Professional Documents
Culture Documents
معرفي انواع گريس و موادهاي افزودني به آن
معرفي انواع گريس و موادهاي افزودني به آن
چكيده
مجيد سبزعليان
مواد تشكيل دهنده گريسها شامل روغن پايه ،ماده سفت کننده و
كارشناسي مهندسي تكنولوژي ساخت و توليد
مواد افزودني است .در حقيقت ماده سفت کننده نقش حامل روغن پايه
Sabzalian_majid@yahoo.com
ي دهد و فرق اصلي را به عهده دارد و عمل روانكاري را فقط روغن پايه انجام م
0912 5589952
س ها را بر اساسگريسها با روغنها در وجود ماده سفت کننده است .گري
ن هاي ت کننده (صابو
ن پايه (معدني ،سنتتيک) و نوع ماده سف نوع روغ
است .براي کارآيي هاي ويژه گريس هايي با ماده غليظ کننده به فلزي ،پليمرها ،مواد معدني) ،دست ه بندي مي کنند .در اين مقاله سعي شده
ميزان 3تا 50درصد نيز توليد مي شوند ،البته نوع اسيدهاي چرب تا انواع گريس و مواد افزودني به آنها معرفي شود.
بکار رفته در تهيه صابون و روش پخت گريس در کيفيت آن تأثير
بسزايي دارد. اصالحات :گريس ،مواد افزودني
متداولترين و ساده ترين گريس هاي ساخته شده ،با پايه صابون تاريخچه
كلسيم ،صابون سديم ،صابون آلومينيوم يا صابون ليتيم با اسيدهاي س هاي اوليه در مصر باستان در حدود 1400 به لحاظ تاريخي گري
چرب هستند( .ترتيب ذکر شده به ترتيب افزايش قيمت است) سال قبل از ميالد مسيح از مخلوط کردن روغن زيتون و آهک
فلز موجود در ساختار صابون گريس ها ،تأثير مهمي در مشخصات ساخته شدند از اين محصول در آن هنگام براي روانكاري محور
گريس ها دارد .همه گريس ها به غير از گريس صابون سديم ،در چرخهاي ارابههاي چوبي سود ميبردند.
برابر آب پايدار هستند همچنين به غير از گريس کلسيم و آلومينيوم نخستين گريس ها (به معناي امروزي آن) در آغاز انقالب صنعتي در
س ها در برابر دماهاي باال پايداري قابل توجهي دارند.
بقيه گري اروپا ،در سال 1872با ساخت گريس سديم ،به بازار مصرف عرضه
گرديدند .امروزه با پيشرفت صنعت ،گريس هاي متنوع با کارآئهاي
انواع گريس ها بر حسب پايه غليظ کننده متفاوت توليد مي شوند .به عنوان نمونه مي توان از گريس هايي
انواع گريس ها بر حسب پايه غليظ کننده به شرح زير است: که در ساختار آنها از فلزات استفاده ميشود و تا دماي 1100درجه
-1گريس صابون ساده سانتيگراد کارآئي دارند ،نام برد.
اين گريسها تهيه شده با صابونهاي کليسم ،سديم ،آلومينيوم و در مقايسه گريس ها با روغنهاي روانكار ،مشخص مي شود که هر
ليتيم است كه توضيحآنها به شرح زير است. کدام از اين دو نوع روان کننده به لحاظ ساختار ويژه خود ،داراي
الف -گريس صابون کلسيم (پايه آهکي) کاربردهايي خاص هستند.
| www.irmpm.comمجله فنی مهندسی ساخت و تولید -شماره 38
پايدار در برابر آب ،با حداکثر دماي کارکرد در حدود 80درجه انواع گريس
سانتيگراد ،موارد مصرف گستردهاي دارد از آن جمله مي توان به ماده غليظ کننده ،عامل اصلي براي برقراري مقاومت در برابر آب
روانكاري شاسي خودروها اشاره کرد. در گريس ها است .همچنين پايداري در دماي باال ،مقاومت در برابر
ب -گريس صابون سديم (پايه سودا) شکست مولکولي در کارکرد طوالني مدت و خاصيت ماندگاري در
بسيار مقاوم در دماهاي باال اما ناپايدار در برابر رطوبت و آب ،اين سطوح تماس ،به کمک ماده غليظ کننده گريس تأمين مي شود از
گريسها داراي خاصيت ضدزنگ و ضد خوردگي در دماي مرطوب اينرو بخش اعظم تعيين کيفيت و قيمت گريس نيز بستگي به نوع
هستند و چون در حرکت دوراني سريع دستگاه ها ،پايداري اين ماده غليظ کننده و ديگر مواد افزودني آن دارد.
ن هاي توپي و س ها زياد و ثابت است ،از آنها براي روانكاري ياتاقا گري اکثر گريسها با غليظ کننده هاي صابونی تهيه مي شوند .براي
ي شود .در بعضي درجات گرانروي ( )NLGIگريس غلتکي استفاده م س هايي با غليظ کننده هاي غير صابونی نيز کاربردهاي خاص گري
هاي سديم به عنوان آببندهاي دائمي ضد اصطکاک (روانكاري يکبار توليد مي شوند.
براي هميشه) در ياتاقانها کاربرد دارند. متداولترين گريسها با صابون كليسم و ليتيم تهيه مي شود .مقدار
ج -گريس صابون آلومينيوم صابون مصرف شده براي پخت گريس ها بطور معمول 7تا 18درصد
253
گريس هاي حاوي ماده غليظ کننده غير از صابون معمو ًال با به صورت گريس نيمه مايع کاربرد دارد و داراي خواص ويژه اي است.
سيليکاژل ،اوره الکيل ،دوده ،گرافيت ،خاک رنگبر اصالح شده توليد وقتي نياز به خاصيت چسبندگي باال وجود دارد ،گريس آلومينيومي
مي شوند .اين دسته از گريس ها معمو ًال نقطه قطره شدن باال دارند توصيه ميشود .ديگر خواص اين گريسها مشابه گريس کلسيمي
س ها
و بعضي از آنها ترکيبي از پايداري دمايي و خواص مطلوب گري است و در صورتي که از روغن پايه شفاف استفاده گردد ،گريس
را دارند .البته اکثراً قيمت تمام شده اين گريس بيشتر از گريس هاي آلومينيومي شفاف و بيرنگ بدست مي آيد.
صابوني است که بسته به مورد نياز براي کارآيي هاي خاص قيمت د -گريس صابون ليتيم
ي شود.
باالتر با کارآيي بهتر و طوالني مدت جبران م اين گريس ها داراي ترکيبي از ويژگي هاي خوب در دماي باال
اگر براي بعضي از کارآيي ها گريس هاي سازگار با يکديگر بطور و مقاومت در برابر آب هستند و بصورت گريس هاي چند منظوره
مخلوط بکار برده شوند ،خواص مخلوط گريس معمو ًال در محدوده بين کاربردهاي فراواني دارند و در صورتي که با استئارات هيدرواکسيد
ي گيرد و اين مسئله در ارتباط مستقيم با نسبت
خاصيت دو گريس قرار م ليتيم توليد شده باشند براي مصارف گوناگون صنعتي و روانكاري در
س هاي ناسازگارس ها نيست و در مورد گري مقداري هر يک از گري س ها هستند. خودرو بهترين گري
س ها در محدودهاي خارج از خواص هر يک از خواص مخلوط گري -2گريسهاي صابون مخلوط
ي گيرد.
س هاي منفرد ،قرار م
گري ماده غليظ کننده بعضي از گريسها شامل چند نوع صابون مي شود
به طور تجربي مشخص شده است که روانكاري بهينه در صورتي که داراي ترکيبي از خواص آن صابون ها است( .از نظر هزينه نيز
مقدور است که گريس قديمي از سطوح گريس کاري کامال زدوده ترکيب دو نوع صابون مقرون به صرفه است)
و پاک شود و سپس گريس جديد بکار برده شود .اما اگر امکان پاک مثالً گريسي که با صابون سديم و صابون کلسيم تهيه مي شود
کردن بخوبي ميسر نبود (عدم دسترسي) ،بايد گريس جديد بصورت ترکيبي از خاصيت ضدآب (صابون کلسيم) و پايداري در حرارت باال
تزريق به گونه اي که گريس قبلي بيرون رانده شود ،به مصرف (صابون سديم) را داراست.
برسيد. -3گريس کمپلکس صابون
مواد افزودني گريسها بعضي از گريسها با پايه غليظ کنندهاي از "کمپلکس صابون" که
س ها بکار ميروند نيز مانند روغن پايه و
مواد افزودني ،که در توليد گري شامل صابون ساده به اضافه نمکي از يک اسيد با وزن ملکولي پائين
غليظ کننده ها داراي انواع گوناگون هستند در جدول زير جمع بندي نحوه تا متوسط است ،توليد مي شوند در نتيجه ترکيب صابون و نمک
تأثير آنها در روانكاري ذکر شده است. اليافي در ساختار گريس شکل مي گيرد که خواص ويژه اي در
مواد افزودني از خوردگي و سائيدگي جلوگيري كرده و خاصيت چسبندگي ي کند .مثالً گريسهاي کمپلکس صابون کلسيم يا گريس ايجاد م
گريس را بهبود ميدهند .همچنين از آسيب ديدگي سطوح متحرک در آلومينيوم در مقايسه با گريس صابون ساده همان فلزات نقطه قطره
شرايط روانكاري مرزي( )Boundary Lubricationو اصطکاک در شدن بسيار بااليي دارند و همچنين گريس کمپلکس صابون ليتيم
روانكاري مخلوط خشک و مايع ( )Mixed Frictionجلوگيري می کنند. نيز اضافه بر نقطه قطره شدن بسيار باال ،پايداري مکانيکي و حرارتي
بنابراين بطورکلي مواد افزودني ،کيفيت ،دامنه کاربرد و کارآيي گريس را بينهايت خوبي دارد.
ي دهند.تحت تاثير قرار م -4گريس هاي غير صابوني
جدول انواع مواد افزودني | www.irmpm.comمجله فنی مهندسی ساخت و تولید -شماره 38
اثر مواد افزودني
)Anti – Seize (Extreme Pressure
جلوگيري از بروز جوش سرد قطعات فلزي به يکديگر
ضد جوش خوردن سرد
کاهش سائيدگي سطوح فلزي متحرک ضد سايش
پيشگيري از خوردگي سطوح فلزي متحرک و ثابت بازدرانده خوردگي
تأخير در تجزيه ناشي از اکسيداسيون بازدارنده از فرسو دگي )(Aging Inhibitor
کاهش اصطکاک در مرحله روانكاري مرزي و روانكار ي مخلوط کاهش دهنده اصطکاک
بهبود خاصيت چسبندگي گريس به سطوح فلزات بهبود دهنده چسبندگي
افزايش محدوده دماي کارآيي گريس افزايش دهنده دماي کارکرد
254
انواع گريسهاي روانكار
گرچه گريسها داراي انواع گوناگون هستند اما انواع اصلي آنها را با ذکر خصوصيات اساسي ميتوان در جدول زير جمع بندي کرد:
در مقابل بخار آب پايدار و براي کار در دماي پائين و سرعت صابون کمپلکس
پايدار -40-120 روغن استري
باال مناسب است باريم
در مقابل بخار آب پايدار و براي کار در دماي پائين و سرعت صابون کمپلکس
پايدار -40-120 روغن استري
باال مناسب است کلسيم
به منظور کاردر دماي پائين و باال ،با بارکم و سرعت کم تا روغن
بسيار پايدار -40-170 صابون ليتيم
متوسط مناسب است سيليکوني
مراجع:
اصول روانكاري تأليف ج.جورج ويلز ترجمه مهندس محمود تركي – مهندس محمد حسن زوقي چاپ پژوهشكده صنعت نفت
راهنماي انتخاب و مصرف گريس شركت نفت بهران
تعمير و نصب و نگهداري تأليف مهندس محسن مطيعي چاپ انتشارات سهيل كوشا
اطالعات شخصي نگارنده
255