İşaret ve Sistemler

Ders 2: Spektral Analize Giriş

Spektral Analiz
A1.Cos (2f1t+1) ile belirtilen işaret:
 f1 Hz frekansında, A1 genliğinde ve fazı da
Cos(2f1t)’ye göre 1 olan parametrelere sahiptir.
A2.Sin(2f2t) ile belirtilen işaret:
 f2 Hz frekansında, A2 genliğinde ve fazı da
Cos(2f2t)’ye göre -/2 ye eşit olan bir işareti
belirtir.
 Eğer zamanın fonksiyonu olan işaret tek bir
sinüzoidal değil de birden fazla sinüzoidal toplamı
şeklinde ise, bu işaretin bütününü belirlemek için
değişik frekanslardaki bu sinüzoidal fonksiyonların
genlik ve fazları ayrı ayrı belirlenmelidir.

İşaret ve Sistemler 2
Örnek 1
s(t)=A.Cos wct +A Coswmt.Coswct işaretinin
frekans bileşenlerini bulunuz.

Trigonometrik açılımdan yararlanarak s(t) ifadesi

yeniden yazılabilir.

Açılımdan da görüldüğü gibi bu işarette üç frekans

bileşeni vardır. Bu bileşenler fc , fc-fm ve fc+fm Hz
deki sinüzoidallerin toplamından oluşmuştur.

İşaret ve Sistemler 3
Örnek 1
İşaretlerin genlikleri sırası ile A ve A/2 dir. Her
üçünün fazları da Coswct’ye göre sıfıra eşittir. Bu
üç frekans bileşenini belirten bir grafik, s(t)
işaretinin frekans bileşenlerini göstereceğinden bu
grafiğe frekans spektrumu adı verilir.
Eğer bir işaret sinüzoidal fonksiyonların toplamı
biçiminde ise bu işaretin frekans bölgesindeki
gösterilişi elde edilebilir. Bu nedenle önce bir
işaretin sinüzoidal büyüklüklerin toplamı olarak
gösterilebilmesi için bir yöntem geliştirilmelidir.

İşaret ve Sistemler 4
Fourier serisi
Bu amaca uygun olarak, Fourier serisi açılımları
periyodik işaretlerin sinüzoidal fonksiyonların
toplamı şeklinde elde edilmesini sağlar.
Periyodik olmayan işaretler için ise bazı genel
koşullar altında Fourier Dönüşümü kullanılarak
benzer bir açınım elde edilebilir.
Spektral analiz, işaretlerin zaman düzleminden
(domeninden) frekans düzlemine (domenine)
geçişini sağlayan kurallar bütünüdür.

İşaret ve Sistemler 5
Fazör Diyagramı

m(t)=A.Cos(w1t+) işareti ele alınırsa:

Euler teoreminde yararlanarak m(t) işareti,
m(t)=Re{A.ej(W1t+)} şeklinde yazılabilir.
m(t)=Re {A[Cos(w1t+) +jSin(w1t+)]}
=A Cos(w1t+)

İşaret ve Sistemler 6
 Fazör Diyagramı

A: Fazörün genliği olup, pozitif bir büyüklüktür. (A0)

: Fazörün fazı, fazörün t=0 anında gerçel eksenle yaptığı
açı olarak tanımlanır ve - değerlerini alabilir.
w1=2f1: Fazörün açısal dönme hızı veya açısal frekansı.
Fazörün, saat ibresinin tersi yönünde w1, rad/s açısal hızı
ile döndüğü varsayılmakta olup bu yön pozitif olarak
seçilmiştir.
İşaret ve Sistemler 7
 Fazör Diyagramı
Fazörü frekans domeninde gösterebilmek için f1 Hz frekansında
hem genliğinin hem de fazının gösterilmesi gerekir. Bu nedenle,
verilen bir fazör, frekans domeninde ancak iki ayrı grafikle
belirlenebilir. Fazörün genliğini ve fazını frekansa bağlı olarak
gösteren bu iki grafiğe işaretin sırasıyla genlik spektrumu ve faz
spektrumu denir.

İşaret ve Sistemler 8
 Örnek 2
m(t)=2Cos(2.25t-/4)+4+Sin(2.100t)–3Cos(2.120t)
işaretinin pozitif frekans spektrumunu çiziniz.
Fazörü çizmeden önce, fazörü tanımlarken genliğinin
pozitif olarak tanımlanmasından ve aynı zamanda fazörün
fazının reel eksen referans olarak alınması gerektiğinden
dolayı, verilen işareti bu tanımlara göre yeniden yazılırsa:

İşaret ve Sistemler 9
Örnek 2
m(t) işaretinin fazör diyagramı

İşaret ve Sistemler 10
Örnek 2

m(t) işaretinin pozitif frekans spektrumu

İşaret ve Sistemler 11
İki Yönlü Frekans Spektrumu

İki yönlü frekans spektrumu eksi frekans kavramını

içermektedir. Bu kavram ise matematiksel olarak kabul
edilen ancak pratikte olmayan bir kavramdır. Negatif
frekans Euler teoreminden yararlanarak iki yönlü frekans
spektrumu kavramı oluşturulabilir.

İşaret ve Sistemler 12
 İki Yönlü Frekans Spektrumu
İki yönlü frekans spektrumu için m(t)=A.Cos(w1t+)
işaretinin spektrumunu çizersek, ilk önce bu sinüzoidal
işareti Euler teoreminden yararlanarak aşağıdaki şekilde
ifade edebiliriz.

Bu eşitlikte m(t), eşit genlikli, zıt fazlı ve aynı açısal hızda

ters yönlerde dönen iki fazörün toplamından oluşmaktadır.
Bu tipten fazörlere “eşlenik (konjüge)” fazörler adı verilir.

İşaret ve Sistemler 13
İki Yönlü Frekans Spektrumu

İşaret ve Sistemler 14
İki Yönlü Frekans Spektrumu
m(t)=A.Cos(w1t+θ) işaretinin iki yönlü frekans
spektrumu aşağıdaki gibi elde edilir.

İşaret ve Sistemler 15
 Örnek 3
m(t)=2Cos(2.25t-/4)+4+Sin(2.100t)–3Cos(2.120t)
işaretinin iki yönlü frekans spektrumunu çiziniz.

İşaret ve Sistemler 16
Örnek 3

İşaret ve Sistemler 17
 Örnek 4
m(t)=18+40.Cos2000t-30Sin2000t-24.Cos4000t+10.Sin4000t
işaretinin iki yönlü frekans spektrumunu çiziniz.

İşaret ve Sistemler 18
Örnek 4

İşaret ve Sistemler 19
Örnek 4

İşaret ve Sistemler 20
Örnek 4

İşaret ve Sistemler 21
Örnek 4

İşaret ve Sistemler 22
 Örnek 5
Aşağıda verilen spektrumun zaman düzlemindeki ifadesini bulunuz.

İşaret ve Sistemler 23
 Örnek 5

veya işaretin spektrumunun pozitif frekans bileşenlerinin genliğinin

iki katını alarak Kosinüslü yazmamız yeterlidir. Yani

İşaret ve Sistemler 24
Çalışma Sorusu 1

İşaret ve Sistemler 25