Name: Mayorgas, Mhae M.
Section: OBTEC I-17
Topic: PANAHON NG HAPONES: POLITIKAL |
Naging madali ba ang pagpapasuko sa Pilipinas sa ilalim ng pamumuno ng Japanese military forces? Nanindigan ba ang mga
Pilipinong namumuno?
Document Source
Title
Tunay na katiwa-tiwala ang
batis na ito sapagkat ang
may akda ay ang
DOKUMENTO nanilbihang ikatlong
A Pangulo ng Pilipinas na
nakasabayan ng
Commonwealth na
nagtungong Amerika. Siya
ang nagsilbing pangulo ng
Ikalawang Republika ng
Pilipinas na kinilala bilang
isang "puppet government"
dahil hawak ito sa leeg ng
mga Hapones. Nahihinuha
ko na ang dokumentong ito
ay ang magsasabi kung ano
nga ba ang kaganapan at
ginawang askyon ng mga
namumuno sa pagsiklab ng
WWII at ng pag-okupa ng
Corroboration Sheet
Context
Ang dokumentong ito ay ang naghayag
ng kung ano nga ba ang ginawa ng
Commonwealth nang humarap sa
peligro ang Pilipinas dahil sa ating
pagkadawit sa digmaan ng Amerika, at
ipinahayag rito na nagdesisyong umalis
ang Pangulo at ang iba pang nasa
pinakamataas na posisyon sa gobyerno
ng Pilipinas na umalis at iwan ang mga
Pilipino sa kamay ng kanilang itinakda
sa pwesto gaya ni Jose P. Laurel at
Jorge Vargas.
Close Reading
"Sa pulong na ito niya sinabi, sawakas, kung sino ang sasama
sakanya..."
Ibig sabihin sa pamahalaan lamang ang impormasyon na aalis
ang pinakapangunahing miyembro ng pamahalaan na
inaasahan ng nga Pilipino at talagang ang Pangulo ay disidido
na sa desisyon at order na binigay ng Heneral na si MacArthur
na pumunta sa Corregidor, matapos makuha ng Hapon ang
Maynila.
"...maari kaming utusan o pilitin ng mga hapones na gumawa
ng mga bagay na makasasama sa ating pamahalaan o sa
pamahalaan ng Estados unidos sa kaso ko, maari ko bang iwan
ang aking tungkulin at mamundok?"
Ang mga katagang ito ay hindi na malabo dahil hindi naman
tayo bobombahin bg pwersa ng Hapones kung wala silang
hangad mula sa atin, at iyon ay ang pagsuko sa kanila at
kanilang kagustuhan. Mahihinuha na maaaring nais lamang ng
mga namumuno na hindi sa kamay nila mangyari ito dahil
Hapon sa Pilipinas. Pangulo
ito rin ay ang buhay o
Memoir ng Pangulo na
kaniya mismong isinulat.
malamang ay ayaw nilang mawala ang pabor sa kanila ng
Amerika.
"...Ginoong pangulo, madaling sabihin na iiwan mo kami mga
mamamahala ng lahat..."
"Itinatanong ko ito dahil baka sa inyong pagbalik ay hindi niyo
maibigan an gaming ginawa at sabihin niyong hindi kami
nagging matapat ayaw naming malagay sa alanganin."
Makikita na halos walang balak ang pamahalaan ng mga
Pilipino sa kanilang iiwang bansa at mamamayan kundi ang
ipaubaya ito sa kanilang pinagkatiwalaan sa mga posisyong ito,
gayong sila ang pinagkatiwalaan ng mga Pilipinong umaasa sa
kanila at naghihintay ng kanilang aksyon para sa kaligtasan at
kabutihan ng mga Pilipino. Ngunit kung ang katotohanan at
katanungang ito ay nakapanlulumo, mas nakakalungkot ang
tugon na ibinigay rito.
""May mahalagang katanungan dito si kalihim Laurel”Inulit
niya ang tanong ko. “Tawagan mo nga si Heneral MacArthur
at alamin mo kung maaari akong makipag-usap sa kanya”"
“Ano ang magagawa mo sa ganitong sitwasyon? Dapat mong
gawin kung anuman ang kanilang ipinagagawa maliban sa
isang bagay – ang manumpa ng katapatan s Hapon”
Ang unang oahayag ay mula kay Pangulong Manuel Quezon,
nakakalungkot na nakabase lamang siya sa sasabihin ng
heneral gayong may sarili dapat silang pagpaplano para sa mga
Pilipino na kanilang iiwan dahil prayoridad nila ang sinasabi ng

Ang may akda ng batis na
ito ay si Leon Maria
Guerrero y Francisco, sa
batang edad ay naging
miyembro ng USAFFE at
kalaunan (matapos ang
DOKUMENTO pagsuko sa corregidor) ay
B naging Technical Assistant
ni Jorge Vargas sa ilalim ng
Philippine Executive
Commission. Marami pang
ibang nagawa at naitulong
ang may akda sa
pamahalaan ng Pilipinas,
kaya naman masasabi ko na
ito ay mayroong mataas na
kredibilidad at tunay na
katiwa-tiwala ang batis na
ito. Isa pa, ang oamagat
nito ay "The Fall of
Corregidor" kaya
Inihayag rito ang pagsalubong ng
Tenyete Heneral Homma sa pwersa ng
buong USAFFE o ang United States
Armed Forces in the Far East na
ipinangalan sa armed forces ng
Commonwealth, sinalubong sila dahil
susuko na ang Heneral Wainright sa
Corregidor at sa Pilipinas.
SA panahong ito, makikita na walang
kapangyarihan ang mga taga-sunod at
tanging nasa pinuno lamang, at
masaklap pa ay Amerikano ito. Sa
ngayon, kahit pa laganap na ang pag-
ibig sa tunay na demokrasya, nasa mga
pinuno at mga nasa posisyon pa rin ang
kapangyarihan; habang ang
kapangyarihan ng mga Pilipino ay hindi
na irn nadarama madalas.
Amerika. Sa pangalawang pahayag ay ang Heneral MacArthur,
isang nakakadismayang pahayag ngunit hindi na
nakapagtataka, dahil ang Pilipinas para sa Amerika ay isa
lamang sa kanilang nga napagkukunan- ni hindi nga ito ang
kanilang pinakabase sa Asya kundi ang Hawaii. Hindi na
nakapagtataka sa unang pagsuko pa lamang ni MacArthus sa
Maynila na siyang napakalaking lungsod doon, at mas
mahalaga lamang sa kaniya ang katapatan kuno ng mga
Pilipino kahit mapasailalik na ito sa kamay ng mga Hapones.
"...naghintay sa mga nagwagi ang mga
nagaping wala ng pag-asa..."
Ang sinasabing nagwagi rito ay ang mga Hapones sa
pangunguna ni Tenyente Heneral Homma, at hinihintay sila ng
USAFFE dahil ito na ang nagmamarka na sila ay sumuko na sa
pwersa ng mga Hapones, sa pangunguna ng pagsuko ng
Heneral mismo ng USAFFE na si Heneral Wainwright. Sinasabi
rito na wala na silang ibang magawa kundi ang sumuko at
ibigay ang Pilipinas sa ilalim ng Hapon.
"Di kalauna’y dumating si Tenyente Heneral Homma kasama
ang mga
kanyang tauhan, at may dala silang ilang kaha ng serbesa at
pamatid uhaw na
kaagad na nilagay sa yelo. Binati ng magalang at maginoong
Hapon ang mga
Amerikano ng buong katapatan at kaluguran."
Makikita ang pagkagalak ng mga Hapones at nagdala pa ng
serbesa upang ipagdiwang ang tuluyang pagpapasuko nila sa
mahihinuha na ang pwersa ng Amerika, dahil iyon ang sinasabi nilang nais nilang
dokumentong ito ay ang mangyari- ang umalis ang pwersa ng Amerika sa Pilipinas.
magsasabi kung paano
napasakamay ng mga "... mahaba at nakakapagod na paglalakbay mula sa
Hapones ang Corregidor na magigiting na bandila at mariringal na parade ng araw ng
siyang puountahan daw katapatan..."
dapat nina Pangulo Manuel
Quezon at Heneral Para sa akin ito ay isang ironic na pahayag, dahil ang pahayag
MacArthur. na ito ay maaring isang tuyatay na nagsasabi na mula sa
pagiging magiting ng bandila ng Pilipinas at ng pwersa ng
Amerika na humahawak rito ay napunta sa elegante ngunit
araw naman ng kanilang pagsuko sa pwersa ng Hapon. Sa
literal na paghihinuha naman ay ito ang panunumpa sa
posisyon ni Heneral Wainwright dahil dalawang buwan pa
lamang mula nang siya ay nalulok sa pwestong Henreral ng
USAFFE kapalit ni Heneral MacArthur. Ngunit ang panunumpa
na iyon, ay papunta na sa kanilang lugar ng pagsuko.

"...sunog na biglang tumupok s pag-asa sa Clark Field, mga

along humahampas sa baybayin ng Agoo, walang katuturang
pagsalakay sa makikitid na landas sa bundok, kamangha
– manghang habulan sa unang pag urong lampas sa bayang
naubusan ng mga mamamayan, nagdudumilat na mata ng
mga lumikas, sa mga tumaob na trak, mga nasusunod na bus,
nakamulagat at nagkakandarapang mga batalyon..."

"...mahaba at nakakapagod na landas mula sa matatapang na

bagong sundalo na nagugutom sa kanilang lungang taguan sa
gubat, pagdurusa sa Mauban, bitag s Agaloma,
dumadagundong na pagsabak ng Samat, pagpapahirap sa
nasakop na Corregidor."

Ang batis na ito ay isang
liham mula kay Heneral
DOKUMENTO Jonathan Wainwright na
C siyang namumuno ng
USAFFE ng hulng Luzon at
bansa, para kay Major
General William F. Sharp na
siyang namumuno ng
Vizayas- Mindanao Force.
Isinulat ang dokumentong ito, isang
araw matapos ang pagdeklara ng
pagsuko ng lahat ng nasasakupan ni
Heneral Wainwright, upang pasukuin at
sabihan na sumunod ng tapat sa nais
ng hukbong Hapones, dahil sila ay
sumuko na rin at tatanggapin lamang
nga Hapones ang pagsuko nila kung
isusuko niya ang buong pwersa ng
Amerika na humahawak sa Pilipinas.
Sumasagisag ang lahat ng ito sa mga dahilan ng kanilang
pagsuko (gaya ng pagkasira ng air-base sa Clark Field,
Pampanga), ang mga kinaharap ng mga batalyon at mga
sundalo sa iba't-ibang panig ng Isla ay ang siyang nagtulak sa
kanila na tumungong Corregidor at hintayin ang mga Hapones
na tanggapin ang kanilang pagsuko. Idagdag na rin natin ang
Death March na ipinaranas sa parehong Pilipino at Amerikano
na sumuko matapos ang pagbagsak ng Bataan, at ngayon ang
pagbagsak ng Corregidor.
"...ngayo’y sinasabi ni Heneral Wainwright: “Narito ako upang
isuko ang aking mga tauhan ng walang pasubali”"
Pinapakita sa pahayag na ito na ang Heneral ng USAFFE na
siyang may hawak ng armadong pwersa ng buong pamahalaan
ng Pilipinas ay isinuko, hindi lamang anh kaniyang mga tauhan
kundi ang buong kapuluan dahil iyon lamang ang tatanggapin
ng mga Hapones- kung isusuko ang pwersa ng Amerika na
hawak ang Pilipinas.
"Upang matigil ang walang silbing pagsasakripisyo ng buhay s
mga pinagtatanggol na isla..."
Nakakainsulto lalo na sa mga nasawing mayroong
ipinaglalaban at pinoprotektahan dahil iyon ay kanilang
karangalan, ang mamatay para sa bayan: sa kaniyang
pagsabing "walang silbi" sakripisyo, ito ay isang hindi lamang
panlalait sa mga namatay sa digmaang ito, ngunit pati ang mga
bayaning namatay para sa kalayaan ng bayan. Mas nakakagalit
rin dahil nadawit lang naman ang Pilipinas dahil sinakop nila
Ito ay isang katiwa-tiwalang
dokumento sapagkat ito ay
direktang naghahayag ng
order ng Heneral sa
kaniyang katiwala, at
mahihinuha rin na ito ay
magsasabi kung ano ang
iniutos ng Heneral na siyang
nagpasakamay sa Hapon sa
Pilipinas.
ito. Kung ako ang tatanungin, mas nakakinsulto ang pag-iwan
ng mga matataas na tao sa Pilipinas, kaysa sa paglaban para
rito kahit hindi nila alam kung bakit sila ang binobomba ng
mga taong hindi nila kalaban.
"inihain ko kahapon kay Tinyente Heneral Homma, ang
punong komandante ng hukbong Imperyo Hapon sa Pilipinas,
ang pagsuko ngapat na tanggulang daungan ng Look ng
Maynila."
"Pagkaraan kong iniwan si Heneral Homma ng wala kaming
napagkasunduan, ipinasya kong tanggapin, sa ngalan ng
kababang loob, ang kanyang mungkahi, at ng hatinggabing
iyon, inihain ko sa nakakataas na opisyales na Hapones sa
Corregidor ang pormal na pagsuko ng lahat ng sundalong
Amerikano at Pilipino sa Pilipinas."
Makikita na sa pag-alis ng ating mga namumuno, walang ibang
kapangyarihang natira sa Pilipinas kundi ang sa Amerika. At
sino nga naman sila para magpakamatay o piliin ang mamatay
sa pakikidigma para sa bayang hindi naman nila sinilangan?
Makikita na sa dalawang buwan lamang matapos palitan si
Heneral MacArthur ay isinuko na ang kaniang hukbo, habang
wala pang isang araw ay pumayag na agad sa kahilingan ng
Tinyente Heneral Homma na isuko ang buong pwersang
mayroon sila sa Pilipinas.
"Nauunawaan mong ang pasya kong ito’y ipinilit sa aking ng
mga pamamaraanghinding – hindi mapanghawakan."

Si George A. Malcolm ay
kilala sa kaniyang pagtatag
DOKUMENTO ng College of Law sa
D Unibersidad ng Pilipinas at
siya ay isang Amerikanong
abogado mula 1916. Ang
Pinakita sa dokumentong ito ang
kabayanahing ipinakita ni Jose Abad
Santos sa hindi pagsuko sa pwersa ng
Hapon at ipinaglaban at nagpakamartyr
hanggang siya ay pinatay gaya ng ating
bayani na si Jose Rizal.
Hindi malinaw kung ano ang hindi mapanghawakan- utos ng
Amerika na kaniyang pinuno, o ang kahilingan ng Hapon? Dahil
kung ito ay ang nahuli, isang hindi kapani-paniwalang walang
nagawa dahil isang araw pa lamang ang kahilingan ng
Hapones, samantala kung ang nauna ay isang hindi maiiwasan
dahil iyon ay kanilang pinuno at sila lamang ang
magdedesisyon kung kailan nila tutulungan ang Pilipinas, lalo
na pag magagamit nila ito.
"Tiyak na haharap tayo sa malaking kapahamakan kung hindi
mo matutupad ang mga ito ng ganap at tapat."
Totoo nga naman at hindi maiiwasan dahil ang pagbobomba
ng mga Hapones ay tunay na nakakatakot at nakapanlulumo,
ngunit kung nais talagang tulungan ng Amerika ang Pilipinas,
prinotektahan din nila ito gaya ng pagprotekta nila sa mga
sarili at mga kakamping bansa. Dahil nagsimula rin naman ang
hidwaan sa Japan at Amerika dahil sa pakikialam ng Amerika sa
kalakalan ng Hapon sa Asya, partikular sa China at mga
Indochina. Nadamay lamang ang Pilipinas, at ngayo'y kanilang
sariling posisyon na lamang ang kanilang iniisip, gayong sila
ang nagdala ng gyera sa Pilipinas, at nagpahamak sa mga ito.
At sa kanilang tuluyang pagbitaw rito, mas lalo lamang
nagdusa ang mga Pilipino.
"Tumanggi si Abad Santos dahil kung sasang-ayon
siya'y susuway siya sa panunumpa niya ng katapatan sa
Estados Unidos."
Lubusang nakakalungkot lamang na ang dahilan kung bakit
ayaw magpasakop ni Santos ay dahil ayaw niyang mawala ang
batis na ito ay kaniayng
inilimbag bilang pagkeento
ng istorya ng Pilipinas sa
dang taong humubog rito.
Makikita rin natin na aito ay
katiwa-tiwalang batis dahil
sa kredibilidad ng may akda
at dahil iabg kathang ito ay
kasama sa mahahalang
parte ng kasaysayan.
Pinapatay ang sinumang mahuhuling
hindi isisnusuko ang kanilang katapatan
sa Amerika. Hindi lamang ito sa mga
may katungkulan ginagawa, ngunit lalo
na sa mga sibilyan na nananatiling
tapat sa mga Amerikano.
kaniyang katapatan sa Amerika at hindi para sa mga Pilipino.
Masakit isipin na nasa Amerika ang kanilang dangal at tindig.
Ngunit hindi narin nakagugulat kung sila ay tuluyan nang
naging tao ng Amerika dahil ito ang nagpalamon sa kanila ng
pamamahala at ng lahat ng kanilang ideolohiya. Ang akin
lamang, imbis na tumitindig sa mga Pilipino na siyang kanilang
oinamamahalaan ay doon sila sa kanilang amo, at umaastang
aso na doon lamang tumitindig.
"Doon, noong Mayo 7, 1942, naganap nag eksenang kawangis
ng isa pang kamartiran noong Disyembre 30, q896, nang
ipagkasakit ni Jose Rizal ang kanyang buhay para sa kanyang
bayan."
Hindi ko mawari kung pareho o magkaiba ang pagkamatay ng
dalawang personalidad rito. Si Rizal ay namatay dahil sa
kaniyang nais na reporma, hindi maitatanggi na lahit papaano,
kung natupad ay magkakaroon ng kaunting ayos sa Pilipinas
noon. Si Jose Abad Santos naman ay namatay para sa kaniyang
katapatan sa Amerika. Masasabi ko lamang na halos
magkahawig ang dalawang ito sa aspeto na hindi buong
pusong para sa Pilipino ang nais at ipinaglaban ngvdalawa
hanggang kamatayan. Ngunit hindi masasabi na hindi ito
marangal, ngunit para sa akin, sa ibang mata lamang marangal
ang kanilang pinaglalaban.
"Katangi- tangi ang pagkakataon kong mamatay para sa ating
bayan. Hindi lahat ay nabibigyan ng pagkakataong ito"

DOKUMENTO Ang nagsulat ng tugong ito
E ay si Tomas Confesor, isang
Pilipinong politiko,
mambabatas, patriyota at
isa sa mga naging lider ng
gerilya. Habang ang
pinadalhan ng tugong liham
ay si Fermin G. Caram, ang
naatasang City Mayor ng
Iloilo sa ilalim ni dating
Pangulo Manuel Quezon.
Walang duda ang pagiging
katiwa-tiwala ng batis na ito
sapagkat ang nagsulat ay
mayroong kredibilidad,pati
na rin ang binigyan tugon
ng kaniyang liham.
Mahihinuha naman na ang
liham na ito ay isang palitan
ng dieya kung dapat bang
sumuko sa pwersa ng mga
Hapones.
Ang batis na ito ay isang tugon sa liham
na ipinadala ni Fermin G. Carman bilang
pagsamon kay Tomas Confesor upang
ito ay pasukuin sa pwersa ng mga
Hapon. Ang tugon ni Confesor ay iisang
tinig lamang: ang problemang ito ay
isang pagsubok sa ating bansa at ito
ang kaniyang papanindigan at hindi
susuko sa kamay ng mga Hapon. Hindi
niya isusuko ang kaniyang oaninindigan
sa demokrasya at katarungan, puri at
dangal ng samabayan, ang Estados
Unidos.
Makikita pa rin ang ganitong gawain sa
sistema ng politika sa Pilipinas;
kakampihan ang mga malalakas at
susugpuin ang siyang nasisira at
nakasasagabal sa mga plano ng mga
ito.
Totoong katangi-tangi at katangalan ang mamatay para sa
bayan kung hindi lamang ang Amerika ang tinutukoy niyang
bayan rito kundi ang Pilipinas, at ang mga Pilipino.
"Ngunit dapat mong mamalayan na masayang pinapasan ng
ating mga kababayan ang mga pabigat na ito dahil alam
nilang ginagawa na ito para sa simulaing mabuti at dakila."
Ang hindi pagsuko ng mga Pilipino ang tinutukoy rito na ang
kanilang sakripisyo ay hindi sayang dahil ito ay isang
kadakilaan at katapatan. Sinasabi na gaya ng mga bayani natin
noon, ito ay ang simula ng paninindigan ng mga Pilipino na
kakalat sa buong Pilipinas ulang ipaglaban ang ating bayan.
"biyayang nagbabalat-kayo ang digmaang ito at ang
mgapabigat na ipinapataw nito at ang mga hirap na
idinudulot nito sa atin ay pagsubok sa aring pagkatao upang
matiyak ang katapatan ng ating paninindigan at ang
karangalan ng ating mga kaluluwa."
"Sa madaling salita, inilagay tato ng digmaang ito sa tunawan
upang makilatis ang metal ng ating pagkatao."
Hinahamon ng digmaan ang kanilang konsensya at karangalan
kung susuko at papanig ba sila sa isang bansang sinasakop sila
o mananatiling tapat sa nagbigay bihis sa kanilang bansa- ang
Estados Unidos.
"Dahil, bilang isang lahi, apatnapung taon na ginagabayan
lamang ng mga patakaran ng pamahalaang konstitusyonal na
tinatanggap ng lahat. Nagtamasa tayo ng mga pribilehiyong
personal at kalayaang sibil nag hindigaanong nakikihamok,
nanv hindi dumanas ng anumang sakig para makamtan ang
mga ito. "

Masasabi natin na ang pamahalaang ibinigay sa atin ay hindi

angkop dahil ang pamahalaan ay dapat lamang na binubuo ng
dugo, sakit, paghihirap, at mga pagsubok upang ito ay mas
maging matatag kaysa sa isang pamahalaan na ipinagkaloob
lamang sa atin. Ito ay isa rin dapat na nakadirektang
pagsalungat sa mga Amerikano dahil pinakain lamang nila tayo
at sa kanilang pag-alis ay malamang wala na tayo. Ngunit dahil
ang nga ito ay naging tapat at ang tingin sa mga Amerikano ay
dakila.

"Hindi ba tayo dapat maging handag magdusa para sa

pagtatanggol ng mga ito? Kung nagdurusa sila nang maligaya,
ito ay handa tayong magbuwis para sa mga kalayaang
konstitusyonal at pribilehiyong ito."

Nakakalungkot lamang na wala na ang nasyonalismo sa ating

bansa, at ang hinihirang nating mga dakila at ang binibigyan
natin ng katapatanbay ang bansang nagdulot ng digmaang ito
at dinamay lamang tayo at ngayon ay kailangan nating
ipaglaban ito para sa ibinigay ng Amerikano at hindi para
protektahan ang ating dangal bilang mga Pilipino.

"Tiyak na mali ka ng sabihin mong hindi nakakabawas ng

dangal ang pagsuko."
Tunay na nakakabawas ng dangal ito at sino ba ang unang
sumuko sa pwersa ng mga Hapones? Walang iba kundi ang
USAFFE sa pamumuno ni Heneral Wainwright at ang pag-alis
ng mga namumuno sa Pilipinas. Ngayon ay batid na dapat nila
na ang mga Amerikano ay walang dangal para sa Pilipinas at
para lamang sa kanilang mga sarili. Ngunit kabaligtaran at sila
lamang ang lumalaban para sa dangal sa Amerika ngunit ang
Amerika ay halos isuko na lamang ang Pilipinas.

"Sapagkat sa pagsukong iyon, hindi nila nilalabag ang

anumang paninindigan ng mabuting pamahalaan o ang
pilosopiya ng buhay na nagtulak sa kanilang lumaban nang
buong giting at tatag- kung gagamitin ko nga ang sarili kong
pananalita."

Sinasabi rito na pawang naging katanggap-tanggap ang

pagsuko ng mga sundalo at ang pagluwas ng Pilipinas ng mga
namumuno dito. Dahil sila ay binobomba ng patuloy ng mga
Hapones at hindi sila nagkaroon pa ng lakas upang ipaglaban
abg kanilang kalayaan, ngunit masasabi ba natin na walang
nilabag sina Manuel Quezon sa kanilabg pagsuko at pagluwas
kasama ni MacArthur?

"Ngunit kung susukl amo, kasama ang aking mga kababayan

dahil sa paanyaya't mo at pagtiyak sa kaligtasan ng buhay ko
at pamilyang pinamumunuan, isuusuko ko rin ang isang bagay
na higit pang mahalaga kaysa buhay: ang mga paninidigan ng
demokrasya at Katarungan, at puri at dangal ng ating
samabayan."
 Nakakalungkot lamang na para sa Estados Unidos ang
kaniayng hindi pagsuko, dahil ang samabayan na itutukoy dito
ay walang iba kundi ang mga nagbigay sa atin ng demokrasya,
konstitusyon, diwa ng katarungan, ang mapagbigay, at may
puri at dangal na mga Amerikano.

" ang mga pagdurusa ngayon at di-karapat dapat na

ihambing sa
luwalhating darating na ibubunyag sa atin"

Tunay na nagkaroon ng luwalhati pagtapos ng digmaan dahil

tayo ay lumaya sa mga Hapones at Amerikano at naging isang
independent na bansa, sa panlabas na kaanyuan lamang. Dahil
kahit sa pag-alis ng ating mga manananakop, hindi nawala ang
ating isipan na ihalintulad ang ating bansa sa kanilang mga
bansa dahil sila ang mataas at dakila para sa atin.

Synthesis: • Nawala ang espiritu ng katapangan at kagitingan ng mga Pilipino na para sa mga Pilipino dahil ang mga namumuno mismo ang
silang unang hindi nanindigan para sa mga ito, at pinagkalulo ang pamahalaan at ang buong bansa sa mga Hapones: basta hindi
lamang mawala sa kanila ang kanilang katapatan sa Amerika, hindi na naging para sa Pilipino ang tindig ng mga namumuno
kundi para sa dangal na natatanggap nila mula sa mga Amerikano.

• Iniwan ang kapangyarihan sa Amerikanong nasa Pilipinas at sa mga pinagkatiwalaan sa posisyong kanilang dapat kinakatawan.
Dahil sa Amerikano naiwan ang pamamahala sa Pilipinas, malamamg ito ay sumuko sa loob lamang ng dalawang buwan dahil
mas pipiliin nila ang sariling kapakanan bago ang mga mamamayang Pilipino na hindi naman nila kauri o estado man lang, ito ay
kanila lamang isang kolonya.

• May nga nanindigan gaya nina Jose Abad Santos at Tomas Confesor (na siyang namuno sa mga gerilya), ngunit ang masakit
lamang, ang nauna ay pinatay dahil hindi sumuko para rin sa katapatan sa Amerika, habang ang huli naman ay pinapasuko ng
ibang mga namumuno sa mga lungsod na siyang nakakalungkot dahil ang pagsuko ng isa ay nagdudulot at sinasabihan din na
sumuko na ang iba kaya mas lalong napabilis at napadali ang pagsuko ng Pilipinas sa pananakop ng Hapon.
 • Sa madaling salita, tinalikuran ang diwang "Mamamatay para sa Bayan", at pinanindigan ang diwang "Mabubuhay para sa
Bayan" kahit kapalit nito ay ang sakripisyo at pagtalikod sa mga Pilipino at magtago bilang habag na buntot sa utos ng Amerika.
Samakatuwid, kaya madaling napasakamay ng Hapon ang Pilipinas, dahil ang mga namumunong Pilipino ay hindi pinaglaban ang
pagiging Pilipino at nanindigan para sa kanilang katapatan sa Amerika, imbis na sa mga kababayan na umaasa sa kanila.

TOPIC: PANAHON NG HAPONES: EKONOMIKO |

Ano ang naging lagay ng mercado at pamumuhay ng mga Pilipino sa panahon ng pag-okupa ng mga Hapones?
 Document Source
Title
Abraham Van Heyningen
Hartendorp o kilala bilabg
A.V.H Hartendorp ay isabg
DOKUMENTO amerikanong manunulat,
A editor, at Thomasite
(gurong nagturo sa mga
Pilipino na lulan ng barkong
Thomas patungong
Pilipinas), at isa ring
Filipinologist. Kilala siya
bilang may-ari ng The
Philippine Magazine na
naitatag bago pa man ang
WWII. Ang batis na ito ay
sipi lamang mula sa librong
"History of Industry amd
Trade in the Philippines" na
nailimbag noong 1958,
isang dekada matapos ang
WWII. Mahihinuha natin na
mataas ang kredibilidad ng
dokumentong ito sapagkat
ito ay isinulat jg isang
dalubhasa sa pag-aaral sa
buhay ng mga Pilipino, lalo
na sa panahon ng pag-
okupa ng Hapon sa
Pilipinas. Mahihinuha rin
natin na ito ay ang sasagot
sa ating pangkasalukuyang
katanungan.
Context
Ipinakita sa dokumentong ito kung
gaano naghirap at lumubog ang
ekonomiya ng Pilipinas. Ang
pinakanaapektuhan ay ang mga
mamamayang Pilipino dahil kahit ang
mga simpleng pang-araw araw na
pangangailangan, lalo na ang pagkain,
ay hindi na nila nabibili dahil sa sobrang
pagtaas ng presyo ng mga ito.
Sa kahit na anong panahon, kapag ang
ekonomiya ang bumagsak, laging mga
mamamayang Pilipino ang nagdurusa;
kaya ng hindi nawawala ang mga
katagang “Sa Pilipinas, ang mahihirap
ay patuloy na maghihirap, habang ang
mga mayayaman ay patuloy na
yayaman.”
Close Reading
"Ang halaga ng bigas sa black market, na ₱500 noong Mayo
[1944], ay tumaas sa ₱3,000 bago ang pambobomba, at
kaagad lumundag sa₱5,000 pagkatapos nito."
Makikita natin rito na talamak ang paghalubilo ng mga Pilipino
sa black market lalo na sa bigas, dahil sa pag-okupa ng mga
Hapones sa Pilipinas, nabawasan ang produksyon ng bigas at
ang mga naaani naman ay kanilang kinukuha para sa kanilang
mga tao. Walang natitira sa mga Pilipino kaya ay sumasandal s
amga bigas na nabebenta sa black market.
"₱30 sa salaping- militar ang isang lumang pisong Pilipino, ₱70
sa salaping-militar ang isang dolyar na Amerikano."
Ang salaping-militar ay ang salapi na ipinakilala ng Hapon sa
ating bansa at makikita na mas mababa pa ang halaga nito sa
piso pagdating sa pagkumpara ng halaga sa isang dolyar ng
Amerika. Kasabay ng pinakilalang salapi na ito ay ang Mickey
Mouse Money na maituturing peke dahil halos wala na ring
halaga ito sa pamilihan.
"Bago ang pambobomba, ₱20 ang presyo ng almusal sa
restawrang gitnang-uri at ₱32 kaagad pagkatapos nito."
Makikita na ang negosyong restawrant o mga pakainan at
binigyan na mayroong klase, makikita ang kamahalan ng mga
ibinebenta rito na nagpapalagay na sorbang bumaba ang
halaga ng pera dahil middle-class pa lamang ito, paano pa ang
mas mataas na uri ng restawrant. Makikita na ang mga
nananatiling maraming salapi ang kaya lamang kumain sa mga
ito. Nabawasan na naman ang mapagbibilhin ng nga Pilipino.
Mahihinuha rin rito na dala ng digmaan ang pagbaba ng
ekonomiya.
"₱200 salapi isang buwan ang pinakamababang kitang
pinalad na magkatrabaho, ngunit ang mahalagang bahagi ng
kabuuang sahod ay ang pagkain ng bigay ng amo, gaano man
itokaunti."

Kung ikukumpara ang kita ng mga Pilipino noon sa kada

buwan, ilang araw lamang ang kaya nitong sustentuhan.
Makikita na umaasa rin sila sa ibinibigay ng kanilang mga
sinusunod at malaki na itong tulong gaani man kaunti dahik
hindi na nila kaya pang maging mapili dahil sa taas ng presyo
ng lahat ng bilihin.

"Mahigit sa 200,000 tao sa Maynila ang sinusustentuhan,

kalahati ang sinisikap na panagutan ng pamahalaan at
kalahati ang sa mga pribadong kawanggawa."

Ang pamahalaang tinutukoy rito ay kontrolado pa rin ng mga

Hapon kaya makikita na kahit tumutulong ay hindi sapat at
hindi lahat ay nabibigyan, at nakapokus lamang sa Maynila
gayong marami ring ibang lugar na naaapektuhan ng digmaan,
kahirapan, at kagutuman. Gayunpaman, nakakatuwang isipin
na mayroon pa rin gmga tumutulong kahit nararanasan rin nila
ang ganitong kahirapan.

"Ngunit hindi sapat ang tulong na ito, at daan- daanang

namamatay sa gutom at malnutrisyon."

Makikita na ang pinakaunang naapektuhan ng pagtaas ng mga

bilihin sa merkado at ang pagbagsak ng ekonomiya dahil sa
digmaan at sa pag-okupa ng Hapon ay ang mga Pilipino na
 siyang dumadanas ng kaawa-awang buhay at kay lupit na
pagkamatay dahil wala silang kalaban-laban sa gutom at
kahirapan.

"Nawawalan n gmalay at namamatay ang mga tao sa kalsada

at dinadampot na lamang kinabukasan."

Nabalewala ang mga medisina at ang tradisyon sa mga

namamatay dahil wala nang nakalaan na oras at lakas para
rito, dahil naubos n ang mapang-aoing ekonomiyang dinanas
ng bansa.

Ang batis na ito ay isang Ang liham na ito ay sumusumamo sa "Dayuhan pa rin ako, taong walang bansa, ngunit itinulak
liham mula sa isang Mayor ng Maynila upang manghingi ng ako na aking pasasalamat at pagmamahal sa mga Pilipino na
dayuhan na napadpad sa tulong at humikayat ng mga may ipadala ang liham na itosainyo."
Maynila, taong 1944 at siya kayang pamilya na makalagbigay nang
ay sumulat sa Mayor or ang kaunting tulong para sa mga kabataang Pinapahayag ng may-akda rito na ang mga Pilipino ay likas
ulo ng lungsod na ito na si lulok sa kahirapan at wala pang nang mapagbigay at malagkalinga sa mga dayuhan, ngunit
DOKUMENTO Jorge P. Vargas na tumayo kamuwang-muwang dahil naniniwala magtataka pa ba tayo dahil ang mga Pilipino ay ilang beses na
B rin bilang Chairman ng ang may akda na ang mga kabataan ay ring nasakop at hindi sila nabibigyan ng pagkakataon na
Executive Commission, at dapat tulungan pagkat sila ang pag-asa makalaban, ito lamang ay ang maliit na impluwensya ng
kalaunan ay nagingex- ng bayan. kasaysayan ng mga Pilipino, ngunit ito rin ay isa ring kaugalian
officio president ng na hindi na nawala mula katutubong panahon pa man.
KALIBAPI. Nakakalungkot na hanggang ngayon ay
may mga makikita pa rin tayong mga "Ang mga walang-muwang na batang ito ngayon ang
Masasabi na ang kabataan na nasa lansangan at magiging, tiyak na magiging, mga criminal bukas"
dokumentong ito ay katiwa- nakikilagsapalaran sa madilim na
tiwala sapagkat ito ay isang reyalidad sa kalsada: walang makain, Makkita natin rito na ang mga kabataang kumaki raw sa hirap
pormal na kasulatan para sa talamak ang krimen, walang maayos na ay lumalaking may masamang budhi at magiging isang
isang opisyales at kilalang tahanan, walang tulong na dumarating. kriminal, ngunit nais ko lamang sabihin na hindi ito ang laging
tao sa gobyerno sa panahon Ito ang katotohanan na hindi dapat kinahahantungan ng isang kabataang mahirap lalo na kung ito
ng Hapones. Nahuhinuha ko
naman na ang liham na uto
ay ang maglalahad ng krisis
ng malaking lungsod na
unang napasakamay ng
Hapones, ang lungsod ng
Maynila.
pinapalampas nino man dahil ang mga
kabataan ay dapat na hinuhubog bilang
isang pag-asa at hindi pinapabayaan sa
kalsada.
ay nakakatanggap ng tulong at kalinga ng mga natatandang
kayang tulungan at gabayan ang mga ito. Isa pa, kung ang
gobyerno noon ay may ulirat sa tunay na kaganapan sa kalye
ng kaniyang nasasakupan, hindi hahantong sa pagiging
kriminal ang mga kabataan dahil tatanawin nila itong isang
utang na loob dahil mayroong mga nakatunghay sa kanilang
paglaki at kalaunan ay sila namab ang gagawa ng ganitong
kabutihan at magtatagumpay bilang usang pag-asa ng bayan.
"Ang mga musmos na ito ang kinabukasan ng mga Pilipino,
ngunit kulang sila sa sustansya."
"Hindi ito malubha, ang mga sintomas na itong makikita sa
bawat bansang sangkot sa digmaan; pero may lunas”
Sa isang batang kayang ipagpalit ang kaniyang kabataan para
mabuhay, hindi na sustansya ang kulang sa mga kabataan na
uyon, dahil sila ay maagang namumulat sa reyalidad at ika nga
"experience is the best teacher", ang kulang ay ang tulong at
ang aruga sa mga kabataang ito. Dahil sa gitna ng digmaan,
normal ang ganiting sitwasyon ngunit kubg ang gobyerno ay
magtutuon ng pansin sa mga ito, hindi nga lamang gobyerno,
ngunit lahat ng taobg may kakayahang tumulong at gumabay
sa mga ito- tiyak na ang nga kabataan ay siyang matututong
tumaya para sa kanilang sarili, at babawi sa kanilang bansang
sinilangan na siyang tumulong sa kanila.
"Kilala sa buong daigdig ang mapagpalang pagtanggap ng
mga Pilipino; gamitin natin ang dakilang katangiang ito ng
bansa."
 "Kung hihingi kayo ng tulong sa kanila, tiyak kong masayang
tutugon ang mga dakilang pamilyang ito, at mas malaki ang
maitutulong kaysa lahat ng paglikom ng salapi."

Hindi na nakakagulat na kilala tayo sa ating katangian na ito,

kaya nga tayo nasakop ng 3 bansa dahil ginamit nila at inabuso
ang katangiang ito, at ngayon sana sa pagkakataong ito ay para
talaga sa mga kabataan ang paghingi ng tulong sa mga may
kaya, at hindi ibubulsa ang mga salaping matatanggap.

Synthesis: • Ang paghihirap ng ekonomiya ay hindi lamang dala ng digmaan ngunit sa pangit na pamamalakad rin ng mga Hapones.

• Ang Japan noon ay nagkaroon ng krisis sa pagkain at mapagkukunan, iyon rin ang naging isa sa mga ugat kung bakit nagkaroon
ng digmaan. At sa kanilang pag-okupa sa Pilipinas, nilimitahan nila ang mga produksyon at transportasyon, at inangkin ang mga
natitirang mapagkukunan ng mga Pilipino, isang kabaligtaran at taliwas sa kanilang nais na "Greater East Asia Co-Prosperity
Sphere" gayong may pagkakataon silang gayahin naman ang ginawa ng Amerika na palaguin ang ekonomiya ng Pilipinas para
masama sila sa paglago nito.

• Kaya naman ang merkado ng Pilipinas ay tuluyang nawasak at bumagsak, at makikita na sa black market umaasa ang mga
Pilipino para makakuha lamang ng bigas na makakain, gaano man ito kamahal. Dahil ang ginawa ng mga Hapones ay hindi ito
pinamili o isinama man lang sa merkado, kundi ipinakain lamang sa kanilang nga tauhan.

• Ang mga kabataan ay namumulubi at umaasa na lamang sa tulong na makukuha dahil ang kanilang pamilya ay hindi na maabot
ang taas ng merkado sa Pilipinas.

• Ang mga nakakakain na lamang ay iyong mga pamilyang natitirang may kaya sa gitna ng krisis at sila na lamang ang maasahan sa
pagbili sa legal at maayos na merkado, at sa pagtulong sa mga hindi na kayang makipagsugalan sa merkado.

• Habang ang merkado naman sa Pilipinas ay napunta at nakasentro sa mga bagong mayayaman na tinatawag na mga bagong
Bourgeoisie na silang nagbago ng merkado. Patuloy lamang ang kanilang mga negosyo, at sa kanila napupunta ang nga
resources, habang ang presyo ay nakaaapi sa sobrang taas para lamang sa kakarampot na pagkain.
•
• Tumaas ang demand sa supply ng mga produkto at mga pangangailangan, tumaas rin nang sobra-sobra ang mga presyo kaya
tuluyang lumundag pababa ang halaga ng pera ng mga Pilipino, hatid na rin ng salaping-militar at Mickey Mouse Money na
maituturing peke dahil halos wala na itong halaga: ang mga ito ay nagpapakita nang lubhang pagbagsak ng ekonomiya.

• Samakatuwid, naranasan ng Pilipinas ang pinakamadilim na lagay ng ekonomiya sa pag-okupa ng mga Hapones. Nasira ang
pamumuhay ng mga Pilipino at lumaganap ang malnutrisyon at kagutuman, marami ang namamatay at ang nga iyon ay hindi
man lang nabibigyan ng maayos na libing at pamamaalam dahil ang perang gagastusin para doon ay mas mabuting ipambili na
lamang ng makakain.
 TOPIC: PANAHON NG HAPONES: SOSYO-KULTURAL|
Anu-ano ang mga paghihirap na naranasan ng mga Pilipino mula sa mga Hapones? Dapat nga bang ipagpasalamat sa mga
Amerikano ang paglaya mula sa mga Hapon?
Document Source
Title
Tunay na katiwa-tiwala ang
batis na ito sapagkat ang
DOKUMENTO may akda ay ang
A nanilbihang ikatlong
Pangulo ng Pilipinas na
nakasabayan ng
Commonwealth na
nagtungong Amerika. Siya
ang nagsilbing pangulo ng
Ikalawang Republika ng
Pilipinas na kinilala bilang
isang "puppet government"
dahil hawak ito sa leeg ng
mga Hapones. Nahihinuha
ko na ang dokumentong ito
ay ang magsasabi kung ano
nga ba ang kaganapan at
ginawang askyon ng mga
namumuno at ang ginawa
ng Amerika sa pagsiklab ng
WWII at ng pag-okupa ng
Hapon sa Pilipinas. Pangulo
ito rin ay ang buhay o
Context
Ang dokumentong ito ay ang naghayag
ng kung ano nga ba ang ginawa ng
Commonwealth nang humarap sa
peligro ang Pilipinas dahil sa ating
pagkadawit sa digmaan ng Amerika, at
ipinahayag rito na nagdesisyong umalis
ang Pangulo at ang iba pang nasa
pinakamataas na posisyon sa gobyerno
ng Pilipinas na umalis at iwan ang mga
Pilipino sa kamay ng kanilang itinakda
sa pwesto gaya ni Jose P. Laurel at
Jorge Vargas.
Dahil ito ay ginamit rin sa sosyo-
kultural, sasabihin na natin na naghirap
ang mga Pilipino dahil wala ang
kanilang suporta at ang mga haligi na
inaasam at kailangan ng mga Pilipino.
Close Reading
"Sa pulong na ito niya sinabi, sawakas, kung sino ang sasama
sakanya..."
Ibig sabihin sa pamahalaan lamang ang impormasyon na aalis
ang pinakapangunahing miyembro ng pamahalaan na
inaasahan ng nga Pilipino at talagang ang Pangulo ay disidido
na sa desisyon at order na binigay ng Heneral na si MacArthur
na pumunta sa Corregidor, matapos makuha ng Hapon ang
Maynila.
"...maari kaming utusan o pilitin ng mga hapones na gumawa
ng mga bagay na makasasama sa ating pamahalaan o sa
pamahalaan ng Estados unidos sa kaso ko, maari ko bang iwan
ang aking tungkulin at mamundok?"
Ang mga katagang ito ay hindi na malabo dahil hindi naman
tayo bobombahin bg pwersa ng Hapones kung wala silang
hangad mula sa atin, at iyon ay ang pagsuko sa kanila at
kanilang kagustuhan. Mahihinuha na maaaring nais lamang ng
mga namumuno na hindi sa kamay nila mangyari ito dahil
malamang ay ayaw nilang mawala ang pabor sa kanila ng
Amerika.
"...Ginoong pangulo, madaling sabihin na iiwan mo kami mga
mamamahala ng lahat..."
Memoir ng Pangulo na
kaniya mismong isinulat. "Itinatanong ko ito dahil baka sa inyong pagbalik ay hindi niyo
maibigan an gaming ginawa at sabihin niyong hindi kami
nagging matapat ayaw naming malagay sa alanganin."

Makikita na halos walang balak ang pamahalaan ng mga

Pilipino sa kanilang iiwang bansa at mamamayan kundi ang
ipaubaya ito sa kanilang pinagkatiwalaan sa mga posisyong ito,
gayong sila ang pinagkatiwalaan ng mga Pilipinong umaasa sa
kanila at naghihintay ng kanilang aksyon para sa kaligtasan at
kabutihan ng mga Pilipino. Ngunit kung ang katotohanan at
katanungang ito ay nakapanlulumo, mas nakakalungkot ang
tugon na ibinigay rito.

""May mahalagang katanungan dito si kalihim Laurel”Inulit

niya ang tanong ko. “Tawagan mo nga si Heneral MacArthur
at alamin mo kung maaari akong makipag-usap sa kanya”"

“Ano ang magagawa mo sa ganitong sitwasyon? Dapat mong

gawin kung anuman ang kanilang ipinagagawa maliban sa
isang bagay – ang manumpa ng katapatan s Hapon”

Ang unang oahayag ay mula kay Pangulong Manuel Quezon,

nakakalungkot na nakabase lamang siya sa sasabihin ng
heneral gayong may sarili dapat silang pagpaplano para sa mga
Pilipino na kanilang iiwan dahil prayoridad nila ang sinasabi ng
Amerika. Sa pangalawang pahayag ay ang Heneral MacArthur,
isang nakakadismayang pahayag ngunit hindi na
nakapagtataka, dahil ang Pilipinas para sa Amerika ay isa
lamang sa kanilang nga napagkukunan- ni hindi nga ito ang
kanilang pinakabase sa Asya kundi ang Hawaii. Hindi na

Si George A. Malcolm ay
kilala sa kaniyang pagtatag
ng College of Law sa
Unibersidad ng Pilipinas at
siya ay isang Amerikanong
DOKUMENTO abogado mula 1916. Ang
B batis na ito ay kaniayng
inilimbag bilang pagkeento
ng istorya ng Pilipinas sa
dang taong humubog rito.
Makikita rin natin na aito ay
katiwa-tiwalang batis dahil
sa kredibilidad ng may akda
at dahil iabg kathang ito ay
kasama sa mahahalang
parte ng kasaysayan.
Si George A. Malcolm ay kilala sa
kaniyang pagtatag ng College of Law sa
Unibersidad ng Pilipinas at siya ay isang
Amerikanong abogado mula 1916. Ang
batis na ito ay kaniayng inilimbag bilang
pagkeento ng istorya ng Pilipinas sa
dang taong humubog rito. Makikita rin
natin na aito ay katiwa-tiwalang batis
dahil sa kredibilidad ng may akda at
dahil iabg kathang ito ay kasama sa
mahahalang parte ng kasaysayan.
Pinapatay ang sinumang mahuhuling
hindi isisnusuko ang kanilang katapatan
sa Amerika. Hindi lamang ito sa mga
may katungkulan ginagawa, ngunit lalo
na sa mga sibilyan na nananatiling
tapat sa mga Amerikano.
nakapagtataka sa unang pagsuko pa lamang ni MacArthus sa
Maynila na siyang napakalaking lungsod doon, at mas
mahalaga lamang sa kaniya ang katapatan kuno ng mga
Pilipino kahit mapasailalik na ito sa kamay ng mga Hapones.
"Tumanggi si Abad Santos dahil kung sasang-ayon
siya'y susuway siya sa panunumpa niya ng katapatan sa
Estados Unidos."
Lubusang nakakalungkot lamang na ang dahilan kung bakit
ayaw magpasakop ni Santos ay dahil ayaw niyang mawala ang
kaniyang katapatan sa Amerika at hindi para sa mga Pilipino.
Masakit isipin na nasa Amerika ang kanilang dangal at tindig.
Ngunit hindi narin nakagugulat kung sila ay tuluyan nang
naging tao ng Amerika dahil ito ang nagpalamon sa kanila ng
pamamahala at ng lahat ng kanilang ideolohiya. Ang akin
lamang, imbis na tumitindig sa mga Pilipino na siyang kanilang
oinamamahalaan ay doon sila sa kanilang amo, at umaastang
aso na doon lamang tumitindig.
"Doon, noong Mayo 7, 1942, naganap nag eksenang kawangis
ng isa pang kamartiran noong Disyembre 30, q896, nang
ipagkasakit ni Jose Rizal ang kanyang buhay para sa kanyang
bayan."
Hindi ko mawari kung pareho o magkaiba ang pagkamatay ng
dalawang personalidad rito. Si Rizal ay namatay dahil sa
kaniyang nais na reporma, hindi maitatanggi na lahit papaano,
kung natupad ay magkakaroon ng kaunting ayos sa Pilipinas
noon. Si Jose Abad Santos naman ay namatay para sa kaniyang
katapatan sa Amerika. Masasabi ko lamang na halos

Ang nagsulat ng tugong ito
ay si Tomas Confesor, isang
DOKUMENTO Pilipinong politiko,
C mambabatas, patriyota at
isa sa mga naging lider ng
gerilya. Habang ang
pinadalhan ng tugong liham
ay si Fermin G. Caram, ang
naatasang City Mayor ng
Iloilo sa ilalim ni dating
Pangulo Manuel Quezon.
Walang duda ang pagiging
katiwa-tiwala ng batis na ito
sapagkat ang nagsulat ay
mayroong kredibilidad,pati
na rin ang binigyan tugon
ng kaniyang liham.
Ang batis na ito ay isang tugon sa liham
na ipinadala ni Fermin G. Carman bilang
pagsamon kay Tomas Confesor upang
ito ay pasukuin sa pwersa ng mga
Hapon. Ang tugon ni Confesor ay iisang
tinig lamang: ang problemang ito ay
isang pagsubok sa ating bansa at ito
ang kaniyang papanindigan at hindi
susuko sa kamay ng mga Hapon. Hindi
niya isusuko ang kaniyang oaninindigan
sa demokrasya at katarungan, puri at
dangal ng samabayan, ang Estados
Unidos.
Makikita pa rin ang ganitong gawain sa
sistema ng politika sa Pilipinas;
kakampihan ang mga malalakas at
susugpuin ang siyang nasisira at
magkahawig ang dalawang ito sa aspeto na hindi buong
pusong para sa Pilipino ang nais at ipinaglaban ngvdalawa
hanggang kamatayan. Ngunit hindi masasabi na hindi ito
marangal, ngunit para sa akin, sa ibang mata lamang marangal
ang kanilang pinaglalaban.
"Katangi- tangi ang pagkakataon kong mamatay para sa ating
bayan. Hindi lahat ay nabibigyan ng pagkakataong ito"
Totoong katangi-tangi at katangalan ang mamatay para sa
bayan kung hindi lamang ang Amerika ang tinutukoy niyang
bayan rito kundi ang Pilipinas, at ang mga Pilipino.
"Ngunit dapat mong mamalayan na masayang pinapasan ng
ating mga kababayan ang mga pabigat na ito dahil alam
nilang ginagawa na ito para sa simulaing mabuti at dakila."
Ang hindi pagsuko ng mga Pilipino ang tinutukoy rito na ang
kanilang sakripisyo ay hindi sayang dahil ito ay isang
kadakilaan at katapatan. Sinasabi na gaya ng mga bayani natin
noon, ito ay ang simula ng paninindigan ng mga Pilipino na
kakalat sa buong Pilipinas ulang ipaglaban ang ating bayan.
"biyayang nagbabalat-kayo ang digmaang ito at ang
mgapabigat na ipinapataw nito at ang mga hirap na
idinudulot nito sa atin ay pagsubok sa aring pagkatao upang
matiyak ang katapatan ng ating paninindigan at ang
karangalan ng ating mga kaluluwa."
"Sa madaling salita, inilagay tato ng digmaang ito sa tunawan
upang makilatis ang metal ng ating pagkatao."
Mahihinuha naman na ang
liham na ito ay isang palitan
ng dieya kung dapat bang
sumuko sa pwersa ng mga
Hapones.
nakasasagabal sa mga plano ng mga
ito.
Hinahamon ng digmaan ang kanilang konsensya at karangalan
kung susuko at papanig ba sila sa isang bansang sinasakop sila
o mananatiling tapat sa nagbigay bihis sa kanilang bansa- ang
Estados Unidos.
"Dahil, bilang isang lahi, apatnapung taon na ginagabayan
lamang ng mga patakaran ng pamahalaang konstitusyonal na
tinatanggap ng lahat. Nagtamasa tayo ng mga pribilehiyong
personal at kalayaang sibil nag hindigaanong nakikihamok,
nanv hindi dumanas ng anumang sakig para makamtan ang
mga ito. "
Masasabi natin na ang pamahalaang ibinigay sa atin ay hindi
angkop dahil ang pamahalaan ay dapat lamang na binubuo ng
dugo, sakit, paghihirap, at mga pagsubok upang ito ay mas
maging matatag kaysa sa isang pamahalaan na ipinagkaloob
lamang sa atin. Ito ay isa rin dapat na nakadirektang
pagsalungat sa mga Amerikano dahil pinakain lamang nila tayo
at sa kanilang pag-alis ay malamang wala na tayo. Ngunit dahil
ang nga ito ay naging tapat at ang tingin sa mga Amerikano ay
dakila.
"Hindi ba tayo dapat maging handag magdusa para sa
pagtatanggol ng mga ito? Kung nagdurusa sila nang maligaya,
ito ay handa tayong magbuwis para sa mga kalayaang
konstitusyonal at pribilehiyong ito."
Nakakalungkot lamang na wala na ang nasyonalismo sa ating
bansa, at ang hinihirang nating mga dakila at ang binibigyan
natin ng katapatanbay ang bansang nagdulot ng digmaang ito
at dinamay lamang tayo at ngayon ay kailangan nating
ipaglaban ito para sa ibinigay ng Amerikano at hindi para
protektahan ang ating dangal bilang mga Pilipino.

"Tiyak na mali ka ng sabihin mong hindi nakakabawas ng

dangal ang pagsuko."

Tunay na nakakabawas ng dangal ito at sino ba ang unang

sumuko sa pwersa ng mga Hapones? Walang iba kundi ang
USAFFE sa pamumuno ni Heneral Wainwright at ang pag-alis
ng mga namumuno sa Pilipinas. Ngayon ay batid na dapat nila
na ang mga Amerikano ay walang dangal para sa Pilipinas at
para lamang sa kanilang mga sarili. Ngunit kabaligtaran at sila
lamang ang lumalaban para sa dangal sa Amerika ngunit ang
Amerika ay halos isuko na lamang ang Pilipinas.

"Sapagkat sa pagsukong iyon, hindi nila nilalabag ang

anumang paninindigan ng mabuting pamahalaan o ang
pilosopiya ng buhay na nagtulak sa kanilang lumaban nang
buong giting at tatag- kung gagamitin ko nga ang sarili kong
pananalita."

Sinasabi rito na pawang naging katanggap-tanggap ang

pagsuko ng mga sundalo at ang pagluwas ng Pilipinas ng mga
namumuno dito. Dahil sila ay binobomba ng patuloy ng mga
Hapones at hindi sila nagkaroon pa ng lakas upang ipaglaban
abg kanilang kalayaan, ngunit masasabi ba natin na walang
nilabag sina Manuel Quezon sa kanilabg pagsuko at pagluwas
kasama ni MacArthur?

Ang may akda bg batis na
ito ay isang amerikanong
DOKUMENTO historyador na si M. Hamlin
D Cannon at ang akda niyang
Leyte: Return to the
Philippines ay isang
dokumentasyon noong
Ang dokumentong ito ay ang talumpati
ni Heneral Douglas MacArthur bilang
pagtupad sa kaniyang mga katagang "I
shall return" at ang muling pagkalulok
ng Commonwealth sa Pilipinas sa
pamumuno na ni Sergio Osmeña bilang
"Ngunit kung susukl amo, kasama ang aking mga kababayan
dahil sa paanyaya't mo at pagtiyak sa kaligtasan ng buhay ko
at pamilyang pinamumunuan, isuusuko ko rin ang isang bagay
na higit pang mahalaga kaysa buhay: ang mga paninidigan ng
demokrasya at Katarungan, at puri at dangal ng ating
samabayan."
Nakakalungkot lamang na para sa Estados Unidos ang
kaniayng hindi pagsuko, dahil ang samabayan na itutukoy dito
ay walang iba kundi ang mga nagbigay sa atin ng demokrasya,
konstitusyon, diwa ng katarungan, ang mapagbigay, at may
puri at dangal na mga Amerikano.
" ang mga pagdurusa ngayon at di-karapat dapat na
ihambing sa
luwalhating darating na ibubunyag sa atin"
Tunay na nagkaroon ng luwalhati pagtapos ng digmaan dahil
tayo ay lumaya sa mga Hapones at Amerikano at naging isang
independent na bansa, sa panlabas na kaanyuan lamang. Dahil
kahit sa pag-alis ng ating mga manananakop, hindi nawala ang
ating isipan na ihalintulad ang ating bansa sa kanilang mga
bansa dahil sila ang mataas at dakila para sa atin.
"Sa biyayang Makapangyarihang Diyos, nakatayo na naman
ang ating puwersa sa lupang Pilipinas --- lupang ginawang
banal na dugo ng dalawa nating sambayanan."
Ipinaparating rito na pawang hindi banal ang ating lupa kung
wala sila, na sila ang nagbigay ng dangal at buhay na
tinatamasa ng ating nga kababayan. Totoong sila ang nagbago
World War II. Masasabi din
na katiwa-tiwala ang batis
na ito dahil ang akdang ito
ay parte ng nagkukwento
ng kasaysayan. Habang
mahihinuha natin na ang
dokumentong ito ay ang
magsasabi sa atin kung ano
ang ginawa ng pwersa ng
mga lumisan sa Pilipinas sa
kanilang pagbabalik.
pangulo, sa kanilang paglapag sa port
ng Leyte noong Ocotber 20, 1944.
Hanggang sa kasalukuyan, ang tingin sa
mga pwersang ito ay ang tagasalba at
bayani na nagligtas sa mga Pilipino sa
kamay ng mga Hapones.
ng buhay ng mga Pilipino ngunit ito ay s amasama at
nakakalungkot na paraan na hanggang sa kasalukuyan ay hindi
na nawala sa mga Pilipino.
"Dumating kami, nakaalalay at nakataya sa pagwasak ng
anumang tanda ng paghawak ng kaaway sa inyong pang-
araw-araw na buhay, at sa pagbabalik, nang nakabatay sa di-
maigugupong lakas, ng mga kalayaan ng inyong
sambayanan."
1944 ang talumpati na ito kasabay ng pagdaong nilang muli sa
lupain ng Pilipinas, 2 taon mula ng tuluyang isinuko ang
Pilipinas, tsaka lamang nila sasabihin na ipagtatanggol nila ang
mga Pilipino mula sa panlulupig at pang-aapi ng mga Pilipino.
Maraming buhay na ang nawala, maraming babae ang binaboy
ang puri, maraming mga Pilipinong nanindigan at napaslang,
maraming nmaaty dahil sa mga sakit at kagutuman sa loob
lamang ng 2 taon na iyon. Kung sinuportahan lamang ng mga
lumuwas papuntang Australia ang mga Pilipino sa
pakikipaglaban nila, hindi ganito kalala ang sinapit ng mga
Pilipino sa loob lamang ng dalawang taon. Ngunit, sa pagdating
nila ay buti na lamang na natapos rin ang pag-okupa ng mga
Hapon.
"Katabi ko ang inyong Pangulo, si Sergio Osmeña, karapat-
dapat na tagapagmana ng dakilang makabayang si Manuel
Quezon, kasama ang mga kasaping kanyang gabinete."
Sa parehong taon lamang nalulok sa pwesto si Sergio Osmaña
dahil sa pagkamatay ni Manuel Quezon.
"Narito na ang oras ng inyong katubusan."

Nakakasakit sa damdamin dahil pawang nasa kanila lamang

ang kapangyarihan upang tayo ay maligtas, gayong sila naman
ang dahilan kung bakit nasa ganoong kalagayan ang mga
Pilipino, bukod pa ang pagsisimula nila ng digmaan, lumuwas
sila imbis na ipaglaban ang mga Pilipino dahil wala rin namang
nagbago sa pag-alis nila, maraming buhay pa rin ang nawala.

"Hinihiling ko ngayon ang inyong sukdulang pagsisikap upang

malaman ng kaaway mula sa kilos ng napukaw at nagalit na
sambayanan na may lakas siyang dapat harapin sa loob ng
bayan na sin dahas ng lakas na nagmumula sa labas."

Ngayong pagbalik nila, nanghingi pa rin naman sila ng tulong

sa mga Pilipino lalo na sa mga gerilya, upang muling mabawi
ang Pilipinas. Kaya naman ang naiisip ko lamang sa kanilang
pagluwas mula sa Pilipinas ay ang pagtakbo upang hindi
masawi sa gyera at maprotektahan ng Amerika gayong
nakapokus rin ang pwersa ng mga Hapon sa Pilipinas, at iba
pang sinasakop nito para sakanilang layunin.

"Bangon at lumaban, habang itinutulak kayo ng digmaan

palapit sa pakikihamok. Lumaban kayo tuwing may
magandang pagkakataon."

Marahil ito ang dahilan kung bakit umalis ang mga namumuno,
upang "humanap ng magandang pagkakataon", ngunit nagawa
lamang nila iyon dahil sa mga gerilya.
DOKUMENTO Ang may akda ng "Three
E Years of Enemy
Occupation" ay walang iba
kundi si Claro M. Recto ay
nakilala bilang "Great
Academician". Siya ay isang
pilipinong statesman, jurist,
poet at manunulat. Ang
tinutukoy sa kaniyang akda
ay ang pag-okupa ng mga
Hapones sa Pilipinas.
Masasabi na katiwa-tiwala
rin ang batis na ito sapagkat
ang nagsukat ay may
kredibilidad at
nanungkukan sa
pamahalaan sa panahon ng
Commonwealth.
Mahihinuha naman na ang
batis na ito ay ang sasagot
sa ating katanungan na ano
ang nangyari sa loob ng
tatlong taong pagsakop ng
Hapon sa Pilipinas.
Ang konteksto ng dokumentong ito ay
ang pagbabalik ng mga Pilipinong
namumuno kasama ni Heneral
MacArthur sa Pilipinas at ang
pagbibigay pugay sa mga nanindigan sa
Pilipinas- ang gerilya at mga sibilyan.
Pati na rin ang pagbibigay parangal sa
Amerika, at ang isyu tungkol sa tunay
na kalayaan ng Pilipinas sa kamay ng
Hapones; kung papakawalan nga ba
tyao ng mga ito sa kanilang pagsuko sa
pwersa ng mga Amerikano at Pilipino.
Sa kasulukuyan, malamang ang
kinikilala pa ring tagaligtas ay ang mga
pwersa ni MacArthur na nakilalad ahil
sa kaniyang mga katagang "I shall
return", ngunit nais kong bigyan diin na
ang mga geriya noon ay kailangan pa
nang mas malaking rekognisyon mula
sa mga mamamayan.
"Tatandaan ng mundoang makasaysayang pakikibaka ng mga
gerilya."
Nais konh isaisip ng lahat na hindi lamang pakikibaka ang
ginawa ng nga gerilya dahil buhay ang kanilang itinaya para
lamang makapagpahatid ng mga impormasyom sa peersa ni
MacArthur sa mga Pilipinong nasisiil sa kamay ng nga Hapon
na patuloy namang naghihintay sa pagdating ng Amerika.
"Sa bawat sulok ng kapuluan, nilabanan ang mgakaaway ng
mga gerilyang halos walang sandata sa simula, gutom at
walang damit."
Para sa akin, kung hindi umalis ang mga namumuno ay hindi
ganito kahirap ajg pagdadaanan ng mga gerilya dahil sila ay
mayroong mabilis at mas epektibong tulong mula sa kanila.
Ngunit ang nangyari ay sa Silangan pa nagmumula ang tulong
kapalit ng impormasyong ibinibigay ng mga gerilya.
"Taglay nila ang sulo ng kalayaan sa loob ng tatlong taong
wari’y walang katapusan, sa kabila ng di-kapani-paniwalang
sakit, buo ang pananalig na hindi sila bibiguin ng Amerika at
tutuparin ni MacArthur ang pangako niyang bumalik…"
Masakit lamang dahil ang tanging oinabghawakan ng mga
Pilipino noon ay ang salita ng Heneral MacArthur at
nagpakamartyr sa pag hihintayin. Ngunit para sa akin, kung
hindi dahil aa mga gerikya ay malamang hindi sila
magkakaroon ng pagkakataong umakto para sa paglaya ng
Pilipinas. Di rin nawawala sa aking isipan na maaaring nakalaan
din sa atain ang nga bombang ginamit aa Hiroshima at
 Nagasaki, Japan kung sakaling hindi n anila tayo nabawi at
tuluyang napasakamay ng nga Hapones.

"Hindi maaaring lahat ay makaiwas sa kaaway; kapalaran ng

higit na nakakarami ang tiisin ang lubid ng pang-aalipin."

Totoo lalo na para sa mga walang kapangyarihan, dahil ang

mga nakaalis lamang ay ang mga isinami ng ating pangulong
Manuel Quezon. Habang ang iba ay naghirap at nagduaa nang
sobra sobra sa kamay ng mga Hapones.

" Sa kasawiang-palad, nagbunga ito ng iba’t ibang pagtingin

at pagkilos sa pananakop ng Hapones, at nagkaroon ng
hidwaan sa ating sambayanan. Nakalikha ang pangyayaring
ito ng isa sa pinakamalubhang problemang hinaharap ngayon
ng ating gobyerno."

Ang tinutukoy rito ay ang pagdududa ng mga Pilipino sa

kalayaang ibibigay ng mga Hapones at anis ng mga namumunk
na kumbinsihin ang mga Pilipino na hindi ito para lamang sa
imahe ng propaganda, dahil hindi tuluyang natalo ito kundi ay
sumuko lamang at nais iaatras ang kanilang pwersa sa
Pilipinas. Ang tunay na naging pagkatalo ng mga Hapones ay
ang walang kalabang-laban na pagbomba sa kanila ng mga
Amerikano sa Hiroshima at Nagasaki habang kinakaharap rin
ang gyera ng Soviet ng Russia. Iyon lamang ang nagtapos sa
Ikalawang Digmaang Pandaigdig.

Synthesis: • Ang mga Pilipino noon ay sobrang nagdusa, bukod pa sa lubusang pagbaba ng ekonomiya at pagiging tanyag ng mga new
Bourgeoisie, maraming nawalan ng buhay, narape, namatay sa gutom, tinorture, at naghirap nang lubos.
• Ang mga babae ay itinatago dahil ginagawang mga parausan ng mga Hapones: dinadala sa mga base ng mga military na
Hapones at doon ay ginagawang “comfort women” na katulong sa umaga, parausan sa gabi. Pinagpapasa-pasahan ng mahigit
40 lalaki sa bawat gabi at ang iba ay nagkakaroon ng STD at namamatay, hindi lamang sila hinahalay ngunit sila rin ay
binubugbog at sinasaktan.

• Ang mga Pilipinong hinihinala na kasabwat ng gerilya ay tinotrture (hal. water cure, binabalatan ng buhay, atbp.) o pinapatay sa
pamamagitan ng pagpugot ng ulo. Pati ang mga may hindi rehistradong radyo ay pinapatay dahil sa paglaganap rin ng istasyon
ng radyo na ginamit ng mga gerilya. Dahil walang alam ang mga Pilipino sa tunay na kalagayan ng digmaan noon, dahil
kontrolado ng mga Hapones ang mga talaan at mga publisher.

• Ang mga Pilipino at Amerikanong sundalo na sumuko ay sumaillakim ng Deathmarch. Ang mga hindi naman nagpapasakop ay
pinapatay o binibitay.

• Kung mayroon man akong ituturing bayani at pasasalamatan nang buong puso, iyon ay ang mga guerrilla na nanindigan mula
pagpasok pa lamang ng mga Hapon: marami mang nasawi, pinapasuko man ng kapwa mga Pilipino na namumuno pati ng
USAFFE, gaano man kahirap ang naging lagay ng buhay sa Pilipinas, hinarap nila ang lahat ng iyon, gaano man kadelikado ay
naghahatid sila ng impormasyon hindi lamang sa mga pwersa ni MacArthur kundi pati sa mga kapwa Pilipino. Sila ang tunay na
dapat pinapasakamatan, dahil kung hindi sila tumindig para sa ating bansa at mamamayan, hindi magkakaroon ng impormasyon
ang mga lumisan sa bansa, kung wala silang impormasyon, hindi rin nila mapaplano ang epektibong pagsalakay sa pwersa ng
mga Hapon: ang puso at boses ng paglaya noon ay ang mga gerilya at ang nga Pilipinong nanindigan aa ating bansa, hindi si
Heneral MacArthur o ang Commonwealth o ang Amerika.

• Samakaturwid, sa aking palagay, dahil dala ng Amerika ang digmaang ito sa Pilipinas, tama lamang na sila ay tumulong sa
pagpapalaya nito.