\@G@\HR

R@NSHR E@OHBMHD
(RES) S@\EH\H

Nhth Euaihj
S`dyibiehd R`npht S`rehrh bhd
@esjunhsi

Ka`j?
Vhwhd Yufirnhd
8937<88:333<

S`nlinlidf?
br. Hdbri Hdbrihd \usnhd, Yp.GN.,
N.E`s.

SSBY MANP E@BKER@\HD GK\@DYME BHD N@BMEKA@FHA

GHEPARHY E@BKER@\HD PDMW@\YMRHY SHBOHBOH\HD
\YPS B\ JHYHD YHBMEMD LHDBPDF
<3<3
 LHL M

S@DBHJPAPHD

Bi D`fhrh \`pulaie Mdbkd`sih yhdf n`ruphehd d`fhrh jueun, l`raheu Eithl

Jueun Hihrh Sibhdh yhdf tujuhddyh biluht udtue n`dfhtur lhfhinhdh ihrh l`rhihrh
bhahn jueun pibhdh. Bhahn Eithl Pdbhdf-Pdbhdf Jueun Hihrh Sibhdh
bis`lutehd
 lhjwh tujuhd jueun hihrh pibhdh hbhahj udtue n`dihri bhd n`dbhphtehd e`l`dhrhd
nht`riia, yhitu e`l`dhrhd yhdf s`a`dfehp-a`dfehpdyh bhri suhtu p`rehrh pibhdh.

Shbh suhtu tidbhe pibhdh, bip`rauehd prks`s p`dy`aibiehd bhd p`dyibiehd.

Bhahn jha p`dyibiehd, p`dyibie l`re`whjilhd n`d`dtuehd s`s`krhdf l`rsthtus

t`rshdfeh. Yhahj shtu jha yhdf biaheuehd bhahn p`dyibiehd hbhahj kahj t`npht
e`jhbihd p`rehrh.

R`npht E`jhbihd S`rehrh (RES) t`npht binhdh t`rjhbidyh suhtu tidbhe

 pibhdh, bit`nuehddyh ekrlhd bhd hthu bit`nuehddyh lhrhdf lueti yhdf l`rjuludfhd
b`dfhd tidbhe pibhdh t`rs`lut. Bket`r gkr`dsie s`lhfhi shahj shtu hjai yhdf
 l`rw`dhdf bhahn kahj RES yhitu phbh hsp`e n`bis l`ruph ihrh p`dhdfhdhd lhrhdf
 lueti lhie likakfis nhupud dkd likakfis bhd yhdf hbh bi lhfihd tuluj ekrlhd

nhupud luehd.
Shbh r`g`rht idi hehd bij`ahsehd p`df`rtihd kahj RES bhahn hsp`e n`bis bhd
 p`rhdhd bket`r gkr`dsie bhahn kahj RES. Nht`ri idi bijhrhpehd bhpht n`djhbi lhjhd
r`g`r`dsi udtue n`dfuhshi kahj RES hsp`e n`bis.

8
 LHL MM

RMDOHPHD SPYRHEH

<.8. B`gidisi R`npht E`jhbihd S`rehrh (RES)

N`durut S`rhturhd E`pkaisihd Dk.Ska ? OPEDMY/38/MM/8=:<, R`npht E`jhbihd

S`rehrh hbhahj t`npht binhdh t`rjhbidyh suhtu tidbhe pibhdh hthu heilht yhdf
bitinluaehddyh. R`npht e`jhbihd p`rehrh jufh t`rnhsue t`npht-t`npht ahid binhdh
bit`nuehddyh lhrhdf lueti yhdf l`rjuludfhd b`dfhd tidbhe pibhdh t`rs`lut.8

<.<. B`gidisi S`dhdfhdhd R`npht E`jhbihd S`rehrh

S`dhdfhdhd R`npht E`jhbihd S`rehrh hbhahj tidbhehd p`dy`aibie hthu

 p`dyibie yhdf biaheuehd bi t`npht e`jhbihd p`rehrh. 8 Ridbhehd t`rs`lut t`rbiri bhri ?

h. Ridbhehd S`rthnh bi RES (RS-RES) 5

 l. S`dfkahjhd RES (Irin` Yi`d` Srki`ssidf).

<.9. B`gidisi Ridbhehd S`rthnh Bi R`npht E`jhbihd S`rehrh (RS-RES)

Ridbhehd S`rthnh bi R`npht E`jhbihd S`rehrh hbhahj tidbhehd

e`pkaisihd yhdf jhrus biaheuehd s`f`rh s`t`ahj t`rjhbidyh tidbhehd pibhdh fudh
n`aheuehd
 p`rtkakdfhd/p`raidbudfhd e`phbh ekrlhd/hdffkth nhsyhrheht ahid, p`dutuphd bhd
 p`dfhnhdhd RES udtue p`rsihphd p`dyibiehd s`ahdjutdyh. Ridbhehd idi
biaheuehd udtue n`djhfh RES t`thp bhahn e`hbhhd ”sthtus quk”, s`jidffh tibhe hbh
pijhe ahid yhdf bhpht n`rushe RES bhd lhrhdf lueti bi bhahndyh. 8

Rufhs uthnh p`tufhs RS-RES jhdyh udtue n`dfhnhdehd RES hfhr

t`thp bhahn ekdbisi sthtus quk t`thpi tibhe udtue n`aheuehd Kahj RES.

<
<.2. B`gidisi S`dfkahjhd R`npht E`jhbihd S`rehrh „Y`fitifh S`nluetihd„ 
S`dfkahjhd R`npht E`jhbihd S`rehrh hbhahj tidbhehd yhdf biaheuehd
s`t`ahj tidbhehd p`rthnh bi RES yhdf l`rtujuhd udtue n`dihri,
n`dfunpuaehd, n`dbkeun`dthsiehd, n`dfhdhaish, n`df`vhauhsi p`tudjue-
p`tudjue, e`t`rhdfhd bhd
 lueti s`rth ib`dtiths t`rshdfeh yhdf biaheuehd l`rbhshrehd t`kri ”p`nluetihd s`fitifh”
fudh n`nl`riehd hrhj p`dyibiehd s`ahdjutdyh.

Fhnlhr 8. Lueti Y`fitifh

Shbh suhtu t`npht e`jhbihd p`rehrh (RES) udsur Ekrlhd (E), S`aheu (S) bhd
Haht (H) yhdf biphehi n`aheuehd e`jhjhthd l`rt`nu s`jidffh t`rjhbi ekdthe
shtu shnh ahid bhd n`dfheilhtehd hbhdyh p`rpidbhjhd nht`riha bhri udsur (E)(S)(H)
shtu b`dfhd yhdf ahiddyh, s`rth bhri bhd e` RES. 8
Kahj RES biaheuehd ka`j p`tufhs yhdf n`nhjhni lhfhinhdh
n`aheuehd kahj RES. S`tufhs Kahj RES jhrus bil`riehd p`raidbudfhd bhd
e`l`lhshd bhahn n`aheuehd Kahj RES l`rbhshrehd pridsip-pridsip ianu gkr`dsie.
S`tufhs Kahj RES ib`hadyh t`rbiri bhri Bket`r Skaisi udtue lhrhdf lueti likakfis,
S`tufhs Mb`dt udtue
9
 8
bkeun`dthsi, sibie jhri, se`tsh RES bhd S`tufhs Ahlgkr udtue lhrhdf lueti gisie.

9
 Nhdhj`r RES hbhahj p`tufhs yhdf n`ninpid lhie RS-RES bhd hthu
Kahj RES, bhd phbh unundyh jhdyh n`dfhtur lhfhinhdh prks`bur bi RES
biaheuehd, dhnud tibhe n`aheuehd Kahj RES. Y`krhdf nhdhj`r RES hehd
n`df`thjui s`fhah s`suhtu yhdf t`rjhbi bi RES l`rbhshrehd ahpkrhd bhri krhdf-
krhdf yhdf t`railht bi RES.8
Y`krhdf bket`r hjai gkr`dsie bhpht binidth udtue n`aheuehd Kahj RES
bhri hsp`e n`bie gkr`dsiedyh. E`t`rhdfhd yhdf bishnphiehd ka`j bket`r hjai
gkr`dsie t`rs`lut s`t`ahj n`aheuehd Kahj RES hsp`e N`bie Gkr`dsie bhpht
n`nl`riehd
 p`tudjue p`dtidf s`p`rti j`dis e`nhtihd, p`reirhhd ahnh e`nhtihddyh, p`reirhhhd
ihrh e`nhtihd bhd n`ehdisn` e`nhtihddyh bhd jha-jha ahid yhdf t`rehit
b`dfhd e`ianuhddyh.8 Y`ahid p`n`rieshhd hwha ekrlhd bi RES, bket`r l`rtufhs
n`dhdfhdi

 lhrhdf lueti dkd n`bis yhdf n`d`np`a phbh tuluj ekrlhd bhd lhrhdf lueti n`bie. < 

<.0. S`dhdfhdhd Lhrhdf Lueti E`bket`rhd Gkr`dsie

Bhahn n`dihri lhrhdf lueti, bhpht bifudhehd l`l`rhph n`tkb` s`p`rti 9 ?

<.0.8. N`tkb` Ypirha

N`tkb` idi biaheuehd b`dfhd 9 krhdf p`tufhs hthu a`lij
n`dj`ahjhji t`npht e`jhbihd, nhsidf-nhsidf l`rb`r`t e` l`ahehdf ( yhdf
shtu bil`ahehdf yhdf ahid ) b`dfhd jhrhe t`rt`dtu, e`nubihd l`rf`rhe
n`dfieut l`dtue spirha
 l`rputhr e`hrhj bhahn. N`tkb` idi lhie udtue bh`rhj yhdf ahphdf, l`rs`nhe
hthu l`rjuthd.

2
Fhnlhr <. N`tkb` Ypirha

2
<.0.<.  N`tkb` _kd`
N`tkb` idi bihwhai b`dfhd n`nlhfi auhsdyh RES n`djhbi 2
lhfihd ahaubhri tihp lhfihd bilhfi ahfi n`djhbi 2 lhfihd. Ohbi nhsidf-nhsidf
lhfihd 8/87 bhri auhs RES s`aurujdyh. Pdtue tihp-tihp 8/87 lhfihd t`rs`lut
bitudjue
< shnphi shnphi 2 krhdf p`tufhs udtue n`dff`a`bhjdyh. N`tkb` idi lhie
udtue p`ehrhdfhd, runhj hthu t`npht t`rtutup.

Fhnlhr 9. N`tkb` _kd`

<.0.9.  N`tkb` Ytrip bhd N`tkb` Ytrip Fhdbh

N`tkb` idi biaheuehd b`dfhd 9 krhdf p`tufhs nhsidf-nhsidf
 l`rbhnpidfhd yhdf shtu b`dfhd yhdf ahid bhahn jhrhe yhdf shnh bhd t`rt`dtu
(s`jhjhr) e`nubihd l`rf`rhe s`r`dthe bhri sisi a`lhr yhdf shtu e` sisi ahid bi

RES. Hphliah bhahn f`rhehd t`rs`lut shnphi biujudf sisi a`lhr yhdf
ahid nheh nhsidf-nhsidf l`rputhr e`hrhj s`nuah. N`tkb` idi lhie udtue
bh`rhj
yhdf l`ra`r`df.

Fhnlhr 2. N`tkb` Ytrip

0
<.0.2.  N`tkb` \kbh
N`tkb` biaheuehd b`dfhd l`l`rhph p`tufhs l`rf`rhe l`rshnh-
shnh e`hrhj auhr binuahi bhri titie t`dfhj e`jhbihd. nhsidf-nhsidf p`tufhs
n`duju e`hrhj shshrhddyh s`dbiri-s`dbiri s`jidffh n`ruphehd hrhj
b`ahphd p`djuru nhth hdfid. N`tkb` idi lhie udtue ruhdfhd t`rtutup..

Fhnlhr 0. N`tkb` \kbh

Shbh `rh t`edkakfi nhju shht idi, l`l`rhph stubi n`dfhthehd lhjwh
nkb`a
 p`n`thhd 9 bin`dsi subhj l`rjhsia n`nlhdtu kahj RES phbh n`bhd yhdf suait
hthu n`nlutujehd e`t`aitihd yhdf tidffi. Dhnud hbh l`l`rhph jha yhdf p`rau
bit`aiti bhd bip`rtinlhdfehd udtue n`nluht nkb`a 9 bin`dsi t`rs`lut, t`rnhsue
e`hlshjhddyh bhahn jueun lhie dhsikdha nhupud idt`rdhsikdha. 2

Lhrhdf lueti yhdf bhpht bit`nuehd bi RES bie`aknpkeehd n`djhbi 0 ?

h.  Lueti aishd ? S`rdyhthhd shesi nhth

 l.  Lueti gisie ?
   Kly`e ? \`ehnhd bifitha, j`jhe rkbh, ehei, bkeun`d t`rtuais.
   Likn`trie ? Yibie jhri, fifi f`aifi.
   Likakfis ? Bhrhj, rhnlut, ihirhd tuluj.

7
 S`dhdfhdhd lhrhdf lueti e`bket`rhd gkr`dsie fudh p`n`rieshhd ahdjuthd bhd
hthu p`n`rieshhd BDH n`np`rjhtiehd jha-jha s`lhfhi l`rieut < ?

h. Lhrhdf lueti e`bket`rhd gkr`dsie l`ruph ?

   Bhrhj
   Aiur
   Yp`rnh
   \hnlut b`dfhd hehr rhnlut
   Fifi
   Ruahdf
   Euait

  Ktkt
   Y`nuh yhdf l`rehithd b`dfhd tuluj nhdusih

 l. S`rau bipieirehd ihrh p`dfhnhdhd bhd p`rhwhthd lhrhdf lueti bhri e`rushehd.

i. S`dyinphdhd bhrhj s`fhr b`dfhd n`nhsueehd e` bhahn thludf bhrhj

b`dfhd
n`dhnlhjehd ahruthd @BRH 83% (tibhe n`dffudhehd gkrnhaid ).

b. Bhrhj, sp`rnh bhd aiur bisinphd bhahn ehssh e`ridf bhd bihdfid hdfidehd
shnphi e`ridf ahau bisinphd bhahn hnpakp, luehd ehdtkdf pahstie.

`. \hnlut b`dfhd hehrdyh, fifi, tuahdf, euait, ktkt bhd s`nuh yhdf l`rehithd
b`dfhd tuluj nhdusih bisinphd bhahn hnpakp.

Mdv`stifhsi hb`fhd e`nhtihd bhpht n`diheup eknlidhsi bhri j`dis idsib`d bhd
 p`n`rieshhd l`rieut?

h.  E`nhtihd ehr`dh e`i`ahehhd.

 l.  E`nhtihd ehr`dh luduj biri.
i.  E`nhtihd heilht p`nludujhd.
b.  E`nhtihd n`dbhbhe, b`dfhd hthu thdph iurifh e`hbhhd.
6
 `.  Mb`dtigiehsi ekrlhd yhdf suait, yhdf n`aiputi nunigiehsi bhd p`nlusuehd.
g.  Mb`dtigiehsi ekrlhd l`dihdh l`rurushd b`dfhd lhdyhe p`dy`lhl

<.7. Haht bhd S`rhahthd Mdv`stifhsi yhdf Bip`rauehd bi RES

Bhahn kahj RES, t`rehbhdf n`bhd yhdf jhrus bip`riesh

bhpht n`nlhjhyhehd p`tufhs, lhie bhri lhjhyh gisie s`p`rti n`bhd yhdf l`rht,
phphrhd zht einih l`rhiud t`rt`dtu, hthupud virus/lhet`ri 7. Ka`j ehr`dh itu, bket`r
gkr`dsie jhrus s`ahau n`np`rjhtiehd p`rhahthd yhdf bilhwh e` RES.

S`ra`dfehphd t`rs`lut hdthrh ahid6,:, ?

h.  I`a`n`e thjhd hir bhd shrudf thdfhd ehr`t.

 l.  Haht tuais (p`dh, p`dsia, spibka).
i.   Ounpsuits s`ehai phehi, p`dutup rhnlut, p`aidbudf whjhj, baa.
b.  R`rnkn`t`r, jhrun sudtie bhd jhrun, p`dy`eh st`ria.
`.  S`rhdfeht bis`esi ktkpsi, t`rnhsue f`rfhji thdfhd.
g.  Ohrun bhd l`dhdf jhjit udtue p`dutuphd tuluj.
f.  Haht hpus bhd whbhj udtue bhrhj bhd ihirhd tuluj.
j.  Lktka gkrnhaid udtue shnp`a jistkakfis.
i.  Ehdtkdf pahstie, hnpakp, e`rths, p`dh ihbhdfhd bhd p`dsia.

 j.  Frhgie tuluj yhdf bii`the udtue n`r`ehn i`b`rh

`est`rdha. e.  A`dsh thdfhd, s`dt`r,haht p`r`ehn
a.  S`ra`dfehphd iuhih lurue (jhs jujhd, phyudf, baa.).
n.  S`ra`dfehphd e`dyhnhdhd prilhbi (s`nprkthd s`rhdffh, thlir suryh, tkpi,
baa.).
d.  Ehn`rh, (b`dfhd lht`rhi `estrh).
k.  Shehihd p`a`dfehp ahid s`p`rti s`phtu ehr`t

:
<.6. Ahdfehj Mdv`stifhsi

Bket`r gkr`dsie jhrus gkeus phbh ekdbisi bi RES. Rhdph idv`stifhsi hb`fhd,

 lhdyhe idgkrnhsi l`rjhrfh yhdf bhpht jiahdf. Skid-pkid l`rieut hehd l`rgudfsi
s`lhfhi phdbuhd:,= ?

h.  S`r`dihdhhd idv`stifhsi RES.

 l.  E`rjh shnh bi hdthrh tin.
i.  Bkeun`dthsi t`npht e`jhbihd.
b.  S`dihththd bi akehsi
e`nhtihd.
`.  \`ehnhd vib`k, n`nktr`t bhd n`nluht se`tsh phbh shht e`nhtihd bi t`npht
e`jhbihd.
 
g. Mb`dtigiehsi ekrlhd bhd p`n`rieshhd tuluj.
f.  S`dfunpuahd idgkrnhsi RES.
j.  N`dfunpuaehd lueti yhdf bhpht bit`nuehd phbh shht e`nhtihd bi t`npht
e`jhbihd.
i.  N`whwhdihrhi krhdf-krhdf t`dthdf e`jhbihd.
 j.  N`np`reirhehd idt`rvha pkst-nkrt`n bi RES.
e.  N`dfhejiri idv`stifhsi RES.

<.:. S`rhdhd Kbkdtkakfi Gkr`dsie Shbh Kahj RES

<.:.8.  S`dhdfhdhd bi RES

Y`juludfhd b`dfhd p`d`nuhd lhrhdf-lhrhdf lueti bi RES
yhdf
 l`rehithd b`dfhd fifi- f`aifi, nheh nhshahj p`dhdfhdhddyh bhpht
bil`bhehd b`dfhd ihrh< ?
8)  S`d`nuhd l`ehs fifithd hthu sibie lilir
Hbhdyh sish nhehdhd yhdf t`rtidffha bi RES bhpht n`nl`riehd
e`nudfeidhd hbhdyh l`ehs-l`ehs fifithd phbh nhehdhd t`rs`lut yhdf
e`nudfeidhd ka`j t`rshdfeh. Furhthd l`ehs fifi idi bhpht
n`nl`riehd fhnlhrhd n`df`dhi ?
=
    L`dtue a`dfeudf fifi b`phd 5
   A`the/pksisi fifi b`phd 5
   Knpkdf/tibhedyh fifi b`phd.
Ejusus udtue p`dihrihd sibie lilir lihshdyh bhpht bit`nuehd phbh
 pidffirhd nuaut f`ahs.< 
<.:.<.  S`nludujhd b`dfhd e`jhjhthd e`susiahhd
Bhahn ehsus idi l`ehs fifithd bhpht bit`nuehd phbh lhfihd-
lhfihd tuluj s`p`rti a`j`r, pipi, luhj bhbh, bidbidf p`rut lhwhj bhd sisi phjh
lhfihd bhahn. Liah t`rshdfeh t`rthdfehp, ehbhdf-ehbhdf bhpht biihri
thdbh-thdbh
 l`ehs fifithd s`lhfhi ushjh p`rahwhdhd ekrlhd. Pdtue itu, phbh ehsus-ehsus
 p`nludujhd/e`jhjhthd e`susiahhd p`rau bit`aiti e`nudfeidhd hbhdyh l`ehs

fifithd,7  lhie phbh tuluj ekrlhd nhupud phbh tuluj t`rshdfeh

p`aheu e`jhjhthd. Y`p`rti jhadyh l`ehs fifithd phbh nhehdhd, hdthrh
ahid bhpht bip`rka`j fhnlhrhd n`df`dhi ?
   L`dtue a`dfeudf fifi b`phd 5
   Sksisi a`the fifi b`phd 5
   Knpkdf/tibhedyh fifi b`phd.

Y`ahid itu bhpht puah bie`thjui j`dis fkakdfhd bhrhj p`aheu

yhdf n`dffifit n`ahaui p`n`rieshhd sish hir aiur yhdf t`rbhpht bis`e`aiaidf
l`ehs fifithd b`dfhd lhdtuhd p`n`rieshhd s`rkakfis/p`n`rieshhd BDH. 9,83

<.:.9.  S`d`nuhd j`dhzhj/e`rhdfeh

Shbh p`d`nuhd j`dhzhj / e`rhdfeh, sight fifi f`aifi yhdf bhpht thjhd
ahnh l`rfudh bhahn e`p`rauhd ib`dtigiehsi. B`dfhd n`aheuehd p`n`rieshhd
e`hbhhd fifi f`aifi bhahn rkdffh nuaut j`dhzhj/e`rhdfeh, bhpht
bip`rka`j idgkrnhsi hdthrh ahid ?

   Pnur 5


  E`lihshhd/prkg`si 5
8
   \hs 5
  Fkakdfhd bhrhj 5
  Iiri-iiri ejhs (t`ruthnh phbh fifi b`phd) 5
  S`reirhhd rhut nueh.

Bhth-bhth fifi hehd jhuj a`lij l`rnhdghht hphliah ekrlhd p`rdhj

 l`rklht / n`dbhphtehd p`rhwhthd bhri bket`r fifi, s`jidffh bhpht biaheuehd
 p`rlhdbidfhd bhth j`dhzhj b`dfhd bhth yhdf hbh phbh bket`r fifi. 

Mb`dtigiehsi ekrlhd t`ruthnh shht pkst-nkrt`n p`dtidf ehr`dh 88 ?

h.  N`df`thjui idgkrnhsi ib`dtiths udtue bishnphiehd e`phbh e`auhrfh

 l.  E`p`rauhd a`fha, sthtistie, hbnidistrhtig, hsurhdsi.

i.  Pdtue n`d`dtuehd p`raudyh idv`stifhsi a`fha bhahn e`nhtihd tibhe whjhr

<.=. E`dbhah-e`dbhah S`dyibie

Bhahn s`tihp p`dhdfhdhd RES, lhie bhahn p`dfkahjhd RES nhupud

bhahn n`d`dtuehd RES, tibhe n`dutup e`nudfeidhd p`dyibie n`dfhahni
e`suaithd hthu hbhdyh e`dbhah yhdf bihahni bhahn n`nprks`s RES tidbhe
pibhdh p`nludujhd.
Hbhpud e`dbhah-e`dbhah yhdf lihsh bijhbhpi ka`j p`dyibie bhahn uphyh
n`d`dtuehd RES phbh tibhe pibhdh p`nludujhd, yhitu 83 ?

<.=.8.  S`rulhjhd e`hsaihd t`npht yhdf t`rjhbi bi t`npht e`jhbihd p`rehrh

Y`l`aun tin p`dyibie shnphi bi RES, ekdbisi t`npht e`jhbihd p`rehrh subhj
 l`rulhj, subhj tibhe hsai ahfi, n`dfhahni e`rushehd, yhdf jha -jha idi
bip`dfhruji ka`j l`l`rhph ghetkr s`p`rti ?

   Ghetkr hahn, ghetkr hahn idi bhpht n`djhbi e`dbhah lhfi p`dyibie bhahn
 prks`s p`dhdfhdhd RES ehr`dh bhpht n`rulhj e`hsaihd RES s`p`rti
jhadyh t`rjhbi jujhd, phdhs, lhbhi, lhdjir baa.

8
    Ghetkr j`whd, hrtidyh j`jhe-j`jhe hthu lhrhdf yhdf bitidffhaehd p`aheu bhpht
 l`rulhj biehr`dhehd hbhdyh j`whd yhdf nhsue bi RES, s`jidffh j`jhe-
j`jhe yhdf t`rtidffha bi RES.
   Ghetkr nhdusih5
k   R`rshdfeh l`rushjh n`dfjiahdfehd lhrhdf lueti.
k   \hsh e`idfidthjuhd nhsyhrheht s`jidffh nhsue bhahn RES.
k   Eurhdfdyh e`t`aitihd p`tufhs yhdf n`dhdfhdi RES.
k   Ahpkrhd yhdf t`rahnlht s`jidffh RES rushe ka`j krhdf-krhdf, shesi-
shesi, hthu nhsyhrheht.
k   E`t`rhdfhd shesi-shesi yhdf t`re`shd t`rtutup hthu bitutup-tutupi
ehr`dh theut bhahn n`nl`ri e`shesihd.

<.=.<.  Eurhdfdyh p`dfhahnhd S`dyibie bhahn n`aheuehd p`dyibiehd

Ghetkr idt`rdha jufh bhpht n`djhbi p`dfhjhnlht hthu e`dbhah bhahn prks`s
 p`dyibiehd RES, nishadyh eurhdfdyh p`dfhahnhd p`dyibie bhahn p`nhjhnhd
 prks`bur p`dhdfhdhd RES, eurhdfdyh tidfeht e`t`aitihd shahj shtu p`tufhs
 p`dyibie, eurhdfdyh prkg`sikdhaisn` p`tufhs p`dyibie bhahn prks`s p`dhdfhdhd
RES s`jidffh jhsia-jhsia yhdf s`jhrusdyh bip`rka`j bi RES tibhe nhesinha.8< 
E`t`aitihd bhd e`l`rsijhd t`ruthnh bhahn n`dfhnlia lueti likakfis s`p`rti BDH
 jufh jhrus biniaiei, ehr`dh lueti t`rs`lut shdfht r`dthd t`rekdthnidhsi
bhd

n`dfurhdfi vhaibithsdyh bhahn ehsus89. Bhahn p`dhdfhdhd RES yhdf biaheuehd

 p`tufhs p`dyibie bitudtut udtue n`niaiei ehrhet`ristie-ehrhet`ristie s`lhfhi
 l`rieut83 ?

  N`niaiei er`htigiths.
  N`n`aijhrh pkt`dsi iurifh.
  Bijhrusehd n`dfuhshi jueun bhd p`rhturhd p`rudbhdf-udbhdfhd.
  Nhnpu udtue n`df`dbhaiehd biri.
  Ekdsist`d bhd n`niaiei p`df`thjuhd yhdf tidffi bhd auhs.

8
   N`niaiei e`nhnpuhd l`ah biri
  N`niaiei e`nhnpuhd nhdhj`n`d yhdf lhie

Ehrhet`ristie-ehrhet`ristie yhdf b`nieihdahj yhdf biniaie p`tufhs p`dyibie

yhdf l`rtujuhd udtue n`aheuehd eid`rjhdyh b`dfhd lhie, s`ihrh prkg`sikdha, bhd
nhesinha.

<.=.9.  E`tibhea`dfehphd haht phbh shht n`aheuehd p`dyibiehd

E`l`rjhsiahd p`tufhs p`dyibie bhahn n`aheuehd p`dhdfhd t`npht e`jhbihd

 p`rehrh jufh bitudjhdf b`dfhd e`a`dfehphd haht-haht yhdf l`rgudfsi
bhahn n`nlhdtu p`dyibie udtue n`aheuehd p`dhdfhdhd RES nishadyh
Ahs`r Sridt Gidf`r bhd Ahs`r Sridt B`t`itkr.

Haht-haht s`p`rti itu udtue shht idi jhdyh bifudhehd bhd bil`riehd phbh
E`pkaisihd Bh`rhj. Pdtue jhjhrhddyh, jieh n`n`rauehd haht-haht t`rs`lut,
bhpht n`dfirinehd ikdtkj sibie jhri yhdf subhj hbh udtue biaheuehd
p`rlhdbidfhd bi E`pkaisihd Bh`rhj, jha idi hehd n`n`rauehd whetu yhdf
iueup ahnh yhdf n`dfheilhtehd prks`s p`dyibiehd idi tibhe l`rjhahd `g`etig. 83

<.=.2.  Ribhe t`rs`bihdyh bhth lhs` p`dfhnliahd sibie jhri

Ghetkr jueun jufh lish n`djhbi ghetkr p`dfjhnlht bhahn prks`s p`dfkahjhd

t`npht e`jhbihd p`rehrh. Pdtue shht idi, tibhe hbhdyh p`rhturhd jueun yhdf
n`dfhtur s`ihrh ejusus t`dthdf tufhs p`aheshdhhd bhri pijhe E`pkaisihd
udtue
biaheuehddyh p`dfhnliahd sibie jhri s`ihrh e`s`aurujhd lhie krhdf hsidf yhdf
 l`rt`npht tidffha bi wiahyhj Mdbkd`sih hthu VDM, tibhe t`rs`bihdyh lhsis
bhth bhpht n`djhbi p`dfhnlht bhahn prks`s p`dyibiehd ehr`dh sist`n
p`d`ausurhd sibie jhri b`dfhd ihrh nhduha.83

8
<.83. S`rhdhd Bket`r Gkr`dsie bhahn S`nluetihd S`rehrh Sibhdh

Jueun hihrh pibhdh l`rtujuhd udtue n`dihri e`l`dhrhd nht`ria bhri suhtu

 p`ristiwh pibhdh. S`d`nuhd e`l`dhrhd nht`ria tibhe t`ra`phs bhri suhtu p`nluetihd
yhdf n`dffhnlhrehd t`dthdf suhtu e`jhbihd yhdf ekderit. N`nluetiehd s`suhtu
n`durut jueun pibhdh l`rhrti n`dudjueehd jha-jha yhdf bhpht bithdfehp ka`j phdih
idbrh, n`dfuthrhehd jha t`rs`lut bhd l`rgieir s`ihrh akfieh. S`nluetihd bhahn
 p`rehrh pibhdh n`durut Shsha 8:2 EPJHS n`n`rauehd hbhdyh haht lueti yhdf shj,
yhitu82 ?

   E`t`rhdfhd shesi.
   E`t`rhdfhd hjai.

  Yurht.


   S`tudjue.
   E`t`rhdfhd t`rbhewh.
Y`ahdjutdyh bi bhahn Shsha 8:9 EPJHS n`dy`lutehd lhjwh ?
- Jhein  tibhe lka`j n`djhtujehd pibhdh e`phbh s`krhdf e`iuhai
hphliah s`eurhdf-eurhdfdyh buh haht lueti yhdf shj ih n`np`rka`j e`yheidhd
lhjwh suhtu tidbhe pibhdh l`dhr-l`dhr t`ahj t`rjhbi bhd lhjwh t`rbhewhahj
yhdf l`rshahj n`aheuehddyh -. 

R`rl`dtuedyh e`yheidhd jhein bhahn n`djhtujehd putushd

pibhdh bibhshrehd phbh jhsia p`n`rieshhd haht-haht lueti yhdf bie`nuehehd phbh
prks`s
 p`rsibhdfhd. Jueun n`n`rauehd lhdtuhd bhri bisipaid ianu p`df`thjuhd ahid,
yhitu e`bket`rhd. Y`fhah hsp`e yhdf l`rjuludfhd b`dfhd aueh, e`s`jhthd bhd
dyhwh s`s`krhdf yhdf biheilhtehd ka`j suhtu e`jhjhthd s`ahdjutdyh hehd
bit`rhdfehd ka`j bket`r bhahn rhdfeh p`dy`a`shihd p`rehrh pibhdh. 9 Ihrh yhdf
bhpht biaheuehd udtue
 p`nluetihd p`rehrh pibhdh hdthrh ahid hbhahj n`nidth lhdtuhd bket`r s`lhfhi shesi
yhdf bhpht n`nluht e`t`rhdfhd t`rtuais bhahn l`dtue visun `t r`p`rtun
bhd n`nl`riehd e`t`rhdfhd bip`rsibhdfhd s`lhfhi shesi hjai. Hrtidyh, lhjwh
8
ianu

8
 p`df`thjuhd e`bket`rhd shdfht l`rp`rhd bhahn n`nlhdtu p`dyibie, e`jheshhd, bhd
jhein bhahn jha yhdf jhdyh bhpht bip`ihjehd b`dfhd ianu e`bket`rhd. 82

Y`ahdjutdyh ianu e`bket`rhd jufh n`npudyhi p`rhdhd bhahn jha

n`d`dtuehd juludfhd ehushaiths hdthrh suhtu p`rluhthd b`dfhd heilht yhdf
hehd
bitinluaehddyh, lhie yhdf n`dinluaehd heilht aueh phbh tuluj, hthu yhdf
n`dinluaehd nhtidyh s`s`krhdf, yhdf phtut bibufh t`ahj t`rjhbi tidbhe pibhdh.
L`rbhshrehd jhsia p`n`rieshhd hjai gkr`dsie idiahj s`ahdjutdyh bhpht
bie`thjui hphehj aueh s`s`krhdf t`rs`lut biheilhtehd ka`j tidbhe pibhdh hthu tibhe.

Bket`r hjai gkr`dsie bhpht n`nl`riehd lhdtuhddyh bhahn

juludfhddyh b`dfhd prks`s p`rhbiahd bhahn jha 83 ?

h.  S`n`rieshhd bi t`npht e`jhbihd p`rehrh

Jha idi lihshdyh binidthehd ka`j pijhe yhdf l`rwhjil. S`n`rieshhd yhdf ka`j
hjai gkr`dsie idi hehd shdfht p`dtidf bhahn jha n`d`dtuehd j`dis
e`nhtihd bhd s`ehaifus udtue n`df`thjui s`lhl-s`lhl bhri
e`nhtihddyh t`rs`lut, shdfht l`rfudh lhfi pijhe yhdf l`rwhjil udtue
n`nprks`s hthu tibhedyh n`durut jueun. Bhahn jha idi bket`r hehd
n`nluht visun `t r`p`rtun s`l`aun nhyht bieulurehd.
 l.  S`n`rieshhd t`rjhbhp ekrlhd yhdf aueh ka`j hjai gkr`dsie

Jha idi l`rtujuhd udtue n`df`thjui?

  Hbh hthu tibhedyh thdbh p`dfhdihyhhd.


   N`d`dtuehd hbh hthu tibhedyh e`jhjhthd hthu p`ahdffhrhd e`susiahhd.

   Pdtue n`df`thjui unur s`s`krhdf.
  Pdtue n`d`dtuehd e`phstihd s`krhdf lhyi yhdf n`didffha
bhahn ehdbudfhd s`krhdf ilu.

Bhahn s`luhj stubi biehthehd e`nhnpuhd ahid yhdf jhrus bieuhshi shht kahj
RES hbhahj e`nhnpuhd l`reknudiehsi bhd `nphti t`rjhbhp ekrlhd. 80 Bket`r

gkr`dsie t`dtu jhrus n`dfuhshi e`nhnpuhd l`reknudiehsi shht hdhnd`sis ekrlhd

8
jibup t`ruthnh phbh ehsus yhdf bihdffhp thlu hthu n`nhauehd s`p`rti EB\R bhd
hsusiah.

R`npht E`jhbihd S`rehrh (RES) n`ruphehd lhfihd pkeke bhri

phdfeha
 p`dfudfehphd p`rehrh pibhdh phbh shht t`rjhbi p`ristiwh pibhdh ehr`dh bit`npht
e`jhbihd p`rehrh bhpht bit`nuehd idt`rhesi hdthrh p`aheu e`jhjhthd (t`rshdfeh),
 lhrhdf lueti yhdf bifudhehd bhd shesi/ekrlhd e`jhjhthd. Ka`j ehr`dh itu,
bket`r gkr`dsie s`lhfhi pijhe yhdf jufh n`niaiei w`w`dhdf bhahn kahj
RES p`rau n`dfuhshidyh.87

<.88.  Ahpkrhd Hejir Jhsia S`n`rieshhd S`dyibiehd R`npht E`jhbihd S`rehrh

Jhsia p`n`rieshhd bi RES hehd n`nl`dtue s`luhj jipkt`sis e`jhbihd

e`jhjhthd yhdf t`rjhbi bi akehsi t`rs`lut. Jipkt`sis biluht l`rbhshrehd hdhaisis
s`auruj idgkrnhsi yhdf bibhpht, jhsia p`n`rieshhd RES bhd lhrhdf lueti yhdf hbh.
Jipkt`sis idi e`nubihd p`rau biluetiehd l`rbhshrehd p`n`rieshhd a`lij ahdjut.
Hbhpud ahpkrhd hejir s`lhfhi p`dutup bhri p`n`rieshhd RES n`dfieuti ahdfehj-
ahdfehj s`lhfhi
 l`rieut?86,8:

<.88.8. N`dfisi bhd N`r`ehn E`jhbihd R`npht S`rehrh

Pdtue n`nhstiehd lhjwh ihththd a`dfehp, p`dyibie jhrus n`didjhu

s`nuh bkeun`dthsi RES. S`dy`aibie jhrus n`nv`rigiehsi lhjwh yhdf l`rieut
idi subhj biaheuehd?
-  Bkeun`dthsi yhdf t`rehit b`dfhd e`jhbihd.
-  Akf hes`s p`rskd`a.
-  Akf hetiviths.
-  Ridjhuhd whwhdihrh bhd hihrh.
-  B`seripsi dhrhtig e`jhbihd.
-  Akf Gktk bhd vib`k.
-  Bihfrhn, se`tsh, bhd p`n`thhd lueti.
 
8
- Ihththd lueti.

8
<.88.<.  Shstiehd S`nprks`shd RES A`dfehp

RES bhpht biriais jhdyh s`t`ahj e`sinpuahd bhri idv`stifhsi bi t`npht bhd
 p`dfunpuahd lueti n`dy`auruj t`ahj biprks`s. S`dy`aibie jhrus n`aheuehd tidjhuhd
eritis t`rjhbhp idv`stifhsi RES b`dfhd s`nuh p`rskd`a, udtue n`nhsueehd tidbhehd
 l`rieut?
-  Biseusiehd b`dfhd hdffkth tin, t`rnhsue yhdf tibhe jhbir bi
RES, t`nuhd hwha bhd nhshahj eritis yhdf nudiua s`ahnh e`jhbihd.
-  N`nhstiehd lhjwh s`nuh lueti yhdf biib`dtigiehsi t`rsinphd.
-  S`rhahthd bhd idv`dthris.
-  B`ekdthnidhsi p`rhahthd bhd p`rskd`a.
-  N`nktr`t bhd / hthu n`r`ehn ekdbisi t`rhejir bhri RES t`rs`lut
s`shht s`l`aun biriais.
-  Biseusiehd p`rtinlhdfhd jueun.
-  Biseusiehd nhshahj pkstsi`d` (nis., S`dfujihd gkr`dsie,
p`rthdyhhd, jhsia whwhdihrh, s`jhrhj erinidha)
<.88.9. S`dyhnphihd Jhsia Kahj RES
Sridsip S`dyhnphihd Jhsia Kahj RES jhrus bibkeun`dthsiehd, t`rehit
e`w`dhdfhd p`d`rinh jhsia kahj RES, bkeun`dthsiehd whetu bhd thdffha
riais, e`phbh sihph bhd ka`j sihph.
<.88.2. Eirin Ahpkrhd Y`suhi Bhthlhs` Dhsikdha

<.88.0. Ahpkrhd Jhsia S`n`rieshhd RES ka`j Bket`r 8=

 

Y`krhdf bket`r yhdf binidth lhdtuhddyh jhrus n`n`duji p`rnidthhd s`lhie-

 lhiedyh bhd jhdfhd s`s`ehai n`dfhdffhp r`n`j, s`lhl s`ehai p`n`rieshhd
RES bie`rjhehd b`dfhd tibhe lhie, nheh bhth yhdf bip`rka`j bhri p`n`rieshhd
RES uahdfhd tibhe s`lhie b`dfhd p`n`rieshhd yhdf p`rthnh ehai.

8
 Bket`r jhrus n`nluht ahpkrhd s`dbiri (visun `t r`p`rtun RES) n`durut hph
yhdf bihnhti bhd bit`nuehd s`dbiri bhd tibhe bil`dhrehd ieut n`dhdbh thdfhdi jhsia
ahpkrhd yhdf biluht l`rshnh-shnh hdthrh Skari, Shnkdf Srhjh bhd s`lhfhidyh.
Bi bh`rhj bket`r s`ridf tibhe n`aheuehd s`dbiri p`n`rieshhd RES n`ahidehd
n`dyuruj s`krhdf nhdtri e`s`jhthd bhd e`nubihd ieut n`dhdbh thdfhdidyh
fudh n`np`reuht ahpkrhd nhdtri t`rs`lut, jha idi tibhe bil`dhrehd(phsha <2<
EPJS). 

8
 LHL MMM

E@YMNSPAHD

8.   RES hbhahj R`npht E`jhbihd S`rehrh hbhahj t`npht binhdh t`rjhbidyh

suhtu tidbhe pibhdh, bit`nuehddyh ekrlhd bhd hthu bit`nuehddyh lhrhdf
lueti yhdf
 l`rjuludfhd b`dfhd tidbhe pibhdh t`rs`lut.
<.  Bket`r gkr`dsie s`lhfhi shahj shtu hjai yhdf l`rw`dhdf bhahn kahj RES yhitu
 phbh hsp`e n`bis l`ruph ihrh p`dhdfhdhd lhrhdf lueti lhie likakfis nhupud
dkd likakfis bhd yhdf hbh bi lhfihd tuluj ekrlhd nhupud luehd.
9.   Hbh l`l`rhph jha yhdf p`rau bip`rjhtiehd s`l`aun n`aheuehd kahj RES, yhitu

 prks`bur p`raidbudfhd biri, prks`bur kahj RES, bhd prks`bur/t`edie p`dfhnliahd

shnp`a.
2.  Bket`r gkr`dsie l`rp`rhd p`dtidf bhahn kahj RES bhd prks`s p`rhbiahd ka`j
ehr`dh itu p`dtidf udtue n`dfuhshi jha yhdf l`rehithd b`dfhd kahj
RES t`ruthnh bhahn hsp`e n`bis.
0.  Bket`r jhrus idb`p`db`d bhahn n`nluht jhsia p`n`rieshhd kahj RES(Wisun `t

\`p`rtun RES).

8
 Bhgthr Sustheh

8.   Lhbhd Bieaht E`jheshhd. Nkbua E`bket`rhd Gkr`dsie ? Kahj RES bhri

Hsp`e N`bis. \M. Ohehrth ? <38=.
<.  S`rhturhd E`phah E`pkaisihd D`fhrh \`pulaie Mdbkd`sih Dk 8< Rhjhud <388
t`dthdf E`bket`rhd E`pkaisihd.
9.   E`pkaisihd D`fhrh \M. Ythdbhr Kp`rhsikdha Srks`bur S`dhdfhdhd
Lhrhdf Lueti.
2.  \hd`ri B. @djhdiidf gkr`dsii idv`stifhtikd tjrkufj tj` us` kg nkb`rd
tjr``- bin`dsikdha (9B) inhfidf t`ijdkakfi`s gkr irin` si`d`
r`ikdstruitikd. Hustrhaihd Okurdha kg Gkr`dsii Yii`di`s Wka 03 (7). <38:.
0.  Hrsihd L, Yhfirkfau Y.  Gidf`rpridt Gkr`dsiis id Irin` Yi`d`? H Iknput`r
Yii`di` Hpprkhij. Mdt`rdhtikdha Okurdha Kg Mdgkrnhtikd Y`iurity Yii`di` 
Wka.: (2). <38= 
7.  Ijh EY, Ijk KJ, ]kk ]Y.  Mdg`itikd Nhdhf`n`dt hdb J`hatj Srhitii`s
 Hnkdf Gkr`dsii Yii`di` Mdv`stifhtkrs id Ykutj Ekr`h. Okurdha YHF@ Wka
79 (0). <380 
6.   Gkr`dsii Yii`di` \`fuahtkr. Rj` Ikdtrka hdb Hvkibhdi` kg Ikdthnidhtikd Md

Irin` Yi`d` @xhnidhtikd idvkavidf BDH @vib`di` \`ikv`ry.PYH ? <380. 

:.  Bjidfrh W, Oufahd Y.  Mnpkrthdi` kg N`biik A`fha @xp`rt ht Yi`d` kg Irin`
 \`aht`b tk B`htj. O Gkr`dsii Yii & Irinidha Mdv`s Wka 7 (8). <386.
=.   Dhtikdha Gkr`dsii Yii`di` R`ijdkakfy I`dt`r. Irin` Yi`d` Mdv`stifhtikd
H Fuib` gkr Ahw @dgkri`n`dt. Gakribh ? <389 
83. Srhyubistirh \S. Pphyh S`dyibie bhahn N`d`dtuehd R`npht
E`jhbihd S`rehrh phbh Ridbhe Sibhdh S`nludujhd. Gheuaths Jueun
Pdiv`rsiths Lrhwijhyh Nhahdf <382.
88.  Edifjt L. Gkr`dsii Shtjkakfy 2 tj `bitikd. Rhyakr & Grhdiis Frkup. PY ? <387.

<
8<.  Dhr`jk DL, Hvhis NH.  @xhnididf tj` \ka` kg Gkr`dsii Yii`di` gkr tj`
 Mdv`stifhtiv`  ’ Ykautikd kg Irin`s. Yidbj Pdiv. \`s. Okur. (Yii. Y`r.)
Wka.22 (<). <38< 
89.  Lsae I.  \`buiidf Ikdthnidhtikd id Gkr`dsii Yii`di`. Rj`nis? \
`s`hrij Okurdha kg Oustii` Ytubi`s hdb Gkr`dsii Yii`di` Wka 9(8<). <380 
82. Nkdith ], Vhjyubji B. S`rhdhd Bket`r Gkr`dsie bhahn S`nluetihd S`rehrh
Sibhdh. Gheuaths Jueun Pdiv`rsiths Ohnli <389
80. Yhabivhr H. Nidinun @buihtikd \`quir`n`dts gkr Irin` Yi`d`
Mdv`stifhtkrs. Rj`nis? \`s`hrij Okurdha kg Oustii` Ytubi`s hdb Gkr`dsii
Yii`di`? Wka. 0 (83). <386.
87. Yhigubid E. Ridbhehd S`dyibie bhahn N`dfhnhdehd RES bhn E`l`rjhsiahd

S`dyibiehd. Gheuaths Jueun Pdiv`rsiths Nujhnnhbiyhj Yurhehrth <386.

86. Niaa`r NR. Irin` Yi`d` Mdv`stifhtikd. Bhahn?Ohn`s YJ, Dkrbly OO. Gkr`dsii
Yii`di`? Hd Mdtrkbuitikd tk Yii`dtigii hdb Mdv`stifhtiv` R`ijdiqu`s.  I\
I Sr`ss. <330.
8:. \`dk O., Nhrius B., A`hry AN., Yhnu`as @O.,  H Fuib` Gkr @xpaksikd
hdb
 Lknlidf Yi`d` Mdv`stifhtikd,  PY. B`phrt`n`dt kg Oustii`, whsjidftkd BI.
<333. 
8=. Jhrihbi H.  Lueu Hjhr Manu E`bket`rhd Gkr`dsiebhd N`bieka`fha @bisi
 E`b`ahphd. B`phrt`n`d Manu E`bket`rhd Gkr`dsie bhd N`bieka`fha Gheuaths
E`bket`rhd Pdiv`rsiths Hirahdffh. Yurhlhyh. <38< 

<