świecie)
(D)
przygotowuje kolekcję skał
z najbliższej okolicy wraz z ich
opisem (D)
prezentuje informacje typu
„naj” (najdłuższa rzeka,
największe jezioro, największa
głębia oceaniczna) (D);
wyjaśnia, czym są lodowce
i lądolody (B)
 36
Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania rozszerzające Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena dobra). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń:
5. Krajobraz 50. Krajobraz rozpoznaje na zdjęciach wymienia, podając przykłady, omawia zmiany podaje przykłady działalności przygotowuje plakat lub
wczoraj i dziś wczoraj i dziś krajobraz kulturowy (C); od czego pochodzą nazwy w krajobrazie wynikające człowieka, które prowadzą do prezentację multimedialną na
podaje dwa-trzy przykłady miejscowości (A); podaje z rozwoju rolnictwa (B); przekształcenia krajobrazu (B); temat zmian krajobrazu na
zmian w krajobrazie najbliższej przykłady zmian omawia zmiany w wskazuje źródła, z których przestrzeni dziejów (A);
okolicy (D) w krajobrazach kulturowych krajobrazie związane z można uzyskać informacje o przygotuje prezentację
(B) rozwojem przemysłu (A); historii swojej multimedialną lub plakat „Moja
wyjaśnia pochodzenie miejscowości (A) miejscowość dawniej i dziś” (D)
nazwy swojej miejscowości
(C)
6. Obszary 51. Obszary wymienia dwie-trzy formy wyjaśnia, co to są parki wyjaśnia cel ochrony wskazuje różnice między prezentuje w dowolnej formie
i obiekty i obiekty ochrony przyrody narodowe (B); podaje przyrody (B); wyjaśnia, parkiem narodowym a parkiem informacje na temat ochrony
chronione chronione w Polsce (A); podaje dwa-trzy przykłady obiektów, które są co to są rezerwaty przyrody krajobrazowym (C); przyrody w najbliższej okolicy
przykłady ograniczeń pomnikami przyrody (B); (B); wyjaśnia różnice na podstawie mapy (gminie, powiecie lub
obowiązujących na obszarach omawia sposób zachowania między ochroną ścisłą w podręczniku lub atlasie województwie) (D)
chronionych (B); wyjaśnia, się na obszarach a ochroną czynną (B); podaje przykłady pomników
na czym polega ochrona chronionych (B) podaje przykład obszaru przyrody ożywionej
ścisła (B) chronionego lub pomnika i nieożywionej na terenie Polski
przyrody znajdującego się i swojego
w najbliższej okolicy (A) województwa (D)
Podsumowanie 52.,53. Podsumowanie i sprawdzian z działu „Poznajemy krajobraz najbliższej okolicy”
działu 6
Dział 7. Odkrywamy tajemnice życia w wodzie i na lądzie
1. Warunki życia 54. Poznajemy podaje trzy przystosowania ryb omawia, popierając omawia, na przykładach, wyjaśnia pojęcie plankton (B); prezentuje informacje
w wodzie warunki życia do życia w wodzie (A); przykładami, przystosowania przystosowania roślin do charakteryzuje, na przykładach, o największych organizmach
w wodzie wymienia dwa przykłady zwierząt do życia w wodzie ruchu wód (B); omawia przystosowania zwierząt do żyjących w środowisku
innych przystosowań (B); wyjaśnia, dzięki czemu sposób pobierania tlenu ruchu wody (B) wodnym (D)
organizmów do życia w wodzie zwierzęta wodne mogą przez organizmy
(A) przetrwać zimę (B) wodne (B)

2. Z biegiem rzeki 55. Poznajemy wskazuje na ilustracji elementy podaje po dwie-trzy nazwy wymienia cechy, którymi porównuje świat roślin podaje przykłady pozytywnego i
rzekę rzeki: źródło, bieg górny, organizmów żyjących w  różnią się poszczególne i zwierząt w górnym, negatywnego wpływu rzek na
środkowy, dolny, ujście (C / D) górnym, środkowym odcinki rzeki (B); środkowym i dolnym życie i gospodarkę człowieka
i dolnym biegu rzeki (A); porównuje warunki życia w biegu rzeki (C); (D)
omawia warunki panujące poszczególnych biegach rozpoznaje na
w górnym biegu rzeki (A) rzeki (C); omawia ilustracjach organizmy
przystosowania charakterystyczne dla
organizmów żyjących każdego z biegów rzeki
w górnym, środkowym (C)
i dolnym biegu rzeki (B)
 37
Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer Wymagania podstawowe Wymagania rozszerzające Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji (ocena dostateczna). Uczeń: (ocena dobra). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
Uczeń:
3. Życie w jeziorze 56. Poznajemy przyporządkowuje na podaje nazwy stref życia charakteryzuje wyjaśnia pojęcie plankton (B); przygotowuje prezentację na
warunki życia schematycznym rysunku nazwy w jeziorze (A); wymienia przystosowania roślin charakteryzuje poszczególne temat trzech–czterech
w jeziorze do stref życia w jeziorze (C); grupy roślin żyjących do życia w strefie strefy jeziora (C); rozpoznaje organizmów tworzących plankton
odczytuje z ilustracji nazwy w strefie przybrzeżnej (A); przybrzeżnej (C); wymienia na ilustracjach pospolite (D); prezentuje informacje „naj-”
dwóch–trzech organizmów rozpoznaje na ilustracjach czynniki warunkujące życie zwierzęta związane z jeziorami na temat jezior w Polsce, w
żyjących w poszczególnych pospolite rośliny wodne w poszczególnych strefach (C); układa z poznanych Europie
strefach jeziora (C) przytwierdzone jeziora (A); wymienia organizmów łańcuch i na świecie (D)
do podłoża (C) zwierzęta żyjące w strefie pokarmowy występujący w
przybrzeżnej (A) jeziorze (C)
charakteryzuje
przystosowania ptaków
i ssaków do życia w strefie
przybrzeżnej (C)
4. Warunki życia 57. Warunki życia wymienia czynniki omawia przystosowania charakteryzuje omawia negatywną prezentuje informacje na
na lądzie na lądzie warunkujące życie na lądzie roślin do niskiej lub przystosowania roślin i i pozytywną rolę wiatru temat przystosowań dwóch–
(A); omawia przystosowania wysokiej temperatury (B) zwierząt zabezpieczające w życiu roślin (B); trzech gatunków zwierząt lub
zwierząt do zmian przed utratą wody (B); charakteryzuje wymianę roślin do życia
temperatury (B) wymienia przykłady gazową u roślin (B); wymienia w ekstremalnych warunkach
przystosowań chroniących przystosowania roślin do lądowych (C)
zwierzęta przed działaniem wykorzystania światła (A)
wiatru (A); opisuje
sposoby wymiany gazowej
u zwierząt lądowych (B)
5. Las ma budowę 58. Poznajemy wskazuje warstwy lasu na podaje nazwy warstw lasu omawia wymagania charakteryzuje poszczególne prezentuje informacje o życiu
warstwową budowę lasu i planszy dydaktycznej lub (A); omawia zasady środowiskowe wybranych warstwy lasu, uwzględniając wybranych organizmów leśnych
panujące w nim ilustracji (C); wymienia po zachowania się w lesie (B); gatunków zwierząt czynniki abiotyczne oraz (innych niż omawiane na lekcji)
warunki dwa gatunki organizmów rozpoznaje pospolite żyjących w rośliny i zwierzęta żyjące w z uwzględnieniem ich
żyjących w dwóch wybranych organizmy żyjące poszczególnych tych warstwach (C) przystosowań do życia w danej
warstwach lasu (A); podaje w poszczególnych warstwach warstwach lasu (C) warstwie lasu (C)
59. Jakie
trzy zasady zachowania się lasu (C); rozpoznaje
organizmy
w lesie (A) pospolite grzyby jadalne (C)
spotykamy
w lesie? – lekcja
w terenie
6. Jakie drzewa 60. Poznajemy podaje po dwa przykłady drzew porównuje wygląd igieł sosny porównuje drzewa liściaste podaje przykłady drzew prezentuje informacje na temat
rosną w lesie? różne drzewa iglastych i liściastych (A); i świerka (C); wymienia z iglastymi (C); rozpoznaje rosnących w lasach roślin iglastych pochodzących
rozpoznaje dwa drzewa iglaste cechy budowy roślin rosnące w Polsce rośliny liściastych, iglastych z innych regionów świata,
i dwa liściaste (C) iglastych ułatwiające ich iglaste (C); rozpoznaje i mieszanych (A) uprawianych w ogrodach (D)
rozpoznawanie, np. kształt i przynajmniej sześć
liczba igieł, kształt i wielkość gatunków drzew liściastych
szyszek (B); wymienia cechy (C); wymienia typy lasów
ułatwiające rozpoznawanie rosnących w Polsce (A)
drzew liściastych (B)

Wymagania konieczne
Tytuł rozdziału Numer
(ocena dopuszczająca).
w podręczniku i temat lekcji
Uczeń:
7. Na łące 61. Na łące podaje dwa przykłady
znaczenia łąki (A); wyjaśnia,
dlaczego nie wolno wypalać
traw (B); rozpoznaje
przynajmniej trzy gatunki
poznanych roślin łąkowych (C)
8. Na polu 62. Na polu wymienia nazwy zbóż (A);
uprawnym uprawnym rozpoznaje na ilustracjach
owies, pszenicę i żyto (C);
podaje przykłady warzyw
uprawianych na polach (A);
wymienia dwa szkodniki upraw
polowych (A)
Podsumowanie 63.,64. Podsumowanie i sprawdzian z działu „Odkrywamy tajemnice życia w wodzie i na lądzie”
działu 7
Wymagania podstawowe
(ocena dostateczna). Uczeń:
wymienia cechy łąki (A);
wymienia zwierzęta
mieszkające na łące
i żerujące na niej (A);
przedstawia w formie
łańcucha pokarmowego
proste zależności
pokarmowe między
organizmami żyjącymi
na łące (C)
omawia sposoby
wykorzystywania roślin
zbożowych (B); rozpoznaje
nasiona trzech zbóż (C);
wyjaśnia, które rośliny
nazywamy chwastami (B);
uzupełnia brakujące ogniwa
w łańcuchach pokarmowych
organizmów żyjących na polu polowych (B)
(C)
38
Wymagania rozszerzające Wymagania dopełniające Wymagania wykraczające
(ocena dobra). Uczeń: (ocena bardzo dobra). Uczeń: (ocena celująca). Uczeń:
omawia zmiany przyporządkowuje nazwy wykonuje zielnik z roślin
zachodzące na łące gatunków roślin łąkowych poznanych na lekcji
w różnych porach roku do charakterystycznych barw (C) lub innych (D)
(B); rozpoznaje łąki (C); uzasadnia, że łąka jest
przynajmniej pięć środowiskiem życia wielu
gatunków roślin zwierząt (C)
występujących na łące (C);
wyjaśnia, w jaki sposób
ludzie wykorzystują łąki
(B)
wyjaśnia pojęcia zboża podaje przykłady innych upraw wyjaśnia, czym jest walka
ozime, zboża jare (B); niż zboża i warzywa, wskazując biologiczna (B); prezentuje
podaje przykłady sposoby ich wykorzystywania informacje na temat korzyści
wykorzystywania (B); przedstawia zależności i zagrożeń wynikających ze
uprawianych warzyw (B); występujące na polu w formie stosowania chemicznych
wymienia sprzymierzeńców co najmniej dwóch łańcuchów środków zwalczających
człowieka w walce ze pokarmowych (C); rozpoznaje szkodniki (D)
szkodnikami upraw zboża rosnące w najbliższej
okolicy (D)