Yeni Medya Kavramr Qergevesinde Internet Giinliikleri-Bloglar Ve Gazetecilife

Yansrmalarr

Yrd. Dog. Dr. Necmi Emel DiLMEN

6zet
Giintimiizde daha srk duymaya bagladrgrmrz "Yeni Medya" kavramr gergevesinde bu yeni iletigim
ortamlanndan biri olan internet gtinlilkleri veya bloglar gerek sanal ki.iltiir ortamrna getirdi[i yenilikler gerekse
habercilik ve gazetecili!i tagryaca!r yeni boyutlar itibarryla incelenmeye gahgrlmrptrr.

Anahtar Kelimeler
Yeni Medya. Intemet Giinltiklen. Yeni Habercilik, Blog, Weblog

Abstract
In this study, we examined the intemet diaries, blogs as a part of the recent concept 'New Media" by
considering the innovation that blogs brought to virtual cultural medium and the creation of new dimensions in the
journalism.

Keyrvords
New Media, Blog , Weblog, Blogger

1. Girig
"Gtinliik" deyince akltmtza ylllarca herkes tarafindan ozenle tutulan, bttiin
anrlarrmrzr onunla payla$tlglmlz, muhakkak bir kilidi veya evimizde gizli bir yeri olan,
giinltik yatamlmzda bagrmrzdan gegen olaylan, heyecanlan, korkulan, a$klan
yazdrErmrz bir defter gelir. Yeni medya olarak adlandrrdrsrmrz yeni iletigim
ortamlanyla birlikte bu "gtinltik" olgusuda sanal dtinyaya tagmrken "weblog"
kelimesinin krsaltrlmrgr olan "blog"lar tiirkge adryla intemet gtinltikleri veya gtinceleri
g{intimtiz internet ortamlnda sadece anrlann yazrldrfr degil, gegitli konular hakkrndaki
yorumlardan, ig yagamrndaki iligkilere, hattabazr tirtinlerin pazarlanmastna kadar geni$
bir yelpazede iglevselle$meye baqlamrglardrr. Her ne kadar ttirkge kargrh[rnr vermeye
galrgmrg olsakta, incelendipi zaman ashnda net olarak blog kelimesine bir ttirkqe
kargrhk bulunamadrlr hatta blog kelimesinin tiirkgeye yerle$tifide gdrtilmektedir.
Bloglan bir bagka deyiqle, modern gagln agmazrndaki insanrn bir ttir ben de
buradayrm deme bigimi olarak yorumlamakta mtimktindtir. Bloglar, intemetin bir arag
olarak iletigim toplumunda yer aldrgl bir ortamda, teknolojik geligmeye ayak uydurarak
iginde bulunulan ortamla etkileqmenin bir sonucudur. Bu giinliikler vasrtasryla insanlar
bir nevi sahip olduklarr kigiliklerinin yanrnda sanal bir kigilik daha edinmektedirler.
iginde yagadrfrmrz biligim gagrnda, teknolojinin krskacrndaki insanrn bir gegit kendini
dtga vurmasr ve yeni bir ifade bigimi olarakta delerlendirilebilir bu gi.inliikler.
Bu galtgmada, tarih boyunca kiqisel terapi amagh slEmllan giinliik tutma
eyleminin modern dtinyaya ayak uydurmasryla olugmuq bu kavramr incelerken, yeni
medya kavramtna definerek, bu giinltiklerin nasrl ortaya grktrfr, teknolojik altyaprlan,
gazetecilik ve habercilik di.inyasrna getirdili yeni agrhmlar, bir sanal ktilttr 6!esi olarak
yeni bir diigiince ifade ortam olmasr ve de Ttirkiye'deki geligiminden bahsedilecektir.

I l3
 2. Yeni Medya Kavramr
Gtini.imtizde, yeni ilctigim ortamlanna topyekiin olarak Yeni Medya
denilmektedir. Yeni medya ya da daha agrklayrcr adryla Yeni Ortamlar, aqrklanmasr
pek de kolay olmayan bir kavramdrr. Bunun igin konuyu biraz irdelemek
gerekmektedir.

Yeni Medya kavramr 1970'lerde, bilgi ve iletigim tabanh aragtrrmalarda, sosyal,

psikolojik, ekonomik, politik ve ktilti.irel gahqmalar yapan aragtrrmacrlar tarafindan
ortaya atrlmrg bir kavramdr. Ancak 70'lerde de[inilen anlam, 90'larda mtithi$ bir ivme
kazanan bilgisayar ve internet teknolojisi ile birlikte geniglemig ve farkh boyutlara
ulagmrgtrr.(Thompson, I 995, ss.23-25)
Bazr yazarlar ve aragtrrmacrlar yeni medyayr bir teknoloji listesi ile gayet basit
bir bigimde agrklamrglardrr ve CD-ROM, HTML, akan ortam, sayrsal video
diizenleme, a[ uygulamalan, DVD video, multimedya gibi ortamlara yeni medya
demiglerdir. Her ne kadar bu tespit gok yanhg olarak gdztikmese de biraz krsrth ve
eksik gdr{inmektedir. Boylesi bir durumda her gegen sene igerisinde geligme gcisteren
bu teknolojilere yeni bir tanrmlama getirmek gerekecektir. Bunun yanlsra eski ve
yeni medya arasrndaki farklan ortaya koymak gerekmektedir. Bir bagka deyigle yeni
medyayr "yeni" yapan temel presipleri ve dzellikleri gdzden gegirmek lazmdrr.
Yeni medyanrn beg temel nitelifi vardrr: (Manovich,200l, ss.27-48)

l. Sayrsal Temsil
2. Modiilerlik
3. Otomasyon
4. De[iqkenlik
5. Kod Qevrimi

Sayrsal temsil, ortamrn kodlardan, yani matematiksel simge ve algoritmalardan

olugmasrdrr. Bdylece yeni ortamdaki brittin veriler sayrlabilir ve programlanabilir bir
hale gelerek daha tutarh davranmaktadtr.
Modtilerlik, yeni medyanrn ortaya konulug qekilleriyle dofrudan ilintilidir. Bir
web sayfasrnr cirnek alacak olursak, goriinttiler, sesler, yazr glbi elemanlar ayn ayn
dzelliklere sahiptir. Bunlann bir araya gelip olugturdufu web sayfasrnda bir de[igiklik
yaprlmak istendi[inde her eleman iizerinde bu defiiqiklik ayn ayn yaprlmaktadrr bu da
i[i getirmektedir.
modi.ilerl
Otomasyon, ycni medyanrn, kullanrcr olmadan i.iretebildikleri etkinlikleri
simgelemektedir. Ornefiin Photoshop gibi bir sayrsal gortintii dtizenleme yazrhmrnda
hazn algoritmalar vasrtasryla istenilen fotografik etkiler yaratrlabilmekte, Rhinoceros
gibi bir 3 boyutlu modellemc programrnda kullanrcr etkinliklerini kaydederek daha
sonra yazrhma otomatik olarak bunlan yaptrrtabilmektedir.

Defigkenlik, sayrsal tcmsil ve modtilerligin bir uzantrsrdrr. German'a gore yeni

medya, birbirinden oldukga katr bir bigimde ayrrlan nesnelerin dahi aynr nesncnin
uzantrsr olarak farkh Eekillerde sunulmaslnr olasr krlmaktadrr.(German, 2003) Yani,

l14
yeni ortam, mevcut nesnenin birden gok qekil ile kargrmrza grkmasrnr mtimktin
krlmaktadrr.
Kod Qevrimi, yeni medyanrn iki temel katmanrnr temsil etmektedir: Sosyal
katman ve bilgisayar katmanr. Ahgrlagelmig ortam prodiiksiyonunun ve yayrnlnln
bilgisayarlar tarafindan ele ahnmasryla, gegmig kiilttirel yargrlar da bilgisayarlar ile bir
gegig igerisine girmigtir. Bunun yanlsrra sayrsallagtrrrlmtq verinin bir formattan di[erine
gevrilmesini de kapsamaktadrr. Bilindigi iizere bilgisayar dtinyasr donanrm ve yazrhm
olarak ikiye ayrrlmaktadrr. Yazrhmlar, tamamr kodlardan oluqan yaprlardrr.
Photoshop'ta iiretilmig olan bir gori.intti dosyasr belli bir formdadrr ve kendine has bir
formatr vardrr. Bu ve bunun gibi fbrmatlar dosya uzantrlan ile tanrmlanmaktadrrlar. Bir
6mek vermek gerekirse, bilgisayanmrzda olugturulan bir bitmap dosyasmt yine bir
yanhm tarafindan oldukga yaygrn olan jpeg formatrna driniigtiirmek mtimki.indtir. Bir
benzer 6mek de kelime iglem yazrhmr MS Word igin verilebilir. Metin belgesi olarak
tiretilen ve saklanan bu dosyalann format luzantrlan doc/rtf olarak bilinmektedir. Ancak
formatlar arasr gegig mrimktindiir. Ornegin bir metin belgesi yarattlarak igerisine jpeg
formatrnda bir goriintti ithal etmek mi.imkiindtir. Dosya iiretildiginde doc/rtf formatr ile
saklanacak hale gelecektir. Bciylece aslen metin belgesi formatr olan doc ile g6rtintii
formatlan igerisinde bir kod gevrimi gergeklegmektedir.
Bu niteliklerin yanlslra yeni medyanrn 6zellikleri iizerinde de durmak
gerekmektedir. Yeni medyanrn sayrsal temsili, formlann kesinlik kazanmasrna sebep
olmaktadrr. Yani her bir "bit" verinin kendine has bir ozelligi bulunmaktadrr ve bunu
kesin olarak ifade etmektedir. Soz geligi bir biitun igerisindeki kelimeler bu dzellile
uygundur. Eler kelimelerden birisi defiqirse, ciimlenin tiim anlamr farkhlaqmaktadrr.

Yeni medya, biittin bilinen farkh ortamlan bir araya toplama yetisine sahip bir
clzelliktedir. Buna multimedia ya da goklu ortam denilmektedir. Metin, duralan gdnintti,
hareketli gciriintti, ses gibi ortamlarrn birliktelikleri bu 6zelli[i meydana getirmektcdir.
(Lister ve di$erleri, 2003, s.9)
Yapr olarak yeni medyanrn baglangrg ve sonlarr katilik tagrmamaktadrr. Bir bagka
deyigle yeni medya rastgele erigim sa!lamaktadrr. Boylece istedi[imiz veriye
istedi[imiz anda ulagabiliriz.

Sayrsalhfrn bir uzanttst olarak yeni medya, veri kaybrnrn dnlendi[i ortamlardrr.
Bir veri ki.imesinin bire bir kopyasr kayrpsrz olarak grkartrlabilir. Qiinkti her yeni ortam
biriminin igerdigi veri sayrsr belirlive katidir.
Yeni ortam dncesi ortamlara gdz attrlrmrzda bu dzelliklerin var olmadrlrnr
gormekteyiz. Yapt itibanyla bir gok ortam sayrsal defildi, dolayrsryla formlarda bir
kesinlik de stiz konusu de[ildi. Bu agamada bir video kasedi cirnek olarak alablliriz.
Video kasetler yapr itibanyla analogdur. Bu sebeple igerisindeki veri miktan tam olarak
olgrilememektedir. Bu durum formda deligkenlige sebep olmaktadrr. 56z gelimi bir
saatlik bir gdriintil her oynatrldrlr zamanda ufak da olsa zamansal farkhhklar
sunmaktadtr. Bazen 59 dakika 59 saniye bazen bir saat 0l saniye olmaktadrr. Bunun
yanlsra video kaset her kullanrlrgtan sonra ylpranarak verinin kaybolmasrna sebep
olmaktadrr. Veri miktanntn dlgtilememcsi aynr zamanda bire bir kopyalannrn

115
allnamamasrna da sebep olmaktadrr. Bu durumda veri kaybrnrn ortaya Qlktlglnl
gcirmckteyiz. Aynca istcdilimiz veriye ulagabilmek igin belirli bir gizgi dolrultusunda
tarama yapma zorundahgl mevcuttur. Verilere rastgele ulaqmak miimk0n delildir.
Video kaseti bir kenara brrakrp, sinema filmini ele alacak olursak bu sefer de bir
takrm rizelliklerin ortak oldugunu gormekteyiz. 0megin sinema filmi bir biiytik dlgekten
incelendipinde ashnda I saniyesi 25 kareden oluqan bir ortamdrr. Bu durumda karclerin
bir sayrsalhlr ifade ettili sdylenebilir. Ayrrca metin, ses, duralan vc harcketli gdriintii
sinemada da bir araya gelmig ortamlardrr. Bu durumda "Sinema ycni bir ortam mrdrr?"
sorusu akrllara gelebilir.
Sinema, ozelliklerden bir kaq tanesine uysa da ycni bir ortam de[ildir. Bunun da
en tinemli sebebi yeni ortamlarrn en iinemli rizelligi olan etkilcaime sahip olmamasrdrr.
Etkileqim, en az tki nesne arasrndaki iletiqim vasrtasryla, nesnelerin birbirlerini
davranrqsal ya da bigimsel olarak degiqiklile ufratmasrdrr. Yeni ortamlar etkilegim
opsiyonu sunmaktadrr. En onemli dOntigiim bu alanda yaianml$tlr. (Manovich, 2001,
ss.49-5 I )
Buraya kadar ki bOlnmde kavramsal olarak yeni medyayr veya bir bagka deyigle
yeni iletigim ortamlanm agrklamaya gah$hk. Bundan sonra ise bu yeni ortamda yine gok
giincel ve iilkemizde de giinden giine daha fazla kullanrlan, rizcllikle geng niifusun
kendini ycni bir ifade bigimi olan ve de aynr zamanda gazetecilik olgusuna yeni bir
soluk getirmesi beklenen, habercilik anlayrqrna yeni bir ivme kazandrracak olan intemet
giinliikleri veya bloglardan bahsedilecektir.

3. Blog Kavramr
Mektuplann vc tebrik kartlannrn intemet iizerinde e-posta ve e-karta
ddniiqmeleri gibi giinliikler de artrk a! iizerinde internet giinliiklcri haline gelmigtir.
Blog kelimesi grkrqr itibariyle Web (internet tarayrclsl aracrhlryla ula$llgrmlz ileti$im
ortamr diyebiliriz) ve Log (kayrt anlamrnda) kelimelerinin bir araya gelmcsiyle ortaya
grkmrqtrr. Weblog kavramr zamanla ktsalarak blog haline gelmiqtir.

Bloglar, 1997 yrlnda bir grup programclnln intemet iizerinde dolaqrrken

belendikleri siteleri kendi sayfalarrnda krsa agtklaytct notlarla birlikte yayrnlamasryla
baqlamrqhr (Qakrcr,2005). Bu tarz not diiqme gekli, kolay kullanrm araglanntn ortaya
grkrp yaygrnlaqmasryla birlikte daha farkh bir geklc girip kigilerin herhangi bir konuda
diiqiincelerini ifade ettikleri platformlara ddnii$mii$tiir. En basit haliyle bir nevi giinliipe
ddnii;en bloglarda isterseniz sadece sizin gdrcbileceliniz ya da baqkalarryla
paylagabilece!iniz sayfalar oluqturabilmek miimkiindiir.

internet gtinliikleri krsa bir zaman dilimi igerisinde gegirdikleri cvrim ve gabuk
gogalmalan sonucunda baqka bir medya ortamt olarak delerlcndirilmeye baqlanmtqttr.
Bloglar, haber duy'urulanndan yorum yaztlanna, begenilen sitelcrin tanrtrmlanndan
topluluklann fikirlerini paylagtrklarr bir ortam olmalanna kadar csnck bir igerik
kullamma sahiptir. Ama krsa ve genel bir gekilde ifade edilccck olursa bloglar, istenilen

I l6
konuda internet ortamrna dokiilen duyuru ve yomm yaulandr denilebilir. Bloglarrn
yaygrnlagmasrnda en dnemli etkenlerden birisi internet sitelerine gore gok daha kolay
hazrrlanabilmesidir. Blog servisi sunan golunlulu iicretsiz olan intemet sitelerine kaylt
yaprrrdrktan sonra birkag adtmda yazrlartnrzr yayrnlayabilecek sayfalar olu$turmak gok
zor dclildir. Blog ortamrmn getirdili rahathk bazt internet sayfalannda serbestlik ile
sorumsuzluk arastndaki gizgiyi belirsizlegtirmesine raEmen intemet kiilttirtinde her
zaman yeri olan ve yaygtn bir uygulamanrn hemen ardmdan olugan sdzlii gelenelin
gereli olarak bazt hassasiyetlere dikkat edilmelidir yoksa topluluk dgrnda kalmak gibi
Uir gergekle ynz ynze gelmek siipriz olmayacakttr. Ozellikle de bloglann
yaygrnlaqmasrntn golunlukla baqka bloglarda yaprlan duyurular aracrhlryla oldulu
diiqiiniiliirse konunun Onemi daha iyi anlaqtlabilir.
Blog denilince muhakkak bahsedilmesi gereken bir konu da bu teknolojinin bu
kadar yaygrn ve popiiler olmasrnt sallayan RSS teknolojisidir. "Rich Site Summary"
(Zengin Site Ozeti) ya da "Really Simple Syndication"(Gerqekten Basit Daltttm)
sozlerinin krsaltmasr olan RSS, site iQeriklerinin rizetlenmig bigimde sunulmasrnt
sallayan bir yOntemdir. Bunlar haber baqhklan ya da makaleler olabilir. RSS geqitli
lnternet siteleri tarafindan yaytnlanan haber vb. igerilin tek bir ortamdan topluca
izlenebilmesine olanak sallayan yeni bir igerik besleme yontemidir. XML bigiminde
olan RSS dosyalan ilk olarak Netscape firmast taraftndan geligtirilmeye baqlanmtqhr.
RSS dosyalannrn kullanrmr her gegen giin artarak yaygrnlagmaktadr. RSS y'dntemini
destekleyen sistelerin hazrrladrklan XML bigimli dosyalara bir gok programla eriqmek
miimkiindiir.($anh, 2005) XML okuyucusu olan bu programlar, web gezgini veya e-
posta istemcisi olabilccefi gibi sadece RSS igerigi izlemek igin haztrlanan masatistii
programlan da olabiiir. RSS teknolojisinin tinemi ashnda bloglarrn habercilile yeni
gerirdili agrhmlar diiqtiniildiiliinde de ortaya grkmaktadrr. Giinliik haber ihtiyacrnr
karqrlamak isteyenler, onlarca internet sitesini ziyarct etmek igin gogu zaman saatler
harcamak zorundadtr, siteye gitmek, haberleri aramak, okumak, gerektiginde kaydetmek
ve sonraki sayfaya gegmek vakit ahcr bir siiregtir. Bir diler segenek ise haber gruplanna
iiye olmaktrr,. Ancak bu sefcr de c-posta adresinizi verdiliniz igin spam ve viriis
gtinderilmesi rehlikesiyle kargr karqrya kahnabilmektedir. Yeni bir haber teknolojisi olan
RSS de tam bu noktada devreye gimrektedir ve de haberlerin, e-posta karmagastndan ve
siteleri dola$ma stresinden kurtanhp, en krsa yoldan en fazla kigiye ulagtrnlabilmesini
sallamakladrr. "RSS-Feeds" veya "RSS-Channels" (RSS Kanallarr) her geyden once
newslctter, yani haber btilteni geklinde gtinderilmemektedir; tam tersine, bir RSS
okuyucusu taraftndan haberin yayrnlandrlr sayfadan altnmakta ve gdsterilmektedir.
Haberler, bir baghk ve logoyla XML formahnda g<inderilmektedir. Haberin okunmasl
istendi!inde isc haberin baghlrna trklayarak haberin tamamtnr igeren HTML formahnda
hazrrlanmrq internet sayfastna gidebilmck mtimkiindtir.($anh, 2005)
Bu tiir bir haber alma yoluna gidenler igin masraflar yok denecek kadar az hale
gelmigtir.. internet sayfast igin haztrlanan haberler, bir uygulama taraftndan tam
otomatik olarak agrhp, RSS igin uygun olan XML formatrna dOnii$tiiriilmektedir. Bu
XML verisi okuyucu igin gerekli ballanttlan, baqhklan ve markalamalan da
igermektedir. Hcr yeni haber gonderimiyle beraber XML verisi de yeniden yaztlmakta
ve eski kayrtlar silinmektedir. Bu qekilde, golu haber yenilemesinden sonra bile haber
gdnderimini hrzlandrrmak igin vcri boyutu duqtik tutulmug olmaktadlr. Bu gekil bir
haber akr5rna "iiye" olan kiqinin yapmasr gerekcn ;ey, XML verisinin bulundulu

I t'l
 sayfayr okulucu yazlhma girmekten ibarcttir.(www.chip.com.tr) Klasik haber
btiltcnlerinden farkh olarak, RSS tamamryla anonim kullanrlabilinir.

3,1. Bloggerler ve Yeni Habercilik

Son yrllarda internetin bir haber kaynalr olarak giicii konusunda yolun
tartl$malar yaqanmaktadrr. Sivillegtigi ilk giinden bu yana intcmet insanlara seiini
<izgiirce duyurma $ansr veren bir mecra olma tizelliliyle on plana grkmrghr, dolayrsryla
bir medya olarak varhlr ve sundulu imkanlar bugiine has bir qey olmamakla beraber
deliqen gey kolaylagan kullanrmr ve aracl yazrhmla'yla teknik zincirlerden iyice
kurtr:lmaya baglamrg olmasrdrr. Birkag sene <ince bir sitc sahibi olmak igin web
sayfalannrn olugumu igin kullanrlan HTML diline, fotolraf diizenleme yazrhmia'na ve
yaprlan sayfalan sitenize tagrmak igin FTP yazrhmlarrna biraz da olsa yatkrn olmanrz
gerekmekteydi, bugiinse web iizerinde sesinizi duyurmak igin kirgrnr za grkan
kutucuklara birkag bilgi girmek yetcrli hale gelmigtir. Siteniz birkag trklamayla 'hazrr
hale gelmektedir. Tasanm, programlama gibi sorunlar artrk geride kalmaya baglamrgtrr,
dolayrsryla bu teknolojiler basite indirgendikge kendini ifade etmek isteyen ne kadar
gok insan oldulu da ortaya grkmaktadrr.(Kuzulo!lu,2005)
Bagrndan beri sciyledilimiz gibi blog adr verilen web giinliiklcri daha gok
_
hazrrlayanlann ilgi alanlan hakkrndaki fikirlerini banndrran siteler olmakla bera'ber
bunun yanrsrra firmalann kendi ig organizasyonlan, siyasi partilerin vatanda$a yOnelik
hizmet tanrfimla', ve tabi asrl konumuz olan habercilik gibi birgok farkti aiana da
hizmet vermektedir. Bu bloglarrn kaydrnr tutan ana sitelerden Technorati'nin
(http://technorati.com) kayrtlarrnda iki sene tincc sadece 100 bin blog varken bugiin sayr
l8-6 milyonu gegmigtir. Her 2 saniyede yeni bir blog sitcsi kurulmaktadrr. yani her gin
ortalama 38 bin yeni blog sanal aleme katrlmaktadrr. Her saniye bu bloglara altr yini
bilgi giriqi yaprlmaktadrr. Bu da giinde 500 binden fazla kayt anlamrna
gelmektedir(Kuzulo!1u,2005). Giderek daha gok sayrda insan bloglan haber ve
bilgilenmc kaynalr olarak kullanmaktadrr. Bloglar teknoloji, politika, spor, efilence,
dedikodu, yeni trendler, moda, salhk gibi akla gelen her konuda yiizlercc farkh sccenek
sunmaktadrr. Hepsi giivenilir kaynaklar olmasa da zamanla ttim ilgi alanlannrza y<inelik
bir kaynak edinmck miimktin olmaktadrr. Gelcneksel medya ile bu tip yeni medyalar
arasrndaki ugurum biiyiimektedir. Bugiin bile klasik medya kurumlan igin internet hala
bir yan arag olarak gdze garpmaktadrr, neredeyse higbirinin ashnda belirli bir strateiisi
gergekte mevcut degildir, hatta bir web sitesine sahip olmanrn ram olarak nc kazandinp
ne kaybettirdili konusunda da ciddi bir gah;masr olmayan bu medya kuruluglarrnrn
gogunun varhk sebebi diler rakibinin de orada yer ahyor olmasrdrr.
lnternet habercilili bir diger yandan cizellikle blogger muhabirler aracrhlryla
yeni bir yrine dofru gitmcktedir. Bloggerler bircysel habercili!i segcn intemet
gazetecileridir ve dijital fotografgrh!r Qok iyi kullanabilmektedirler, yazdrklarr
haberlerle, diinya gaprnda tinemli olaylan giin r;r!rna grkanabilmcktedirlcr. Bloggerlerin
global rilgekteki arama motorlan tcchnorali.com'a veya bunlann yazl$hklan
weblogs.com'a girdiginiz zaman, bloggerlcrin ilgilendikleri konulann srnrrsrzhlrnr da
gormek m0mkiindtir. Ome!in 7 temmuz 2005 tarihinde Londra'da gergeklegen ter<irist
saldrrrlarda ba$ta BBC olmak iizere internct siteleri ve arama motorlan hemen
bloggerler igin havuzlar olugturmuqlardr ve de pek gok fotograf o haluzlardan elde
edilmiqti. Zaten bir gdrti$e g6re de blogger muhabirler gazetecililin ve habercililin

l18
gelecegi olmaya aday olarak gdzi.ikmektedirler.(Barlas,2005) $u anda tamamen
ba[rmsrz haber ve yomm yazan binlerce kiginin yani blogger'in oldulu bir ortamda bir
noktadan sonra gazetelerin ayda yrlda bir ilging haber getirecek sabit muhabire maag
ballamasr anlamsrz hale gelmeye baglayacaktrr, dolayrsryla gazeteler bloglan takip
ederek be[endikleri haberi satrn almaya baglayacaklar ve de bir anlamda muhabirlere,
fotografgrlara, vs. grlgrn maaglar ddemenin anlamsrzhfrnr kegfedeceklerdir. Bu noktada
kargrmrza haberin giivenilir olmasr ile ilgili bir takrm etik kurallar grkmaktadtr, gtinkti
gi.intimrizde kayna[r blogger muhabirler olan bazr haberlerin gergegi yansrtmadtlr da bu
konuda karqrmrza grkan olumsuzluklardan biridir. Bir sonraki agamada okurlann
gazeteye para verrnenin anlamsrzh[rnr kegfetme a$amasl olacakfir. Ondan sonra belki
parayla satrlan gazeteler sadece sektdrel haber veren, para ydnetenlere danrgmanhk ve
benzeri iglev gdren organlara doniigerek tamamen giintimtizdekinden defiiqik bir iglev
gdrmeye baglayacaklardr. Bu durumda bloglar aracrh[ryla okuyucular srcak giindemi
otosansiire veya sansiire u[ramamrg haberlerle, hem de qimdiki gibi tek bir kaynaktan
de[il,-gu anda biitiin gazetelerin aynr olayr aynr gekilde yorumladr[r dtigtintiltirse-
saylslz kaynaktan okumanm zenginlifini yagayacaklardtr, bu trpkr mp3 listelerimiz gibi
favori haberci listelerimizin olaca[r anlamrna gelmektedir. Ashnda daha da ileri giderek
dzellikle yukanda bahsettilimiz ve teknik detaylanndan bahsettifimiz RSS
teknolojisinin iyice anlam kazanmasr ve belki de blogger muhabirli[in gazetecilik
kavramrnda gok ciddi bir dontigtime yol agmasl gu anda Philips firmastntn iisttinde
galrgtrgr ve de yakrn bir zamanda piyasada orneklerini gdrebilecelimiz dijital ka[rtrn
gazetecilik alanrnda kullanrlmasryla gergeklegecektir. Bu kavramr gok fazla detaya
girmeden kolayca agrklamak igin <imi.ir boyu tek bir gazeteniz oldufunu ve bunun
siirekli kendini gtincelledi[ini, gazetenizin tizcrinde video ve ses kayrtlanntn oynadrfirnr
ve de bu haberlerin siirekli giincellenen bloglar sayesinde size son dakika haberlerini
sundu$u yeni bir habercilik ortarnrnr dtiglemeniz gerekmektedir. Bu sayede bilgisayarla
alakasr olmayan insanlar igin de d4ital ka[rt blog haberlere erigim kaprsr olabilme
<izelligini tagryacaktrr. Bloglarm bir diger ozelli[i de yrllar sonra bir haber konusunda
aragtrrma yaprlmak istendifindc irili ufakh bloglarda yer almrg birgok haberin karqtmtza
grkarak o konu hakkrnda sistematik olarak bilgiler edinilmesini, zamanrnda yaprlmrg
yorumlan okumasrnr sa$lamasr olacaktrr. Bu noktada akla gelen soru zaten mevcut
diizende de bunun yaprlabileceli olacaktrr ancak buradaki farkta yukanda belirttigipiz
gibi sistematik bilgiye ve sansiirsiiz birqok yoruma erigme olana[rnrn en krsa yolunun
bloglar olmasrdrr. Bloglann bu kadar 6zgir olabilmesi ve de herhangi bir patronaj
altrnda olmamasr bloglann gctirdigi elegtiri mekanizmasrnrn da verimlilifini
arttlrmaktadrr. Burada iizerinde rsrarla durulmasr gereken konu bu dzgiir haber ortamr
igerisinde etik kurallardan 6diin vermemek olmahdrr.

3.2. Blogger Etik Kurallart

Blogger'lann birgogu gazeteci olmadr[rndan, gazetecilerle aynr etik kurallara
uymalan beklenmemektedir, ancak sorumluluk sahibi blogger'lar, kamuya sozlerini
sunduklannr/yayrnladrklarrnr, ve bu ytizden okuyuculanna, haklannda yazdrklarr
insanlara ve genel anlamda topluma kargr belirli etik ytikiimliiliikler altrnda olduklarrnr
farketmek zorundadrrlar. Internet gazetelerinin etik gergevesini gizen ve
CyberJournalist.net tarafindan olugturulan etik kurallar bu alanda yeni bir girigim olarak

I l9
gtize garpmaktadr. "Society of Professional Joumalists Code of Ethics', metninden
esinlenilerek oluqturulan "Bloggers' Code of Ethics" ile ttiLm blog'lar bir etik kurallar
modeli gevresinde birlegtirilmek istenmektedir. Blogger etik kurallannr esas olarak iiq
ana baqhkta toplamak miimk[ndiir. Blog habercileri diiriist ve samimi olmah, zaran en
aza indirmeli ve sorumluluk sahibi olmahdrr. Bu tig ana baghlr agmak gerekirse,
birincisi i9in, bloggerlar bilgiyi toplarken, di.izenlerken ve yayrnlarken diirtist ve samimi
olmahdrrlar denebilir(Kciro!lu, 2005). Blogger'lar:
o Asla, kaynak gristermeden ahntr yapmamahdrrlar,
o $artlar uygun oldulunda kaynaklannr tanrmlamah ve link vermelidir. Kamu,
kaynaklann giivenilirlili konusunda miimkiin olan en fazla bilgiye sahip olma
hakkrna sahiptirler,
e FotoEraflann, igerilini, neyin deligtirildili konusunda gerekli agrklamayr
yapmadan deligtirmemeli/bozmamaldrr. Resimlerin kalitesinin artrnlmasr
teknik mecburiyetler yiiziinden kabul edilebilir. Bu teknik zorunluluklar arasrnda
etiketleme (site adr gibi) ve illiistrasyonlann hazrrlanmasr sayrlabilir.
. DoFu olmadrlr bilinen igerili yayrnlamamahdrrlar. Sorgulanabilecek bilgilerin
yayrnlanmasr gerekiyorsa bunlann giipheli unsurlar igerdi!i agrklanmahdrr.
o Etik deEerleri olan blogger'lar kaynaklara ve <iznelere saygr duyulmasr gereken
bireyler olarak yaklagrrlar.
. Blog igerilinden olumsuz etkilenebileceklere sevecenlikle yaklagmahdrrlar.
Qocuklarla, tecriibesiz kaynak veya Oznelerle 6zel bir hassasiyetle
ilgilenmelidirler.
o Bir felaket veya iizi.icii bir olaya maruz kalmrg kiqilerle goriigurken ve onlarla
yaprlan miilakatlan veya gekilen foto$raflan kullanrrken hassas olmahdlrlar.
r Bilgi toplama ya da rdportaj yapmanln bazr insanlann rahahnr kagrrabilecepinin
ya da onlara zarar verebilecelinin farkrnda olmahdrrlar.
o Kaliteli ilriinler sunmahdrrlar. Olmadrk konularda, gereksiz meraklarla igerik
hazrrlanmamahdrlar.
o Kiigiik yagtaki suglularr, cinsel taciz vb. suglann kurbanlannr ve zanhlan resmi
olarak suglu olduklan agtklanmadan <ince tantmlarken dikkatli olmahdrrlar.
. Bloggerlar sorumluluk sahibi olmahdrrlar;
. Hatalannr kabul etmeli ve derhal diizeltmelidirler.
. Blog'un misyonunu agrklamah ve kamuyu igerik ve "blogger davranrqlan"
konusunda diyalola davet etmelidirler.
o Qrkar gatrqmalarmr, iq iligkilerini, aktivitelerini ve kiqisel g0ndemini
agrklamahdrrlar.
o Reklamcrlar ve Ozel ilgi gruplan lehine hareket etmeyi reddetmeli, igerigi
etkileme konusundaki baskrlanna direnmelidirler. istisnai durum s6z konusu
oldulunda bu, okurlara tamamen agrklanmahdrr.
o DiEer blogger'lar tarafrndan yaprlan gayn ahlaki pratikleri kamuya
duyrrmahdrrlar.
Bloglarrn yaplm ve haberlerin yaylnlanmasl agamasrnda her ne kadar etik
kurallara uyulmasl gerekliligi rin plana grksa da bu yeni medyanrn beklenmeyen bir
ytizti de dzellikle qirket yOnetimleri agrsrndan ortaya grkmr$trr. $irketler bashrdrklarr
kurumsal brogiirler ve PR mekanizmalanyla yrlrnlann kendileri hakkrnda ne

120
d0giinecelini ve ne hissedecelini daha diine kadar kontrol edebilirken bu olanak artrk
ortadan kalkml$ gOriinmektcdir. Bloglar alrrhkh olarak genglerin belli konularda yorum,
diiqtince ve bilgi paylaqrmrnr gergeklegtirdili anr defterleri olmanrn ritesine tagrnrp
gahqan kesimlerin birbirleri arasrndaki iletigim alr niteliline biiriinmii$tiir. $irketler,
gahqanlannrn teknolojinin de yardrmryla kendileri aleyhine yiir0ttiilii kargr PR
gahqmalanna kargr tamamen savunmaslz kalmaktadrr. Miidiiriine klzan, $irketteki terfi
politikasrnr elegtiren, birlikte gahgtrklannr veya girket politikalannr belenmeyenler
internette istediklerini Ozgiirce dile getirecekleri platformlan bloglar sayesinde
yaratmrglardrr.(Tike, 2005) GUnliik gahqma yaqamrnda baqrndan gegen her ttirlii
deneyimi siber alemdeki gtinltiklerde diler blogger'larla paylaqan, gririiq ve bilgi
altgveriginde bulunan profesyoneller, briylece hem psikolojik bir rahatlama ya$amakta
hem de gahgma yagammda muhalif olduklan ne varsa bunlan sansiirsiizce ifade etme
gansr yakalamaktadrrlar. Bloglarda degifrc olma riski taqrmadan anrnda milyonlarca
kigiye ulaqmak miimktindtir. Organizasyon iginde demokrasi kiiltiirtinii yaiatamayan,
kritli yrinetilen ve gahganlanna adil davranmayan girketler bu bloglarda gah;anlan
tarafindan kryasrya elegtirilmektedir. Her ttrlti krsrtlayrcr faktdriin ortadan kalktrlr bu
bloglarda insanlann seslerini duyurmak igin yapacalr tek qey ilgili linklere y<inelerek
srnrr tanrmayan bu "global koroya" dahil olmak diyebiliriz. Yukarrda bahsedilen bu
linklere tjmek vermek amacryla yurtdrgrndan www.blogger.com, www.livejoumal.com,
tiirkge igerikli olan www.blogcu.com, www.blogosfer.com adresleri sayrlabilir.

4. Sonuq
Yeni bir igerik yonetimi mekanizmasr olan, ytkarrda bahsettilimiz RSS
teknolojisi vasrtasryla diinyayr biiyiik bir hrzla takip edebilecelimiz, yeni eklenen
baqltklan anrnda gOrebildifimiz, bir takrm gablonlar kullanrldrlr igin (stitunlar,
manqetler) yayrncrhk kavramrna yeni bolutlar getiren intemet giinliikleri hayahmrzda
giinden gtine daha fazla yer almaya baglamrqtrr. Herkesin goklu ortam aygltlan ile
donandrlr giini.imiizde bu giinliikler "yurttaf gazeteci" kavramrna da yeni bir boyut
getirmektedir.
Geleneksel medya diye adlandtrabilecelimiz gazeteler, dergiler, radyolar,
televizyonlar ve hatta bire bir basrh gazeteyi internet ortamlna aktardlklarl intemet
siteleri gegmiqten devraldrlr mirasrn giictiyle uzunca bir siire etkinlilini siirdiirmeye
devam edecek gibi g6riinmektedir ancak kargrlannda ytikselen, bireye y<inelme ve
etkilegim kanallanm son derece etkin bir qekilde kullanan rakiplerinin endigesi de
iglerini kemirmeye devam edecektir. Yakrn bir gelecekte yeni medya ve geleneksel
medyanrn yer aldrlr terazinin kefelerinde beklenmedik bir alrrhk deligimi olacalr kesin
gibi gOriinmektedir. Burnumuzun dibindeki bir iilkede yaganan bir savaqr bir siire daha
onlardan dlrenmek zorunda oldulumuz dolrudur, ama zamanla bagkalarrna da kulak
vermeyi ve bizi bilgilendirmeye gahganlann bazrlannrn gOziimtize rengarenk perdeler
gektigi gergegiyle de karqrlagrlacalr kesindir. Mesela, ABD'nin Irak iggali gu anda ne
durumda, nasrl sonuglandr ya da sonuglandr mr gibi sorulara yanrt aradrlrmrzda
geleneksel medya kanallannda artrk bu konunun yer almadrlr veya gok krsrth bir
gekilde yer aldr$r g6ze garpmaktadrr. $u anda medyanrn dert ekseni deliqmiqtir. Oysa
basit bir web aramasrnda aralannda ABD'li askerlerin, Irakhlarrn ve orada g0rev yapan
yerli yabancr onlarca gazetecinin binlerce blogunu bulabilmek vc bunlan kargrlagtrrarak

121
bilgi sahibi olabilmek mtimktindtir. Hatta bu gtinliiklere erigtiginizde belki de stiregiden
bu trajedinin nasrl olup da gtindemden dtigti.iltine hayret etmek durumunda kahnabilinir.
internet hrnyla fark edemedifimiz bazr devrimleri tetiklemektedir, bunun yan
etkileri de karqrmtza grkmaya vebizi gagrrtmaya devam edecektir.

Kaynakga
"RSS ile Haberler Daha Yakrn".(2005).
http ://www.chip.com.trlinternet/oku.asp? ID=1 05 (25.09.2005)
"RSS Nedir?".(2005). http://hkmo.org.trlrss nedir.php. (25.09.2005)

Qakrcr,S.(2005). "Sevgili Giinltik",

http ://www.evrensel.n et/05 I 081 l7lkose.html. (27 .09 .2005)

German, D.M.,(2003). "lntroduction to New Media", Course Notes,

http ://ag.cs.uvic.calcsc483/notes.php, (30.05.2005 )

Kdrollu,O. (2005). "Weblog Aleminin Etik Kurallan",

http://www.mutasyon.net/kultur/makaleler/okoroglu/defaultl0.asp. (28.09.2005)

Kuzulollu,S. (2005). "Siz Hala GazeIe mi Okuyorsunuz?",

http ://www.radikal.com.trlek_haber.php?ek:sa&haberno:239 1 &ek-tarihi:09/05/
200s (29.09.2005)

Kuzulo$lu,S. (2005). "Web Gtinliikleri Medya'ya Kargl",

http ://www. radikal.com.trlek_haber.p hp?ek:sa& haber no:237 7 &ek_tarihi:02/05/
2oos. (29.09.2005)

Lister,M., Dovey J., Giddings, S., Grant I., Kelly, K., (2003). New Media: A
Critical Introduction, New York: Routledge

Manovich, L,(2001). The Language of New Media, Massachusetts lnstitute of

Technology.

$anh,K. (2005). "RSS ve Blog Nedir, Nastl Kullantltr?",

http ://turkce.blogspot .com.(27 .09.2005)

Thompson, J.B,(1995).The Media and Modernity: a Social Theory of The

Media, Cambridge:Polity Press.

Barlas,M.(2005)."Yurttag Gazeteciler, Bloggerlar ve Habercilik". Sabah

Gazetesi, I 0.07.2005

' Tike,Z.(2005)."Qahqanlar, Koti.i Anrlann Rovanqtnt Internette Altyor", Sabah

Gazetesi iqte insan Eki, 18.09.2005

122