1. ΚΙΝΗΣΕΙΣ

Όνομα και Επώνυμο: ....................................................................
Α1.1 Γενικά. Ο χρόνος (time) και ο χώρος (space).
Οι κινήσεις, που είναι δυνατό να εκτελέσει ένα υλικό σώμα10, μπορούν να ταξινομηθούν με
διάφορα κριτήρια. Για παράδειγμα, με κριτήριο τη μορφή της τροχιάς, μπορούμε να έχουμε
κινήσεις ευθύγραμμες και καμπυλόγραμμες.
Από όλες τις περιπτώσεις κινήσεων, εμείς θα μελετήσουμε τις εξής δύο: (α) την ευθύγραμμη
κίνηση με σταθερή ταχύτητα, η οποία ονομάζεται Ευθύγραμμη Ομαλή Κίνηση (ΕΟΚ) και
(β) την ευθύγραμμη κίνηση με μεταβαλλόμενη ταχύτητα αλλά σταθερή επιτάχυνση, η οποία
ονομάζεται Ευθύγραμμη Ομαλά Μεταβαλλόμενη Κίνηση (ΕΟΜΚ).
Α1.1.1 Χρόνος (time).
Διακρίνουμε τις επόμενες δύο περιπτώσεις.
Α.1.1.1.1 Χρονική στιγμή t (time instant): Αρχίζοντας τη μέτρηση του

χρόνου από / αναφερόμενοι σε κάποια χρονική στιγμή tαρχική (η χρονική στιγμή από την
οποία «αρχίζει να μετρά ο χρόνος»), μπορούμε να πούμε για ένα γεγονός ότι «το
συγκεκριμένο γεγονός συνέβη τη χρονική στιγμή t». Συνήθως / πολλές φορές θεωρούμε ότι
tαρχική = 0 s.
Για παράδειγμα, λέγοντας «ο Γιώργος με συνάντησε στις 15:00 (3 το μεσημέρι)», εννοούμε

ότι με συνάντησε τη χρονική στιγμή t = 15 h, γνωρίζοντας ότι για όλους μας η χρονική
στιγμή tαρχική = 0 h, από την οποία «αρχίζει να μετρά ο χρόνος», είναι τα μεσάνυχτα της
προηγούμενης νύχτας.
Η χρονική στιγμή δεν «έχει διάρκεια», δηλαδή δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι ένα σώμα
μπορεί (προλαβαίνει) να μετατοπιστεί σε μια χρονική στιγμή.
Α1.1.1.2 Χρονική διάρκεια ή χρονικό διάστημα Δt (time interval): Αν ένα

σώμα κινείται και ξέρουμε ότι η κίνησή του «ξεκίνησε» τη χρονική στιγμή tαρχ και
«σταμάτησε» τη χρονική στιγμή tτελ, τότε η χρονική διάρκεια της κίνησής ήταν:
Δt = tτελ − tαρχ .
10
Για να μελετήσουμε την καθεμία από τις παραπάνω κινήσεις, θα αναφερόμαστε σε «σώματα» τα
οποία είναι πολύ μικρών διαστάσεων. Αποκαλούνται και «σημειακά αντικείμενα» (point objects).
Χ. Π. Παπανικολάου 65
Φυσική A Λυκείου
Α1.1.2 Χώρος (space).
Α.1.1.2.1 Σύστημα Αναφοράς (reference frame): Για να αντιλαμβανόμαστε το πού

βρίσκεται ένα σώμα (σημειακό αντικείμενο) κάθε χρονική στιγμή και να περιγράφουμε την
κίνησή του, ορίζουμε ένα σύστημα αναφοράς.
Για να ορίσουμε το σύστημα

αναφοράς, όπως φαίνεται και στο
σχήμα στα δεξιά, για τις
συγκεκριμένες (ευθύγραμμες)
κινήσεις, πρέπει να επιλέξουμε:
➢ Άξονα κίνησης (η ευθεία στην οποία κινείται το σώμα),
➢ Σημείο Αναφοράς (ή σημείο Αρχής, συνήθως συμβολίζεται με το γράμμα Ο),
➢ Θετική κατεύθυνση (καλείται και «θετική φορά» και είναι συνήθως η κατεύθυνση
της κίνησης του σώματος) και
➢ Μονάδα Μέτρησης (π.χ. το 1 m).
(Ουσιαστικά, για τις συγκεκριμένες κινήσεις στις οποίες θα αναφερθούμε και μόνο, ο
άξονας του συστήματος αναφοράς «συμπίπτει» με το «δρόμο» πάνω στον οποίο κινείται το
σώμα.)
A1.1.1.2.2. Θέση x (position): Καθορίζει το πού βρίσκεται ένα σώμα σε κάποια χρονική
στιγμή t, ως προς ένα συγκεκριμένο σύστημα αναφοράς.
Στο συγκεκριμένο σύστημα αναφοράς

που φαίνεται στο σχήμα στα δεξιά,
λέμε ότι το σώμα βρίσκεται στη θέση x
= 25 cm. Αυτό σημαίνει ότι το σώμα
βρίσκεται - τη συγκεκριμένη χρονική
στιγμή t - στο σημείο Α, δηλαδή προς τη θετική κατεύθυνση του συστήματος αναφοράς και
απέχει 25 cm από το σημείο Ο.
Προσοχή:
• Η θέση ενός σώματος είναι ένα μονόμετρο φυσικό μέγεθος.
• Η θέση ενός σώματος καθορίζεται πάντα σε σχέση με ένα σύστημα αναφοράς.
66 Χ. Π. Παπανικολάου
IΙΓ. Διάνυσμα θέσης x (position

vector): Για μικρό σώμα που
βρίσκεται στη θέση Α του διπλανού
σχήματος, ορίζουμε το «διάνυσμα
θέσης του».
Αυτό είναι ένα διάνυσμα το οποίο έχει

αρχή το Σημείο Αναφοράς (το σημείο Ο του παραπάνω σχήματος) και τέλος τη θέση του
σώματος (το σημείο Α στην προκειμένη περίπτωση). Στην περίπτωση που βλέπετε στο
παρακάτω σχήμα, το διάνυσμα θέσης είναι το διάνυσμα x . Η αλγεβρική του τιμή είναι x =
25 cm.
ΙΙΔ. Κίνηση (motion): Για να πούμε ότι ένα σώμα κινείται ως προς ένα σύστημα
αναφοράς, πρέπει να υπάρξει μεταβολή (αλλαγή) της θέσης του στο συγκεκριμένο σύστημα
αναφοράς. Φυσικά αυτή η μεταβολή της θέσης συμβαίνει μέσα σε ένα συγκεκριμένο
χρονικό διάστημα Δt.
ΙΙΕ. Μετατόπιση Δx (displacement): Πρόκειται για ένα διανυσματικό μέγεθος που

ορίζεται ως η μεταβολή του διανύσματος θέσης: Δx = xτελ − xαρχ .
Προσέξτε ότι για την αλγεβρική τιμή της μετατόπισης θα ισχύει: Δx = xτελ − xαρχ , ενώ για
το μέτρο της μετατόπισης θα ισχύει: Δx = xτελ − xαρχ .
Παράδειγμα: Θεωρήστε ότι ένα σώμα

βρισκόταν κάποια χρονική στιγμή t1 στο
σημείο Α (θέση x1 = 15 cm) του σχήματος
στα δεξιά και αργότερα (χρονική στιγμή
t2) θα βρεθεί στο σημείο Β (θέση x2 = 30
cm). Στην περίπτωση αυτή, το διάνυσμα
Δx , με αρχή το σημείο Α και τέλος το
σημείο Β, ονομάζεται μετατόπιση του σώματος στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα Δt = t2 -
t1. Η αλγεβρική τιμή της μετατόπισης του σώματος είναι ίση με Δx = 15 cm.
Να θυμάστε ότι:
Με τον όρο μεταβολή ενός μεγέθους στη φυσική, εννοούμε πάντα τη διαφορά που θα
προκύπτει, αν από την τελική τιμή του μεγέθους αφαιρέσουμε την αρχική του τιμή.
IIΣΤ. Τροχιά (trajectory): Με την έννοια αυτή ορίζουμε τη νοητή γραμμή που συνδέει
τις διαδοχικές θέσεις στις οποίες βρίσκεται το σώμα κατά τη διάρκεια της κίνησής του.
IIΖ. Διάστημα S (length travelled): Για ένα σώμα που κινείται για ένα χρονικό
διάστημα Δt, θα ορίσουμε ως διάστημα S το μήκος της τροχιάς (πάντα θετικός αριθμός)
που διέγραψε κατά το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.
Παράδειγμα: Θεωρήστε ότι στο σύστημα

αναφοράς που φαίνεται στο σχήμα στα
δεξιά, ένα σώμα κινήθηκε μεταξύ των
χρονικών στιγμών t1 και t2, δηλαδή για ένα
χρονικό διάστημα Δt = t2 - t1. Αρχικά (τη
χρονική στιγμή t1) βρέθηκε στη θέση x1 =
15 cm (σημείο Α) και τελικά (τη χρονική
στιγμή t2) στη θέση x2 = 30 cm.
Σύμφωνα με τα προηγούμενα, η αλγεβρική τιμή της μετατόπισής του κατά το χρονικό

διάστημα Δt είναι ίση με Δx = +2 m. Στον υπολογισμό μας αυτόν δεν λάβαμε υπόψη την
τροχιά του σώματος, δεν ενδιαφερθήκαμε αν το σώμα «πήγε από το σημείο Α στο σημείο
Β ακολουθώντας το ευθύγραμμο τμήμα ΑΒ» ή αν «πήγε από το σημείο Α στο σημείο Β,
κατόπιν από το Β στο Α και πάλι από το Α στο Β, ακολουθώντας πάντα το ευθύγραμμο
τμήμα ΑΒ» ή πάλι αν «πήγε από το σημείο Α στο σημείο Β ακολουθώντας μία καμπύλη
τροχιά». Στην πρώτη περίπτωση θα είναι βέβαια S = 15 cm, στη δεύτερη περίπτωση θα
είναι S = 45 cm, ενώ στην τελευταία θα πρέπει να «μετρήσουμε» το μήκος της καμπύλης
τροχιάς.
Παρατηρούμε ότι το διάστημα μπορεί να ταυτίζεται με το μέτρο της μετατόπισης για

μερικές κινήσεις.
Ερώτηση: Ποιες είναι οι προϋποθέσεις, ώστε κατά την κίνηση ενός σώματος το μέτρο της
μετατόπισής του σε ένα χρονικό διάστημα να ταυτίζεται με το διάστημα που αυτό διανύει
στο ίδιο χρονικό διάστημα; Δώστε παραδείγματα.
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
Ασκήσεις.
Α1.1. Στο σύστημα αναφοράς

που φαίνεται στο σχήμα στα
δεξιά, δίνονται οι θέσεις δύο
μικρών σωμάτων.
Α. Να προσδιορίσετε τη θέση των δύο σωμάτων στο δεδομένο σύστημα αναφοράς.

Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Β. Να σχεδιάσετε το διάνυσμα θέσης για καθένα από τα δύο αυτά σώματα. Εξηγήστε.
………………………………….
………………………………….
………………………………….
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Γ. Να προσδιορίσετε το μέτρο του καθενός από τα παραπάνω δύο διανύσματα.

Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Δ. Να προσδιορίσετε την αλγεβρική τιμή του καθενός από τα παραπάνω δύο

διανύσματα. Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Α1.2. Ένα μικρό σώμα

μετατοπίζεται από το σημείο
Α στο σημείο Β, όπως αυτά
φαίνονται στο σχήμα στα
δεξιά.
Γνωρίζουμε ότι το σώμα κινείται πάντα πάνω στον άξονα x και χωρίς να αλλάζει
κατεύθυνση κίνησης.
Α. Να σχεδιάσετε το διάνυσμα της μετατόπισής του. Εξηγήστε.
……………………................
……………………................
……………………................
……………………................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Β. Να προσδιορίσετε την αλγεβρική τιμή της μετατόπισης του σώματος. Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Γ. Να προσδιορίσετε το μέτρο της μετατόπισης του σώματος. Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Δ. Να προσδιορίσετε το διάστημα που διέτρεξε το σώμα στη διαδρομή αυτή.

Εξηγήστε. Συγκρίνετε την απάντησή σας με αυτές στα ζητήματα Β και Γ. Τι παρατηρείτε;
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Α1.3. Ένα μικρό σώμα

μετατοπίζεται από τη θέση Α στη
θέση Β και από αυτήν στη θέση
Γ, όπως αυτές φαίνονται στο
σχήμα στα δεξιά.
Γνωρίζουμε ότι το σώμα κινείται πάντα πάνω στον άξονα x.
Α. Να σχεδιάσετε το διάνυσμα της συνολικής μετατόπισης του σώματος. Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Β. Να προσδιορίσετε την αλγεβρική τιμή της συνολικής μετατόπισης του σώματος.

Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Γ. Να προσδιορίσετε το μέτρο της συνολικής μετατόπισης του σώματος. Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Δ. Να προσδιορίσετε το διάστημα που διέτρεξε το σώμα στη διαδρομή αυτή.

Εξηγήστε. Συγκρίνετε την απάντησή σας με αυτές στα ζητήματα Β και Γ. Τι παρατηρείτε;
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Α1.2 Ταχύτητα (Velocity)
Α1.2.1 Μέση Ταχύτητα υμ (average speed):
Σε κάθε περίπτωση και για οποιαδήποτε κίνηση ενός σώματος, θα μπορούμε να

υπολογίζουμε τη μέση ταχύτητά του σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα Δt, από τη
Sολ
σχέση: μ = , όπου Sολ θα είναι το (ολικό) διάστημα που θα έχει διανύσει το σώμα στο
Δt
Σημειώνεται ότι: Πρόκειται για ένα μονόμετρο φυσικό μέγεθος. Είναι η ταχύτητα στην
οποία αναφερόμαστε στην καθημερινή μας ζωή - π.χ. σε αγώνες ταχύτητας αυτοκινήτων.
Μπορούμε να αναφερόμαστε σε αυτήν και με τη φράση «μέση αριθμητική ταχύτητα».
Δώστε ένα παράδειγμα χρήσης του φυσικού μεγέθους αυτού στην καθημερινή σας ζωή:
…………………………………………………………………………..................................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Α1.2.2 Μέση Διανυσματική Ταχύτητα μ, Δ (average velocity):

υπολογίζουμε τη μέση διανυσματική ταχύτητά του σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα
Δxολ
Δt, από τη σχέση: μ, Δ = , όπου Δxολ θα είναι η (ολική) μετατόπιση του σώματος στο
Δt
Νομίζετε ότι έχετε ακούσει για αυτό το φυσικό μέγεθος στην καθημερινή σας ζωή; Αν ναι,
δώστε ένα παράδειγμα. Τι συμπέρασμα βγάζετε; Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Α1.2.3 Στιγμιαία Ταχύτητα  (instantaneous velocity):
Η στιγμιαία ταχύτητα ενός κινούμενου σώματος (δηλαδή η ταχύτητά του σε μια χρονική
στιγμή t) είναι ένα φυσικό διανυσματικό μέγεθος που ορίζεται από το πηλίκο:
Δx
= , όταν το Δt είναι πάρα πολύ μικρό .
Δt
Σημειώνεται ότι: για λόγους απλότητας, στο εξής θα αναφερόμαστε στη στιγμιαία ταχύτητα
απλά με τη λέξη «ταχύτητα».
Προσπαθώντας να κατανοήσουμε την έννοια «ταχύτητα», ας έχουμε στο μυαλό μας ότι
σημαίνει «πόσο γρήγορα κινείται ένα σώμα» ή καλύτερα «πόσο γρήγορα αλλάζει θέση σε ένα
σύστημα αναφοράς» ή σε πιο επιστημονική διατύπωση «ταχύτητα ενός σώματος είναι ο
χρονικός ρυθμός μεταβολής του διανύσματος θέσης του σώματος».
m
Στο σύστημα μονάδων S.I. η μονάδα μέτρησης της ταχύτητας είναι το 1 , ενώ στην
s
καθημερινότητά μας χρησιμοποιούμε και άλλες «εμπειρικές» μονάδες μέτρησης, όπως
km
1 , 1 mph, …
h
m
Τι σημαίνει όμως η φράση «ένα αυτοκίνητο έχει σταθερή ταχύτητα με μέτρο 3 »; Απλά
s
θα σκεφτόμαστε ότι το αυτοκίνητο αυτό, κάθε δευτερόλεπτο που περνά, μετατοπίζεται κατά
3 m.
Άσκηση
A1.4. Γνωρίζουμε ότι ένα μικρό

σώμα κινείται πάντα πάνω στον
άξονα x, όπως φαίνεται στο
διπλανό σχήμα.
Α. Να υπολογίσετε το χρονικό διάστημα που χρειάστηκε το σώμα, ώστε να κινηθεί από

το σημείο Α μέχρι το σημείο Γ.
……………………………………………………………………………………..................
Β. Να σχεδιάσετε το διάνυσμα της συνολικής μετατόπισης του σώματος και να

υπολογίσετε την αλγεβρική του τιμή. Εξηγήστε.
…………………………….........
…………………………….........
…………………………….........
……………………………………………………………………………………..................
Γ. Να προσδιορίσετε το διάστημα που διέτρεξε το σώμα στη διαδρομή αυτή.

Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Δ. Να υπολογίσετε τη μέση ταχύτητα του σώματος στο χρονικό διάστημα που

υπολογίσατε στο ζήτημα Α. Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Ε. Να υπολογίσετε την αλγεβρική τιμή της μέσης διανυσματικής ταχύτητας του σώματος
στο χρονικό διάστημα που υπολογίσατε στο ζήτημα Α. Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
ΣΤ. Ένας μαθητής λέει το εξής:
«δεν μπορώ να βρω τη στιγμιαία ταχύτητα του σώματος τη χρονική στιγμή

2 s, γιατί δεν γνωρίζω τη θέση του τη χρονική αυτή στιγμή. Αν, για
παράδειγμα, ήξερα ότι τη χρονική στιγμή 2 s βρέθηκε στη θέση 2 m, θα
μπορούσα να υπολογίσω την ταχύτητα με απλή διαίρεση των δύο. Θα
m
έβρισκα 1 ...»
s
Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την άποψη του μαθητή; Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Ζ. Ποια στοιχεία θα ζητούσατε ώστε να υπολογίσετε τη στιγμιαία ταχύτητα του

σώματος τη χρονική στιγμή 1,5 s; Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Α1.3 Ευθύγραμμη Ομαλή Κίνηση (ΕΟΚ, Uniform Motion in One Dimension)
Α1.3. 1 Ορισμός
Ευθύγραμμη Ομαλή (E.O.K.) ονομάζεται η κίνηση που εκτελεί ένα σώμα, κατά την
οποία η ταχύτητά του (  ) παραμένει σταθερή (και μη μηδενική).
 = σταθ.
Α1.3.2 «Απεικόνιση» μιας Ε.Ο.Κ. - τι θα βλέπαμε...
Παρατηρούμε ένα μικρό

σώμα που εκτελεί Ε.Ο.Κ.,
όπως φαίνεται στο διπλανό
σχήμα.
Προσέξτε ότι το διάνυσμα

της ταχύτητας παραμένει
σταθερό.
Στο σχήμα έχουν καταγραφεί οι θέσεις του σώματος ανά ένα δευτερόλεπτο. Τι παρατηρείτε
για τις θέσεις αυτές και τις μεταξύ τους αποστάσεις;
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Μπορείτε να εκτιμήσετε την ταχύτητα του σώματος αυτού; Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Α1.3.3 Η ταχύτητα σε μία Ε.Ο.Κ – Συνάρτηση υ = f1 (t) και διαγράμματα.
Η αλγεβρική τιμή της ταχύτητας ενός σώματος που

εκτελεί Ε.Ο.Κ. παραμένει σταθερή.
 = αρχ
Η γραφική παράσταση της συνάρτησης υ = f1 (t) για

ένα σώμα που εκτελεί Ε.Ο.Κ. φαίνεται στο διπλανό
διάγραμμα.
Σημειώστε ότι από το παραπάνω διάγραμμα μπορούμε

να υπολογίζουμε την αλγεβρική τιμή Δx της
μετατόπισης του σώματος στο αντίστοιχο χρονικό
διάστημα Δt = t2 - t1, χρησιμοποιώντας το σχετικό
«εμβαδόν» - όπως αυτό σημειώνεται στο παράδειγμα
του σχήματος στα δεξιά.
Γράφουμε: Δx =  εμβαδόν , όπου θα επιλέγουμε:
• το θετικό πρόσημο, αν στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα η αλγεβρική τιμή της

ταχύτητας του σώματος είναι θετική.
• το αρνητικό πρόσημο, αν στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα η αλγεβρική τιμή της

ταχύτητας του σώματος είναι αρνητική.
Α1.3.4 Η μετατόπιση και η θέση σε μία Ε.Ο.Κ – Συναρτήσεις και διαγράμματα.
Θα προσπαθήσουμε να ανακαλύψουμε τη σχέση θέσης – χρόνου για ένα μικρό σώμα που
εκτελεί ΕΟΚ. Για τον σκοπό αυτόν, θα μεταφερθούμε στο εργαστήριο.
Α1.3.4.1 Εργαστηριακή άσκηση Α1.1: ΕΟΚ
Η εργαστηριακή άσκηση περιλαμβάνει τρία μέρη, στα οποία ακολουθείται η επιστημονκή

μέθοδος (παρατήρηση – υπόθεση – πείραμα – συμπέρασμα – γενίκευση):
• Το pre - lab, όπου θα γίνει μία ανασκόπηση όσων γνωρίζουμε για την ΕΟΚ και θα
τεθεί το ερώτημα / θα διατυπωθεί η υπόθεση.
• Το κύριο μέρος του πειράματος, όπου θα ολοκληρωθεί η πειραματική διαδικασία

και θα μελετηθούν τα αποτελέσματα.
• Το post – lab, όπου θα βγάλουμε τα συμπεράσματά μας και θα γενικεύσουμε.
Pre-lab - Εισαγωγή / Θεωρία / Υπόθεση
Μέρος 1ο: Εργασία για το σπίτι
1. Γενικά.
1Α. Θυμηθείτε και γράψτε τον ορισμό της Ευθύγραμμης Ομαλής Κίνησης (Uniform
Motion in One Dimension):
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
1Β. Με βάση τον παραπάνω ορισμό και τη λογική σας, να σχολιάσετε τις επόμενες
σκέψεις:
Παρατηρούμε για ένα χρονικό διάστημα ένα σώμα: Αν καταλάβουμε ότι αυτό
εκτελούσε Ε.Ο.Κ., τότε γνωρίζουμε ότι το μέτρο της ταχύτητάς του παρέμεινε
σταθερό.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Παρατηρούμε για ένα χρονικό διάστημα ένα σώμα: Αν βρούμε ότι το μέτρο της
ταχύτητάς του παρέμεινε σταθερό, τότε το σώμα αυτό εκτελούσε Ε.Ο.Κ.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Παρατηρούμε για ένα χρονικό διάστημα ένα σώμα: Αν καταλάβουμε ότι αυτό
εκτελούσε Ε.Ο.Κ., τότε γνωρίζουμε ότι το μέτρο της μετατόπισής του ταυτίζεται με
το διάστημα που διήνυσε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Παρατηρούμε για ένα χρονικό διάστημα ένα σώμα: Αν βρούμε ότι το μέτρο της
μετατόπισής του ταυτίζεται με το διάστημα που διήνυσε, τότε το σώμα αυτό
εκτελούσε Ε.Ο.Κ.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
2. Η ταχύτητα (velocity), η θέση (position) και η μετατόπιση (displacement) στην

Ε.Ο.Κ.
x
2Α. Σας δίνεται η σχέση  = . Μπορεί αυτή η σχέση να χρησιμοποιείται ως σχέση
t
υπολογισμού της ταχύτητας στην Ε.Ο.Κ.; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Με βάση την παραπάνω σχέση και τον ορισμό της Ε.Ο.Κ. (ζήτημα ΙΑ), τι
συμπέρασμα μπορείτε να βγάλετε για τα μεγέθη Δx και Δt ; Είναι αυτά ανάλογα
μεταξύ τους; Αντιστρόφως ανάλογα; Μήπως έχουν κάποια άλλη σχέση μεταξύ
τους; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Τι θα μπορούσατε να πείτε, αν θα μπορούσατε να πείτε κάτι, για τη σχέση των

μεγεθών x και t ; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Δx
2Β. Σας δίνεται η σχέση  = .
Δt
Μπορεί αυτή η σχέση να χρησιμοποιείται ως σχέση υπολογισμού της μέσης ταχύτητας

(average speed) στην Ε.Ο.Κ.; Εξηγήστε γιατί ναι ή γιατί όχι.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Μπορεί αυτή η σχέση να χρησιμοποιείται ως σχέση υπολογισμού της αλγεβρικής

τιμής της ταχύτητας στην Ε.Ο.Κ.; Εξηγήστε γιατί ναι ή γιατί όχι..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Μέρος 2ο: Εργασία στην τάξη
ΙIΙ. Η συνάρτηση  = f ( t ) για ένα σώμα που εκτελεί Ε.Ο.Κ.
Παρατηρούμε ένα σώμα για ένα χρονικό διάστημα. Γνωρίζουμε ότι αυτό εκτελεί Ε.Ο.Κ.,
κινούμενο «προς τα δεξιά» στο σχήμα μας.
Α. Νομίζετε ότι η αλγεβρική

τιμή της ταχύτητας του σώματος
αυτού αυξάνεται, μειώνεται ή
παραμένει σταθερή; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Β. Είναι δυνατόν η αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του σώματος αυτού να είναι θετική;
Αρνητική; Εξηγήστε πώς αποφασίσατε. (Υπόδ.: Υποδείξτε ποια θεωρείτε ως «θετική
κατεύθυνση» στο παραπάνω σχήμα.)
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Γ. Δεδομένης της απάντησής σας στο

προηγούμενο ζήτημα, να σχεδιάσετε μία
πιθανή γραφική παράσταση της συνάρτησης
 = f ( t ) για τη συγκεκριμένη κίνηση.
Εξηγήστε σύντομα.
……………………………………………...
……………………………………………...
……………………………………………...
Έστω ότι θεωρούμε ως «θετική κατεύθυνση» την αντίθετη από αυτήν που επιλέξατε στο
παραπάνω ζήτημα ΙΙΙΒ. Πώς θα άλλαζε, αν θα άλλαζε καθόλου, η παραπάνω γραφική
παράσταση; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
3. Η συνάρτηση x = f (t ) για ένα σώμα που εκτελεί Ε.Ο.Κ. - Διατύπωση
υπόθεσης.
Παρατηρούμε ένα σώμα για ένα χρονικό διάστημα. Γνωρίζουμε ότι αυτό εκτελεί Ε.Ο.Κ.,
κινούμενο «προς τα δεξιά» στο σχήμα μας.
3Α. Θεωρήστε ως «θετική

κατεύθυνση» την «προς τα
δεξιά» στο σχήμα μας.
Νομίζετε ότι η θέση του σώματος

αυτού αυξάνεται, μειώνεται ή παραμένει σταθερή; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποια νομίζετε ότι είναι η σχέση μεταξύ θέσης - χρόνου; Εξηγήστε σε ποια στοιχεία της
κίνησης βασίζεστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Δεδομένης της απάντησής σας στο

x = f ( t ) που προβλέπετε ότι θα προκύψει
για τη συγκεκριμένη κίνηση. Εξηγήστε

σύντομα.
……………………………………………...
……………………………………………...
……………………………………………..............................................................................
……………………………………………..............................................................................
……………………………………………..............................................................................
3Β. Θεωρήστε ως «θετική κατεύθυνση» την «προς τα αριστερά» στο σχήμα της
προηγούμενης σελίδας.
Νομίζετε ότι η θέση του σώματος αυτού αυξάνεται, μειώνεται ή παραμένει σταθερή;
Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Δεδομένης της απάντησής σας στο

x = f (t ) που προβλέπετε ότι θα προκύψει
για τη συγκεκριμένη κίνηση. Εξηγήστε

σύντομα.
……………………………………………...
……………………………………………...
……………………………………………..............................................................................
3Γ. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι υπάρχει μία γραμμική εξάρτηση μεταξύ θέσης και
χρόνου; Ίσως ότι η θέση είναι ευθέως ανάλογη του χρόνου; Εξηγήστε γιατί ναι ή γιατί όχι.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Στο παραπάνω ζήτημα ΙΙΙΓ κάνατε / γράψατε μία «υπόθεση». Είναι άραγε αληθής ή ψευδής;
Οπωσδήποτε αυτό δεν είναι κάτι που μπορείτε να γνωρίζετε από την μέχρι τώρα εμπειρία σας.
Μπορείτε όμως να το ερευνήσετε στο εργαστήριο - να εξετάσετε δηλαδή αν αυτό που
υποθέσατε αμέσως παραπάνω είναι σωστό ή όχι.
4. Διερεύνηση υπόθεσης - Σχεδίαση πειράματος.
Σχεδιάσαμε για εσάς ένα πείραμα, με σκοπό τη διερεύνηση της υπόθεσης που κάνατε στο
ζήτημα ΙΙΙΓ: «για ένα σώμα που εκτελεί Ε.Ο.Κ., η θέση του ……………………………………
………………………………………………………………………………………………………….».
Έστω ότι δημιουργούμε την διάταξη που φαίνεται στο σχήμα στα δεξιά. Ένα λείο οριζόντιο
τραπέζι, με ένα αμαξίδιο που
μπορεί να κινείται πάνω σε αυτό.
Διαθέτουμε χάρακες και

χρονόμετρα.
Σπρώχνουμε απαλά για λίγο με το

χέρι μας το αμαξίδιο και αυτό
αρχίζει να κινείται.
4Α. Νομίζετε ότι το αμαξίδιο θα εκτελεί Ε.Ο.Κ.; Μήπως θα εκτελεί Ε.Ο.Κ με

ικανοποιητική προσέγγιση; Αν ναι, εξηγήστε. Αν όχι, εξηγήστε τα αίτια που θα προκαλούν
αλλαγή / μεταβολή της ταχύτητας του αμαξιδίου.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
4Β. Πώς θα προσδιορίζατε τις θέσεις του αμαξιδίου στο παραπάνω πείραμα; Ποια
κατεύθυνση θα θεωρούσατε ως θετική στη διάταξη του σχήματος; Πώς θα αποφασίζατε για
την επιλογή της θέσης x = 0 cm ; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Πώς θα υπολογίζατε την αλγεβρική τιμή της μετατόπισης του αμαξιδίου (μεταξύ δύο
χρονικών στιγμών) στο παραπάνω πείραμα; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
4Γ. Πώς θα μετρούσατε το χρόνο στο παραπάνω πείραμα; Θα αποφασίζατε να

μηδενίσετε το χρονόμετρο όταν το σώμα περνά από τη θέση x = 0 cm , πριν φτάσει σε αυτήν
ή αφού την περάσει; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
4Δ. Πώς θα μπορούσατε να ελέγξετε την υπόθεσή σας με τις μετρήσεις αυτές (θέσεων
και χρόνων); Θα χρειαζόσασταν περισσότερα στοιχεία; Αν ναι, τι άλλο θα μπορούσατε να
κάνετε;
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Συνεπώς θα πάμε στο εργαστήριο για να ελέγξουμε την εξής υπόθεση: (Υπόδ.:
Συμπληρώστε τα κενά.)
Η θέση ενός σώματος που εκτελεί Ε.Ο.Κ. είναι ………………………………………….....
………………………………………………………………………………………………..
Η εξαρτημένη μεταβλητή είναι ……………………………………………………………...
Η ανεξάρτητη μεταβλητή είναι ……………………………………………………………...
Ελεγχόμενες μεταβλητές είναι ………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………..
Πειραματικές μετρήσεις - Επεξεργασία
1. Γενικά.
Η υπόθεση που κάναμε στο προηγούμενο μάθημα και θα διερευνήσουμε σήμερα είναι η
εξής: «για όσο χρονικό διάστημα ένα σώμα εκτελεί Ε.Ο.Κ., η θέση του
………………………………………………………………..……………………..……».
Στον εργαστηριακό πάγκο θα βρείτε χρονόμετρα, χάρακες και μία διάταξη που αποτελείται
από μία αεροτροχιά (air track) και έναν ειδικό τριγωνικό «ιππέα» (triangular «glider»), ο
οποίος μπορεί να κινείται πάνω στην αεροτροχιά χωρίς τριβές.
Στις παρακάτω εικόνες βλέπετε ενδεικτικά τη διάταξη που προτείνεται να χρησιμοποιηθεί.
air-track «glider»
Με αυτήν την εργαστηριακή διάταξη μας δίνεται η δυνατότητα να μελετήσουμε την κίνηση
του «ιππέα» («glider»). Συγκεκριμένα, μπορούμε να τον θέτουμε σε κίνηση και να
προσδιορίζουμε τη θέση του (x) σε συγκεκριμένες χρονικές στιγμές (t).
Με τα ζευγάρια μετρήσεων ( x, t ) που βρίσκουμε, μπορούμε να σχεδιάσουμε τη γραφική
παράσταση της συνάρτησης x = f (t ) .
Τέλος, από τη μορφή αυτής της γραφικής παράστασης, μπορούμε να συμπεράνουμε αν η

υπόθεσή μας είναι αληθής ή ψευδής.
Μέρος 1ο: Εργασία στην τάξη
2. Συλλογή μετρήσεων.
Αρχικά ελέγχουμε ότι η αεροτροχιά είναι οριζόντια. Αυτό μπορεί να γίνει παρατηρώντας
ότι το «ιππέας» δεν αρχίζει να κινείται από μόνος του, όταν αυτή είναι σε λειτουργία (θα
ακούγεται έντονος θόρυβος).
Θα εργαστούμε σε ομάδες των 6 ατόμων. Κάθε ομάδα είναι υπεύθυνη ώστε να επιλέξει:
• μία θέση, στην οποία θα μηδενιστούν όλα τα χρονόμετρα μόλις περάσει από αυτήν ο
«ιππέας» (ας εντοπίσουμε στο μπροστινό του μέρος) και
• πέντε άλλες θέσεις, έστω Α, Β, Γ, Δ και Ε, για τις οποίες θα προσδιορίσουμε τη χρονκή
στιγμή που ο «ιππέας» περνά από την καθεμιά.
Ένα μέλος της ομάδας θα έχει την ευθύνη για να ξεκινήσει τον «ιππέα» και τα υπόλοιπα
πέντε μέλη της ομάδας θα έχουν από ένα χρονόμετρο, ώστε να προσδιορίσουν τη χρονική
στιγμή που ο «ιππέας» (το μπροστινό του μέρος) περνά από τις θέσεις Α-Ε. (Υπόδ:
Προτείνεται να κάνετε 1-2 δοκιμές πριν πάρετε τις μετρήσεις σας, ώστε να εξοικειωθείτε με
τη διάταξη. Σπρώχνετε τον «ιππέα» απαλά.)
2Α. Πρώτο σετ μετρήσεων:
Θέστε τον «ιππέα» σε κίνηση και καταχωρίστε τις μετρήσεις σας στον πίνακα παρακάτω
στα αριστερά. Συμπληρώστε τον πίνακα παρακάτω στα δεξιά με τα αποτελέσματα των
υπολογισμών που ζητούνται.
x T
Δx Δt Δx/Δt
(cm) (s)
Αρχή 30.0 0.0 (cm) (s) (cm/s)
Αρχή-Α -
Α 60.0
Α-Β
Β 90.0
Β-Γ
Γ 120.0
Γ-Δ
Δ 150.0
Δ-Ε
Ε 180.0
Πώς υπολογίσατε κάθε φορά το μέγεθος Δx; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Πώς υπολογίσατε κάθε φορά το μέγεθος Δt; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Με πόσα σημαντικά ψηφία είναι σωστό να γραφούν οι απαντήσεις σας στην τελευταία
στήλη του πίνακα κάτω δεξιά; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Είναι κάποιες από τις τιμές του πηλίκου x ίδιες ή περίπου ίδιες; Αν ναι, τι σημαίνει
t
αυτό για το είδος της κίνησης του «ιππέα» κατά μήκος της αεροτροχιάς; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Είναι τα μεγέθη x και t ανάλογα; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
2Β. Δεύτερο σετ μετρήσεων:
Θέστε τον «ιππέα» σε κίνηση και καταχωρίστε τις μετρήσεις σας στον πίνακα κάτω
αριστερά. Συμπληρώστε τον πίνακα κάτω δεξιά με τα αποτελέσματα των υπολογισμών που
ζητούνται.
x t
x Δt Δx/Δt
(cm) (s)
Αρχή 30.0 0.0 (cm) (s) (cm/s)
Αρχή…Α -
Α 60.0
Α…Β
Β 90.0
Β…Γ
Γ 120.0
Γ…Δ
Δ 150.0
Δ…Ε
Ε 180.0
Είναι τα μεγέθη Δx και Δt ανάλογα; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Νομίζετε ότι η ταχύτητα του «ιππέα» ήταν τώρα μεγαλύτερη από, μικρότερη από ή ίση με
την ταχύτητα που υπολογίσατε στο πρώτο σετ μετρήσεων; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
3. Επεξεργασία - Συμπεράσματα.
3Α. Να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης x = f1 ( t ) , για το πρώτο σετ
μετρήσεων. (Υπόδ.: Χρησιμοποιήστε χιλιοστομετρικό χαρτί.)
Είναι η γραφική παράσταση ευθύγραμμη;
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ανήκει το σημείο (0.0 s, 0.0 cm) στη γραφική παράσταση; Αν όχι, ποιο είναι το σημείο
τομής της γραφικής παράστασης με τον άξονα των θέσεων και ποια η φυσική σημασία
αυτού του σημείου;
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Είναι τα μεγέθη x και t ευθέως ανάλογα; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Επαληθεύεται η υπόθεσή σας; Αν όχι, γράψτε μία σωστή πρόταση (όχι μαθηματική) για τη
σχέση των συγκεκριμένων μεγεθών που εξετάσατε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Μέρος 2ο: Εργασία στο σπίτι
3Β. Επιλέξτε δύο σημεία, έστω Κ και Λ,

της ευθείας που σχεδιάσατε, όπως στο
παράδειγμα που φαίνεται στο σχήμα στα
δεξιά. Σχηματίστε πάνω στο χιλιοστομετρικό
χαρτί σας το αντίστοιχο ορθογώνιο τρίγωνο
ΚΛΜ.
Συμβουλευόμενοι το διάγραμμά σας,

απαντήστε στα επόμενα:
Τι πληροφορίες μας δίνει για την κίνηση το σημείο Κ από μόνο του; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποια η φυσική σημασία του τμήματος ΜΛ στο διάγραμμά σας; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποια η φυσική σημασία του τμήματος ΚΜ στο διάγραμμά σας; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Υπολογίστε τον συντελεστή διεύθυνσης του ευθυγράμμου τμήματος που σχεδιάσατε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποια η φυσική σημασία αυτού του συντελεστή διεύθυνσης; Τι πληροφορίες σας δίνει για
την κίνηση; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Πώς συγκρίνεται ο συντελεστής διεύθυνσης της ευθείας σας με τα πηλίκα x που

t
υπολογίσατε στην τελευταία στήλη του πίνακα στο ζήτημα ΙΙΑ; Είναι αυτό κάτι
αναμενόμενο; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποιος από τους παρακάτω μαθηματικούς τύπους «εκφράζει» καλύτερα την ευθεία που
σχεδιάσατε; Εξηγήστε. (Υπόδ.: Τα Α και Β στους παρακάτω τύπους είναι σταθεροί όροι.)
B
(α). x = A  t + B (β). x = A  t (γ.) x = A  t 2 (δ). x =
t
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποιες είναι οι τιμές που έχουν οι όροι Α και Β στο πείραμά σας; Εξηγήστε τη σημασία του
όρου Α και του όρου Β.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
3Γ. Έστω ότι θέλουμε να σχεδιάσουμε

τη γραφική παράσταση της
συνάρτησης x = f 2 ( t ) , για το
δεύτερο σετ μετρήσεων.

Προβλέψτε σε τι θα έμοιαζε με την
προηγούμενη γραφική παράσταση.
Δείξτε την πρόβλεψή σας στο
σχήμα στα δεξιά.
Θα σχηματιζόταν πάλι ευθεία

γραμμή; Αν ναι, θα ήταν ο συντελεστής διεύθυνσης της καινούριας ευθείας
μικρότερος από, μεγαλύτερος από ή ίσος με τον προηγούμενο; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποιο προβλέπετε να ήταν το σημείο τομής γραμμής σας με τον άξονα των θέσεων;
Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης x = f 2 (t ) , για το δεύτερο
σετ μετρήσεων. (Υπόδ.: Χρησιμοποιήστε το ίδιο χιλιοστομετρικό χαρτί με το

ζήτημα 3Α.)
Επιβεβαιώθηκε η πρόβλεψή σας; Αν όχι, εξηγήστε γιατί.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ο μαθηματικός τύπος της συνάρτησης x = f ( t ) για μία Ε.Ο.Κ. είναι της μορφής:
x = x αρχ +  t (με δεδομένο ότι t αρχ = 0 s ), δηλαδή υπάρχει μία γραμμική εξάρτηση των
μεγεθών x και t , τα οποία δεν είναι πάντοτε ευθέως ανάλογα.
Η γραφική παράσταση της παραπάνω συνάρτησης είναι ευθεία γραμμή, με συντελεστή

διεύθυνσης που ισούται με την αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του σώματος.
Σε κάθε Ε.Ο.Κ., τα μεγέθη x και t είναι ευθέως ανάλογα.
Ανασκόπηση - Επεξεργασία
Α. (Εργασία στο σπίτι, 10 μονάδες.) Να περιγράψετε (σε περίπου 300 λέξεις) την
εργαστηριακή άσκηση της προηγούμενης εβδομάδας. (Υπόδ.: Να περιλάβετε υπόθεση,
πειραματική διαδικασία - παρατηρήσεις και συμπέρασμα ή συμπεράσματα).
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Β. (Εργασία στην τάξη, 5+5 μονάδες.) Εκτελούμε ένα παρόμοιο πείραμα με αυτό της
προηγούμενης εβδομάδας, αλλά με ομάδες των 4 μαθητών. Αρχικά ένας μαθητής
«σπρώχνει απαλά» τον «ιππέα» που βρίσκεται πάνω στην αεροτροχιά και αυτός
εκτελεί Ε.Ο.Κ. Τρεις άλλοι μαθητές, έστω Α, Β και Γ, είναι τοποθετημένοι σε
συγκεκριμένες θέσεις της διαδρομής του. Όλοι μηδενίζουν τα χρονόμετρά τους τη
χρονική στιγμή που ο «ιππέας» περνά από τη θέση x = 60.0 cm και προσδιορίζουν
τη χρονική στιγμή την οποία αυτός φτάνει στη θέση τους.
Στον πίνακα στα δεξιά, βλέπετε τα x t

αποτελέσματα που κατέγραψε η
Αρχή (cm)
60.0 (s)
0.0
ομάδα.
Α 80.0 5.2
Ο μαθητής Β δεν μας αποκαλύπτει τη
Β άγνωστη 10.4
θέση στην οποία στάθηκε και ο
Γ 160.0 άγνωστη
μαθητής Γ δεν μας αποκαλύπτει την
ένδειξη του χρονομέτρου του.
Να απαντήσετε στα επόμενα ερωτήματα:
1. Ποια είναι η θέση στην οποία είχε τοποθετηθεί ο μαθητής Β; Εξηγήστε πώς
εργαστήκατε.
………………………………………………………………………….…………………….
………………………………………………………………………….…………………….
………………………………………………………………………….…………………….
………………………………………………………………………………………………..
2. Ποια είναι η χρονική στιγμή που κατέγραψε ο μαθητής Γ; Εξηγήστε πώς

………………………………………………………………………….…………………….
………………………………………………………………………….…………………….
………………………………………………………………………….…………………….
………………………………………………………………………….…………………….
Α1.3.4.2 Η θεωρία μας.
Η Συνάρτηση Δx = f2 (Δt).
Η αλγεβρική τιμή Δx της μετατόπισης ενός σώματος που εκτελεί Ε.Ο.Κ. σε ένα χρονικό
διάστημα Δt (όπως εύκολα μπορεί να προκύψει από τη σχέση ορισμού της ταχύτητας, αλλά
και από τον υπολογισμό του «αντίστοιχου εμβαδού» στα σχετικά διαγράμματα υ-t) δίνεται
από τη μαθηματική σχέση:
Δx =   Δt
Η αλγεβρική τιμή της μετατόπισης ενός σώματος που εκτελεί Ε.Ο.Κ. είναι ανάλογη
του χρονικού διαστήματος, στη διάρκεια του οποίου συμβαίνει αυτή η μετατόπιση.
Η Συνάρτηση x = f3 (t).
Η συνάρτηση αυτή καλείται και «εξίσωση κίνησης».
Αν ονομάσουμε:
• tαρχ τη χρονική στιγμή στην οποία «αρχίζουμε να μετράμε το χρόνο» και
• xαρχ την αρχική θέση του σώματος (του οποίου την κίνηση μελετάμε), δηλαδή τη θέση
του τη χρονική στιγμή tαρχ,
τότε η προηγούμενη σχέση παίρνει τη μορφή: x − xαρχ =   ( t − tαρχ ) 
 x = xαρχ +   ( t − tαρχ )  για tαρχ = 0 s, τότε x = xαρχ +   t , όπου x είναι η αντίστοιχη
θέση του σώματος για κάθε χρονική στιγμή t.
Η παραπάνω σχέση αποτελεί το μαθηματικό τύπο

της συνάρτησης x = f2 (t) για ένα σώμα που εκτελεί
Ε.Ο.Κ.
Η γραφική παράσταση της συνάρτησης αυτής

φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα.
Σημειώστε ότι ο συντελεστής διεύθυνσης της ευθείας στη γραφική αυτή παράσταση είναι
ίσος με την αλγεβρική τιμή υ της ταχύτητας του
σώματος (η οποία φυσικά παραμένει σταθερή).
Όπως φαίνεται στο σχήμα στα δεξιά, αυτός ο

συντελεστής διεύθυνσης μπορεί να υπολογιστεί από
το κατάλληλο ορθογώνιο τρίγωνο - όπως κάνουμε στα
εργαστήρια Φυσικής.
Ασκήσεις.
1.5. Ένα σώμα κινείται ευθύγραμμα.

Στο διάγραμμα φαίνεται η γραφική
παράσταση της συνάρτησης
υ = f1 (t) για την κίνησή του.
Α. Να υπολογίσετε την αλγεβρική

τιμή της μετατόπισης του σώματος κατά
τη χρονική διάρκεια από τη χρονική
στιγμή 0 s μέχρι τη στιγμή 10 s.
……………………………….................
……………………………….................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Β. Να υπολογίσετε το διάστημα που διάνυσε το σώμα κατά την παραπάνω χρονική

διάρκεια.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Γ. Να υπολογίσετε τη μέση ταχύτητα του σώματος κατά την παραπάνω χρονική

διάρκεια.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Δ. Να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης x = f2 (t) για την κίνηση του
σώματος, θεωρώντας ότι xαρχ = 0 cm. (Υπόδ.: Χρησιμοποιήστε χιλιοστομετρικό χαρτί.)

Εξηγήστε σύντομα.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.6. Ένα σώμα κινείται ευθύγραμμα και η συνάρτηση x = f (t) για την κίνησή του δίνεται
από τον παρακάτω μαθηματικό τύπο: x = 10 + 4  t , (S.I.) Γνωρίζουμε ότι tαρχ = 0 s.
Α. Να χαρακτηρίσετε την κίνηση του σώματος και να βρείτε την αρχική θέση του
σώματος (xαρχ) και την αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του σώματος (υ).
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Β. Να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της παραπάνω συνάρτησης. (Υπόδ.:

Χρησιμοποιήστε χιλιοστομετρικό χαρτί.)
Γ. Να υπολογίσετε τον συντελεστή διεύθυνσης της ευθείας που προέκυψε στο

παραπάνω διάγραμμα. Τι παρατηρείτε;
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.7. Ένα μικρό σώμα εκτελεί Ε.Ο.Κ. Γνωρίζουμε ότι τη χρονική στιγμή tαρχ = 0 s το
σώμα βρίσκεται στη θέση xαρχ = 100 m και η αλγεβρική τιμή της ταχύτητάς του είναι
m
 = 10 .
s
Α. Για την παραπάνω κίνηση, να γράψετε τον μαθηματικό τύπο που περιγράφει τη
συνάρτηση υ = f1 (t) και να σχεδιάσετε (σε «μιλλιμετρέ» χαρτί) τη γραφική της παράσταση.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Β. Για την παραπάνω κίνηση, να γράψετε τον μαθηματικό τύπο που περιγράφει τη
συνάρτηση x = f2 (t) και να σχεδιάσετε (σε «μιλλιμετρέ» χαρτί) τη γραφική της παράσταση.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Γ. Να περιγράψετε την κίνηση του παραπάνω σώματος κατά το χρονικό διάστημα

μεταξύ των χρονικών στιγμών 0 s και 4 s. Χρησιμοποιήστε το παρακάτω σύστημα
αναφοράς για την περιγραφή σας. Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.8. Ένα σώμα κινείται ευθύγραμμα. Στο παρακάτω διάγραμμα φαίνεται η γραφική
παράσταση της συνάρτησης x = f1 (t) για την κίνησή του σώματος.
x (cm)
35
30
25
20
15
10
5
0 t (s)
-5 0 1 2 3 4
-10
-15
Α. Να χαρακτηρίσετε την κίνηση του σώματος και να βρείτε την αρχική χρονική
στιγμή (tαρχ), την αρχική θέση του σώματος (xαρχ).
Β. Να περιγράψετε την κίνηση του παραπάνω σώματος κατά το χρονικό διάστημα

Γ. Να υπολογίσετε την αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του σώματος.
Δ. Για την παραπάνω κίνηση, να γράψετε τον μαθηματικό τύπο που περιγράφει τη
συνάρτηση x = f1 (t).
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.9. Ένας άνθρωπος περπατά ευθύγραμμα. Τη χρονική στιγμή 0 s βρίσκεται στη θέση x
= 1 m και κινείται με σταθερή ταχύτητα αλγεβρικής τιμής υ > 0. Διατηρεί την ταχύτητα
αυτή σταθερή μέχρι τη χρονική στιγμή 10 s και σταματά (ακαριαία). Παραμένει ακίνητος
για χρονικό διάστημα 5 s. Μετά, αναστρέφοντας την κατεύθυνση της προηγούμενης
κίνησής του, κινείται με σταθερή ταχύτητα αλγεβρικής τιμής -2υ, για χρονικό διάστημα 5 s.
Για την κίνηση του ανθρώπου αυτού, να σχεδιάσετε στο παρακάτω διάγραμμα τη γραφική
παράσταση της συνάρτησης x = f (t). Εξηγήστε.
x (m)
t (s)
0 5 10 15 20 25
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Α1.4 Επιτάχυνση (acceleration)
Α1.4.1 Εισαγωγικά.
Περιγράφοντας τις επιδόσεις ενός καλού αυτοκινήτου λέμε: «αυτό επιταχύνει από μηδέν
km
σε 100 μέσα σε 10 s». Τα σχετικά περιοδικά μάλιστα έχουν και σχετική στήλη, για να
h
μπορούμε να συγκρίνουμε τις «επιταχύνσεις» διαφόρων αυτοκινήτων.
Περιγράψτε με δικά σας λόγια το νόημα της φράσης που βρίσκεται σε εισαγωγικά στην
παραπάνω παράγραφο: ………………………………………...............................................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Περιγράφοντας μαθηματικά την παραπάνω φράση, θα γράφαμε:
km km km km km
100 −0 100 10
επιτάχυνση = h h = h = h ή 10 h .
10 s 10 s s s
Ποια η σημασία του τελικού κλάσματος;
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Α1.4.2 Μέση Επιτάχυνση aμ (average acceleration):

υπολογίζουμε τη μέση επιτάχυνσή του σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα Δt, από τη
Δολ
σχέση: aμ = , όπου Δολ θα είναι η (ολική) μεταβολή της ταχύτητας του σώματος στο
Δt
Α1.4.3 Στιγμιαία Επιτάχυνση a (instantaneous acceleration):
Η στιγμιαία επιτάχυνση ενός σώματος που κινείται (δηλαδή η επιτάχυνσή του σε μια
χρονική στιγμή t) είναι ένα φυσικό διανυσματικό μέγεθος που ορίζεται από το πηλίκο:
Δ
a= , όταν το Δt είναι πάρα πολύ μικρό .
Δt
Σημειώνεται ότι:
• Για λόγους απλότητας, στο εξής θα αναφερόμαστε στη στιγμιαία επιτάχυνση απλά
με τη λέξη «επιτάχυνση».
• Προσπαθώντας να κατανοήσουμε την έννοια «επιτάχυνση», ας έχουμε στο μυαλό

μας ότι σημαίνει «πόσο γρήγορα μεταβάλλει την ταχύτητά του ένα σώμα» ή σε πιο
επιστημονική διατύπωση «επιτάχυνση ενός σώματος είναι ο ρυθμός μεταβολής της
ταχύτητας του σώματος».
m
• Στο σύστημα μονάδων S.I. η μονάδα μέτρησης της επιτάχυνσης είναι το 1 .
s2
Τι σημαίνει όμως η φράση «ένα αυτοκίνητο έχει σταθερή επιτάχυνση με αλγεβρική

m
) (
m m s
τιμή 3 2 »; Απλά θα σκεφτόμαστε ότι 3 = 3 και συνεπώς το αυτοκίνητο
s s2 s
αυτό, κάθε δευτερόλεπτο που κινείται, μεταβάλλει την αλγεβρική τιμή της
m
ταχύτητάς του κατά 3 .
s
• Ένα σώμα που «πέφτει ελεύθερα», δηλαδή δέχεται μόνο τη δύναμη του βάρους του,
έχει επιτάχυνση τη λεγόμενη «επιτάχυνση της βαρύτητας» g , της οποίας το μέτρο
m
είναι ίσο με 10 .
s2
Να συγκρίνετε την επιτάχυνση της βαρύτητας με την επιτάχυνση του αυτοκινήτου

που βρήκατε στην παράγραφο Α1.4.1.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Άσκηση
1.10 Ένα μικρό σώμα κινείται

ευθύγραμμα, βρισκόμενο πάντα πάνω
στον άξονα x, όπως φαίνεται στο σχήμα
στο δεξιά.
Γνωρίζουμε ότι: (α) τη χρονική στιγμή

m
t1 = 2 s η αλγεβρική τιμή της ταχύτητάς του είναι υ1 =30 , ενώ (β) τη χρονική στιγμή t2 =
s
m
5 s αλγεβρική τιμή της ταχύτητάς του είναι υ2 = 10 .
s
Α. Να υπολογίσετε τη μέση διανυσματική ταχύτητα (μέτρο και κατεύθυνση) του

σώματος στο χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ των χρονικών στιγμών t1 και t2. Έχει
σημασία η διαδρομή / τροχιά που ακολούθησε το σώμα; Εξηγήστε.
Β. Να υπολογίσετε τη μέση επιτάχυνση (μέτρο και κατεύθυνση) του σώματος στο

χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ των χρονικών στιγμών t1 και t2. Έχει σημασία η
διαδρομή / τροχιά που ακολούθησε το σώμα; Εξηγήστε.
Γ. Να εξηγήσετε γιατί δεν μπορείτε να υπολογίσετε την επιτάχυνση του σώματος τη

χρονική στιγμή t2. Τι στοιχεία θα χρειαζόσασταν για το σκοπό αυτόν; Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Α1.5 Ευθύγραμμη Ομαλά Μεταβαλλόμενη Κίνηση (ΕΟΜΚ, Motion in One

Dimension with Uniform Acceleration)
Α1.5.1 Ορισμός:
Ευθύγραμμη Ομαλά Μεταβαλλόμενη (Ε.Ο.Μ.Κ.) ονομάζεται η κίνηση που εκτελεί ένα

σώμα, κατά τη διάρκεια της οποίας:
(α) το σώμα κινείται σε ευθύγραμμη τροχιά και
(β) η επιτάχυνσή του ( a ) παραμένει σταθερή (και μη μηδενική).
Α1.5.2 «Απεικόνιση» μιας Ε.Ο.Μ.Κ. - τι θα βλέπαμε...
Έστω ότι παρατηρούμε ένα σώμα που εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ. και τη χρονική στιγμή tαρχ = 0 s
βρίσκεται στη θέση xαρχ = 0 m, όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα. Τη χρονική στιγμή
αυτή η ταχύτητα του σώματος είναι μηδενική.
Καταγράφοντας τη θέση του σώματος ανά ένα δευτερόλεπτο, βλέπουμε την εικόνα του
παραπάνω σχήματος. Πώς καταλαβαίνετε ότι η κίνηση δεν είναι ΕΟΚ, αλλά η ταχύτητα
αυξάνεται; Θα μπορούσαμε να πούμε ότι το σώμα «γκαζώνει»; Εξηγήστε. (Υπόδ.: Μην
προσπαθήσετε να καταλάβετε πώς προκύπτουν οι θέσεις, απλά περιοριστείτε στην εικόνα
που βλέπετε.)
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Έστω ότι μας λένε ότι η επιτάχυνση του σώματος είναι σταθερή, έχει κατεύθυνση «προς τα
m
δεξιά» στο σχήμα και μέτρο 20 s . (στο παράδειγμά μας).
s
m
Τι σημαίνει η φράση: «η αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης είναι a = 20 s »; (Υπόδ.:
s
Θεωρήσαμε ως θετική κατεύθυνση της «προς τα δεξιά» στο σχήμα μας.)
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποια θα είναι η αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του σώματος τη χρονική στιγμή 1 s;
Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποια τιμή θα πάρει η αλγεβρική τιμή της ταχύτητας τη χρονική στιγμή 2 s; Τι έχετε να πείτε
για τη χρονική στιγμή 3 s; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ένας μαθητής διατυπώνει την παρακάτω άποψη:
m
«Αφού τη χρονική στιγμή 1 s η ταχύτητα του σώματος είναι 20 και βέβαια
s
Δx
θυμάμαι ότι ισχύει ο τύπος  = , περιμένω το σώμα να έχει διανύσει 20 m
Δt
σε 1 s. Βλέποντας ότι τη στιγμή 0 s βρισκόταν στη θέση 10 m, πρέπει να βρεθεί
στη θέση 30 m και όχι στην 20 m - που δείχνει το σχήμα.»
Συμφωνείτε η διαφωνείτε με τον μαθητή; Εξηγήστε τη σκέψη σας.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Συμπληρώστε τον πίνακα κάτω αριστερά με τις τιμές που προκύπτουν από το σχήμα μας
και τις παραπάνω απαντήσεις σας.
Έπειτα, συμπληρώστε τον πίνακα κάτω δεξιά. Προσέξτε ότι ο πίνακας αυτός αναφέρεται
στην περίπτωση που το σώμα τη στιγμή 0 s έχει ήδη κάποια ταχύτητα. Εξηγήστε.
a = 20 m/s/s a = 20 m/s/s
t (s) υ (m/s) x (m) t (s) υ (m/s)
0 0 30
1 1
2 2
3 3
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Νομίζετε ότι τα ποσά υ και t είναι ευθέως ανάλογα; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Νομίζετε ότι τα ποσά Δυ και Δt είναι αυθέως ανάλογα; Εξηγήστε;
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Νομίζετε ότι τα ποσά Δx και Δt είναι αυθέως ανάλογα; Εξηγήστε;
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Α1.5.3 Συναρτήσεις που περιγράφουν μία Ε.Ο.Μ.Κ.
(α) Συνάρτηση a = f1 (t)
Η αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης ενός σώματος που εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ. παραμένει
σταθερή.
a = σταθ.
Η γραφική παράσταση της συνάρτησης a = f1 (t)για

ένα σώμα που εκτελεί Ε.Ο.M.Κ. φαίνεται στο
διάγραμμα στα δεξιά.
Παρατηρούμε ότι από το «εμβαδόν» στο διάγραμμα

αυτό μπορούμε να υπολογίζουμε την αλγεβρική τιμή
Δυ της μεταβολής της ταχύτητας του σώματος στο
(αντίστοιχο) χρονικό διάστημα Δt = t2 - t1 και για την
ακρίβεια: Δ =  εμβαδόν , όπου θα επιλέγουμε:
• το θετικό πρόσημο, αν στο συγκεκριμένο χρονικό

διάστημα η αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης του
σώματος είναι θετική.
• το αρνητικό πρόσημο, αν στο συγκεκριμένο

χρονικό διάστημα η αλγεβρική τιμή της
επιτάχυνσης του σώματος είναι αρνητική.
(β) Συνάρτηση Δυ = f2 (Δt)
Από τον τύπο που μας δίνει την αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης ενός σώματος που εκτελεί
Ε.Ο.Μ.Κ. έχουμε:
Δ
a=  Δ = a  Δt .
Δt
Η αλγεβρική τιμή Δυ της μεταβολής της ταχύτητας ενός σώματος που εκτελεί
Ε.Ο.Μ.Κ. σε ένα χρονικό διάστημα Δt είναι ανάλογη του χρονικού αυτού διαστήματος.
(γ) Συνάρτηση υ = f3 (t)
Αν ονομάσουμε: (α) tαρχ τη χρονική στιγμή στην οποία «αρχίζουμε να μετράμε τον χρόνο»
και (β) υαρχ την αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του σώματος (του οποίου την κίνηση
μελετάμε) την χρονική στιγμή tαρχ (αρχική ταχύτητα), τότε η προηγούμενη σχέση παίρνει τη
μορφή:
  − αρχ = a  ( t − tαρχ )   = αρχ + a  ( t − tαρχ ) 
 για tαρχ = 0 s   = αρχ + a  t ,
όπου υ είναι η αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του

σώματος κάθε χρονική στιγμή t.
Η σχέση αποτελεί το μαθηματικό τύπο της

συνάρτησης υ = f3 (t) για ένα σώμα που εκτελεί
Ε.Ο.Μ.Κ. Η γραφική παράσταση της συνάρτησης
αυτής φαίνεται στο διάγραμμα στα δεξιά.
Από το διάγραμμα υ-t μπορούμε να έχουμε τα εξής στοιχεία:
➢ Βλέποντας τις συντεταγμένες του σημείου της ευθείας που αντιστοιχεί στη χρονική
στιγμή tαρχ, έχουμε απευθείας την αλγεβρική τιμή υαρχ της αρχικής ταχύτητας του
σώματος.
➢ Το «εμβαδόν» που φαίνεται στο παρακάτω διάγραμμα αντιστοιχεί στην αλγεβρική

τιμή Δx της μετατόπισης του σώματος στο (αντίστοιχο) χρονικό διάστημα Δt = t2 - t1
(όπου θα επιλέγουμε: θετικό πρόσημο, αν στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα η
αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του σώματος είναι θετική και αρνητικό πρόσημο, αν
στο συγκεκριμένο χρονικό διάστημα η αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του σώματος
είναι αρνητική). Για την ακρίβεια γράφουμε: Δx =  εμβαδόν .
➢ Ο συντελεστής διεύθυνσης της ευθείας στην παραπάνω γραφική παράσταση είναι

ίσος με την αλγεβρική τιμή a της επιτάχυνσης του σώματος (η οποία φυσικά
παραμένει σταθερή).
(δ) Συνάρτηση Δx = f3 (Δt)
Η αλγεβρική τιμή Δx της μετατόπισης ενός σώματος που εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ. σε ένα χρονικό
διάστημα Δt (όπως εύκολα μπορεί να προκύψει από τον υπολογισμό του αντίστοιχου
εμβαδού στο παραπάνω διάγραμμα υ-t) δίνεται από τη μαθηματική σχέση:
1
Δx =   Δt +  a  ( Δt )
2
(ε) Συνάρτηση x = f5 (t)
Η συνάρτηση αυτή καλείται και «εξίσωση κίνησης».
Αν ονομάσουμε: (α) tαρχ τη χρονική στιγμή στην οποία

«αρχίζουμε να μετράμε το χρόνο» - προσέξτε ότι
πρόκειται για τη χρονική στιγμή την οποία η
αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του σώματος είναι ίση
με υαρχ(αρχική ταχύτητα) - και (β) xαρχ τη θέση του
σώματος (του οποίου την κίνηση μελετάμε) τη
χρονική στιγμή tαρχ (αρχική θέση), τότε η σχέση
παίρνει τη μορφή:
(x − x ) = 1
 a  ( Δt )  x = xαρχ + αρχ  ( t - tαρχ ) +  a  ( t - tαρχ ) 
1 2
αρχ  Δt +
2
αρχ
2 2
1
 για tαρχ = 0 s  x = xαρχ + αρχ  t +  a t2 ,
2
όπου x είναι η θέση του σώματος κάθε χρονική στιγμή t.
Η γραφική παράσταση της συνάρτησης αυτής (x = f3 (t)) μπορεί να πάρει μία από τις μορφές
που φαίνονται στα παραπάνω διαγράμματα x-t.
Από το διάγραμμα x-t μπορούμε να έχουμε τα εξής στοιχεία:
➢ Βλέποντας τις συντεταγμένες του σημείου της καμπύλης / παραβολής που αντιστοιχεί
στη χρονική στιγμή tαρχ, έχουμε απευθείας την αρχική θέση xαρχ του σώματος.
➢ Η μορφή της καμπύλης μας δίνει το πρόσημο της αλγεβρικής τιμής της επιτάχυνσης:
αν τα «κοίλα είναι προς τα πάνω», τότε η αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης είναι θετική,
στην αντίθετη περίπτωση αρνητική.
➢ Μπορούμε να υπολογίσουμε την αλγεβρική τιμή υ της ταχύτητας σε κάποια /

οποιαδήποτε χρονική στιγμή t ακολουθώντας την εξής διαδικασία: (α) σχεδιάζουμε
την ευθεία που είναι εφαπτόμενη της καμπύλης / παραβολής στο σημείο της εκείνο
που αντιστοιχεί στη χρονική στιγμή t και (β) υπολογίζουμε τον συντελεστή
διεύθυνσης της ευθείας αυτής, ο οποίος είναι ίσος με την αλγεβρική τιμή υ της
ταχύτητας του σώματος τη χρονική στιγμή t.
Α1.5.4 Οι φράσεις Επιταχυνόμενη κίνηση / Επιβραδυνόμενη κίνηση
«Επιταχυνόμενη κίνηση» θα ονομάζουμε την κίνηση που εκτελεί ένα σώμα κατά τη
διάρκεια της οποίας το μέτρο της ταχύτητάς του αυξάνεται. (Στην περίπτωση αυτή
φανταστείτε ένα σώμα να «γκαζώνει».)
«Επιβραδυνόμενη κίνηση» θα ονομάζουμε την κίνηση που εκτελεί ένα σώμα κατά τη
διάρκεια της οποίας το μέτρο της ταχύτητάς του μειώνεται. (Στην περίπτωση αυτή
φανταστείτε ένα σώμα να «φρενάρει».)
Ως τώρα έχουμε χαρακτηρίσει τις Ευθύγραμμες Ομαλά Μεταβαλλόμενες Κινήσεις που

συναντήσαμε ως:
• Ε.Ο.Μ.Κ. με αλγεβρική τιμή επιτάχυνσης θετική (a > 0). Ας προσεχθεί ότι:
➢ Η αλγεβρική τιμή της ταχύτητας (υ) του σώματος συνεχώς αυξάνεται.
➢ Το μέτρο της ταχύτητας (|υ|) του σώματος μπορεί να αυξάνεται ή να

μειώνεται. Άρα αυτή η κίνηση μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιταχυνόμενη
ή ως επιβραδυνόμενη.
• Ε.Ο.Μ.Κ. με αλγεβρική τιμή επιτάχυνσης αρνητική (a < 0). Ας προσεχθεί ότι:
➢ Η αλγεβρική τιμή της ταχύτητας (υ) του σώματος συνεχώς μειώνεται.
➢ Το μέτρο της ταχύτητας (|υ|) του σώματος μπορεί να αυξάνεται ή να

μειώνεται. Άρα αυτή η κίνηση μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιταχυνόμενη
ή ως επιβραδυνόμενη.
Α1.5.5 Εργαστηριακή άσκηση Α1.2: ΕΟΜΚ
Η εργαστηριακή άσκηση περιλαμβάνει τρία μέρη, στα οποία ακολουθείται η επιστημονκή

μέθοδος (παρατήρηση – υπόθεση – πείραμα – συμπέρασμα – γενίκευση):
• Το pre - lab, όπου θα γίνει μία ανασκόπηση όσων γνωρίζουμε για την ΕΟΚ και θα
τεθεί το ερώτημα / θα διατυπωθεί η υπόθεση.
• Το κύριο μέρος του πειράματος, όπου θα ολοκληρωθεί η πειραματική διαδικασία

και θα μελετηθούν τα αποτελέσματα.
• Το post – lab, όπου θα βγάλουμε τα συμπεράσματά μας και θα γενικεύσουμε.
Pre-lab - Εισαγωγή / Θεωρία / Υπόθεση
Μέρος 1ο: Εργασία στο σπίτι.
1. Γενικά.
Παρατηρούμε ένα σώμα να κινείται.
Γράψτε τις δύο προϋποθέσεις ώστε να θεωρούμε ότι εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ. (Uniformly
Accelerated Motion in One Dimension):
• …………………………………………………………………………………… και
• ………………………………………………………………………………………..
Μετά τις προηγούμενες συζητήσεις μας, μπορούμε να πούμε ότι «επιτάχυνση ενός σώματος
ονομάζεται ο (χρονικός) ρυθμός μεταβολής της ταχύτητάς του (rate of change of velocity)»,
με απλά λόγια «το πόσο γρήγορα μεταβάλλεται η ταχύτητα του σώματος αυτού».
Σε κάθε Ε.Ο.Μ.Κ. το φυσικό μέγεθος επιτάχυνση (acceleration) είναι σταθερό και μπορούμε

να γράψουμε: a= . Για το μέτρο της επιτάχυνσης (magnitude of acceleration)
t
||
γράφουμε: |a| = . Επίσης, με δεδομένο ότι η συγκεκριμένη κίνηση είναι ευθύγραμμη
t

και γίνεται σε άξονα, γράφουμε για την αλγεβρική τμή της επιτάχυνσης: a = .
t
Εξηγήστε τη σημασία της φράσης «η αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης ενός σώματος που
m
εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ. είναι 4.0 ».
s2
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Αν ένα σώμα εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ. με την παραπάνω επιτάχυνση, ποια είναι η αλγεβρική τιμή
της μεταβολής της ταχύτητάς του σε χρονικό διάστημα t = 3.0 s ; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
2. Ταχύτητα και Χρόνος.

Από την παραπάνω σχέση a = , προκύπτει ο μαθηματικός τύπος της συνάρτησης
t
 = f1 ( t ) για ένα σώμα που εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ.:  = αρχ + a  ( t − t αρχ ) .
Ποια μορφή θα πάρει ο αμέσως παραπάνω τύπος, αν t αρχ = 0 s ; Δείξτε πώς εργαστήκατε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Στο διπλανό σχήμα, να σχεδιάσετε μία πιθανή γραφική παράσταση της συνάρτησης που
μόλις γράψατε. Εξηγήστε.
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
………………………………………………………
Τι θα άλλαζε στην γραφική παράσταση που μόλις σχεδιάσατε, αν μειώναμε την αλγεβρική
τιμή της επιτάχυνσης του σώματος; Εξηγήστε. (Υπόδ.: Θεωρήστε ότι το σώμα θα εκτελεί
και πάλι Ε.Ο.Μ.Κ. και ακόμα t αρχ = 0 s .)
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
3. Θέση (position) και Χρόνος, Μετατόπιση (displacement) και Χρόνος.
3Α. Γνωρίζουμε τον μαθηματικό τύπο της συνάρτησης x = f 2 ( t ) για ένα σώμα που
εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ.: x = x αρχ + αρχ  ( t − t αρχ ) +  a  ( t − t αρχ ) .

1 2
Ποια μορφή θα πάρει ο αμέσως παραπάνω τύπος, αν t αρχ = 0 s ; Δείξτε πώς
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Στο διπλανό σχήμα, να σχεδιάσετε μία πιθανή γραφική παράσταση της συνάρτησης
που μόλις γράψατε. Εξηγήστε.
…………………………………………………...
…………………………………………………...
…………………………………………………...
…………………………………………………...
…………………………………………………...
…………………………………………………...
Τι θα άλλαζε στην γραφική παράσταση που μόλις σχεδιάσατε, αν μειώσουμε την

αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης του σώματος; Εξηγήστε. (Υπόδ.: Θεωρήστε ότι το
σώμα θα εκτελεί και πάλι Ε.Ο.Μ.Κ. και ακόμα t αρχ = 0 s .)
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Μέρος 2ο: Εργασία στην τάξη.
3Β. Ποιος θα είναι ο μαθηματικός τύπος της συνάρτησης x = f3 ( t ) ; Δηλαδή, πώς
εκφράζεται η αλγεβρική τιμή της μετατόπισης ενός σώματος που εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ.
ως συνάρτηση του αντίστοιχου χρονικού διαστήματος; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποια μορφή θα πάρει ο παραπάνω μαθηματικός τύπος, αν γνωρίζουμε ότι η αρχική

ταχύτητα του σώματος είναι μηδενική;
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Με βάση τον τύπο που γράψατε αμέσως παραπάνω, για την περίπτωση που ένα σώμα
εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ. χωρίς αρχική ταχύτητα, νομίζετε ότι είναι η αλγεβρική τιμή Δx
της μετατόπισής του ανάλογη του χρονικού διαστήματος Δt στο οποίο αυτή συνέβη;
Αν ναι, εξηγήστε τη σκέψη σας. Αν όχι, βρείτε μία αναλογία που μπορεί να εκφράζει
ο τύπος της παραπάνω συνάρτησης.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
4. Διατύπωση υπόθεσης.
Έστω ότι ένα μικρό σώμα αφήνεται να κινηθεί

πάνω σε ένα λείο κεκλιμένο επίπεδο, όπως
φαίνεται στο σχήμα στα δεξιά.
Νομίζετε ότι το σώμα θα εκτελεί ΕΟΚ ή θα

επιταχύνεται («γκαζώνει» ή «φρενάρει»);
Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Αν το σώμα επιταχύνεται, υπάρχει κάτι που σας κάνει να πιστεύετε ότι θα εκτελεί ΕΟΜΚ;
Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Αν το παραπάνω σώμα εκτελεί ΕΟΜΚ και μάλιστα χωρίς αρχική ταχύτητα, νομίζετε ότι θα
1
ισχύει η σχέση x = a  ( t ) ; Σε κάθε περίπτωση εξηγήστε γιατί.
2
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Από τα παραπάνω καταλαβαίνουμε ότι αν το σώμα εκτελεί ΕΟΜΚ με μηδενική αρχική

ταχύτητα, τότε το μέγεθος x (αλγεβρική τιμή της μετατόπισής του σώματος σε ένα
χρονικό διάστημα) θα είναι ευθέως ανάλογο του μεγέθους ( t ) (τετράγωνο του χρονικού
2
αυτού διαστήματος).
Νομίζετε ότι θα ισχύει το αντίστροφο; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Αν η υπόθεσή μας ότι το σώμα εκτελεί

ΕΟΜΚ (με μηδενική ταχύτητα) είναι αληθής,
ποια μορφή θα έχει η γραφική παράσταση
που θα προκύψει στο διπλανό διάγραμμα;
Εξηγήστε τη σκέψη σας.
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
5. Σχεδιασμός πειράματος. Διερεύνηση υπόθεσης.
5Α. Γενικά
Έστω ότι έχουμε ένα λείο κεκλιμένο επίπεδο και ένα σώμα που μπορεί να κινηθεί πάνω σε
αυτό, όπως φαίνεται στο σχήμα στα δεξιά.
Για να διερευνήσουμε την υπόθεσή μας, θα

πρέπει να μπορούμε να μετρήσουμε
μετατοπίσεις και αντίστοιχα χρονικά
διαστήματα.
Προτείνετε τρόπους για να πάρουμε τις μετρήσεις αυτές.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ένας τρόπος για να πάρουμε τις μετρήσεις που χρειαζόμαστε είναι ο παρακάτω:
Προσκολλάμε στο κινούμενο σώμα μία

χαρτοταινία, η οποία περνά από μία
συσκευή (χρονομετρητής) που
αποτυπώνει πάνω της κουκίδες κάθε 0.01
s, δηλαδή κάθε ένα εκατοστό του
δευτερολέπτου.
Έτσι, λαμβάνουμε μία χαρτοτανία, πάνω

στην οποία έχουν πρακτικά αποτυπωθεί οι θέσεις του σώματος σε διάφορες (γνωστές)
χρονικές στιγμές11.
5Β. Η χαρτοταινία
1. Έστω ότι σε κάποιο διαφορετικό πείραμα, μελετώντας την κίνηση ενός

σώματος, λαμβάνετε την χαρτοταινία που βλέπετε στο παρακάτω σχήμα:
Τι είδους κίνηση νομίζετε ότι έκανε το συγκεκριμένο σώμα; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
11
Παρακάτω θα θεωρήσουμε ότι στις χαρτοταινίες που θα λάβουμε και θα εξετάσουμε η κάθε
κουκίδα αντιπροσωπεύει / «απεικονίζει» το κινούμενο σώμα σε μία χρονική στιγμή. Θα
φανταζόμαστε δηλαδή ότι βλέπουμε μία πολλαπλή «φωτογράφηση» του σώματος.
Ποια είναι η θέση του σώματος τη χρονική στιγμή t = 3.01 s; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποιο είναι το μέτρο της μετατόπισης του σώματος στη χρονική διάρκεια
μεταξύ των χρονικών στιγμών t = 3.00 s και t = 3.01 s; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποιο είναι το μέτρο της ταχύτητας του σώματος στο παραπάνω πείραμα;
Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
2. Έστω ότι ένα σώμα εκτελεί ΕΟΜΚ και παίρνετε μία χαρτοταινία
όπου αποτυπώνονται οι θέσεις του σώματος αυτού από τη χρονική
στιγμή 3.00 s μέχρι τη χρονική στιγμή 3.05 s.
Η χαρτοταινία αυτή φαίνεται στο παρακάτω σχήμα, αλλά διακρίνεται

μόνο η πρώτη κουκίδα και «λείπουν» οι 5 υπόλοιπες.
Να αποτυπώσετε τις 5 κουκίδες που λείπουν. Εξηγήστε το σκεπτικό

σας. (Υπόδ: Κάντε όσο καλύτερη ποιοτική προσέγγιση μπορείτε,
αλλά να αποτυπώσετε ακριβώς άλλες 5 κουκίδες, καλύπτοντας όλη

τη χαρτοταινία. Η επιτάχυνση είναι άγνωστη.)
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
5Γ. Συζήτηση για το πείραμα
Πώς θα προσδιορίζατε τις θέσεις του αμαξιδίου στο παραπάνω πείραμα; Ποια
κατεύθυνση θα θεωρούσατε ως θετική στις παραπάνω χαρτοταινίες; Πώς θα
αποφασίζατε για την επιλογή της θέσης x = 0 cm ; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Πώς θα υπολογίζατε την αλγεβρική τιμή της μετατόπισης του αμαξιδίου (μεταξύ δύο
χρονικών στιγμών, για παράδειγμα της αρχικής και οποιασδήποτε επόμενης) στο
παραπάνω πείραμα; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Πώς θα μετρούσατε το χρόνο στο παραπάνω πείραμα; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Πώς θα μπορούσατε να ελέγξετε την υπόθεσή σας με τις μετρήσεις αυτές (θέσεων
και χρόνων); Θα χρειαζόσασταν περισσότερα στοιχεία; Αν ναι, τι άλλο θα
μπορούσατε να κάνετε;
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Συνεπώς θα πάμε στο εργαστήριο για να ελέγξουμε την εξής υπόθεση: (Υπόδ.:
Συμπληρώστε τα κενά.)
Αν ένα σώμα κινείται (ελεύθερα) και χωρίς αρχική ταχύτητα σε ένα κεκλιμένο επίπεδο, τότε
έχει σταθερή επιτάχυνση, άρα αυτό εκτελεί ΕΟΜΚ χωρίς αρχική ταχύτητα, άρα η αλγεβρική
τιμή της μετατόπισής του σε ένα χρονικό διάστημα είναι …………………...….
…….………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Η εξαρτημένη μεταβλητή είναι ……………………………………………………………...
Η ανεξάρτητη μεταβλητή είναι ……………………………………………………………...
Ελεγχόμενες μεταβλητές είναι ………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Πειραματικές μετρήσεις - Επεξεργασία
Ι. Γενικά
Η υπόθεση που κάναμε στο προηγούμενο μάθημα και θα διερευνήσουμε σήμερα είναι η
εξής: «αν ένα σώμα κινείται ελεύθερα και χωρίς αρχική ταχύτητα σε ένα κεκλιμένο επίπεδο,
τότε …………………………………………………………………………., άρα
………………………………………………………………..…………………………………..………
……………………………………………………………………………………………………….».
αμαξίδιο
timer
ticker-tape
Στον εργαστηριακό πάγκο θα βρείτε: (α) κεκλιμένο επίπεδο - κατασκευή που αποτελείται
από μια ξύλινη επίπεδη βάση και ειδικά στηρίγματα, (β) ηλεκτρικό χρονομετρητή (ticker-
timer) - ο οποίος είναι τοποθετημένος στην κορυφή του κεκλιμένου επιπέδου - και
χαρτοταινία (ticker-tape), (γ) αμαξίδιο, (δ) χάρακα μήκους 1m και (ε) κολλητική ταινία.
Φωτογραφίες της πειραματικής διάταξης βλέπετε παραπάνω.
Καθώς το αμαξίδιο κινείται με την χαρτοταινία κολλημένη πίσω του, ο χρονομετρητής

αποτυπώνει σε αυτήν μία κουκίδα κάθε 0.020 s.
Μετρώντας την απόσταση κάθε κουκίδας από την (θεωρούμενη ως) αρχική κουκίδα,
μπορούμε να προσδιορίσουμε τη θέση του αμαξιδίου σε διάφορες χρονικές στιγμές - οι
οποίες μας είναι επίσης γνωστές, αν η αρχική κουκίδα αποτυπώθηκε τη στιγμή 0 s.
Από τα ζευγάρια μετρήσεων ( x, t ) που βρίσκουμε, μπορούμε να οδηγηθούμε σε ζευγάρια
( x, ( Δt ) ) και από αυτά να σχεδιάσουμε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης

2
x = f ( ( t ) ) .
2
Τέλος, από τη μορφή αυτής της γραφικής παράστασης, μπορούμε να συμπεράνουμε αν η

υπόθεσή μας είναι αληθής ή ψευδής.
Μέρος 2ο: Εργασία στην τάξη.
ΙΙ. Συλλογή μετρήσεων
Κόψτε ένα τμήμα (περίπου 70 cm μήκος) από τη χαρτοταινία που έχετε στη διάθεσή σας.
Συνδέστε (με τη βοήθεια της κολλητικής ταινίας) το ένα άκρο της χαρτοταινίας στο αμαξίδιο
και αφήστε το άλλο άκρο ελεύθερο, αφού το «περάσετε» μέσα από την ειδική θέση του
χρονομετρητή. (Προσέξτε ώστε η χαρτοταινία να «περάσει» κάτω από το ειδικό καρμπόν.)
Μεταφέρετε και συγκρατήστε τώρα το αμαξίδιο κοντά στην κορυφή του κεκλιμένου
επιπέδου (στον χρονομετρητή),
φροντίζοντας παράλληλα ώστε το (μικρό)
απόσταση από «κουκίδα 0»
τμήμα της χαρτοταινίας που βρίσκεται κουκίδα
μεταξύ αμαξιδίου και χρονομετρητή να (cm)
5
είναι «τεντωμένο», ενώ το υπόλοιπο τμήμα
της, που βρίσκεται μετά το χρονομετρητή, 10
να είναι «ελεύθερο».
15
Ενεργοποιήστε τον χρονομετρητή και μετά
20
από λίγο αφήστε το αμαξίδιο ελεύθερο να
κινηθεί, μέχρι να φτάσει στη βάση του 25
κεκλιμένου επιπέδου. Απενεργοποιήστε 30

τον χρονομετρητή και αποσπάστε τη
χαρτοταινία.
Παρατηρήστε τη χαρτοταινία στην οποία ο χρονομετρητής αποτύπωσε κουκίδες κατά τη

διάρκεια της κίνησης του αμαξιδίου και χαρακτηρίστε ως «κουκίδα 0» την (πρώτη) κουκίδα,
μετά από την οποία όλες οι άλλες μπορούν εύκολα να διακριθούν. Σημειώστε τώρα (πάνω
στη χαρτοταινία) την «κουκίδα 5», την «κουκίδα 10», την «κουκίδα 15», την «κουκίδα 20»,
την «κουκίδα 25» και την «κουκίδα 30».
Με τη βοήθεια του χάρακα, μετρήστε τις αποστάσεις της καθεμιάς από τις παραπάνω
κουκίδες από την «κουκίδα 0» και καταχωρίστε αυτές στον πίνακα δεξιά πάνω.
III. Επεξεργασία μετρήσεων
Α. Σημειώνεται ότι ο χρονομετρητής αποτυπώνει 1 κουκίδα κάθε 0.020 s. Δηλαδή το

χρονικό διάστημα Δt που μεσολαβεί μεταξύ δύο κουκίδων (δύο «χτυπημάτων» του
χρονομετρητή) είναι Δt = 0.020 s.
Ποιο νομίζετε ότι είναι το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από τη χρονική στιγμή
που ο χρονομετρητής αποτύπωσε την «κουκίδα 0» μέχρι τη χρονική στιγμή που
αποτύπωσε την «κουκίδα 5»; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Να καταγράψετε την απάντησή σας: Δt = ………….. s.
Β. Να συμπληρώσετε τους παρακάτω πίνακες. (Υπόδ: Θεωρήστε ότι η «κουκίδα 0»

ορίζει τη θέση x = 0.0 cm και αποτυπώθηκε τη χρονική στιγμή t = 0.00 s.)
Εκτιμήστε το (απόλυτο) σφάλμα στην μέτρηση της θέσης του αμαξιδίου. Ποιο είναι
το (απόλυτο) σφάλμα στον υπολογισμό της αλγεβρικής τιμής της μετατόπισης του
αμαξιδίου; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Εκτιμήστε το (απόλυτο) σφάλμα στη μέτρηση των χρονικών διαστημάτων. Ποιο
είναι το (απόλυτο) σφάλμα στον υπολογισμό του μεγέθους (Δt)2; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
x t
Δx Δt (Δt)2
(cm) (s)
(cm) (s) (s2)
«κουκίδα 0» 0.0 0.00
«κουκίδα 0-5» 0.10 0.010
«κουκίδα 5» 0.10
«κουκίδα 0- 0.20 0.040
«κουκίδα 0.20 10»
«κουκίδα 0- 0.30 0.090
10»
«κουκίδα 0- 0.40 0.16
15»
«κουκίδα 0- 0.50 0.25
20»
«κουκίδα 0- 0.60 0.36
25»
30»
Γ. Να σχεδιάσετε (σε χιλιοστομετρικό χαρτί) τη γραφική παράσταση της συνάρτησης
x = f (( t ) ) για την κίνηση του αμαξιδίου.

2
Προέκυψε η γραφική παράσταση ευθεία, τμήμα ευθείας ή κάποια καμπύλη;
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ανήκει το σημείο (0 s2, 0 cm) στη γραφική σας παράσταση; (Υπόδ.: Αν η γραμμή
σας περνά «λίγο έξω» από το σημείο αυτό, σκεφτείτε ποιο ρόλο παίζουν τα
πειραματικά σφάλματα.)
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Τι σημαίνουν οι απαντήσεις σας στα δύο προηγούμενα ερωτήματα για την υπόθεσή
σας; Επαληθεύτηκε ή διαψεύστηκε; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Νομίζετε ότι ένα οποιοδήποτε σώμα που «κατεβαίνει ελεύθερα» μία λεία κατηφόρα
έχει σταθερή επιτάχυνση και εκτελεί ΕΟΜΚ; Εξηγήστε γιατί.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Δ. Αν η προηγούμενη γραφική παράσταση προέκυψε ευθεία ή τμήμα ευθείας, να

υπολογίσετε τον συντελεστή διεύθυνσής της. Δείξτε πώς εργαστήκατε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ποια νομίζετε ότι είναι η αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης του αμαξιδίου κατά την
κίνησή του πάνω στο κεκλιμένο επίπεδο; Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Γ. Ανασκόπηση - Επεξεργασία
Α. (Εργασία στο σπίτι, 10 μονάδες.) Να περιγράψετε (σε περίπου 300 λέξεις) την
εργαστηριακή άσκηση της προηγούμενης εβδομάδας. (Υπόδ.: Να περιλάβετε υπόθεση,
πειραματική διαδικασία - παρατηρήσεις και συμπέρασμα ή συμπεράσματα.)
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Β. (Εργασία στην τάξη, 3+3+4 μονάδες.) Ένα μικρό σώμα εκτελεί ΕΟΜΚ. Εμείς
«καταγράφουμε» την κίνησή του σε μία χαρτοταινία, ένα τμήμα της οποίας φαίνεται στην
παρακάτω εικόνα.
Γνωρίζουμε ότι στη χαρτοταινία αποτυπώνεται μία κουκίδα κάθε 0.1 s και τη χρονική
στιγμή 5.1 s η ταχύτητα του σώματος είναι μηδενική.
(Υπόδ.: Να θεωρήσετε ως θετική κατεύθυνση την «προς τα δεξιά» στην παραπάνω εικόνα.)
(α). Να βρείτε τη θέση του σώματος τη χρονική στιγμή 5.4 s. Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
(β). Να υπολογίσετε την αλγεβρική τιμή της μετατόπισης του σώματος μεταξύ των
χρονικών στιγμών 5.1 s και 5.4 s. Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
(γ). Να υπολογίσετε την αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης του σώματος. Εξηγήστε.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
Ασκήσεις
1.11α
Ο καθηγητής σας θα σας δώσει ένα τμήμα από μία χαρτοταινία, στην οποία έχουν
καταγραφεί (με μία τελεία που σημειώνεται από έναν χρονομετρητή που χρησιμοποιούμε στο
εργαστήριο της Φυσικής) διαδοχικές θέσεις ενός σώματος. Κάθε τελεία (θέση) σημειώνεται
0.02s μετά από την προηγούμενή της.
Α. Παρατηρώντας το χαρτί που σας παραδόθηκε, να χαρακτηρίσετε την κίνηση που

«περιγράφουν» / απεικονίζουν οι τελείες. Εξηγήστε.
Β. Αν το σώμα εκτελεί Ε.Ο.Κ., να υπολογίσετε την ταχύτητά του, αν όχι να υπολογίσετε

τη μέση ταχύτητά του στο χρονικό διάστημα που αντιστοιχεί στο τμήμα της χαρτοταινίας
που έχετε στα χέρια σας.
Γ. Να καταγράψετε την περίληψη της συζήτησης που ακολούθησε.
Δ. Να καταγράψετε το συμπέρασμα της συζήτησης που ακολούθησε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.11β.
Σας δίνεται το παρακάτω διάγραμμα, όπου φαίνεται η γραφική παράσταση της συνάρτησης
x = f (t) για την ευθύγραμμη κίνηση ενός σώματος.
x (cm)
15
10
t (s)
0
0 1 2 3 4 5 6 7 8
A. Να χαρακτηρίσετε τη συνολική κίνηση του σώματος, από τη χρονική στιγμή t = 0 s

μέχρι τη χρονική στιγμή 8 s. Εξηγήστε.
Β. Να «αναλύσετε» το παραπάνω διάγραμμα γύρω από το σημείο (3 s, 15 cm). Τι

παρατηρείτε;
Αυτό θα το πετύχετεμεγεθύνοντας το τμήμα του παραπάνω διαγράμματος που περιβάλλεται

από το πλαίσιο. Θα ασχοληθείτε μόνο με το τμήμα του παραπάνω διαγράμματος από τη
χρονική στιγμή 2.5 s μέχρι τη χρονική στιγμή 3.5 s. Στον παρακάτω πίνακα σας δίνονται
ζεύγη τιμών (t, x) για σημεία της γραφικής παράστασης που ανήκουν στο συγκεκριμένο
τμήμα του παραπάνω διαγράμματος. Σημειώστε τα σημεία αυτά στο παρακάτω διάγραμμα,
ώστε να δημιουργήσετε μία μεγέθυνση του μικρού αυτού τμήματος.
t (s) x (cm) t (s) x (cm) t (s) x (cm)

2,50 13,75 2,85 14,68 3,20 15,36
2,55 13,90 2,90 14,79 3,25 15,44
2,60 14,04 2,95 14,90 3,30 15,51
2,65 14,18 3,00 15,00 3,35 15,58
2,70 14,31 3,05 15,10 3,40 15,64
2,75 14,44 3,10 15,19 3,45 15,70
2,80 14,56 3,15 15,28 3,50 15,75
x (cm)
16
15.5
15
14.5
14
t (s)
13.5
2.5 2.6 2.7 2.8 2.9 3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
Γ. Κατά τον ίδιο τρόπο, να μεγενθύνετε το τμήμα του παραπάνω διαγράμματος που
περιβάλλεται από το πλαίσιο. Χρησιμοποιώντας τον παρακάτω πίνακα τιμών, να
σημειώσετε τα σημεία (t, x) στο παρακάτω διάγραμμα.
Τα τρία παραπάνω διαγράμματα είναι αναπαραστάσεις της ίδιας κίνησης. Τι
παρατηρείτε; Γιατί νομίζετε ότι συμβαίνει αυτό; Εξηγήστε.
t (s) x (cm) t (s) x (cm) t (s) x (cm)

2,950 14,898 2,985 14,970 3,020 15,040
2,955 14,908 2,990 14,980 3,025 15,049
2,960 14,918 2,995 14,990 3,030 15,059
2,965 14,929 3,000 15,000 3,035 15,069
2,970 14,939 3,005 15,010 3,040 15,078
2,975 14,949 3,010 15,020 3,045 15,088
2,980 14,960 3,015 15,030 3,050 15,098
x (cm)
15.100
15.080
15.060
15.040
15.020
15.000
14.980
14.960
14.940
14.920
t (s)
14.900
2.95 2.96 2.97 2.98 2.99 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05
Δ. Να υπολογίσετε τον συντελεστή διεύθυνσης της παραπάνω ευθείας. Ποια η

σημασία του; Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Σύμφωνα με τα παραπάνω (θυμηθείτε τη χαρτοταινία και τη μεγέθυνση της καμπύλης)

συμπεραίνουμε ότι:
✓ Κατά τη διάρκειαπολύ μικρών χρονικών διαστημάτων, μία Ε.Ο.Μ.Κ. μπορεί να

θεωρηθεί προσεγγιστικά ως μία Ε.Ο.Κ.
✓ Μπορούμε να θεωρήσουμε ότι οποιαδήποτε καμπύλη σε ένα διάγραμμα x-t μπορεί

να προσεγγιστεί ως μία σειρά από πολύ μικρά ευθύγραμμα τμήματα.
✓ Ο συντελεστής διεύθυνσης των ευθυγράμμων τμημάτων αυτών ισούται με την

αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του σώματος στο συγκεκριμένο πολύ μικρό χρονικό
διάστημα.
✓ Μπορούμε να υπολογίζουμε από ένα διάγραμμα x-t την αλγεβρική τιμή της
ταχύτητας ενός σώματος σε μία χρονική στιγμή ως το συντελεστή διεύθυνσης της ευθείας
που είναι εφαπτόμενη της καμπύλης στο σημείο της εκείνο που αντιστοιχεί στη
συγκεκριμένη χρονική στιγμή.
1.12
Ένα μικρό σώμα κινείται ευθύγραμμα και η συνάρτηση υ = f (t) για την κίνησή του δίνεται
από τον μαθηματικό τύπο:  = 2 + 4  t , (S.I.). Γνωρίζουμε ότι tαρχ = 0 s.
Α. Να χαρακτηρίσετε την κίνηση του σώματος και να βρείτε την αλγεβρική τιμή της
αρχικής ταχύτητας του σώματος και την αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης του σώματος (a).
Β. Να σχεδιάσετε (σε «μιλλιμετρέ» χαρτί) τη γραφική παράσταση της παραπάνω

συνάρτησης. (Υπόδ.: Επιλέξτε για το σχεδιασμό σας το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί
μεταξύ των χρονικών στιγμών 0 s και 10 s.)
Γ. Να υπολογίσετε το συντελεστή διεύθυνσης της ευθείας που προέκυψε στο

παραπάνω διάγραμμα. Τι παρατηρείτε;
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.13
Ένα μικρό σώμα κινείται ευθύγραμμα και η συνάρτηση x = f1 (t) για την κίνησή του δίνεται
από τον μαθηματικό τύπο:
x = 10 + 4  t + 5  t 2 , (S.I.).
Γνωρίζουμε ότι tαρχ = 0 s.
Α. Να χαρακτηρίσετε την κίνηση του σώματος και να βρείτε την αρχική θέση (xαρχ),
την αλγεβρική τιμή της αρχικής ταχύτητας του σώματος και την αλγεβρική τιμή της
επιτάχυνσης του σώματος (a).
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Β. Να σχεδιάσετε (σε «μιλλιμετρέ» χαρτί) τη γραφική παράσταση της παραπάνω

συνάρτησης. (Υπόδ.: Επιλέξτε για το σχεδιασμό σας το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί
μεταξύ των χρονικών στιγμών 0 s και 5 s.)

……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Δ. Στο διάγραμμα που προέκυψε στο ζήτημα Β, να σχεδιάσετε την εφαπτόμενη ευθεία
στην καμπύλη, στο σημείο της που αντιστοιχεί στη χρονική στιγμή 1 s.
Να υπολογίσετε τον συντελεστή διεύθυνσης της ευθείας που προέκυψε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Ε. Να επαναλάβετε τα παραπάνω (ζήτημα Δ) για τις χρονικές στιγμές 2 s, 3 s και 4 s.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
ΣΤ. Να συμπληρώσετε τον πίνακα στα δεξιά και

βασιζόμενοι σε αυτόν, να σχεδιάσετε τη γραφική t () υ ()
παράσταση της συνάρτησης υ = f2 (t) για την κίνηση του 1

παραπάνω σώματος. Τι παρατηρείτε; 2
3
4
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.14α.
Ένα μικρό σώμα κινείται ευθύγραμμα.

Στο διάγραμμα φαίνεται η γραφική
παράσταση της συνάρτησης υ = f1(t)
για την κίνησή του.

τιμή της μετατόπισης του σώματος
κατά το χρονικό διάστημα που
μεσολάβησε από τη χρονική στιγμή 0 s
μέχρι τη χρονική στιγμή 5 s. Εξηγήστε.
Β. Να υπολογίσετε τη μέση
διανυσματική ταχύτητα (μέτρο και
κατεύθυνση) του σώματος στο χρονικό διάστημα μεταξύ των χρονικών στιγμών 0 s και 5 s.
Γ. Να υπολογίσετε το διάστημα που διέτρεξε το σώμα στο παραπάνω χρονικό

διάστημα. Εξηγήστε.
Δ. Να υπολογίσετε τη μέση ταχύτητα του σώματος στο χρονικό διάστημα μεταξύ των
χρονικών στιγμών 0 s και 5 s.
Ε. Να περιγράψετε μία κίνηση από την καθημερινή σας ζωή που μοιάζει με την κίνηση
που «περιγράφεται» στο παραπάνω διάγραμμα.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.14β. Δραστηριότητα: Πειραματική επίδειξη - χρήση motion sensor
Με τη βοήθεια ηλεκτρονικού υπολογιστή και αισθητήρα κίνησης (motion sensor), θα

μελετήσουμε την κίνηση μιας μπάλας που κινείται κατακόρυφα. Την «εκτοξεύουμε» προς
τα πάνω και αυτή «ανεβοκατεβαίνει». Θεωρούμε ότι η επιτάχυνση της μπάλας είναι
σταθερή καθόλη την κίνησή της. Είναι λογικό να αντιληφθούμε ότι η επιτάχυνση έχει
κατεύθυνση προς τα κάτω και η μπάλα αρχικά ανεβαίνει «φρενάροντας», έπειτα μηδενίζει
στιγμιαία την ταχύτητά της και τελικά κατεβαίνει «γκαζώνοντας».
Ι. Θετική κατεύθυνση «προς τα πάνω».
Ποια προβλέπετε ότι θα είναι η μορφή του

διαγράμματος υ - t που θα προκύψει για την κίνηση
της μπάλας; Δείξτε την πρόβλεψή σας στο διάγραμμα
στα δεξιά και εξηγήστε σύντομα.
………………………………………………………..
………………………………………………………..
………………………………………………………..
………………………………………………………..
………………………………………………………..

διαγράμματος x-t που θα προκύψει για την κίνηση της
μπάλας; Δείξτε την πρόβλεψή σας στο διάγραμμα στα
δεξιά και εξηγήστε σύντομα.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Ένας μαθητής θα εκτοξεύσει μία μπάλα κατακόρυφα προς τα πάνω και η κίνηση θα
καταγραφεί και θα αναλυθεί από ένα σύστημα υπολογιστή και κατάλληλου αισθητήρα.
Παρατηρήστε τα διαγράμματα υ-t και x-t που προκύπτουν. Συμφωνεί το αποτέλεσμα με
την πρόβλεψή σας. Αν όχι, εξηγήστε το λάθος σας.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
ΙΙ. Θετική κατεύθυνση «προς τα κάτω».
Ποια προβλέπετε ότι θα είναι η μορφή του διαγράμματος υ-t που θα προκύψει για την κίνηση
της μπάλας; Δείξτε την πρόβλεψή σας στο διάγραμμα
στα δεξιά και εξηγήστε σύντομα.
………………………………………………………..
………………………………………………………..
………………………………………………………..
………………………………………………………..
………………………………………………………..

διαγράμματος x-t που θα προκύψει για την κίνηση της
μπάλας; Δείξτε την πρόβλεψή σας στο διάγραμμα στα
δεξιά και εξηγήστε σύντομα.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Θα αφήσουμε μία μπάλα να πέσει ελεύθερα και θα μελετήσουμε την κίνησή της μεταξύ δύο
διαδοχικών αναπηδήσεων που θα δούμε. Η κίνηση θα καταγραφεί και θα αναλυθεί από ένα
σύστημα υπολογιστή και κατάλληλου αισθητήρα. Παρατηρήστε τα διαγράμματα υ - t και
x - t που προκύπτουν. Συμφωνεί το αποτέλεσμα με την πρόβλεψή σας. Αν όχι, εξηγήστε
το λάθος σας.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.14γ
Βασιζόμενοι στην άσκηση 1.14α, σας ζητείται ακόμα:
ΣΤ. Να χαρακτηρίσετε την κίνηση και - θεωρώντας ότι tαρχ = 0 s - να βρείτε την
αλγεβρική τιμή της αρχικής ταχύτητας του σώματος (υ αρχ).
Ζ. Να υπολογίσετε την αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης του σώματος κατά το χρονικό
διάστημα που μεσολάβησε από τη χρονική στιγμή 0 s μέχρι τη χρονική στιγμή 5 s.
Η. Να γράψετε τον μαθηματικό τύπο που περιγράφει τη συνάρτηση υ = f1 (t) για την
κίνηση του σώματος αυτού.
Θ. Να γράψετε τον μαθηματικό τύπο που περιγράφει τη συνάρτηση x = f2 (t) για την
κίνηση του σώματος αυτού, θεωρώντας ότι xαρχ = 0 cm.
Ι. Να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της παραπάνω συνάρτησης x = f2 (t). Σε ποια

χρονική στιγμή / πότε η θέση του σώματος (x) γίνεται μέγιστη; Γιατί συμβαίνει αυτό; Τι
σημαίνει αυτό; Εξηγήστε.
Κ. Να περιγράψετε την κίνηση του παραπάνω σώματος κατά το χρονικό διάστημα

……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.15
Ένα μικρό σώμα εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ. Γνωρίζουμε ότι τη χρονική στιγμή tαρχ = 0 s το σώμα
m
βρίσκεται στη θέση xαρχ = -30 m, ενώ η αλγεβρική τιμή της ταχύτητάς του είναι αρχ = 10
s
m
και η αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσής του είναι a = 4 .
s2
Α. Να γράψετε τον μαθηματικό τύπο που περιγράφει τη συνάρτηση υ = f1 (t) για την
παραπάνω κίνηση. Να σχεδιάσετε (σε «μιλλιμετρέ» χαρτί) τη γραφική παράσταση της
συνάρτησης αυτής.
Β. Να γράψετε τον μαθηματικό τύπο που περιγράφει τη συνάρτηση x = f2 (t) για την
παραπάνω κίνηση. Να σχεδιάσετε (σε «μιλλιμετρέ» χαρτί) τη γραφική παράσταση της
συνάρτησης αυτής.

……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.16
Ένα σώμα κινείται ευθύγραμμα. Στο

διάγραμμα φαίνεται η γραφική
παράσταση της συνάρτησης x = f (t) για
την κίνησή του σώματος.
Α. Να περιγράψετε την κίνηση του

παραπάνω σώματος κατά το χρονικό
διάστημα μεταξύ των χρονικών
στιγμών 0 s και 4 s. Χρησιμοποιήστε
το παρακάτω σύστημα αναφοράς για
την περιγραφή σας. Εξηγήστε.
Β. Να υπολογίσετε την αλγεβρική

τιμή της ταχύτητας του σώματος κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ των
χρονικών στιγμών: (α) 0 s και 1 s, (β) 1 s και 2 s και (γ) 2 s και 4 s.
Γ. Να υπολογίσετε την αλγεβρική τιμή της ταχύτητας τη χρονική στιγμή 0.5 s.

Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.17 Διαδοχικές Κινήσεις - Διαδοχικές Ε.Ο.Μ.Κ.
Ένα σώμα κινείται ευθύγραμμα.

Γνωρίζετε ότι τη χρονική στιγμή
tαρχ = 0 s, το σώμα βρέθηκε στη θέση
xαρχ = 100 m (ως προς το σύστημα
αναφοράς στο οποίο μελετάμε την
κίνησή του). Στο διάγραμμα δίνεται η
γραφική παράσταση της συνάρτησης
υ = f1 (t) για την κίνηση του σώματος
αυτού.

τιμή της επιτάχυνσης του σώματος
αυτού στις διάφορες χρονικές στιγμές
που περιλαμβάνονται στο χρονικό διάστημα μεταξύ των χρονικών στιγμών 0 s και 25 s.
Β. Να υπολογίσετε την αλγεβρική τιμή της μετατόπισης του σώματος κατά το

παραπάνω χρονικό διάστημα. Εξηγήστε.
Γ. Να συμπληρώσετε τον πίνακα.

t (s) 0 7,5 15 25
Δ. Να σχεδιάσετε τη γραφική
x (m)
παράσταση της συνάρτησης x = f2 (t) για την
κίνηση του σώματος κατά το παραπάνω χρονικό διάστημα. (Υπόδ.: Να χρησιμοποιήσετε
χιλιοστομετρικό χαρτί.)
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.18 Διαδοχικές Κινήσεις - Διαδοχικές Ε.Ο.Κ. και Ε.Ο.Μ.Κ.
Ένα σώμα κινείται ευθύγραμμα.

Γνωρίζετε ότι τη χρονική στιγμή
tαρχ = 0 s, το σώμα βρέθηκε στη θέση
xαρχ = 0 m (ως προς το σύστημα
αναφοράς στο οποίο μελετάμε την
κίνησή του). Στο διάγραμμα δίνεται η
γραφική παράσταση της συνάρτησης
υ = f1 (t) για την κίνηση του σώματος
αυτού.

τιμή της επιτάχυνσης του σώματος
αυτού στις διάφορες χρονικές στιγμές
που περιλαμβάνονται στο χρονικό διάστημα μεταξύ των χρονικών στιγμών 0 s και 25 s.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Β. Να υπολογίσετε την αλγεβρική τιμή της μετατόπισης του σώματος κατά το

παραπάνω χρονικό διάστημα. Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Γ. Να υπολογίσετε το διάστημα που διανύει το σώμα κατά το παραπάνω χρονικό

διάστημα. Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Δ. Να υπολογίσετε τη μέση ταχύτητα του κινητού κατά το παραπάνω χρονικό

διάστημα. Ποια η σημασία αυτής της μέσης ταχύτητας; Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Ε. Να περιγράψετε την κίνηση του παραπάνω σώματος κατά το χρονικό διάστημα

……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
ΣΤ. Να σχεδιάσετε τη γραφική παράσταση της συνάρτησης x = f2 (t) για την κίνηση του
σώματος κατά το παραπάνω χρονικό διάστημα. (Υπόδ.: Να χρησιμοποιήσετε
χιλιοστομετρικό χαρτί.)
1.19
Ένα σώμα κινείται ευθύγραμμα. Στο

διάγραμμα φαίνεται η γραφική
παράσταση της συνάρτησης x = f (t) για
την κίνησή του σώματος.
Α. Να χαρακτηρίσετε την κίνηση

του σώματος: (α) κατά το χρονικό
στιγμών 0 s και 2 s, (β) κατά το χρονικό
στιγμών 2 s και 3 s και (γ) κατά το
χρονικό διάστημα μεταξύ των
χρονικών στιγμών 3 s και 5 s. (Υπόδ.: Θεωρήστε ότι αν το σώμα επιταχύνεται, τότε η
επιτάχυνσή του είναι σταθερή.)
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Β. Να περιγράψετε την κίνηση του παραπάνω σώματος κατά το χρονικό διάστημα

……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.20 Χρόνος Αντίδρασης / Διαδοχικές κινήσεις, προαιρετική
Ένας οδηγός οδηγεί το αυτοκίνητό του σε έναν ευθύγραμμο δρόμο, υποχρεώνοντάς το να

m
εκτελεί Ε.Ο.Κ. Η αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του αυτοκινήτου είναι  = 20 .
s
Ξαφνικά, τη χρονική στιγμή 0 s, ο οδηγός αντιλαμβάνεται ότι στη μέση του δρόμου υπάρχει
μία τεράστια επικίνδυνη λακκούβα. Όσο πιο γρήγορα μπορεί, πατά το φρένο του
αυτοκινήτου του με σκοπό να φρενάρει και να σταματήσει πριν τη λακκούβα για να δει τι
θα κάνει με το εμπόδιο αυτό.
Δίνονται: η επιτάχυνση του αυτοκινήτου, που μπορεί να θεωρηθεί σταθερή και με μέτρο
m
ίσο με a = 4 και ο χρόνος αντίδρασης του οδηγού (δηλαδή το χρονικό διάστημα που
s2
μεσολαβεί από τη χρονική στιγμή που ο οδηγός αντιλαμβάνεται ένα εμπόδιο μέχρι τη
χρονική στιγμή που πατά το φρένο) ίσος με 0.5 s.
Α. Να υπολογίσετε τη χρονική στιγμή t1 που ο οδηγός πατά το φρένο. Τι είδους κίνηση

εκτελεί το αυτοκίνητο στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τη χρονική στιγμή 0 s
μέχρι τη χρονική στιγμή t1; Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Β. Να υπολογίσετε τη χρονική στιγμή t2 που το αυτοκίνητο σταμάτησε. Τι είδους

κίνηση εκτελεί το αυτοκίνητο στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τη χρονική
στιγμή t1 μέχρι τη χρονική στιγμή t2; Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Γ. Να σχεδιάσετε (σε ειδικό χιλιοστομετρικό χαρτί) ένα διάγραμμα υ-t για την κίνηση
του αυτοκινήτου στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από τη χρονική στιγμή 0 s μέχρι
τη χρονική στιγμή t2. Εξηγήστε.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Δ. Να υπολογίσετε την ελάχιστη απόσταση που θα έπρεπε να είχε η λακκούβα από το

αυτοκίνητο, όταν ο οδηγός την αντιλήφθηκε (τη χρονική στιγμή 0 s), ώστε το αυτοκίνητο
να σταματήσει πριν από αυτήν.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Ε. Να υπολογίσετε την αλγεβρική τιμή της ταχύτητας του αυτοκινήτου τη χρονική

km
στιγμή 0 s σε . Νομίζετε ότι το αυτοκίνητο «έτρεχε πολύ»; Σας φαίνεται μεγάλη η
h
απόσταση που χρειάστηκε για να σταματήσει;
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
ΣΤ. Να επιλύσετετην ίδια άσκηση με την ταχύτητα του αυτοκινήτου τη χρονική στιγμή
0 s να είναι διπλάσια από αυτή που δίνεται. Τι παρατηρείτε;
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
1.21 tαρχ  0, προαιρετική
Δύο μικρά σώματα , έστω Α και Β, κινούνται στον ίδιο δρόμο παράλληλα. Το σώμα Α
εκτελεί Ε.Ο.Κ. και γνωρίζουμε ότι τη χρονική στιγμή 0 s βρίσκεται στη θέση 0 m και η
m
αλγεβρική τιμή της ταχύτητάς του είναι A = 10 . Το σώμα Β εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ. και
s
γνωρίζουμε ότι τη χρονική στιγμή 2 s βρίσκεται στη θέση 0 m και η αλγεβρική τιμή της
m
ταχύτητάς του είναι A, αρχ = 10 . Παρατηρούμε ότι τα δύο σώματα φτάνουν ταυτόχρονα
s
στη θέση 100 m.
Α. Να σχεδιάσετε τρία διαφορετικά ποιοτικά σχήματα όπου να φαίνονται τα σώματα

τη χρονική στιγμή 0 s, τη χρονική στιγμή 2 s και τη χρονική στιγμή της συνάντησης.
Β. Να γράψετε τους μαθηματικούς τύπους των συναρτήσεων xA = f1 (t) και xΒ = f2 (t).
Γ. Να υπολογίσετε τη θέση του σώματος Α τη χρονική στιγμή 2 s (την οποία το σώμα

Β βρίσκεται στη θέση 0 m).
Δ. Να υπολογίσετε τη χρονική στιγμή tΣ της συνάντησης.
Ε. Να υπολογίσετε την αλγεβρική τιμή της επιτάχυνσης του σώματος Β.
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
Α1.6 Η Συνάντηση – Τρεις συν μία (3 + 1) ασκήσεις.
Άσκηση 1.22 Συνάντηση, μια υποδειγματική λύση
Δύο μικρά σώματα, έστω Α και Β, κινούνται

ευθύγραμμα. Σας δίνονται οι συναρτήσεις Σώμα Α Σώμα Β
xΑ = fA (t) και xΒ = fΒ (t), για την κίνηση του κάθε
Χαρακτηρισμός
σώματος: xA = 100 + 4  t και xB = 4  t + 4  t 2 ,
κίνησης
όπου τα εμφανιζόμενα φυσικά μεγέθη
μετρούνται στο σύστημα μονάδων S.I. tαρχ (s) 0 0
Α. Να συμπληρώσετε τον πίνακα στα

xαρχ (m)
δεξιά.
Β. Να υπολογίσετε την ή τις χρονικές m

υαρχ ( )
στιγμές στις οποίες τα δύο σώματα θα s
συναντηθούν. m
a( )
s2
Γ. Να σχεδιάσετε (σε κοινό διάγραμμα)
τις γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων xΑ = fA (t) και xΒ = fΒ (t), που σας δίνονται.
Απαντήσεις
Σώμα Α Σώμα Β
Α. Οι απαντήσεις φαίνονται με έντονα Χαρακτηρισμός ΕΟΜΚ

ΕΟΚ
γράμματα στον πίνακα. κίνησης (a>0)
tαρχ (s) 0 0
Β. Τη χρονική στιγμή που τα σώματα

συναντιούνται θα πρέπει να βρίσκονται στην xαρχ (m) 100 0
ίδια θέση (ως προς το ίδιο σύστημα αναφοράς).

m
Άρα θα έχουμε: υαρχ ( ) 4 4
s
xA = xB  100 + 4  t = 4  t + 4  t 2  m
a( ) 0 8
s2
 4  t 2 = 100  t 2 = 25  t = 5 s .
Όπως βλέπουμε προκύπτουν δύο χρονικές στιγμές:
• t = −5 s : Αυτή η χρονική στιγμή «υπήρξε» πριν τη χρονική στιγμή t = 0 s, δηλαδή

πριν «αρχίσει να μετρά ο χρόνος» για το συγκεκριμένο πρόβλημα. Σκεφτείτε ότι τα σώματα
Α και Β τη χρονική στιγμή t = 0 s είχαν κάποιες μη μηδενικές ταχύτητες, άρα κινούνταν και
πριν από αυτήν τη χρονική στιγμή - στο «παρελθόν» του προβλήματός μας… Αν τα
χαρακτηριστικά των κινήσεών τους δε μεταβλήθηκαν, τότε θα είχαν συναντηθεί σε αυτήν
τη χρονική στιγμή. Συνήθως αυτή η λύση απορρίπτεται.
• t = +5 s : Η προφανής λύση.
Γ. Να σχεδιάσετε (σε κοινό διάγραμμα) τις γραφικές παραστάσεις των συναρτήσεων

xΑ = fA (t) και xΒ = fΒ (t), που σας δίνονται.
140
x (m)
120
100
80
60
40
20
0
0 1 2 3 4 5
A B t (s)
Άσκηση 1.23 Συνάντηση, μια υποδειγματική λύση
Δύο μικρά σώματα, έστω Α υ (m/s)

και Β, κινούνται 12
10 A B
ευθύγραμμα. Σας δίνεται
ένα διάγραμμα υ - t, όπου 8
6
έχουν σχεδιαστεί οι
4
γραφικές παραστάσεις των
2 t (s)
συναρτήσεων υΑ = fΑ (t) και
0
υΒ = fΒ (t), για την κίνηση 0 1 2 3 4 5 6 7 8
του κάθε σώματος.
Α. Να συμπληρώσετε τον
πίνακα - εξηγώντας τη σκέψη σας: Σώμα Α Σώμα Β
Προσοχή: Τα στοιχεία που ήδη

Χαρακτηρισμός ΕΟΜΚ
περιέχει ο πίνακας αποτελούν ΕΟΚ
κίνησης (a>0)
δεδομένα της κίνησης.
tαρχ (s) 0 0
Β. Να υπολογίσετε την ή τις
χρονικές στιγμές στις οποίες τα δύο
xαρχ (m) 10 -15
σώματα θα συναντηθούν.
Γ. Να σχεδιάσετε (σε κοινό m

υαρχ ( )
διάγραμμα x-t) τις γραφικές s
παραστάσεις των συναρτήσεων m
a( )
xΑ=fA(t) και xΒ=fΒ(t) για την κίνηση s2
του κάθε σώματος.
Α. Οι απαντήσεις φαίνονται με έντονα γράμματα στον παραπάνω πίνακα.
Δικαιολογήσεις:
• Το είδος της κάθε ευθύγραμμης κίνησης το αναγνωρίζουμε από τη μορφή της
γραφικής παράστασης της αντίστοιχης συνάρτησης υ=f(t).
• Την αλγεβρική τιμή υαρχ της αρχικής ταχύτητας για την κάθε κίνηση τη βλέπουμε
στο δεδομένο διάγραμμα. (Η τομή της κάθε ευθείας με τον κατακόρυφο άξονα.)
• Την αλγεβρική τιμή a της

επιτάχυνσης για την κάθε κίνηση Σώμα Α Σώμα Β
την υπολογίζουμε από το δεδομένο
διάγραμμα. (Ο συντελεστής Χαρακτηρισμός ΕΟΜΚ
ΕΟΚ
διεύθυνσης της κάθε ευθείας.) κίνησης (a>0)
tαρχ (s) 0 0
Β. Τη χρονική στιγμή που τα

σώματα συναντιούνται θα πρέπει να xαρχ (m) 10 -15
βρίσκονται στην ίδια θέση (ως προς

m
το ίδιο σύστημα αναφοράς). Άρα θα υαρχ ( ) 4 4
s
έχουμε:
m
a( ) 0 1
xA = xB  s2
1
 10 + 4  t = −15 + 4  t + 1 t 2 
2
1
 25 =  t 2  t 2 = 50  t = 5 2s
2
• t = −5 2s : Αυτή η χρονική στιγμή «υπήρξε» πριν τη χρονική στιγμή t=0s, δηλαδή

πριν «αρχίσει να μετρά ο χρόνος» για το συγκεκριμένο πρόβλημα. Σκεφτείτε ότι τα
σώματα Α και Β τη χρονική στιγμή t=0s είχαν κάποιες μη μηδενικές ταχύτητες, άρα
κινούνταν και πριν από αυτήν τη χρονική στιγμή - στο «παρελθόν» του προβλήματός
μας… Αν τα χαρακτηριστικά των κινήσεών τους δε μεταβλήθηκαν, τότε θα είχαν
συναντηθεί σε αυτήν τη χρονική στιγμή. Συνήθως αυτή η λύση απορρίπτεται.
• t = +5 2s : Η προφανής λύση.
Γ. Να σχεδιάσετε (σε κοινό διάγραμμα x-t) τις γραφικές παραστάσεις των

συναρτήσεων xΑ=fA(t) και xΒ=fΒ(t) για την κίνηση του κάθε σώματος.
x (m)50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
-5 0 1 2 3 4 5 6 7 8
-10
-15
A B t (s)
Άσκηση 1.24 (Συνάντηση, μια υποδειγματική λύση)
Δύο μικρά σώματα, έστω Α και Β, κινούνται ευθύγραμμα. Στο παρακάτω σχήμα
απεικονίζονται τα σώματα αυτά τη χρονική στιγμή t αρχ = 0 s:
Γνωρίζετε ακόμα ότι:
➢ την ίδια χρονική στιγμή t αρχ = 0 s, τα μέτρα των ταχυτήτων των δύο σωμάτων είναι
m m
αντίστοιχα: |αρχ, Α | = 20 και | αρχ, Β | = 10 , ενώ
s s
➢ κατά τη διάρκεια της κίνησης, οι αλγεβρικές τιμές της επιτάχυνσης των σωμάτων
m m
είναι σταθερές και ίσες αντίστοιχα με: a A = 0 2
και a  = −4 2 .
s s
Σώμα Α
x=0m x=100m +
Σώμα Β
Α. Να γράψετε τους μαθηματικούς τύπους των συναρτήσεων xΑ = f1 (t) και xΒ = f2 (t)

για την κίνηση του κάθε σώματος.
Β. Να υπολογίσετε την ή τις χρονικές στιγμές στις οποίες τα δύο σώματα θα

συναντηθούν.
Γ. Να σχεδιάσετε (σε κοινό διάγραμμα) τις γραφικές παραστάσεις των δύο

συναρτήσεων που γράψατε παραπάνω.
Α. Γνωρίζουμε ότι η μαθηματική σχέση για μία συνάρτηση x=f(t), η οποία περιγράφει
μία Ε.Ο.Κ. ή μία Ε.Ο.Μ.Κ., έχει τη μορφή:
1
x = x αρχ + αρχ  (t − t αρχ ) +  a  (t − t αρχ ) 2
2
Αντικαθιστώντας τα δεδομένα μας (από το σχήμα βλέπουμε την αρχική θέση xαρχ
για το κάθε σώμα) έχουμε:
• Σώμα Α:
1
x A = 50 + 20  (t − 0) +  0  (t − 0) 2  x A = 50 + 20  t
2
• Σώμα Β:
1
x B = 200 + 10  (t − 0) +  (−4)  (t − 0) 2  x B = 200 + 10  t − 2  t 2
2
Β. Τη χρονική στιγμή που τα σώματα συναντιούνται θα πρέπει να βρίσκονται στην ίδια

θέση (ως προς το ίδιο σύστημα αναφοράς). Άρα θα έχουμε:
x A = x B  50 + 20  t = 200 + 10  t − 2  t 2  2  t 2 + 10  t −150 = 0 
−10  100 + 1200

t= s  t = (−2,5  2,5 13)s
4
• t = (−2,5 − 2,5 13)s : Αυτή η χρονική στιγμή «υπήρξε» πριν τη χρονική στιγμή
t=0s, δηλαδή πριν «αρχίσει να μετρά ο χρόνος» για το συγκεκριμένο πρόβλημα.
Σκεφτείτε ότι τα σώματα Α και Β τη χρονική στιγμή t=0s είχαν κάποιες μη
μηδενικές ταχύτητες, άρα κινούνταν και πριν από αυτήν τη χρονική στιγμή - στο
«παρελθόν» του προβλήματός μας… Αν τα χαρακτηριστικά των κινήσεών τους
δε μεταβλήθηκαν, τότε θα είχαν συναντηθεί σε αυτήν τη χρονική στιγμή.
Συνήθως αυτή η λύση απορρίπτεται.
• t = (−2,5 + 2,5 13)s : Η προφανής λύση.
Γ. Στα επόμενα διαγράμματα x-t φαίνονται οι δύο ζητούμενες γραφικές παραστάσεις

(τα δύο διαγράμματα έχουν σχεδιαστεί σε διαφορετικές κλίμακες: το πρώτο είναι
«λεπτομέρεια» του επόμενου):
x (m) A B
220
200
180
160
140
120
100
80
60
40 t (s)
0 1 2 3 4 5 6 7
A B x (m)
250
200
150
100
50
0 t (s)
-12 -8 -4 0 4
-50
-100
-150
-200
Άσκηση 1.25 (Συνάντηση, εργασία για το σπίτι)
Μελετώντας τις λύσεις των τριών προηγουμένων ασκήσεων, επιλύστε αυτήν.
Ένα σώμα Α εκτελεί Ε.Ο.Κ. και βρίσκεται τη χρονική στιγμή tαρχ = 0 s στη θέση
xA, αρχ = 0 m , ενώ έχει ταχύτητα Α , όπως φαίνεται στο παρακάτω σχήμα.
Το άλλο σώμα Β εκτελεί Ε.Ο.Μ.Κ και βρίσκεται τη χρονική στιγμή tαρχ = 0 s στη θέση
xΒ, αρχ = 200 m , ενώ έχει ταχύτητα Β, αρχ και επιτάχυνση aB , όπως επίσης φαίνεται στο
παρακάτω σχήμα.
m m m
Δίνονται: Α = 4 , Β, αρχ = 6 και aΒ = 2 2 .
s s s
x=0m x=200m
t=0s t=?
x=0m x=? x=200m
Α. Να γράψετε τους μαθηματικούς τύπους των συναρτήσεων xA = f1 (t) και xΒ = f2 (t)

για την κίνηση του κάθε σώματος.
Β. Να υπολογίσετε τη χρονική στιγμή την οποία τα δύο σώματα θα συναντηθούν.
Γ. Να υπολογίσετε τη θέση στην οποία θα συναντηθούν τα δύο σώματα.
Δ. Να σχεδιάσετε (σε ένα κοινό διάγραμμα υ-t) τις γραφικές παραστάσεις των
συναρτήσεων υA = f3 (t) και υΒ = f4 (t). (Υπόδ.: Χρησιμοποιήστε χιλιοστομετρικό χαρτί.)
Ε. Να σχεδιάσετε (σε ένα κοινό διάγραμμα x-t) τις γραφικές παραστάσεις των
συναρτήσεων xA = f1 (t) και xΒ = f2 (t). (Υπόδ.: Χρησιμοποιήστε χιλιοστομετρικό χαρτί.)
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................
……………………………………………………………………………………..................

1. ΚΙΝΗΣΕΙΣ

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1. ΚΙΝΗΣΕΙΣ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Όνομα και Επώνυμο: ....................................................................

Α1.1 Γενικά. Ο χρόνος (time) και ο χώρος (space).

Α1.1.1 Χρόνος (time).

Διακρίνουμε τις επόμενες δύο περιπτώσεις.

Α.1.1.1.1 Χρονική στιγμή t (time instant): Αρχίζοντας τη μέτρηση του

Για παράδειγμα, λέγοντας «ο Γιώργος με συνάντησε στις 15:00 (3 το μεσημέρι)», εννοούμε

Α1.1.1.2 Χρονική διάρκεια ή χρονικό διάστημα Δt (time interval): Αν ένα

Α1.1.2 Χώρος (space).

Α.1.1.2.1 Σύστημα Αναφοράς (reference frame): Για να αντιλαμβανόμαστε το πού

Για να ορίσουμε το σύστημα

➢ Άξονα κίνησης (η ευθεία στην οποία κινείται το σώμα),

➢ Σημείο Αναφοράς (ή σημείο Αρχής, συνήθως συμβολίζεται με το γράμμα Ο),

➢ Μονάδα Μέτρησης (π.χ. το 1 m).

Στο συγκεκριμένο σύστημα αναφοράς

• Η θέση ενός σώματος είναι ένα μονόμετρο φυσικό μέγεθος.

• Η θέση ενός σώματος καθορίζεται πάντα σε σχέση με ένα σύστημα αναφοράς.

IΙΓ. Διάνυσμα θέσης x (position

Αυτό είναι ένα διάνυσμα το οποίο έχει

ΙΙΕ. Μετατόπιση Δx (displacement): Πρόκειται για ένα διανυσματικό μέγεθος που

το μέτρο της μετατόπισης θα ισχύει: Δx = xτελ − xαρχ .

Παράδειγμα: Θεωρήστε ότι ένα σώμα

Παράδειγμα: Θεωρήστε ότι στο σύστημα

Σύμφωνα με τα προηγούμενα, η αλγεβρική τιμή της μετατόπισής του κατά το χρονικό

Παρατηρούμε ότι το διάστημα μπορεί να ταυτίζεται με το μέτρο της μετατόπισης για

Α1.1. Στο σύστημα αναφοράς

Α. Να προσδιορίσετε τη θέση των δύο σωμάτων στο δεδομένο σύστημα αναφοράς.

Γ. Να προσδιορίσετε το μέτρο του καθενός από τα παραπάνω δύο διανύσματα.

Δ. Να προσδιορίσετε την αλγεβρική τιμή του καθενός από τα παραπάνω δύο

Α1.2. Ένα μικρό σώμα

Α. Να σχεδιάσετε το διάνυσμα της μετατόπισής του. Εξηγήστε.

Β. Να προσδιορίσετε την αλγεβρική τιμή της μετατόπισης του σώματος. Εξηγήστε.

Γ. Να προσδιορίσετε το μέτρο της μετατόπισης του σώματος. Εξηγήστε.

Δ. Να προσδιορίσετε το διάστημα που διέτρεξε το σώμα στη διαδρομή αυτή.

Α1.3. Ένα μικρό σώμα

Γνωρίζουμε ότι το σώμα κινείται πάντα πάνω στον άξονα x.

Α. Να σχεδιάσετε το διάνυσμα της συνολικής μετατόπισης του σώματος. Εξηγήστε.

Β. Να προσδιορίσετε την αλγεβρική τιμή της συνολικής μετατόπισης του σώματος.

Γ. Να προσδιορίσετε το μέτρο της συνολικής μετατόπισης του σώματος. Εξηγήστε.

Δ. Να προσδιορίσετε το διάστημα που διέτρεξε το σώμα στη διαδρομή αυτή.

Α1.2 Ταχύτητα (Velocity)

Α1.2.1 Μέση Ταχύτητα υμ (average speed):

Σε κάθε περίπτωση και για οποιαδήποτε κίνηση ενός σώματος, θα μπορούμε να

Α1.2.2 Μέση Διανυσματική Ταχύτητα μ, Δ (average velocity):

Σε κάθε περίπτωση και για οποιαδήποτε κίνηση ενός σώματος, θα μπορούμε να

Α1.2.3 Στιγμιαία Ταχύτητα  (instantaneous velocity):

A1.4. Γνωρίζουμε ότι ένα μικρό

Α. Να υπολογίσετε το χρονικό διάστημα που χρειάστηκε το σώμα, ώστε να κινηθεί από

Β. Να σχεδιάσετε το διάνυσμα της συνολικής μετατόπισης του σώματος και να

Γ. Να προσδιορίσετε το διάστημα που διέτρεξε το σώμα στη διαδρομή αυτή.

Δ. Να υπολογίσετε τη μέση ταχύτητα του σώματος στο χρονικό διάστημα που

ΣΤ. Ένας μαθητής λέει το εξής:

«δεν μπορώ να βρω τη στιγμιαία ταχύτητα του σώματος τη χρονική στιγμή

Συμφωνείτε ή διαφωνείτε με την άποψη του μαθητή; Εξηγήστε.

Ζ. Ποια στοιχεία θα ζητούσατε ώστε να υπολογίσετε τη στιγμιαία ταχύτητα του

Α1.3 Ευθύγραμμη Ομαλή Κίνηση (ΕΟΚ, Uniform Motion in One Dimension)

Α1.3.2 «Απεικόνιση» μιας Ε.Ο.Κ. - τι θα βλέπαμε...

Παρατηρούμε ένα μικρό

Προσέξτε ότι το διάνυσμα

Μπορείτε να εκτιμήσετε την ταχύτητα του σώματος αυτού; Εξηγήστε.

Α1.3.3 Η ταχύτητα σε μία Ε.Ο.Κ – Συνάρτηση υ = f1 (t) και διαγράμματα.

Η αλγεβρική τιμή της ταχύτητας ενός σώματος που

Η γραφική παράσταση της συνάρτησης υ = f1 (t) για

Σημειώστε ότι από το παραπάνω διάγραμμα μπορούμε