1.

Khái niệm tri giác

 Tri giác là một quá trình tâm lý

phản ánh một cách trọn vẹn các
thuộc tính bề ngoài của sự vật,
hiện tượng đang trực tiếp tác
động vào các giác quan của ta.
2. Đặc điểm  Đặc điểm 1: Tri giác là một quá trình

của tri giác

tâm lý
 Đặc điểm 2: Nội dung phản ánh:
Những thuộc tính bề ngoài của sự
vật, hiện tượng
 Đặc điểm 3:
 Phương thức phản ánh: Trọn vẹn, trực
tiếp
 Đặc điểm 4
 Sản phẩm phản ánh: Hình ảnh trực quan
về thế giới khách quan.
 Đặc điểm Cảm giác Tri giác
Giống nhau - Đều là quá trình tâm lý
- Đều phản ánh những thuộc tính bên ngoài
- Phản ánh khi HTKQ tác động trực tiếp vào các giác quan
- Sản phẩm của phản ánh chưa mang tính khái quát cao.

Phương thức phản Phản ánh riêng lẻ các thuộc Phản ánh trọn vẹn
ánh tính
Sản phẩm Hình ảnh cụ thể từng thuộc Hình ảnh trọn vẹn về cấu
tính trúc bên ngoài
 Là thành phần của nhận thức cảm
tính

Quan trọng trong định hướng hành vi

3. Vai trò của con người
tri giác
Đặc biệt, hình thức tri giác cao nhất
– quan sát đã trở thành mặt tương
hỗ độc lập cho hoạt động và là một
phương pháp NC quan trọng
4. Phân loại Có 2 cách phân loại:
- Theo cơ quan phân tích, có các loại:
tri giác Tri giác nhìn, tri giác nghe, tri giác sờ
mó,…
- Theo đối tượng được phản ánh trong
tri giác, có các loại:
Tri giác không gian, tri giác thời gian,
tri giác vận động, tri giác con người
 Tri giác không gian
Phân theo đối
. Tri giác thời gian
tượng phản
ánh
Tri giác vận động

Tri giác giữa người và

người ( tri giác xã hội)
a. Tri giác không
gian
 Là sự phản ánh
khoảng không gian
tồn tại khách quan (
hình dáng, độ lớn, vị
trí,…)
 Bao gồm:
 - Tri giác hình dáng
- Tri giác độ lớn
- Tri giác chiều sâu
- Tri giác độ xa
- Tri giác phương
hướng
Tri giác
hình dáng
Tri giác độ lớn
Tri giác chiều sâu
Tri giác độ xa
Tri giác phương hướng
Trong tri giác không
gian: Thị giác có vai trò
quan trọng nhất; sau
đó đến cảm giác vận
động, va chạm, ngửi,
nghe
Tri giác không gian là
điều kiện cần thiết để
con người định hướng
môi trường
b. Tri giác thời gian

Là sự phản ánh độ dài lâu, tốc độ,

tính kế tục khách quan
Nhờ tri giác này, con người phản
ánh được các biến đổi trong thế
giới khách quan
Những khoảng cách thời gian được xác
định bởi các quá trình diễn ra trong cơ
thể theo những nhịp điệu nhất định

Ví dụ: Nhịp tim

 Cảm giác nghe và vận động
giữ vai trò cơ bản; Hoạt động,
trạng thái tâm lý, lứa tuổi có
ảnh hưởng đến việc tri giác độ
dài thời gian

VÍ DỤ: TRẺ EM THƯỜNG THẤY THỜI GIAN

TRÔI QUÁ CHẬM
  Trigiác vận động là sự phản
ánh những biến đổi về vị trí
của các sự vật trong không
gian
C. Tri  Thông tin thu được bằng
cách tri giác trực tiếp khi tốc
giác vận độ
động  Cảm giác nhìn và vận động
giữ vai trò cơ bản;
Cơ quan phân tích thính
giác cũng đóng vai trò quan
trọng
  Tri giác con người là một
quá trình nhận thức (phản
Tri giác ánh) lẫn nhau của con người
con người trong những điều kiện giao
lưu trực tiếp
 Quá trình tri giác con người
bao gồm tất cả các cấp độ
của phản ánh tâm lý: từ cảm
giác đến tư duy
 Có ý nghĩa to lớn: Thể hiện
chức năng điều chỉnh của tâm
lý trong lao động, giao tiếp
của con người
5- Các quy luật cơ bản

Tính đối Tính lựa Tính có ý

tượng chọn nghĩa

Tính ổn
Tổng giác Ảo giác
định
 Hình ảnh trực quan mà tri giác đem
lại luôn thuộc về một đối tượng
nhất định của thế giới
a. Quy luật về
tính đối
tượng Tính đối tượng của tri giác có vai
trò quan trọng: Là cơ sở của chức
năng định hướng cho hành vi và
hoạt động của con người
 • Sự tri giác không thể
đồng thời phản ánh tất
cả các đối tượng đang
tác động, mà chỉ tách
đối tượng ra khỏi bối
b. Quy luật về cảnh
tính lựa chọn Tính tích cực
• Sự lựa chọn tri giác
không cố định mà phụ
thuộc vào mục đích cá
nhân, điều kiện xung
quanh.
Ví dụ: Sự tri giác các bức tranh đa nghĩa

Còn đây, bạn tri giác theo

Mặt người hay quân cờ ? những kiểu nào ?
Giải đáp: Bạn có thể nhận ra ngay một
cô gái choàng khăn lông, nhưng đó
cũng có thể là một bà già
Và còn rất nhiều bức tranh thú vị khác
Cô gái hay chú ngựa ? Có nhiều chú chim, và có
cả cô gái
Bạn nhìn thấy gì ?

Giải đáp: Tinh

mắt một chút,
bạn sẽ thấy
một ông cụ sau
vòm cửa
Nhìn kỹ nào !

Giải đáp: Bạn có thấy em bé không ?

• Quy luật về tính lựa chọn có nhiều
ứng dụng trong thực tế như kiến trúc,
trang trí, ngụy trang và trong dạy học
như: Trình bày chữ viết lên bảng, thay
đổi mực, gạch dưới chữ quan trọng
 c. Quy luật về tính có ý
nghĩa
 Tri
giác ở người gắn chặt với tư duy, với bản
chất của sự vật, hiện tượng
=> Tách đối tượng ra khỏi bối cảnh gắn liền với
việc hiểu ý nghĩa và tên gọi của nó
 Ví dụ: Gọi tên “ Thuốc”
Gắn với ý nghĩa:
-Tácdụng chữa
bệnh
-Thường có vị đắng
-Cónhiều hình
dạng, nhiều màu sắc
…..
• Từ quy luật này thấy rõ phải
đảm bảo tri giác những tài
liệu cảm tính và dùng ngôn
ngữ truyền đạt đầy đủ, chính
xác
d. Quy luật về tính ổn định của tri
giác

Tính ổn định của

tri giác là khả
năng phản ánh
sự vật, hiện
tượng không đổi
khi điều kiện tri
giác thay đổi
Trước mắt ta là em bé, sau đó là ông già.
Hình ảnh em bé trên võng mạc lớn hơn
hình ảnh của ông già, nhưng ta vẫn tri
giác được ông già lớn hơn đứa bé. Đó là
do tính ổn định của tri giác.
 e. Quy luật tổng giác

 Ngoài vật kích thích bên ngoài, tri giác còn bị

quy định bởi một loạt nhân tố nằm trong bản
thân chủ thể như: thái độ, nhu cầu, hứng thú,
sở thích, tình cảm, mục đích, động cơ,…
Hiện
tượng
tri giác tâm lý
khác
Ví dụ
Khi bạn
đói, bạn sẽ
thấy chiếc
bánh ngon
gấp nhiều
lần
• Hiện tượng tổng giác là sự phụ thuộc của tri giác vào
nội dung đời sống tâm lý con người
Chứng tỏ: Có thể điều khiển được tri giác

• Trong giáo dục cần chú ý đến đặc điểm cá nhân của
học sinh giúp học sinh tri giác tinh tế, súc tích hơn
 g. Ảo giác

 Làhiện tượng trong một số trường hợp, tri giác

không cho hình ảnh đúng về sự vật.
Tên đầy đủ là Ảo ảnh thị giác
 Ví dụ: Hiện tượng ảo ảnh sa mạc

"Ốc đảo trên sa mạc" là ví dụ

truyền thống về ảo ảnh quang
học. Ảo ảnh này vốn được
quan sát bởi người đi trên sa
mạc: họ có thể thấy xuất hiện
phía trước vài trăm mét hình
ảnh hồ nước lóng lánh, nhưng
khi đến gần thì chỉ thấy cát.
Ảo ảnh kiểu này cũng quan
sát được khi đi trên đường nhựa
trong thời tiết nắng nóng.
Giải thích
Đó là do sự chênh lệch nhiệt
độ giữa các lớp không khí
làm cho tia sáng mặt trời bị
phản xạ toàn phần; tia phản
xạ đến mắt ta làm ta như
thấy có hồ nước trên sa mạc
hay trên đường nhựa ngày
nắng nóng
 Ví dụ: Hiện tượng các bóng mờ của các vật thể
lớn (như tàu thuyền, hay thậm chí là một dãy núi,
một hòn đảo, một thành phố) hiện lên trên bầu
trời, trên mặt biển gần bờ.
Giải thích: Theo
cơ chế hiện
tượng Ảo ảnh
sa mạc, chỉ
khác đường đi
của tia sáng
 Và còn nhiều hiện tượng kỳ thú khác

Hiện tượng ảo ảnh nổi tiếng ở Alaska

•Ảo ảnh là tri giác không đúng, bị sai lệch. Tuy
nhiên, chúng có tính quy luật
Hai đường đậm tưởng
như là hai đường cong
nhưng thực tế chúng là
hai đường thẳng song
song
Tương tự, hai đoạn thẳng này bằng nhau dù
trông một bên có vẻ ngắn hơn

Quy luật ở đây là: Nếu hai vòng tròn nối

với hai mút thì đoạn thẳng trông sẽ dài
hơn
Người ta đã lợi dụng ảo giác vào trong
kiến trúc, hội họa, trang trí,…
Hay tranh 3D Magic Eye