Panahon ng Batas Militar (1972-1986)

Impluwensiya ng Batas Militar

A. Dulaan
Isa sa mga magagandang idinulot ng Batas-Militar ay ang pagdami ng mga
grupong pandulaan sa mga paaralan, komunidad at simbahan. Ang dulaan ay
ginamit bilang pangunahing tinig ng pagprotesta sa kairalan sa lipunan noong
panahong iyon. Lumaganap ito ng husto mula 1981 hanggang 1986 na mas
nangibabaw pa nang paslangin si Ninoy Aquino noong 1983.

Student-based groups
 Peryante (UP Diliman)  Tamanaba (UP Manila)

 Dugong Silangan (UE)  Kapilas (De la Salle

 Entablado (Ateneo de University)
Manila University)

Mga Uri ng Dula sa panahon ng Batas Militar

1. Nasyunal- (isyu ng imperyalismo, burukrata, kapitalismo at
piyudalismo)
2. Sektoral- (pagtatampok sa mga manggagawa sa mindnao at ang
pangkat etniko sa katimugan)
Mga porma ng pandulaan
 Dula-tula- “Ang Kagilagilalas na Pakikipagsapalaran ni Juan dela
Cruz” ng UP Repertory Company noong 1975 sa direksyon ni Ces
de Joya.  Ang dulang ito ay itinanghal lamang sa mga school
lobbies tuwing may student rallies at sa mga komunidad. Mayroon
lamang itong tatlong tauhan. Ang isa ay tumatayong
tagapagsalaysay samantala ang dalawa ay tumatayong mga
aktor---ang isa ay ang pangunahing tauhan at ang isa naman ay si
Ms. Ellaneous na may mas maraming papel.
 Choral recitation
 Bodabil- propaganda laban sa diktador bilang porma ng teatro
political.
-  Ilokula, ang Ilokanong Drakula II (1983) na itinanghal sa
mga lansangan. Ito ay sa panulat at direksyon ni Chris
Millado. Itinanghal ito sa kauna-unahang pagkakataon ng
Peryante noong 1983 sa Palma Hall Steps sa UP Diliman at
naitanghal din sa mga mass actions. Ito ay ukol sa
nepotismo at sa unexplained wealth ng pamilya Marcos. Ang
dulang ito ay nasa Pilipino at nasa pormat ng circus-
vaudeville na nagpapakita ng mga sayawan at kantahan ng
mga minister-monsters ng gobyerno at mga magic-horror
portion kung saan inooperahan si Ilokula.
  Improvisation
 Pantomime
 Effigy lantern play
 Radio play
 Kilos –awit
 Newspaper theatre
 Salubong at Senakulo(tradisyunal na porma)
 Noh (mula sa asya)
 Image at forum theatre
 Lightning plays- Lumaganap din pagkatapos ideklara ang Batas-
Militar na isinasagawa sa mga pamilihan. Ang mga dulang ito ay
nagagnap lamang sa loob ng ilang minuto upang makaiwas sa mga
paghuli.

Iba pang Dula

 Tao…Hayop o Tao (1975) ni Nanding Josef
 Mayo A-Biente Uno atbp Kabanata (1978) ni Al Santos
 Katipunan: Mga Anak ng Bayan(1978) ni Bonifacio Ilagan
 Ang Walang Kamatayang Buhay ni Juan dela Cruz Alyas…
(1976) ni Lito Tiongson
Social realism (nagpapakita sa kahirapan at opresyon na
nararanasan ng mga mamamayan )
 Alipato (1975) ni Nonilon Queano 
 Juan Tamban (1979) ni Malou Jacoc 
 Higaang Marmol (1976) ni Nic Cleto
  Buhay Batilyo, Hindi Kami Susuko (1975) ni Manuel Pambid.

B. Pelikula
Kasunod ng deklarasyon ng Batas-Militar ng dating Pang. Ferdinand
Marcos noong Setyembre 21, 1972 ay ang pagbabawal ng pamahalaan sa
pagpapalabas ng mga pelikula na nagpapakita ng pagiging subersibo,
insureksyon o di kaya ay rebelyon laban sa gobyerno; naglalayong alisin ang
tiwala at simpatiya ng mamamayan sa gobyerno; at pagpuri sa mga kriminal
at paglaganap ng karahasan. Ilan lamang ito sa mga nakasaad sa detalyeng
mula sa Letter of Instruction No. 13, 1972.
Sa panahong din ito itinatag ng dating Pang. Marcos ang Experimental
Cinema of the Philippines (ECP) upang mahikayat ang Industriya ng pelikula
na sumusuporta sa kanyang rehimen. Isa sa mga proyekto ng ECP ay ang
pamahalaan ang lahat ng gastusin bilang tulong sa mga movie producer at
maglaan ng isang film rating board para magbigay ng tax rebates sa mga
prodyuser ng mga dekalidad na pelikula. Ang unang dalawang dekalidad na
pelikula na naprodyus ng ECP ay ang Oro Plata Mata (1982)
at Himala (1982).   
 Raymond Red- sa hanay ng shortfilms siya nakilala.
 Ang Magpakailanman (1983) na sinasabing magandang halimbawa
ng isang makabago at malikhaing uri ng pelikula; 
 Ang Hikab (1984)
 Ang Sining (1983)
 Kabaka (1983)  
 Kamada (1984) na isang ekplorasyon ng mga relasyon sa gitna ng
isang mapang-aping mundo. 

Dalawang dominanteng kampo ng mga short filmmakers sa panahong ito:

1. Film as film -nagbibigay-diin sa pelikula bilang sining.

Pinahahalagahan ng grupong ito ang porma, ang pagdiskubre ng
mga bagong ideya, aplikasyon ng mga innovative techniques at
ang adapsyon ng mga estilo. Sa grupong ito nabibilang  ang mga
pelikulang eksperimental, animation at mga maiikling pelikula
na subjective ang lapit.
2. Ang pelikula ay kinakailangang nakikisangkot sa panlipunang
realidad. Sa grupong ito ng mga director ang kamera ay nagsisilbi
lamang instrumento para mailantad ang iba’t ibang realidad.

Ang mga maikling pelikula ng mga bagong henerasyon ng mga

director ay kinikilala sa labas ng bansa sa panahong ang pang-komersyal
na pelikula ay nakakahon lamang sa mga pormula at walang
pagpapahalaga sa kalidad. Ang pelikulang ito ay nanalo ng unang
gantimpala  sa 19th International Super-8 and Video Festival sa Brussels,
Belgium. Ang mga pelikulang nabanggit ay naipalabas na rin sa mga
malalaking mga film festivals sa New York, London, San Francisco, Los
Angeles, Hong Kong at Yamagata (Japan).

 Oliver (1983)- tungkol sa isang baklang entertainer na may

pamilyang sinusuportahan sa Tundo
 Children of the Regime (1985)- ukol naman sa mga batang
inaabuso at mga batang ginagawang prosti
  Revolution Happens like Refrains in a Song (1987)- tungkol naman
sa mga naisin at kapighatian ng people power revolt.

Kaalinsabay ng produksyon ng mga maikling pelikula ay ang pagdami

rin ng mga “cause-oriented groups” at mga “non-governmental
organizations”. Isa sa mga organisasyong ito angCommunication
Foundation for Asia (CFA) na nagpoprodyus ng mga pelikula sa labas ng
 industriya ng pelikula na tumutuligsa sa mga impormasyong na idinidikta
ng pamahalaan ni Marcos.

Ang CFA ay isang religious-run media center. Bukod sa pagsasagawa

ng mga workshop ay nagpoprodyus din ito ng mga media materials gaya
ng feature films na gaya ng Sugat sa Ugat(1980) ni Ishmael Bernal na
nagpapakita ng sigalot sa pagitan ng buhay sa probinsya at ng
modernidad na makikita sa antagonismo ng dalawang henerasyon. Malaki
rin ang kontribusyong ng CFA lalo na sa paglikha ng mga dokumentaryo
na may social relevance gaya ng Children of the Regime (1985); A Spark
of Courage (1984) at ang People’s Power Revolution: The Philippine
Experience (1986).
Ang Asia Vision ay isa rin sa mga non-governmental organization na
nagpoprodyus ng mga progresibong dokumentaryo. Naitatag ito noong
1982 at isinadokumento ang pakikibaka para sa hustisya at demokrasya
sa mga huling taon ng diktaduryang Marcos. Ang una nitong
dokumentaryo ay ang Sabangan (1983) ni Joe Cuaresma at Freddie
Espiritu. Kabilang din sa mga mahahalagang proyekto ng Asia Vision ay
ang The Arrogance of Power (1983) at ang No Time for Crying (1987) ni
Lito Tiongson; ang Signos (1983) at Lakbayan (1984) ni Mike de Leon.

C.     Sining Biswal

Sa pagdeklara ng batas-militar ang sining ng Protesta ay babad sa social

realism. Naglulundo sa mga sosyo-politikal na mga tema sa makabagong estilo---gaya
ng mga sigalot sa pagitan ng mga cultural communities, reporma sa lupa, karapatang
manggagawa, liberasyon ng mga kababaihan at kalayaan mula sa kontrol ng
ekonomiya ng mga dayuhan. Ang lahat ng mga temang ito ay tahasang makikita sa
mga imahe sa mga drawings, paintings at sculptures.

Dahil sa kawalang-hustisya at kurupsyon ng rehimeng Marcos ay isang bagong

uri ng sining ang umusbong mula sa Sining ng lansangan na isinasagawa ng mga
grupong nagpoprotesta. Ang mga grupo ng artista kasama ng mga “cause-oriented
groups” ay gumawa ng mga murals sa ibabaw ng mga dyip upang iparada sa mga rally
noong panahong iyon. Hindi tumatanggap ng bayad ang mga artista sa kanilang mga
ginagawa gayundin ang mga materyales na ginagamit ay bigay lamang ng mga iba
pang kapanalig.

Isa sa mga halimbawa ng produkto ng sining biswal sa panahong iyon ay ang

painting ni Renato Habulan, ang Kagampan (1983) oil in canvas.

Ang kapangyarihan ng painting ay nagmumula sa pagiging realistiko nito at sa

detalyadong representasyon ng mga pigura ng mga manggagawa at magsasaka na
nakahilera. Ipinapakita sa painting na ito ang pagkakaisa at kalakasan ng masa na
siyang pangunahing paksa sa kabuuan ng  na siya rin marginalisado sa sining.
 Makikilala ang mga manggagawa sa painting sa mga kasuotan at kanilang mga
kagamitan.

D.    Musika

Ang panahon ng batas-militar ay panahon ng malawakang eksperimentasyon sa

porma, nilalaman at estilo sa pagpapahayag ng mga iba’t ibang karanasan mula sa loob
at labas ng bansa. Ang mga mang-aawit ng protesta sa panahong iyon ay inadapt ang
awitin ng Tsina at Latin-Amerika gaya ng “La Plegaria de un Labrador” (A Worker’s
Prayer) na isinalin sa Pilipino ni Jess Santiago at “Cuando Voy al Trabajo” (Going to
Work) na isinalin sa Pilipino ni Karina Constantino-David. Gayundin ang paggamit
ng Rock (protest medium sa Kanluran) upang ipahayag ang mga rebolusyunaryong
hangarin gaya ng awiting “Mga Babae”na isinulat ng isang underground songwriter na si
Ka Arting na kilala bilang Florante ng Hukbo. Ang mga awitin ay nagpapahayag ng mga
abang kalagayan ng masa, sa abot kamay nang rebolusyon, at sa nakikinitang
tagumpay ng masang Pilipino.

Kabilang sa mga makatang ito sina Heber Bartolome, Jess Santiago, Joey Ayala
at mga grupo gaya ng Inang Laya at Patatag na nagtatanghal sa mga protest march,
rally at demonstrasyon bilang pakikiisa sa protesta ng taong bayan.
 
E.     Sayaw

Bagaman ang mainstream ng Sayaw sa Pilipinas sa panahon ng batas-militar ay

ginamit bilang entertainment sa paghatak ng turismo at pagtangkilik pang lalo sa
kulturang  maka-burgis na siyang lumawig sa panahon ng Rehimeng Marcos.
Mahalagang sipatin ang debelopment ng sining na ito sa sining ng protesta sa
kabuuan.Ang mga sayaw na nalinang sa sining ng protesta sa lansangan. Ito ay ang
mga sayaw sa mga bodabil, kilos-awit at kilos-sayaw na ginanap sa rally, piket at mga
demonstrasyon. Malaki ang kontribusyon ng sining na ito sa pagtatagumpay ng sining
ng protesta sa panahong ito.