wERKEN AAN

GESCHIEDENIS
Een beslissende slag?

Het belang dat mensen hechten aan gebeurtenissen uit het verleden
ver- schilt vaak nogal sterk: het is afhankelijk van het perspectief
waarmee ze naar het verleden kijken. Je onderzoekt dat aan de hand van
één gebeurte- nis uit de eerste middeleeuwen en de weerklank daarvan in
latere eeuwen.

De Slag van Poitiers (732)

Context en verslag van de gebeurtenis
Vanaf 711 veroverde een Arabisch leger in enkele
jaren bijna heel het Iberisch Schiereiland [D4/1]. In
de jaren daarop ondernamen de Arabieren
vanuit Spanje enkele plundertochten in Zuid-
Frankrijk.
Eén keer was er een grotere aanval. Een
christelijke schrijver uit het Arabische Spanje
schreef er 22 jaar later een verslag van. Een leger
van Arabieren werd in de buurt van Poitiers
opgewacht door het Frankische
leger van hertog Karel. Er werd een dag lang fel
gevoch- ten. De Franken leken te winnen, maar toen
het donker werd, werd de strijd gestaakt. ’s
Morgens wilden de Franken opnieuw vechten,
maar hun vijanden waren ’s nachts in allerijl
vertrokken. Hun aanvoerder was gesneuveld,
samen met vele strijders. De rest van het leger
vluchtte richting Spanje. De Franken waren
tevreden met de buit en vonden het niet nodig
om de vijand te achtervolgen.

Karel Martel Halt aan de islam?

Hij [hertog Karel] slachtte 300 000 man af, samen met hun De zegevierende opmars was vanaf
koning Abderrahman. Men noemde [Karel] toen voor het eerst de rots van Gibraltar […]
‘Martel’: als een ijzeren […] hamer […] sloeg hij alles te pletter voortgezet, tot aan de oevers van
en op het slagveld doodde hij zijn vijanden. Het grootste de Loire. Met nog eens dezelfde
wonder van al was dat hij in de slag slechts 1500 man verloor. afstand zouden de Saracenen de
Chronicae sancti Dionysii (Kronieken van Saint-Denis), samengesteld tussen de 12de en
grenzen van Polen en de Schotse
de 15de eeuw. Hooglanden hebben bereikt […].
Misschien zou vandaag op de
De schrijvers van deze bron, de monniken van Saint-Denis,
scholen van Oxford de uitleg van
waren de officiële geschiedschrijvers van de koningen van
de Koran worden onderwezen, en
Frankrijk. Die koningen beschouwden zich als de
zou vanaf de preekgestoelten daar
afstammelingen van hertog Karel, de grootvader van Karel
aan een besneden volk de
de Grote en zo een voorloper van hun dynastie.
heiligheid en waarheid van de
2 openbaring van Mohammed
worden bewezen.
Het genie van één man heeft
christe- lijk Europa gered: Karel
Martel.
3

D1
4
C. von Steuben,
Karel Martel in de
Slag van Poitiers
(schilderij, 1834‒
1837).
Het schilderij werd
besteld door de
Franse koning
Louis-Philippe. Die
stelde zich graag
voor als
beschermer van de
Franse burgers.
 De kijk van een historicus
Tijdens de grote veroveringen werden de Arabische
strijders voor hun inzet beloond met buit uit de
ver- overde gebieden. Maar nadat de Arabieren
Spanje hadden ingenomen en er zich definitief
hadden gevestigd, waren ze voor buit afhankelijk
van jaar- lijkse strooptochten ten noorden van de
Pyreneeën […]. Het was niet de bedoeling om zich
in Frankrijk te vestigen. In 732 zouden ze zijn
aangetrokken door geruchten over de rijke
schatten in de kloosters van Tours aan de Loire
[…].
H. Kennedy, professor geschiedenis aan de London University, in
een panelgesprek op de BBC, 2014.
5 6 Word wakker, Karel Martel! (cartoon, 2014).
Cartoon naar aanleiding van de verkoop van
een Frans hotel- en wellnessresort aan een emir
uit Qatar,
overgenomen op blogs van extreemrechtse groeperingen die
zich verzetten tegen moslims in Europa.

1 Verken hoe de Arabische veroveraars in contact kwamen met de Franken en welke weerklank
die confrontatie kreeg in latere eeuwen.
a Welke documenten horen bij welke interpretatie van de Slag van Poitiers?
Noteer de documentnummers [2-6].
INTERPRETATIE DOC. PERSPECTIEF
De Frankische hertog Karel, de stamvader van de Frankische en Franse
konin- gen, was een machtig man die zich tomeloos inzette voor het
rijk.
De Slag van Poitiers was een gebeurtenis van weinig belang, een
schermutse- ling in een lange reeks.
De Slag van Poitiers was een keerpunt in de geschiedenis van Europa. De
Fran- kische hertog Karel hield er de Arabische expansie definitief
tegen.
Met de Slag van Poitiers beschermde hertog Karel de burgers van het
Franken- land tegen de agressie van vreemdelingen.

b De verschillende interpretaties zijn het gevolg van het perspectief van waaruit naar de gebeurtenis
in het verleden gekeken wordt.
Noteer de letters op de passende plaats in de kolom.
A als tegenstander van immigratie in Europa
B als voorstander van een homogeen christelijk Europa
C als voorstander van een sterke monarchie
D als wetenschappelijk onderzoeker in een multiculturele samenleving
c Licht het verband toe tussen het perspectief waarmee naar historische gebeurtenissen gekeken wordt
en het belang dat aan die gebeurtenissen wordt gehecht.
2 VAN NoMADEN IN DE WoESTIJN ToT HEERSERS ovER EEN UITGESTREKT GEBIED