Pre Accession

ÁÚËÃÀÐÑÊÈÒÅ ÎÁÙÈÍÈ
È ÏÐÅÄÏÐÈÑÚÅÄÈÍÈÒÅËÍÈÒÅ ÔÈÍÀÍÑÎÂÈ
ÈÍÑÒÐÓÌÅÍÒÈ ÍÀ ÅÑ
Ñáîðíèê îáó÷èòåëíè ìàòåðèàëè
Ïðîåêò
Áúëãàðñêèòå îáùèíè êîìïåòåíòíè ó÷àñòíèöè
â óñâîÿâàíåòî íà ôîíäîâåòå íà ÅÑ
Ñîôèÿ 2003
1
ÔÐÌÑ å íåçàâèñèì ïðîôåñèîíàëåí ðåñóðñåí öåíòúð,
ïîäêðåïÿù ìåñòíàòà äåìîêðàöèÿ
ÁÚËÃÀÐÑÊÈÒÅ ÎÁÙÈÍÈ È ÏÐÅÄÏÐÈÑÚÅÄÈÍÈÒÅËÍÈÒÅ ÔÈÍÀÍÑÎÂÈ
ÈÍÑÒÐÓÌÅÍÒÈ ÍÀ ÅÑ
Ñáîðíèê îò îáó÷èòåëíè ìàòåðèàëè
íîåìâðè 2003 ã.
Ñîôèÿ
Èçäàíèåòî å ÷àñò îò Ïðîåêò Áúëãàðñêèòå îáùèíè êîìïåòåíòíè ó÷àñòíèöè
â óñâîÿâàíåòî íà ôîíäîâåòå íà ÅÑ
 Ôîíäàöèÿ çà ðåôîðìà â ìåñòíîòî ñàìîóïðàâëåíèå
Âñè÷êè ïðàâà çàïàçåíè. Íå å ðàçðåøåíî ïóáëèêóâàíåòî íà ÷àñòè îò êíèãàòà ïîä êàêâàòî è äà å ôîðìà
- åëåêòðîííà, ìåõàíè÷íà, ôîòîêîïèðíà èëè ïî äðóã íà÷èí - áåç ïèñìåíîòî ðàçðåøåíèå íà èçäàòåëÿ.
ISBN 954-755-019-5
2
ÑÚÄÚÐÆÀÍÈÅ
1. Ïðåäãîâîð, Èíãðèä Øèêîâà ..... ñòð. 5
2. Ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè íà ÅÑ, Ñâåòëàíà Àëåêñàíäðîâà ..... ñòð. 7
3. Ôèíàíñîâè ïðåäïðèñúåäèíèòåëíè èíñòðóìåíòè íà ÅÑ,

Ñèëâèÿ Èíäæîâà ..... ñòð. 27
4. Ïðåäïðèñúåäèíèòåëíè ñòðóêòóðíè èíñòðóìåíòè çà ðàçâèòèå íà ÷îâåøêèòå

ðåñóðñè - ïðîãðàìà ÔÀÐ, êîìïîíåíò Èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå,
Äèìèòúð Ìàòåâ ..... ñòð. 35
5. Ïðîãðàìèðàíå íà ïðîåêòè ïî ÈÑÏÀ â îáëàñòòà íà òðàíñïîðòà,

Äèìèòúð Çîåâ ..... ñòð. 41
6. Ñïåöèàëíà ïðîãðàìà íà ÅÑ çà ïðèñúåäèíÿâàíå â îáëàñòòà íà çåìåäåëèåòî è

ñåëñêèòå ðàéîíè - ÑÀÏÀÐÄ, Ìèðîñëàâà Ãåîðãèåâà ..... ñòð. 49
7. Ôîðìèðàíå íà îáùèíñêà ïîëèòèêà çà ðàçâèòèå, Áåëèí Ìîëëîâ ..... ñòð. 63
8. Óïðàâëåíèå íà ïðîåêòè è ïðîãðàìè, ôèíàíñèðàíè îò ÅÑ,

Âàëåðè Íàéäåíîâ ..... ñòð. 79
9. Ïðèëîæåíèÿ:
9.1.Ñòðàòåãèÿ çà ó÷àñòèå íà Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ â Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà ÅÑ (ñúñ ñúêðàùåíèÿ) ..... ñòð. 99
9.2. Ðåãëàìåíò 1260/1999 íà ÅÑ ..... ñòð. 117
9.3. Âàæíè äîêóìåíòè ïî ïúòÿ íà ïðèñúåäèíÿâàíåòî íà Áúëãàðèÿ
êúì Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ..... ñòð. 121
9.4. Èçïîëçâàíè ñúêðàùåíèÿ ..... ñòð. 139
3
4
ÏÐÅÄÃÎÂÎÐ
Ïðåäèçâèêàòåëñòâàòà êúì ñòðàíèòå, ïðèñúåäèíÿâàùè ñå êúì Åâðîïåéñêèÿ ñúþç (ÅÑ), ñà

ìíîãî è îò ðàçíîîáðàçíî åñòåñòâî. Îò óñïåøíîòî ñïðàâÿíå ñ òåçè ïðåäèçâèêàòåëñòâà ùå çàâèñè
äî ãîëÿìà ñòåïåí ïúëíîöåííîòî èì ó÷àñòèå â èíòåãðàöèîííèÿ ïðîöåñ è ðåàëèçèðàíåòî íà ïðàêòèêà
íà âúçìîæíîñòèòå, êîèòî ïðîèçòè÷àò îò ÷ëåíñòâîòî. Ïðèñúåäèíÿâàíåòî íà Áúëãàðèÿ êúì
Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ñúçäàâà ìíîãî íîâè ïåðñïåêòèâè: ïî-àêòèâíî ñúòðóäíè÷åñòâî ñ ïàðòíüîðè íà
ìåñòíî è ðåãèîíàëíî íèâî îò äúðæàâèòå ÷ëåíêè íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç, ó÷àñòèå â åâðîïåéñêè ïðîåêòè
÷ðåç ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íà ÅÑ, îêàçâàíå íà âëèÿíèå âúðõó ïðîöåñà íà âçåìàíå íà ðåøåíèÿ â ÅÑ.
Ïðåäèçâèêàòåëñòâàòà ñà ñâúðçàíè è ñ âçàèìîîòíîøåíèÿòà öåíòðàëíà - ìåñòíà âëàñò, ñ
êàïàöèòåòà íà ìåñòíàòà âëàñò äà ïîñðåùíå èçèñêâàíèÿòà çà ìîäåðíî óïðàâëåíèå, ñúñ
ñïîñîáíîñòòà é äà óïðàâëÿâà çíà÷èòåëíèòå ôîíäîâå, êîèòî ñå ïðåäîñòàâÿò îò ÅÑ çà ðåãèîíàëíî
è ìåñòíî ðàçâèòèå.
Óñâîÿâàíåòî íà ñðåäñòâàòà, ïðåäîñòàâÿíè îò Åâðîïåéñêèÿ ñúþç, çàâèñè îò ãîòîâíîñòòà íà
ñòðàíèòå êàíäèäàòêè äà ïîëîæàò íóæíèòå óñèëèÿ çà ñúçäàâàíå íà ñúîòâåòíàòà çàêîíîäàòåëíà
è èíñòèòóöèîíàëíà ðàìêà, àäìèíèñòðàòèâåí è ïðîãðàìåí êàïàöèòåò, äîáðî ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå
íà ñðåäñòâàòà, êàêòî è çà ðàçðàáîòâàíåòî íà îáîñíîâàíè è óñòîé÷èâè ïðîåêòè. Êîðåêòíîòî è
ïðåöèçíî îñúùåñòâÿâàíå íà èçèñêâàíèÿòà ïî îòäåëíèòå åëåìåíòè íà ïîäãîòîâêàòà çà ó÷àñòèå â
ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è âãðàæäàíåòî èì â åäèííà è äîáðå ôóíêöèîíèðàùà ñèñòåìà ñà àáñîëþòíî
íåîáõîäèìà ïðåäïîñòàâêà íå ñàìî çà ïîëçîòâîðíîòî è åôåêòèâíî óñâîÿâàíå íà ïðåäîñòàâÿíèòå
îò Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ñðåäñòâà, íî è çà ìàêñèìàëèçèðàíå íà ðåçóëòàòèòå îò ôèíàíñèðàíèòå
ïðîåêòè è íà òÿõíîòî ïîëîæèòåëíî âëèÿíèå âúðõó öÿëîñòíîòî èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå íà íîâèòå
äúðæàâè ÷ëåíêè.
Åäèí îò îñíîâíèòå åëåìåíòè íà ïîäãîòîâêàòà íà âñÿêà ïðèñúåäèíÿâàùà ñå ñòðàíà çà óñïåøíî
ó÷àñòèå â ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç, å ïîäãîòîâêàòà íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè,
àíãàæèðàíè â òîçè ïðîöåñ. Ðàçðàáîòâàíåòî íà ïëàíîâå çà ïîäáîð è îáó÷åíèå íà ñïåöèàëèñòè â
ñôåðàòà íà ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, å âàæåí àíãàæèìåíò, êîéòî ñòðàíèòå ïîåìàò ïî âðåìå íà
ïðåãîâîðèòå çà ÷ëåíñòâî. Òîâà åñòåñòâåíî å âúçìîæíî, êîãàòî ñúîòâåòíàòà ñòðàíà èìà ÿñíî
âèæäàíå çà îðãàíèçàöèîííèòå ñòðóêòóðè, êîèòî ùå ðàáîòÿò ïî óñâîÿâàíåòî íà ôîíäîâåòå, òåõíèÿ
áðîé è êîíêðåòíàòà èì ðîëÿ. Ñëåäâàùàòà ñòúïêà íà ïðàêòèêà å ïîïúëâàíåòî íà ñúñòàâà íà òåçè
ñòðóêòóðè ñ äîñòàòú÷íî è äîáðå îáó÷åíè ñïåöèàëèñòè. Ïðåäïîñòàâêà çà àêòèâíîòî óñâîÿâàíå íà
ñðåäñòâàòà îò ôîíäîâåòå å ïðèâëè÷àíåòî è çàäúðæàíåòî íà êâàëèôèöèðàíè è ìîòèâèðàíè
ñïåöèàëèñòè ñ ÿñíè îòãîâîðíîñòè, êîèòî äà áúäàò ãîòîâè çà êîíêðåòíàòà ðàáîòà ïî ïðîåêòèòå
îùå ïðåäè ïúëíîïðàâíîòî ÷ëåíñòâî. Íå òðÿáâà äà ñå ïðîïóñêà è íåîáõîäèìîñòòà îò çàñèëâàíå íà
êàïàöèòåòà íà ìåñòíàòà è ðåãèîíàëíàòà àäìèíèñòðàöèÿ çà ó÷àñòèå â öÿëîñòíèÿ ïðîöåñ íà
óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâàòà îò ÅÑ.
Öåëòà íà íàñòîÿùîòî ïîìàãàëî å äà ñèñòåìàòèçèðà îñíîâíè ïîçíàíèÿ, íåîáõîäèìè çà
àêòèâèçèðàíå íà ó÷àñòèåòî íà ìåñòíàòà è ðåãèîíàëíàòà àäìèíèñòðàöèÿ â Áúëãàðèÿ â óñâîÿâàíåòî
íà ïðåäïðèñúåäèíèòåëíèòå ôîíäîâå íà ÅÑ. Ïóáëèêàöèÿòà å ðåçóëòàò íà óñèëèÿòà íà ñïåöèàëèñòè
ñ áîãàò ïðàêòè÷åñêè îïèò. Ñòðåìåæúò íà àâòîðèòå å äà áúäàò ïðåäîñòàâåíè êàêòî îáùè
ïîçíàíèÿ çà ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è ïðèíöèïèòå íà òÿõíîòî ïðèëàãàíå, òàêà è êîíêðåòíà
èíôîðìàöèÿ çà ðàáîòàòà ñ ïðåäïðèñúåäèíèòåëíèòå ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè ÔÀÐ, ÈÑÏÀ è ÑÀÏÀÐÄ.
Ïóáëèêàöèÿòà äîïðèíàñÿ è çà èçãðàæäàíå íà óìåíèÿ çà ôîðìèðàíåòî íà îáùèíñêà ïîëèòèêà çà
ðàçâèòèå êàòî íåîáõîäèìà îáùà ðàìêà çà ôîðìóëèðàíå, ðàçðàáîòâàíå è îñúùåñòâÿâàíå íà
êîíêðåòíè ïðîåêòè. Òúé êàòî óñâîÿâàíåòî íà ñðåäñòâàòà îò ÅÑ ïðåäïîëàãà ïðåäâàðèòåëíà
ïîäãîòîâêà íà äîñòàòú÷íî è äîáðå îáîñíîâàíè ïðåäëîæåíèÿ çà ïðîåêòè, â ïóáëèêàöèÿòà å îòäåëåíî
çíà÷èòåëíî ìÿñòî íà òåìàòà çà ïîäãîòîâêà è óïðàâëåíèå íà ïðîåêòè. Ôîêóñèðàíå íà ïðîåêòèòå
âúðõó ðåàëíèòå íóæäè íà áåíåôèöèåíòèòå ñëåä çàäúëáî÷åí è äåòàéëèçèðàí àíàëèç íà
ñúùåñòâóâàùàòà ñèòóàöèÿ, ôîðìóëèðàíå íà ÿñíà ñòðàòåãè÷åñêà ðàìêà, äîáðî ïëàíèðàíå, íàñî÷åíî
êúì îñúùåñòâÿâàíå íà êîíêðåòíè è ðåàëèñòè÷íè öåëè, ïðåäâàðèòåëíî ïðîó÷âàíå è ñúîáðàçÿâàíå ñ
ïîòåíöèàëíèòå ðèñêîâå ïðè åâåíòóàëíîòî îñúùåñòâÿâàíå íà ïðîåêòà, íàëè÷èå íà äúëãîñðî÷íî
âèæäàíå çà óñòîé÷èâîñòòà íà ïðîåêòà, ïîäãîòîâêà íà ïðåöèçíà è äîáðå ïîäðåäåíà äîêóìåíòàöèÿ
5
- òåçè óñëîâèÿ è èçïúëíåíèåòî èì ñà èçëîæåíè â ïóáëèêàöèÿòà êàòî âàæíà ïðåäïîñòàâêà çà
ïîäãîòîâêàòà íà óñïåøíè ïðåäëîæåíèÿ çà ïðîåêòè, çà îñúùåñòâÿâàíåòî èì â ÿñåí è ïðîçðà÷åí
êîíòåêñò, çà ïî-äîáðî óïðàâëåíèå, íàáëþäåíèå è îöåíêà íà èçïúëíÿâàíèòå ïðîåêòè, à ñëåäîâàòåëíî
- è çà àêòèâíî è ïúëíîöåííî óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâàòà, ïðåäîñòàâÿíè îò Åâðîïåéñêèÿ ñúþç. Â
ïðèëîæåíèå å âêëþ÷åí òåêñòúò íà Ñòðàòåãèÿòà çà ó÷àñòèå íà Áúëãàðèÿ â Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå
è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà ÅÑ.
Ïóáëèêàöèÿòà å íàñî÷åíà êúì ïðåäñòàâèòåëè íà îáùèíñêàòà àäìèíèñòðàöèÿ, íî òÿ ìîæå äà
áúäå ïîëçâàíà êàòî ïîëåçåí ñïðàâî÷íèê îò âñè÷êè, êîèòî ñå èíòåðåñóâàò îò âúïðîñèòå íà
åâðîïåéñêàòà èíòåãðàöèÿ è â ÷àñòíîñò îò ôîíäîâåòå íà ÅÑ. Òÿ å ÷àñò îò óñèëèÿòà íà Ôîíäàöèÿòà
çà ðåôîðìà â ìåñòíîòî ñàìîóïðàâëåíèå çà ïîäãîòîâêà íà îáùèíèòå çà àêòèâíî ó÷àñòèå â
èíòåãðàöèîííèÿ ïðîöåñ.
ä-ð Èíãðèä Øèêîâà,

îêòîìâðè 2003 ã.
6
ÔÈÍÀÍÑÎÂÈ ÈÍÑÒÐÓÌÅÍÒÈ
ÍÀ ÅÂÐÎÏÅÉÑÊÈß ÑÚÞÇ
Ñâåòëàíà Àëåêñàíäðîâà
7
8
Áþäæåòíà ïîëèòèêà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç (ÅÑ)
Ïîëèòèêàòà, ïðèíöèïèòå è ìåõàíèçìúò íà ôèíàíñèðàíåòî íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ïðèäîáèâàò

îñîáåíà àêòóàëíîñò çà íàøàòà ñòðàíà ïîðàäè ïðåäñòîÿùîòî ïðèñúåäèíÿâàíå êúì ÅÑ. Åäèííèÿò
áþäæåò1 å îñíîâåí ôèíàíñîâ äîêóìåíò íà ÅÑ, êîéòî ñå ïîäãîòâÿ îò Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ è ñå
óòâúðæäàâà ñúâìåñòíî îò ÅÑ è îò Åâðîïåéñêèÿ Ïàðëàìåíò.
Ñúâìåñòíèÿò áþäæåò å ôèíàíñîâ èíñòðóìåíò íà îðãàíèçèðàíî ðåãóëèðàíå íà èíòåãðàöèîí-
íèòå ïðîöåñè, ïðîäóêò å íà êîëåêòèâíî óïðàâëåíèå. Âúðõó ðàçïðåäåëåíèåòî íà ñðåäñòâàòà íå
îêàçâà âëèÿíèå âíåñåíàòà â åäèííèÿ áþäæåò ñóìà îò äàäåíà ñòðàíà ÷ëåíêà, à ïðèîðèòåòèòå,
êîèòî ñà î÷åðòàíè çà ðàçâèòèåòî íà ñòðàíèòå, ÷ëåíêè íà ÅÑ. Íå ìàëêà ÷àñò îò ôèíàíñîâèòå
ñðåäñòâà ñå îòäåëÿò çà ïîäïîìàãàíå íà èçîñòàíàëèòå ðåãèîíè. Êàêòî íàöèîíàëíèòå áþäæåòè,
òàêà è åäèííèÿò áþäæåò íà ÅÑ ñå ôîðìèðà ñïîðåä îïðåäåëåíè ïðèíöèïè.
Íà Áåðëèíñêèÿ ñúâåò ïðåç ìàðò 1999 ã. äúðæàâíèòå ãëàâè íà 15-òå ñòðàíè ÷ëåíêè íà Åâðîïåéñêèÿ
ñúþç ðåøèõà äà çàäåëÿò 260 ìèëèàðäà åâðî çà ñòðóêòóðíè ìåðêè ïðåç ïåðèîäà 2000 - 2006 ã. Òå ñå
ðàçïðåäåëÿò ïî ñëåäíèÿ íà÷èí:
√ 195 ìèëèàðäà åâðî çà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå;

√ 18 ìèëèàðäà åâðî çà Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ 47 ìèëèàðäà åâðî çà ïðåäïðèñúåäèíèòåëíèòå èíñòðóìåíòè è çà ñòðóêòóðíà ïîäêðåïà íà
íîâîïðèñúåäèíèëèòå ñå ñòðàíè.
Áþäæåòúò íà ÅÑ ñå ôîðìèðà â ñúîòâåòñòâèå ñúñ ñëåäíèòå îñíîâíè ïðèíöèïè:

Ïðèíöèï íà åäèíñòâîòî: ñúãëàñíî òîçè ïðèíöèï âñè÷êè ðàçõîäè è ïðèõîäè íà ÅÑ òðÿáâà äà
áúäàò îáåäèíåíè â åäèíåí áþäæåòåí äîêóìåíò. Â ïúðâèòå ãîäèíè íà èíòåãðàöèÿ èíñòèòóöèèòå
íà Åâðîïåéñêàòà îáùíîñò ñà áèëè íåçàâèñèìè è âñÿêà å èìàëà ñîáñòâåí áþäæåò. Åâðîïåéñêîòî
îáåäèíåíèå çà âúãëèùà è ñòîìàíà, ó÷ðåäåíî ñ Ïàðèæêèÿ äîãîâîð îò 1951 ã., å èìàëî àäìèíèñòðàòèâåí
è îïåðàöèîíåí áþäæåò; Ðèìñêèÿò äîãîâîð îò 1957 ã. óñòàíîâÿâà åäèíåí áþäæåò çà Åâðîïåéñêàòà
èêîíîìè÷åñêà îáùíîñò.
Ïðèíöèï íà óíèâåðñàëíîñòòà: òîçè ïðèíöèï ñå ñúñòîè â òîâà, ÷å áþäæåòíèòå ïðèõîäè
îáðàçóâàò îáù ôîíä íà ÅÑ, îò êîéòî âïîñëåäñòâèå ñå ôèíàíñèðàò âñè÷êè äåéíîñòè, ïðåäâàðèòåëíî
îïðåäåëåíè îò ïðîãðàìè íà ÅÑ. Âñè÷êè ïðèõîäè è ðàçõîäè òðÿáâà äà áúäàò ïîñî÷åíè â ïúëíèÿ ñè
îáåì.
Ïðèíöèï íà ïîâòîðÿåìîñòòà: çà äà ñå îñèãóðè íåîáõîäèìèÿò êîíòðîë çà ïîñòúïâàíåòî è
èçïîëçâàíåòî íà ôèíàíñîâèòå ðåñóðñè, áþäæåòúò ñå ðàçðàáîòâà çà åäíà ôèíàíñîâà ãîäèíà, êîåòî
ñúâïàäà ñ êàëåíäàðíàòà ãîäèíà. Îò äðóãà ñòðàíà, â ðàìêèòå íà åäèííèÿ áþäæåò ñå îñúùåñòâÿâà
ôèíàíñèðàíå íà äúëãîñðî÷íè ïðîãðàìè, ðàçïðåäåëåíè çà íÿêîëêî ãîäèíè.
Ïðèíöèï íà ðàâíîïîñòàâåíîñòòà: ïðè ñúñòàâÿíåòî íà áþäæåòà ïëàíèðàíèòå ïðèõîäè è
ðàçõîäè çà âñÿêà áþäæåòíà ãîäèíà òðÿáâà äà áúäàò áàëàíñèðàíè. Ôèíàíñîâèÿò ðåãëàìåíò çàáðà-
íÿâà çàåìàíåòî íà ñðåäñòâà çà ïîêðèâàíåòî íà áþäæåòíèÿ äåôèöèò. Àêî â êðàÿ íà ôèíàíñîâàòà
ãîäèíà ñå ôèêñèðà ïðåâèøàâàíå íà ïðèõîäèòå íàä ðàçõîäèòå, òî ïîëîæèòåëíîòî ñàëäî ñå ïðåíàñÿ
çà ñëåäâàùàòà ãîäèíà. Äíåñ å íîðìàëíà ñèòóàöèÿòà, ïðè êîÿòî ïðèõîäèòå ñà ïî-ãîëåìè îò áþä-
æåòíèòå ðàçõîäè.
Ïðèíöèï íà ñïåöèôè÷íîñòòà: ñúãëàñíî òîçè ïðèíöèï âñè÷êè ðàçõîäè íà Îáùíîñòòà ñå
ðàçïðåäåëÿò ïî êîíêðåòíè ðàçäåëè.
Ïðèíöèï íà åäèííàòà âàëóòà: Äî âúâåæäàíåòî íà åâðîòî áþäæåòúò å â åêþ (åâðîïåéñêà
ðàç÷åòíà åäèíèöà), à îò ïúðâè ÿíóàðè 1999 ã. áþäæåòúò íà ÅÑ å â åâðî.
1
Ïàðèæêèÿò äîãîâîð îò 18 àïðèë 1951 ã., ñ êîéòî ñå ó÷ðåäÿâà Åâðîïåéñêîòî îáåäèíåíèå çà âúãëèùà
è ñòîìàíà, è Ðèìñêèÿò äîãîâîð îò 25 ìàðò 1957 ã., ñ êîéòî ñà ñúçäàäåíè Åâðîïåéñêàòà èêîíîìè÷åñêà
îáùíîñò è Åâðîàòîì, ñà óñòàíîâèëè ïðèíöèïèòå íà äåéñòâèå íà áþäæåòíèòå ìåõàíèçìè, êîèòî
ñúùåñòâóâàò áåç èçìåíåíèå äî 1970 ã.
9
Ñèñòåìàòà íà ñîáñòâåíè áþäæåòíè ðåñóðñè, óñòàíîâåíà ïðåç 1970 ã., èìà òðè îñíîâíè åëåìåíòà:
√ ìèòà âúðõó ñòîêè, âíàñÿíè îò äúðæàâè, íå÷ëåíóâàùè â ÅÑ;
√ ñåëñêîñòîïàíñêè ìèòà è êîìïåíñàöèîííè òàêñè;
√ ïðèõîäè îò äàíúê äîáàâåíà ñòîéíîñò (ÄÄÑ), áàçèðàíè íà õèïîòåòè÷íî õàðìîíèçèðàíà áàçà
çà òîçè äàíúê çà âñè÷êè äúðæàâè ÷ëåíêè. Òúé êàòî â îòäåëíèòå äúðæàâè ÷ëåíêè ñèñòåìàòà íà
îáëàãàíå ñ ÄÄÑ îáõâàùà ðàçëè÷åí áðîé è âèä ñòîêè, ñàìî çà öåëòà íà áþäæåòà áåøå ïðèåòà
ñòàíäàðòèçèðàíà áàçà íà ÄÄÑ è ÅÑ áåøå óïúëíîìîùåí äà ïîëó÷àâà ïðèõîä, ãåíåðèðàí îò 1 íà ñòî
îò ðàçìåðà íà ÄÄÑ, ïðèëîæåí âúðõó õàðìîíèçèðàíàòà áàçà. Äðóãèÿò òðàäèöèîíåí èçòî÷íèê íà
ïðèõîäè çà áþäæåòà íà ÅÑ å ñúãëàñóâàí ïðîöåíò îò ÄÄÑ;
√ êúì òåçè ñúùåñòâóâàùè âå÷å ñîáñòâåíè ïðèõîäè ïðåç 1988 ã. áåøå äîáàâåí îùå åäèí ò.íàð.
÷åòâúðòè èçòî÷íèê. Óíèôèöèðàíèÿò ðàçìåð íà ÷åòâúðòèÿ èçòî÷íèê ñå îïðåäåëÿ âúç îñíîâà
íà íóæíèòå äîïúëíèòåëíè äîõîäè ïðè åæåãîäíàòà áþäæåòíà ïðîöåäóðà è ñå áàçèðà íà áðóòíèÿ
âúòðåøåí ïðîäóêò (ÁÂÏ). Òîé òðÿáâà äà îñèãóðè ïðèõîäèòå, íåîáõîäèìè çà ïîêðèâàíå íà ðàçõîäíàòà
÷àñò íà áþäæåòà, êîÿòî ïðåâèøàâà ðàçìåðà íà òðàäèöèîííèòå ñîáñòâåíè ïðèõîäè (ìèòà,
ñåëñêîñòîïàíñêè òàêñè è ÄÄÑ). Áåøå ïîñòàâåí òàâàí íà âñè÷êè ñîáñòâåíè ïðèõîäè, êîèòî êàòî
öÿëî íå òðÿáâà äà âúçëèçàò íà ïîâå÷å îò 1,2 íà ñòî îò ÁÂÏ íà ÅÑ. Íàïðèìåð àêî ïðèõîäèòå,
íåîáõîäèìè çà ôèíàíñèðàíåòî íà ðàçõîäíàòà ÷àñò íà áþäæåòà, âúçëèçàò íà 1,2 íà ñòî îò ÁÂÏ íà
Åâðîïåéñêàòà îáùíîñò (ÅÎ), à ïðèõîäèòå îò òðèòå ñîáñòâåíè ðåñóðñà (ìèòà, òàêñè è ÄÄÑ)
âúçëèçàò íà 1,1 íà ñòî îò ÁÂÏ, òî âñÿêà äúðæàâà ÷ëåíêà òðÿáâà äà äàäå äîïúëíèòåëåí ôèíàíñîâ
ïðèíîñ, ðàâåí íà 0,1 íà ñòî îò íåéíèÿ ÁÂÏ.
√ Ñîáñòâåíèòå ðåñóðñè, êîèòî ñå âíàñÿò, ïîíàñòîÿùåì ñå îïðåäåëÿò íà îñíîâàòà íà òàâàí,
âúçëèçàù íà 1,27 íà ñòî îò ÁÂÏ ñëåä âúâåæäàíå íà Ïëàí 20002. Âíîñêèòå íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè ñà
ïðîïîðöèîíàëíè íà äåëà íà ÁÂÏ.
Áþäæåòíàòà ïîëèòèêà íà ÅÑ íå ìîæå äà ñå ðàçãëåæäà èçâúí ïðîìåíèòå è ðàçâèòèåòî íà

ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà.
Ïðèõîäèòå âêëþ÷âàò:
√ Ñåëñêîñòîïàíñêè ìèòà è òàêñè ïðè âíîñ íà çàõàð - 2,3 íà ñòî;
√ Ìèòà çà ñòîêè âíåñåíè îò òðåòè ñòðàíè - 12,4 íà ñòî - îáëàãàíè òðåòè ñòðàíè. Òåõíèÿò
äÿë ïîñòåïåííî íàìàëÿâà ïîðàäè ëèáåðàëèçàöèÿòà íà òúðãîâèÿòà;
√ ÄÄÑ - 36,4 íà ñòî - ñîáñòâåíè ñðåäñòâà (ïîñòúïëåíèÿòà îò ÄÄÑ) îò äúðæàâèòå ÷ëåíêè.
Ïðèëàãà ñå åäèííà ñòàâêà âúðõó õàðìîíèçèðàíà äàíú÷íàòà îñíîâà;
√ Ñîáñòâåí ïðèíîñ - 48,2 íà ñòî, îïðåäåëåíà ñòàâêà âúðõó ÁÂÏ íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè. Ñòàâêàòà
ñå îïðåäåëÿ íà îñíîâàòà íà ðàçõîäèòå è íà óñòàíîâåíèòå ðàçìåðè íà ïðèõîäèòå;
√ Èçëèøúöè îò ïðåäõîäíè ãîäèíè.
Ðàçõîäèòå îò áþäæåòà íà ÅÑ ñå ðàçïðåäåëÿò ïî ñëåäíèòå êàòåãîðèè:

1. Ðàçõîäè çà ïðîâåæäàíåòî îáùàòà ñåëñêîñòîïàíñêà ïîëèòèêà (âêëþ÷âàéêè âñè÷êè ñúïúòñò-
âàùè ìåðîïðèÿòèÿ è ïðîãðàìè);
2. Ðàçõîäè çà ïðîâåæäàíå íà ìåðîïðèÿòèÿòà çà äîñòèãàíå íà ñîöèàëíî è èêîíîìè÷åñêî
ñáëèæàâàíå;
3. Ðàçõîäè çà ïðîâåæäàíå íà âúòðåøíè ïîëèòèêè íà ÅÑ;
4. Ðàçõîäè çà âúíøíè äåéñòâèÿ;
5. Àäìèíèñòðàòèâíè ðàçõîäè íà âñè÷êè èíñòèòóöèè íà ÅÑ.
1
Ïëàí 2000 å ñòðàòåãè÷åñêè äîêóìåíò, ïîäãîòâåí îò Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ è ïðåäñòàâåí íà ÅÑ
è íà Åâðîïåéñêèÿ ïàðëàìåíò ïðåç þëè 1997 ã. Â òîçè äîêóìåíò ñå èçëàãà êîíöåïöèÿòà çà ðàçâèòèåòî
íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ïðåç ïåðèîäà 2000 - 2006 ã.
10
Ôèíàíñîâèòå ïåðñïåêòèâè çà ðàçõîäèòå (ìèëèîíà åâðî) íà ÅÑ (2000 - 2006 ã.)
Ãîäèíà 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Ñåëñêî ñòîïàíñòâî 40 920 42 800 43 900 43 770 42 760 41 930 41 660
Ñòðóêòóðíè ôîíäîâå 32 045 31 455 30 865 30 285 29 595 29 595 29 170

è Êîõåçèîííèÿ ôîíä
Âúòðåøíà ïîëèòèêà 5 930 6 040 6 150 6 260 6 370 6 480 6 600
Àäìèíèñòðàöèÿ 4 560 4 600 4 700 4 800 4 900 5 000 5 100
Ðåçåðâè 900 900 650 400 400 400 400
Ïðåäïðèñúåäèíèòåëíè 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120

ôîíäîâå çà ñòðàíèòå
êàíäèäàòêè
Ïðåäâàðèòåëíî 92 025 93 475 93 955 93 215 91 735 91 125 90 660

äîãîâîðåíè ñóìè
Ïðåäâàðèòåëíî 4 140 6 710 8 890 11 440 14 220

äîãîâîðåíè ñóìè çà
ïëàùàíå, çàïàçåíè ñëåä
ïðèåìàíåòî íà íîâè
ñòðàíè ÷ëåíêè íà ÅÑ
Îáù òàâàí çà ïëàùàíå 89 600 91 110 98 360 101 590 100 800 101 600 103 840
Îáù òàâàí çà ïëàùàíå 1,13 % 1,12 % 1,18 % 1,19 % 1,15 % 1,13 % 1,13 %
êàòî ïðîöåíò îò
Áðóòíèÿ íàöèîíàëåí
ïðîäóêò íà ñòðàíèòå
÷ëåíêè
Èçòî÷íèê: Åâðîïåéñêà êîìèñèÿ
Ïëàíèðàíåòî íà áþäæåòà (ïðèõîäè è ðàçõîäè) å ìíîãîãîäèøíî, ñúîòâåòñòâàùî íà ðåãèîíàëíàòà

ïîëèòèêà è íà ïðîãðàìèðàíåòî íà ðåñóðñèòå íà Åâðîïåéñêèòå ñòðóêòóðíè ôîíäîâå. Òîâà å ñåðèîçíî
ïðåäèçâèêàòåëñòâî ïðåä íàöèîíàëíàòà èíñòèòóöèîíàëíà ñèñòåìà è íà íåéíèÿ àäìèíèñòðàòèâåí
êàïàöèòåò çà åôåêòèâíî ïðîãðàìèðàíå, óïðàâëåíèå è êîíòðîë íà ïðåäîñòàâåíèòå îò ÅÑ ôîíäîâå.
Çàòîâà å íåîáõîäèìî àäìèíèñòðàöèÿòà íà ðàçëè÷íè íèâà äà ïîçíàâà ðåãëàìåíòèòå íà ÅÑ è
îñíîâíèòå ïðèíöèïè íà óïðàâëåíèå íà ïðîåêòè. Íåîáõîäèìî å ñúùî èçãðàæäàíå íà íàöèîíàëåí
àäìèíèñòðàòèâåí êàïàöèòåò çà óïðàâëåíèå íà ïðîåêòè, àäåêâàòíè àäìèíèñòðàòèâíè ñòðóêòóðè,
ðàç÷èòàùè íà ñúîòâåòíèòå ðåñóðñè - ôèíàíñîâè è ÷îâåøêè, íîðìàòèâíà áàçà è åôèêàñíè ïðîöåäóðè.
Î÷åâèäíî ñòàâà âúïðîñ çà óïðàâëåíèå íà çíà÷èòåëíè ïóáëè÷íè ñðåäñòâà, ò.å. ñðåäñòâà íà
åâðîïåéñêèòå äàíúêîïëàòöè, êîèòî ïîäëåæàò íà ñòðîã êîíòðîë îò ñòðàíà íà ìíîãîáðîéíè
èíñòèòóöèè â ÅÑ - îò Åâðîïåéñêèÿ Ïàðëàìåíò, Åâðîïåéñêàòà ñìåòíà ïàëàòà, è íàöèîíàëíè
èíñòèòóöèè - Àãåíöèÿòà çà ôèíàíñîâ êîíòðîë, Ñìåòíàòà ïàëàòà.
11
Ñòðóêòóðíà ïîëèòèêà
Ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà å êðàéúãúëåí êàìúê íà îáùàòà ïîëèòèêà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç îò

ñàìîòî ìó îñíîâàâàíå. Îñíîâíàòà é öåë å äà íàìàëè ðàçëèêèòå â ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêîòî ðàçâèòèå
íà îòäåëíèòå ðåãèîíè íà ÅÑ, êàêòî è äà ïîäêðåïè ðåãèîíè â íåðàâíîñòîéíî ïîëîæåíèå êàòî îñòðîâè,
ðÿäêî íàñåëåíè ðàéîíè è ò.í. Îñíîâíèÿò ïîêàçàòåë çà èçìåðâàíå íà íèâîòî íà ðàçâèòèå å áðóòíèÿò
âúòðåøåí ïðîäóêò (ÁÂÏ) íà ãëàâà îò íàñåëåíèåòî. Âúâ Âòîðèÿ äîêëàä ïî èêîíîìè÷åñêà è ñîöèàëíà
êîõåçèÿ îò ÿíóàðè 2001 ã. Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ îò÷èòà, ÷å ñðåäíèÿò äîõîä (ÁÂÏ) íà 10 íà ñòî îò
íàñåëåíèåòî, æèâååùî â íàé-ðàçâèòèòå ðåãèîíè íà ÅÑ, å 2,6 ïúòè ïî-ãîëÿì îò ñðåäíèÿ äîõîä íà 10-
òå % îò íàñåëåíèåòî, æèâååùî â íàé-ñëàáî ðàçâèòèòå ðàéîíè (ñëåä ïðèñúåäèíÿâàíåòî íà ñòðàíèòå
êàíäèäàòêè òàçè ðàçëèêà ùå áúäå 4,4 ïúòè).
Ïî-íèñêèÿò ñðåäåí äîõîä íà ãëàâà îò íàñåëåíèåòî ïî ðåãèîíè ñå ñâúðçâà ñ ïî-íèñêà ïðîèçâîäè-
òåëíîñò íà çàåòèòå, ñ ïî-íèñêè íèâà íà îáðàçîâàíèå è êâàëèôèêàöèÿ, ñ ïî-ñëàáà àêòèâíîñò â
îáëàñòòà íà èçñëåäâàíèÿòà è íîâîâúâåäåíèÿòà, êàêòî è ñ ïî-áàâíî âúâåæäàíå íà íîâè è èíôîð-
ìàöèîííè òåõíîëîãèè.
Áëàãîäàðåíèå íà ñòðóêòóðíèòå ìåðêè, îáà÷å, ðàçëèêèòå â ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêîòî ðàçâèòèå
íàìàëÿâàò - ñðåäíèÿò äîõîä íà òðèòå íàé-ñëàáî ðàçâèòè ñòðàíè - Ãúðöèÿ, Èñïàíèÿ è Ïîðòóãàëèÿ,
å íàðàñíàë îò 68 % îò ñðåäíèÿ ïðåç 1988 ã. äî 79 % ïðåç 1999 ã. Íàëèöå å è çàáåëåæèòåëíî ïîäîáðåíèå
íà èíôðàñòðóêòóðàòà, êîåòî å êëþ÷îâ ôàêòîð çà ïåðñïåêòèâèòå ïðåä äúëãîñðî÷íîòî ðàçâèòèå.
Åòàïè â ðàçâèòèåòî íà ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà

1957 ã. Ïîäïèñàí å Ðèìñêèÿò äîãîâîð - íóæäà îò ðàçâèòèå íà Îáùíîñòòà è èêîíîìèêèòå
íà ñòðàíèòå, îñèãóðÿâàíå íà õàðìîíèçàöèÿ íà ðàçâèòèåòî â ïîñîêà íàìàëÿâàíå
íà ðàçëèêèòå, ñúùåñòâóâàùè ìåæäó ðàçëè÷íèòå ðåãèîíè è ïî-ñïåöèàëíî íà
èçîñòàâàùèòå ðàéîíè.
1958 ã. Ñúçäàâàíå íà Eâðîïåéñêè ñîöèàëåí ôîíä.
1975 ã. Ñúçäàâàíå íà Ôîíäà çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå è ðàçïðåäåëåíèå íà áþäæåòà êúì
èçîñòàâàùè ðåãèîíè â ñòðàíèòå ÷ëåíêè.
1986 ã. Åäèíåí åâðîïåéñêè àêò, íà îñíîâàòà íà êîéòî ñå îïðåäåëÿ ïîëèòèêàòà çà
ñáëèæàâàíå, êîÿòî äîïðèíàñÿ èäåÿòà çà åäèíåí ïàçàð äà îáõâàíå è íåîáëàãîäåòåë-
ñòâàíèòå ðàéîíè.
1989 - 1993 ã. Åâðîïåéñêèÿò ñúâåò â Áðþêñåë 1988 ã. èçâúðøâà ðåâèçèÿ íà äåéíîñòèòå íà
ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è ðàçïðåäåëåíèåòî íà ñðåäñòâà.
1992 ã. Äîãîâîð çà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç (âëèçà â ñèëà 1993 ã.) - ðàçãðàíè÷àâà ñáëèæàâàíåòî
êàòî îñíîâíà öåë, çàåäíî ñ èêîíîìè÷åñêàòà è ïàðè÷íàòà ïîëèòèêà è ïîëèòèêàòà
íà åäèíåí ïàçàð. Ïîä÷åðòàâà ñå íåîáõîäèìîñòòà îò îêàçâàíå íà ïîäêðåïà â
òðàíñïîðòà è îêîëíàòà ñðåäà â ïî-íåðàçâèòèòå ðàéîíè.
1993 ã. Åâðîïåéñêèÿò ñúâåò â Êîïåíõàãåí ïðèåìà êðèòåðèè çà ïðèñúåäèíÿâàíå íà íîâè
ñòðàíè êúì ÅÑ.
1992 ã. Ó÷ðåäÿâàíå íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä.
1994 - 1999 ã. Â Åäèíáóðã (äåêåìâðè 1993 ã.) ñå ðåøàâà äà ñå ðàçïðåäåëÿò ïîâå÷å ðåñóðñè çà
ñáëèæàâàíå è äà ñå ñúçäàäå íîâ ôèíàíñîâ èíñòðóìåíò çà îðèåíòèðàíå íà ðèáàð-
ñòâîòî.
1997 ã. Äîãîâîð îò Àìñòåðäàì - äîïúëâà èêîíîìè÷åñêîòî ñáëèæàâàíå è âêëþ÷âà ðàçïî-
ðåäáè çà çàåòîñòòà êàòî ïîëèòèêà êúì íàìàëÿâàíå íà áåçðàáîòèöàòà.
2000 - 2006 ã. Åâðîïåéñêèÿò ñúâåò â Áåðëèí (ìàðò 1999 ã.) âçåìà ðåøåíèå çà ðåôîðìà íà Ñòðóê-
òóðíèòå ôîíäîâå è çà ðàçøèðÿâàíå íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä è âúâåæäàíå íà èíñòðó-
ìåíòè íà ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà çà ñòðàíèòå êàíäèäàòêè ñ öåë ïîäïîìàãàíå
íà èêîíîìè÷åñêîòî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå. Ïðèîðèòåòèòå è ïðîìåíèòå â
ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà ñà ðàçâèòè â Ïëàí 2000.
12
Öåëòà íà ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà çà ñáëèæàâàíå å íàìàëÿâàíå íà èêîíîìè÷åñêèòå è ñîöèàëíèòå
ðàçëè÷èÿ. Ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà â Ïëàí 2000 å íàñî÷åíà êúì:
√ ïîäîáðÿâàíå åôåêòèâíîñòòà íà èíñòðóìåíòèòå íà ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà çà ïîñòèãàíå
íà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå ïî ïúòÿ íà ðàçâèòèå íà êîíöåíòðàöèÿòà è äåöåíòðàëè-
çàöèÿòà è ïðèëàãàíåòî íà ïðèíöèïà íà ñóáñèäèàðíîñòòà;
√ îñèãóðÿâàíå íà ñòðóêòóðíà ïîëèòèêà, êîÿòî èãðàå ðîëÿ â ïðèñúåäèíÿâàíåòî íà ñòðàíèòå
êàíäèäàòêè.
Îñíîâíè ïðèîðèòåòè íà Ïëàí 2000:

√ Ðåôîðìà â îáùàòà ñåëñêîñòîïàíñêà ïîëèòèêà è â ïîëèòèêàòà íà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî
ñáëèæàâàíå, ñúçäàâàíå íà äîáðè óñëîâèÿ çà ïðèñúåäèíÿâàíå.
√ Çàñèëâàíå ïðèëàãàíåòî íà ñòðàòåãèÿòà íà ïðèñúåäèíÿâàíå ÷ðåç ïàðòíüîðñòâî è âêëþ÷âàíå
íà ñòðàíèòå â ïðîãðàìèòå íà Îáùíîñòòà è ïîäïîìàãàíå íà ïðèëàãàíåòî íà äîñòèæåíèÿòà íà
îáùíîñòíîòî ïðàâî, ò.íàð. acquis communautaire 1;
√ Ïðîó÷âàíå íà âúçäåéñòâèåòî íà ïðèñúåäèíÿâàíåòî âúðõó ïîëèòèêèòå íà Åâðîïåéñêàòà
îáùíîñò.
Ìåðêè ïî ïðèëàãàíåòî íà ïîëèòèêàòà íà ÅÑ çà 2000 - 2006 ã.:

√ Ðåôîðìà â îáùàòà ñåëñêîñòîïàíñêà ïîëèòèêà;
√ Ðåôîðìà â ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà;
√ Ïðåäïðèñúåäèíèòåëíè èíñòðóìåíòè;
√ Çàñèëâàíå íà ôèíàíñîâèÿ êîíòðîë.
Ñ ðàçøèðÿâàíåòî íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ðàçëèêàòà â äîõîäèòå íà ðàçâèòèòå è ïî-ìàëêî

ðàçâèòèòå ðåãèîíè ùå ñå óäâîè â òîçè ñìèñúë, ÷å àêî Åâðîïåéñêèÿò ñúþç óòðå ñòàíå îò 27 ñòðàíè:
√ íà íàöèîíàëíî íèâî - ïîâå÷å îò åäíà òðåòà îò íàñåëåíèåòî ùå æèâåå â ñòðàíè ñ ÁÂÏ íà
ãëàâà îò íàñåëåíèåòî ïî-ìàëúê îò 90 % îò ñðåäíèÿ çà ÅÑ â ñðàâíåíèå ñ åäíà øåñòà çà ÅÑ îò
ñåãàøíèòå 15 ñòðàíè;
√ íà ðåãèîíàëíî íèâî - ñðåäíèÿò äîõîä íà ãëàâà îò äîëíèòå 10 % îò íàñåëåíèåòî â ïî-ñëàáî
ðàçâèòèòå ðåãèîíè ùå áúäå åäâà 31 % îò ñðåäíèÿ äîõîä çà ÅÑ îò 27-òå ñòðàíè. Çà ñðàâíåíèå
äîõîäúò íà ãëàâà îò äîëíèòå 10 % íà íàñåëåíèåòî ñå ðàâíÿâà íà 61 % îò ñðåäíèÿ äîõîä íà ÅÑ îò 15
ñòðàíè.
Ïðåç 1999 ã. áÿõà ïðèåòè è íîâèòå ðåãëàìåíòè, ñúçäàâàùè íîðìàòèâíàòà áàçà çà óñâîÿâàíå íà
ñòðóêòóðíèòå èíñòðóìåíòè, à èìåííî:
√ Ðåãëàìåíò 1260/1999 îò 21 þíè 1999 ã., îïðåäåëÿù îñíîâíèòå ðàçïîðåäáè çà ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå;
√ Ðåãëàìåíò 1783/1999 îò 12 þëè 1999 ã., çà Åâðîïåéñêèÿ ôîíä çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå;
√ Ðåãëàìåíò 1784/1999 îò 12 þëè 1999 ã. çà Åâðîïåéñêèÿ ñîöèàëåí ôîíä;
√ Ðåãëàìåíò 1257/1999 îò 17 ìàé 1999 ã. çà ïîäêðåïà íà ðàçâèòèåòî íà ñåëñêèòå ðåãèîíè îò
Åâðîïåéñêèÿ ôîíä çà îðèåòèðàíå è ãàðàíòèðàíå íà ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî;
√ Ðåãëàìåíò 1263/1999 îò 21 þíè 1999 ã. çà Ôèíàíñîâèÿ èíñòðóìåíò çà îðèåíòèðàíå íà
ðèáîâúäñòâîòî.
Íàé-âàæíèÿò ñðåä òåçè íîðìàòèâíè äîêóìåíòè áåçñïîðíî å Ðåãëàìåíò 1260/1999. Â ñâîèòå 56

÷ëåíà òîé îïðåäåëÿ îñíîâíèòå ïðèíöèïè (öåëèòå è çàäà÷èòå íà ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå,
ãåîãðàôñêèòå ðåãèîíè íà äåéñòâèå íà ïðèîðèòåòíèòå öåëè, ôèíàíñîâèòå ñðåäñòâà, îðãàíèçàöèÿ-
òà), ïðîãðàìèðàíåòî (ïðîöåäóðàòà è ñúäúðæàíèåòî íà ïðîöåñà íà ïðîãðàìèðàíå, èíèöèàòèâèòå
íà îáùíîñòòà, èíîâàòèâíèòå ìåðêè, îñíîâíèòå ïðîåêòè, áåçâúçìåçäíàòà ïîìîù), ñúôèíàíñè-
1
acquis communautaire (ôð.) - ïðàâî íà Îáùíîñòòà
13
ðàíåòî îò ñòðàíà íà ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è òÿõíîòî ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå, îïðåäåëÿíåòî íà
åôåêòèâíîñòòà íà ïîìîùòà îò ñòðàíà íà ôîíäîâåòå (ìîíèòîðèíã, ôèíàíñîâ êîíòðîë, îöåíêà),
îò÷åòíîñòòà è ïóáëè÷íîñòòà.
Â îñòàíàëèòå ðåãëàìåíòè ñå îïðåäåëÿò ïðåäè âñè÷êî çàäà÷èòå è äåéíîñòèòå, êîèòî ìîãàò äà

ïîëó÷àò ôèíàíñîâà ïîäêðåïà îò ñúîòâåòíèÿ ñòðóêòóðåí ôîíä.
Ðåãèîíàëíà ïîëèòèêà íà ÅÑ
Ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà å êîíöåíòðèðàí èçðàç íà åâðîïåéñêèÿ èíòåãðàöèîíåí ïðîöåñ íà îñíîâàòà

íà èêîíîìè÷åñêè è ïîëèòè÷åñêè èíòåðåñè è âçàèìíà ñîëèäàðíîñò. Ïðåç 90-òå ãîäèíè íà XX âåê
èêîíîìè÷åñêîòî è ñîöèàëíîòî ñáëèæàâàíå ñà ïðèîðèòåò â ïîëèòèêàòà íà ÅÑ. Òîâà å îòðàçåíî â
Ìààñòðèõòñêèÿ äîãîâîð çà ñúçäàâàíå íà èêîíîìè÷åñêè è ïàðè÷åí ñúþç. ÅÑ ïîäïîìàãà ñòðàíèòå
êàíäèäàòêè ñ äîïúëíèòåëíè ôèíàíñîâè ñðåäñòâà çà îñúùåñòâÿâàíå íà íàöèîíàëíè ïîëèòèêè, íàñî÷åíè
êúì ïîâèøàâàíå íà èêîíîìè÷åñêèÿ ðàñòåæ, õàðìîíèçèðàíå íà ðàçëè÷íèòå ïîëèòèêè è âúâåæäàíåòî
íà åâðîïåéñêîòî çàêîíîäàòåëñòâî è íîðìè. Ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà ïðåäïîëàãà êîîðäèíèðàíè
äåéñòâèÿ è öåëåíàñî÷åíî èçïîëçâàíå íà ôèíàíñîâè ñðåäñòâà, ïîäïîìàãàíå íà èçîñòàíàëèòå ðåãèîíè
è ïîâèøàâàíå íà êîíêóðåíòíîñïîñîáíîñòòà. Çà ó÷àñòèåòî íà äúðæàâèòå ÷ëåíêè â åäèííèÿ ïàçàð å
íåîáõîäèìî äà ñå ïîäîáðè òðàíñïîðòíàòà, ïðîìèøëåíàòà, òåëåêîìóíèêàöèîííàòà èíôðàñòðóêòóðà,
äà ñå ñòèìóëèðàò èíîâàöèèòå â èêîíîìèêàòà, äà ñå èçãðàäè ìåõàíèçúì çà íåïðåêúñíàòî ïîâèøàâàíå
íà êâàëèôèêàöèÿòà íà ðàáîòíàòà ñèëà. Òåçè ïðèîðèòåòè íà ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà, êîèòî ñà â
îñíîâàòà íà ïîäîáðåíèÿ ìåõàíèçúì íà óïðàâëåíèå íà ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, íå å ñëó÷àåí. Ñú-
ùåñòâóâàò çíà÷èòåëíè ðàçëèêè â èêîíîìè÷åñêîòî ðàçâèòèå íå ñàìî ìåæäó îòäåëíè äúðæàâè ÷ëåíêè,
íî è ìåæäó îòäåëíè ðåãèîíè íà åäíà è ñúùà ñòðàíà ïî îòíîøåíèå íà ÁÂÏ íà ÷îâåê îò íàñåëåíèåòî,
èêîíîìè÷åñêè ïîòåíöèàë, ðàçâèòèå è êîíêóðåíòíîñïîñîáíîñò íà ìàëêèÿ è ñðåäíèÿ áèçíåñ, çàåòîñò.
Ïðåäèìñòâîòî íà ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà íà ÅÑ å â êîîðäèíèðàíå íà äåéñòâèÿòà è öåëåíàñî÷åíî
èçïîëçâàíå íà ôèíàíñîâèòå ðåñóðñè. Ðàçâèòèåòî íà ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà äîâåäå äô íîâè ïðèíöèïè
â óïðàâëåíèåòî - ñúçäàâàíå íà ñòðóêòóðíè ôîíäîâå ñ öåë ïîäïîìàãàíå ñáëèæàâàíåòî íà äúðæàâèòå
÷ëåíêè íà ÅÑ è íà òåõíèòå ðåãèîíè â èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî îòíîøåíèå. Ñ äîïúëíèòåëíèòå ñðåäñòâà
ïî ïðåäïðèñúåäèíèòåëíèòå ïðîãðàìè çà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå ñå ïîäïîìàãà
ïðèñúåäèíÿâàíåòî íà ñòðàíèòå êàíäèäàòêè êúì Åäèííèÿ ïàçàð íà ÅÑ.
Èêîíîìè÷åñêèòå è ñîöèàëíè ïðèîðèòåòíè öåëè äî ïðèåìàíåòî íà Ïëàí 2000 ñà:

√ Öåë 1 - ðàçâèòèå è ñòðóêòóðíî ïðèñïîñîáÿâàíå íà èçîñòàíàëèòå ðåãèîíè;
√ Öåë 2 - êîíâåðñèÿ íà ðåãèîíèòå, çàñåãíàòè îò ïðîìèøëåí óïàäúê è ñòðóêòóðíè ïðåîáðàçóâàíèÿ;
√ Öåë 3 - èíòåãðèðàíå íà ìëàäèòå õîðà è áåçðàáîòíèòå êúì ïàçàðà íà òðóäà;
√ Öåë 4 - ïðåäïðèåìàíå íà àäàïòèâíè ìåðêè íà ðàáîòíèöèòå êúì èíäóñòðèàëíèòå ïðîìåíè;
√ Öåë 5à - ïîäïîìàãàíå è ïðèñïîñîáÿâàíå íà ñåëñêîñòîïàíñêèÿ è ðèáîëîâíèÿ ñåêòîð;
√ Öåë 5á - ðàçâèòèå è ñòðóêòóðíî èçðàâíÿâàíå íà ñåëñêèòå è ðèáîëîâíèòå ðàéîíè;
√ Öåë 6 - ïîäïîìàãàíå íà èêîíîìè÷åñêîòî ðàçâèòèå íà ñëàáîíàñåëåíèòå ñåâåðíè ðàéîíè.
Äî 1989 ã. ñðåäñòâàòà îò ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ñå ðàçïðåäåëÿò íà îñíîâà íà èçáîðà íà

äúðæàâèòå ÷ëåíêè. Â ðåçóëòàò îò ðåôîðìàòà íà ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà ñà ðàçðàáîòåíè ñîáñòâåíè
êðèòåðèè íà ÅÑ çà ïîäáîð íà ðåãèîíèòå, êîèòî ìîãàò äà ïîëó÷àâàò ôèíàíñèðàíå îò ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå. Ñëåä îñúùåñòâÿâàíåòî íà ðåôîðìàòà ïðèîðèòåòèòå ñà îáåäèíåíè â òðè öåëè, êîåòî
âîäè äî óâåëè÷àâàíå íà âúçäåéñòâèåòî íà ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå âúðõó èêîíîìè÷åñêîòî è
ñîöèàëíîòî ñáëèæàâàíå. 94 íà ñòî îò ñðåäñòâàòà íà ôîíäîâåòå ñà êîíöåíòðèðàíè âúðõó òåçè
òðè îñíîâíè öåëè, êîèòî ñà ïðèîðèòåòíè. Ïðîãðàìèðàíåòî çà ïåðèîäà 2000 - 2006 ã. ñå èçâúðøâà â
14
ñúîòâåòñòâèå ñ èçïúëíåíèåòî íà òåçè òðè öåëè. Òå ñà ñúîáðàçåíè ñ ðàçâèòèåòî íà ÅÑ -
èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå è íàñúð÷àâàíå íà êîíêóðåíòíîñïîñîáíîñòòà, ïðèëàãàíå íà
åäèííà ñòðàòåãèÿ çà çàåòîñò, õîðèçîíòàëíè ïðèíöèïè çà óñòîé÷èâî ðàçâèòèå è åäíàêâè
âúçìîæíîñòè.
Òðè îñíîâíè öåëè

Â Ðåãëàìåíò 1260/1999 ñà îïðåäåëåíè è îñíîâíèòå öåëè íà ñòðóêòóðíîòî ïîäïîìàãàíå çà ïåðèîäà
2000 - 2006 ã.
Öåë 1: Ðàçâèòèå è ïîäïîìàãàíå íà èçîñòàíàëè ðåãèîíè (òîâà ñà ðåãèîíè, ÷èéòî ÁÂÏ íà
ãëàâà îò íàñåëåíèåòî å ïî-ìàëúê îò 75 % îò ñðåäíèÿ çà ÅÑ),
Öåë 2: Ïîäïîìàãàíå íà èêîíîìè÷åñêèÿ è ñîöèàëåí ïðåõîä íà ðàéîíè ñ ïðåñòðóêòóðèðàùà
ñå èêîíîìèêà (òóê èìà èçèñêâàíå ÁÂÏ íà ãëàâà îò íàñåëåíèåòî íà òàêèâà ðåãèîíè
äà íå íàäõâúðëÿ 90 % îò ñðåäíèÿ çà Îáùíîñòòà),
Öåë 3: Àäàïòèðàíå è ìîäåðíèçèðàíå íà ïîëèòèêèòå è ñèñòåìèòå çà îáðàçîâàíèå,
îáó÷åíèå è çàåòîñò.
Çà ïîñòèãàíå íà äåôèíèðàíèòå öåëè ñà îòäåëåíè ïîâå÷å îò 94 % îò îáùèÿ áþäæåò íà

Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, è òîé ñå ðàçïðåäåëÿ ïî ñëåäíèÿ íà÷èí:
Öåë 1: 135 900 000 000 åâðî 69,7 %

Öåë 2: 22 500 000 000 åâðî 11,5 %
Öåë 3: 24 050 000 000 åâðî 12,3 %
Ôèíàíñîâ èíñòðóìåíò
çà îðèåíòèðàíå íà
ðèáàðñòâîòî èçâúí
Öåë 1 1,1ìèëèîíà åâðî 0,5 %
Èíèöèàòèâè íà
Îáùíîñòòà 5,35 %;
çà èíîâàöèîííè äåéíîñòè è òåõíè÷åñêà ïîìîù 0,7 %.
Âñÿêà ñòðàíà ñàìà îïðåäåëÿ ïðîáëåìèòå ñè è ñòðàòåãèÿòà çà òÿõíîòî ðàçðåøàâàíå â ðàìêèòå

íà Íàöèîíàëåí ïëàí çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå è ñëåä ïðåãîâîðè ñ Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ ïîëó÷àâà
ôèíàíñèðàíå íà ìåðêèòå, ñ êîèòî âúçíàìåðÿâà äà ïîäïîìîãíå ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêîòî ðàçâèòèå
íà èçîñòàíàëèòå èëè ïðåñòðóêòóðèðàùèòå ñå ðàéîíè, êàêòî è äà ïîäêðåïè èíâåñòèöèèòå ñè â
÷îâåøêèòå ðåñóðñè.
Öåë 1
Ïîäïîìàãàíå íà ðàçâèòèåòî íà èçîñòàíàëèòå ðåãèîíè è îñèãóðÿâàíå íà ñúîòâåòíà èíôðà-
ñòðóêòóðà, ðàçâèòèå íà áèçíåñà è íà èêîíîìè÷åñêàòà àêòèâíîñò.
Îêîëî 50 ðåãèîíà, â êîèòî æèâåÿò 22 íà ñòî îò íàñåëåíèåòî íà ÅÑ, ïîëó÷àâàò 70 íà ñòî îò
ñðåäñòâàòà íà ôîíäîâåòå. Ïðîãðàìèòå â ðàìêèòå íà Öåë 1 âêëþ÷âàò ïðîåêòè â ñëåäíèòå îáëàñòè:
√ èíôðàñòðóêòóðà (28 íà ñòî îò ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå), ïîëîâèíàòà å çà òðàíñïîðòíà
èíôðàñòðóêòóðà;
√ ðàçâèòèå íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè (30 íà ñòî îò ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå) - çà îáó÷åíèå è ïîëèòèêè
íà çàåòîñò;
√ çà ðàçâèòèå íà ïðîèçâîäñòâåíè ñåêòîðè (42 íà ñòî îò ôîíäîâåòå);
√ çà çàùèòà íà îêîëíàòà ñðåäà (10 íà ñòî îò îáùîòî ôèíàíñèðàíå ïî Öåë 1).
15
Öåë 2
Ïîäïîìàãàíå íà èêîíîìè÷åñêèòå è ñîöèàëíè ïðåóñòðîéñòâà â èíäóñòðèàëíè, óðáàíèçèðàíè è
ñåëñêè ðàéîíè ñúñ ñòðóêòóðíè ïðîáëåìè. Îáõâàùà 18 íà ñòî îò íàñåëåíèåòî, ïðåäñòàâëÿâà 11,5 íà
ñòî îò îáùîòî ôèíàíñèðàíå íà åâðîïåéñêèòå Ñòðóêòóðíè ôîíäîâå.
Öåë 3
Ìîäåðíèçèðàíå è àäàïòàöèÿ íà ñîöèàëíàòà ïîëèòèêà, îáó÷åíèåòî, êâàëèôèêàöèÿòà è
ñòèìóëèðàíå íà çàåòîñòòà. Ìåðêèòå ïî Öåë 3 ïîêðèâàò öåëèÿ ÅÑ è ïîëó÷àâàò 12,3 íà ñòî îò
ôèíàíñèðàíåòî îò åâðîïåéñêèòå Ñòðóêòóðíè ôîíäîâå.
Îáùèÿò ôèíàíñîâ ïðèíîñ íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå å 195 ìèëèîíà åâðî çà ïîäêðåïà íà

ïðèîðèòåòè ïî öåëèòå è çà èíèöèàòèâèòå íà Îáùíîñòòà.
Ðàçïðåäåëåíèåòî íà ïðåäâèäåíèòå àíãàæèìåíòè ïî ñòðàíè ÷ëåíêè ñòàâà â çàâèñèìîñò îò
áðîé íàñåëåíèå, ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå, ðàñòåæ íà ÁÂÏ, íèâî íà áåçðàáîòèöà. Çà Öåë 3 ñå âçåìàò
ïðåäâèä è ïîêàçàòåëè êàòî ðàâíèùå íà îáðàçîâàíèå, ó÷àñòèå íà æåíèòå è íà ãðóïèòå â
íåðàâíîñòîéíî ïîëîæåíèå íà ïàçàðà íà òðóäà. Ñóìàòà çà ïîëó÷àâàíå îò âñÿêà ñòðàíà ÷ëåíêà îò
ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íå òðÿáâà äà íàäõâúðëÿ 4 % îò ÁÂÏ.
ÖÅË 1 ÖÅË 2 ÖÅË 3

Êîíöåíòðàöèÿ íà ñðåäñòâàòà Åâðîïåéñêè ôîíä Åâðîïåéñêè ôîíä Åâðîïåéñêè
îò ôîíäîâåòå çà ðåãèîíàëíî çà ðåãèîíàëíî ñîöèàëåí
ðàçâèòèå (ÅÔÐÐ) ðàçâèòèå (ÅÔÐÐ) ôîíä (ÅÑÔ)
Åâðîïåéñêè Åâðîïåéñêè
ñîöèàëåí ñîöèàëåí
ôîíä (ÅÑÔ) ôîíä (ÅÑÔ)

Ôîíä çà îðèåíòè-
ðàíå è ãàðàíòèðàíå
íà ñåëñêîòî
ñòîïàíñòâî

Ôèíàíñîâ èíñòðóìåíò
çà îðèåíòèðàíå íà
ðèáàðñòâîòî
Êúì îñíîâíèÿ ïðèíöèï íà êîîðäèíàöèÿ íà ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà íà ðàâíèùå ÅÑ áÿõà âúâåäåíè

è äîïúëíèòåëíè:
√ ñòðàòåãè÷åñêî ïëàíèðàíå;
√ ìíîãîãîäèøíî ïëàíèðàíå íà ïîäêðåïàòà íà ÅÑ;
√ ïàðòíüîðñòâî ìåæäó âñè÷êè ó÷àñòíèöè â äåéíîñòèòå íà ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà, ò.å. ìåæäó
åâðîïåéñêèòå èíñòèòóöèè, íàöèîíàëíèòå ïðàâèòåëñòâà è ðåãèîíàëíèòå è ìåñòíèòå âëàñòè;
√ ïðèëàãàíå íà ïðèíöèïà íà äîïúëíÿåìîñòòà.
Ñèñòåìàòà íà ñðåäíîñðî÷íîòî (5-ãîäèøíî) ñòðàòåãè÷åñêî ïëàíèðàíå íà ðåãèîíàëíàòà

ïîëèòèêà ñå áàçèðà íà òðè îñíîâíè åëåìåíòà:
√ ðåãèîíàëíè ïëàíîâå;
√ ðàìêîâè ïðîãðàìè çà ñúäåéñòâèåòî íà ÅÑ (Community Support Frameworks);
√ îïåðàòèâíè ïðîãðàìè.
16
Ïëàí 2000 ã. è ïîñëåäâàëèòå ãî ðåãëàìåíòè íà Ñúâåòà, â êîèòî å î÷åðòàíà ðàìêàòà íà áúäåùàòà
ðåãèîíàëíà ïîëèòèêà è ðàçìåðúò íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, ñúùî ïðåäâèæäàò ïî-íàòàòúøíî
óâåëè÷àâàíå íà ðîëÿòà íà ðåãèîíàëíèòå è ìåñòíèòå âëàñòè. Âñå ïîâå÷å ùå ñå èçèñêâà ñúòðóä-
íè÷åñòâî ìåæäó íàöèîíàëíèòå è ðåãèîíàëíèòå/ìåñòíèòå âëàñòè ñ öåë äà ñå ìàêñèìèçèðà ðåçóë-
òàòúò îò ïðåäîñòàâåíèòå Ñòðóêòóðíè ôîíäîâå.
Íàñîêè íà ðåãèîíàëíàòà è ñòðóêòóðíà ïîëèòèêà
1. Ñúçäàâàíå íà óñëîâèÿ çà êîíêóðåíòíîñïîñîáíîñò ÷ðåç:

√ ðàçâèòèå íà òðàíñïîðòíàòà èíôðàñòðóêòóðà;
√ ðàçâèòèå íà òåëåêîìóíèêàöèèòå è íà èíôîðìàöèîííîòî îáùåñòâî;
√ òåõíîëîãè÷íî ðàçâèòèå è èíîâàöèè.
2. Ðàçâèòèå íà ïðåäïðèåìà÷åñòâîòî è çàåòîñòòà ÷ðåç:

√ ïîäêðåïà íà ìàëêèòå è ñðåäíèòå ïðåäïðèÿòèÿ;
√ ðàçâèòèå íà èêîíîìè÷åñêèòå ñåêòîðè.
3. Ðàçâèòèå íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè ÷ðåç:

√ ïðèëàãàíå íà àêòèâíè ìåðêè çà ñúçäàâàíå íà çàåòîñò;
√ ñòèìóëèðàíå íà äîñòúïà äî ïàçàðà íà òðóäà íà õîðà â íåðàâíîñòîéíî ïîëîæåíèå;
√ àäàïòèâíîñò êúì ïàçàðà íà òðóäà;
√ ðàâíè âúçìîæíîñòè.
4. Çàñèëâàíå íà èêîíîìè÷åñêàòà èíòåãðàöèÿ ÷ðåç:

√ ðàçâèòèå íà ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà è óðáàíèçèðàíèòå ðåãèîíè;
√ èíòåãðèðàíà ïîëèòèêà çà ðåãèîíàëíà êîíâåðñèÿ;
√ ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðåãèîíè - ìîäåðíèçàöèÿ, êîíêóðåíòíîñïîñîáíîñò;
√ áàëàíñèðàíîñò íà ðàçâèòèåòî íà óðáàíèçèðàíèòå è íà ñåëñêèòå ðåãèîíè;
√ ïðåîäîëÿâàíå íà ïðîìèøëåíèÿ óïàäúê â ðåãèîíèòå.
Èíèöèàòèâè íà Îáùíîñòòà
Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ îïðåäåëÿ è íÿêîè ïðîáëåìè è ïðèîðèòåòè, êîèòî ñà îáùè çà öåëèÿ ÅÑ,
êàòî íàïðèìåð òðàíñãðàíè÷íîòî ñúòðóäíè÷åñòâî, ðàâíèòå âúçìîæíîñòè çà äîñòúï äî ïàçàðà íà
òðóäà è äð. Ñëåä òÿõíîòî ôîðìóëèðàíå è îäîáðåíèå ñå ðàçðàáîòâàò òàêà íàðå÷åíèòå Èíèöèàòèâè
íà Îáùíîñòòà è çà òÿõ ïðåç ïåðèîäà 2000 - 2006 ã. ñà îòäåëåíè 10 440 000 000 åâðî èëè 5,35 íà ñòî îò
áþäæåòà íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå. 1 000 000 000 åâðî ñå îòäåëÿò çà Èíîâàòèâíè ìåðêè - òîâà ñà
ðàçëè÷íè âèäîâå èçñëåäâàíèÿ, ïèëîòíè ïðîåêòè, îáìÿíà íà îïèò è òåõíè÷åñêà ïîìîù.
Çà ïåðèîäà 2000 - 2006 ã. Èíèöèàòèâèòå íà Îáùíîñòòà ñà ñëåäíèòå:
INTERREG III (Èíòåððåã)

Ñòèìóëèðà òðàíñãðàíè÷íîòî è ìåæäóðåãèîíàëíîòî ñúòðóäíè÷åñòâî, ñúçäàâà ïàðòíüîðñòâà
- ôèíàíñèðà ñå îò Åâðîïåéñêèÿ ôîíä çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå.
17
URBAN II (Óðáàí)
Ïîäêðåïÿ èíîâàòèâíè ñòðàòåãèè çà ðàçâèòèå íà ìàëêèòå è ãîëåìèòå ãðàäîâå è ðàéîíèòå â
êðèçà, ôèíàíñèðà ñå îò Åâðîïåéñêèÿ ôîíä çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå.
LEADER+ (Ëèäåð)
Ñòèìóëèðà ðàçâèòèåòî íà ãðàæäàíñêîòî îáùåñòâî, ðàçðàáîòâàíåòî íà ìåñòíè ñòðàòåãèè
çà óñòîé÷èâî ðàçâèòèå, ìåñòíèòå èíèöèàòèâè çà ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðåãèîíè. Ôèíàíñèðà ñå îò
Ôîíäà çà îðèåíòèðàíå è ãàðàíòèðàíå íà ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî.
EQUAL (Èêóàë)
Åëèìèíèðà ôàêòîðèòå íà íåðàâåíñòâî è äèñêðèìèíàöèÿ íà ïàçàðà íà òðóäà. Ôèíàíñèðà ñå îò
Åâðîïåéñêèÿ ñîöèàëåí ôîíä, êîéòî ïðåäîñòàâÿ 2,84 ìëðä. åâðî çà ôèíàíñèðàíå íà èíèöèàòèâàòà.
Èíîâàöèîííè äåéíîñòè
Ïîäîáðÿâà êà÷åñòâîòî íà ñòðàòåãèèòå íà ðàçâèòèå, íîâè èäåè, ñâúðçàíè ñ ðàçâèòèåòî íà
èíôîðìàöèîííîòî îáùåñòâî, çàñèëâàíå íà êîíêóðåíòíîñïîñîáíîñòòà.
Ïðèîðèòåòíè èíîâàòèâíè äåéñòâèÿ íà ÅÑ (2000 - 2006 ã.), ôèíàíñèðàíè îò ÅÔÐÐ:
√ òåõíîëîãè÷íî îáíîâÿâàíå;
√ èíôîðìàöèîííî îáùåñòâî è ðàçâèòèå íà óñëóãèòå â ðåãèîíèòå;
√ ðåãèîíàëíà èäåíòè÷íîñò è óñòîé÷èâî ðàçâèòèå;
Îêîëî 0,5 íà ñòî îò áþäæåòà íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ñà ïðåäâèäåíè çà ïîäêðåïà íà èíîâàöèè.
Áþäæåòúò íà Èíèöèàòèâèòå íà îáùíîñòòà å ðàçïðåäåëåí êàêòî ñëåäâà:

INTERREG III 4 875 000 000 åâðî
EQUAL 2 847 000 000 åâðî
LEADER+ 2 020 000 000 åâðî
URBAN 700 000 000 åâðî
Åâðîïåéñêèòå ñòðóêòóðíè ôîíäîâå

Âñåêè ôîíä èìà îïðåäåëåíà ðîëÿ çà èçïúëíåíèåòî íà îïðåäåëåíè öåëè è èíèöèàòèâè.
Òàêà íàïðèìåð Åâðîïåéñêèÿò ñîöèàëåí ôîíä (ÅÑÔ) ïîäêðåïÿ äåéíîñòè, íàñî÷åíè êúì:
√ ðàçâèòèå è íàñúð÷àâàíå íà àêòèâíèòå ìåðêè íà ïàçàðà íà òðóäà, öåëÿùè äà ïðåäïàçÿò
ðàáîòíàòà ñèëà (ìúæå è æåíè) îò äúëãîñðî÷íà áåçðàáîòèöà, äà âúðíàò íà ïàçàðà íà òðóäà äúëãî-
ñðî÷íî áåçðàáîòíèòå, äà ïîäïîìîãíàò ìëàäèòå õîðà è òåçè, êîèòî äúëãî ñà îòñúñòâàëè îò ïàçàðà
íà òðóäà, äà ñå ïðèñúåäèíÿò êúì àêòèâíàòà ðàáîòíà ñèëà;
√ íàñúð÷àâàíå íà ðàâíèÿ äîñòúï äî ïàçàðà íà òðóäà íà âñè÷êè, êàòî îñîáåíî âíèìàíèå ñå îáðúùà
íà îíåçè, êîèòî ñà çàñòðàøåíè îò ñîöèàëíà èçîëàöèÿ;
√ íàñúð÷àâàíå è ïîäîáðÿâàíå íà îáó÷åíèåòî, îáðàçîâàíèåòî è ñúâåòâàíåòî êàòî ÷àñò îò ïðî-
öåñà íà ó÷åíå ïðåç öåëèÿ æèâîò - ïî òîçè íà÷èí ñå ïîäîáðÿâà äîñòúïúò è èíòåãðàöèÿòà íà ïàçàðà
íà òðóäà, ïîâèøàâà ñå ïðèãîäíîñòòà çà çàåòîñò è ñå íàñúð÷àâà ðàáîòíàòà ìîáèëíîñò;
√ íàñúð÷àâàíå íà êâàëèôèöèðàíàòà, îáó÷åíà è àäàïòèâíà ðàáîòíà ñèëà, íà íîâîâúâåäåíèÿòà è
àäàïòèâíîñòòà â îðãàíèçàöèÿòà íà ðàáîòà, íà ðàçâèòèåòî íà ïðåäïðèåìà÷åñòâîòî è óñëîâèÿòà
çà ñúçäàâàíå íà íîâè ðàáîòíè ìåñòà, êàêòî è íà ïîäîáðÿâàíå íà óìåíèÿòà è ðàçâèòèåòî íà ÷î-
âåøêèÿ ïîòåíöèàë â èçñëåäâàíèÿòà, íàóêàòà è òåõíîëîãèèòå;
√ êîíêðåòíè ìåðêè çà ïîäîáðÿâàíå íà äîñòúïà íà æåíèòå äî ïàçàðà íà òðóäà, âêëþ÷èòåëíî íà-
ñúð÷àâàíå íà ñëóæåáíîòî èì ðàçâèòèå, äîñòúï äî íîâè ðàáîòíè ìåñòà, çàïî÷âàíå íà ñîáñòâåí áèçíåñ
è íàìàëÿâàíå íà âåðòèêàëíàòà è õîðèçîíòàëíàòà ñåãðåãàöèÿ ïî ïîëîâ ïðèçíàê íà ïàçàðà íà òðóäà.
18
Ïîìîùòà, êîÿòî ñå ôèíàíñèðà îò ÅÑÔ, å íàñî÷åíà êúì îòäåëíàòà ëè÷íîñò è ïîäêðåïÿ ñëåäíèòå
ìåðêè:
√ îáðàçîâàíèå è ïðîôåñèîíàëíî îáó÷åíèå - âêëþ÷èòåëíî ïðîôåñèîíàëíî îáó÷åíèå, ñúîòâåòñò-
âàùî íà çàäúëæèòåëíîòî îáðàçîâàíèå - ÷èðàêóâàíå, ïðåäâàðèòåëíî îáó÷åíèå, â ÷àñòíîñò èçãðàæäàíå
è íàäãðàæäàíå íà îñíîâíè óìåíèÿ, ðàçâèòèå íà ïðèãîäíîñòòà çà çàåòîñò, îðèåíòèðàíå, ñúâåòâàíå
è ïðîäúëæàâàùî îáó÷åíèå;
√ ïîìîùíè ñðåäñòâà çà çàåòîñò è ñàìîíàåìàíå;
√ â îáëàñòòà íà èçñëåäâàíèÿòà, íàóêàòà è òåõíîëîãèèòå - ñëåääèïëîìíî îáó÷åíèå, êàêòî è
îáó÷åíèå íà ðúêîâîäèòåëè è òåõíè÷åñêè ñúñòàâ â íàó÷íè çâåíà è â ïðåäïðèÿòèÿ;
√ ðàçâèòèå íà íîâè èçòî÷íèöè íà çàåòîñò, âêëþ÷èòåëíî â ñîöèàëíàòà èêîíîìèêà.
Ñòúëáîâå íà Åâðîïåéñêèÿ ñîöèàëåí ôîíä (ÅÑÔ)

1. Ïðèãîäíîñò çà çàåòîñò (íàåìàíå íà ðàáîòà)
Çàñèëâàíå êîíêóðåíòíîñòòà íà ìëàäèòå õîðà áåç ðàáîòà è íà èçêëþ÷åíèòå îò ïàçàðà íà òðóäà,
òàêà ÷å îòíîâî äà èìàò âúçìîæíîñò çà ðàáîòà è äà íå áúäàò èçâúí ïàçàðà íà òðóäà.
Íàñîêè:
√ áîðáà ñðåùó áåçðàáîòèöàòà ñðåä ìëàäåæèòå - íà âñåêè ìëàäåæ áåç ðàáîòà äà ñå ïðåäëàãà
âúçìîæíîñò çà íîâà ðàáîòà ïîä ôîðìàòà íà êâàëèôèêàöèÿ è ïðåêâàëèôèêàöèÿ;
√ ïðåõîä îò ïàñèâíè êúì àêòèâíè ìåðêè - ïðåîðèåíòèðàíå íà ñîöèàëíîòî îñèãóðÿâàíå è äàíúöè
êúì îñèãóðÿâàíå íà ñòèìóëè çà áåçðàáîòíè è ðàçêðèâàíå íà íîâè ðàáîòíè ìåñòà;
√ íàñúð÷àâàíå íà ïàðòíüîðñêè ïîäõîä;
√ óëåñíÿâàíå íà ïðåõîäà îò ó÷èëèùå êúì ðàáîòíîòî ìÿñòî.
2. Ïðåäïðèåìà÷åñòâî
Ñúçäàâàíå íà íîâà ïðåäïðèåìà÷åñêà êóëòóðà è äóõ â Åâðîïà ÷ðåç ñòèìóëèðàíå íà ñàìîíàåìàíåòî,
íàìàëÿâàíå íà áþðîêðàòèçìà, ïîäîáðÿâàíå íà äàíú÷íàòà ñèñòåìà, íîâè ðàáîòíè ìåñòà íà ìåñòíî
íèâî.
Íàñîêè:
√ óëåñíÿâàíå ñúçäàâàíåòî è óïðàâëåíèåòî íà ïðåäïðèÿòèÿòà;
√ âúçìîæíîñòè çà íîâè ðàáîòíè ìåñòà è ïîäêðåïÿíå íà ñàìîíàåìàíåòî;
√ íàìàëÿâàíå íà áþðîêðàöèÿòà;
√ ñòèìóëèðàíå íà ìåñòíîòî ðàçâèòèå;
√ èçïîëçâàíå íà íîâè òåõíîëîãèè;
√ íàìàëÿâàíå íà äàíú÷íàòà òåæåñò è ñîöèàëíèòå ðàçõîäè, ïðîìÿíà íà äàíú÷íàòà ñèñòåìà ñ
öåë ñòèìóëèðàíå íà çàåòîñòòà.
3. Àäàïòèâíîñò
Ðàçâèòèå íà êàïàöèòåòà íà ðàáîòåùèòå, çà äà ñå ñïðàâÿò òå ñ ïðåäèçâèêàòåëñòâàòà íà
ïðîìåíèòå (îðãàíèçàöèÿ, íîâè òåõíîëîãèè, âèñîêà êîíêóðåíöèÿ, ãëîáàëèçàöèÿ, ñòðóêòóðíè ïðîìåíè,
îáó÷åíèå, ãúâêàâè ôîðìè íà çàåòîñò).
Íàñîêè:
√ ìîäåðíèçèðàíå íà îðãàíèçàöèÿòà íà òðóäà, ïîäîáðÿâàíå íà ðàáîòíàòà ñðåäà;
√ ïîäîáðÿâàíå íà òðóäîâîòî çàêîíîäàòåëñòâî;
√ ñòèìóëè çà îáó÷åíèå;
√ ðàâíè âúçìîæíîñòè;
√ ñúçäàâàíå íà óñëîâèÿ ìúæåòå è æåíèòå äà èìàò åäíàêâè îòãîâîðíîñòè è âúçìîæíîñòè â
ñåìåéñòâîòî è íà ðàáîòà.
4. Ðàâíè âúçìîæíîñòè
Íàñîêè:
√ æåíèòå äà èìàò äîñòúï äî ïàçàðà íà òðóäà è äà ïîääúðæàò óñòîé÷èâà çàåòîñò;
19
√ áîðáà ñðåùó ðàçëèêèòå â ðåàëèçàöèÿòà íà ïîëîâåòå;
√ âêëþ÷âàíå íà äâàòà ïîëà â ñåìåéñòâîòî è ðàáîòàòà;
√ ïîëèòèêà çà ïîäïîìàãàíå íà ñåìåéñòâîòî;
√ óëåñíÿâàíå íà ðåèíòåãðàöèÿòà íà òðóäîâèÿ ïàçàð.
Åâðîïåéñêè ôîíä çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå (ÅÔÐÐ)

Åâðîïåéñêèÿò ôîíä çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå å ñúçäàäåí ïðåç 1975 ã. çà ïîäïîìàãàíå íà ïî-ñëàáî
ðàçâèòèòå ðåãèîíè â Îáùíîñòòà. Íåãîâà öåë å ïîñòèãàíå íà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå,
íàìàëÿâàíå íà ðåãèîíàëíèòå äèñáàëàíñè, ïîäêðåïà íà êîíâåðñèÿòà íà ðåãèîíèòå. Ñðåäñòâàòà îò
ôîíäà ñà ïðåäíàçíà÷åíè çà ïðîèçâîäñòâåíè èíâåñòèöèè, çà ñòðóêòóðíî ïðèñïîñîáÿâàíå è
ïîâèøàâàíå íà ðàñòåæà. ÅÔÐÐ îáõâàùà 45 íà ñòî îò ñðåäñòâàòà çà Ñòðóêòóðíè ôîíäîâå.
Ôîíä çà îðèåíòèðàíå è ãàðàíòèðàíå íà ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî (ÔÅÎÃÀ)

Îñúùåñòâÿâàíå íà îáùàòà ñåëñêîñòîïàíñêà ïîëèòèêà, ñòðóêòóðíîòî ïðèñïîñîáÿâàíå â
ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî ÷ðåç ìîäåðíèçàöèÿ è ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè. Â Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå
å âêëþ÷åí ðàçäåëúò Îðèåíòèðàíå , êîéòî îáõâàùà 17,6 íà ñòî îò ñðåäñòâàòà èì.
Ðàçïðåäåëåíèå íà ôèíàíñîâèòå ðåñóðñè ïî ôîíäîâå

Ãîäèíà 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Ñòðóêòóðíè ìåðêè 32 045 31 455 30 865 30 285 29 595 29 595 29 170
Ñòðóêòóðíè ôîíäîâå 29 430 28 840 28 250 27 670 27 080 27 080 26 660
Êîõåçèîíåí ôîíä 2 615 2 615 2 615 2 615 2 515 2 515 2 510
Çàáåëåæêà: ìèëèîíè åâðî íà áàçàòà íà 1999 ã.
Ôèíàíñîâèÿò èíñòðóìåíò çà îðèåíòèðàíå íà ðèáàðñòâîòî

å ñúçäàäåí ïðåç 1994 ã.
Îñâåí Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå â Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ôóíêöèîíèðà è Êîõåçèîííèÿò

ôîíä (Ôîíä çà ñáëèæàâàíå). Òîé å ó÷ðåäåí ïðåç 1993 ã. è ôèíàíñèðà ïðîåêòè â îáëàñòòà íà
îêîëíàòà ñðåäà è ðàçâèòèåòî íà òðàíñåâðîïåéñêèòå ìðåæè â èçîñòàâàùèòå ñòðàíè, êúäåòî ÁÂÏ
íà ãëàâà îò íàñåëåíèåòî å ïî-ìàëúê îò 90 íà ñòî îò ñðåäíèÿ çà ÅÑ. Ðåãëàìåíò No 1264/1999 îïðåäåëÿ
ìåðêèòå íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä.
Ñáëèæàâàíåòî èìà òðè èçìåðåíèÿ. Â òåðèòîðèàëåí ïëàí òîâà îçíà÷àâà èçðàâíÿâàíå íà äîõîäèòå
íà íàñåëåíèåòî ÷ðåç óñêîðåíè òåìïîâå íà ðàñòåæ íà ÁÂÏ è ïîâèøàâàíå êîíêóðåíòíîñïîñîáíîñòòà
íà èçîñòàâàùèòå ðåãèîíè. Â ñîöèàëåí àñïåêò òîâà îçíà÷àâà íàìàëÿâàíå íà ðàçëè÷èÿòà ìåæäó
ðàçëè÷íèòå ñîöèàëíè ñëîåâå è ãðóïè íà íàñåëåíèåòî. Ïîëèòèêàòà íà ñáëèæàâàíå å íàñî÷åíà êúì
ðàçâèòèåòî íà ÷åòèðèòå íàé-áåäíè ñòðàíè (Ïîðòóãàëèÿ, Èñïàíèÿ, Ãúðöèÿ è Èðëàíäèÿ)1 è êúì
ñúçäàâàíåòî íà óñëîâèÿ çà çàñèëâàíå íà èêîíîìè÷åñêàòà àêòèâíîñò íà òåõíèòå òåðèòîðèè.
Ïîìîùòà, îêàçâàíà îò Ôîíäà, å ñïîìîãíàëà çà èêîíîìè÷åñêîòî è ñîöèàëíîòî ðàçâèòèå íà òåçè
ñòðàíè. Èñïàíèÿ, Ïîðòóãàëèÿ, Èðëàíäèÿ è Ãúðöèÿ èçïúëíèõà êðèòåðèè çà êîíâåðãåíöèÿ (ò.íàð.
1
Ïðåç 1992 ã., êîãàòî å ïîäïèñàí Ìààñòðèõòñêèÿò äîãîâîð, ó÷ðåäÿâàù Ôîíäà çà ñáëèæàâàíå, íèâîòî íà
ÁÂÏ íà ãëàâà îò íàñåëåíèåòî å áèë â ñëåäíèòå ñúîòíîøåíèÿ ñïðÿìî ñðåäíèÿ çà ÅÑ: Ïîðòóãàëèÿ - 44,3 %,
Ãúðöèÿ 44,8 %, Èðëàíäèÿ 69,6 %, Èñïàíèÿ 70,0 %. È äíåñ òåçè ñòðàíè ïîëó÷àâàò ñðåäñòâà îò Ôîíäà.
Ôîíäúò çà ñáëèæàâàíå ôèíàíñèðà äî 80 - 85 % îò ðàçõîäèòå ïî ïðîåêòè â îáëàñòòà íà ðàçâèòèåòî íà
èíôðàñòðóêòóðàòà è îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà, êîèòî ïðåäñòàâëÿâàò èíòåðåñ çà ÅÑ êàòî öÿëî.
20
Ìààñòðèõòñêè êðèòåðèè çà äîïóñêàíåòî íà ñòðàíèòå äî ó÷àñòèå â èêîíîìè÷åñêèÿ è âàëóòåí
ñúþç) è ñòàíàõà ïúëíîïðàâíè ÷ëåíêè íà Åâðîçîíàòà.
Çà ïåðèîäà 2001 - 2006 ã. áþäæåòúò íà ôîíäà å 16 ìëðä. åâðî. Ñðåäñòâàòà, êîèòî ñå ðàçïðåäåëÿò
îò ôîíäà, çàâèñÿò îò ðåäèöà êðèòåðèè - áðîé íàñåëåíèå, áðóòåí âúòðåøåí ïðîäóêò íà ãëàâà îò
íàñåëåíèåòî, ðàçâèòîñò íà èíôðàñòðóêòóðàòà. Îáùàòà ïîìîù, êîÿòî ñòðàíèòå ïîëó÷àâàò îò
Êîõåçèîííèÿ è îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, íå òðÿáâà äà íàäâèøàâà 4 íà ñòî îò òåõíèÿ ÁÂÏ.
Ïðèíöèïè, âúç îñíîâà íà êîèòî äåéñòâàò Åâðîïåéñêèòå ñòðóêòóðíè ôîíäîâå

Åâðîïåéñêèòå ñòðóêòóðíè ôîíäîâå ñå õàðàêòåðèçèðàò ñ òîâà, ÷å íå å íåîáõîäèìî ôèíàíñîâàòà
ïîäêðåïà äà áúäå îáâúðçàíà ñ ïðîãðàìè, íÿìà îãðàíè÷åíèå ïî îòíîøåíèå íà áåíèôèöèåíòè, òå íå
çàìåñòâàò äðóãè ïóáëè÷íè ôîíäîâå íà ñòðàíèòå. Ñðåäñòâàòà ïî ôîíäîâåòå òðÿáâà äà áúäàò
äîáðå óïðàâëÿâàíè, íàáëþäàâàíè è îöåíÿâàíè.
Çà åôåêòèâíî óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ñå ïðèëàãàò ñëåäíèòå
ïðèíöèïè:
√ Êîíöåíòðèðàíå - òîçè ïðèíöèï ïðåäïîëàãà îðèåíòèðàíå íà ñðåäñòâàòà îò Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå êúì ñôåðè ñ ÿñíî ôîðìóëèðàíè íóæäè, çà äà ñå èçáåãíå ïèëååíåòî íà ñðåäñòâà;
√ Ïðîãðàìèðàíåòî å ïðîöåñ íà îðãàíèçèðàíå, âçèìàíå íà ðåøåíèÿ, ôèíàíñèðàíå, èçâúðøâàíå
íà ïîåòàïíî ïëàíèðàíå çà èçïúëíåíèå íà ìíîãîãîäèøíàòà ïðîãðàìà çà ñúâìåñòíàòà äåéíîñò íà
Îáùíîñòòà è ñòðàíèòå ÷ëåíêè çà ïîñòèãàíå íà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå. Öåë íà ïðîã-
ðàìèðàíåòî å äà îñèãóðè êîîðäèíàöèÿ íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå êàêòî ïîìåæäó èì, òàêà è ñ
äðóãè ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè è ñ ïðîãðàìèòå íà Åâðîïåéñêàòà èíâåñòèöèîííà áàíêà. Êîîðäè-
íàöèÿòà îáõâàùà êîìáèíèðàíåòî íà ãðàíòîâå è êðåäèòè. Öèêúëúò íà ïðîãðàìèðàíå å 7 ãîäèíè
(2000 - 2006 ã.). Çà Áúëãàðèÿ òîçè ïîäõîä ïðåäïîëàãà ðàçðàáîòâàíåòî íà ñòðàòåãè÷åñêè ïëàíîâå è
ìíîãîãîäèøíè ïðîãðàìè çà ðàçâèòèå íà îñíîâàòà íà âå÷å èçãðàäåíèòå â ñòðàíàòà ñèñòåìè çà
âúâåæäàíå íà ãðàíòîâè ñõåìè (â Áúëãàðèÿ ñå îòïóñêàò ïî òðè âèäà ñõåìè: (à) ñðåùó ïðåäñòàâÿíå
íà èíäèâèäóàëåí ïðîåêò - ÈÑÏÀ; (á) ñðåùó ïðåäñòàâÿíå íà ïðîãðàìè çà ðàçâèòèå - ÑÀÏÀÐÄ; (â)
ñìåñåí ïîäõîä, íà îñíîâàòà íà ãîäèøíè è ìíîãîãîäèøíè ïðîãðàìè, íî ðåøåíèÿ ñå âçèìàò íà îñíîâàòà
íà ïðåäñòàâåí ïðîåêò - ÔÀÐ);
√ Ïàðòíüîðñòâîòî å îñíîâíî ïðè âçèìàíåòî íà ðåøåíèÿ çà ôèíàíñèðàíå, çà îïðåäåëÿíå íà
öåëèòå è íà ïðèîðèòåòèòå íà èêîíîìè÷åñêîòî è ñîöèàëíîòî ðàçâèòèå. Íàáåëÿçàíèòå ìåðêè â
ïðîãðàìèðàíåòî ñå èçïúëíÿâàò îò ïóáëè÷íè è ÷àñòíè ñòðóêòóðè. Ïàðòíüîðñòâîòî ïðåäïîëàãà
àíãàæèðàíåòî íà âñè÷êè êëþ÷îâè èêîíîìè÷åñêè è ñîöèàëíè ôàêòîðè â ïðîöåñèòå íà óñâîÿâàíå íà
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è èçãðàæäàíå íà ìåõàíèçúì çà ñú-ôèíàíñèðàíå (ñïîðåä äåéñòâàùèòå
ðåãëàìåíòè ïðîöåíòíîòî ôèíàíñîâî ó÷àñòèå íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè å îò 20 % äî 50 %, ó÷àñòèå íà
íàöèîíàëíèÿ áþäæåò èëè íà ÷àñòíèÿ ñåêòîð â èíâåñòèöèîííèòå êîìïîíåíòè íà ïðåäïðèñúåäèíè-
òåëíèòå ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè ÈÑÏÀ, ÑÀÏÀÐÄ è ÔÀÐ å îêîëî 25 %). Ïîäõîäúò íà ïàðòíüîðñòâîòî
îñèãóðÿâà ïîñòîÿíåí äèàëîã â ïðîöåñà íà ïëàíèðàíå ìåæäó Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ, íàöèîíàëíèòå
ïðàâèòåëñòâà íà äúðæàâèòå ÷ëåíêè, ðåãèîíàëíèòå è ìåñòíèòå âëàñòè è ðåãèîíàëíèòå àãåíöèè çà
ðàçâèòèå. Ñúñòàâÿíåòî íà ðåãèîíàëíèòå ïëàíîâå, ðàìêîâèòå è îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè, êàêòî è
ñèñòåìàòà çà êîíòðîë è îöåíêà ñà ñúùî ÷àñò îò ïàðòíüîðñòâîòî;
√ Äîïúëíÿåìîñò: ïðèíöèïúò íà äîïúëíÿåìîñòòà (principle of additionality) å íàé-òðóäíèÿò
çà ïðèëàãàíå è ïðåäèçâèêâà äîñòà ñïîðîâå ìåæäó äúðæàâèòå ÷ëåíêè è Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ. Òîçè
ïðèíöèï ïðåäïîëàãà ïîìîùòà îò Åâðîïåéñêèÿ ñúþç äà äîïúëâà ïóáëè÷íè ñðåäñòâà íà ñòðàíèòå.
Áåíåôèöèåíòèòå å íåîáõîäèìî äà ó÷àñòâàò ÷ðåç ñú-ôèíàíñèðàíå íà äåéíîñòèòå, êîåòî ïðåäïîëàãà
åäíî êîðåêòíî íèâî íà ïóáëè÷íè è ÷àñòíè èíâåñòèöèè â ñôåðèòå íà èíòåðâåíöèÿ íà Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå. Ñïîðåä òîçè ïðèíöèï äúðæàâèòå ÷ëåíêè òðÿáâà äà èçïîëçâàò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå
ñàìî êàòî äîïúëíåíèå êúì ñðåäñòâàòà, îòïóñêàíè îò ñúîòâåòíèòå íàöèîíàëíè èëè ðåãèîíàëíè
âëàñòè çà îñúùåñòâÿâàíå íà îïðåäåëåí ðåãèîíàëåí ïðîåêò. Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ ïîäîçèðà íÿêîè
äúðæàâè ÷ëåíêè, ÷å íàìàëÿâàò ñîáñòâåíèòå ñè áþäæåòè çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå, êîìïåíñèðàéêè
òîâà íàìàëåíèå ñúñ ñðåäñòâà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå. Ðåôîðìàòà îò 1989 ã. ïðåäâèæäà
çàäúëæèòåëíî äîïúëâàíå íà ôèíàíñèðàíåòî îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ñ íàöèîíàëíè ñðåäñòâà, à
ñèñòåìàòà íà ðàìêîâèòå ïðîãðàìè áåøå ñúçäàäåíà äî èçâåñòíà ñòåïåí è çà äà âúâåäå ðåä â
ïðèëàãàíåòî íà ïðèíöèïà íà äîïúëíÿåìîñòòà.
21
Ôèíàíñîâ ïðèíîñ îò ôîíäîâåòå
Äúðæàâèòå ÷ëåíêè è Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ (ÅÊ) ïîäïèñâàò ôèíàíñîâ ìåìîðàíäóì, êúäåòî ÅÊ
ñå çàäúëæàâà äà ïëàùà ñïîðåä ïðèåòèòå ïðîãðàìè è äîêóìåíòè. Âñÿêà äúðæàâà ïîñî÷âà àãåíöèÿ çà
ðàçïëàùàíå, êîÿòî å ïîñðåäíèê ìåæäó áåíåôèöèåíòèòå è ÅÊ. Ðàçïëàùàòåëíàòà àãåíöèÿ ñúâìåñòíî
ñ èçïúëíèòåëíàòà àãåíöèÿ íàáëþäàâà ðàçõîäèòå íà êðàéíèòå áåíåôèöèåíòè ïî ïðîåêòè.
Çà äàäåí ïåðèîä äàäåíà ìÿðêà íå ìîæå äà ïîëó÷àâà åäíîâðåìåííî ôèíàíñîâà ïîäêðåïà îò ïîâå÷å
îò åäèí ôîíä. Ïðèíîñúò îò ôîíäîâåòå çà îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè çà èçïúëíåíèå íà ðàìêàòà íà
Îáùíîñòòà å ñúãëàñóâàí ñ ôèíàíñîâ ïëàí, çàëîæåí â ñàìàòà ðàìêà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà.
Ïðèíîñúò íà ôîíäîâåòå ñå îïðåäåëÿ ñïîðåä:
√ çíà÷èìîñòòà íà ïðîáëåìèòå è îáåêòà íà ïîäêðåïàòà;
√ ôèíàíñîâèÿ êàïàöèòåò íà âñÿêà ñòðàíà;
√ çíà÷èìîñòòà íà ïîäêðåïàòà è ïðèîðèòåòèòå îò ðåãèîíàëíà è íàöèîíàëíà ãëåäíà òî÷êà;
√
ñúîòâåòíèÿ ïðèîðèòåò;
√
îïòèìàëíî ïîëçâàíå íà ðåñóðñèòå âúâ ôèíàíñîâèòå ïëàíîâå, âêëþ÷èòåëíî êîìáèíèðàíå íà
ïóáëè÷íè è ÷àñòíè ðåñóðñè.
Ïðèíîñúò íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ñå èç÷èñëÿâà ñïîðåä îáùàòà ñóìà îò äîïóñòèìèòå ðàçõîäè
(îáùàòà ñóìà îò ïóáëè÷íè è ïîäîáíè äîïóñòèìè ðàçõîäè).
Îãðàíè÷åíèÿ íà ïðèíîñà íà ôîíäîâåòå:
Ìàêñèìóìúò å 75 % îò îáùèòå äîïóñòèìè ðàçõîäè, íî îáùîòî ïðàâèëî äîïóñêà 50 % îò äîïóñ-
òèìèòå ïóáëè÷íè ðàçõîäè çà ìåðêèòå ïî Öåë 1 äà ñå ôèíàíñèðàò îò ôîíäîâåòå. Çà ñòðàíà,
ïîääúðæàíà îò Êîõåçèîííèÿ ôîíä, ïðèíîñúò íà Îáùíîñòòà íàðàñòâà ìàêñèìóì äî 80 % îò îáùàòà
ñóìà íà äîïóñòèìèòå ðàçõîäè è ìàêñèìóì äî 85 % îò îáùàòà ñóìà íà äîïóñòèìèòå ðàçõîäè çà
íàé-âúíøíèòå ðåãèîíè.
√ Ïî Öåë 2 è Öåë 3 ôèíàíñèðàíåòî îò ôîíäîâåòå ìîæå äà äîñòèãíå äî 50 % îò îáùàòà ñóìà íà
äîïóñòèìèòå ðàçõîäè è 25 % îò äîïóñòèìèòå ïóáëè÷íè ðàçõîäè.
Ïðè èíâåñòèöèè â èíôðàñòðóêòóðíè ïðîåêòè, ãåíåðèðàùè ïðèõîäè, ïðèíîñúò íà Ñòðóê-
òóðíèòå ôîíäîâå ìîæå äà áúäå:
√ 40 % îò îáùàòà ñóìà íà äîïóñòèìèòå ðàçõîäè â ðåãèîíèòå ïî Öåë 1 (óâåëè÷åíà ñ íå ïîâå÷å îò
10 % îò îáùàòà ñóìà áàçà çà ñòðàíèòå, îáõâàíàòè îò Êîõåçèîííèÿ ôîíä).
√ äî 5 % îò îáùàòà ñóìà íà äîïóñòèìèòå ðàçõîäè â ðåãèîíèòå ïî Öåë 2.
Ïðè èíâåñòèöèè â áèçíåñà ïðèíîñúò íà ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íå áèâà äà íàäõâúðëÿ:
√ 35 % îò îáùàòà ñóìà íà äîïóñòèìèòå ðàçõîäè â ðåãèîíèòå ïî Öåë 1;
√ 15 % îò îáùàòà ñóìà íà äîïóñòèìèòå ðàçõîäè â ðåãèîíèòå ïî Öåë 2.
Èíîâàòèâíèòå äåéíîñòè è òåõíè÷åñêàòà ïîìîù ñå ôèíàíñèðàò íàïúëíî.
Áþäæåòíèòå àíãàæèìåíòè íà ÅÊ ñå ðàçãëåæäàò âñÿêà ãîäèíà. Ñëåä ðåøåíèåòî íà Åâðîïåéñêàòà
êîìèñèÿ çà îäîáðÿâàíå íà ïîäêðåïàòà ñå ïîåìà ôèíàíñîâèÿò àíãàæèìåíò. Ïðè íåðåäíîñòè ïî
ïðîãðàìàòà àíãàæèìåíòúò íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ çà ôèíàíñèðàíå àâòîìàòè÷íî ñå ñ÷èòà çà
ïðåêðàòåí.
22
Ïðèíîñ íà Êîìèñèÿòà ïðè ïîäêðåïà íà Îáùíîñòòà
1994 - 1999 ã.
Ïðèíîñúò îò áþäæåòà íà ÅÊ ñå èçïúëíÿâà íà ãîäèøíè òðàíøîâå:
√ ïúðâîòî ïëàùàíå ñå èçâúðøâà, êîãàòî ñå ïðèåìå ïðîãðàìàòà;
√ äðóãèòå ïëàùàíèÿ ñå ïðàâÿò íà îñíîâàòà íà ôèíàíñîâ ïëàí è íåãîâîòî èçïúëíåíèå.
2000 - 2006 ã.
Ïúðâèÿò îò ñòðàíà íà ÅÊ òðàíø ñå èçïëàùà ñëåä ïðèåìàíå íà ïðîãðàìíèòå äîêóìåíòè. Â
ïîñëåäñòâèå ÅÊ èçâúðøâà ãîäèøíè ïëàùàíèÿ äî 31 àïðèë âñÿêà ãîäèíà. ÅÊ àâòîìàòè÷íî ñïèðà
ïëàùàíèÿòà, êîèòî íå ñà èçïîëçâàíè â êðàÿ íà ãîäèíàòà, ïîñëåäâàùà ãîäèíàòà íà èçïúëíåíèå.
Ïðèíîñúò íà ôîíäîâåòå çà îïåðàòèâíè ïðîãðàìè çà èçïúëíåíèå íà ðàìêà çà ïîäêðåïà îò
Îáùíîñòòà ñå ñúãëàñóâà ñ ôèíàíñîâèÿ ïëàí, çàëîæåí â ñúîòâåòíàòà ðàìêà çà ïîäêðåïà îò
Îáùíîñòòà. Ïðèíîñúò îò ôîíäîâåòå çà èçïúëíåíèå íà ìåðêèòå å ïîä ôîðìàòà íà áåçâúçìåçäíà
ïðÿêà ïîäêðåïà.
Ïëàùàíèÿ
1994 - 1999 ã.
Ïúðâîòî ïëàùàíå å â ðàìêèòå íà íå ïîâå÷å îò 50 % îò öåëèÿ ïðèíîñ íà Îáùíîñòòà. Âòîðîòî
ïëàùàíå íå íàäõâúðëÿ 30 % îò ïðèíîñà íà Îáùíîñòòà. Ïîñëåäíîòî ïëàùàíå ñå èçâúðøâà ñëåä
èçïúëíåíèå íà ïðîãðàìàòà.
2000 - 2006 ã.
Ïëàùàíèÿòà íà ÅÊ ñà ñïîðåä ïðèåòèòå àíãàæèìåíòè. Ìåæäèííèòå ïëàùàíèÿ è ïëàùàíèÿòà
ïî áàëàíñ ñå îáâúðçâàò ñ ðåàëíî èçâúðøåíè ðàçõîäè.
ÅÊ òðàíñôåðèðà ñðåäñòâà ïî ñìåòêà íà ðàçïëàùàòåëíèÿ îðãàí â ñòðàíàòà ÷ëåíêà ñóìà,
ðàâíÿâàùà ñå íà 7 íà ñòî îò ïðèíîñà íà ôîíäîâåòå çà îïðåäåëåíà ïîäêðåïà. Ïëàùàíåòî ìîæå äà
áúäå ðàçäåëåíî íàé-ìíîãî ìåæäó äâå áþäæåòíè ãîäèíè. Ïðåâåäåíàòà ñóìà ñå ðåèìáóðñèðà îò
ðàçïëàùàòåëíèÿ îðãàí íà ÅÊ, àêî íå ñà íàïðàâåíè ðàçõîäè ïî èçïúëíåíèåòî íà ïîäêðåïàòà â ñðîê
äî 18 ìåñåöà ñëåä ðåøåíèåòî çà ïðåäîñòàâÿíå íà ôèíàíñèðàíå îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå.
Êîìèñèÿòà ïðàâè äîïúëíèòåëíè ïëàùàíèÿ ïî ïîäêðåïàòà íà îñíîâàòà íà äîêàçàíè ðàçõîäè. Ñëåä
ïðèêëþ÷âàíå íà ïðîãðàìàòà ñå èçïëàùàò 5 %, ñëåä êàòî Êîìèñèÿòà å ïîëó÷èëà è îäîáðèëà âñè÷êè
íåîáõîäèìè äîêóìåíòè çà ðàçõîä. Êîìèñèÿòà èçâúðøâà ìåæäèííè ïëàùàíèÿ, ïîäêðåïåíè ñ
äîêóìåíòè îò ðàçïëàùàòåëíèÿ îðãàí çà äåéñòâèòåëíèòå ðàçõîäè. Ïëàùàíèÿòà ñå ïðàâÿò çà âñÿêà
ïîäêðåïà è ñå êàëêóëèðàò çà âñÿêà ìÿðêà.
Êðàòêî îïèñàíèå íà óïðàâëåíèåòî íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå

(ïðàêòè÷åñêè íàñîêè)
Ñðåäñòâàòà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íå ñà ðàçïðåäåëåíè äèðåêòíî ïî ïðîåêòè îò

Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿòà.
Îñíîâíèòå ïðèîðèòåòè çà ðàçâèòèå íà ïðîãðàìàòà ñå îïðåäåëÿò â ïðîöåñ íà ñúòðóäíè÷åñòâî
ìåæäó ñòðàíàòà è Êîìèñèÿòà. Èçáîðúò íà ïðîåêòè è òÿõíîòî óïðàâëåíèå å îòãîâîðíîñò íà
íàöèîíàëíèòå è ðåãèîíàëíèòå âëàñòè. Ïî-ãîëÿìàòà äåöåíòðàëèçàöèÿ å ãëàâíèÿò ïðèîðèòåò íà
ïðîãðàìíèÿ ïåðèîä 2000 - 2006 ã.
Ñëåä êàòî ïðîåêòèòå áúäàò èçáðàíè, òå ñå ôèíàíñèðàò îò íàöèîíàëíèòå ôîíäîâå è îò
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå (ñëåä êàòî â áþäæåòà íà ïðîãðàìàòà ñà ïðåäâèäåíè ôèíàíñîâè ðåñóðñè
23
îò åâðîïåéñêè è íàöèîíàëíè ÷àñòíè è/èëè ïóáëè÷íè ôîíäîâå).
Ôèíàíñèðàíåòî îò Åâðîïåéñêèÿ ñúþç å äîïúëíåíèå êúì íàöèîíàëíîòî ôèíàíñèðàíå. Òàêà
äúðæàâàòà ìîæå äà ôèíàíñèðà èçâúí îãðàíè÷åíèÿòà, íàëîæåíè îò ôèíàíñîâèÿ é êàïàöèòåò.
Ôèíàíñèðàíåòî îò ÅÑ íå å ñðåäñòâî çà ñïåñòÿâàíèÿ êúì áþäæåòà. Äúðæàâèòå íîñÿò îòãîâîðíîñò
çà ðàçâèòèåòî íà ðåãèîíèòå ñè è çà ñîöèàëíîòî è èêîíîìè÷åñêîòî ñáëèæàâàíå. Åâðîïåéñêèÿò
ñúþç ñàìî èì ïîìàãà äà ïîñòèãíàò ïî-äîáðè è åôåêòèâíè ðåçóëòàòè. Òîâà å ðåàëíàòà äîáàâåíà
ñòîéíîñò êúì Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå.
1. Ðàçõîäèòå, ïðåäâèäåíè â áþäæåòà íà ÅÑ çà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, ñå ðàçïðåäåëÿò ïî öåëèòå,

îïðåäåëåíè çà ôèíàíñèðàíå îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå. Îáëàñòèòå è ïðèîðèòåòèòå, êîèòî ùå
áúäàò ôèíàíñèðàíè, ñå ïðåäñòàâÿò ïðåä Êîìèñèÿòà çà ñúãëàñóâàíå è îäîáðåíèå. Åâðîïåéñêàòà
êîìèñèÿ ïðåäëàãà îáùî òåìàòè÷íî ðúêîâîäñòâî çà óïðàâëåíèå è èçïîëçâàíå íà ñðåäñòâàòà îò
ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå.
2. Ñëåäâàéêè ðåøåíèÿòà íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ, âñÿêà

ñòðàíà ïðåäëàãà çà ôèíàíñèðàíå ïðèîðèòåòè è ñåêòîðè îò
èêîíîìèêàòà, îáëàñòè, â êîèòî ñòðàíàòà èçîñòàâà ñïðÿìî
äðóãèòå ñòðàíè. Òå ñå ñúäúðæàò â ïëàíîâåòå çà ðàçâèòèå, êîèòî
ñà â ñúîòâåòñòâèå ñ òåìàòè÷íîòî ðúêîâîäñòâî, öåëèòå è
ïðèîðèòåòèòå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå.
Ïëàíîâåòå çà ðàçâèòèå ñå ðàçðàáîòâàò îò ñòðàíèòå, êàòî
ñå ïðàâè àíàëèç íà èêîíîìè÷åñêèòå è ñîöèàëíèòå íóæäè. Ðåãèîíàëíèòå ïëàíîâå ñå èçãîòâÿò îò
äúðæàâèòå ÷ëåíêè. Òÿõíîòî ïðåäíàçíà÷åíèå å äà ïîçâîëÿò íà äúðæàâèòå ÷ëåíêè äà îïðåäåëÿò
ïðîáëåìèòå è íåîáõîäèìèòå ñðåäñòâà çà òÿõíîòî ïðåîäîëÿâàíå â íàé-ñëàáîðàçâèòèòå ñè ðàéîíè.
Ñúñòàâÿíåòî íà ðåãèîíàëíèòå ïëàíîâå å ñâúðçàíî ïðÿêî è å êîíêðåòåí èçðàç íà ñúáëþäàâàíåòî íà
ïðèíöèïà íà ñóáñèäèàðíîñòòà. Ðåãèîíàëíèòå ïëàíîâå ñúäúðæàò ïîäðîáåí àíàëèç íà ñúùåñòâóâ-
àùèòå ïðîáëåìè, êîíêðåòíà ñòðàòåãèÿ çà òÿõíîòî ïðåîäîëÿâàíå è àíàëèç íà íåîáõîäèìèòå
ñðåäñòâà è ôèíàíñîâè èçòî÷íèöè. Íå òðÿáâà äà ñå ïðîïóñêà ôàêòúò, ÷å åâðîïåéñêèòå Ñòðóêòóðíè
ôîíäîâå ñà ñàìî ÷àñò îò öÿëîñòíîòî ôèíàíñèðàíå íà îïðåäåëåí ðåãèîíàëåí ïðîåêò.
Ñúñòàâÿíåòî íà ïëàíîâåòå áå ñúïðîâîäåíî ñ èçâåñòíè òðóäíîñòè - íåäîñòàòú÷íî àðãóìåí-
òèðàíîñò, íåÿñíî äåôèíèðàíà ñòðàòåãèÿ, èñêàíèÿ çà ôèíàíñèðàíå, êîèòî íàäõâúðëÿò âúç-
ìîæíîñòèòå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è äð., íî âúïðåêè òîâà èçãîòâÿíåòî íà ïúðâèòå ñòðà-
òåãè÷åñêè ïëàíîâå ñëåä ðåôîðìàòà ïîçâîëèõà äà áúäå ïîñòàâåíî íà÷àëîòî íà ñòðàòåãè÷åñêîòî
ïëàíèðàíå â ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà íà ÅÑ è äàäîõà âúçìîæíîñò íà àäìèíèñòðàöèèòå íà äúðæà-
âèòå ÷ëåíêè, âêëþ÷èòåëíî íà ìåñòíèòå è ðåãèîíàëíèòå âëàñòè äà ïðèäîáèÿò îïèò â àíàëèçè-
ðàíåòî íà ðåãèîíàëíèòå ïðîáëåìè, â òúðñåíå íà ïîäõîäÿùè ïúòèùà è ôîðìè çà òÿõíîòî ðåøàâàíå
è â àêòèâèçèðàíåòî íà ïðîöåñà íà îñèãóðÿâàíå íà ôèíàíñîâè èçòî÷íèöè çà òÿõíîòî îñúùåñòâÿâàíå.
Ïëàí çà ðàçâèòèå îçíà÷àâà àíàëèç íà èêîíîìè÷åñêàòà ñèòóàöèÿ, èçãîòâåí îò ñòðàíà ÷ëåíêà
â ñâåòëèíàòà íà öåëèòå è ïðèîðèòåòíèòå ïîòðåáíîñòè çà ïîñòèãàíåòî íà òåçè öåëè (çàåäíî ñúñ
ñòðàòåãèÿòà, ïðèîðèòåòèòå íà ïëàíèðàíèòå äåéíîñòè, òåõíèòå ñïåöèôè÷íè öåëè è
ñúîòâåòíèòå èíäèêàòèâíè ôèíàíñîâè ðåñóðñè). Ïëàíîâåòå ñå ðàçðàáîòâàò âúç îñíîâà íà íàöèî-
íàëíèòå è ðåãèîíàëíèòå ïðèîðèòåòè è íóæäè. Çàòîâà å íåîáõîäèìî äà áúäàò äîáðå ïðåäñòàâåíè
òåêóùàòà èêîíîìè÷åñêà è ñîöèàëíà ñèòóàöèÿ íà ðåãèîíà, ïîäõîäÿùàòà ñòðàòåãèÿ çà ïîñòèãàíå
íà öåëèòå, êàêòî è ïðèíîñúò íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå.
Ïðîãðàìíèòå äîêóìåíòè ñà ñúùî åëåìåíò íà ïðîãðàìèðàíåòî.
3. Ðàçðàáîòåíèòå ïëàíîâå çà ðàçâèòèå ñå èçïðàùàò íà

Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ.
24
4. Ñòðàíèòå ÷ëåíêè è ÅÊ îáñúæäàò ñúäúðæàíèåòî íà Íàöèîíàë-
íèòå ïëàíîâå, îäîáðÿâàò ïëàíîâåòå è îïðåäåëÿò ðàçìåðà íà íà-
öèîíàëíè ôèíàíñîâè ðåñóðñè è íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íà Ñúþçà,
êîèòî äà ñå èçïîëçâàò çà ôèíàíñèðàíå íà ìåðêèòå ïî îòäåëíèòå
ïðèîðèòåòè çà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ðàçâèòèå.
5. Êîãàòî äâåòå ñòðàíè - ÅÊ è ñúîòâåòíàòà ñòðàíà -

ñúãëàñóâàò âñè÷êè ïðîáëåìè è îáëàñòè çà ðàçâèòèå, ñå îïðåäåëÿò
ïðîãðàìèòå, êîèòî äà áúäàò ôèíàíñèðàíè. Òðàíñôåðèðàíåòî íà
ôèíàíñîâè ðåñóðñè îò Åâðîïåéñêèÿ ñúþç êúì ñòðàíàòà çàïî÷âà ñ
ïðèëàãàíåòî íà ïðîãðàìà. Ïðèëàãàíåòî íà ïðîãðàìàòà å ñúïðî-
âîäåíî îò ðåäèöà äîêóìåíòè - Ðàìêà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà
è îïåðàòèâíè ïðîãðàìíè äîêóìåíòè. Òå ñà ñúâìåñòíè ðåøåíèÿ çà
ïðèëàãàíå íà ïðîãðàìèòå ñëåä ïðåäñòàâÿíå íà ïëàíîâåòå îò
äúðæàâèòå ÷ëåíêè è ñëåä ïðîâåæäàíå íà êîíñóëòàöèè ñ òÿõ.
Ïðàêòè÷åñêè ðàìêîâèòå ïðîãðàìè ñà îòãîâîð îò ñòðàíà íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ íà íóæäèòå
íà äúðæàâèòå ÷ëåíêè, èçëîæåíè â ñòðàòåãè÷åñêèòå ïëàíîâå.
Â ðàìêîâèòå ïðîãðàìè ñå îïðåäåëÿò ïðèîðèòåòèòå, êîèòî ùå áúäàò ñëåäâàíè ïðåç ñúîòâåòíèÿ
ïåòãîäèøåí ïåðèîä, ïîñî÷âà ñå êàê ùå áúäàò ïîñòèãíàòè ïðèîðèòåòèòå (÷ðåç êîíêðåòíè
îïåðàòèâíè ïðîãðàìè) è ñå ñúñòàâÿ èíäèêàòèâåí ôèíàíñîâ ïëàí. Âñè÷êè ïîñëåäâàùè èñêàíèÿ çà
ôèíàíñèðàíå òðÿáâà äà ñà ïðåäâàðèòåëíî çàëîæåíè â ðàìêàòà, èçðàáîòåíà îò Åâðîïåéñêàòà
êîìèñèÿ.
Åäèíåí ïðîãðàìåí äîêóìåíò îçíà÷àâà åäèíåí äîêóìåíò, îäîáðåí îò ÅÊ, ñúäúðæàù ñúùàòà
èíôîðìàöèÿ, êîÿòî ìîæå äà ñå íàìåðè è â ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà è â îïåðàòèâíàòà
ïðîãðàìà. Êîìèñèÿòà âîäè ïðåãîâîðè íà îñíîâàòà íà òåçè äîêóìåíòè è ñúîòâåòíî âçèìà ðåøåíèÿ
çà ðàçïðåäåëåíèå íà ïîäêðåïàòà ïî ñúîòâåòíèòå ðåãèîíè.
Ðàìêà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà îçíà÷àâà îäîáðåí îò Êîìèñèÿòà äîêóìåíò, ñúãëàñóâàí
ñúñ ñòðàíèòå ÷ëåíêè, çà êîèòî ñå îòíàñÿ, ñúîáðàçåí ñ îöåíêàòà íà ïðåäñòàâåíèÿ îò ñòðàíèòå
÷ëåíêè ïëàí, è ñòðàòåãèÿòà íà äåéñòâèå îò ñòðàíà íà ôîíäîâåòå è äðóãè ôèíàíñîâè èçòî÷íèöè.
Îïåðàòèâíè ïðîãðàìè îçíà÷àâà îäîáðåí îò Êîìèñèÿòà äîêóìåíò çà ðåàëèçàöèÿ íà ðàìêàòà
çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà, ñúäúðæàù ïîñòîÿíåí íàáîð îò ïðèîðèòåòè, îáõâàùàø ìíîãîãîäèøíè
ìåðêè è ìåðêè, êîèòî ìîãàò äà ðåàëèçèðàò ÷ðåç ðåñóðñèòå íà åäèí èëè ïîâå÷å ôîíäîâå, íà åäèí èëè
ïîâå÷å ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè è íà Åâðîïåéñêàòà èíâåñòèöèîííà áàíêà.
Èíòåãðèðàíà îïåðàòèâíà ïðîãðàìà îçíà÷àâà îïåðàòèâíà ïðîãðàìà, ôèíàíñèðàíà îò
ïîâå÷å îò åäèí ôîíä.
6. Êàê òåçè äîêóìåíòè äà áúäàò ïðèëîæåíè è ñ êàêâè ìåðêè äà

áúäàò ïîäêðåïåíè ñå ðåøàâà îò íàöèîíàëíèòå è ðåãèîíàëíèòå
ñòðóêòóðè íà óïðàâëåíèå. ÅÊ íå ó÷àñòâà â ðàçðàáîòâàíåòî íà
ïðèîðèòåòèòå è ðåøåíèÿòà íà íàöèîíàëíî íèâî, íî å èíôîðìè-
ðàíà çà òÿõ. Ñëåä îäîáðÿâàíå íà òåçè äîêóìåíòè ïðîåêòèòå
çàïî÷âàò äà ñå ïðèëàãàò, êàòî ñëåäâàò îïðåäåëåíà ìåòîäèêà
(ïðåäëîæåíèå çà êàíäèäàòñòâàíå, òðúæíè ïðîöåäóðè). Òåçè
ïðîãðàìè ñòàâàò îïåðàòèâíè, êîãàòî çàïî÷íå ïðèëàãàíåòî èì.
Óïðàâëåíèåòî íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ñå îñúùåñòâÿâà îò
Èçïúëíèòåëíè àãåíöèè, êîèòî ñúäåéñòâàò çà ïðèëàãàíå ìåðêèòå
ïî ïðîãðàìèòå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå.
7. Ñúîòâåòíè ñòðóêòóðè íà èçïúëíèòåëíàòà âëàñò (îöåíèòåëè) îöåíÿâàò è ïîäáèðàò

ïðîåêòèòå, êîèòî ñúîòâåòñòâàò íà öåëèòå íà äàäåíà ïðîãðàìà è íà ïðèîðèòåòèòå é. Ñëåä êàòî
ïðîåêòúò å îäîáðåí, èíôîðìèðàò êàíäèäàòà è Èçïúëíèòåëíàòà àãåíöèÿ ñêëþ÷âà ñ íåãî äîãîâîð.
Ìîíèòîðèíãîâèÿò êîìèòåò ñëåäè è íàáëþäàâà êàê ñå ïðèëàãàò ïðîãðàìèòå è ìåðêèòå ïî
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå.
25
8. Ñëåä êàòî å ôèêñèðàíà ñèñòåìàòà íà ïëàùàíå íà ðàçõî-
äèòå ïî ïðîåêòèòå, Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå ïðåâåæäà
ïàðè íà Èçïúëíèòåëíàòà àãåíöèÿ. Ïðîåêòèòå ñå ôèíàíñèðàò
÷ðåç ïðåäâàðèòåëíî îïðåäåëåíè òðàíøîâå.
9. Èçïúëíèòåëíèòå îðãàíè ñúçäàâàò ìåòîäèêà è ñèñòåìà çà

íàáëþäåíèå è îöåíêà íà ïðîãðàìèòå. Íåîáõîäèìî å òå ïîñòîÿííî
äà èíôîðìèðàò ÅÊ çà èçïîëçâàíåòî íà ôèíàíñîâèòå ðåñóðñè.
Êîìèñèÿòà ïðàâè îäèò íà ðàçïðåäåëåíèåòî íà ñðåäñòâàòà íà

Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå. Ñëåäÿò ñå îïðåäåëåíè èíäèêàòîðè çà
ìîíèòîðèíã è çà îöåíêà.
Îïðåäåëÿò ñå äúðæàâíè ñëóæèòåëè, îòãîâîðíè çà ïðèëàãàíåòî
íà ïðèîðèòåòèòå ïî ïðîãðàìèòå çà ïîñòèãàíå íà èêîíîìè÷åñêè è
ñîöèàëåí åôåêò îò òÿõíîòî ïðèëàãàíå.
Îöåíÿâàíåòî íà ïðîãðàìèòå, ôèíàíñèðàíè îò Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå, ñå îñúùåñòâÿâà ÷ðåç òðè âèäà îöåíêè - ïðåäâàðèòåëíà (ex-
ante), ìåæäèííà (mid-term) è êðàéíà (ex-post). Ïðåäâàðèòåëíà îöåíêà
ñå èçâúðøâà îò êîìïåòåíòíè èíñòèòóöèè - Êîìèòåò çà îöåíêà â
ñòðàíèòå ÷ëåíêè. Ìåæäèííàòà îöåíêà ñå èçâúðøâà îò Èçïúëíè-
òåëíàòà àãåíöèÿ, êîÿòî íàáëþäàâà ïðîãðàìàòà è å îòãîâîðíà çà
íåéíîòî èçïúëíåíèå â ñúòðóäíè÷åñòâîòî ñ Êîìèñèÿòà. Êðàéíàòà
îöåíêà ñå èçâúðøâà îò Êîìèñèÿòà ñúâìåñòíî ñúñ ñòðàíàòà ÷ëåíêà
è Èçïúëíèòåëíàòà àãåíöèÿ. Ñëåä êàòî ñå íàïðàâè îöåíêàòà, ñå
ïóáëèêóâà äîêëàä çà ïîñòèæåíèÿòà íà ïðîãðàìàòà ñ öåë îñèãóðÿâàíå
íà ïðîçðà÷íîñò íà ðåçóëòàòèòå.
26
ÏÐÅÄÏÐÈÑÚÅÄÈÍÈÒÅËÍÈ ÔÈÍÀÍÑÎÂÈ ÈÍÑÒÐÓÌÅÍÒÈ
ÍÀ ÅÂÐÎÏÅÉÑÊÈß ÑÚÞÇ
Ñèëâèÿ Èíäæîâà
27
28
Ïðåäïðèñúåäèíèòåëíè ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç
Ïðèñúåäèíÿâàíåòî íà Áúëãàðèÿ êúì Åâðîïåéñêèÿ ñúþç (ÅÑ) å ñòðàòåãè÷åñêà öåë íà ñòðàíàòà.

Òîâà ðåøåíèå ïîñòàâÿ ïðåä ñòðàíàòà ìíîãî âèñîêè èçèñêâàíèÿ, ÷èåòî èçïúëíåíèå å çàäúëæèòåëíî
óñëîâèå çà ïðèåìàíåòî â ÅÑ. Áúëãàðèÿ òðÿáâà äà îòãîâîðè íà ðåäèöà èêîíîìè÷åñêè è ïîëèòè÷åñêè
êðèòåðèè ïî îòíîøåíèå ãàðàíòèðàíå íà äåìîêðàöèÿòà è ðàçâèòèå íà ôóíêöèîíèðàùà ïàçàðíà
èêîíîìèêà.
Èçïúëíåíèåòî íà òåçè êðèòåðèè èçèñêâà íàðåä ñ äðóãèòå ïðîìåíè öÿëîñòíî ïðåñòðóêòóðèðàíå
íà èêîíîìèêàòà è èçãðàæäàíå íà ñúâðåìåííà èíôðàñòðóêòóðà, êîåòî å ñâúðçàíî ñúñ ñúùåñòâåíè
èíâåñòèöèè â îòðàñëè êàòî îêîëíà ñðåäà, òðàíñïîðò, åíåðãåòèêà, èíäóñòðèàëíî ïðåóñòðîéñòâî,
èíôðàñòðóêòóðà íà ñåëñêèòå ðàéîíè.
Óñêîðåíàòà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíà ñòðàòåãèÿ èìà çà öåë äà äàäå âúçìîæíîñò íà âñè÷êè ñòðàíè
êàíäèäàòêè îò Öåíòðàëíà è Èçòî÷íà Åâðîïà äà ñòàíàò ïúëíîïðàâíè ÷ëåíêè íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç,
êàòî îùå ïðåäè ïðèñúåäèíÿâàíåòî ñå èçðàâíÿò ñ äîñòèæåíèÿòà íà îáùíîñòíîòî ïðàâî. Òàçè
ñòðàòåãèÿ ñå îñíîâàâà íà Åâðîïåéñêèòå ñïîðàçóìåíèÿ çà àñîöèèðàíå è íà Ïàðòíüîðñòâîòî çà
ïðèñúåäèíÿâàíå è öåëè äà ìîáèëèçèðà âñè÷êè ôîðìè íà ïîäïîìàãàíå ïî îòíîøåíèå íà ñòðàíèòå
êàíäèäàòêè â åäèííà ðàìêà.
Åäèí îò ñúùåñòâåíèòå åëåìåíòè íà ïðîöåñà íà ïðèñúåäèíÿâàíå íà Áúëãàðèÿ êúì Åâðîïåéñêèÿ
ñúþç å ïîñòåïåííîòî ïðèîáùàâàíå íà ñòðàíàòà êúì àêóìóëèðàíåòî è ðàçõîäâàíåòî íà ñðåäñòâà
îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç.
Íàðåä ñ èçðàâíÿâàíå íà ïðîöåäóðèòå ïî ïðîâåæäàíå íà òúðãîâå, âúçëàãàíå íà ïîðú÷êè è ñêëþ÷âàíå
íà äîãîâîðè ñ òåçè íà åâðîïåéñêîòî çàêîíîäàòåëñòâî, ñëåäâà äà ñå àäàïòèðàò óñòðîéñòâåíèòå
ïðèíöèïè íà áþäæåòà â ñúîòâåòñòâèå ñ ïðàêòèêàòà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ïî îòíîøåíèå íà
óïðàâëåíèåòî íà ôèíàíñîâèòå ïîòîöè, íåçàâèñèì âúòðåøåí è âúíøåí ôèíàíñîâ îäèò, ñèñòåìè çà
íàáëþäåíèå è êîíòðîë, èçãðàæäàíå íà ñòðóêòóðè çà óïðàâëåíèå íà ôèíàíñèðàíåòî îò Åâðîïåéñêèÿ
ñúþç è êîðåñïîíäèðàùîòî ñú-ôèíàíñèðàíå îò äúðæàâíèÿ áþäæåò è ìåæäóíàðîäíèòå ôèíàíñîâè
èíñòèòóöèè.
Çà ïåðèîäà 2000 - 2006 ã. çà Áúëãàðèÿ ñà ïðèëîæèìè òðè îñíîâíè ôèíàíñîâè

èíñòðóìåíòà â îáëàñòòà íà ïðåä-ïðèñúåäèíÿâàíåòî, ÷ðåç êîèòî ÅÑ ïðåäîñòàâÿ
áåçâúçìåçäíî ôèíàíñèðàíå íà ñòðàíàòà - ÔÀÐ, ÈÑÏÀ è ÑÀÏÀÐÄ.
Ïðåç 1999 ã. áÿõà ïðèåòè è ðåãëàìåíòèòå, óðåæäàùè íîðìàòèâíî è ïðåäïðèñúåäèíèòåëíèòå

èíñòðóìåíòè. Òîâà ñà:
√ Ðåãëàìåíò 1266/1999 îò 21 þíè 1999 ã. çà êîîðäèíèðàíå íà ïîìîùòà íà ñòðàíèòå êàíäè-

äàòêè â ðàìêèòå íà ïðåäïðèñúåäèíèòåëíàòà ñòðàòåãèÿ è çà èçìåíåíèå íà Ðåãëàìåíò 3906/1989;
√ Ðåãëàìåíò 1267/1999 îò 21 þíè 1999 ã. çà ñúçäàâàíå íà Èíñòðóìåíò çà ñòðóêòóðíè ïîëèòèêè
çà ïðåäïðèñúåäèíÿâàíå (ISPA);
√ Ðåãëàìåíò 1268/1999 îò 21 þíè 1999 ã. çà ñòðàòåãèÿ çà ïîäïîìàãàíå íà ïðåäïðèñúåäè-
íèòåëíèÿ ïåðèîä çà ðàçâèòèå íà ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî è ñåëñêèòå ðàéîíè (SAPARD).
ÔÀÐ
Ñúçäàäåíà ïðåç 1989 ã., ïðîãðàìà ÔÀÐ èìà çà öåë äà ïðåäîñòàâè ôèíàíñîâà ïîäêðåïà íà ñòðàíèòå
êàíäèäàòêè â óñèëèÿòà çà ïðåñòðóêòóðèðàíå íà èêîíîìèêèòå èì. Ìíîãî áúðçî ÔÀÐ ñå ïðåâðúùà
â íàé-ãîëÿìàòà ïðîãðàìà çà ïîäïîìàãàíå íà Öåíòðàëíà Åâðîïà êàòî ïðåäîñòàâÿ òåõíè÷åñêè
åêñïåðòè è èíâåñòèöèîííà ïîäêðåïà. Ñ Ïðîãðàìà 2000 íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ ñå èçìåñòâà
29
îñíîâíàòà íàñîêà íà ïðîãðàìàòà, êàòî îñíîâíèÿò àêöåíò ñå ïîñòàâÿ âúðõó ïîäãîòîâêàòà íà
ñòðàíèòå êàíäèäàòêè â Öåíòðàëíà è Èçòî÷íà Åâðîïà çà ÷ëåíñòâî. Îñíîâíèòå ïðèîðèòåòè ïðè
âúçïðèåìàíåòî íà äîñòèæåíèÿòà íà ïðàâîòî íà ÅÑ ñà:
√ èíñòèòóöèîíàëíî èçãðàæäàíå â ñìèñúëà íà àäàïòèðàíå è óêðåïâàíå íà äåìîêðàòè÷íèòå
èíñòèòóöèè, äúðæàâíàòà àäìèíèñòðàöèÿ è îðãàíèçàöèèòå, îòãîâîðíè çà ïðèëàãàíå íà çàêîíîäà-
òåëñòâîòî íà Îáùíîñòòà. Òîâà ïðåäïîëàãà èçãðàæäàíå íà ñèñòåìè çà óïðàâëåíèå è îáó÷åíèå íà
øèðîê êðúã äúðæàâíè ñëóæèòåëè è ïðîôåñèîíàëèñòè îò äúðæàâíèÿ è ÷àñòåí ñåêòîð; è
√ èíâåñòèöèîííà ïîäêðåïà, êîÿòî ñå íàëàãà, òúé êàòî àäàïòèðàíåòî íà ïðåäïðèÿòèÿòà
è îñíîâíàòà èíôðàñòðóêòóðà íà ñòðàíèòå êàíäèäàòêè êúì íîðìèòå è ñòàíäàðòèòå íà
Îáùíîñòòà ïðåäïîëàãàò ñúùåñòâåíè èíâåñòèöèè. Òîâà å îò îñîáåíà âàæíîñò â îáëàñòè êàòî
åêîëîãèÿ, ÿäðåíà áåçîïàñíîñò, áåçîïàñíîñò íà òðàíñïîðòà, óñëîâèÿ íà ðàáîòà, ìàðêåòèíã íà
õðàíèòåëíè ïðîäóêòè, èíôîðìàöèÿ çà ïîòðåáèòåëèòå è êîíòðîë íà ïðîèçâîäñòâåíèòå ïðîöåñè.
Âèäîâåòå èíâåñòèöèîííà ïîäêðåïà âêëþ÷âàò ñòðóêòóðíè è ñîöèàëíè äåéíîñòè, ðàçâèòèå íà
ìàëêèòå è ñðåäíèòå ïðåäïðèÿòèÿ, ïðèåìàíå íà íîðìèòå íà åâðîïåéñêîòî çàêîíîäàòåëñòâî è
øèðîêî ìàùàáíè èíôðàñòðóêòóðíè ïðîåêòè êàòî ïîäãîòîâêà çà ïðîãðàìà ÈÑÏÀ.
Îñíîâíèòå âèäîâå ïðîãðàìè ïî ÔÀÐ ñà:

√ Íàöèîíàëíàòà ïðîãðàìà ÔÀÐ, êîÿòî ôèíàíñèðà èíñòèòóöèîíàëíîòî èçãðàæäàíå è
ïðåäëàãà èíâåñòèöèîííà ïîäêðåïà. Îò 2001 ã. â íåÿ ñå âêëþ÷âà è ïîäêðåïàòà, ïðåäîñòàâÿíà íà
ñòðàíàòà çà ó÷àñòèå â ò.íàð. Èíèöèàòèâè íà Îáùíîñòòà, êîèòî ïîêðèâàò ïðîåêòè â îáëàñòòà
íà èçñëåäâàíèÿòà, îáðàçîâàíèåòî, êóëòóðàòà è ò.í.
√ Ïðîãðàìèòå çà òðàíñ-ãðàíè÷íî ñúòðóäíè÷åñòâî ïîäïîìàãàò ñúòðóäíè÷åñòâîòî
ìåæäó ñòðàíèòå áåíåôèöèåíòè ïî ÔÀÐ è ïðèëåæàùèòå ðåãèîíè íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç. Çà ñòðàíàòà
ñå ôèíàíñèðàò ïðîãðàìè Òðàíñ-ãðàíè÷íî ñúòðóäíè÷åñòâî Áúëãàðèÿ - Ãúðöèÿ è Áúëãàðèÿ -
Ðóìúíèÿ. Îñíîâíà öåë íà ïðîãðàìàòà å äà ïîäïîìîãíå ðàçâèòèåòî íà ãðàíè÷íèòå ðàéîíè è ïðèáëè-
æàâàíåòî äî íèâîòî íà ðàçâèòèå íà åâðîïåéñêèòå ñòðàíè, êàòî îñîáåíî âíèìàíèå ñå îáðúùà íà
áúäåùèòå âúíøíè ãðàíèöè íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç.
√ Ñïåöèàëíàòà ïîäãîòâèòåëíà ïðîãðàìà íà ÔÀÐ èìà çà öåë äà ïîäïîìîãíå êàíäèäàò-
ñòâàùèòå ñòðàíè â ðàçáèðàíåòî íà ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ÷ðåç àäìè-
íèñòðàòèâíî êîîïåðèðàíå è â ïîäãîòîâêàòà çà óïðàâëåíèåòî íà íîâèòå ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè
ÈÑÏÀ è ÑÀÏÀÐÄ.
√ Îáùàòà ãîäèøíà ïîìîù îò ñòðàíà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç çà âñè÷êè ñòðàíè êàí-
äèäàòêè å â ðàçìåð íà 1,5 ìèëèàðäà åâðî. Çà Áúëãàðèÿ ñðåäíàòà ãîäèøíà àëîêàöèÿ å â
ðàçìåð íà 130 ìèëèîíà åâðî.
Îñíîâåí íîðìàòèâåí äîêóìåíò çà ó÷àñòèåòî íà ñòðàíàòà â ïðîãðàìà ÔÀÐ å Ðàìêîâîòî

ñïîðàçóìåíèå, ïîäïèñàíî ìåæäó Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ è Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ â êðàÿ íà 1990 ã.,
êîåòî ôîðìóëèðà îñíîâíèòå ïðèíöèïè íà äâóñòðàííîòî ñúòðóäíè÷åñòâî è îïðåäåëÿ ðàìêàòà, â
êîÿòî ùå ñå èçïúëíÿâà ïðîãðàìàòà. Åæåãîäíî ñå ïîäïèñâàò Ôèíàíñîâè ìåìîðàíäóìè, ÷ðåç êîèòî
ñå îïðåäåëÿ áþäæåòúò, ïðîåêòèòå çà ôèíàíñèðàíå è óñëîâèÿòà çà òÿõíîòî èçïúëíåíèå.
Îñíîâíèòå ó÷àñòíèöè â öèêúëà íà óïðàâëåíèå íà ïðîãðàìà ÔÀÐ ñà:
√ Ñúâìåñòåí êîìèòåò çà íàáëþäåíèå, êîéòî ñëåäè íàïðåäúêà íà ïðîãðàìèòå âúâ âðúçêà

ñ îñúùåñòâÿâàíå íà îïåðàòèâíèòå öåëè çà ïðèñúåäèíÿâàíå ñúãëàñíî Ôèíàíñîâèòå ìåìîðàíäóìè,
êàòî ìîæå äà ïðåïîðú÷âà ïðîìÿíà íà ïðèîðèòåòè èëè ïðåíàñî÷âàíå íà ñðåäñòâàòà ïî ÔÀÐ. Â
ðàáîòàòà ìó ó÷àñòâàò Íàöèîíàëíèÿò ðúêîâîäèòåë, Íàöèîíàëíèÿò êîîðäèíàòîð íà ïîìîùòà è
ïðåäñòàâèòåëè íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ;
√ Íàöèîíàëíèÿò êîîðäèíàòîð íà ïîìîùòà (ìèíèñòúð íà ôèíàíñèòå), êîéòî
30
êîîðäèíèðà è îñúùåñòâÿâà öÿëîñòíîòî ïðîãðàìèðàíå íà ñúòðóäíè÷åñòâîòî ïî ïðîãðàìàòà â
ñúîòâåòñòâèå ñ íàöèîíàëíèòå ïðèîðèòåòè íà ïîäãîòîâêàòà çà ïðèñúåäèíÿâàíå è ñ Ïàðòíüîð-
ñòâîòî çà ïðèñúåäèíÿâàíå;
√ Íàöèîíàëíèÿò ðúêîâîäèòåë (çàìåñòíèê ìèíèñòúð íà ôèíàíñèòå), êîéòî îòãîâàðÿ
çà ôèíàíñîâîòî óïðàâëåíèå íà ñðåäñòâàòà, ïðåäîñòàâÿíè íà ñòðàíàòà êàòî ïîìîù îò Åâðîïåéñêèÿ
ñúþç;
√ Íàöèîíàëíèÿò ôîíä êúì Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå, êîéòî äåéñòâà êàòî öåí-
òðàëåí ñúêðîâèùåí îðãàí çà ñðåäñòâàòà îò Îáùíîñòòà è îñúùåñòâÿâà òÿõíîòî ôèíàíñîâî
óïðàâëåíèå;
√ Èçïúëíèòåëíè àãåíöèè êúì ðåñîðíèòå ìèíèñòåðñòâà èëè êúì äðóãè îðãàíèçàöèè, êîèòî
ñå îïðåäåëÿò çà âñåêè ïðîåêò â ñúîòâåòíèÿ Ôèíàíñîâ ìåìîðàíäóì è îòãîâàðÿò çà òðúæíèòå
ïðîöåäóðè, ñêëþ÷âàíåòî íà äîãîâîðè è ïëàùàíèÿòà ïî ïðîåêòèòå;
√ Çâåíà çà èçïúëíåíèå íà ïðîåêòèòå, êîèòî ñå èçãðàæäàò â îðãàíèçàöèÿòà - êðàåí
áåíåôèöèåíò è ñà îòãîâîðíè çà òåõíè÷åñêîòî èçïúëíåíèå íà ñúîòâåòíèÿ ïðîåêò.
Âçàèìîîòíîøåíèÿòà ìåæäó òåçè èíñòèòóöèè ñå ðåãóëèðàò îò Ìåìîðàíäóìà çà ðàçáèðàòåë-

ñòâî çà ñúçäàâàíå íà Íàöèîíàëíèÿ ôîíä, ïîäïèñàí ìåæäó Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ è Ïðàâèòåëñòâîòî
íà Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ, è îò ðåäèöà äâóñòðàííè äîêóìåíòè êàòî Ôèíàíñîâèòå ñïîðàçóìåíèÿ ìåæäó
Íàöèîíàëíèÿ ôîíä è Èçïúëíèòåëíèòå àãåíöèè è Ìåìîðàíäóìèòå çà ðàçáèðàòåëñòâî ìåæäó Èçïúë-
íèòåëíèòå àãåíöèè è Çâåíàòà çà èçïúëíåíèå íà ïðîåêòèòå. Ïî òîçè íà÷èí ñå ñúçäàâà ñèñòåìà çà
óïðàâëåíèå íà ïðîåêòèòå ñ ÿñíî ðàçãðàíè÷åíè îòãîâîðíîñòè è çàäúëæåíèÿ è ñå äåôèíèðàò îò-
÷åòíèòå ïðîöåäóðè.
ÈÑÏÀ
(Èíñòðóìåíò çà ñòðóêòóðíà ïîëèòèêà çà ïðåä-ïðèñúåäèíÿâàíå)
Òîçè íîâ (îò 2000 ã.) èçòî÷íèê íà ôèíàíñèðàíå íà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå äåéñòâèÿ íà ÅÑ ñúñ
ñòðàíèòå êàíäèäàòêè çà ÷ëåíñòâî íàñî÷âà ñðåäñòâà êúì ïðîåêòè â îáëàñòòà íà îêîëíàòà ñðåäà
è òðàíñïîðòà è çà òåõíè÷åñêà ïîìîù ïî öåëèÿ öèêúë íà èíæåíåðèíãîâèÿ ïðîöåñ. Èíñòðóìåíòúò
å íàñî÷åí îñíîâíî êúì ñáëèæàâàíå íà ñòàíäàðòèòå â èíôðàñòðóêòóðàòà íà àñîöèèðàíèòå ñòðàíè
ñ òåçè â ñòðàíèòå ÷ëåíêè.
Â îáëàñòòà íà îêîëíàòà ñðåäà ñå ôèíàíñèðàò ïðîåêòè çà îñèãóðÿâàíå íà äîñòàòú÷íè
êîëè÷åñòâà ïèòåéíà âîäà ñ âèñîêè ïîòðåáèòåëñêè êà÷åñòâà, ïðå÷èñòâàíå íà îòïàäíè âîäè, áîðáà
ñúñ çàìúðñÿâàíåòî íà âúçäóõà è ïðåðàáîòêà íà òâúðäè îòïàäúöè, à â îáëàñòòà íà òðàíñïîðòà -
ðàçøèðÿâàíå íà òðàíñ-åâðîïåéñêàòà òðàíçèòíà ìðåæà è ïðèîáùàâàíå íà íàöèîíàëíàòà
òðàíñïîðòíà èíôðàñòðóêòóðà êúì íåÿ.
Îáùàòà ãîäèøíà ïîìîù îò ñòðàíà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç çà âñè÷êè ñòðàíè êàíäè-

äàòêè å â ðàçìåð íà 1 ìèëèàðä åâðî. Çà Áúëãàðèÿ ñðåäíàòà ãîäèøíà àëîêàöèÿ, îïðåäåëåíà
âúç îñíîâà íà êðèòåðèè êàòî áðîé íàñåëåíèå, ÁÂÏ íà ÷îâåê îò íàñåëåíèåòî, êîðèãèðàí ñ
ïîêóïàòåëíàòà ñïîñîáíîñò, è òåðèòîðèÿ, å â ðàçìåð íà 110 - 120 ìèëèîíà åâðî.
Åæåãîäíî ñå ïîäïèñâàò Ôèíàíñîâè ìåìîðàíäóìè, ÷ðåç êîèòî ñå îïðåäåëÿ áþäæåòúò, ïðîåêòèòå

çà ôèíàíñèðàíå è óñëîâèÿòà çà òÿõíîòî èçïúëíåíèå. Ôèíàíñèðàíèòå ïðîåêòè òðÿáâà äà ñà âêëþ÷åíè
â Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå è äà ñà ñúîáðàçåíè ñ ïðèîðèòåòèòå íà Ñòðàòåãèÿòà
çà ïðèñúåäèíÿâàíå. Çà ïðîåêòèòå ñå òúðñÿò è èçòî÷íèöè íà äîïúëíèòåëíî ôèíàíñèðàíå îò
ìåæäóíàðîäíè ôèíàíñîâè èíñòèòóöèè, êàòî Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ ôèíàíñèðà äî 85 íà ñòî îò
èíâåñòèöèîííèòå ðàçõîäè ïî ïðîåêòèòå.
Äî ìîìåíòà Áúëãàðèÿ å ïîäïèñàëà 19 ôèíàíñîâè ìåìîðàíäóìà íà îáùà ñòîéíîñò 909 ìèëèîíà
åâðî, îò êîèòî ðàçïðåäåëåíèåòî íà èçòî÷íèöèòå íà ñðåäñòâà ñà êàêòî ñëåäâà: 527 ìèëèîíà åâðî
31
îò ïðîãðàìà ÈÑÏÀ, 172 ìèëèîíà åâðî íàöèîíàëíî ñú-ôèíàíñèðàíå è 210 ìèëèîíà åâðî îò
ìåæäóíàðîäíè ôèíàíñîâè èíñòèòóöèè (Åâðîïåéñêà èíâåñòèöèîííà áàíêà, Êóâåéòñêè ôîíä è äð.).
Îñíîâíèòå ó÷àñòíèöè â öèêúëà íà óïðàâëåíèå íà ïðîãðàìà ÈÑÏÀ ñà:
√ Êîìèòåò çà íàáëþäåíèå ïî ÈÑÏÀ, êîéòî å îñíîâíîòî çâåíî çà íàáëþäåíèå çà

èçïúëíåíèåòî íà ïðîåêòèòå ïî ÈÑÏÀ. Â ðàáîòàòà ìó ó÷àñòâàò ïðåäñòàâèòåëè íà Åâðîïåéñêàòà
êîìèñèÿ, ìåæäóíàðîäíèòå ôèíàíñîâè èíñòèòóöèè, Èçïúëíèòåëíèòå àãåíöèè, êðàéíèòå
áåíåôèöèåíòè è Íàöèîíàëíèÿò ðúêîâîäèòåë;
√ Íàöèîíàëíèÿò ÈÑÏÀ êîîðäèíàòîð (ìèíèñòúð íà ôèíàíñèòå), êîéòî å îòãîâîðåí
çà îïåðàòèâíîòî ïðîãðàìèðàíå, èçïúëíåíèå è íàáëþäåíèå íà ïðîåêòèòå. Îñèãóðÿâà òåñíè
âçàèìîâðúçêè ìåæäó ïðîöåñà íà ïðèñúåäèíÿâàíå è èçïîëçâàíåòî íà ôèíàíñîâàòà ïîìîù îò ÅÑ.
Ïðåäñåäàòåëñòâà Êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå ïî ÈÑÏÀ;
ñúþç;
√ Íàöèîíàëíèÿò ôîíä êúì Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå, êîéòî äåéñòâà êàòî
öåíòðàëåí ñúêðîâèùåí îðãàí çà ñðåäñòâàòà îò ÅÑ è îñúùåñòâÿâà òÿõíîòî ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå;
√ Èçïúëíèòåëíè àãåíöèè êúì ðåñîðíèòå ìèíèñòåðñòâà, êîèòî ñå îïðåäåëÿò çà âñåêè ïðîåêò
â ñúîòâåòíèÿ Ôèíàíñîâ ìåìîðàíäóì è îòãîâàðÿò çà òðúæíèòå ïðîöåäóðè, ñêëþ÷âàíåòî íà
äîãîâîðè è ïëàùàíèÿòà ïî ïðîåêòèòå.
Âçàèìîîòíîøåíèÿòà ìåæäó òåçè èíñòèòóöèè ñå ðåãóëèðàò îò Ìåìîðàíäóìà çà ðàçáèðàòåëñòâî

çà èçïîëçâàíå íà Íàöèîíàëíèÿ ôîíä çà öåëèòå íà ÈÑÏÀ, ïîäïèñàí ìåæäó Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ è
Ïðàâèòåëñòâîòî íà Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ, è îò Ôèíàíñîâèòå ñïîðàçóìåíèÿ ìåæäó Íàöèîíàëíèÿ ôîíä
è Èçïúëíèòåëíèòå àãåíöèè, ÷ðåç êîèòî ñå ðåãëàìåíòèðàò ïðàâàòà è çàäúëæåíèÿòà íà ó÷àñòíèöèòå
â öèêúëà íà èçïúëíåíèå íà ïðîãðàìà ÈÑÏÀ è ñå äåôèíèðàò îò÷åòíèòå ïðîöåäóðè.
ÑÀÏÀÐÄ
(Ñïåöèàëíà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíà ïðîãðàìà çà çåìåäåëèå è ðàçâèòèå íà
ñåëñêèòå ðàéîíè)
Êàòî ïðîãðàìà çà ïîäïîìàãàíå íà ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî è óêðåïâàíå íà ðåãèîíèòå, â êîèòî

ïðåîáëàäàâà çåìåäåëñêîòî ñòîïàíñòâî, ÑÀÏÀÐÄ öåëè ïîñòåïåííîòî ñáëèæàâàíå íà áúëãàðñêàòà
çåìåäåëñêà ïîëèòèêà ñ Îáùàòà çåìåäåëñêà ïîëèòèêà íà ÅÑ.
Ñðåäñòâàòà ñå ïðåäîñòàâÿò îñíîâíî çà ïîäîáðÿâàíå íà ñòðóêòóðèòå çà ïðîèçâîäñòâî íà çåìåäåëñêè
è ðèáíè ïðîäóêòè, çà óñúâúðøåíñòâàíå íà ìåõàíèçìà çà ïëàñìåíò íà òàêàâà ïðîäóêöèÿ, çà êîíòðîë íà
êà÷åñòâîòî íà ñåëñêîñòîïàíñêàòà ïðîäóêöèÿ, êàêòî è çà óåäíàêâÿâàíå íà íîðìèòå çà âåòåðèíàðåí è
ôèòîñàíèòàðåí êîíòðîë è ñúçäàâàíåòî íà íåçàâèñèìè ñäðóæåíèÿ íà ïðîèçâîäèòåëèòå.
Ôèíàíñèðàò ñå ïðîåêòè â çåìåäåëèåòî ñ ðåãèîíàëåí è ìåñòåí õàðàêòåð, çà ïîäîáðÿâàíå íà
åôåêòèâíîñòòà íà çåìåäåëñêèòå ñòîïàíñòâà, çà àäàïòèðàíå íà èíôðàñòðóêòóðàòà íà ñåêòîðà.
Ìåðêèòå, êîèòî ñå ôèíàíñèðàò, ñà â ñúîòâåòñòâèå ñ Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî
è ñåëñêèòå ðàéîíè.
Ïðîåêòèòå ñëåäâà äà îòãîâàðÿò íà ðåäèöà èçèñêâàíèÿ è êðèòåðèè, êîèòî ñà îïèñàíè â
Íàðåäáèòå íà Ìèíèñòúðà íà çåìåäåëèåòî è ãîðèòå çà ñúîòâåòíèòå ìåðêè.
Îáùàòà ãîäèøíà ïîìîù îò ñòðàíà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ïî ÑÀÏÀÐÄ çà âñè÷êè ñòðà-

íè êàíäèäàòêè å â ðàçìåð íà 520 ìèëèîíà åâðî. Çà Áúëãàðèÿ ñðåäíàòà ãîäèøíà àëîêàöèÿ,
32
îïðåäåëåíà âúç îñíîâà íà êðèòåðèè êàòî ÁÂÏ, çàåòà ðàáîòíà ñèëà â çåìåäåëèåòî è
îáðàáîòâàåìà çåìåäåëñêà çåìÿ, å â ðàçìåð íà 54 - 55 ìèëèîíà åâðî.
ÑÀÏÀÐÄ å ïúðâèÿò ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëåí èíñòðóìåíò, êîéòî â Áúëãàðèÿ ñå ïðèëàãà ïðè ïúëíà

äåöåíòðàëèçàöèÿ, ò.å. çà ðàçëèêà îò ÔÀÐ è ÈÑÏÀ Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ íå îñúùåñòâÿâà
ïðåäâàðèòåëåí êîíòðîë âúðõó ïðîöåñà íà èçáîð íà ïðîåêòèòå çà ôèíàíñèðàíå è ñêëþ÷âàíåòî íà
äîãîâîðèòå.
Çà öåëòà áå íåîáõîäèìî îñíîâíèòå ó÷àñòíèöè â èçïúëíåíèåòî íà ïðîãðàìàòà - Íàöèîíàëíèÿò
ôîíä êúì Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå è ÑÀÏÀÐÄ àãåíöèÿòà êúì Äúðæàâåí ôîíä Çåìåäåëèå - äà
áúäàò àêðåäèòèðàíè îò Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ.
Áúëãàðèÿ áå ïúðâàòà ñòðàíà, íà êîÿòî ïðåç ìàé 2001 ã. Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ ïîâåðè
óïðàâëåíèåòî íà ïîìîùòà ïî ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ.
Îñíîâåí äîêóìåíò, ðåãóëèðàù ó÷àñòèåòî íà ñòðàíàòà â ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ, å Ìíîãîãîäèøíîòî

ôèíàíñîâî ñïîðàçóìåíèå, ïîäïèñàíî ìåæäó Ïðàâèòåëñòâîòî íà Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ è Åâðîïåéñêàòà
êîìèñèÿ â êðàÿ íà 2000 ã., êîåòî ôîðìóëèðà òåõíè÷åñêàòà, çàêîíîâàòà è àäìèíèñòðàòèâíàòà
ðàìêà çà èçïúëíåíèå íà ïðîãðàìàòà. Ïîåìàíåòî íà ôèíàíñîâî çàäúëæåíèå îò ÅÑ êúì Ðåïóáëèêà
Áúëãàðèÿ ñå óçàêîíÿâà ñ Ãîäèøíî ôèíàíñîâî ñïîðàçóìåíèå, êîåòî ñúäúðæà ìàêñèìàëíèÿ ðàçìåð íà
ïîåòîòî îò Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿòà çàäúëæåíèå è ïåðèîäà íà âàëèäíîñò íà òîâà çàäúëæåíèå.
Äî ìîìåíòà Áúëãàðèÿ å ïîäïèñàëà ñ Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ äâå Ãîäèøíè ôèíàíñîâè ñïîðàçóìåíèÿ
ïî ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ íà îáùà ñòîéíîñò 107 ìèëèîíà åâðî è å àíãàæèðàëà 36 ìèëèîíà åâðî íàöèîíàëíî
ó÷àñòèå îò äúðæàâíèÿ áþäæåò.
Îñíîâíèòå ó÷àñòíèöè â öèêúëà íà óïðàâëåíèå íà ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ ñà:
√ Êîìèòåò çà íàáëþäåíèå ïî ÑÀÏÀÐÄ, êîéòî å îñíîâíèÿò îðãàí, ñëåäÿù èçïúëíåíèåòî íà

ïðîãðàìàòà;
ñúþç;
√ Íàöèîíàëíèÿò ôîíä êúì Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå, êîéòî äåéñòâà êàòî
öåíòðàëåí ñúêðîâèùåí îðãàí çà ñðåäñòâàòà îò ÅÑ è îñúùåñòâÿâà òÿõíîòî ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå.
Òîâà å îðãàíúò, îïðåäåëåí îò Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ è ðúêîâîäåí îò Íàöèîíàëíèÿ ðúêîâîäèòåë, êîéòî
èçïúëíÿâà ðîëÿòà íà Êîìïåòåíòåí îðãàí, êîéòî èçäàâà, íàáëþäàâà è îòíåìà íàöèîíàëíàòà
àêðåäèòàöèÿ íà ÑÀÏÀÐÄ àãåíöèÿòà;
√ ÑÀÏÀÐÄ àãåíöèÿ êúì Äúðæàâåí ôîíä Çåìåäåëèå, êîÿòî îñúùåñòâÿâà ñúùèíñêîòî
èçïúëíåíèå íà ïðîãðàìàòà;
Ñåðòèôèöèðàù îðãàí, êîéòî å îïåðàòèâíî íåçàâèñèì îò ÑÀÏÀÐÄ àãåíöèÿòà îðãàí, êîéòî
àòåñòèðà ñìåòêèòå, äîêëàäâà îòíîñíî óïðàâëåíèåòî è êîíòðîëíèòå ñèñòåìè è ïðîâåðÿâà ñú-
ôèíàíñèðàùèòå åëåìåíòè. Â Áúëãàðèÿ òàçè ôóíêöèÿ ñå èçïúëíÿâà îò Àãåíöèÿòà çà äúðæàâåí
âúòðåøåí ôèíàíñîâ êîíòðîë.
Âçàèìîîòíîøåíèÿòà ìåæäó îñíîâíèòå ó÷àñòíèöè ñå ðåãóëèðàò îò äâóñòðàííè ñïîðàçóìåíèÿ

è ïðîöåäóðíè íàðú÷íèöè, êîèòî ðåãëàìåíòèðàò â äåòàéëè òåõíèòå çàäúëæåíèÿ è îòãîâîðíîñòè
è ãàðàíòèðàò åôåêòèâíîòî èçïîëçâàíå íà ïîìîùòà.
Ïðèñúåäèíÿâàíåòî êúì ÅÑ å ïðåäèçâèêàòåëñòâî çà ñòðàíàòà íè â ïîäãîòîâêàòà íè çà

àêóìóëèðàíå è ðàçõîäâàíå íà ñðåäñòâà îò Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå íà ÅÑ, èçðàçÿâàùà
ñå â:
√ àäàïòèðàíå íà óñòðîéñòâåíèòå ïðèíöèïè íà áþäæåòà â ñúîòâåòñòâèå ñ ïðàêòèêàòà íà
33
ÅÑ çà óïðàâëåíèå íà ôèíàíñîâè ïîòîöè;
√ ïðåõîä êúì ìíîãîãîäèøíî áþäæåòèðàíå è ïðîãðàìèðàíå;
√ èçðàâíÿâàíå íà ïðîöåäóðèòå ïî ïðîâåæäàíå íà òúðãîâå, âúçëàãàíå íà ïîðú÷êè è ñêëþ÷âàíå íà
äîãîâîðè;
√ íåçàâèñèì âúíøåí è âúòðåøåí ôèíàíñîâ îäèò;
√ ñèñòåìè çà íàáëþäåíèå è êîíòðîë;
√ ñòðóêòóðè çà óïðàâëåíèå íà ôèíàíñèðàíåòî îò ÅÑ è êîðåñïîíäèðàùîòî ñú-ôèíàíñèðàíå îò
äúðæàâíèÿ áþäæåò è ìåæäóíàðîäíèòå ôèíàíñîâè èíñòèòóöèè.
Â ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèÿ ïåðèîä ñòðàíàòà íè òðÿáâà äà äîêàæå, ÷å èìà íåîáõîäèìàòà

íîðìàòèâíà è àäìèíèñòðàòèâíà îñíîâà çà åôåêòèâíî ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå íà ïðåäîñòàâÿíàòà
áåçâúçìåçäíà ïîìîù, êîåòî ãàðàíòèðà:
√ ñïàçâàíå íà îñíîâíèòå ïðèíöèïè íà èêîíîìè÷íî èçïîëçâàíå íà ðåñóðñèòå è åôåêòèâíîñò íà
ðàçõîäèòå è íà ñúîòíàñÿíå íà âëîæåíèòå ðåñóðñè è ïîñòèãíàòèòå ðåçóëòàòè è îöåíêà íà òÿõíîòî
âúçäåéñòâèå;
√ ñòðóêòóðåí ïîäõîä ïðè ïëàíèðàíå è ïðîãðàìèðàíå è èçáîð íà àëòåðíàòèâè çà ïîñòèãàíå íà
æåëàíèòå ðåçóëòàòè;
√ ðàçïðåäåëÿíå íà ðåñóðñèòå è âçåìàíå íà ôèíàíñîâè ðåøåíèÿ â ðàìêèòå íà åäèíåí áþäæåò;
√ èçïîëçâàíå íà ïúëåí íàáîð ñ÷åòîâîäíè ïðèíöèïè çà áþäæåòèðàíå è îò÷èòàíå, êîèòî äà
ïîçâîëÿâàò îò÷åòíîñò íà ðàçõîäèòå è òÿõíîòî ñèñòåìàòè÷íî îòíàñÿíå êúì ðåçóëòàòèòå;
√ èçãîòâÿíå íà íàâðåìåííè è íàäåæäíè ôèíàíñîâè, áþäæåòíè è óïðàâëåíñêè îò÷åòè çà âñè÷êè
îñíîâíè îáëàñòè íà îòãîâîðíîñò.
Çà äà îñèãóðè åôåêòèâíî ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå íà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå èíñòðóìåíòè ÔÀÐ,

ÈÑÏÀ è ÑÀÏÀÐÄ âñÿêà ñòðóêòóðà, ó÷àñòâàùà â òîçè ïðîöåñ, ñëåäâà äà îòãîâîðè íà ìèíèìàëíèòå
èçèñêâàíèÿ çà óïðàâëåíèå íà ñðåäñòâà îò Åâðîïåéñêèÿ ñúþç, êîåòî âêëþ÷âà:
√ àäìèíèñòðàòèâíà ñòðóêòóðà ñ ÿñíà éåðàðõèÿ è ïîäðîáíî îïèñàíèå íà îòãîâîðíîñòèòå íà
âñåêè ñëóæèòåë;
√ ïîäðîáíè ïèñìåíè ïðîöåäóðè çà äåéíîñòòà;
√ ñèñòåìà çà âúòðåøåí êîíòðîë, âêëþ÷âàùà ñèñòåìà çà ïðåäâàðèòåëåí êîíòðîë è ñèñòåìà çà
äâîåí ïîäïèñ;
√ ðàçäåëåíèå íà îòãîâîðíîñòèòå - ñëóæèòåëèòå, îòãîâîðíè çà îäîáðåíèåòî íà ïîåìàíå íà
çàäúëæåíèå èëè èçâúðøâàíå íà ðàçõîä ñà ðàçëè÷íè îò ñëóæèòåëèòå, îòãîâîðíè çà îñ÷åòîâîäÿâàíåòî
èì;
√ ïðîöåäóðè, îñèãóðÿâàùè ñèãóðíîñòòà íà êîìïþòúðíèòå ñèñòåìè è ïîçâîëÿâàùè äîñòúï
ñàìî íà îòîðèçèðàíè ñëóæèòåëè.
34
ÏÐÅÄÏÐÈÑÚÅÄÈÍÈÒÅËÍÈ ÑÒÐÓÊÒÓÐÍÈ ÈÍÑÒÐÓÌÅÍÒÈ
ÇÀ ÐÀÇÂÈÒÈÅ ÍÀ ×ÎÂÅØÊÈÒÅ ÐÅÑÓÐÑÈ
ÏÐÎÃÐÀÌÀ ÔÀÐ,
ÊÎÌÏÎÍÅÍÒ ÈÊÎÍÎÌÈ×ÅÑÊÎ È ÑÎÖÈÀËÍÎ ÑÁËÈÆÀÂÀÍÅ
Äèìèòúð Ìàòåâ
35
36
Ïðåäïðèñúåäèíèòåëíè ñòðóêòóðíè èíñòðóìåíòè çà ðàçâèòèå
íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè ïðîãðàìà ÔÀÐ,
êîìïîíåíò Èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå
I. Åâðîïåéñêè ñîöèàëåí ôîíä è Åâðîïåéñêà ñòðàòåãèÿ çà çàåòîñò

Åâðîïåéñêèÿò ñîöèàëåí ôîíä (ÅÑÔ) å íàé-ñòàðèÿò ñòðóêòóðåí ôîíä íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç.
Íåãîâîòî ñúçäàâàíå å ðåãëàìåíòèðàíî îùå â äîãîâîðà çà Åâðîïåéñêàòà èêîíîìè÷åñêà îáùíîñò,
ïîäïèñàí íà 25 ìàðò 1957 ã. â Ðèì. Ïúðâèòå ìåðêè, ôèíàíñèðàíè ñúñ ñðåäñòâà îò ÅÑÔ, äàòèðàò
îò 1960 ã. Òå ñà íàñî÷åíè êúì ïîâèøàâàíå íà êâàëèôèêàöèÿòà è ìîáèëíîñòòà íà ðàáîòíàòà ñèëà.
Ïðåç 80-òå ãîäèíè óñèëèÿòà ñà ñúñðåäîòî÷åíè ïðåäè âñè÷êî êúì èíòåãðèðàíåòî íà áåçðàáîòíè
ìëàäåæè íà ïàçàðà íà òðóäà.
Ïðåç þëè 1997 ã. åâðîïåéñêèòå ëèäåðè ñå ñðåùíàõà â Àìñòåðäàì è ñå äîãîâîðèõà äà ïîñòàâÿò
ïðîáëåìà çà ðàáîòíèòå ìåñòà â öåíòúðà íà öÿëàòà åâðîïåéñêà ïîëèòèêà, à ñúùî òàêà äà
êîîðäèíèðàò íàöèîíàëíàòà ñè ïîëèòèêà ïî çàåòîñòòà ÷ðåç åäèííà Åâðîïåéñêà ñòðàòåãèÿ çà
çàåòîñò. Ïîñòèãàíåòî íà âèñîêà ñòåïåí íà çàåòîñò ñåãà å åäíà îò ãëàâíèòå öåëè íà ÅÑ, à
ïîëèòèêàòà âúâ âñè÷êè äðóãè îáëàñòè ñëåäâà äà îò÷èòà âúçäåéñòâèåòî, êîÿòî òÿ áè èìàëà âúðõó
çàåòîñòòà.
Åâðîïåéñêàòà ñòðàòåãèÿ çà çàåòîñò - òàêà, êàêòî å äåôèíèðàíà â ÷ë. 128 îò Àìñòåðäàìñêèÿ
äîãîâîð, å èíòåãðàëíà ÷àñò îò åäèí ïî-øèðîê ïëàí, öåëÿù äà ïðåâúðíå Åâðîïåéñêèÿ ñúþç â íàé-
äèíàìè÷íàòà, áàçèðàíà íà íàó÷íè çíàíèÿ èêîíîìèêà (knowledge-based economy), ñúçäàâàùà óñëîâèÿ
çà ïúëíà çàåòîñò.
Ðàçäåë VIII îò Àìñòåðäàìñêèÿ äîãîâîð ôîðìóëèðà ïðèíöèïèòå è ïðîöåäóðèòå çà ðàçðàáîòâàíå
íà êîîðäèíèðàíà ñòðàòåãèÿ çà çàåòîñò. ×ëåí 128 îïèñâà ïîäðîáíî ñòúïêèòå, êîèòî âîäÿò êúì
ôîðìóëèðàíåòî íà òàêàâà ñòðàòåãèÿ, âêëþ÷èòåëíî ðàçðàáîòâàíåòî íà åæåãîäíè Íàñîêè çà
çàåòîñò, ïðåïîðúêè êúì ñòðàíèòå ÷ëåíêè è Ñúâìåñòåí äîêëàä çà ïîëîæåíèåòî â îáëàñòòà íà
çàåòîñòòà.
Îñíîâíàòà ìèñèÿ íà Åâðîïåéñêèÿ ñîöèàëåí ôîíä å äà ñïîìàãà çà ðàçâèòèåòî íà çàåòîñòòà
÷ðåç ïîâèøàâàíå íà ïðèãîäíîñòòà çà çàåòîñò è íà ñòîïàíñêèÿ äóõ, êàêòî è ÷ðåç ïðåäîñòàâÿíå íà
ðàâíè âúçìîæíîñòè è èíâåñòèðàíå â ÷îâåøêèòå ðåñóðñè. Òîé å îñíîâíèÿò èíñòðóìåíò çà ðàçâèòèå
íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè â Åâðîïåéñêèÿ ñúþç. Òîé ïðåäñòàâëÿâà ôèíàíñîâèÿ èíñòðóìåíò, êîéòî
ïîäêðåïÿ Åâðîïåéñêàòà ñòðàòåãèÿ çà çàåòîñò è ÿ îïåðàöèîíàëèçèðà. Îò Ðåãëàìåíò 1784/1999
ñòàâà ÿñíî, ÷å ãëàâíèòå ïðîìåíè â äåéñòâèåòî íà ÅÑÔ çà ïåðèîäà 2000 - 2006 ã. ñà:
√ ïðåìèíàâàíå îò îçäðàâèòåëíè êúì ïðåâàíòèâíè ìåðêè;
√ ïðåìèíàâàíå îò öåëåâè ãðóïè êúì îáëàñòè íà ïðîâåæäàíå íà ïîëèòèêàòà.
Ñðåäñòâàòà â ÅÑÔ çà ïåðèîäà 2000 - 2006 ã. ñà 64,4 ìëðä. åâðî, êîåòî ïðåäñòàâëÿâà 33 % îò
îáùèÿ áþäæåò íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå.
Íàñîêèòå çà çàåòîñò ñà ãðóïèðàíè â ÷åòèðè ñòúëáà. Òîâà ñà è ñòúëáîâåòå íà ÅÑÔ:
1. Ïðèãîäíîñò çà íàåìàíå íà ðàáîòà
√ Õîðàòà ñå íóæäàÿò îò ïîìîù, çà äà ðàçâèÿò íîâè óìåíèÿ, êîèòî ùå èì áúäàò íåîáõîäèìè,
çà äà îòêëèêíàò íà âúçìîæíîñòèòå çà ðàáîòà â åäèí áúðçî ïðîìåíÿù ñå ñâÿò. Íà áåçðàáîòíèòå
òðÿáâà äà ñå ïðåäëàãàò ðàáîòíè ìåñòà, òðóäîâ îïèò èëè îáó÷åíèå âúçìîæíî íàé-ñêîðî - íå ïî-
êúñíî îò 12 ìåñåöà, ñëåä êàòî ñà çàãóáèëè ðàáîòàòà ñè (çà ìëàäèòå õîðà - 6 ìåñåöà). Íàé-ìàëêî íà
20 % îò áåçðàáîòíèòå òðÿáâà äà ñå ïðåäëàãà îáó÷åíèå;
√ Ìëàäèòå õîðà òðÿáâà äà ñà ïî-äîáðå ïîäãîòâåíè çà ðàáîòà, êîãàòî çàâúðøâàò ó÷èëèùå;
√ Íà õîðàòà òðÿáâà äà ñå ïðåäëàãàò ðåàëíè ñòèìóëè çà òúðñåíå íà ðàáîòà èëè çà êâàëèôèêàöèÿ.
Çà òàçè öåë å íåîáõîäèìî äà ñå íàïðàâÿò ïðîìåíè â äàíú÷íàòà ñèñòåìà, â ñèñòåìèòå çà ñîöèàëíî
îñèãóðÿâàíå è êâàëèôèêàöèÿ.
37
2. Ïðåäïðèåìà÷åñòâî
√ Íåîáõîäèìà å ïðåäïðèåìà÷åñêà êóëòóðà, êîÿòî óëåñíÿâà ñúçäàâàíåòî, ðúêîâîäåíåòî è
ðàçâèòèåòî íà áèçíåñ. Òîâà âêëþ÷âà ïðîìåíè â äàíú÷íàòà ñèñòåìà è íàìàëÿâàíå íà
àäìèíèñòðàòèâíèòå ïðå÷êè, êîèòî âúçïèðàò õîðàòà äà çàïî÷íàò íîâ áèçíåñ èëè äà íàåìàò õîðà â
íåãî. Òîâà îçíà÷àâà è îñèãóðÿâàíå íà îáó÷åíèå íà ñàìèòå ïðåäïðèåìà÷è, îñîáåíî ñîáñòâåíèöè íà
ìàëêè ôèðìè.
3. Àäàïòèâíîñò
√ Ôèðìèòå òðÿáâà äà áúäàò ïî-ãúâêàâè è äà îñúâðåìåíÿâàò íà÷èíà ñè íà ðàáîòà, êàòî
áàëàíñèðàò òàçè ãúâêàâîñò ñúñ ñèãóðíîñò çà ñâîèòå ðàáîòíèöè. Íåîáõîäèìî å äà ñå íàïðàâè òàêà,
÷å çà ôèðìèòå äà áúäå ïî-ëåñíî è ïî-åâòèíî äà èíâåñòèðàò â îáó÷åíèåòî íà òåõíèòå ðàáîòíèöè
è ñëóæèòåëè.
4. Ðàâíè âúçìîæíîñòè
√ Íàøèòå èêîíîìèêè ñå íóæäàÿò îò ïî-àêòèâíà ïîëèòèêà, êîÿòî äà äàäå âúçìîæíîñò íà
ïîâå÷å æåíè äà ñå âêëþ÷àò àêòèâíî â ïàçàðà íà òðóäà. Òå òðÿáâà äà áúäàò ïî-äîáðå ïðåäñòàâåíè
íà âñè÷êè íèâà è âúâ âñè÷êè îòðàñëè íà ñòîïàíñòâîòî. Ïîëèòèêàòà, îðèåíòèðàíà êúì ñåìåé-
ñòâîòî, ùå ñïîìîãíå äà ñå íàìàëÿò òðóäíîñòèòå ïðè ïîñòèãàíå íà áàëàíñ ìåæäó òðóäîâàòà
äåéíîñò è çàäúëæåíèÿòà êúì ñåìåéñòâîòî, êàêòî è äà ñå óëåñíè çàâðúùàíåòî íà ðàáîòà ñëåä
äúëãî îòñúñòâèå.
Â ïðåäïðèñúåäèíèòåëíèÿ èíñòðóìåíò ÔÀÐ èìà êîìïîíåíò Èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî

ñáëèæàâàíå. Òîé ïðåäâèæäà èíâåñòèöèè çà ïîñòèãàíå íà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå
÷ðåç ìåðêè, ïîäîáíè íà òåçè, ïîäêðåïÿíè â ñòðàíèòå ÷ëåíêè îò ÅÑÔ è Åâðîïåéñêèÿ ôîíä çà
ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå.
II. Ïëàíèðàíå è ïðîãðàìèðàíå ïî ïðîãðàìà ÔÀÐ çà ðàçâèòèå íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè

Îñíîâíèòå åòàïè íà èíâåñòèöèèòå â ÷îâåøêèòå ðåñóðñè, êîèòî ìîãàò äà áúäàò ôèíàíñèðàíè
îò ïðåäïðèñúåäèíèòåëíèòå èíñòðóìåíòè, ñà ñõîäíè ñ åòàïèòå, ïðèëàãàíè â ñòðàíèòå ÷ëåíêè
ïðè ïëàíèðàíåòî íà èíâåñòèöèèòå, ôèíàíñèðàíè îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå (â ÷àñòíîñò ÅÑÔ)
çà ñúîòâåòíèÿ ïðîãðàìåí ïåðèîä, à èìåííî:
√ Ïëàíèðàíå - âêëþ÷âà èäåíòèôèöèðàíåòî íà ïðîáëåìèòå íà ïàçàðà íà òðóäà è ðàçðàáîòâàíåòî
íà Îáùà ðàìêà çà îñíîâíèòå ïðîáëåìè è ïðèîðèòåòè â îáëàñòòà íà ïàçàðà íà òðóäà;
√ Ïðèîðèòèçèðàíå - âêëþ÷âà ïîäðåæäàíåòî íà èäåíòèôèöèðàíèòå ïðîáëåìè ïî âàæíîñò;
√ Ïðîãðàìèðàíå - âêëþ÷âà íàáèðàíåòî íà ïðåäëîæåíèÿ çà ìåðêè, ñ êîèòî äà áúäàò ðåøåíè
èäåíòèôèöèðàíèòå ïðîáëåìè è ïîñòèãíàòè íàöèîíàëíèòå è ðåãèîíàëíèòå ïðèîðèòåòè â îáëàñòòà
íà çàåòîñòòà, îáðàçîâàíèåòî è îáó÷åíèåòî;
√ Ïîäáîð íà ìåðêè - èçáèðàò ñå íàé-åôåêòèâíè è ðåçóëòàòíè ìåðêè çà ðåøàâàíå íà ïðîáëåìèòå,
âêëþ÷èòåëíî è îáåäèíÿâàíåòî íà ñõîäíè ìåðêè â åäíà ïî-ãëîáàëíà, êàêòî è ðàçðàáîòâàíå íà áþäæåò
çà îñúùåñòâÿâàíå íà ìåðêèòå;
√ Ïðåãîâîðè ñ ïðåäñòàâèòåëè íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ ïî ïðåäëîæåíèòå ìåðêè è ðàçìåðà íà
èñêàíàòà ïîìîù çà òÿõíîòî îñúùåñòâÿâàíå;
√ Ïîäïèñâàíå íà Ôèíàíñîâ ìåìîðàíäóì ìåæäó Ïðàâèòåëñòâîòî íà Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ è
Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ (ÅÊ) îòíîñíî ïîìîùòà, êîÿòî ÅÊ ùå îêàæå íà ñòðàíàòà â ðàìêèòå íà
ïðîãðàìà ÔÀÐ çà ñúîòâåòíàòà ãîäèíà.
Ó÷àñòíèöè â ïëàíèðàíåòî è ïðîãðàìèðàíåòî íà íàöèîíàëíî íèâî ñà:

√ Ìèíèñòåðñòâîòî íà òðóäà è ñîöèàëíàòà ïîëèòèêà è íåãîâèòå èçïúëíèòåëíè àãåíöèè;
√ Ìèíèñòåðñòâîòî íà îáðàçîâàíèåòî è íàóêàòà;
√ Ìèíèñòåðñòâîòî íà ðåãèîíàëíîòî ðàçâèòèå è áëàãîóñòðîéñòâîòî;
√ äðóãè ìèíèñòåðñòâà è âåäîìñòâà, èìàùè îòíîøåíèå êúì ïðîáëåìèòå íà ïàçàðà íà òðóäà;
38
√ ïðîôåñèîíàëíèòå ñúþçè íà ðàáîòíèöèòå è ñëóæèòåëèòå;
√ àñîöèàöèèòå íà áèçíåñà è ðàáîòîäàòåëèòå;
√ íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè íà íàöèîíàëíî íèâî, çàíèìàâàùè ñå ñ ïðîáëåìèòå íà
çàåòîñòòà.
Íà ðåãèîíàëíî íèâî ó÷àñòíèöèòå â ïðîöåñà íà ïðîãðàìèðàíå ñà:

√ êîìèñèèòå çà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå â øåñòòå ïëàíîâè ðåãèîíà;
√ àäìèíèñòðàöèèòå êúì îáëàñòíèòå óïðàâèòåëè;
√ ñòðóêòóðèòå íà Àãåíöèÿòà ïî çàåòîñòòà;
√ êîìèñèèòå ïî çàåòîñò êúì îáëàñòíèòå ñúâåòè çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå;
√ îáùèíèòå;
√ îáùèíñêèòå ñëóæáè çà ñîöèàëíî ïîäïîìàãàíå;
√ ïîäåëåíèÿòà íà ÈÀ Ãëàâíà èíñïåêöèÿ ïî òðóäà;
√ ðåãèîíàëíèòå ñòðóêòóðè íà ïðîôåñèîíàëíèòå ñúþçè íà ðàáîòíèöèòå è ñëóæèòåëèòå;
√ ðåãèîíàëíèòå ñòðóêòóðè íà àñîöèàöèèòå íà áèçíåñà è ðàáîòîäàòåëèòå;
√ äåéñòâàùè â ðåãèîíà ÍÏÎ, çàíèìàâàùè ñå ñ ïðîáëåìèòå íà çàåòîñòòà è áåçðàáîòèöàòà.
Ñëåäíèòå äîêóìåíòè ñà îñíîâîïîëàãàùè â ïðîöåñà íà ïðîãðàìèðàíå íà ïîìîùòà îò ïðîãðàìà

ÔÀÐ çà ðàçâèòèå íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè:
Íàäíàöèîíàëíè Íàöèîíàëíè Ñòàòèñòè÷åñêè

äîêóìåíòè ñòðàòåãè÷åñêè è àíàëèòè÷íè
äîêóìåíòè äîêóìåíòè
Ïàðòíüîðñòâî çà Íàöèîíàëåí ïëàí Îôèöèàëíà ñòàòèñòè÷åñêà

ïðèñúåäèíÿâàíå çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå èíôîðìàöèÿ
Íàöèîíàëíà ïðîãðàìà Íàöèîíàëåí ïëàí Ñúùåñòâóâàùè àíàëèçè

çà ïðèåìàíå íà çà äåéñòâèå â îáëàñòòà è èçñëåäâàíèÿ
äîñòèæåíèÿòà íà ÅÑ íà çàåòîñòòà
Ãîäèøåí äîêëàä çà Íàöèîíàëåí ïëàí Ñïåöèàëíî íàïðàâåíè

íàïðåäúêà íà Áúëãàðèÿ çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå çà öåëèòå íà
â ïðîöåñà íà ïðèñúåäèíÿâàíå ïðîãðàìèðàíåòî
èçñëåäâàíèÿ è àíàëèçè
Ïðîãðàìíè äîêóìåíòè Ðåãèîíàëíè ïëàíîâå

íà ÔÀÐ çà ðàçâèòèå è çàåòîñò
39
ÏÐÎÃÐÀÌÈÐÀÍÅ ÍÀ ÏÐÎÅÊÒÈ ÏÎ ÈÑÏÀ
Â ÎÁËÀÑÒÒÀ ÍÀ ÒÐÀÍÑÏÎÐÒÀ
Äèìèòúð Çîåâ
42
Ïðîãðàìèðàíå íà ïðîåêòè ïî ÈÑÏÀ
â îáëàñòòà íà òðàíñïîðòà
Èíñòðóìåíòúò çà ñòðóêòóðíà ïîëèòèêà çà ïðåäïðèñúåäèíÿâàíå, (ÈÑÏÀ - Instrument for Struc-

tural Policies for Pre-Accession, ISPA) å ôèíàíñîâ èíñòðóìåíò íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ, ðàçðàáîòåí
çà äà ïîäïîìîãíå äåñåòòå Öåíòðàëíè è Èçòî÷íî-åâðîïåéñêè ñòðàíè áåíåôèöèåíòè äà èçïúëíÿò
èçèñêâàíèÿòà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç â ñåêòîðèòå Òðàíñïîðò è Îêîëíà ñðåäà.
Â ñúîòâåòñòâèå ñ Ðåãëàìåíò çà ÈÑÏÀ (Ðåãëàìåíò íà ÅÑ ¹ 1267/1999 îò 21 þíè 1999 ã., ñ
êîéòî ôàêòè÷åñêè ñå óçàêîíÿâà Èíñòðóìåíòúò çà ñòðóêòóðíà ïîëèòèêà çà ïðåäïðèñúåäèíÿâàíå):
ÈÑÏÀ ùå îñèãóðè ïîìîù, çà äà ïîäïîìîãíå ïîäãîòîâêàòà çà ïðèñúåäèíÿâàíå êúì Åâðîïåéñêèÿ
ñúþç íà ñëåäíèòå ñòðàíè: Áúëãàðèÿ, ×åøêà ðåïóáëèêà, Åñòîíèÿ, Óíãàðèÿ, Ëàòâèÿ, Ëèòâà, Ïîëøà,
Ðóìúíèÿ, Ñëîâàêèÿ è Ñëîâåíèÿ (îïðåäåëåíè êàòî ñòðàíè áåíåôèöèåíòè), â îáëàñòòà íà
èêîíîìè÷åñêàòà è ñîöèàëíàòà êîõåçèÿ, îòíàñÿùî ñå çà òðàíñïîðòíàòà è åêîëîãè÷íàòà ïîëèòèêà...
ÈÑÏÀ ñëåäâà ïîëèòèêàòà íà Ïàðòíüîðñòâàòà çà ïðèñúåäèíÿâàíå è Íàöèîíàëíèòå ïðîãðàìè
çà õàðìîíèçèðàíå íà çàêîíîäàòåëñòâàòà íà ïðèñúåäèíÿâàùèòå ñå ñòðàíè è èìà àíàëîãè÷íè öåëè
â îáëàñòòà íà òðàíñïîðòà è îêîëíàòà ñðåäà, êàêòî Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ.
Çà ðàçïðåäåëåíèå íà ñðåäñòâàòà îò ÈÑÏÀ ìåæäó îòäåëíèòå ñòðàíè Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ
èçïîëçâà êðèòåðèèòå: áðîé íàñåëåíèå, ïëîù íà ñòðàíàòà è áðóòåí âúòðåøåí ïðîäóêò íà ãëàâà îò
íàñåëåíèåòî. Ñ ïðàêòè÷åñêà öåë ðàçïðåäåëåíèåòî íà ñðåäñòâàòà ìåæäó äåñåòòå ïðèñúåäèíÿâàùè
ñå ñòðàíè áå îïðåäåëåíî îò ÅÊ êàêòî ñëåäâà:
Áúëãàðèÿ 8,0 - 12,0 %

×åõèÿ 5,5 - 8,0 %
Åñòîíèÿ 2,0 - 3,5 %
Óíãàðèÿ 7,0 - 10,0 %
Ëàòâèÿ 3,5 - 5,5 %
Ëèòâà 4,0 - 6,0 %
Ïîëøà 30,0 - 37,0 %
Ðóìúíèÿ 20,0 - 26,0 %
Ñëîâàêèÿ 3,5 - 5,5 %
Ñëîâåíèÿ 1,0 - 2,0 %
Ðàçïðåäåëåíèåòî íà ñðåäñòâàòà ìåæäó ñåêòîðèòå Òðàíñïîðò è Îêîëíà ñðåäà ñúãëàñíî

ðåøåíèåòî íà ÅÊ å îïðåäåëåíî äà áúäå åäíàêâî, ò.å. 50:50 %. Ïðèåòî å ñúùî òàêà ñëåä ïðåäâèæäàíîòî
ïðèñúåäèíÿâàíå íà îñåìòå ñòðàíè ïðåç ìàé 2004 ãîä. ðàçïðåäåëåíèåòî íà áþäæåòà äà áúäå
àêòóàëèçèðàíî, êàòî ñå ðàçïðåäåëÿò äîïúëíèòåëíè ñðåäñòâà çà Áúëãàðèÿ è Ðóìúíèÿ.
Êâîòàòà çà Áúëãàðèÿ çà òðàíñïîðòíà èíôðàñòðóêòóðà çà ïåðèîäà 2000 - 2006
ãîäèíà å îïðåäåëåíà â ðàçìåð íà 350 - 420 ìëí. åâðî
Ïðåäè äà ïðåäñòàâÿò ñâîèòå ïðîåêòè â Óïðàâèòåëíèÿ êîìèòåò íà Ïðîãðàìàòà ÈÑÏÀ â

Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ â Áðþêñåë, âñè÷êè ñòðàíè ðàçðàáîòèõà íàöèîíàëíè èíâåñòèöèîííè ÈÑÏÀ-
ñòðàòåãèè çà ñåêòîðèòå Òðàíñïîðò è Îêîëíà ñðåäà.
ÈÑÏÀ-ñòðàòåãèèòå ñà ðàçðàáîòåíè â ñúîòâåòñòâèå ñ íàöèîíàëíèòå ïðîãðàìè çà õàðìîíèçàöèÿ

íà çàêîíîäàòåëñòâîòî (NPAA), êàêòî è ñ äúëãîñðî÷íèòå èíâåñòèöèîííè ïðîãðàìè íà ñòðàíèòå
êàíäèäàòêè. Äðóãè áàçîâè äîêóìåíòè, êîèòî ñà èçïîëçâàíè â Òðàíñïîðòíàòà ñòðàòåãèÿ íà Áúëãàðèÿ,
ñà:
43
√ Íàöèîíàëåí ïëàí çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå íà Áúëãàðèÿ äî 2006 ãîä.;
√ Èíâåñòèöèîííà ïðîãðàìà çà ðàçâèòèå íà òðàíñïîðòíàòà èíôðàñòðóêòóðà íà Áúëãàðèÿ çà
ïåðèîäà 2002 - 2005 ãîäèíà;
√ Áÿëà êíèãà çà åâðîïåéñêàòà òðàíñïîðòíà ïîëèòèêà äî 2010 ãîäèíà;
√ Çàêëþ÷èòåëåí äîêëàä çà Îöåíêà íà íóæäèòå îò òðàíñïîðòíà èíôðàñòðóêòóðà â ñòðàíèòå
îò Öåíòðàëíà è Èçòî÷íà Åâðîïà (Ïðîãðàìà ÒÈÍÀ);
√ Ïðîãíîçà çà ðàçâèòèå íà òðàíñïîðòíèòå òîâàðíè è ïúòíè÷åñêè ïîòîöè ïî îñíîâíèòå
òðàíñïîðòíè êîðèäîðè â ïåðèîäà äî 2010 è 2020 ãîäèíà.
Ìèíèñòåðñòâîòî íà òðàíñïîðòà è ñúîáùåíèÿòà ïðåäñòàâè ñâîÿòà ñòðàòåãèÿ â íà÷àëîòî

íà 2000 ãîä. è ñëåä ïîðåäèöà îò êîíñóëòàöèè ñ åêñïåðòè íà ãåíåðàëíèòå äèðåêöèè Ðåãèîíàëíà
ïîëèòèêà è Òðàíñïîðò è åíåðãåòèêà íà ÅÊ â Áðþêñåë, ïðåç þëè 2000 ãîä. Óïðàâèòåëíèÿò êîìèòåò
íà Ïðîãðàìàòà ÈÑÏÀ îäîáðè òðàíñïîðòíàòà ÈÑÏÀ-ñòðàòåãèÿ1 íà Áúëãàðèÿ. Ñ òîçè àêò íà ÅÊ
ïðàêòè÷åñêè ñòàðòèðà è èçïúëíåíèåòî íà Ïðîãðàìàòà ÈÑÏÀ â íàøàòà ñòðàíà.
Çà òðàíñïîðòíèÿ ñåêòîð áÿõà äåôèíèðàíè ñòðàòåãè÷åñêèòå öåëè íà Ïðîãðàìàòà,

êàêòî è ìåðêèòå ñ êîèòî òðÿáâà äà áúäàò äîñòèãíàòè òåçè öåëè:
Öåëè íà Ñòðàòåãèÿòà çà ÈÑÏÀ
Èêîíîìè÷åñêà åôåêòèâíîñò:
√ Ñúçäàâàíå íà áëàãîïðèÿòíè óñëîâèÿ çà òðàíçèòíèÿ òðàôèê è çà ìåæäóíàðîäíèòå ïðåâîçè
íà òîâàðè è ïúòíèöè;
√ Ïîñòèãàíå íà åâðîïåéñêî êà÷åñòâî è âèñîêà ñòåïåí íà áåçîïàñíîñò íà òðàíñïîðòíèòå óñëóãè
âúâ âñè÷êè âèäîâå òðàíñïîðò;
√ Îñèãóðÿâàíå íà óñëîâèÿ çà ðàâíîïîñòàâåíîñò è ëîÿëíà êîíêóðåíöèÿ ìåæäó ðàçëè÷íèòå âèäîâå
òðàíñïîðò;
√ Ðàçâèòèå íà ïðîåêòè, îñèãóðÿâàùè ìàêñèìàëíà âúçâðúùàåìîñò íà âëîæåíèòå èíâåñòèöèè;
√ Ñúçäàâàíå íà ïðåäïîñòàâêè çà íàâëèçàíå íà ÷àñòíè èíâåñòèöèè êàêòî â òðàíñïîðòíèÿ
ñåêòîð, òàêà è â äðóãè ñåêòîðè (òóðèçúì, ñåëñêî ñòîïàíñòâî, åíåðãåòèêà, ïðîìèøëåíîñò è ò.í.).
Óñòîé÷èâî ðàçâèòèå:
√ Íàìàëÿâàíå íà íåãàòèâíîòî âëèÿíèå íà òðàíñïîðòíàòà äåéíîñò âúðõó îêîëíàòà ñðåäà;
√ Íàìàëÿâàíå íà ðàçõîäèòå íà åíåðãèÿ çà òðàíñïîðòíàòà äåéíîñò;
√ Ïîâèøàâàíå íà áåçîïàñíîñòòà íà äâèæåíèåòî âúâ âñè÷êè âèäîâå òðàíñïîðò.
Ñîöèàëíî è èêîíîìè÷åñêî ïðèîáùàâàíå:

√ Ïîñòèãàíå íà õàðìîíè÷íîñò è ñâúðçàíîñò ìåæäó ðàçâèòèåòî íà òðàíñïîðòíèÿ ñåêòîð è
èêîíîìè÷åñêîòî, êóëòóðíîòî è ñîöèàëíîòî ðàçâèòèå íà ðåãèîíèòå.
1
Òðàíñïîðòíàòà ñòðàòåãèÿ íà Áúëãàðèÿ çà öåëèòå íà ÈÑÏÀ å ïóáëèêóâàíà â Èíòåðíåò-
ñòðàíèöàòà íà ÌÒÑ: www.mtc.government.bg
44
Ìåðêè, ôèíàíñèðàíè îò ÈÑÏÀ çà ïîñòèãàíå íà öåëèòå:
√ Ìåðêè, ÷èåòî èçïúëíåíèå ùå îêàæå çíà÷èòåëíî âúçäåéñòâèå âúðõó ïîäîáðÿâàíåòî íà

òðàíñïîðòíèòå èíôðàñòðóêòóðíè ìðåæè, ñ àêöåíò âúðõó ðàçâèòèåòî íà äåñåòòå îáùîåâðîïåéñêè
òðàíñïîðòíè êîðèäîðà, äåôèíèðàíè íà Îáùîåâðîïåéñêàòà êîíôåðåíöèÿ íà ìèíèñòðèòå íà
òðàíñïîðòà â Õåëçèíêè ïðåç 1977 ãîä. Äîèçãðàæäàíå, ìîäåðíèçàöèÿ è ðàçâèòèå íà ðåïóáëèêàíñêàòà
ïúòíà ìðåæà;
√ Ìåðêè çà ðàçâèòèåòî íà òðàíñïîðòíàòà èíôðàñòðóêòóðà, êîèòî ñòèìóëèðàò óñòîé÷èâîòî
ðàçâèòèå íà òðàíñïîðòíèÿ ñåêòîð;
√ Ìåðêè, îñèãóðÿâàùè ñúîòâåòñòâèå ñ òåõíè÷åñêèòå ñòàíäàðòè íà Îáùíîñòòà (ñêîðîñò íà
äâèæåíèå, ìàêñèìàëíî îñîâî íàòîâàðâàíå, ìîäåðíèçèðàíå è ðàçâèòèå íà ñèñòåìèòå çà áåçîïàñíîñò,
âúâåæäàíå íà ñúâðåìåííè òåëåêîìóíèêàöèîííè è èíôîðìàöèîííè ñèñòåìè âúâ âñè÷êè âèäîâå
òðàíñïîðò), òåõíîëîãè÷åñêà ñúâìåñòèìîñò ïðè åêñïëîàòàöèÿ ìåæäó íàöèîíàëíèòå ìðåæè,
âðúçêèòå ñ òðàíñ-åâðîïåéñêàòà òðàíñïîðòíà ìðåæà;
√ Ìåðêè, îñèãóðÿâàùè áàëàíñèðàíî ðàçâèòèå íà âèäîâåòå òðàíñïîðò, ñúñ çàñèëåíî âíèìàíèå
âúðõó ðàçâèòèåòî íà æåëåçîïúòíàòà èíôðàñòðóêòóðà è ïðåîäîëÿâàíå íà èçîñòàâàíåòî íà òîçè
âèä òðàíñïîðò â ïîñëåäíèòå äåñåò ãîäèíè;
√ Ñúçäàâàíå íà óñëîâèÿ çà ïðåíàñî÷âàíå íà òðàíçèòíèÿ ãðàäñêè àâòîìîáèëåí òðàôèê;
√ Ìåðêè, ñ êîèòî ôèíàíñèðàíåòî îò ÈÑÏÀ äà ñå èçïîëçâà çà ïðèâëè÷àíå íà äîïúëíèòåëíè
ñðåäñòâà çà ðàçâèòèå íà òðàíñïîðòíàòà èíôðàñòðóêòóðà îò ìåæäóíàðîäíèòå ôèíàíñîâè
èíñòèòóöèè, ïî ñïåöèàëíî îò Åâðîïåéñêàòà èíâåñòèöèîííà áàíêà è Åâðîïåéñêàòà áàíêà çà
âúçñòàíîâÿâàíå è ðàçâèòèå.
Ïðîåêòè â òðàíñïîðòíèÿ ñåêòîð, ïðåäëîæåíè çà ôèíàíñèðàíå îò

ïðîãðàìàòà ÈÑÏÀ
√ Ðåêîíñòðóêöèÿ, ðàçâèòèå è ðàçøèðåíèå íà ëåòèùå Ñîôèÿ

Ëîò Á1: Íîâ ïúòíè÷åñêè òåðìèíàë è ïðèëåæàùà èíôðàñòðóêòóðà
Àïëèêàöèîííàòà ôîðìà çà ïðîåêòà å ïðåäñòàâåíà çà ðàçãëåæäàíå îùå íà ïúðâîòî çàñåäàíèå íà
Óïðàâèòåëíèÿ êîìèòåò çà ÈÑÏÀ â Áðþêñåë (þëè 2000 ã.) Ôèíàíñèðàíåòî å îäîáðåíî è ïðîåêòúò
å â ðåàëèçàöèÿ.
Ôèíàíñîâà ñõåìà íà ïðîåêòà2:
Îáùà ñòîéíîñò: 190,0 ìëí.åâðî
Â òàçè ñòîéíîñò: 50,0 ìëí. åâðî áåçâúçìåçäíà ïîìîù îò ÈÑÏÀ
60,0 ìëí. åâðî äúëãîñðî÷åí êðåäèò îò Åâðîïåéñêàòà
èíâåñòèöèîííà áàíêà
40,0 ìëí. ù.ä. äúëãîñðî÷åí êðåäèò îò Êóâåéòñêèÿ ôîíä çà
èêîíîìè÷åñêî ñúòðóäíè÷åñòâî
40, 0 ìëí. åâðî áúëãàðñêî ñúôèíàíñèðàíå
2
Çà âñè÷êè ïðîåêòè ñà ïîêàçàíè ôèíàíñîâèòå ñõåìè, êàêòî ñà ïðåäñòàâåíè â ÈÑÏÀ. Äåéñòâè-
òåëíèòå ñòîéíîñòè ñà ðåçóëòàò íà òðúæíèòå ïðîöåäóðè è ïîäïèñàíèòå äîãîâîðè ñ êîíòðàê-
òîðèòå.
45
√ Ðåõàáèëèòàöèÿ íà ïúòíè ó÷àñòúöè ïî òðàñåòàòà íà Îáùîåâðîïåéñêèòå
òðàíñïîðòíè êîðèäîðè Òðàíçèòíè ïúòèùà III
Ïðîåêòúò ñúùî å ñ îäîáðåíî ôèíàíñèðàíå ïðåç þëè 2000 ãîä. è å â ðåàëèçàöèÿ.
Ôèíàíñîâà ñõåìà íà ïðîåêòà:
Îáùà ñòîéíîñò: 133,0 ìëí. åâðî
60,0 ìëí. åâðî äúëãîñðî÷åí êðåäèò îò Åâðîïåéñêàòà
èíâåñòèöèîííà áàíêà
√ Ðåêîíñòðóêöèÿ, åëåêòðèôèêàöèÿ è ìîäåðíèçàöèÿ íà æåëåçîïúòíàòà ëèíèÿ

Ïëîâäèâ - Ñâèëåíãðàä - ãðúöêà/òóðñêà ãðàíèöè
Àïëèêàöèîííèòå ôîðìè ñà ïðåäñòàâåíè ïðåç 2001 ãîä. Ôèíàíñèðàíåòî å îäîáðåíî îò
Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ. Ïðîåêòúò ñå ïîäãîòâÿ çà îòêðèâàíå íà ïúðâèòå òðúæíè ïðîöåäóðè
çà èçïúëíåíèå íà ñòðîèòåëñòâîòî äî êðàÿ íà 2003 ãîä.
150,0 ìëí. åâðî äúëãîñðî÷åí êðåäèò îò
Åâðîïåéñêàòà èíâåñòèöèîííà áàíêà
√ Ïðîåêòèðàíå è óïðàâëåíèå íà ñòðîèòåëñòâîòî íà âòîðè ìîñò íà ðåêà Äóíàâ â

ðàéîíà íà ãðàäîâåòå Âèäèí - Êàëàôàò
Ïðîåêòúò å îäîáðåí îò Óïðàâèòåëíèÿ êîìèòåò çà ÈÑÏÀ è å â ðåàëèçàöèÿ. Òðúæíèòå ïðîöåäóðè
çà îïðåäåëÿíå íà ñòðîèòåë íà ìîñòà è ïðèëåæàùàòà èíôðàñòðóêòóðà ñà ïëàíèðàíè çà 2004
ãîä.
882 õèë. åâðî áúëãàðñêî ñúôèíàíñèðàíå
√ Èçãðàæäàíå íà àâòîìàãèñòðàëà Ëþëèí

Ïðîåêòúò å ñ îäîáðåíî ôèíàíñèðàíå îò ÈÑÏÀ. Ïîíàñòîÿùåì ñå èçïúëíÿâàò çàêëþ÷èòåëíè
ïðîåêòíè è äðóãè äåéíîñòè. Ïîäãîòâÿò ñå òðúæíèòå äîêóìåíòè.
37,0 ìëí. åâðî áúëãàðñêî ñúôèíàíñèðàíå
√ Ñòðîèòåëñòâîòî íà âòîðè ìîñò íà ðåêà Äóíàâ â ðàéîíà íà ãðàäîâåòå Âèäèí -

Êàëàôàò
Ïðîåêòúò å âêëþ÷åí â Ñòðàòåãèÿòà íà Áúëãàðèÿ çà ÈÑÏÀ. Ïîñòèãíàòî å ïðèíöèïíî ñúãëàñèå
ñ Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ çà ñúôèíàíñèðàíå îò ÈÑÏÀ. Àïëèêàöèîííèòå ôîðìè ñà ïîäãîòâåíè
îò ÌÒÑ. Ïðåäñòîè òÿõíîòî ïðåäñòàâÿíå è ñúãëàñóâàíå ñ Ãåíåðàëíà äèðåêöèÿ Ðåãèîíàëíà
ïîëèòèêà â Áðþêñåë.
46
Îáùà èíäèêàòèâíà ñòîéíîñò: 190,0 ìëí. åâðî
(ïðåäñòîè òÿõíîòî äîãîâàðÿíå ñ ÅÊ)
50 - 70 ìëí. åâðî äúëãîñðî÷åí êðåäèò îò Åâðîïåéñêàòà
èíâåñòèöèîííà áàíêà (äîãîâîðåíè ñ ÅÈÁ)
5,0 ìëí. åâðî áåçâúçìåçäíà ïîìîù îò
Ïðàâèòåëñòâîòî íà Ôðàíöèÿ
18,00 ìëí. åâðî îáëåê÷åí êðåäèò îò Êðåäèòíà áàíêà
çà âúçñòàíîâÿâàíå (KfW), Ãåðìàíèÿ
2,0 ìëí. åâðî áåçâúçìåçäíà ïîìîù îò Ãåðìàíñêîòî
ïðàâèòåëñòâî
25,0 ìëí. åâðî áúëãàðñêî ñúôèíàíñèðàíå, êîåòî ùå ñå
îïðåäåëè îêîí÷àòåëíî ñëåä òðúæíèòå ïðîöåäóðè çà
ñòðîèòåëñòâî è ñëåä îòïóñêàíå íà ïîìîùòà îò
ÈÑÏÀ
Êàêòî áå îòáåëÿçàíî, ïðåç 2004 ãîä. ïðåäñòîè àêòóàëèçèðàíå íà ðàçïðåäåëåíèåòî íà áþäæåòà

çà ÈÑÏÀ, ñëåä ïëàíèðàíîòî ïðèñúåäèíÿâàíå íà ïúðâèòå îñåì ñòðàíè êàíäèäàòêè êúì Åâðîïåéñêèÿ
ñúþç. Çà Áúëãàðèÿ è Ðóìúíèÿ ùå áúäå îòïóñíàòà äîïúëíèòåëíà áåçâúçìåçäíà ïîìîù îò Ïðîãðàìàòà
ÈÑÏÀ, êîÿòî ùå áúäå â çàâèñèìîñò îò äîñåãàøíîòî èçïúëíåíèå íà ïðîåêòèòå, àäìèíèñòðàòèâíèÿ
êàïàöèòåò çà óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâàòà â äâåòå ñòðàíè è, ðàçáèðà ñå, îò ðàçìåðà íà íåóñâîåíèòå
ñðåäñòâà äîñåãà îò îñåìòå äðóãè ñòðàíè.
Î÷àêâàíèòå äîïúëíèòåëíè ñðåäñòâà çà òðàíñïîðòíàòà èíôðàñòðóêòóðà íà Áúëãàðèÿ,

çà ïåðèîäà 2004 - 2006 ãîäèíà ñà îêîëî 20 % îò ïúðâîíà÷àëíàòà áåçâúçìåçäíà ïîìîù, ò.å. îêîëî 50 -
60 ìëí. åâðî.
Ñ òàçè öåë Èçïúëíèòåëíàòà àãåíöèÿ ïî ÈÑÏÀ â Ìèíèñòåðñòâîòî íà òðàíñïîðòà è
ñúîáùåíèÿòà àêòóàëèçèðà ñâîÿòà Ñòðàòåãèÿ è ÿ ïðåäñòàâè çà ðàçãëåæäàíå â Åâðîïåéñêàòà
êîìèñèÿ. Ïðîåêòèòå, êîèòî îòãîâàðÿò íà êðèòåðèèòå è ñà ïîäõîäÿùè çà îäîáðåíèå îò
Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ, ñà:
√ Ñòðîèòåëñòâî íà îêîëîâðúñòíèÿ ïúò íà ãðàä Ñîôèÿ (Ñåâåðíà è Þæíà äúãà);
√ Îñíîâåí ðåìîíò íà æåëåçîïúòíè ëèíèè è ñúîðúæåíèÿ, íåîáõâàíàòè îò Ïðîåêòà çà ðåõàáèëè-
òàöèÿ íà æåëåçíèöèòå, âêëþ÷èòåëíî ðåêîíñòðóêöèÿòà è ìîäåðíèçàöèÿòà íà æåëåçîïúòíàòà
ëèíèÿ Ìåçäðà-Âèäèí;
√ Çàâúðøâàíå íà óäâîÿâàíåòî è åëåêòðèôèêàöèÿòà íà æåëåçîïúòíàòà ëèíèÿ Êàðíîáàò -
Ñèíäåë.
47
ÑÏÅÖÈÀËÍÀ ÏÐÎÃÐÀÌÀ ÍÀ ÅÑ ÇÀ ÏÐÈÑÚÅÄÈÍßÂÀÍÅ
Â ÎÁËÀÑÒÒÀ ÍÀ ÇÅÌÅÄÅËÈÅÒÎ È ÑÅËÑÊÈÒÅ ÐÀÉÎÍÈ - ÑÀÏÀÐÄ
Ìèðîñëàâà Ãåîðãèåâà
50
ÑÏÅÖÈÀËÍÀ ÏÐÎÃÐÀÌÀ ÍÀ ÅÑ ÇÀ ÏÐÈÑÚÅÄÈÍßÂÀÍÅ Â ÎÁËÀÑÒÒÀ
ÍÀ ÇÅÌÅÄÅËÈÅÒÎ È ÑÅËÑÊÈÒÅ ÐÀÉÎÍÈ - ÑÀÏÀÐÄ
Ñ ïðèåìàíåòî íà Ïëàí 2000 íà ÅÑ áå ïðèåòà íîâà ñòðàòåãèÿ çà ðàçøèðÿâàíå íà ÅÑ. Ïðåä-

ïðèñúåäèíèòåëíàòà ñòðàòåãèÿ áå ïîäêðåïåíà ñ ïîäïèñâàíåòî íà ñïîðàçóìåíèÿ Ïàðòíüîðñòâî
çà ïðèñúåäèíÿâàíå ñúñ ñòðàíèòå êàíäèäàòêè çà ÷ëåíñòâî è ôèíàíñîâî îáåçïå÷åíà ñ âúâåæäàíåòî
íà äâà íîâè èíñòðóìåíòà - ÈÑÏÀ è ÑÀÏÀÐÄ.
Îñíîâíèòå ïðèîðèòåòè íà ÑÀÏÀÐÄ, êàêòî å ïîñî÷åíî â Ðåãëàìåíò íà ÅÑ 1268/99 ã. (Ðåãëàìåíò
çà ÑÀÏÀÐÄ), ñà äà ñå ïîäïîìîãíå ïðèëàãàíåòî íà åâðîïåéñêîòî çàêîíîäàòåëñòâî ïî îòíîøåíèå íà
Îáùàòà ñåëñêîñòîïàíñêà ïîëèòèêà è ñâúðçàíèòå ñ íåÿ ïîëèòèêè è äà ñå ðàçðåøàò ïðèîðèòåòíè
è ñïåöèôè÷íè ïðîáëåìè çà óñòîé÷èâîòî àäàïòèðàíå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè â ñòðàíèòå
êàíäèäàòêè çà ÷ëåíñòâî. Çà òàçè öåë Ðåãëàìåíòúò çà ÑÀÏÀÐÄ ïîñòàâÿ èçèñêâàíå âñÿêà ñòðàíà
êàíäèäàòêà çà ÷ëåíñòâî äà ïîäãîòâè ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè â
ñúîòâåòñòâèå ñ ïðèíöèïèòå íà ïðîãðàìíèÿ ïîäõîä, èçïîëçâàí â ñòðàíèòå ÷ëåíêè çà ïðîãðàìèòå
çà ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè. Â òåçè ïëàíîâå áå äàäåíà âúçìîæíîñò äà ñå âêëþ÷àò 15 ìåðêè,
èçáðîåíèòå â Ðåãëàìåíòà çà ÑÀÏÀÐÄ. Ìíîãî îò èçáðîåíè ìåðêè ñà ïîäîáíè íà òåçè, êîèòî ïðèëàãàò
ñòðàíèòå ÷ëåíêè.
Äâåòå óñëîâèÿ, çà äà ñòàðòèðà ïðîãðàìàòà â ñòðàíèòå êàíäèäàòêè, ñà ñâúðçàíè ñ:
1. Ïîäãîòîâêà íà Íàöèîíàëåí ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè çà ïåðèîäà
2000 - 2006 ã., îñíîâàí íà îáùèòå ïðèíöèïè íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íà ÅÑ;
2. Ïðåõâúðëÿíå íà îòãîâîðíîñòòà ïî óïðàâëåíèåòî íà ñòðàíèòå êàíäèäàòêè íà äåöåíòðàëè-
çèðàíà îñíîâà ñ ïîñëåäâàù êîíòðîë îò ñòðàíà íà ÅÊ íà ïðèíöèïà íà ôèíàíñîâîòî óïðàâëåíèå íà
ãàðàíöèîííàòà ñåêöèÿ íà ÔÅÎÃÀ (Ôîíä çà îðèåíòèðàíå è ãàðàíòèðàíå íà ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî) -
òîâà îçíà÷àâà àêðåäèòèðàíå íà Àãåíöèÿ çà ïðèëàãàíå è ðàçïëàùàíå ïî ÑÀÏÀÐÄ.
Ïî òîçè íà÷èí, êàêòî å îòáåëÿçàíî â ïúðâèÿ ãîäèøåí äîêëàä íà ÅÊ çà ÑÀÏÀÐÄ, ïîäãîòîâêàòà
çà ïðèëàãàíå íà Ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ ïîäïîìîãíà ñòðàíèòå êàíäèäàòêè äà ïîëó÷àò ïðàêòè÷åñêè
îïèò â ïðîöåäóðèòå è ïðèíöèïèòå íà ñòðóêòóðíèÿ ôîíä çà ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè â
ñòðàíèòå ÷ëåíêè. Îñíîâíèòå èçèñêâàíèÿ âúâåäîõà ïðèíöèïèòå íà ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íà ÅÑ:
1. Íàöèîíàëíèÿò ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè äà å èçãîòâåí îò êîìïå-
òåíòíèòå îðãàíè è ïðåäàäåí íà ÅÊ ñëåä çàäúëæèòåëíè êîíñóëòàöèè íà íàöèîíàëíî íèâî. Òîâà
âúâåæäà ïðèíöèïà íà ïàðòíüîðñòâî, êîéòî å îñíîâåí çà ñèñòåìàòà íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå;
2. Ïëàíúò òðÿáâà äà ñå ïðåäàäå çà ñòàíîâèùå íà Êîìèòåòà ïî óïðàâëåíèå çà çåìåäåëñêèòå
ñòðóêòóðè è ñåëñêèòå ðàéîíè (ÑÒÀÐ Êîìèòåò, ó÷ðåäåí íà îñíîâàíèå Ðåãëàìåíò 1260/99 ã. çà
îáùèòå óñëîâèÿ íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, ñúñòàâåí îò ïðåäñòàâèòåëè íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè). À
òîâà äàâà âúçìîæíîñò íà ñòðàíèòå êàíäèäàòêè äà ïðèäîáèÿò çíà÷èòåëåí îïèò;
3. Íàöèîíàëíèÿò ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè å ìíîãîãîäèøåí. Òîâà
íàëàãà ñòðàíèòå êàíäèäàòêè äà ïðèäîáèÿò îïèò ïðè óïðàâëåíèåòî íà ìíîãîãîäèøíè ïðîãðàìè -
òåõíèÿò íàïðåäúê è àíàëèç, è, êîãàòî å íåîáõîäèìî - äà ïðåäëàãàò èçìåíåíèÿ è äîïúëíåíèÿ. Çà äà
ñå èçâúðøâà åôåêòèâíî òàçè äåéíîñò, å íåîáõîäèìî äà ñå èçãðàäè èíôîðìàöèîííà ñèñòåìà, äà ñå
àíàëèçèðàò ñòàòèñòè÷åñêè äàííè, äà ñå èçãîòâÿò ãîäèøíè äîêëàäè çà èçïúëíåíèåòî íà
ïðîãðàìàòà;
4. Çàäúëæåíèåòî çà ó÷ðåäÿâàíå íà êîìèòåò ïî íàáëþäåíèå íà ïðîãðàìàòà çàñèëâà ïðîöåñà
íà êîíñóëòèðàíå ñ ïàðòíüîðèòå ïðåç öåëèÿ ïåðèîä íà ïðîãðàìèðàíå è ïðèëàãàíå íà ïðîãðàìàòà. Â
ñúùîòî âðåìå ïðåäîñòàâÿ ïðàêòè÷åñêè îïèò çà äåôèíèðàíå è ðàáîòà ñ èíäèêàòîðè çà ìîíèòîðèíã;
5. Çàäúëæåíèåòî äà ñå èçãîòâÿ ïðåäâàðèòåëíà è òåêóùà îöåíêà íà íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà
ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè ñå ïðàâè çà ïúðâè ïúò â ñòðàíèòå êàíäèäàòêè è å
çíà÷èòåëåí íàïðåäúê â ïîäãîòîâêàòà èì çà óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå
ñëåä ïðèñúåäèíÿâàíåòî;
6. Ïðåäîñòàâÿíåòî íà óïðàâëåíèåòî íà ïîìîùòà ïî ÑÀÏÀÐÄ ÷ðåç àêðåäèòèðàíåòî íà Àãåíöèè
ÑÀÏÀÐÄ å çíà÷èòåëíà êðà÷êà íàïðåä çà ïîäãîòîâêàòà èì çà ïðèñúåäèíÿâàíå ÷ðåç îïèòà, êîéòî
51
ïðèäîáèâàò ÷ðåç èçãðàæäàíåòî íà ôèíàíñîâè è êîíòðîëíè ñèñòåìè, ñúâìåñòèìè ñ òåçè, êîèòî
ïðèëàãàò ñòðàíèòå ÷ëåíêè ÷ðåç èçãðàæäàíåòî íà ðàçïëàùàòåëíè àãåíöèè. Öåëòà å äà ñå
ãàðàíòèðàò ÿñíî äåôèíèðàíè ïðàâèëà è îòãîâîðíîñòè, ïðîçðà÷íîñò íà îïåðàöèèòå è àäåêâàòíî
ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå íà ïîìîùòà îò Îáùíîñòòà. Ïî òîçè íà÷èí ñòðàíèòå êàíäèäàòêè
ïðèäîáèâàò îïèò îùå â ïðåäïðèñúåäèíèòåëíèÿ ïåðèîä äà èçãðàäÿò ñèñòåìàòà, íåîáõîäèìà çà
ïðèëàãàíåòî íà ïðîãðàìè îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå.
ÑÀÏÀÐÄ äåéñòâà â ïåðèîäà 2000 - 2006 ã., êàòî çàäåëåíàòà ãîäèøíî çà íåÿ îò ÅÑ ñóìà îò 520
ìëí. åâðî çà äåñåòòå äúðæàâè â ïðåõîä - Áúëãàðèÿ, Óíãàðèÿ, Ïîëøà, ×åøêà ðåïóáëèêà, Ñëîâàêèÿ,
Ñëîâåíèÿ, Åñòîíèÿ, Ëèòâà, Ëàòâèÿ, è Ðóìúíèÿ - å ðàçïðåäåëåíà ïî îáåêòèâíè êðèòåðèè (áðîé
íàñåëåíèå, ÁÂÏ, çàåòîñò â ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî, çåìåäåëñêè ïëîùè, ñïåöèôè÷íè òåðèòîðèàëíè
îñîáåíîñòè è äð.) è ùå áúäå óñâîåíà êàòî ñóáñèäèè. Çà Áúëãàðèÿ òîâà îçíà÷àâà ãîäèøíà áåçâúçìåçäíà
ïîìîù â ðàçìåð íà 52,124 ìëí. åâðî çà 7-ãîäèøíèÿ ïåðèîä.
Ïîìîùòà îò ÅÑ â ðàìêèòå íà ÑÀÏÀÐÄ â èíâåñòèöèîííèòå ñõåìè äîñòèãà äî 75 íà ñòî îò
ïðåäâèäåíèòå îáùè ïóáëè÷íè ðàçõîäè. Â èíâåñòèöèîííè ïðîåêòè, êîèòî ãåíåðèðàò ïðèõîäè, äåëúò
íà ïóáëè÷íàòà ñóáñèäèÿ äîñòèãà äî 50 ïðîöåíòà îò îáùèòå ðàçõîäè, 75 ïðîöåíòà îò êîèòî ìîãàò
ñå ïîêðèâàò îò EÑ, à îñòàíàëèòå 25 ïðîöåíòà - îò äúðæàâíèÿ áþäæåò. Â èíâåñòèöèîííèòå
ïðîåêòè, êîèòî íå ãåíåðèðàò çíà÷èòåëíè ïðèõîäè, îáùàòà ïóáëè÷íà ñóáñèäèÿ å 100 ïðîöåíòà, îò
êîèòî 75 ïðîöåíòà îò ÅÑ è 25 ïðîöåíòà - îò äúðæàâíèÿ áþäæåò. Ãîëÿì å êðúãúò íà ïðîåêòèòå,
êîèòî ìîãàò äà áúäàò ôèíàíñèðàíè - îò ïðîåêòè çà èíâåñòèöèè â çåìåäåëñêè ñòîïàíñòâà äî
òàêèâà çà ðàçâèòèå è ïîäîáðÿâàíå íà èíôðàñòðóêòóðàòà â ñåëñêèòå ðàéîíè. Îðãàíèòå íà
èçïúëíèòåëíàòà âëàñò íà íàöèîíàëíî è ìåñòíî ðàâíèùå íîñÿò îòãîâîðíîñò çà ñúôèíàíñèðàíåòî
íà ïðîåêòèòå, êàòî ñå ñúîáðàçÿâàò ñúñ ñðåäñòâàòà, îñèãóðåíè îò ÅÑ. Ïî-ãîëÿìàòà ÷àñò îò
ïðåäëîæåíèòå ìåðêè ñà íàñî÷åíè êúì ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî.
Áúëãàðèÿ å ïúðâàòà ñòðàíà îò 10-òå ñòðàíè êàíäèäàòêè çà ÷ëåíñòâî â ÅÑ, êîÿòî îòãîâîðè íà
èçèñêâàíèÿòà çà ñòàðòèðàíå íà Ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ.
Íàöèîíàëíèÿò ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè íà Áúëãàðèÿ çà ïåðèîäà 2000
- 2006 ã. áå ïðèåò îò Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ (ÅÊ) ñëåä ïîëîæèòåëíî ñòàíîâèùå íà Êîìèòåòà ÑÒÀÐ
íà 12.09.2000 ã. è íîòèôèöèðàí îò ñòðàíèòå ÷ëåíêè ñ Ðåøåíèå íà ÅÊ íà 20.10.2000 ã.
Äúðæàâåí ôîíä Çåìåäåëèå å àêðåäèòèðàí êàòî Èçïúëíèòåëíà àãåíöèÿ ïî ÑÀÏÀÐÄ íà 15 ìàé
2001 ã. ñëåä ðåøåíèå íà ÅÊ çà ïðåäîñòàâÿíå óïðàâëåíèåòî íà ïîìîùòà çà òðèòå îñíîâíè ÷àñòíè
ìåðêè:
Ìÿðêà 1.1. Èíâåñòèöèè â çåìåäåëñêè ñòîïàíñòâà;
Ìÿðêà 1.2. Ïîäîáðÿâàíå íà ïðåðàáîòâàíåòî è ìàðêåòèíãà íà ñåëñêîñòîïàíñêè è

ðèáíè ïðîäóêòè;
Ìÿðêà 2.1. Ðàçâèòèå è äèâåðñèôèêàöèÿ íà èêîíîìè÷åñêèòå äåéíîñòè è ñúçäàâàíå

íà âúçìîæíîñòè çà ìíîãîñòðàííè äåéíîñòè è àëòåðíàòèâíè äîõîäè.
Îôèöèàëíèÿò ñòàðò íà Ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ áå îáÿâåí íà 1 þíè 2001 ã. Áúëãàðèÿ å ïúðâàòà ñòðàíà
ñðåä ñòðàíèòå êàíäèäàòêè, êîÿòî óñïÿ äà îòãîâîðè íà ñòðèêòíèòå èçèñêâàíèÿ çà ïîäãîòîâêà íà
íåîáõîäèìèòå ìåõàíèçìè çà ñòàðòèðàíå èçïúëíåíèåòî íà Ïðîãðàìàòà.
Îñíîâíèÿò íîðìàòèâåí äîêóìåíò, ðåãëàìåíòèðàù ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ å Çàêîíúò çà
ðàòèôèöèðàíå íà ìíîãîãîäèøíîòî ôèíàíñîâî ñïîðàçóìåíèå 2000 - 2006 ã. ìåæäó Åâðîïåéñêàòà
îáùíîñò è Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ ïî Ñïåöèàëíàòà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíà ïðîãðàìà íà Åâðîïåéñêèÿ
ñúþç çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè â Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ (ïðèåò îò Íàðîäíîòî
ñúáðàíèå íà 9 ôåâðóàðè 2001 ã.) (ÄÂ ¹ 17 îò 23 ôåâðóàðè 2001 ã.).
Óñëîâèÿòà çà êàíäèäàòñòâàíå ïî òðèòå îñíîâíè ìåðêè, êîèòî ñòàðòèðàõà íà 1.06.2001 ã. ñà
ïðåäñòàâåíè â:
√ Íàðåäáà ¹ 14 îò 18 ìàé 2001 ã. íà Ìèíèñòåðñòâî íà çåìåäåëèåòî è ãîðèòå (ÌÇÃ) çà óñëîâèÿòà
è ðåäà çà ïðåäîñòàâÿíå íà áåçâúçìåçäíà ïîìîù çà èíâåñòèöèè â çåìåäåëñêè ñòîïàíñòâà ïî
Ñïåöèàëíàòà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíà ïðîãðàìà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è
52
ñåëñêèòå ðàéîíè â Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ (ÑÀÏÀÐÄ) (ÄÂ ¹ 50 îò 1 þíè 2001 ã.);
√ Íàðåäáà ¹ 15 îò 18 ìàé 2001 ã. íà ÌÇÃ çà óñëîâèÿòà è ðåäà çà ïðåäîñòàâÿíå íà áåçâúçìåçäíà
ïîìîù çà ðàçâèòèå è äèôåðñèôèêàöèÿ íà èêîíîìè÷åñêèòå äåéíîñòè è ñúçäàâàíå íà âúçìîæíîñòè
çà ìíîãîñòðàííè äåéíîñòè è àëòåðíàòèâíè äîõîäè ïî Ñïåöèàëíàòà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíà
ïðîãðàìà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè â Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ
(ÑÀÏÀÐÄ) (ÄÂ ¹ 50 îò 1 þíè 2001 ã.);
√ Íàðåäáà ¹ 16 îò 18 ìàé 2000 ã. íà ÌÇÃ çà óñëîâèÿòà è ðåäà çà ïðåäîñòàâÿíå íà áåçâúçìåçäíà
ïîìîù ïî ÑÀÏÀÐÄ çà ïîäîáðÿâàíå ïðåðàáîòâàíåòî è ìàðêåòèíãà íà ñåëñêîñòîïàíñêè è ðèáíè
ïðîäóêòè ïî Ñïåöèàëíàòà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíà ïðîãðàìà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç çà ðàçâèòèå íà
çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè â Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ (ÑÀÏÀÐÄ)(ÄÂ ¹ 50 îò 1 þíè 2001 ã.).
Íàöèîíàëåí ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè

â Áúëãàðèÿ
(2000 2006 ã.)
Íàöèîíàëíèÿò ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè â Áúëãàðèÿ (ÍÏÐÇÑÐÁ) å
ïîäãîòâåí â ñúîòâåòñòâèå ñ èçèñêâàíèÿòà íà Ðåãëàìåíò 1268 îò þíè 1999 ã. íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç
â ðàìêèòå íà Ñïåöèàëíàòà ïðîãðàìà íà ÅÑ çà ïðèñúåäèíÿâàíå â îáëàñòòà íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå
ðàéîíè. Òîçè ïëàí âúâåæäà ôèíàíñîâà ïîìîù íà ÅÑ, ïðåäíàçíà÷åíà çà èçïúëíåíèå íà ìåðêè çà
ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè â ñòðàíèòå îò Öåíòðàëíà è Èçòî÷íà Åâðîïà â
ïðåäïðèñúåäèíèòåëíèÿ ïåðèîä.
Ïîäãîòîâêàòà íà Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè ñå îñúùåñòâè
îò ìåæäóâåäîìñòâåíà ðàáîòíà ãðóïà ïîä ðúêîâîäñòâîòî íà Ìèíèñòåðñòâîòî íà çåìåäåëèåòî è
ãîðèòå, êîÿòî âêëþ÷è ïðåäñòàâèòåëè íà Ìèíèñòåðñòâîòî íà ïðîìèøëåíîñòòà, Ìèíèñòåðñòâîòî
íà îêîëíàòà ñðåäà è âîäèòå è Ìèíèñòåðñòâîòî íà ðåãèîíàëíîòî ðàçâèòèå è áëàãîóñòðîéñòâîòî.
Ðàáîòíàòà ãðóïà áå ïîäïîìîãíàòà îò ÷ëåíîâå íà ôåðìåðñêè àñîöèàöèè, àñîöèàöèè íà ïðåðàáîò-
âàòåëíàòà ïðîìèøëåíîñò, ðåãèîíàëíè àãåíöèè çà ðàçâèòèå è íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè.
Ïëàíúò áå ðàçðàáîòåí â òÿñíî ñúòðóäíè÷åñòâî ñ ïðåäñòàâèòåëèòå íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ.
Ïî ñúùåñòâî îñíîâíèòå åëåìåíòè íà ïðîãðàìàòà ñà ðàçðàáîòåíè ïî òàêúâ íà÷èí, ÷å äà
ïîäïîìîãíàò èçãðàæäàíåòî íà íåîáõîäèìèòå àäìèíèñòðàòèâíè ñòðóêòóðè çà åôåêòèâíî âúâåæ-
äàíå è ïðèëàãàíå íà âå÷å õàðìîíèçèðàíîòî çàêîíîäàòåëñòâî. Õàðìîíèçèðàíåòî íà çàêîíîäàòåëñò-
âîòî íè ñ òîâà íà ÅÑ å åäíà îò îñíîâíèòå è íàé-âàæíè öåëè íà ïðåäïðèñúåäèíèòåëíàòà ïîëèòèêà
çà çåìåäåëèåòî. Òîâà îçíà÷àâà ïðèâåæäàíå íà áúëãàðñêîòî çàêîíîäàòåëñòâî çà àãðàðíèÿ ñåêòîð â
ñúîòâåòñòâèå ñ åâðîïåéñêîòî; àäàïòèðàíå íà àäìèíèñòðàòèâíèòå ñòðóêòóðè è ïðîöåäóðè êúì
èçèñêâàíèÿòà íà ÅÑ; ïðèëàãàíå íà ìåõàíèçìèòå íà Åäèííèÿ âúòðåøåí ïàçàð, Îáùàòà ñåëñêî-
ñòîïàíñêà ïîëèòèêà è ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà íà ÅÑ ïî îòíîøåíèå íà çåìåäåëèåòî; ïðèëàãàíå
íà åâðîïåéñêàòà ìåòîäîëîãèÿ çà àãðîñòàòèñòèêà. Ïðîãðàìàòà ÔÀÐ íà ÅÑ àêòèâíî ïîäïîìàãà
èíñòèòóöèîíàëíîòî èçãðàæäàíå, äîêàòî èíâåñòèöèîííîòî ïîäïîìàãàíå íà çåìåäåëñêèòå
ïðîèçâîäèòåëè è íà ñåëñêèòå ðàéîíè å îáåêò íà ÑÀÏÀÐÄ.
Ñòðàòåãèÿ çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè íà Áúëãàðèÿ

çà ïåðèîäà 2000 - 2006 ã. ïî ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ
Ãëàâíàòà öåë íà Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè å ïîñòèãàíå

íà öåëèòå ïî Ïàðòíüîðñòâî çà ïðèñúåäèíÿâàíå è Íàöèîíàëíàòà ïðîãðàìà çà ïðèåìàíå íà
äîñòèæåíèÿòà íà çàêîíîäàòåëñòâîòî íà ÅÑ.
Â ñúîòâåòñòâèå ñ:
i) öåëèòå íà Ïàðòíüîðñòâî çà ïðèñúåäèíÿâàíå;
53
ii) èêîíîìè÷åñêèòå ïðèîðèòåòè íà Íàöèîíàëíàòà ïðîãðàìà çà âúçïðèåìàíå íà
äîñòèæåíèÿòà íà çàêîíîäàòåëñòâîòî íà ÅÑ;
iii) Ðåãëàìåíòà çà ÑÀÏÀÐÄ No 1268/99:
÷ë. 1 (2) Ïîìîùòà îò ñòðàíà íà Îáùíîñòòà ùå áúäå ñúîáðàçåíà ñ
óñëîâèÿòà, çàëåãíàëè â ðàìêîâèòå ñïîðàçóìåíèÿ çà Ïàðòíüîðñòâî
çà ïðèñúåäèíÿâàíå, è ùå áúäå èçïîëçâàíà èçêëþ÷èòåëíî çà:
a) ðåøàâàíå íà ïðèîðèòåòíè è ñïåöèôè÷íè ïðîáëåìè â ïðîöåñà íà
óñòîé÷èâî àäàïòèðàíå íà çåìåäåëñêèÿ ñåêòîð è ñåëñêèòå ðàéîíè â
ñòðàíèòå êàíäèäàòêè;
á) óëåñíÿâàíå èçïúëíåíèåòî íà çàêîíîäàòåëñòâîòî íà ÅÑ ïî îòíî-
øåíèå íà Îáùàòà ñåëñêîñòîïàíñêî ïîëèòèêà (ÎÑÏ) è ñâúðçàíàòà ñ
íåÿ ïîëèòèêà, ïðèëàãàíà â äðóãè îáëàñòè;
iv) ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêèòå óñëîâèÿ, ïðåîáëàäàâàùè â ñåëñêèòå ðàéîíè íà Áúëãàðèÿ, òåõíèòå
ñèëíè ñòðàíè è ïîòåíöèàë.
Áÿõà äåôèíèðàíè ñëåäíèòå öåëè íà Ïëàíà çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè çà

ïåðèîäà 2000 - 2006 ã.:
1. Ðàçâèòèå íà åôåêòèâíî çåìåäåëñêî ïðîèçâîäñòâî è êîíêóðåíòåí õðàíèòåëíî-
ïðåðàáîòâàòåëåí ñåêòîð ÷ðåç ïîäîáðÿâàíå íà ïàçàðíàòà è òåõíîëîãè÷íà èíôðàñòðóê-
òóðà è ñòðàòåãè÷åñêà èíâåñòèöèîííà ïîëèòèêà, íàñî÷åíè êúì äîñòèãàíå íà åâðîïåé-
ñêèòå ñòàíäàðòè.
2. Óñòîé÷èâî ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè â ñúîòâåòñòâèå ñ íàé-äîáðèòå åêîëîãè÷íè
ïðàêòèêè ÷ðåç ñúçäàâàíå íà àëòåðíàòèâíà çàåòîñò, äèâåðñèôèêàöèÿ íà èêîíîìè÷åñêèòå
äåéíîñòè è ñúçäàâàíå íà íåîáõîäèìàòà èíôðàñòðóêòóðà. Òîâà ùå äîâåäå äî ïîäîáðÿâàíå
íà óñëîâèÿòà çà æèâîò, ùå óâåëè÷è âúçìîæíîñòèòå çà ïîëó÷àâàíå íà äîõîäè è âúçìîæíîñ-
òèòå çà ðàáîòà çà õîðàòà, æèâååùè â ñåëñêèòå ðàéîíè.
È äâåòå öåëè ñà íàñî÷åíè êúì ïîäîáðÿâàíå íà èêîíîìè÷åñêèòå è ñîöèàëíèòå óñëîâèÿ â ñåëñêèòå

ðàéîíè. Òå ñå äîïúëâàò âçàèìíî è ñúîòâåòñòâàò íà êðàéíàòà öåë íà Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà ðàçâèòèå
íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè. Òå ñà ÿñíî îðèåíòèðàíè êúì ïîäîáðÿâàíå íà çåìåäåëñêèòå
ñòðóêòóðè è ïàçàðíà åôåêòèâíîñò è ïðèëàãàíå íà äîñòèæåíèÿòà íà Îáùíîñòòà ïðè èçãðàæäàíå
íà ðàáîòíè ìåñòà è ïîâèøàâàíå íà æèçíåíèÿ ñòàíäàðò â ñåëñêèòå ðàéîíè.
Ïúðâàòà öåë çà ñåäåìãîäèøíèÿ ïåðèîä å ïîâèøàâàíå åôåêòèâíîñòòà íà çåìåäåëñêîòî
ïðîèçâîäñòâî è èçãðàæäàíåòî íà êîíêóðåíòíîñïîñîáíè ñòðóêòóðè â îáëàñòòà íà ïðåðàáîòêàòà
è ìàðêåòèíãà íà ñåëñêîñòîïàíñêè ïðîäóêòè. Ôîðìèðàíåòî íà óñëîâèÿòà çà æèâîò è òðóä â
Áúëãàðèÿ â áúäåùå çàâèñè îò ðàçâèòèåòî íà êîíêóðåíòíî ñåëñêî è ãîðñêî ñòîïàíñòâî. Èíâåñòèðà-
íåòî â çåìåäåëñêè ñòîïàíñòâà å åäíà îò ïðèîðèòåòíèòå ñôåðè â Áúëãàðèÿ, çà êîÿòî å íåîáõîäèìî
äà ñå ïîëîæàò ãîëåìè óñèëèÿ, çà äà ñå ïîäïîìîãíàò ôåðìåðèòå äà àäàïòèðàò ïðîèçâîäñòâîòî ñè
êúì åâðîïåéñêèòå ñòàíäàðòè.
Ïîäîáðÿâàíåòî íà ïàçàðíèòå ñòðóêòóðè å ðåøàâàùà ïðåäïîñòàâêà çà óñïåøíîòî ðàçâèòèå
íà ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî â Áúëãàðèÿ. Èçãðàæäàíåòî íà êîíêóðåíòíîñïîñîáíè ñòðóêòóðè è ïðåä-
ïðèÿòèÿ â ïðåðàáîòâàòåëíèÿ ñåêòîð è â ñôåðàòà íà ìàðêåòèíãà è ðåàëèçàöèÿòà îïðåäåëÿò
ïàçàðíèòå ïîçèöèè íà áðàíøà.
Óñëîâèÿòà íà æèâîò è òðóä çàâèñÿò â ãîëÿìà ñòåïåí è îò ñúõðàíåíèåòî è óêðåïâàíåòî íà
êóëòóðíîòî íàñëåäñòâî, ðàçâèòèåòî íà âúçìîæíîñòèòå çà îòäèõ è ïîäîáðÿâàíå íà óñëîâèÿòà çà
æèâîò â ñåëñêèòå ðàéîíè. Öåë íà ðàçâèòèåòî íà ñåëñêèòå ðàéîíè e ïîñòèãàíå íà êîìïëåêñíîñò â
ðàçâèòèåòî èì, ò.å. ïðîâåæäàíå íà ïîëèòèêà çà îáùî ðàçâèòèå íà èêîíîìèêàòà, îáùåñòâîòî,
èíôðàñòðóêòóðàòà, ïðèðîäàòà è êóëòóðàòà íà ñåëñêèòå òåðèòîðèè. Òîâà ìîæå äà áúäå
ïîñòèãíàòî ÷ðåç ïîðåäèöà îò äåéñòâèÿ êàòî:
√ äèâåðñèôèöèðàíå è ñòðóêòóðíî àäàïòèðàíå íà ïðîèçâîäñòâåíèòå ñòðóêòóðè, îñîáåíî â
ïðîáëåìíèòå ðàéîíè, ñúçäàâàíå íà áëàãîïðèÿòíè óñëîâèÿ çà ïðîèçâîäñòâî íà ñòîêè è óñëóãè, êîèòî
ñå îñíîâàâàò íà èíòåëåêòóàëíèòå è çàíàÿò÷èéñêè óìåíèÿ íà ñåëñêîòî íàñåëåíèå, ñúçäàâàíå íà
ìàëêè è ñðåäíè ïðåäïðèÿòèÿ;
54
√ ïîäîáðÿâàíå íà áàçèñíàòà èíôðàñòðóêòóðà, êîÿòî ùå ïîñòàâè îñíîâèòå çà ðàçâèòèåòî íà
íîâè ïðåäïðèÿòèÿ è ùå ïîâèøè êà÷åñòâîòî íà ñåëñêèÿ æèâîò;
√ ñúæèâÿâàíå íà ñïåöèôè÷íàòà êóëòóðíà è èñòîðè÷åñêà èäåíòè÷íîñò íà ñåëñêèòå ðàéîíè;
√ îïàçâàíå íà òðàäèöèîííèòå öåííîñòè íà ñåëñêîòî îáùåñòâî (ñåìåéíè òðàäèöèè, êîèòî
âúçïèðàò ìèãðàöèÿòà íà ìëàäèòå õîðà, óêðåïâàíå èäåíòè÷íîñòòà íà îáùíîñòòà), êàòî ãè
âêëþ÷àò â ïëàíèðàíå íà ìåñòíî íèâî è â ðåàëèçàöèÿòà íà ïðîåêòèòå çà èíòåãðèðàíî ðàçâèòèå íà
ñåëñêèòå ðàéîíè;
√ ðàöèîíàëíî, ðàçóìíî è óñòîé÷èâî èçïîëçâàíå íà ïðèðîäíèòå ðåñóðñè, îïàçâàíå êðàñîòàòà è
ñïåöèôèêàòà íà ñåëñêîòî ïðîñòðàíñòâî, ðàöèîíàëíî îïàçâàíå è ñòîïàíèñâàíå íà ãîðèòå, è äð.;
√ Ïðèîðèòåòèòå, äåôèíèðàíè â ÷ëåí 4.3 íà Ðåãëàìåíò ¹1268/1999 íà ÅÑ, êàêòî ñëåäâà:
Â ñâîèòå ïëàíîâå ñòðàíèòå êàíäèäàòêè òðÿáâà äà ãàðàíòèðàò, ÷å ïðèîðèòåò ñå äàâà íà
ìåðêèòå, öåëÿùè ïîäîáðÿâàíå íà ïàçàðíàòà åôåêòèâíîñò, ñòàíäàðòèòå çà êà÷åñòâî è õèãèåíà,
êàêòî è ìåðêèòå çà ñúçäàâàíå íà íîâè ðàáîòíè ìåñòà â ñåëñêèòå ðàéîíè â ñúîòâåòñòâèå ñ
èçèñêâàíèÿòà çà îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà.
Ïúðâàòà öåë íà ïëàíà

å ñúñðåäîòî÷åíà îñíîâíî âúðõó ðàçâèòèåòî íà åôåêòèâíî è óñòîé÷èâî ñåëñêîñòîïàíñêî
ïðîèçâîäñòâî è êîíêóðåíòíîñïîñîáåí õðàíèòåëíî-ïðåðàáîòâàòåëåí ñåêòîð, îòãîâàðÿù íà
åâðîïåéñêèòå ñòàíäàðòè.
Àíàëèçúò íà ñèëíèòå è ñëàáè ñòðàíè íà áúëãàðñêèÿ ñåëñêîñòîïàíñêè ñåêòîð è ñåëñêèòå ðàéîíè
ñî÷è ðåäèöà âúòðåøíè è âúíøíè ñòðóêòóðíè ïðîáëåìè â ïðåõîäà íà ñòðàíàòà êúì ïàçàðíà
èêîíîìèêà, êîèòî ìîãàò äà áúäàò îáîáùåíè ïî ñëåäíèÿ íà÷èí:
√ Ðàçäðîáÿâàíå íà ñåêòîðà, äîâåëî äà îãðîìåí áðîé ñòîïàíñòâà çà ëè÷íî ïîëçâàíå;
√ Âëîøàâàùî ñå ñúñòîÿíèå íà çåìåäåëñêîòî îáîðóäâàíå è ñúîðúæåíèÿ â ñàìèòå ñòîïàíñòâà,
êîåòî âîäè äî çíà÷èòåëíè çàãóáè, íèñêà ïðîèçâîäèòåëíîñò è ëîøî êà÷åñòâî íà ïðîäóêöèÿòà;
√ Çàñòàðÿâàùî íàñåëåíèå, çàíèìàâàùî ñå ñúñ çåìåäåëèå, è ëèïñà íà óìåíèÿ è ïîçíàíèÿ çà
ñúâðåìåííèòå ìåòîäè íà çåìåäåëèå è óïðàâëåíèå;
√ Íåäîñòàòú÷íî óìåíèÿ è ñïîñîáíîñòè íà ïðîèçâîäèòåëèòå íà ïúðâè÷íè çåìåäåëñêè ïðîäóêòè çà
äîãîâîðèðàíå íà öåíèòå, äúëæàùè ñå íà íåäîðàçâèòàòà ïàçàðíà èíôðàñòðóêòóðà, íåäîñòàòú÷íà
ïðîçðà÷íîñò íà ïàçàðíàòà èíôîðìàöèÿ, ëèïñà íà òðàäèöèè â ìàðêåòèíãîâîòî êîîïåðèðàíå, êàêòî è
íåàäåêâàòíè ñïîãîäáè çà äîãîâîðèðàíå - äúëãîñðî÷íè äîãîâîðè ìåæäó ïðîèçâîäèòåëè è ïðåðàáîòâàòåëè,
âîäåùè äî öåíîâà íåñòàáèëíîñò, íåñèãóðíîñò íà äîõîäèòå è îòñúñòâèå íà ñòèìóëè çà èíâåñòèöèè â
ñïåöèôè÷íè ñåëñêîñòîïàíñêè àêòèâè (ëîçÿ, îâîøêè è äð.).
Ëèïñàòà íà èíòåãðèðàí è ìíîãîñåêòîðåí ïîäõîä, âúòðåøíà ñúãëàñóâàíîñò è åôåêòèâíîñò,
óñòîé÷èâîñò è îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà è ïàðòíüîðñòâî ìåæäó èíñòèòóöèèòå áè äîâåëà ñúùî
äî ñòðóêòóðíè ïðîáëåìè â ïåðèîäà íà ïðåõîä êúì ïàçàðíà èêîíîìèêà.
Ñòðàòåãèÿòà çà ïðèëàãàíå íà ìåðêèòå ïî öåë 1 îò Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìå-

äåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè å íàñî÷åíà êúì ïîäîáðÿâàíå åôåêòèâíîñòòà íà çåìåäåëñêèòå ñòî-
ïàíñòâà è õðàíèòåëíî-ïðåðàáîòâàòåëíèòå ïðåäïðèÿòèÿ.
Ñåêòîðåí îáõâàò
Çíà÷èòåëíà ÷àñò îò ÷àñòíèòå çåìåäåëñêè ñòîïàíñòâà ñà òâúðäå ìàëêè, çà äà áúäàò æèçíå-
ñïîñîáíè èêîíîìè÷åñêè åäèíèöè è ÷åñòî èìàò äåìîãðàôñêà ñòðóêòóðà, íå áëàãîïðèÿòíà çà ðàç-
âèòèåòî íà ïàçàðíî îðèåíòèðàí áèçíåñ. Ïîäêðåïàòà çà ðàçâèòèåòî íà òåçè ñòîïàíñòâà ñëåäî-
âàòåëíî ùå áúäå íàñî÷åíà êúì îíåçè ñåëñêîñòîïàíñêè ïðîèçâîäèòåëè, êîèòî ðàçïîëàãàò ñ äîñòà-
òú÷íî çåìÿ, áèëî òî ëè÷íà èëè àðåíäóâàíà, çà äà ïîñòèãíàò îïðåäåëåíî íèâî íà èêîíîìè÷åñêà
æèçíåñïîñîáíîñò, è ïîääúðæàò ôóíêöèîíèðàíåòî íà ñâîèòå ñòîïàíñòâà â ñðåäà íà âñå ïî-ðàñòÿùà
êîíêóðåíöèÿ. Ïîä èêîíîìè÷åñêà æèçíåñïîñîáíîñò ñå ðàçáèðà ïúëíîòî èçïîëçâàíå íà ðåñóðñèòå â
55
äàäåíî çåìåäåëñêî ñòîïàíñòâî ïðè ìèíèìàëíî íèâî íà åôåêòèâíîñò è ñïîñîáíîñò çà ôóíêöèîíèðàíå
è ñúçäàâàíå íà íåòåí äîõîä áåç ïîäêðåïà îò ñòðàíà íà äúðæàâàòà ïî îòíîøåíèå íà òåêóùàòà ìó
äåéíîñò èëè çàäúëæåíèÿòà ìó. Â äúëãîñðî÷åí ïëàí ïðèîðèòåò çà ïîäïîìàãàíå ùå áúäå äàäåí íà
ìëàäèòå çåìåäåëñêè ñòîïàíè, êîèòî ñà îò ðåøàâàùî çíà÷åíèå çà ðàçâèòèåòî íà ñåêòîðà.
Ïðèîðèòåòíèòå ñåêòîðè ñà èçáðàíè â ðåçóëòàò íà îáùåñòâåíè äèñêóñèè íà åêñïåðòíî íèâî è
èíñòèòóöèè, ïîäïîìàãàùè áèçíåñà. Çà îñíîâåí êðèòåðèé â ïîäáîðà áå èçïîëçâàíà èìåííî
òðóäíîñòòà íà ïðåñòðóêòóðèðàíåòî, ïðåä êîÿòî ñà èçïðàâåíè ñåêòîðèòå, è/èëè ñðàâíèòåëíèòå
èì ïðåäèìñòâà, ïîêàçàíè â äîáðèòå âúçìîæíîñòè çà åêñïîðòíàòà ðåàëèçàöèÿ íà ïðîäóêöèÿòà
(íàñòîÿùè èëè ìèíàëè).
Çåìåäåëñêèòå ñòîïàíè òðÿáâà äà áúäàò ïîäïîìîãíàòè, çà äà ñå ïîäîáðè êà÷åñòâîòî è
ìàðêåòèíãúò íà ïðåñíèòå ïðîäóêòè, êàêòî è ïðîèçâîäñòâîòî íà âèñîêîêà÷åñòâåíà ñóðîâèíà çà
õðàíèòåëíî-ïðåðàáîòâàòåëíàòà ïðîìèøëåíîñò â ñëåäíèòå ñåêòîðè: ïðîèçâîäñòâî íà ìëÿêî è
ìëå÷íè ïðîäóêòè, ëîçîâè íàñàæäåíèÿ, ïëîäîâå è çåëåí÷óöè è äðóãè êóëòóðè. Òàçè ïîìîù ùå äîïðèíåñå
çà óâåëè÷àâàíå íà çåìåäåëñêèòå äîõîäè è ïîäîáðÿâàíå óñëîâèÿòà çà æèâîò è ïðîèçâîäñòâî â ñåëñêîòî
ñòîïàíñòâî.
Ñïåöèàëíà èíâåñòèöèîííà ïîäêðåïà ñå ïðåäâèæäà çà ìëåêîïðîèçâîäèòåëèòå ñ öåë ïîäîáðÿâàíå
êà÷åñòâîòî è ìàðêåòèíãà íà ïðîäóêöèÿòà. Èçêëþ÷èòåëíî âíèìàíèå ñå îòäåëÿ çà ïîäîáðÿâàíå
óñëîâèÿòà íà îòãëåæäàíå íà æèâîòíèòå, õèãèåíàòà íà äîåíå è ñúõðàíåíèå íà ìëÿêîòî, êàêòî è
íà ìëåêîñúáèðàòåëíèòå ïóíêòîâå è òðàíñïîðòèðàíåòî íà ïðîäóêöèÿòà.
Äðóã àñïåêò íà ïîìîùòà å ñâúðçàí ñ èíâåñòèöèîííàòà ïîäêðåïà çà òðàéíèòå íàñàæäåíèÿ -
ÿáúëêè, ïðàñêîâè, âèøíè, ÿãîäè, ìàëèíè, êúïèíè - è ïîäìëàäÿâàíåòî íà ëîçîâèòå íàñàæäåíèÿ. Íåîá-
õîäèìîñòòà îò èíâåñòèöèè â ëîçÿòà å èçêëþ÷èòåëíî ãîëÿìà. Àíàëèçúò íà ñåêòîðà ïîêàçâà, ÷å
âúçðàñòîâàòà ñòðóêòóðà íà íàñàæäåíèÿòà ñå âëîøàâà è ÷å ïðåç ïîñëåäíèòå ãîäèíè ñå çàáåëÿçâà
ðÿçúê ñïàä íà ïëîùèòå, çàñåòè ñúñ ñîðòîâå áúëãàðñêî ãðîçäå. Âñè÷êî òîâà ïðåäîïðåäåëÿ îãðîìíàòà
íåîáõîäèìîñò îò çíà÷èòåëíè ïî ðàçìåð èíâåñòèöèè çà âúçñòàíîâÿâàíå íà òîçè òðàäèöèîííî
êîíêóðåíòíîñïîñîáåí ñåêòîð íà áúëãàðñêîòî çåìåäåëèå.
Ïðè èçðàáîòâàíåòî íà ñòðàòåãèÿòà ñïåöèàëíî âíèìàíèå å îòäåëåíî íà îöåíêàòà íà
âúçìîæíîòî âúçäåéñòâèå íà ìåðêèòå è äåéñòâèÿòà îò Öåë 1 âúðõó çàåòîñòòà â ñåëñêèòå ðàéîíè.
Ñïîðåä ïðåäâàðèòåëíàòà îöåíêà çà âúçäåéñòâèåòî íà ÍÏÐÇÑÐÁ, èçâúðøåíà îò íåçàâèñèìè
åêñïåðòè, ñå î÷àêâà ïðåäëîæåíàòà êîìáèíàöèÿ îò ñòðàòåãè÷åñêè ìåðêè è äåéñòâèÿ äà îêàæå
ïîëîæèòåëíî âúçäåéñòâèå âúðõó çåìåäåëñêèòå äîõîäè è óñëîâèÿòà è áåçîïàñíîñòòà íà ðàáîòà.
Óâåëè÷àâàíåòî íà äîõîäèòå è ïîäîáðÿâàíåòî íà êà÷åñòâîòî íà ðàáîòà çà òàçè ãðóïà õîðà ùå
äîïðèíåñå çà ïîääúðæàíå íà çàåòîñòòà, ïðèâëè÷àíåòî è çàïàçâàíåòî íà ìëàäèòå õîðà â ñåëñêèòå
ðàéîíè.
Âòîðàòà öåë
íà Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè (ÍÏÐÇÑÐ) å íàñî÷åíà êúì
ïîñòèãàíå íà óñòîé÷èâî ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè â ñúîòâåòñòâèå ñ íàé-äîáðèòå åêîëîãè÷íè
ïðàêòèêè ÷ðåç ïðåäîñòàâÿíå íà âúçìîæíîñòè çà àëòåðíàòèâíà çàåòîñò, äèâåðñèôèêàöèÿ íà
èêîíîìè÷åñêàòà äåéíîñò è ðàçâèòèå è âúçñòàíîâÿâàíå íà èíôðàñòðóêòóðàòà â ñåëñêèòå ðàéîíè.
Ñåëñêèòå ðàéîíè ðàçïîëàãàò ñúñ ñúùåñòâåíè ðåñóðñè, êîèòî ïðåäñòàâëÿâàò çíà÷èòåëåí
ïîòåíöèàë çà ðàçâèòèå. È âúïðåêè ÷å â ìèíàëîòî òåçè ðàéîíè ñà îñèãóðÿâàëè íÿêîè îò îñíîâíèòå
óñëóãè çà ñåëñêîòî íàñåëåíèå, íà íàñòîÿùèÿ åòàï ñåêòîðúò íà óñëóãèòå íå îñèãóðÿâà äîáðî íèâî
íà îáñëóæâàíå, êîåòî íàëàãà íåîáõîäèìîñòòà òîé äà áúäå ïîäïîìîãíàò ñ öåë äà áúäå ïðåäîòâðàòåíî
îáåçëþäÿâàíåòî íà ñåëñêèòå ðàéîíè.
Êîìïàêòíèòå ñåëèùà, îáèòàâàíè îò ñåëñêè îáùíîñòè ñúñ çàïàçåíè ñèëíè òðàäèöèè è
èäåíòè÷íîñò, çàåäíî ñ äîáðå ðàçâèòàòà â ìèíàëîòî ñîöèàëíà èíôðàñòðóêòóðà ñå íóæäàÿò îò
îáíîâÿâàíå è ðàçøèðÿâàíå íà ñúùåñòâóâàùàòà ïúòíà ìðåæà. Íåîáõîäèìî å ïðîáëåìèòå ñúñ çëå
ïîääúðæàíàòà è íà ìåñòà îòñúñòâàùà êàíàëèçàöèÿ äà áúäàò ïîñòåïåííî ðàçðåøåíè. Íà îïðåäåëåíè
ãåîãðàôñêè ìåñòà òåçè îáùíîñòè òðÿáâà äà ðàçðåøàò è ïðîáëåìè, ñâúðçàíè ñ òåëåêîìóíèêàöèèòå
è åëåêòðîñíàáäÿâàíåòî, êàòî ïî òîçè íà÷èí ïðåâúðíàò ñâîèòå íàñåëåíè ìåñòà â ïðèâëåêàòåëíè
öåíòðîâå çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå.
56
Íåçàâèñèìî îò ôàêòà, ÷å ñúùåñòâóâà äîáðå ðàçâèòà ïúòíà èíôðàñòðóêòóðà, íåçàäîâîëèòåë-
íîòî é ïîääúðæàíå ïðåç ïîñëåäíèòå äåñåòèëåòèÿ ïîñòàâÿ îãðîìíè ïðåïÿòñòâèÿ ïðåä èêîíî-
ìè÷åñêîòî ðàçâèòèå íà ìåæäóñåëèùíàòà ñèñòåìà - ìíîãî îò íàñåëåíèòå ìåñòà â ñåëñêèòå ðàéîíè
îñòàâàò âñå îùå îòäàëå÷åíè è èçîëèðàíè îò ãëàâíèòå öåíòðîâå. Âñè÷êè òåçè ôàêòîðè ïðàâÿò
ñåëñêèòå ðàéîíè íå äîòàì ïðèâëåêàòåëíè êàêòî çà ðàçâèòèåòî íà èêîíîìè÷åñêè äåéíîñòè, òàêà
è çà ìëàäîòî ïîêîëåíèå.
Â ðåçóëòàò íà ãîðåïîñî÷åíèòå ïðè÷èíè ïàçàðíàòà îðèåíòèðàíîñò íà çåìåäåëèåòî â òåçè
ðàéîíè å ìíîãî íèñêà. Ïðåîáëàäàâàùàòà ÷àñò îò ìàëêè ÷àñòíè ñòîïàíñòâà, ñðåäíî îáðàáîòâàùè
çåìÿ íå ïîâå÷å îò 2 õà, ïðîèçâåæäàò ïðîäóêöèÿ ïðåäèìíî çà ëè÷íè íóæäè è íå ìîãàò äà îñèãóðÿò
äîáðè äîõîäè íà ñâîèòå ñîáñòâåíèöè. Èìåííî ïîðàäè òîâà íàñúð÷àâàíåòî íà àëòåðíàòèâíà
èêîíîìè÷åñêà äåéíîñò êàòî ñåëñêèÿ òóðèçúì, çàíàÿòèòå è óñëóãèòå ìîæå äà èãðàå ðîëÿòà íà
èêîíîìè÷åñêè ëîñò, êîéòî äà äîïðèíåñå çà çàïàçâàíå íà ìåñòíîòî íàñåëåíèå.
Îïèðàéêè ñå íà åâðîïåéñêèÿ îïèò è îñîáåíîñòèòå íà ðàçâèòèåòî íà ñåëñêèòå ðàéîíè â Áúëãàðèÿ,
â ÍÏÐÇÑÐ ñà ôîðìóëèðàíè ñëåäíèòå îñíîâíè ïðèíöèïè íà ïîëèòèêàòà çà ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå
ðàéîíè:
√ Êîìïëåêñíîñò íà ðàçâèòèåòî, ò.å. ïðîâåæäàíåòî íà îáùà ïîëèòèêà íà èêîíîìèêàòà,
îáùåñòâåíîòî ðàçâèòèå, èíôðàñòðóêòóðàòà, îêîëíàòà ñðåäà è êóëòóðàòà â ñåëñêèòå ðàéîíè;
√ Èêîíîìè÷åñêà öåëåñúîáðàçíîñò, ò.å. äèôåðåíöèðàíå è ïðåñòðóêòóðèðàíå íà
ïðîèçâîäñòâåíèòå åäèíèöè, îñîáåíî â íÿêîè ïðîáëåìíè ðàéîíè, ñúçäàâàíå íà áëàãîïðèÿòíè óñëîâèÿ
çà ïðîèçâîäñòâîòî íà ñòîêè è óñëóãè, îñíîâàâàùè ñå íà èíòåëåêòóàëíèÿ êàïàöèòåò è çàíàÿò÷èéñêè
óìåíèÿ íà ñåëñêîòî íàñåëåíèå, ñúçäàâàíå íà ìàëêè è ñðåäíè ïðåäïðèÿòèÿ;
√ Îïàçâàíå íà ïîëîæèòåëíèòå ñòîéíîñòè è öåííîñòè íà ñåëñêèòå îáùíîñòè - ñåìåéíè
òðàäèöèè, êîèòî âúçïðåïÿòñòâàò èìèãðàöèÿòà íà ìëàäèòå õîðà, óêðåïâàíå èäåíòè÷íîñòòà íà
ñåëñêèòå îáùíîñòè;
√ Îïàçâàíå íà ñïåöèôè÷íèòå çà ñåëñêèòå îáùíîñòè êóëòóðíè è èñòîðè÷åñêè
îñîáåíîñòè è íà÷èí íà æèâîò;
√ Óñòîé÷èâî ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè. Òîçè ïðèíöèï â ãîëÿìà ñòåïåí ñú÷åòàâà â
ñåáå ñè îñòàíàëèòå ïðèíöèïè íà ïîëèòèêàòà çà ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè - ðàöèîíàëíî è ðàçóìíî
èçïîëçâàíå íà ïðèðîäíèòå ðåñóðñè, îïàçâàíå êðàñîòàòà è ñïåöèôèêàòà íà ñåëñêàòà ïðèðîäà,
ðàöèîíàëíî è åôåêòèâíî óïðàâëåíèå íà ãîðèòå, ðåøàâàíå íà ïðîáëåìèòå ñ îòïàäúöèòå è
çàìúðñÿâàíåòî íà îêîëíàòà ñðåäà.
Çà äà áúäàò ïðèëîæåíè ãîðåñïîìåíàòèòå ïðèíöèïè, Ñòðàòåãèÿòà çà ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå

ðàéîíè å íàñî÷åíà êúì ïîñòèãàíåòî íà ñëåäíèòå öåëè:
√ Äà îñèãóðè ôèíàíñîâà è äðóãà ôîðìà íà ïîìîù çà ìàëêèòå è ñðåäíè ïðåäïðèÿòèÿ è çà
çàïî÷âàíåòî íà áèçíåñ â ñåëñêèòå ðàéîíè; çà ñåëñêèÿ òóðèçúì è ïðîåêòè çà äèâåðñèôèêàöèÿ íà
äåéíîñòòà íà ìàëêèòå è ñðåäíè ïðåäïðèÿòèÿ è çåìåäåëñêèòå ïðåäïðèÿòèÿ â èçîñòàíàëèòå ñåëñêè
ðàéîíè ñúñ ñúîòâåòíèÿ ïîòåíöèàë çà ðàçâèòèå;
√ Äà ïðåäîñòàâè ôèíàíñîâà è äðóãà ôîðìà íà ïîäêðåïà çà èçïúëíåíèåòî íà ïðîåêòè, ñâúðçàíè
ñ èíòåãðèðàíîòî ðàçâèòèå â îáëàñòòà íà èíôðàñòðóêòóðàòà, ïîäîáðÿâàíåòî íà ñîöèàëíàòà è
êóëòóðíàòà ñðåäà íà æèâîò â ñåëñêèòå îáùíîñòè;
√ Äà ôèíàíñèðà èçïúëíåíèåòî íà äåìîíñòðàöèîííè ïðîåêòè çà áèîëîãè÷íî çåìåäåëèå è ïèëîòåí
ïðîåêò, ïîäïîìàãàùè åêîëîãîñúîáðàçíèòå çåìåäåëñêè ïðàêòèêè íà îáðàáîòêà;
√ Èç÷åðïâàíåòî íà íåâúçñòàíîâèìèòå ïðèðîäíè ðåñóðñè êàòî ïî÷âè, âîäà è ãîðñêè åêîñèñòåìè
ùå èçëîæè íà ðèñê ïðîñïåðèòåòà è êà÷åñòâîòî íà æèâîò íà áúäåùèòå ïîêîëåíèÿ. ÑÀÏÀÐÄ ùå
âëîæè èçâåñòíè èíâåñòèöèè â ïðîåêòè, öåëÿùè çàùèòàòà íà òåçè ðåñóðñè, íî ùå ñå èçïîëçâà è
ïðèíöèïúò çà âçàèìíî ñúîòâåòñòâèå, ñ êîåòî ùå ãàðàíòèðà, ÷å èíâåñòèöèèòå ïî äðóãèòå ïðîåêòè
ùå îòãîâàðÿò íà ìèíèìàëíèòå èçèñêâàíèÿ çà îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà;
√ Îñèãóðÿâàíå íà ïðîôåñèîíàëíî îáó÷åíèå è òåõíè÷åñêà ïîìîù çà ïîòåíöèàëíèòå áåíå-
ôèöèåíòè.
Ïîñî÷åíî å, ÷å ïðèîðèòåò ùå ñå äàâà íà îíåçè äåéíîñòè, êîèòî èìàò ÿñíî èçðàçåíî âúçäåéñòâèå
âúðõó ñúçäàâàíåòî íà àëòåðíàòèâíà çàåòîñò. Ñúãëàñóâàíèòå äåéñòâèÿ è ìåðêè çà ïîäîáðÿâàíå
íà ñåëñêàòà èíôðàñòðóêòóðà è ïîäïîìàãàíå íà ñâúðçàíèòå ïðîìèøëåíè ñåêòîðè öåëÿò ïîäîáðÿâàíå
57
íà öÿëîñòíàòà ñîöèàëíà è ñòîïàíñêà ñðåäà â ñåëñêèòå îáùíîñòè.
Ñïåöèàëíî âíèìàíèå å îòäåëåíî íà ñåëñêèòå ðàéîíè, êîèòî ñà èçïðàâåíè ïðåä òåæêè ñòðóêòóðíè
ïðîáëåìè, âèñîêà áåçðàáîòèöà è íèñêè äîõîäè, ÷ðåç íàñî÷âàíå íà ñðåäñòâàòà êúì îíåçè îáëàñòè íà
èêîíîìè÷åñêè è ñîöèàëåí æèâîò, êúäåòî èìà íàòðóïàíà êðèòè÷íà ìàñà îò ñîöèàëíî íåãîäóâàíèå
è íåäîâîëñòâà. Åòî çàùî ñúçäàâàíåòî íà íîâè ðàáîòíè ìåñòà è ðàáîòàòà, ñâúðçàíà ñ
èíôðàñòðóêòóðíèòå ïðîåêòè, ïðåäëàãàò åäèíñòâåíî êðàòêîñðî÷íî ðåøåíèå íà ïðîáëåìèòå,
ïîðîäåíè îò áåçðàáîòèöàòà è áåäíîñòòà, êàòî â ñúùîòî âðåìå ñå ñòðåìÿò äà îêàæàò äúëãîñðî÷íî
è óñòîé÷èâî âúçäåéñòâèå çà ïîäîáðÿâàíå íà ñòîïàíñêàòà è ñîöèàëíà ñðåäà â ñåëñêèòå ðàéîíè.
Ïðèëàãàíåòî íà ìåðêèòå ïî ïðèîðèòåòíà îáëàñò 2 å íàñî÷åíî êúì ñúçäàâàíåòî íà íîâè ðàáîòíè
ìåñòà â ñôåðè, ðàçëè÷íè îò ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî, ò.å. ñåëñêè òóðèçúì, çàíàÿòè, óñëóãè è äð:
ïîääúðæàíåòî íà ñåãàøíîòî íèâî íà çàåòîñò ÷ðåç ïîäîáðÿâàíå óñëîâèÿòà íà æèâîò è ðàáîòà â
ñåëñêèòå ðàéîíè; à ñúùî òàêà è ñúçäàâàíå íà âðåìåííà çàåòîñò çà ñåëñêîòî íàñåëåíèå ÷ðåç
àíãàæèðàíå â èçãðàæäàíåòî íà ñåëèùíàòà è ìåæäóñåëèùíà èíôðàñòðóêòóðà.
Èçïúëíåíèåòî íà ãîðåîïèñàíèòå ñòðàòåãè÷åñêè äåéíîñòè ïî äâåòå öåëè íà ïëàíà å èíòåãðèðàíî

â ÷åòèðè ïðèîðèòåòíè îáëàñòè (ïîäïðîãðàìè), êàêòî ñëåäâà:
1. Ïîäîáðÿâàíå íà óñëîâèÿòà çà ïðîèçâîäñòâîòî, ïðåðàáîòêàòà è ìàðêåòèíãà íà
çåìåäåëñêè è ãîðñêè ïðîäóêòè, êàêòî è íà óñëîâèÿòà çà ïðåðàáîòêàòà è ìàðêåòèíãà
íà ðèáíèòå ïðîäóêòè â ñúîòâåòñòâèå ñ èçèñêâàíèÿòà íà ÅÑ; íàñúð÷àâàíå è ðàçâèòèå
íà åêîëîãè÷íî ÷èñòî çåìåäåëèå è îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà.
2. Èíòåãðèðàíî ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè, íàñî÷åíî êúì óêðåïâàíåòî è
ñúõðàíÿâàíåòî íà òÿõíàòà èêîíîìèêà è îáùíîñò.
3. Èíâåñòèöèè â ÷îâåøêè ðåñóðñè - ïðîôåñèîíàëíî îáó÷åíèå íà çåìåäåëñêèòå
ïðîèçâîäèòåëè è äðóãè ëèöà, çàåòè â ïðîèçâîäñòâîòî è ïðåðàáîòêàòà íà çåìåäåëñêè,
ãîðñêè è ðèáíè ïðîäóêòè.
4. Òåõíè÷åñêà ïîìîù.
Ïðè ðàçïðåäåëÿíå íà ñðåäñòâàòà ïî ÑÀÏÀÐÄ íàé-ãîëÿì ïðèîðèòåò å äàäåí íà äåéñòâèÿòà îò

ïúðâàòà ïðèîðèòåòíà îáëàñò, òúé êàòî òå îáõâàùàò ñòðàòåãè÷åñêè âàæíè ìåðêè, öåëÿùè
ïîäîáðÿâàíå íà ïðîèçâîäñòâîòî è ïðåðàáîòêàòà â çåìåäåëñêèÿ ñåêòîð â ñúîòâåòñòâèå ñ
èçèñêâàíèÿòà íà ÅÑ. Ïàçàðíàòà ðåàëèçàöèÿ íà çåìåäåëñêàòà ïðîäóêöèÿ, à ñúùî òàêà è óâåëè-
÷àâàíåòî íà çåìåäåëñêèòå äîõîäè çàâèñÿò â ãîëÿìà ñòåïåí îò ïðîèçâîäñòâîòî íà êà÷åñòâåíè
ïðîäóêòè è ðàçâèòèåòî íà êîíêóðåíòíîñïîñîáíà ïðåðàáîòâàòåëíà ïðîìèøëåíîñò.
Ñëåäâàùàòà ïî âàæíîñò å Ïðèîðèòåòíà îáëàñò 2, òúé êàòî òÿ îáõâàùà ìåðêè ïî
èçïúëíåíèå íà ïëàíîâåòå çà èíòåãðèðàíî ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè â îïðåäåëåíè ÷àñòè íà
Áúëãàðèÿ. Çíà÷åíèåòî íà òàçè ïðèîðèòåòíà îáëàñò ùå íàðàñòâà ñ òå÷åíèå íà âðåìåòî.
Ñðåäñòâàòà, îïðåäåëåíè çà Ïðèîðèòåòíà îáëàñò 3 - èíâåñòèöèè â ÷îâåøêè ðåñóðñè - è
ïîìîùòà ñå îñèãóðÿâàò íà õîðèçîíòàëåí ïðèíöèï.
Òåõíè÷åñêàòà ïîìîù (êàêòî ïî ëèíèÿ íà Ïðîãðàìàòà çà òåõíè÷åñêà ïîìîù, òàêà è ïî
ñèëàòà íà ðàçïîðåäáèòå, îòíàñÿùè ñå äî òåõíè÷åñêàòà ïîìîù ñúãëàñíî ÷ëåí 7(4) îò Ðåãëàìåíò
íà Ñúâåòà ¹1268/1999) å íàñî÷åíà êúì ïîäïîìàãàíå íà èíôîðìàöèîííèòå êàìïàíèè è ïóáëè÷íîñòòà
íà ïðîãðàìàòà, ïîäïîìàãàíå ðàáîòàòà íà Êîìèòåòà ïî íàáëþäåíèå è ðàçðàáîòâàíå íà àíàëèçè.
Êúì ïðèîðèòåòíà îáëàñò 1, íàñî÷åíà êúì ïîäîáðÿâàíå êîíêóðåíòíî-ñïîñîáíîñòòà íà
ôåðìèòå è íà ïðåðàáîòâàòåëíèòå ïðåäïðèÿòèÿ, ïðèëàãàíå íà óñòîé÷èâè ñúâìåñòèìè ñ îêîëíàòà
ñðåäà çåìåäåëñêè ïðàêòèêè, çàùèòà íà öåííèÿ ìèêðîêëèìàò, åêî-ñèñòåìè è íàöèîíàëíè ãîðè,
ïîäîáðÿâàíå óïðàâëåíèåòî íà âîäíèòå ðåñóðñè, ñå ïðåäâèæäà ôèíàíñèðàíå íà ïðîåêòè ïî ñëåäíèòå
ìåðêè:
Ìÿðêà 1.1. Èíâåñòèöèè â çåìåäåëñêè ñòîïàíñòâà. Òàçè ìÿðêà âêëþ÷âà ïîäêðåïà íà ÷àñòíè
èíâåñòèöèè, íàñî÷åíè êúì ïîäîáðÿâàíå êà÷åñòâîòî è òåõíîëîãèèòå íà ïðîèçâîäñòâî íà
ñåëñêîñòîïàíñêè ïðîäóêòè â ñåêòîðè ìëåêîïðîèçâîäñòâî è ìåñîïðîèçâîäñòâî ÷ðåç:
ïîäîáðÿâàíå íà ïîðîäíèÿ ñúñòàâ, ñòðîèòåëñòâî è ìîäåðíèçàöèÿ íà ïîìåùåíèÿòà çà
îòãëåæäàíå íà æèâîòíè è òåõíîëîãè÷íîòî èì îáîðóäâàíå ñ îãëåä ïîäîáðÿâàíå õèãèåííèòå
óñëîâèÿ è ïîâèøàâàíå êà÷åñòâîòî íà ïðîèçâåæäàíàòà ïðîäóêöèÿ, êàêòî è çà òðàéíè
58
íàñàæäåíèÿ (âúçñòàíîâÿâàíå íà ëîçîâè ìàñèâè ñ âèñîêîêà÷åñòâåíè ñîðòîâå ãðîçäå, çàñàæäàíå
è ïðåçàñàæäàíå íà îâîùíè äúðâåòà è ÿãîäîïëîäíè îò ïîäáðàíè ñîðòîâå), çà çåëåí÷óöè,
åòåðè÷íî-ìàñëåíè êóëòóðè, öâåòÿ è äð., çà çàêóïóâàíå íà ìàëîãàáàðèòíî îáîðóäâàíå è
ìåõàíèçàöèÿ çà ñòîïàíñòâàòà; çà ïîäîáðÿâàíå íà âîäîçàõðàíâàíåòî íà ôåðìèòå, çà
ïðå÷èñòâàòåëíè ñúîðúæåíèÿ, îáîðóäâàíå çà íàïîÿâàíå è ò.í.
Ìÿðêà 1.2. Ïîäîáðÿâàíå ïðåðàáîòêàòà è ìàðêåòèíãà íà ñåëñêîñòîïàíñêè è ðèáíè
ïðîäóêòè. Ìÿðêàòà âêëþ÷âà ñõåìè çà ïîäïîìàãàíå íà ÷àñòíè èíâåñòèöèè â ñåêòîðèòå:
âèíî, ïëîäîâå è çåëåí÷óöè, ìëÿêî è ìëå÷íè ïðîäóêòè, ìåñî, ðèáè è ðèáíè ïðîäóêòè. Ùå ñå
ïîäêðåïÿò èíâåñòèöèè çà èçãðàæäàíå èëè ðåêîíñòðóèðàíå íà ïðåðàáîòâàòåëíè
ïðåäïðèÿòèÿ ÷ðåç ïðèëàãàíå íà òåõíîëîãèè çà âíåäðÿâàíå íà íîâè ïðîäóêòè, ïàêåòèðàíå,
îõëàæäàíå è çàìðàçÿâàíå ñ îãëåä ïîäîáðÿâàíå õèãèåíàòà è êà÷åñòâîòî íà ïðîäóêöèÿòà,
ïîäîáðÿâàíå óñëîâèÿòà çà ñúõðàíåíèå íà ãîòîâàòà ïðîäóêöèÿ, åëèìèíèðàíå èëè îáðàáîòâàíå
íà îòïàäúöèòå, çàùèòà íà îêîëíàòà ñðåäà, ïîäîáðÿâàíå íà ìàðêåòèíãîâèòå êàíàëè ñúñ
ñïåöèàëíî âíèìàíèå êúì ìåæäóíàðîäíèòå ïàçàðè, èçãðàæäàíå íà ñèñòåìà çà óïðàâëåíèå íà
êà÷åñòâîòî ñúîáðàçíî èçèñêâàíèÿòà íà ISO:9000 è äð. Äîïóñòèìèòå èíâåñòèöèè ìîãàò äà
âêëþ÷âàò èçãðàæäàíå è ïðèäîáèâàíå íà íåäâèæèìà ñîáñòâåíîñò (ñ èçêëþ÷åíèå ïîêóïêàòà
íà çåìÿ), íîâè ìàøèíè è îáîðóäâàíå, âêëþ÷èòåëíî êîìïþòúðåí ñîôòóåð è ïðîãðàìè, îáùè
ðàçõîäè (òàêñè çà àðõèòåêòè, èíæåíåðè, êîíñóëòàíòè, ïðåäïðîåêòíè ïðîó÷âàíèÿ) íå ïîâå÷å
îò 12 íà ñòî îò îáùàòà èíâåñòèöèÿ.
Ìÿðêà 1.2.1. Èçãðàæäàíå íà ïàçàðè íà åäðî. ×ðåç òàçè ìÿðêà ùå ñå îñèãóðÿò èíâåñòèöèè
çà ìîäåðíèçàöèÿ íà ñúùåñòâóâàùàòà ïàçàðíà èíôðàñòðóêòóðà çà ïëîäîâå è çåëåí÷óöè â
ðàéîíè - îñíîâíè ïðîèçâîäñòâåíè è ïîòðåáèòåëñêè öåíòðîâå íà ñòðàíàòà, ñ öåë
ïðèðàâíÿâàíå êúì êà÷åñòâåíèòå, ñàíèòàðíè è ìàðêåòèíãîâè ñòàíäàðòè íà ÅÑ è èçãðàæäàíå
íà åôåêòèâíà ïàçàðíà îðãàíèçàöèÿ íà áàçàòà íà ïàçàðíî îðèåíòèðàíî ïðîèçâîäñòâî.
Ìÿðêà 1.3. Ðàçâèòèå íà ñåëñêîñòîïàíñêè äåéíîñòè, öåëÿùè îïàçâàíåòî íà îêîëíàòà
ñðåäà. Öåëòà íà ìÿðêàòà å äà ñå ñòèìóëèðàò ôåðìåðèòå êúì èçïîëçâàíå íà ìåòîäè è
ïðàêòèêè íà ïðîèçâîäñòâî, îïàçâàùè îêîëíàòà ñðåäà. Ïðåäâèæäàò ñå äèðåêòíè ïëàùàíèÿ
çà ïèëîòíè ïðîåêòè çà àãðî-åêîëîãè÷íî çåìåäåëèå, âêëþ÷âàùè àãðî-åêîëîãè÷íè äåéíîñòè
êàòî ïîäïîìàãàíå çà ïðåìèíàâàíå êúì áèîëîãè÷íî ðàñòåíèåâúäñòâî è æèâîòíîâúäñòâî,
åêñòåíçèâíî èçïîëçâàíå íà ïàñèùàòà, ñúõðàíåíèå íà çàñòðàøåíè ìåñòíè ïîðîäè æèâîòíè,
îïàçâàíå íà ëàíäøàôòà, óïðàâëåíèå íà èçîñòàâåíè çåìåäåëñêè çåìè è ãîðè â çàùèòåíèòå
òåðèòîðèè.
Ìÿðêà 1.4. Ëåñîâúäñòâî, çàëåñÿâàíå íà çåìåäåëñêè çåìè, èíâåñòèöèè â ãîðñêè
ñòîïàíñòâà, ïðåðàáîòêà è ìàðêåòèíã íà ãîðñêè ïðîäóêòè. Ìÿðêàòà å ïðåä-
íàçíà÷åíà çà ÷àñòíè ãîðîâëàäåëöè è ùå ïîäïîìàãà èíâåñòèöèè â ðàìêèòå íà ñúùåñòâóâàùèÿ
ãîðñêè ôîíä ñ öåë ïîäîáðÿâàíå óñëîâèÿòà çà óñòîé÷èâî èêîíîìè÷åñêî è åêîëîãè÷íî ñòî-
ïàíèñâàíå íà ãîðèòå - îáùèíñêà è ÷àñòíà ñîáñòâåíîñò. Ìÿðêàòà âêëþ÷âà ñúùî òàêà
ïðåðàáîòâàíåòî è ìàðêåòèíãà íà ãîðñêè ïðîäóêòè, êîèòî ñà âàæíè çà èíòåãðèðàíåòî íà
äîõîäà â ñåëñêîñòîïàíñêàòà è çåìåäåëñêà îáùíîñò. Ïðèîðèòåòíî ùå ñå ôèíàíñèðàò
ïðîåêòè â îáùèíè ñ ãîðñêè ôîíä íàä 50 ïðîöåíòà îò îáùàòà òåðèòîðèÿ è â èçîñòàíàëè
ðàéîíè.
Ìÿðêà 1.5. Ñúçäàâàíå íà ãðóïè ïðîèçâîäèòåëè. Ïîäïîìàãàíå ñúçäàâàíåòî íà ãðóïè
ïðîèçâîäèòåëè å âàæíî çà ðàçâèòèåòî íà ïàçàðíàòà ñèëà íà ïðîèçâîäèòåëèòå è çà ïîñòèãàíå
íà ïî-ðåàëíè è ÷åñòíè öåíè çà òÿõíàòà ïðîäóêöèÿ. Îáùàòà öåë íà ìÿðêàòà å íàñúð÷àâàíå
ñúçäàâàíåòî íà ãðóïè ïðîèçâîäèòåëè è ôèíàíñîâî ïîäïîìàãàíå íà òúðãîâñêàòà èì è
ìàðêåòèíãîâà äåéíîñò çà ïúðâèòå ïåò ãîäèíè, ñ÷èòàíî îò äàòàòà íà ïðèçíàâàíåòî èì.
Ìÿðêà 1.6. Óïðàâëåíèå íà âîäíèòå ðåñóðñè. Ôèíàíñèðàíåòî íà ïóáëè÷íè ïðîåêòè ïî òàçè
ìÿðêà ùå äîïðèíåñå ãëàâíî çà àäàïòèðàíå óïðàâëåíèåòî è èçïîëçâàíåòî íà âîäèòå è ïëîùèòå
çà íàïîÿâàíå êúì ïðîâåæäàíàòà ðåôîðìà â çåìåäåëèåòî, êàêòî è çà îñèãóðÿâàíå íà
èêîíîìè÷åñêè äîñòúïíà âîäà çà íàïîÿâàíå çà âîäîïîëçâàòåëèòå è çà óñòîé÷èâà åêñïëîàòàöèÿ
íà ïðèðîäíèòå ðåñóðñè â ñúîòâåòñòâèå ñ èçèñêâàíèÿòà çà îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà.
Èíâåñòèöèèòå ùå ñå îòíàñÿò äî: ðåêîíñòðóêöèÿ, ìîäåðíèçàöèÿ è ðåìîíòè íà êàíàëíà è
òðúáîïðîâîäíà íàïîèòåëíè ìðåæè; îòâîäíÿâàíå, êîðåêöèè íà ðåêè, èçãðàæäàíå è ðåìîíò
íà ïðåäïàçíè äèãè, çàëåñÿâàíå ñúñ çàùèòíà öåë; çàâúðøâàíå ñòðîèòåëñòâîòî è âúâåæäàíå
â åêñïëîàòàöèÿ íà ÿçîâèðè è ïðèëåæàùèòå èì õèäðîìåëèîðàòèâíè ìðåæè. Ïðè èçáîðà íà
59
ðàéîíèòå è îáåêòèòå çà èíâåñòèðàíå ùå ñå èìà ïðåäâèä èíòåãðèðàíîòî âúçäåéñòâèå çà
ðàçâèòèå íà îáëàñòòà è îáùèÿ ïîëîæèòåëåí åôåêò âúðõó ñîöèàëíîòî è èêîíîìè÷åñêî
ðàçâèòèå.
Ïðèîðèòåòíà îáëàñò 2 äîïúëâà äåéíîñòèòå, ïðåäâèäåíè â ïðèîðèòåò 1 çà ïîäîáðÿâàíå

êîíêóðåíòíîñïîñîáíîñòòà íà ôåðìèòå è ïðåðàáîòâàòåëíèòå ïðåäïðèÿòèÿ, ÷ðåç çàñèëâàíå íà
äðóãè àñïåêòè íà ñåëñêàòà èêîíîìèêà, êàòî ñå ïðåäâèæäà ôèíàíñèðàíå íà ïðîåêòè ïî ñëåäíèòå
ìåðêè:
Ìÿðêà 2.1. Ðàçâèòèå è äèâåðñèôèêàöèÿ íà èêîíîìè÷åñêèòå äåéíîñòè, ñúçäàâàíå íà
âúçìîæíîñòè çà ìíîãîñòðàííè äåéíîñòè è àëòåðíàòèâíè äîõîäè. Ìÿðêàòà
âêëþ÷âà ïîäêðåïà íà ÷àñòíè èíâåñòèöèè, ïðîãðàìè çà ðàçâèòèå è èêîíîìè÷åñêè äåéíîñòè,
äîïúëâàùè èëè ñâúðçàíè ñúñ çåìåäåëèåòî, êàòî ìåñòíî çàíàÿò÷èéñòâî, ñåëñêè òóðèçúì,
ïðîèçâîäñòâî è äèðåêòíà ïðîäàæáà íà òèïè÷íè ìåñòíè ïðîäóêòè, äåéíîñòè â îáëàñòòà
íà ãðèæèòå è çàùèòàòà íà ìåñòíàòà ôëîðà è ôàóíà, ìàëêè ïðåäïðèÿòèÿ â îáëàñòòà íà
àêâàêóëòóðèòå (ñëàäêîâîäíè ðèáîâúäíè ñòîïàíñòâà, ðàçâúäíèöè çà ðàöè, ôåðìè çà ìèäè è
äð.) è äúðâîîáðàáîòâàíåòî è äð. ñ îãëåä îñèãóðÿâàíå íà äîïúëíèòåëíè äîõîäè çà ìåñòíîòî
íàñåëåíèå, ïîäîáðÿâàíå óñëîâèÿòà íà òðóä è êà÷åñòâîòî íà æèâîòà è íàìàëÿâàíå
ìèãðàöèÿòà îò ñåëñêèòå ðàéîíè. Ïðèîðèòåòíî ùå ñå ôèíàíñèðàò ïðîåêòè â èçîñòàíàëè
ñåëñêè ðàéîíè, ðàéîíè ñ òóðèñòè÷åñêè ïîòåíöèàë è îáùèíè ñ ïðåîáëàäàâàùè ãîðñêè ïîçåìëåíè
ðåñóðñè.
Ìÿðêà 2.2. Îáíîâÿâàíå è ðàçâèòèå íà ñåëàòà, îïàçâàíå è ñúõðàíÿâàíå íà ñåëñêîòî
íàñëåäñòâî è êóëòóðíè òðàäèöèè. Öåëòà íà ìÿðêàòà å äà ñå óêðåïÿò ñåëñêèòå
îáùíîñòè êàòî óíèêàëåí ñîöèàëåí è êóëòóðåí àêòèâ ÷ðåç ïðåäîñòàâÿíå íà ñóáñèäèè è
òåõíè÷åñêà ïîìîù íà îáùèíñêèòå âëàñòè è äðóãè ìåñòíè îðãàíèçàöèè çà îñúùåñòâÿâàíå
íà èíâåñòèöèîííè ïðîåêòè çà ïîäîáðÿâàíå íà îñíîâíàòà òåõíè÷åñêà èíôðàñòðóêòóðà è
âúçñòàíîâÿâàíå íà ñãðàäè ñ àðõèòåêòóðíî è èñòîðè÷åñêî çíà÷åíèå â íàñåëåíè ìåñòà îò
ñåëñêèòå ðàéîíè ñ öåë ïîäîáðÿâàíå íà ñåëñêàòà ñðåäà è êà÷åñòâîòî íà æèâîò â òåçè ðàéîíè,
ïðåäîñòàâÿíå íà óñëîâèÿ çà êóëòóðíè äåéíîñòè íà ìåñòíèòå æèòåëè, ïîñòàâÿíå íà îñíîâè
çà ðàçâèâàíå íà íîâè èêîíîìè÷åñêè äåéíîñòè êàòî ñåëñêè òóðèçúì è äð. Ïðèîðèòåò å äàäåí
íà íàñåëåíè ìåñòà è îáùèíè îò èçîñòàíàëè ñåëñêè ðàéîíè è íà òàêèâà îò ðàéîíè ñ ïîòåíöèàë
çà òóðèçúì.
Ìÿðêà 2.3. Ðàçâèòèå è ïîäîáðÿâàíå íà ìåæäóñåëèùíàòà èíôðàñòðóêòóðà. Öåëòà
íà ìÿðêàòà å äà ñå îêàæå ôèíàíñîâà ïîäêðåïà çà îáùèíñêè è îáëàñòíè ïðîåêòè, íàñî÷åíè
êúì: ïîäîáðÿâàíå íà ñúùåñòâóâàùèòå ñåëñêè ïúòèùà è ïúòèùàòà îò ÷åòâúðòîêëàñíàòà
ïúòíà ìðåæà, ñâúðçâàùè äâå èëè íÿêîëêî ñåëèùà â ðàìêèòå íà åäíà îáùèíà èëè îò äâå
ñúñåäíè îáùèíè; ïîäîáðÿâàíå íà ïúòèùàòà, âîäåùè êúì ïðèðîäíè, êóëòóðíè èëè èñòîðè÷åñêè
ïàìåòíèöè, àêî òå ñà ðàçïîëîæåíè â áëèçîñò äî ãðàíèöèòå íà ñåëèùåòî; ïîäîáðÿâàíå è
ðàçøèðÿâàíå íà ñúùåñòâóâàùàòà ìåæäóñåëèùíà âîäîñíàáäèòåëíà èíôðàñòðóêòóðà.
Ïðèîðèòåòíà îáëàñò 3 å íàñî÷åíà êúì ïîäïîìàãàíå ðàçâèòèåòî íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè,

ñïîñîáíè äà ðàçâèâàò áúëãàðñêîòî ñåëñêî ñòîïàíñòâî è ñåëñêèòå ðàéîíè òàêà, ÷å òå äà ñòàíàò
ïðèâëåêàòåëíè çà æèâîò è ðàáîòà íà ìåñòíîòî íàñåëåíèå. Ôèíàíñîâàòà ïîäêðåïà â òàçè îáëàñò
ùå ñå îòíàñÿ äî:
Ìÿðêà 3.1. Ïîäîáðÿâàíå íà ïðîôåñèîíàëíîòî îáó÷åíèå. Òàçè ìÿðêà å ïðÿêî ñâúðçàíà ñ
îñòàíàëèòå ìåðêè îò Ïëàíà. Òÿ å íàñî÷åíà êúì êâàëèôèêàöèÿòà èëè ïðåêâàëèôèêàöèÿòà
íà ðàáîòíàòà ñèëà â ñåêòîðèòå çåìåäåëèå, îòãëåæäàíå íà æèâîòíè, ãîðñêî äåëî, ðèáàðñòâî
è àêâàêóëòóðè, ñåëñêè òóðèçúì, çàíàÿòè, ìàëúê è ñðåäåí áèçíåñ è äð. ñ öåë ïîäïîìàãàíå
ðàçâèòèåòî íà ñåëñêèòå ðàéîíè, óêðåïâàíå íà òåõíèòå èêîíîìèêè è îáùíîñòè, ïîäîáðÿâàíå
óñëîâèÿòà íà æèâîò è çàäúðæàíå íà íàñåëåíèåòî.
Ïðèîðèòåòíà îáëàñò 4 ÷ðåç ñâîèòå ìåðêè çà Òåõíè÷åñêà ïîìîù, âêëþ÷âàùà ïðîó÷âàíèÿ,

èíôîðìàöèîííè è ðåêëàìíè êàìïàíèè, èìà çà îñíîâíè öåëè äà îñèãóðè: åôåêòèâíà èíôîðìàöèÿ ïî
ïðèëàãàíåòî íà ïðîãðàìàòà è ïðåäâèäåíèòå èíâåñòèöèè, íàâðåìåíåí ìîíèòîðèíã è îöåíêà íà
ïðîãðàìàòà ñ îãëåä ïîäîáðÿâàíå íà ðåçóëòàòèòå îò ðàçëè÷íèòå åòàïè.
60
Ìåõàíèçúì çà åôåêòèâíî óïðàâëåíèå, íàáëþäåíèå è îöåíêà
íà Ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ
Ïðèëàãàíå íà Ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ

Ôóíêöèîíàëíàòà ñòðóêòóðà ïî ÑÀÏÀÐÄ (Àãåíöèÿ ÑÀÏÀÐÄ) å â ðàìêèòå íà ÄÔ
Çåìåäåëèå. Àãåíöèÿ ÑÀÏÀÐÄ òðÿáâà äà îñèãóðè åôåêòèâíî óïðàâëåíèå íà ôîíäîâåòå, îòïóñíàòè
îò äúðæàâíèÿ áþäæåò çà ðàçâèòèå íà ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî è ñåëñêèòå ðàéîíè è ñúîòâåòíîòî
ñúôèíàíñèðàíå îò ÔÅÎÃÀ. Àãåíöèÿ ÑÀÏÀÐÄ å îòãîâîðíà çà ïúëíîòî ñúîòâåòñòâèå ñ ïðèëîæèìèòå
ïðàâèëà íà ÅÑ.
Àãåíöèÿ ÑÀÏÀÐÄ å îðãàíúò, îïðåäåëåí îò Ïðàâèòåëñòâîòî íà Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ, êîéòî äà
èçïúëíÿâà äâåòå ôóíêöèè: ïðèëàãàùà è ïëàòåæíà. Ïðèëàãàùàòà ôóíêöèÿ ñå èçðàçÿâà â: ñúáèðàíå
íà ìîëáè çà îòïóñêàíå íà ôèíàíñîâà ïîìîù; èçáîð íà ïðîåêòè; ïðîâåðêà íà ïðîåêòèòå çà ñðîêîâåòå
è ñúîòâåòñòâèå ñ óñëîâèÿòà çà ôèíàíñèðàíå, âêëþ÷èòåëíî óñëîâèÿòà çà ïðîâåæäàíå íà ïóáëè÷íè
òúðãîâå; óñòàíîâÿâàíå íà äîãîâîðíèòå çàäúëæåíèÿ ìåæäó ÑÀÏÀÐÄ àãåíöèÿ è ïîòåíöèàëíèòå
áåíåôèöèåíòè è ðàçðåøåíèåòî çà çàïî÷âàíå íà ðàáîòà; èçâúðøâàíå íà ïðîâåðêè íà ìÿñòî ïðåäè è
ñëåä îäîáðåíèåòî íà ïðîåêòà; ïðåäïðèåìàíå äåéñòâèÿ çà ñëåäåíå ïðèëàãàíåòî íà ïðîåêòèòå;
äîêëàäâàíå çà ðàçâèòèåòî íà ìåðêèòå. Ïëàòåæíàòà ôóíêöèÿ ñúäúðæà: ïðîâåðêà íà çàÿâêèòå çà
ïëàùàíå; èçâúðøâàíå íà ïðîâåðêè íà ìÿñòî çà óñòàíîâÿâàíå íà ïðèåìëèâîñòòà íà ïëàùàíåòî;
îòîðèçàöèÿ íà ïëàùàíåòî; èçâúðøâàíå íà ïëàùàíåòî; îñ÷åòîâîäÿâàíå íà èçâúðøåíèòå èíâåñòèöèè
è ïëàùàíåòî; êúäåòî å ïðèëîæèìî, êîíòðîë íà áåíåôèöèåíòèòå ñëåä ïëàùàíåòî çà óñòàíîâÿâàíå
ñïàçâàíåòî íà óñëîâèÿòà è ñðîêîâåòå íà îòïóñíàòàòà ïîìîù.
Ñúçäàâàíåòî è óñòàíîâÿâàíåòî íà íåîáõîäèìèÿ ìåõàíèçúì çà íàáëþäåíèå è îöåíêà å ñúùåñòâåíà
÷àñò îò èçïúëíåíèåòî íà Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà ðàçâèòèå íà çåìåäåëèåòî è ñåëñêèòå ðàéîíè, íàé-
âå÷å çàùîòî ñå ïîëó÷àâà îáðàòíà âðúçêà è ñå óëåñíÿâà âúâåæäàíåòî íà ïðîìåíè â ïëàíà.
Ïîëèòèêàòà çà íàáëþäåíèå è óïðàâëåíèå ñ öåë îñèãóðÿâàíå íà êîðåêòíî èçïúëíåíèå íà ÍÏÐÇÑÐ
å îòãîâîðíîñò íà Óïðàâèòåëíèÿ îðãàí è Êîìèòåòà ïî íàáëþäåíèå.
Óïðàâèòåëåí îðãàí
Óïðàâèòåëíèÿò îðãàí å îòãîâîðåí çà åôåêòèâíîñòòà è êîðåêòíîñòòà íà óïðàâëåíèå íà
ïðîãðàìàòà. Òîé êîíòðîëèðà ñúçäàâàíåòî íà ñèñòåìà çà íàáèðàíå íà íàäåæäíà ôèíàíñîâà è
ñòàòèñòè÷åñêà èíôîðìàöèÿ ïî èçïúëíåíèåòî íà ïðîãðàìàòà. Èçãîòâÿ ãîäèøíèòå è çàêëþ÷èòåëåí
äîêëàäè çà èçïúëíåíèå íà ïðîãðàìàòà. Îðãàíèçèðà ìåæäèííàòà è îêîí÷àòåëíà îöåíêè íà
ïðîãðàìàòà. Óïðàâèòåëíèÿò îðãàí íà Ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ å Óïðàâèòåëíèÿò ñúâåò íà Äúðæàâåí
ôîíä Çåìåäåëèå (ÄÔÇ). Ñúãëàñíî ÷ë. 18 îò Çàêîíà çà ïîäïîìàãàíå íà çåìåäåëñêèòå ïðîèçâîäèòåëè
Óïðàâèòåëíèÿò ñúâåò ñå ñúñòîè îò 9 ÷ëåíà. Ìèíèñòúðúò íà çåìåäåëèåòî è ãîðèòå å íåãîâ
ïðåäñåäàòåë. Òîé íàçíà÷àâà ÷åòèðè ÷ëåíà è ÷åòèðè ÷ëåíà ñå íàçíà÷àâàò ïî ïðåäëîæåíèå íà
ìèíèñòúðà íà ôèíàíñèòå, ìèíèñòúðà íà èêîíîìèêàòà, ìèíèñòúðà íà îêîëíàòà ñðåäà è âîäèòå è
ìèíèñòúðà íà òðóäà è ñîöèàëíèòå ãðèæè.
Êîìèòåò ïî íàáëþäåíèå
Êîìèòåòúò ïî íàáëþäåíèå êîíòðîëèðà èçïúëíåíèåòî íà ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ â ñúîòâåòñòâèå ñ
÷ëåí 35 îò Ðåãëàìåíò ¹1260/99 íà ÅÑ çà îáùèòå óñëîâèÿ çà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Ìíîãî-
ãîäèøíîòî ôèíàíñîâî ñïîðàçóìåíèå ìåæäó ÅÊ è Ð Áúëãàðèÿ, êîåòî îïðåäåëÿ óñëîâèÿòà è ðåäà çà
ïðèëàãàíå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íà ÅÑ.
Êîìèòåòúò ïî íàáëþäåíèå å ñúçäàäåí ñúñ çàïîâåä íà ìèíèñòúðà íà çåìåäåëèåòî è ãîðèòå îò
10 ÿíóàðè 2001 ã. Êîìèòåòúò ñå ñúñòîè îò 28 äóøè, êîèòî ñà ðàçäåëåíè â òðè ãðóïè - ÷ëåíîâå ñ
ïðàâî íà ãëàñ; ïðåäñòàâèòåë/è íà ÅÊ; è ÷ëåíîâå ñúñ ñúâåùàòåëíè ïðàâà.
×ëåíîâåòå ñ ïðàâî íà ãëàñ ñà: îôèöèàëíè ëèöà, ïðåäñòàâëÿâàùè âñè÷êè ñëóæáè íà ÌÇÃ,
Àãåíöèÿ ÑÀÏÀÐÄ, ïðåäñòàâèòåëè íà äðóãè ìèíèñòåðñòâà, ïðåäñòàâèòåëè íà ìåñòíèòå âëàñòè
(Íàöèîíàëíî ñäðóæåíèå íà îáùèíèòå â ÐÁúëãàðèÿ), ïðåäñòàâèòåëè íà ôåðìåðñêè ñúþçè, îòîðèçèðàí
ïðåäñòàâèòåë íà íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè â îáëàñòòà íà åêîëîãèÿòà è îïàçâàíå íà îêîëíàòà
61
ñðåäà è ñîöèàëíè ïàðòíúîðè (ÊÍÑÁ è ÊÒ Ïîäêðåïà, Áúëãàðñêà òúðãîâñêî-ïðîìèøëåíà ïàëàòà,
Áúëãàðñêà ñòîïàíñêà êàìàðà).
Ïðåäñòàâèòåëèòå íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ ó÷àñòâàò â ðàáîòàòà íà Êîìèòåòà ñ ïðàâî íà
ñúâåùàòåëåí ãëàñ è ïðåäñòàâÿò îôèöèàëíàòà ïîçèöèÿ íà ÅÊ. Çà ÷ëåíîâå íàáëþäàòåëè ñà
ïîêàíåíè ïðåäñòàâèòåëè íà ôèíàíñîâè èíñòèòóöèè (Ñâåòîâíà áàíêà, Åâðîïåéñêà áàíêà çà
âúçñòàíîâÿâàíå è ðàçâèòèå, Àñîöèàöèÿ íà òúðãîâñêèòå áàíêè â Áúëãàðèÿ).
Ïðåäñåäàòåë íà Êîìèòåòà ïî íàáëþäåíèå å çàì.-ìèíèñòúð íà çåìåäåëèåòî è ãîðèòå, êîéòî
ïðåäñòàâëÿâà Ñåêòîðíèÿ ïîäêîìèòåò ïî íàáëþäåíèå Çåìåäåëèå êúì ÌÇÃ è Ñúâìåñòíèÿ êîìèòåò
ïî íàáëþäåíèå íà èçïúëíåíèåòî íà ÔÀÐ, ÈÑÏÀ è ÑÀÏÀÐÄ.
Ðàáîòàòà íà Êîìèòåòà ñå ðúêîâîäè îò Ïðàâèëà çà ðàáîòà (èçãîòâåíè â ñúîòâåòñòâèå ñ ãîðå
- ïîñî÷åíèÿ Ðåãëàìåíò íà ÅÊ), ñïîðåä êîèòî Êîìèòåòúò å äëúæåí äà ñëåäè çà åôåêòèâíîñòòà è
êà÷åñòâîòî íà èçïúëíåíèå íà Ïðîãðàìàòà ñ îãëåä ïîñòèãàíå íà íåéíèòå öåëè.
Ñúãëàñíî çàïîâåäòà çà ñúçäàâàíå íà Êîìèòåòà ïî íàáëþäåíèå íåãîâàòà ðàáîòà ñå ïîäïîìàãà

îò Ñåêðåòàðèàò - Îòäåë ÑÀÏÀÐÄ êúì Äèðåêöèÿ Ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè, ÌÇÃ. Çàäà÷èòå
è ôóíêöèèòå íà Ñåêðåòàðèàòà ñà îïèñàíè â Ïðàâèëàòà çà ðàáîòà íà Êîìèòåòà ïî íàáëþäåíèå.
Ñúãëàñíî èçèñêâàíèÿòà íà Ðåãëàìåíò 1260/99 ã. Êîìèòåòúò çà íàáëþäåíèå çàñåäàâà íàé-ìàëêî

äâà ïúòè ãîäèøíî. Âå÷å ñà ïðîâåäåíè ÷åòèðè ðåäîâíè çàñåäàíèÿ íà Êîìèòåòà ïî íàáëþäåíèå ïî
Ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ. Ìàòåðèàëèòå îò çàñåäàíèÿòà ñà äîñòúïíè è çàåäíî ñ äðóãèòå äîêóìåíòè ïî
Ïðîãðàìà ÑÀÏÀÐÄ ñå íàìèðàò íà ñòðàíèöàòà íà ÌÇÃ â Èíòåðíåò:
http://www.mzgar.government.bg
62
ÔÎÐÌÈÐÀÍÅ ÍÀ ÎÁÙÈÍÑÊÀ ÏÎËÈÒÈÊÀ ÇÀ ÐÀÇÂÈÒÈÅ
Áåëèí Ìîëëîâ
63
64
Ôîðìèðàíå íà îáùèíñêà ïîëèòèêà çà ðàçâèòèå
1. Âúâåäåíèå
Äóìàòà ïîëèòèêà ïðîèçëèçà îò ãðúöêàòà ïîëèñ (ãðàä-äúðæàâà).

Ïîëèòèêàòà - òîâà å èçêóñòâîòî äà ñå óïðàâëÿâà, êîåòî òðÿáâà äà ïîçíàâàò
öàðåòå è äúðæàâíèòå ìúæå - Ïëàòîí.
Ïîëèòèêàòà âúçíèêâà â ïðîöåñà íà ñàìîòî ñúçäàâàíå íà ïóáëè÷íàòà âëàñò êàòî íàé-âàæåí
áåëåã íà äúðæàâíàòà îðãàíèçàöèÿ. Ïîëèòèêàòà êàòî äåéíîñò îáñëóæâà æèâîòà íà îáùåñòâîòî,
îðãàíèçèðàíî â äúðæàâà, ïîòðåáíîñòèòå íà îòíîøåíèåòî ãðàæäàíèí - âëàñò. Ïîëèòèêàòà ðåãóëèðà
æèâîòà íà ÷îâåøêà îáùíîñò, ðàçäåëåíà íà ãðóïè ñ ïðîòèâîðå÷èâè èíòåðåñè. Àêò íà ïîëèòèêà å:
- ñàìîñúçíàíèåòî íà èíäèâèäà, ÷å å ÷àñò îò îáùíîñòòà êàòî öÿëî, ÷å îáùèÿò èíòåðåñ å íàä
÷àñòíèÿ;
- êîíñòèòóèðàíåòî íà îáùèÿ, îáùåñòâåíèÿ èíòåðåñ â èíñòèòóöèè íà äúðæàâíàòà âëàñò;
- îðãàíèçèðàíåòî íà èíäèâèäèòå è ñîöèàëíèòå ãðóïè çà äåéíîñò, êîÿòî äà èì ïîçâîëè äà
âëèÿÿò, äà íàïðàâëÿâàò èëè äà ðúêîâîäÿò èíñòèòóöèèòå íà âëàñòòà.
Ïîëèòèêàòà å ïðîöåñ íà ïðåâðúùàíå íà ÷àñòíèÿ èíòåðåñ â îáùåñòâåí. Òÿ å ó÷àñòèå â æèâîòà
íà ÷îâåøêàòà îáùíîñò, ïðîÿâà íà ñàìîñúçíàíèå íà ñîöèàëíàòà ãðóïà. Òÿ å ïðîöåñ íà ôîðìèðàíå
íà îðãàíèçèðàíà ïðàêòè÷åñêà ñèëà çà èçâúðøâàíå íà ïðîìåíè â îáùåñòâåíèÿ æèâîò. Ïîëèòèêàòà
îáõâàùà âñè÷êè ñôåðè íà îáùåñòâåíèÿ æèâîò è èãðàå ðåøàâàùà ðîëÿ çà ïðåìàõâàíå íà ïðåãðàäèòå
ïðåä îáùåñòâåíîòî ðàçâèòèå, íî â ñúùîòî âðåìå ïîëèòèêàòà ìîæå äà å ñïèðà÷êà íà ðàçâèòèåòî
è â òîâà îòíîøåíèå èñòîðèÿòà å èçïúëíåíà ñ ìíîæåñòâî ïðèìåðè.
Ðàçâèòèåòî âúâ âñÿêà îòäåëíà ñôåðà íà îáùåñòâåíèÿ æèâîò ìîæå äà èìà êîíêðåòíè êðàò-
êîñðî÷íè è äúëãîñðî÷íè öåëè. Îñíîâíàòà öåë íà îáùåñòâåíîòî ðàçâèòèå êàòî öÿëî å ïîñòèãàíåòî
íà ïî-áëàãîïðèÿòíà æèçíåíà ñðåäà.
Îáùèíñêà ïîëèòèêà - õàðàêòåðíè ÷åðòè è çàäà÷è

Â øèðîê ñìèñúë ïîëèòèêàòà íà îáùèíñêî íèâî âêëþ÷âà:
- ó÷àñòèåòî â èçáîðà è ôóíêöèîíèðàíåòî íà îðãàíèòå íà ìåñòíàòà âëàñò;
- ðúêîâîäñòâîòî íà îáùèíñêèòå äåëà;
- ñàìèòå äåéíîñòè, èçâúðøâàíè îò ìåñòíèòå âëàñòè.
Êîãàòî ñå ãîâîðè çà îáùèíñêà ïîëèòèêà, å âàæíî äà ñå îòäåëÿ îñíîâíî âíèìàíèå íà äåéíîñòèòå
íà ìåñòíèòå âëàñòè, íàñî÷åíè êúì ðàçâèòèå íà îáùíîñòòà, êàêòî è íà ñòèëà è ìåòîäèòå íà
òÿõíîòî óïðàâëåíèå.
Ôîðìèðàíå íà îáùèíñêà ïîëèòèêà

Äîêàòî äåéíîñòèòå ïî îñúùåñòâÿâàíå íà èçáðàíàòà ïîëèòèêàòà ñà îñíîâíî â êîìïåòåíöèèòå
íà âëàñòòà, â ïðîöåñà íà ôîðìèðàíåòî íà äàäåíà ïîëèòèêà âñå ïîâå÷å ñå íàëàãà ó÷àñòèåòî íà
ïðåäñòàâèòåëè íà âñè÷êè ñôåðè íà îáùåñòâåíèÿ æèâîò â îáùíîñòòà. Îáùåñòâåíà ïîëèòèêà â
òîçè ñìèñúë íå îçíà÷àâà ïàðòèéíè ðåøåíèÿ, à òàêèâà íà ðàçëè÷íè ñòðóêòóðè íà ìåñòíàòà
âëàñò, ÍÏÎ è ôèðìè, êîèòî ñå îòíàñÿò äî êîíêðåòíè ïîçèöèè è äåéñòâèÿ íà äàäåíàòà èíñòèòóöèÿ
â ñúîòâåòíàòà ñôåðà.
Õàðàêòåðíè ÷åðòè íà äåéíîñòèòå â ïîëèòèêàòà

- Îñúùåñòâÿâàíåòî íà ïîëèòèêàòà íå å ëèíååí, ïîñòúïàòåëåí ïðîöåñ;
- Íèêîå âåäîìñòâî íå ìîæå ñàìî äà óïðàâëÿâà óñèëèÿòà ïî îñúùåñòâÿâàíå íà ïîëèòèêàòà;
- Èçïúëíåíèåòî íà ïîëèòèêàòà ñúçäàâà ïå÷åëèâøè è ãóáåùè;
- Ðåñóðñèòå, íåîáõîäèìè çà îñúùåñòâÿâàíå íà ïîëèòèêàòà, ìîæå äà íå ñà ëåñíî äîñòúïíè.
65
Ïîëèòèêàòà çà ðàçâèòèå íà ìåñòíî íèâî ñå ôîðìèðà îò îðãàíèòå íà ìåñòíàòà âëàñò è îò
ãðàæäàíèòå - ÷ðåç òåõíè ôîðìàëíè èëè íåôîðìàëíè îðãàíèçàöèè è ãðóïè èëè èíäèâèäóàëíî.
Ðàçëè÷íèòå ìåõàíèçìè, ÷ðåç êîèòî ãðàæäàíèòå ìîãàò äà âúçäåéñòâàò çà ïðîìÿíà íà
îáùåñòâåíàòà ïîëèòèêà, ñà:
- ðàçâèâàíå íà ïðîïàãàíäíè êàìïàíèè;
- îðãàíèçèðàíå íà êîàëèöèè çà íàñî÷âàíå íà ïîëèòèêàòà â äàäåíà íàñîêà;
- äåìîíñòðèðàíå íà ïîäêðåïà çà îïðåäåëåíà ïîëèòèêà;
- ìíîæåñòâî èíñòðóìåíòè çà îêàçâàíå íà íàòèñê âúðõó ïðîöåñà íà âçåìàíå íà ðåøåíèÿ;
- çàñòúïíè÷åñòâî, ëîáèðàíå è äð.
Óñïåõúò ïðè ðåàëèçèðàíåòî íà âñÿêà ïîëèòèêà çàâèñè îò åôåêòèâíîòî àíãàæèðàíå íà
ãðàæäàíñêîòî îáùåñòâî, íà ÷àñòíèÿ è îáùåñòâåíèÿ ñåêòîð îùå â ïðîöåñà íà íåéíîòî ôîðìèðàíå!
2. Ñòðàòåãèÿ è ïîëèòèêà
Îïðåäåëåíèÿ íà ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå

Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå ïðåäñòàâëÿâà äèñöèïëèíèðàíî óñèëèå, ïëîä íà êîåòî ñà ðåøåíèÿ
è äåéñòâèÿ îò ôóíäàìåíòàëíî åñòåñòâî, êîèòî îïðåäåëÿò êàêâî ïðåäñòàâëÿâà, êàêâî è êàê ðàáîòè
â åäíà îðãàíèçàöèÿ.
Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå çàïî÷âà ñ ïðåîñìèñëÿíå íà òîâà ñ êàêâà äåéíîñò äà ñå çàíèìàâàìå.
Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå ñå ôîêóñèðà âúðõó âúïðîñèòå, âúçìîæíîñòèòå è ïðîáëåìèòå,
êîèòî ñà îò êðèòè÷íî çíà÷åíèå çà åäíà îáùèíà. Òî äàâà âúçìîæíîñò íà ðúêîâîäèòåëè äà ïîãëåäíàò
îòâúä åæåäíåâíèòå ñè ïðîáëåìè. Åäíà îò íàé-ïðèâëåêàòåëíèòå ìó ñòðàíè å â òîâà, ÷å íè ïîìàãà
äà ñå ðàçãðàíè÷àò âàæíèòå îò îïåðàòèâíèòå ðåøåíèÿ.
Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå ñå êîíöåíòðèðà âúðõó ïðîöåñà íà îöåíêà íà âúíøíàòà ñðåäà,
àíàëèçà íà ñèëíèòå è ñëàáèòå ñòðàíè íà îðãàíèçàöèèòå è èì ïîçâîëÿâà òå äà ñå âúçïîëçâàò îò
âúíøíèòå ïðåäèçâèêàòåëñòâà è âúçìîæíîñòè.
Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå ñå çàíèìàâà îñíîâíî ñ âçàèìîäåéñòâèåòî íà äàäåíà îðãàíèçàöèÿ
ñ âúíøíàòà é ñðåäà è ñúçäàâàíåòî è ïîääúðæàíåòî íà äèíàìè÷åí áàëàíñ ìåæäó òÿõ, òàêà ÷å äà ñå
èçïîëçâàò â ìàêñèìàëíà ñòåïåí íàëè÷íèòå ðåñóðñè.
Ñúäúðæàíèå íà ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå

Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå å ïðîöåñ, êîéòî ñúäúðæà åòàïè íà ðàçðàáîòâàíå, èçïúëíåíèå,
ìîíèòîðèíã è êîíòðîë è àêòóàëèçàöèÿ íà ñòðàòåãè÷åñêè ïëàíîâå.
Íà åòàïà íà ðàçðàáîòâàíå íà ñòðàòåãè÷åñêè ïëàíîâå:
- ñå îïðåäåëÿò îñíîâíèòå çàèíòåðåñîâàíè ñòðàíè è ñå òúðñè ñòðàòåãèÿ çà ïðèâëè÷àíåòî èì
â ñúñòàâÿíåòî è èçïúëíåíèåòî íà ïëàíîâåòå;
- èçâúðøâà ñå àíàëèç íà âúíøíàòà ñðåäà è ñå ñúçäàâàò áàçè äàííè çà ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêîòî
ðàçâèòèå íà òåðèòîðèàëíàòà îáùíîñò;
- òàçè èíôîðìàöèÿ ñå èçïîëçâà ïðè SWOT àíàëèçà (àíàëèçà íà ñèëíèòå, ñëàáèòå ñòðàíè, íà
âúçìîæíîñòèòå è çàïëàõèòå);
- íà áàçàòà íà SWOT àíàëèçà ñå èçðàáîòâà âèçèÿòà íà òåðèòîðèàëíàòà îáùíîñò è ñå
ôîðìóëèðàò ãåíåðàëíèòå è ñïåöèôè÷íèòå ñòðàòåãè÷åñêè öåëè;
- çà ïîñòèãàíå íà öåëèòå ñå ðàçðàáîòâàò àëòåðíàòèâíè ïðîãðàìè, îò êîèòî ñå èçáèðàò
ñòðàòåãèè çà äîñòèãàíå íà öåëèòå;
- ñòðàòåãè÷åñêèòå ïðîãðàìè ñå ðàçïèñâàò â ïëàíîâå çà äåéñòâèå;
- ïîäãîòâÿò ñå èçìåðèòåëè íà èçïúëíåíèåòî, ÷ðåç êîèòî ñå îöåíÿâàò ïðîìåíèòå ïðè
èçïúëíåíèå íà ñòðàòåãè÷åñêèòå ïëàíîâå.
Èçïúëíåíèåòî íà ñòðàòåãè÷åñêèòå ïëàíîâå å ÷àñò îò ïðîöåñà íà ñòðàòåãè÷åñêî ïëàíèðàíå.
Îñíîâíàòà çàäà÷à íà òîçè åòàï å ñúçäàâàíåòî íà îðãàíèçàöèÿ è ñëåäåíå çà ïðàâèëíî ðàçïðåäåëåíèå
66
íà ðåñóðñèòå ñ îãëåä èçïúëíåíèåòî íà ïëàíîâåòå.
Ïàðàëåëíî ñ ðåàëèçàöèÿ íà ñòðàòåãèÿòà ñå èçâúðøâà ðåãóëÿðåí ìîíèòîðèíã è êîíòðîë âúðõó
íà÷èíà íà èçïúëíåíèåòî é è ïîñòèãíàòèòå ðåçóëòàòè. Îò òÿõ ñå ïîëó÷àâà èíôîðìàöèÿ çà
îòêëîíåíèÿ îò ïðåäâàðèòåëíî íàáåëÿçàíèòå ïúòèùà è ïðè íåîáõîäèìîñò ñå èçâúðøâà
àêòóàëèçàöèÿ íà ðàçðàáîòåíèòå ñòðàòåãè÷åñêèòå ïëàíîâå.
Â îñíîâíè ëèíèè òîâà ñà ñòàíäàðòíèòå ñòúïêè íà öèêúëà íà ñòðàòåãè÷åñêî ïëàíèðàíå. Êàòî
ïðè âñåêè öèêúë, êîëêîòî è äà ñà ñàìîñòîÿòåëíè åòàïè, òå ñà âçàèìîñâúðçàíè è ïðîèçòè÷àò åäèí
îò äðóã. Âúçìîæíî å äà áúäå íàïðàâåí èçêëþ÷èòåëåí ïëàí çà ðàçâèòèå íà îïðåäåëåíà îáùèíà èëè
îáëàñò, íî àêî íÿìà íàäåæäíè ñòðóêòóðè, êîèòî äà ãî èçïúëíÿâàò òîé áåçñëàâíî ùå ïðîïàäíå.
Çàòîâà ñà íåîáõîäèìè ñèñòåìíè óñèëèÿ è âîëÿ íà îáëàñòíèòå è îáùèíñêèòå ðúêîâîäñòâà íå ñàìî
çà ñúçäàâàíå, íî è çà èçïúëíåíèå íà ñòðàòåãè÷åñêè ïëàíîâå.
Ôóíêöèè íà ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå
Ïî îïðåäåëåíèå ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå ñòîè â íà÷àëîòî íà ïðîìÿíàòà. Òåçè îðãàíèçàöèè,
êîèòî èñêàò äà íàìåðÿò ìÿñòîòî ñè â áúäåùåòî, ñå çàíèìàâàò ñúñ ñòðàòåãè÷åñêî ïëàíèðàíå. Òî
èì ïîìàãà ïî-ïúëíî äà êîîðäèíèðàò è èçïîëçâàò ñúùåñòâóâàùèòå ðåñóðñè, çàùîòî ãè ðàçïðåäåëÿò
ñïîðåä ïîñòàâåíèòå ïðèîðèòåòè, à íå ad hoc.
Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå å ïðàêòè÷åñêè îðèåíòèðàíî, çàùîòî ÷ðåç íåãî ìîãàò äà ñå
îñèãóðÿò ñðåäñòâà îò ðàçëè÷íè èçòî÷íèöè. Íàëè÷èåòî íà ñòðàòåãè÷åñêè ïëàíîâå è ïðîãðàìè íå å
ãàðàíöèÿ, à ïðåäïîñòàâêà çà ïðèâëè÷àíå íà ôèíàíñèðàíå, íî ïðè ëèïñàòà èì å ñèãóðíî, ÷å íèêàêâî
äîïúëíèòåëíî ôèíàíñèðàíå èçâúí äúðæàâíèòå òðàíñôåðè íå ìîæå äà ñå ïîëó÷è.
Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå èìà ñèëíî ñòèìóëèðàùî âúçäåéñòâèå âúðõó çàèíòåðåñîâàíèòå çà
ìåñòíîòî ðàçâèòèå ëèöà. Óñïåõúò íà åäíà ïðîãðàìà âúâ âñå ïî-ãîëÿìà ñòåïåí ñå îïðåäåëÿ îò ñòåïåíòà
íà ó÷àñòèå íà çàèíòåðåñîâàíèòå ëèöà è íàñåëåíèåòî îò åòàïà íà ðàçðàáîòâàíå äî ïðèêëþ÷âàíå
èçïúëíåíèåòî íà äàäåí ñòðàòåãè÷åñêè ïëàí. Ïî òàçè ïðè÷èíà ãîëåìèòå ïðîåêòè çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå
âèíàãè èçèñêâàò ñúçäàâàíå íà ìðåæà îò ìåñòíè è ÷óæäåñòðàííè ïàðòíüîðè, âêëþ÷âàùè ïðåäñòàâèòåëè
íà àäìèíèñòðàöèÿòà, íåïðàâèòåëñòâåíèòå îðãàíèçàöèè, áèçíåñà è äð.
Ìîòèâàöèîííîòî âúçäåéñòâèå íà ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå íå ñå îãðàíè÷àâà ñàìî äî
çàèíòåðåñîâàíèòå ëèöà. Òî îáõâàùà ñúùî òàêà è ìåñòíàòà àäìèíèñòðàöèÿ. Ðàçðàáîòâàíåòî è
îñúùåñòâÿâàíåòî íà ñòðàòåãè÷åñêè ïëàíîâå å ïðîöåñ íà îáó÷åíèå. Òî äàâà øàíñ íà àäìèíèñòðà-
öèÿòà äà èçëåçå îò ðóòèííèòå ñè ôóíêöèè è äà ñå ñáëúñêà ñ íîâè ïðåäèçâèêàòåëñòâà, êîåòî ùå
ïîçâîëè ðàçâèòèåòî íà êà÷åñòâàòà íà ïåðñîíàëà.
Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå äàâà øàíñ íà ðúêîâîäèòåëèòå íà ìåñòíèòå âëàñòè äà ðåàëèçèðàò
óïðàâëåíñêèÿ ñè ïîòåíöèàë è äà îò÷èòàò ðåàëíèòå ïðîìåíè, êîèòî ñà èçâúðøèëè, äîêàòî ñà
èçïúëíÿâàëè àíãàæèìåíòèòå ñè.
Ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå ïðåäñòàâëÿâà íîâà, êîðåííî ðàçëè÷íà ôèëîñîôèÿ íà óïðàâëåíèå
îò ïðèëàãàíàòà ïðè àäìèíèñòðàòèâíàòà ñèñòåìà è ïðåç ïúðâèòå ãîäèíè íà ïðåõîä êúì ïàçàðíà
èêîíîìèêà. Â íåéíîòî óñïåøíî ðàçâèòèå ñå êðèå ðàçêîâíè÷åòî çà óñòîé÷èâî ðàçâèòèå íà
òåðèòîðèàëíèòå îáùíîñòè.
Ïðè÷èíè çà èçïîëçâàíåòî íà ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå

- Âúâåæäàíåòî íà ïðèíöèïèòå íà êîíêóðåíöèÿ â ïóáëè÷íàòà àäìèíèñòðàöèÿ è óïðàâëåíèå;
- Ãëîáàëèçàöèÿòà;
- Ïàçàð íà ïðîåêòè çà ðàçâèòèå íà òåðèòîðèàëíèòå îáùíîñòè;
- Äåìîêðàòèçàöèÿòà íà ðåãèîíàëíîòî óïðàâëåíèå.
Åòàïè â ñòðàòåãè÷åñêîòî ïëàíèðàíå

- Îïðåäåëÿíå íà çàèíòåðåñîâàíèòå ñòðàíè;
- Èçñëåäâàíå è àíàëèç íà ñðåäàòà è òåíäåíöèèòå;
- SWOT àíàëèç;
- Ôîðìóëèðàíå íà âèçèÿ;
- Îïðåäåëÿíå íà ïîòðåáíîñòèòå;
67
- Îïðåäåëÿíå íà ïðèîðèòåòèòå è óñòàíîâÿâàíå íà ãåíåðàëíèòå öåëè;
- Ðàçðàáîòâàíå íà ñïåöèôè÷íè ñòðàòåãè÷åñêè öåëè;
- Óñòàíîâÿâàíå íà èçìåðèòåëè íà èçïúëíåíèåòî;
- Èçðàáîòâàíå è îöåíêà íà àëòåðíàòèâèòå;
- Èçáîð íà ñòðàòåãèè è îáùà ñòðàòåãèÿ;
- Ðåàëèçàöèÿ íà ñòðàòåãèÿòà;
- Îöåíêà, ïðåãëåä è àêòóàëèçàöèÿ íà ñòðàòåãèÿòà.
Îñíîâíè ïîíÿòèÿ
ÂÈÇÈß
4 4
ÌÈÑÈß
ÑÒÐÀÒÅÃÈ×ÅÑÊÀ ÏÎËÈÒÈÊÀ
4
ÃÎÄÈØÍÈ ÖÅËÈ
Âèçèÿ
Îáùèíñêàòà âèçèÿ å ïðåäñòàâà çà áúäåùåòî íà îáùèíàòà, ñïîäåëÿíà îò íåéíèòå
ãðàæäàíè
- Òîâà å âèçèÿ íà îáùèíàòà êàòî îáùíîñò îò õîðà, à íå íà åêñïåðòèòå, íà Îáùèíñêèÿ ñúâåò
èëè íà îáùèíñêàòà àäìèíèñòðàöèÿ;
- Âèçèÿòà òðÿáâà äà ñå èçðàáîòè ñ õîðàòà;
- Òðÿáâà äà å êðàòêà, ÿñíà è ëåñíî äà ñå çàïîìíÿ;
- Âèçèÿòà å ñâúðçàíà ñ ïðèîðèòåòèòå íà îáùèíàòà;
- Äåâèç.
Ìèñèÿ
Ïî çàêîí ìèñèÿòà çà âñè÷êè îáùèíè å îáùà - äà ïðåäîñòàâÿò óñëóãè íà ãðàæäàíèòå
Ìèñèÿòà å ñâúðçàíà ñ:
- Ïðèîðèòåòèòå;
- Ñïåöèôèêàòà íà îáùèíàòà;
- Íàìåðåíèÿòà;
- Íà÷èíà íà ïðåäîñòàâÿíå íà óñëóãèòå;
- Öåííîñòèòå.
Ñòðàòåãè÷åñêà ïîëèòèêà
Òîâà ñà ïðàâèëàòà íà èãðàòà - íàáîð îò ñòðàòåãèè â îáëàñòòà íà:
- Èêîíîìèêàòà;
- Ñîöèàëíàòà ñôåðà;
- Îêîëíàòà ñðåäà;
- Ïóáëè÷íà èíôðàñòðóêòóðà è ïóáëè÷íè óñëóãè;
- Óñòðîéñòâî íà òåðèòîðèÿòà è ñåëèùíà ìðåæà;
- Ìåñòíî ñàìîóïðàâëåíèå è äåìîêðàòèçàöèÿ íà îáùåñòâîòî.
68
Ãîäèøíè öåëè
- Ïðîãðàìè;
- Ïëàíîâå çà äåéñòâèå;
- Öåëè;
- Äåéñòâèÿ;
- Îòãîâîðíèöè;
- Ñðîêîâå;
- Íåîáõîäèìè ðåñóðñè;
- Î÷àêâàíè ðåçóëòàòè;
- Îáåçïå÷àâàíå ñúñ ñðåäñòâà è äðóãè ðåñóðñè;
- Íàáëþäåíèå, êîíòðîë, àêòóàëèçàöèÿ.
Îáùèíñêà ñòðàòåãèÿ
Îáùèíñêàòà ñòðàòåãèÿ èìà çà öåë:
- äà î÷åðòàå íàñîêèòå íà ïðîìåíèòå âúâ âñè÷êè ñôåðè íà ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêèÿ æèâîò â
îáùèíàòà;
- äà ôîðìóëèðà ïðèîðèòåòíèòå çàäà÷è íà ðàçâèòèåòî;
- äà íàáåëåæè íåîáõîäèìèòå äåéñòâèÿ çà ðåàëèçàöèÿòà íà æåëàíèòå ïðîìåíè, êàòî îñèãóðè
íàé-åôåêòèâíî èçïîëçâàíå íà ðåñóðñèòå;
- äà èíòåãðèðà óñèëèÿòà è äåéñòâèÿòà íà ðàçëè÷íèòå èíñòèòóöèè è ñòðóêòóðè, êîèòî
âëèÿÿò âúðõó ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêèòå ïðîìåíè;
- äà ñòèìóëèðà âúçíèêâàíåòî íà íîâà öåííîñòíà ñèñòåìà è íîâî ñúâðåìåííî ìèñëåíå íà âñè÷êè
ñòðóêòóðè â îáùèíàòà.
Äåéñòâàùè ëèöà
Äåéñòâàùè ëèöà â ðàçðàáîòâàíåòî è ðåàëèçàöèÿòà íà îáùèíñêàòà ñòðàòåãèÿ ñà:
- Ïðåäñòàâèòåëèòå íà ìåñòíàòà âëàñò - êìåò, Îáùèíñêè ñúâåò, îáùèíñêà àäìèíèñòðàöèÿ;
- ×àñòåí ñåêòîð;
- Îáùåñòâåíè ñòðóêòóðè è îðãàíèçàöèè - ÍÏÎ, ìåñòíàòà îáùíîñò.
Åòàïè
- Ðàçðàáîòâàíå íà ÂÈÇÈß;
- Àíàëèç íà ñúùåñòâóâàùîòî ïîëîæåíèå;
- Ðàçðàáîòâàíå íà ñòðàòåãèÿ;
- Ðàçðàáîòâàíå íà ïëàí çà äåéñòâèå;
- Èçïúëíåíèå íà ïëàíà çà äåéñòâèå;
- Íàáëþäåíèå è êîíòðîë;
- Îáðàòíà âðúçêà, îöåíêà íà ðåçóëòàòèòå;
- Êîðåêöèè íà ïðîãðàìàòà.
Ìåòîäîëîãèÿ íà SWOT àíàëèçà

- Ðàçãðàíè÷àâàíå õàðàêòåðèñòèêèòå íà îáùèíàòà îò ñðåäàòà, â êîÿòî òÿ ôóíêöèîíèðà;
- Âúòðåøíè ôàêòîðè - ñèëíè è ñëàáè ñòðàíè;
- Âúíøíà ñðåäà - âúçìîæíîñòè è çàïëàõè;
- Ñòðàòåãè÷åñêî ïîçèöèîíèðàíå íà îáùèíàòà.
69
3. Ñòðàòåãèè çà óñòîé÷èâî ðàçâèòèå
Â îñíîâàòà íà ñòðàòåãèÿòà ñòîè êîíöåïöèÿòà çà óñòîé÷èâî ðàçâèòèå êàòî ãëîáàëíà ôèëîñîôèÿ

íà ìèñëåíåòî è ïîâåäåíèåòî íà îòäåëíèÿ ÷îâåê è íà ÷îâåøêèòå îáùíîñòè - èíñòèòóöèîíàëèçèðàíè,
ôîðìàëíè èëè íåôîðìàëíè. Òÿ å íàñî÷åíà êúì:
1. Õàðìîíè÷íî ðàçâèòèå è èçïîëçâàíå íà ïðèðîäíèòå ôàêòîðè íà ïðîèçâîäñòâîòî è ñðåäàòà
(çåìÿ, âîäè, ìèíåðàëíè ðåñóðñè, ãîðè) è ÷îâåøêèòå ðåñóðñè;
2. Ïîâèøàâàíå áëàãîñúñòîÿíèåòî íà õîðàòà, áåç äà ñå íàêúðíÿâà ïðàâîòî íà áúäåùèòå
ïîêîëåíèÿ íà çäðàâîñëîâíè óñëîâèÿ íà æèâîò, òðóä è îáèòàâàíå;
3. Ñú÷åòàâàíå öåëèòå íà èêîíîìè÷åñêîòî è ñîöèàëíîòî ðàçâèòèå ñ èçèñêâàíåòî çà çàïàçâàíå è
ïîäîáðÿâàíå êà÷åñòâîòî íà îêîëíàòà ñðåäà;
4. Ñúõðàíÿâàíå íà èñòîðè÷åñêèòå è êóëòóðíè òðàäèöèè è îñèãóðÿâàíå íà ïðèåìñòâåíîñò ìåæäó
ïîêîëåíèÿòà;
5. Ñúõðàíÿâàíå è äîðàçâèâàíå íà âñè÷êè ïîëîæèòåëíè ïðîöåñè è òåíäåíöèè, êîèòî ñà
áëàãîïðèÿòíè çà óñòîé÷èâîòî ðàçâèòèå.
Ôèíàíñèðàíå íà óñòîé÷èâîòî ðàçâèòèå:

Ñòðàòåãè÷åñêà öåë íà îáùèíñêîòî ðúêîâîäñòâî å äà îñèãóðè íåîáõîäèìîòî ôèíàíñèðàíå, êîåòî
äà ãàðàíòèðà èçïúëíåíèåòî íà çàäà÷èòå çà óñòîé÷èâîòî ðàçâèòèå.
Çà ðåàëèçèðàíåòî íà òàçè èçêëþ÷èòåëíî âàæíà öåë íà îáùàòà ñòðàòåãèÿ íà óñòîé÷èâîòî
ðàçâèòèå, îáùèíñêîòî ðúêîâîäñòâî òðÿáâà:
- äà ó÷àñòâà àêòèâíî â ðàáîòàòà íà Íàöèîíàëíîòî ñäðóæåíèå íà îáùèíèòå è ñúâìåñòíî ñ
ïðåäñòàâèòåëèòå íà äðóãèòå ìåñòíè âëàñòè äà ðàáîòè çà óñúâúðøåíñòâàíå íà ñèñòåìàòà çà
äúðæàâíî ñóáñèäèðàíå;
- äà ðàçðàáîòè ìåõàíèçìè çà óâåëè÷àâàíåòî íà ïðèõîäèòå îò ìåñòíèòå äàíúöè, êàòî îñèãóðè
íàâðåìåííîòî ñúáèðàíå íà èìóùåñòâåíèòå è ïîäîõîäíèòå äàíúöè, òåçè ñâúðçàíè ñ îïàçâàíå íà
îêîëíàòà ñðåäà è äðóãè íåïðåêè äàíúöè;
- äà ñúáèðà àäåêâàòíè òàêñè çà êîìóíàëíèòå è îáùåñòâåíèòå óñëóãè, êîèòî îáùèíàòà
ïðåäîñòàâÿ íà ãðàæäàíèòå;
- äà ïðèâàòèçèðà ÷àñò îò ìåñòíèòå óñëóãè, çà äà íàìàëè ôèíàíñîâîòî áðåìå è äà îñèãóðè ïî-
äîáðî êà÷åñòâî è åôåêòèâíîñò â ïðåäîñòàâÿíåòî èì;
- äà îñúùåñòâÿâà ïàðòíüîðñòâî ìåæäó ïóáëè÷íèÿ è ÷àñòíèÿ ñåêòîð, êàòî ñòèìóëèðà
ñïîíñîðèðàíåòî îò ñòðàíà íà ÷àñòíèÿ áèçíåñ íà îáùèíñêè ïðîãðàìè è ïðîåêòè è â çàìÿíà íà
òîâà îñèãóðÿâà ðåêëàìà è ìàðêåòèíã çà íåãîâàòà äåéíîñò;
- äà ñòèìóëèðà ñúçäàâàíåòî íà ñìåñåíè ïðåäïðèÿòèÿ, êàòî çàïàçè ñâîÿ êîíòðîë çà
âúçäåéñòâèåòî âúðõó îêîëíàòà ñðåäà;
- äà ñòèìóëèðà ïðîöåñà íà ïðèâàòèçàöèÿ è ïî òîçè íà÷èí ãåíåðèðà ðåñóðñè çà óñòîé÷èâîòî
ðàçâèòèå;
- äà îñúùåñòâÿâà ïðåäïðèåìà÷åñêà äåéíîñò â ðàìêèòå íà çàêîíà;
- äà îñúùåñòâÿâà ïîëèòèêà è ïðîãðàìà çà èêîíîìèè;
- äà ïðèâëè÷à è ïàðòíèðà ñ ìåæäóíàðîäíè ôèíàíñèðàùè èíñòèòóöèè è ïðîãðàìè: ïðîãðàìèòå
íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç êàòî ÔÀÐ, Åâðîïåéñêàòà èíâåñòèöèîííà áàíêà (ÅÈÁ), Åâðîïåéñêèÿ ôîíä çà
ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå (ÅÔÐÐ), Ñâåòîâíèÿ åêîëîãè÷åí ôîíä (ÑÅÔ), Åâðîïåéñêàòà áàíêà çà âúçñòà-
íîâÿâàíå è ðàçâèòèå (ÅÁÂÐ), Ñâåòîâíàòà áàíêà (ÑÁ), Ïðîãðàìàòà íà ÎÎÍ çà ðàçâèòèå (ÏÐÎÎÍ),
Ïðîãðàìàòà íà ÎÎÍ çà îêîëíà ñðåäà, äðóãè íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè è ôîíäàöèè êàòî Ãåð-
ìàíñêèÿ ôîíä Ìàðøàë, Ñâåòîâåí ôîíä çà äèâàòà ïðèðîäà, Ñâåòîâåí ñúþç çà îïàçâàíå íà îêîëíàòà
ñðåäà è ìíîãî äðóãè.
70
Ïðåäàâàíå íà òåõíîëîãèè:
Ñòðàòåãè÷åñêàòà öåë íà îáùèíàòà å äà ñúçäàâà ïðåäïîñòàâêè çà ñâîáîäåí äîñòúï è
ðàçïðîñòðàíåíèå íà íîâè áåçîïàñíè è åôåêòèâíè òåõíîëîãèè.
Ïîñòèãàíåòî íà òàçè öåë ìîæå äà ñå îñúùåñòâè, êàòî ñå ïðèëàãàò ñèñòåìíè ìåðêè çà:
- èíôîðìèðàíå íà ïðåäïðèÿòèÿòà çà âúçìîæíîòî âëèÿíèå íà íîâèòå òåõíîëîãèè âúðõó îêîëíàòà
ñðåäà;
- âíåäðÿâàíå íà òåõíîëîãèè, êîèòî äà ñúîòâåòñòâàò íà ñîöèàëíèòå, èêîíîìè÷åñêèòå è
êóëòóðíèòå ïðèîðèòåòè;
- ñòèìóëèðàíå íà ìåñòíèòå èíèöèàòèâè è íîâîâúâåäåíèÿ;
- çàùèòà íà èíòåëåêòóàëíàòà ñîáñòâåíîñò;
- ïîäãîòîâêà è êâàëèôèêàöèÿ íà ñïåöèàëèñòè.
Ïðèâëè÷àíå íà íàó÷íèÿ ïîòåíöèàë çà öåëèòå íà óñòîé÷èâîòî ðàçâèòèå:

Ñòðàòåãè÷åñêàòà öåë íà îáùèíñêîòî ðúêîâîäñòâî â òàçè îáëàñò å äà ïîääúðæà ìåñòíèÿ íàó÷åí
ïîòåíöèàë çà ðàçðàáîòâàíåòî íà âåðíè îöåíêè çà âúçìîæíîñòèòå íà íàëè÷íèòå ðåñóðñè äà
îáåçïå÷àò íàðàñòâàùèòå ïîòðåáíîñòè íà íàñåëåíèåòî è äà ðàçðàáîòâà àëòåðíàòèâíè ðåøåíèÿ
çà åôåêòèâíîòî èì èçïîëçâàíå.
Ìåðêèòå, êîèòî òðÿáâà äà áúäàò âçåòè çà ïîñòèãàíåòî íà òàçè öåë, ñà:
- ðàçðàáîòâàíåòî íà èíäèêàòîðè, ïðîñëåäÿâàùè ïðîìåíèòå â êà÷åñòâîòî íà æèâîòà íà õîðàòà
è îáõâàùàùè ñôåðè êàòî çäðàâåîïàçâàíå, îáðàçîâàíèå, ñîöèàëíî îñèãóðÿâàíå, ñúñòîÿíèå íà îêîëíàòà
ñðåäà;
- îñèãóðÿâàíå íà èêîíîìè÷åñêè ñòèìóëè, êîèòî äà ñïîñîáñòâàò çà ïî-ðàöèîíàëíî èçïîëçâàíå íà
ïðèðîäíèòå ðåñóðñè;
- ïðåäîñòàâÿíå íà èíôîðìàöèÿ çà âðúçêèòå ìåæäó ñúñòîÿíèåòî íà åêîñèñòåìèòå è ÷îâåøêîòî
çäðàâå ïðè îïðåäåëÿíå íà èêîíîìè÷åñêàòà åôåêòèâíîñò íà ðàçëè÷íèòå ïðîãðàìè çà ðàçâèòèå.
Îáðàçîâàíèå, ïîäãîòîâêà íà êàäðè è èíôîðìàöèÿ çà íàñåëåíèåòî:

Ñòðàòåãè÷åñêàòà öåë íà îáùèíàòà å äà ñúçäàâà óñëîâèÿ çà îñèãóðÿâàíå íà ïðîñâåòà ïî
âúïðîñèòå íà ðàçâèòèåòî è îïàçâàíåòî íà îêîëíàòà ñðåäà çà õîðàòà îò âñè÷êè âúçðàñòè.
Ìåðêèòå, êîèòî ñëåäâà äà áúäàò ïðåäïðèåòè, ñà:
- îñèãóðÿâàíå íà âñåîáù äîñòúï äî àêòóàëíà èíôîðìàöèÿ;
- âêëþ÷âàíå íà ó÷àùèòå ñå â èçñëåäâàíèÿ çà ñúñòîÿíèåòî íà îêîëíàòà ñðåäà;
- ïîîùðÿâàíå íà âñè÷êè ñåêòîðè íà îáùåñòâîòî êúì ïîäãîòîâêà íà êàäðè ïî ïðîáëåìèòå íà
óñòîé÷èâîòî ðàçâèòèå;
- ðàáîòà ñúñ ñðåäñòâàòà íà ìàñîâàòà èíôîðìàöèÿ çà ó÷àñòèå íà íàñåëåíèåòî â îáñúæäàíåòî
íà ïðîáëåìèòå íà óñòîé÷èâîòî ðàçâèòèå.
Ñúçäàâàíå ïîòåíöèàë çà óñòîé÷èâî ðàçâèòèå:
Ñúçäàâàíåòî íà îáùåñòâåí ïîòåíöèàë çà óñòîé÷èâî ðàçâèòèå å âàæíà öåë, íàñî÷åíà êúì
óñïåøíàòà ðåàëèçàöèÿ íà îáùèíñêàòà ñòðàòåãèÿ.
Çà ïîñòèãàíåòî íà òàçè öåë òðÿáâà äà ñå ïîëîæàò óñèëèÿ çà:
- èçó÷àâàíå îïèòà íà äðóãè îáùèíè îò ñòðàíàòà è ÷óæáèíà â òàçè îáëàñò;
- ó÷àñòèå â ïðîãðàìè çà ìåæäóíàðîäíî òåõíè÷åñêî ñúòðóäíè÷åñòâî;
- ìîáèëèçèðàíå íà ìåæäóíàðîäíèòå ôèíàíñîâè ñðåäñòâà è êîîðäèíàöèÿ íà ïðîãðàìèòå çà
ñúçäàâàíåòî íà ìåñòåí ïîòåíöèàë.
71
4. Ïîëèòèêà çà ìåñòíî èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå
Çà äà ñå ïðîâåæäà ïðàâèëíà ïîëèòèêà çà ìåñòíî èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå, ïðåäè âñè÷êî å

íåîáõîäèìî äà ñå ðàçáåðàò öåëèòå è îñíîâíèòå ïðèíöèïè íà òîâà ðàçâèòèå, äà ñå îïðåäåëè êàêâà å
ðîëÿòà íà ìåñòíàòà âëàñò çà ñòèìóëèðàíå íà ìåñòíîòî èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå è äà ñå
èäåíòèôèöèðàò ôàêòîðèòå, êîèòî îêàçâàò âëèÿíèå ïðè ïðèâëè÷àíåòî íà èíâåñòèöèè.
Ãëàâíàòà öåë íà ìåñòíîòî èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå å ãåíåðèðàíå íà áîãàòñòâî.
Îñíîâåí ïðèíöèï íà ìåñòíîòî èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå å, ÷å áèçíåñúò, à íå ìåñòíèòå èëè

öåíòðàëíèòå âëàñòè ãåíåðèðàò áîãàòñòâî. Îò òîâà áîãàòñòâî ñå îñèãóðÿâàò:
1. Ïîñòúïëåíèÿ çà îáùåñòâåíè ðàçõîäè;
2. Ïðèõîäè íà ãðàæäàíè;
3. Êàïèòàë çà èíâåñòèöèè.
Ïîääúðæàùè ïðèíöèïè
4. Åôåêòèâíî óïðàâëÿâàíèòå îáùåñòâåíè èíñòèòóöèè íàìàëÿâàò öåíàòà íà ïðîèçâîäñòâîòî.
5. Ôèçè÷åñêàòà ñðåäà äîïðèíàñÿ çà êîíêóðåíòíîòî ïðåäèìñòâî íà îáùèíàòà.
6. Äîñòúïúò äî ñâîáîäíè ðàáîòíè ìåñòà óâåëè÷àâà îáùîòî áîãàòñòâî íà îáùèíàòà.
7. Ïðîãðàìèòå çà ìåñòíî èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå òðÿáâà äà ñå îñúùåñòâÿâàò â ïàðòíüîðñòâî.
Ðîëÿòà íà ìåñòíàòà âëàñò

Ðîëÿòà íà ìåñòíàòà âëàñò å äà ñúçäàäå óñëîâèÿ - íîðìàòèâíà áàçà è êîîðäèíàöèÿ ìåæäó
êëþ÷îâèòå ïàðòíüîðè - çà îñúùåñòâÿâàíå íà ìåñòíî èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå.
Äåéñòâèÿòà íà ìåñòíàòà âëàñò òðÿáâà äà ïîâèøàâàò êîíêóðåíòíàòà ñèëà íà áèçíåñà. Íàé-

ãîëÿìîòî ïðåïÿòñòâèå ïðåä èêîíîìè÷åñêîòî ðàçâèòèå å îòñúñòâèåòî íà ïðîãðåñ â
èêîíîìè÷åñêàòà è òúðãîâñêàòà ðåôîðìà. Êîëåêòèâíèÿò ãëàñ íà áèçíåñà å êëþ÷úò êúì
îñúùåñòâÿâàíå íà ðåôîðìè è îñèãóðÿâàíå íà áëàãîïðèÿòíà ñðåäà. Èçãðàæäàíåòî íà ìåñòíè
âúçìîæíîñòè çà îñèãóðÿâàíå óñëóãè çà ôèðìèòå òðÿáâà äà áúäå ãëàâåí ïðèîðèòåò ïðè ñúçäàâàíåòî
íà ïðîãðàìè çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå. Îñíîâíàòà òðóäíîñò ïðåä ôèíàíñèðàíåòî å ëîøèÿò
èíâåñòèöèîíåí êëèìàò; êàïèòàëúò ñëåäâà âúçâðúùàåìîñòòà.
Ãðàæäàíèòå, ôèðìèòå è îñòàíàëèòå ó÷àñòíèöè âñå îùå íå ðàçáèðàò äîáðå ïàçàðíàòà
èêîíîìèêà è ðîëÿòà íà ÷àñòíèÿ áèçíåñ; íåîáõîäèì å ïîâå÷å äèàëîã è ïàðòíüîðñòâà ìåæäó
îáùåñòâåíèÿ è ÷àñòíèÿ ñåêòîð.
Ðàáîòà çà ñòèìóëèðàíå íà ìåñòíîòî èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå - äåñåò ïðàêòè÷åñêè

ñúâåòà:
1. Ìèñëåòå ãëîáàëíî, äåéñòâàéòå ëîêàëíî.
2. Àäàïòèðàéòå ñå êúì ðàäèêàëíèòå ïðîìåíè.
3. Èêîíîìè÷åñêîòî ðàçâèòèå å äúëãîñðî÷íî.
4. Ñúñðåäîòî÷åòå ñå âúðõó ÌÑÏ.
5. Èçíîñúò å âàæåí.
6. Ñäîáèéòå ñå ñúñ ñðàâíèòåëíè ïðåäèìñòâà.
7. Áúäåòå òâîð÷åñêè íàñòðîåíè.
8. Ïðåìàõíåòå áàðèåðèòå.
9. Íàñúð÷àâàéòå ïàðòíüîðñòâîòî.
10. Èçïîëçâàéòå âúîáðàæåíèå.
72
Êëþ÷îâè ôàêòîðè çà ïðèâëè÷àíåòî íà áèçíåñ
- Ïðîçðà÷íîñò;
- Ãúâêàâîñò;
- Ëåñíîòà;
- Ïðåäñêàçóåìîñò.
Äåñåò óñïåøíè ïðàêòèêè çà îðãàíèçàöèèòå, àíãàæèðàíè ñ èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå:

- Ìàùàáíîñò;
- Ïàçàðíèÿò ïðèíöèï å ðúêîâîäíîòî íà÷àëî;
- Ìîáèëèçèðàíå íà ðåñóðñè;
- Îïèðàíå âúðõó íà ÷àñòíàòà èíèöèàòèâà;
- Ãúâêàâîñò è ïðèñïîñîáèìîñò;
- Êà÷åñòâîòî å âîäåùî;
- Ñòàíäàðòè íà ÷àñòíèÿ ìåíèäæìúíò;
- Ôîêóñ âúðõó ïîòðåáèòåëÿ;
- Ñúñðåäîòî÷àâàíå âúðõó ðåãèîíè è ñåêòîðè;
- Ñàìîñòîÿòåëíà óñòîé÷èâîñò.
Ðîëÿòà íà ìåñòíàòà âëàñò â èêîíîìè÷åñêîòî ïðåñòðóêòóðèðàíå:

Èçãðàäåòå îáùåñòâåíî-÷àñòíè ïàðòíüîðñòâà, îñíîâàíè íà ïàçàðåí ïðèíöèï, êîèòî ùå ñúçäàäàò
äúëãîñðî÷íà çàåòîñò, äîõîäè è áëàãà. Ïîñâåòåòå ñå íà äúëãîñðî÷åí ïðîöåñ íà ïðåñòðóêòóðèðàíå,
ñúîáðàçåí ñ ìåñòíèòå ñïåöèôè÷íè ïðåèìóùåñòâà, è íåïðåñòàííî ãî àäàïòèðàéòå ñïðÿìî
ïðîìåíÿùèòå ñå îáñòîÿòåëñòâà.
Ñòúïêè â èêîíîìè÷åñêîòî ïðåñòðóêòóðèðàíå

- Ñúñðåäîòî÷åòå ñå âúðõó èêîíîìè÷åñêàòà áàçà;
- Èçãðàäåòå ñîáñòâåíè ñïåöèôè÷íè ïðåäèìñòâà;
- Èäåíòèôèöèðàéòå ïàçàðíèòå áàðèåðè;
- Êîðèãèðàéòå ïðè÷èíèòå çà ïàçàðíèòå áàðèåðè;
- Ïîääúðæàéòå ôîêóñà âúðõó ñâîÿòà èíèöèàòèâà.
Åäíà îò îñíîâíèòå çàäà÷è íà ìåñòíàòà âëàñò å ñúçäàâàíå íà ïðèâëåêàòåëíà çà áèçíåñ ôèçè÷åñêà

è àäìèíèñòðàòèâíà ñðåäà.
Ñâåòîâíè òåíäåíöèè â ìåñòíîòî ñàìîóïðàâëåíèå

- Ñèëíà òåíäåíöèÿ êúì äåöåíòðàëèçàöèÿ;
- Ïî-ãîëÿìî ó÷àñòèå íà ÷àñòíèÿ ñåêòîð â ïðåäîñòàâÿíåòî íà óñëóãè;
- Ïî-ãîëÿì äÿë íà ÷àñòíèÿ ñåêòîð â èêîíîìè÷åñêîòî ðàçâèòèå.
Òåçè ïðîöåñè ñå ñúïúòñòâàò îò ïîâèøåíà îòãîâîðíîñò íà ìåñòíàòà âëàñò äà ðàçñúæäàâà
ñòðàòåãè÷åñêè - êàê äà ïîäîáðè èíâåñòèöèîííèÿ êëèìàò.
Êàê äà ïîäîáðèì âúçìîæíîñòèòå çà èíâåñòèöèè â ìåñòíàòà èêîíîìèêà?

Òðè îñíîâíè âúïðîñà:
- Çàêîíîäàòåëíàòà è íîðìàòèâíà ñðåäà áëàãîïðèÿòíè ëè ñà çà èíâåñòèöèè?
- Êîé ïðåäîñòàâÿ è çàïëàùà îáùåñòâåíèòå óñëóãè?
- Êàê ìîæå äà ñå îïîëçîòâîðÿò íàëè÷íèòå àêòèâè, çà äà ñå ñúäåéñòâà íà ÷àñòíèÿ ñåêòîð äà
ïðèäîáèå ñðàâíèòåëíè ïðåäèìñòâà â ìåñòíàòà èêîíîìèêà?
73
Çàêîíîäàòåëíàòà ñðåäà áëàãîïðèÿòíà ëè å çà èíâåñòèöèîííà äåéíîñò:
√ Îòãîâîðíîñòè íà öåíòðàëíîòî ïðàâèòåëñòâî:
- Ãàðàíòèðà ñòàáèëíîñòòà íà çàêîíîäàòåëíàòà è ôèñêàëíàòà ïîëèòèêà;
- Ãàðàíòèðà ìàêðîèêîíîìè÷åñêàòà ñòàáèëíîñò;
- Óñúâúðøåíñòâà ïðàâíàòà ðàìêà;
- Îñúùåñòâÿâà åôåêòèâåí íàäçîð è êîíòðîë.
√ Îòãîâîðíîñòèòå íà ìåñòíàòà âëàñò âêëþ÷âàò:
- Îñèãóðÿâàò óñëóãè â ïîìîù íà èíâåñòèòîðèòå, çà äà ñå îðèåíòèðàò è ñïðàâÿò â óñëîâèÿòà
íà ìåñòíàòà íîðìàòèâíà è äàíú÷íà ñèñòåìà;
- Ïðåöåíÿâàò åôåêòà íà ìåñòíèòå äàíúöè è òàêñè âúðõó áèçíåñà è èíâåñòèöèîííèÿ êëèìàò;
- Àêòèâíî ó÷àñòâàò â äåéíîñòòà íà ðåãèîíàëíè è íàöèîíàëíè àñîöèàöèè íà ìåñòíèòå âëàñòè;
- Ñúòðóäíè÷àò ñ äðóãè èíñòèòóöèè çà ïðèëàãàíåòî íà íàöèîíàëíè è åâðîïåéñêè ðåôîðìè
(êúäåòî å óìåñòíî).
Êàê äà ñå îïîëçîòâîðÿò ñúùåñòâóâàùèòå àêòèâè, çà äà ñå ñúäåéñòâà íà ÷àñòíèÿ

ñåêòîð äà ïðèäîáèå ñðàâíèòåëíè êîíêóðåíòíè ïðåäèìñòâà?
- Ïðåäîñòàâÿíå íà àêòèâè çà ñòèìóëèðàíå íà èíâåñòèöèîííè âúçìîæíîñòè;
- ßñíè è ïðîçðà÷íè âåùíî-ïðàâíè è àäìèíèñòðàòèâíè ïðîöåäóðè;
- Îáùåñòâåíî-÷àñòíè ïàðòíüîðñòâà;
- Êà÷åñòâåíî ïðåäîñòàâÿíå íà óñëóãè;
- Ïåðñïåêòèâíî òåðèòîðèàëíî-óñòðîéñòâåíî ïëàíèðàíå;
- Ïîïóëÿðèçèðàíå íà ïðåäîñòàâÿíèòå âúçìîæíîñòè.
Êîè ôàêòîðè ñòèìóëèðàò èíâåñòèòîðñêàòà àêòèâíîñò?

- Âîëÿ íà îáùèíñêèòå ðúêîâîäèòåëè çà ïðîìåíè;
- Íàëè÷èå íà ÿñíà âèçèÿ çà ðàçâèòèåòî íà îáùèíàòà;
- Ñïîñîáíîñò çà ðàçðàáîòâàíå è ïðèëàãàíå íà ñòðàòåãè÷åñêè ïëàí;
- Ñïîñîáíîñò çà óñòàíîâÿâàíå íà ïàðòíüîðñòâà ìåæäó ìåñòíîòî óïðàâëåíèå, ïðåäïðèåìà÷èòå
è ãðàæäàíèòå;
- Àêòèâíà ïîçèöèÿ è àêòèâíè äåéñòâèÿ.
Ïðèëàãàíå íà ïîëèòèêàòà - èíñòðóìåíòè, îðãàíèçàöèè, ìåõàíèçìè

Õîðàòà, êîèòî æåëàÿò äà ðåàëèçèðàò íîâàòà ïîëèòèêà, ñå íóæäàÿò îò íîâ íà÷èí íà ìèñëåíå
çà òîâà êàê äà óïðàâëÿâàò ïðîöåñà íà ðåôîðìèòå. Øåñò îñíîâíè çàäà÷è îáðàçóâàò ðàìêàòà, êîÿòî
ïîäïîìàãà ïðîâåæäàùèòå ïîëèòèêàòà ïðè íåéíîòî îñúùåñòâÿâàíå.
Çàäà÷è ïðè îñúùåñòâÿâàíå íà ïîëèòèêàòà

1. Äà ñå ëåãèòèìèðà, èëè äà ñå íàïðàâè òàêà, ÷å ïîëèòèêàòà äà ñå ïðèåìå êàòî âàæíà, æåëàòåëíà
è ñòîéíîñòíà - òîâà å ïúðâàòà çàäà÷à, ñâúðçàíà ñ îñúùåñòâÿâàíåòî é. Ëåãèòèìèðàíåòî îçíà÷àâà
ïîäõîäÿùèòå õîðà â îáùíîñòòà äà ïðåãúðíàò èäåÿòà äà òëàñêàò íàïðåä ïðîöåñà íà ðåôîðìàòà.
Âàæåí ðåçóëòàò îò òàçè çàäà÷à å äà ñå íàìåðè çàñòúïíèê (ïîáîðíèê) çà ïîëèòèêàòà (÷îâåê èëè
ãðóïà õîðà, êîèòî ñà óáåäåíè â íåÿ), êîéòî äà ïîåìå ðúêîâîäñòâîòî íà ïîñëåäâàùèòå çàäà÷è,
ñâúðçàíè ñ îñúùåñòâÿâàíåòî.
2. Äà ñå èçãðàäè áàçà îò ïîääðúæíèöè èëè äà ñå ñïå÷åëè ïîäêðåïà çà ïîëèòèêàòà îò ðàçëè÷íè
ãðóïè. Òàçè ïîäêðåïà òðÿáâà äà ñå ïðåâúðíå â àíãàæèìåíò äà ñå ïðåäïðèåìàò äåéñòâèÿ, êîèòî ùå
ñïîìîãíàò çà ïîñòèãàíå öåëèòå íà ïîëèòèêàòà. Èçãðàæäàíåòî íà áàçàòà öåëè è äà íàìàëè èëè
îòêëîíè ïðîòèâîäåéñòâèåòî îò ñòðàíà íà ãðóïè, êîèòî ãëåäàò íà ïðåäëîæåíàòà ïðîìÿíà êàòî
íà íåùî âðåäíî èëè çàñòðàøèòåëíî.
74
3. Àêóìóëèðàíåòî íà ðåñóðñè îçíà÷àâà äà ñå íàïðàâè íóæíîòî, òàêà ùîòî ñåãàøíèòå è áúäåùè
áþäæåòè è çàäåëåíè ÷îâåøêè ðåñóðñè äà ñà äîñòàòú÷íè, çà äà ïîääúðæàò èçèñêâàíèÿòà íà
îñúùåñòâÿâàíåòî íà ïîëèòèêàòà. Èçïúëíåíèåòî íà òàçè çàäà÷à ìîæå äà âêëþ÷âà öÿë ñïåêòúð
äåéíîñòè: ëîáèðàíå ñðåä ïîääðúæíèöèòå çà âíàñÿíå íà ñðåäñòâà, äîãîâàðÿíå ñ ðàçëè÷íè îðãàíè è
èíñòèòóöèè è ò.í.
4. Îðãàíèçàöèîííèÿò ìîäåë/ñòðóêòóðà - òîâà îçíà÷àâà äà ñå äåôèíèðàò öåëèòå, ïðîöåäóðèòå,
ñèñòåìèòå è ñòðóêòóðèòå íà îðãàíèòå èëè àãåíöèèòå, îòãîâîðíè çà îñúùåñòâÿâàíåòî íà
ïîëèòèêàòà. Ïîíÿêîãà òàçè çàäà÷à ìîæå äà âêëþ÷âà è ñúçäàâàíåòî íà íîâè îðãàíèçàöèè, ôîðìàëíè
èëè íåôîðìàëíè, êîèòî ñâúðçâàò ðàçëè÷íèòå çâåíà, ó÷àñòâàùè â îñúùåñòâÿâàíåòî.
5. Ìîáèëèçèðàíå íà äåéñòâèÿ - îïèðà ñå íà áëàãîíàñòðîåíèòå ïîääðúæíèöè, ñïå÷åëåíè çà
äàäåíàòà ïîëèòèêà, êàòî íàñî÷âà òÿõíàòà àíãàæèðàíîñò è ðåñóðñè â êîíêðåòíè óñèëèÿ, êîèòî
äà äîâåäàò äî ðåàëíà ïðîìÿíà. Òàçè çàäà÷à îáåäèíÿâà ìîáèëèçèðàíèòå èçáèðàòåëè è ðåñóðñè è â
ðàìêèòå íà ñúçäàäåíèòå îðãàíèçàöèîííè ñòðóêòóðè ðàçðàáîòâà è èçïúëíÿâà ñòúïêèòå, íóæíè çà
ïðåâðúùàíåòî íà íàìåðåíèÿòà â ðåçóëòàòè.
6. Íàáëþäåíèå íà âúçäåéñòâèåòî - òîâà âêëþ÷âà óñòàíîâÿâàíåòî è èçïîëçâàíåòî íà ñèñòåìè
çà íàáëþäåíèå íà ïðîöåñà íà îñúùåñòâÿâàíå. Ñèñòåìèòå çà ìîíèòîðèíã íå ñàìî èçâåñòÿâàò
îòãîâîðíèòå ôàêòîðè, âçèìàùè ðåøåíèÿ, çà ïðîáëåìèòå â îñúùåñòâÿâàíåòî, íî è ãè èíôîðìèðàò
çà òúðñåíèòå è íåæåëàíèòå âúçäåéñòâèÿ íà óñèëèÿòà â òàçè ñôåðà
Óïðàâëåíñêîòî èçìåðåíèå ïðè îñúùåñòâÿâàíåòî íà ïîëèòèêàòà

Ðàìêàòà íà çàäà÷èòå ìîæå äà ïîìîãíå íà èíñòàíöèèòå, îñúùåñòâÿâàùè ïîëèòèêàòà, ñ
óïðàâëåíñêîòî èçìåðåíèå íà òîâà îñúùåñòâÿâàíå. Ñëåä êàòî õîðàòà, îñúùåñòâÿâàùè ïîëèòèêàòà,
ðàçáåðàò êúäå òî÷íî ñå íàìèðàò â ïîðåäèöàòà çàäà÷è îò îñúùåñòâÿâàíåòî è ñà îïðåäåëèëè êàêâî
òðÿáâà äà áúäå ñâúðøåíî, èäâà íà ïîìîù ñòðàòåãè÷åñêèÿò ìåíèäæìúíò, êîéòî ìîæå äà èì
ñúäåéñòâà ñèñòåìàòè÷íî äà ïîñòèãíàò öåëèòå ñè.
Ñòðàòåãè÷åñêè ìåíèäæìúíò
Ñòðàòåãè÷åñêèÿò ìåíèäæìúíò íå å òîëêîâà íà÷èí íà ðúêîâîäñòâî, êîëêîòî íà÷èí íà ìèñëåíå
çà ïðîáëåìà èëè íà÷èí çà íåãîâîòî ðåøàâàíå. Òîé ïîìàãà íà îñúùåñòâÿâàùèòå ïîëèòèêàòà:
- äà ãëåäàò íàâúí - â çàîáèêàëÿùàòà ñðåäà;
- äà ãëåäàò íàâúòðå - â îðãàíèçàöèèòå è ñòðóêòóðèòå ñè; è
- äà ïëàíèðàò áúäåùè äåéñòâèÿ, çà äà ïðåâåäàò ñòðàòåãèÿòà, ñòðóêòóðàòà è ðåñóðñèòå ñè
ïðåç âðåìåòî.
Èíñòðóìåíòàðóèì çà îñúùåñòâÿâàíåòî íà ïîëèòèêàòà
Àíàëèç íà çàèíòåðåñîâàíèòå ñòðàíè

Ïîìàãà íà ðúêîâîäèòåëèòå äà èäåíòèôèöèðàò ëèöàòà è ãðóïèòå, êîèòî èìàò èíòåðåñ, èëè
ó÷àñòâàò ïî íÿêàêúâ íà÷èí, â ðåçóëòàòà íà äàäåíî ïîëèòè÷åñêî ðåøåíèå. Ïðåäîñòàâÿ ðàìêà çà
îöåíêà íà ñèëàòà íà ïîääðúæêàòà èëè ïðîòèâîïîñòàâÿíåòî íà äàäåíà çàèíòåðåñîâàíà ñòðàíà è
íà ðåñóðñèòå, ñ êîèòî ðàçïîëàãàò òåçè çàèíòåðåñîâàíè ñòðàíè, äà äåéñòâàò ïî ñâîèòå ïîçèöèè.
Ïîëèòè÷åñêî êàðòîãðàôèðàíå
Îòâåæäà àíàëèçà íà çàèíòåðåñîâàíèòå ñòðàíè åäíà êðà÷êà ïî-íàòàòúê, êàòî âîäè äî
ñúçäàâàíåòî íà ãðàôè÷íî ïðåäñòàâÿíå íà ïîëèòè÷åñêèÿ ïåéçàæ, çàîáèêàëÿù äàäåíà ïîëèòèêà.
Êàðòàòà ïîçâîëÿâà ïî-ïðåöèçíà îöåíêà íà ïîäêðåïàòà è îïîçèöèÿòà, ïðåä êîèòî å èçïðàâåíî
îñúùåñòâÿâàíåòî íà ïîëèòèêàòà, è äàâà âúçìîæíîñò íà õîðàòà, êîèòî ÿ îñúùåñòâÿâàò, äà
ïðîñëåäÿò êàê ðàçëè÷íèòå ñòðàòåãèè ïî îñúùåñòâÿâàíåòî áèõà ìîãëè äà ïðåíàðåäÿò êîàëèöèèòå
îò ïîääðúæíèöè è îïîíåíòè.
Ïîëèòè÷åñêè ñåìèíàðè
Èíñòðóìåíò íà ïðîöåñà, êîéòî äàâà âúçìîæíîñò íà çàèíòåðåñîâàíèòå äà ñïîäåëÿò
75
èíôîðìàöèÿ, äà äèñêóòèðàò ïðîáëåìè, äà èçãðàæäàò êîíñåíñóñ è/èëè äà ðàçðàáîòâàò ïëàíîâå çà
äåéñòâèå. Ïîëèòè÷åñêèòå ñåìèíàðè ñà âàðèàíò íà åêèïíèòå ïëàíüîðêè è íà ñåìèíàðèòå çà
èíèöèèðàíå íà ïðîåêòè, êîèòî ñå ïðîâåæäàò ïðè ñòàðòèðàíåòî íà ðàçëè÷íè ïðîãðàìè.
Ïðåãîâîðè
Ïðåãîâîðèòå ôèãóðèðàò îò÷åòëèâî â îñúùåñòâÿâàíåòî íà ïîëèòèêàòà. Èçðàçÿâàò ñå â íàáîð
àíàëèòè÷íè ìåòîäè çà ðàçáèâàíå íà ïðîáëåìèòå â ïîçèöèè, ïî êîèòî äà ñå ïðåãîâàðÿ, â îïðåäåëÿíåòî
íà ïðèåìëèâèòå ðåçóëòàòè è â äåôèíèðàíåòî íà ñòðàòåãèèòå çà ïàçàðëúê. Òåçè ìåòîäè ñà
èíòåãðèðàíè ñ òåõíèêèòå çà ìåæäóëè÷íîñòíî îáùóâàíå çà óïðàâëÿâàíå íà äèñêóñèèòå, çà ñïðàâÿíå
ñ êîíôëèêòíè ñèòóàöèè è çà ïîñòèãàíå íà ñúãëàñèÿ.
Êîîðäèíàöèÿ
Çàíèìàâà ñå ñ òîâà êàê äà ñå ñâúðæàò ìíîæåñòâîòî äåéñòâàùè ëèöà, ó÷àñòâàùè â
îñúùåñòâÿâàíåòî íà ïîëèòèêàòà, òàêà ÷å ñòúïêèòå â ðåôîðìàòà, ïðåäïðèåìàíè îò òÿõ, äà ñå
äîïúëâàò ïîìåæäó ñè è äà äîïðèíàñÿò çà òúðñåíèòå ðåçóëòàòè íà ïîëèòè÷åñêàòà ðåôîðìà.
Âêëþ÷âà îáìåí íà èíôîðìàöèÿ, îáìåí íà ðåñóðñè è ñúâìåñòíè äåéñòâèÿ. Îáìåíúò íà èíôîðìàöèÿ
èçèñêâà ïî-ìàëêè óïðàâëåíñêè óñèëèÿ è àäàïòèðàíèÿ íà ðàçëè÷íèòå îðãàíèçàöèè îò ñúâìåñòíèòå
äåéñòâèÿ.
Îðãàíèçàöèîííà ñëîæíîñò
Ôóíäàìåíòàëíî ïðåäèçâèêàòåëñòâî, ïðåä êîåòî ñå èçïðàâÿò õîðàòà, îñúùåñòâÿâàùè
ïîëèòèêàòà, å îðãàíèçèðàíåòî è èçïúëíåíèåòî íà äåéñòâèÿòà. Ðåôîðìèòå èçèñêâàò êîìïëåêñíè
èíòåðâåíöèè îò ïîâå÷å îò åäíî ìèíèñòåðñòâî, âåäîìñòâî èëè îðãàíèçàöèÿ, çàòîâà åñòåñòâåíàòà
ñêëîííîñò éåðàðõè÷íèÿò ïðèíöèï äà ñå ïðèëàãà êúì ìíîãîâåäîìñòâåíèòå îòíîøåíèÿ íå ðàáîòè
äîáðå.
Îðãàíèçàöèîííè âúçìîæíîñòè
Íåîáõîäèìè ñà ôîðìè íà îðãàíèçàöèÿ, ÷ðåç êîèòî äà ñòàíå âúçìîæíî ðàçëè÷íèòå îðãàíèçàöèè
è ãðóïè äà ðàáîòÿò ñúâìåñòíî, íî áåç äà ñå ðàç÷èòà åäèíñòâåíî íà éåðàðõèÿòà è ôîðìàëíèòå
ïðàâîìîùèÿ. Íÿêîè ôîðìè, ïðèëàãàíè â Áúëãàðèÿ, ñà:
- Îáùåñòâåíè ôîðóìè;
- Àãåíöèè çà ðàçâèòèå;
- Îáùåñòâåíè ôîíäîâå;
- Ñïîäåëÿíå íà ïðàêòè÷åñêè îïèò.
4. Ôîðìèðàíå íà îáùèíñêà ïîëèòèêà
Ïðèâëè÷àíå íà øèðîêî îáùåñòâåíî ó÷àñòèå (ïðîãðàìà Îáùåñòâåí ôîðóì)

Ñëîæíèòå ïðîáëåìè íà îáùåñòâîòî â ïðåõîäíèÿ ïåðèîä âñå ïî-òðóäíî ìîãàò äà ñå ðåøàâàò
áåç øèðîêî ãðàæäàíñêî ó÷àñòèå â ïðîöåñà íà âçåìàíå íà ðåøåíèÿ. Ìåñòíèòå âëàñòè ó íàñ ÷óâñòâàò
íóæäà îò ïàðòíüîðñòâî ñ ðàçëè÷íè ãðóïè îò îáùåñòâîòî ïðè ôîðìèðàíå íà ñâîÿòà ñòðàòåãèÿ çà
óïðàâëåíèå ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêîòî ðàçâèòèå íà îáùèíàòà, êîÿòî ðúêîâîäÿò. Àäìèíèñòðàòèâ-
íèòå è ïîëèòè÷åñêèòå èíñòèòóöèè ñå íóæäàÿò îò ïî-òÿñíî ñúòðóäíè÷åñòâî è âçàèìîäåéñòâèå
ñ âñè÷êè çàèíòåðåñîâàíè ëè÷íîñòè è îðãàíèçàöèè çà ïðàâèëíîòî îïðåäåëÿíå íà ïðèîðèòåòèòå,
îñíîâíèòå öåëè è çàäà÷è â ðàçâèòèåòî íà òåðèòîðèàëíàòà îáùíîñò. Çà îñúùåñòâÿâàíå íà òîâà
íåîáõîäèìî ïàðòíüîðñòâî ìåæäó âëàñòòà, áèçíåñà è ãðàæäàíèòå å íåîáõîäèì ïðåäè âñè÷êî äèàëîã,
ïîñòàâåí íà øèðîêà, ðàâíîïðàâíà îñíîâà.
Ôîðóìúò å îïðåäåëåí âèä ïîäõîä çà ïðîâåæäàíå íà îáùåñòâåíà äèñêóñèÿ â ðàìêèòå íà öÿëàòà
îáùèíà. Òîé å ìÿñòî çà èçÿâà íà ìíåíèÿòà íà âñè÷êè ïðåäñòàâèòåëè íà ðàçëè÷íè ãðóïè îò
îáùåñòâîòî. Òàì ìîãàò äà ñå äà ñå îáìåíÿò èäåè, äà ñå îáñúæäàò ïðåäëîæåíèÿ è âèæäàíèÿ çà
áúäåùåòî ðàçâèòèå íà îáùèíàòà, çà ïàðòíüîðñòâîòî ìåæäó èíñòèòóöèèòå è ïîäîáðÿâàíå
êà÷åñòâîòî íà æèâîò íà âñè÷êè æèòåëè. Ñúùåâðåìåííî ôîðóìúò å åäèí ïðîöåñ íà âçàèìíî îáó÷åíèå
ïî ãðàæäàíñêî ó÷àñòèå è ãðàæäàíñêà îòãîâîðíîñò.
76
Ôîðóìúò å ïîäõîäÿù èíñòðóìåíò çà:
- Îáñúæäàíå íà òåìè îò îáù èíòåðåñ è ïîäáîð íà ïðèîðèòåòíè äåéñòâèÿ çà ðåøàâàíå íà
îáùåñòâåíè ïðîáëåìè;
- Èçñëóøâàíå íà ìíåíèåòî íà âñè÷êè àíãàæèðàíè èíñòèòóöèè è ãðàæäàíñêè ãðóïè ïî âàæíè
ïðîáëåìè íà îáùåñòâîòî;
- Îñíîâàâàíå íà åäèí ïðîäúëæèòåëåí è äîáðå ñòðóêòóðèðàí ïðîöåñ íà äèñêóñèÿ;
- Èíôîðìèðàíå íà ìåñòíàòà âëàñò çà âèæäàíèÿòà íà ãðàæäàíèòå çà áúäåùîòî ðàçâèòèå íà
îáùèíàòà;
- Ïðåïîðúêè çà ïîñëåäâàùè äåéñòâèÿ;
- Íàáëþäåíèå çà èçïúëíåíèåòî íà ïðåïîðú÷àíèòå äåéñòâèÿ.
Ñïåöèôè÷íèòå òåìè çà îáñúæäàíå íà ôîðóìà ñå ïîñòàâÿò îò íåãîâèòå ó÷àñòíèöè â ïðîöåñà

íà ðàáîòàòà. Òåçè òåìè òðÿáâà äà ñå ðàçãëåæäàò ïî îòäåëíî â ïðîäúëæåíèå íà ñåðèÿ îò ñåñèè,
êîèòî èçèñêâàò ñîëèäíà ïîäãîòîâêà îò ñòðàíà íà ìîäåðàòîðà è îïåðàòèâíàòà ãðóïà. Â ïðîöåñà
íà ôîðóìà ñúäúðæàíèåòî è êà÷åñòâîòî íà äèñêóñèÿòà òúðïÿò ðàçâèòèå. Îïèòúò ïîêàçâà, ÷å
åäíà ñåðèÿ îò 10 ñåñèè ñ äîñòàòú÷íî çàäúëáî÷åíè è ïðîäúëæèòåëíî äèñêóñèè ìîæå äà ïîêðèå ïðîá-
ëåìíèòå âúïðîñè è äà äîïðèíåñå çà ôîðìèðàíå íà îáùà âèçèÿ è ñòðàòåãèÿ çà ðàçâèòèåòî íà îáùè-
íàòà. Çà äà ñå îñèãóðè íåîáõîäèìàòà ïðåäâàðèòåëíà ïîäãîòîâêà íà ôîðóìèòå, òå òðÿáâà äà ñå
ïðîâåæäàò â èíòåðâàëè îò îêîëî åäèí ìåñåö. Êàòî öÿëî ìîæå äà ñå î÷àêâà, ÷å åäèí ôîðóì ìîæå äà
áúäå ðåçóëòàòíî ïðèêëþ÷åí â ðàìêèòå íà åäíà ãîäèíà.
Çà ðàáîòàòà íà Îáùåñòâåíèÿ ôîðóì â Ãàáðîâî, íàïðèìåð, èìà ôîðìèðàíè 10 ðàáîòíè ìàñè ñ
îêîëî 60 ó÷àñòíèöè. Ðàáîòíèòå ìàñè ñà êàêòî ñëåäâà:
- Êóëòóðà è îáðàçîâàíèå;
- Çäðàâåîïàçâàíå è ñîöèàëíè äåéíîñòè;
- Òóðèçúì è îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà è êóëòóðíî-èñòîðè÷åñêîòî íàñëåäñòâî;
- Áèçíåñ;
- Îáùèíñêè ñúâåò;
- Îáùèíñêà àäìèíèñòðàöèÿ;
- ÍÏÎ;
- Ãðàæäàíè;
- Ìåæäóíàðîäíè ïðîãðàìè;
- Ìëàäåæêè äåéíîñòè è ñïîðò.
Òåìèòå, êîèòî ìîãàò äà áúäàò äèñêóòèðàíè ïî âðåìå íà ñåñèèòå íà ôîðóìà ìîãàò äà áúäàò
îò ñôåðèòå íà:
- Ãðàæäàíñêèòå èíèöèàòèâè;
- Äåéíîñòòà íà ÍÏÎ;
- Ñòîïàíñêîòî è ñîöèàëíî ðàçâèòèå;
- Ìåñòíàòà âëàñò;
- Äúðæàâíîòî è ðåãèîíàëíî óïðàâëåíèå;
- Îïàçâàíåòî íà îêîëíàòà ñðåäà è êóëòóðíî-èñòîðè÷åñêîòî íàñëåäñòâî;
- Êóëòóðíî è äóõîâíî ðàçâèòèå;
- Äðóãè ïðèîðèòåòíè çà îáùèíàòà è ãðàæäàíèòå ñôåðè.
Çà äà ïðîòè÷àò ãëàäêî è ïîëçîòâîðíî ñåñèèòå íà ôîðóìà, å íåîáõîäèìî îñèãóðÿâàíåòî íà äîáðî

ðúêîâîäñòâî è êîîðäèíàöèÿ. Ïðîöåñúò ñå ðúêîâîäè îò ò.í. êëþ÷îâè ôèãóðè è ãðóïè. Òîâà ñà
ìîäåðàòîðúò, ïîìîùíèê ìîäåðàòîðúò è îòãîâîðíèêúò îò ñòðàíà íà îáùèíñêîòî ðúêîâîäñòâî,
à ñúùî òàêà îïåðàòèâíàòà ãðóïà, èçïúëíèòåëíàòà ãðóïà è Ôîðóì îôèñúò.
Åêñïåðòíèòå ãðóïè ñå ñôîðìèðàò îò îïåðàòèâíàòà ãðóïà è ìîäåðàòîðà, àêî ïî âðåìå íà
ñåñèèòå íà ôîðóìà âúçíèêíå íóæäà îò ðàçðàáîòêà íà ñïåöèôè÷íè òåìè çà äèñêóñèÿ. Òîâà ñà âúíøíè,
âèñîêîêâàëèôèöèðàíè ñïåöèàëèñòè, êîèòî ðàçðàáîòâàò èäåè, ïðåäëîæåíèÿ, ïðîåêòè, ïëàíèðàò
çàäà÷è, ïîñòàâåíè îò ôîðóìà.
77
Ïðèíöèïåí ïîäõîä â ðúêîâîäñòâîòî íà ôîðóìà:
- Ôîðìóëèðàíå íà òåìè çà äèñêóñèÿ;
- Ïðèîðèòèçèðàíå íà òåìèòå;
- Îòâîðåíà äèñêóñèÿ ñ ó÷àñòèåòî íà âñè÷êè;
- Òúðñåíå íà êîíêðåòåí ðåçóëòàò â äèñêóñèÿòà;
- Èçïîëçâàíå íà ðàáîòíèòå ìàñè çà ñòðóêòóðèðàíå íà äèñêóñèÿòà;
- Ó÷àñòèå íà ãðàæäàíè êàòî ñëóøàòåëè;
- Ïîñòèãàíå íà êîíñåíñóñ;
- Ôîðìóëèðàíå íà ïðåïîðúêèòå;
- Àäðåñèðàíå íà ïðåïîðúêèòå êúì îòãîâîðíè èíñòèòóöèè è ëèöà;
- Èçïîëçâàíå íà âðåìåííî ðàáîòåùè ãðóïè îò åêñïåðòè.
Ïî âðåìå íà ôîðóìà ìîãàò äà ñå ïðåäïðèåìàò êîíêðåòíè äåéñòâèÿ - ñòàðòèðàíå íà ìàëêè

ïðîåêòè. Çà ïî-ãîëåìè ïðîåêòè, èçèñêâàùè çíà÷èòåëíè èíâåñòèöèè, ñå êàíäèäàòñòâà è çà âúíøíî
ôèíàíñèðàíå.
Îñâåí êîíêðåòíèòå ðåçóëòàòè è ïðîåêòè, ïðîèçòè÷àùè îò ôîðóìà, ñàìîòî êà÷åñòâî íà

äèñêóñèÿòà ùå ñòèìóëèðà óêðåïâàíåòî íà èíñòèòóöèèòå íà îáùèíñêî è ðåãèîíàëíî íèâî è ùå
çàñèëè ãðàæäàíñêîòî ó÷àñòèå â ïðîöåñà íà âçåìàíå íà ðåøåíèÿ. Ñïîñîáíîñòòà äà ñå âîäè äèñêóñèÿ
íà øèðîêà îñíîâà å ÷àñò îò êóëòóðàòà íà åäíî îáùåñòâî. Ôîðóìúò ùå äîïðèíåñå çà ïîâèøàâàíå
íà òàçè êóëòóðà.
Äèàãíîñòèêà íà ïðîáëåì. Âçåìàíå íà ðåøåíèÿ

Ðåøåíèÿòà â êðàÿ íà êðàèùàòà, ñà òîâà, çàðàäè êîåòî ñúùåñòâóâà ìåñòíîòî ñàìîóïðàâëåíèå.
Àêî íå ñå íàëàãàøå äà ñå âçåìàò ðåøåíèÿ, íÿìàøå äà èìà íóæäà îò ìåñòíà âëàñò. Áè áèëî ÷óäåñíî,
àêî âñè÷êè ðåøåíèÿ íà ìåñòíîòî óïðàâëåíèå ìîæåõà äà ñå âçåìàò ñ êîíñåíñóñ - âñè÷êè ãðàæäàíè íà
îáùèíàòà äà ñå ñúãëàñÿò ñ îïðåäåëåíè äåéñòâèÿ, íî ïîäîáíî íåùî íà ïðàêòèêà íå ñúùåñòâóâà.
Â äúëãîñðî÷åí ïëàí âçåòèòå ñ êîíñåíñóñ ðåøåíèÿ ñå îñúùåñòâÿâàò ïî áúðçî. Âðåìåòî, èçðàç-
õîäâàíî çà ïîñòèãàíå íà êîíñåíñóñ, ñå êîìïåíñèðà îò ìíîãî ïî-åôåêòèâíîòî ïðèëàãàíå íà ðå-
øåíèåòî. Òðÿáâà äà ñå òúðñè êîíñåíñóñ ïðè âçåìàíå íà âàæíè çà îáùèíàòà ðåøåíèÿ - âèçèÿ,
ñòðàòåãè÷åñêè öåëè.
78
ÓÏÐÀÂËÅÍÈÅ ÍÀ ÏÐÎÅÊÒÈ È ÏÐÎÃÐÀÌÈ,
ÔÈÍÀÍÑÈÐÀÍÈ ÎÒ ÅÑ
Âàëåðè Íàéäåíîâ
79
80
Óïðàâëåíèå íà ïðîåêòè è ïðîãðàìè, ôèíàíñèðàíè îò ÅÑ
I. Óïðàâëåíèå íà ïðîåêòåí öèêúë
Â òîçè ìàòåðèàë äóìàòà ïðîåêò ñå èçïîëçâà êàêòî çà ïðîåêò - ãðóïà îò äåéíîñòè, âîäåùè
äî Ïðîåêòíà öåë â ðàìêèòå íà ôèêñèðàíî âðåìå, òàêà ñúùî è çà ïðîãðàìà - ñåðèÿ îò ïðîåêòè,
÷èèòî öåëè çàåäíî äîïðèíàñÿò çà ïîñòèãàíåòî íà åäíà âñåîáõâàòíà öåë íà ñåêòîðíî, íàöèîíàëíî
èëè ìíîãîíàöèîíàëíî íèâî.
Ôèãóðà 1. Ïðîåêòåí öèêúë
1. Ïðîåêòåí öèêúë è êëþ÷îâè ïðèíöèïè íà Óïðàâëåíèåòî íà ïðîåêòåí öèêúë

Ïúòÿò, ïî êîéòî ïðîåêòèòå ñå ïëàíèðàò è îñúùåñòâÿâàò, âêëþ÷âà ïîñëåäîâàòåëíîñò, çàïî÷-
âàùà ñ åäíà îäîáðåíà ñòðàòåãèÿ, êîÿòî âîäè äî èäåÿòà çà îïðåäåëåíè äåéñòâèÿ, íàñî÷åíè êúì
ïîñòèãàíå íà ïîñòàâåíè öåëè, êîèòî ñëåä òîâà ñå ôîðìóëèðàò, èçïúëíÿâàò è îöåíÿâàò ñ îãëåä äà
ñå ïîäîáðè ñòðàòåãèÿòà è ïî-íàòàòúøíèòå äåéñòâèÿ. Ïðîåêòíèÿò öèêúë îñèãóðÿâà ñòðóê-
òóðàòà, ÷ðåç êîÿòî ñå èçâúðøâà êîíñóëòèðàíå íà çàèíòåðåñîâàíèòå ñòðàíè è ñúáèðàíå íà íåîáõî-
äèìàòà èíôîðìàöèÿ, òàêà ÷å äà ìîãàò äà áúäàò âçåìàíè èíôîðìàöèîííî îáîñíîâàíè ðåøåíèÿ íà
êëþ÷îâè åòàïè îò æèçíåíèÿ öèêúë íà ïðîåêòà.
Â îáùè ëèíèè ìîæå äà ñå êàæå, ÷å ïðîåêòíèÿò öèêúë èìà øåñò ôàçè, êàòî ïðîäúëæèòåëíîñòòà
è âàæíîñòòà íà âñÿêà ôàçà, ìîæå äà ñà ðàçëè÷íè çà ðàçëè÷íèòå ïðîåêòè. Íî îáùî âçåòî â öèêúëà
íà âñÿêà ïðîãðàìà, ñå çàñÿãàò ñëåäíèòå âúïðîñè:
1. Íà âñÿêà ôàçà ñå îïðåäåëÿò êëþ÷îâèòå ðåøåíèÿ, èçèñêâàíèÿòà çà íåîáõîäèìàòà
èíôîðìàöèÿ è îòãîâîðíîñòèòå.
2. Ôàçèòå â öèêúëà ñà ïîñëåäîâàòåëíè - íåîáõîäèìî å âñÿêà ôàçà äà áúäå óñïåøíî
çàâúðøåíàÿ ïðåäè äà å çàïî÷íàëà ñëåäâàùàòà.
3. Íîâîòî ïðîãðàìèðàíå ñå îñíîâàâà íà íàïðàâåíàòà îöåíêà, ñ öåë èçãðàæäàíå íà
îïèò êàòî ÷àñò îò èíñòèòóöèîíàëíî èçãðàæäàíå.
Ïðîãðàìèòå çà ïàðòíüîðñòâî è êîîðäèíàöèÿ íà ïîìîùòà ñ íå÷ëåíóâàùè â ÅÑ ñòðàíè ÷åñòî
âêëþ÷âàò êîìïëåêñ îò ïðîöåñè, êîèòî èçèñêâàò àêòèâíàòà ïîäêðåïà íà ìíîãî èíñòèòóöèè.
Óïðàâëåíèåòî íà ïðîåêòåí öèêúë îòðàçÿâà ïðîöåñà íà âçåìàíå íà ðåøåíèÿ è ïðîöåñà íà èçïúëíåíèå;
êàêòî è Ïîäõîäà íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà, êîéòî ïîêàçâà ìåòîäîëîãèÿòàÿ èçïîëçâàíà çà ïëàíèðàíå,
óïðàâëåíèå è îöåíÿâàíå íà ïðîåêòè. Óïðàâëåíèåòî íà ïðîåêòåí öèêúë ñïîìàãà äà ñå îñèãóðè
ïîäêðåïàòà íà çàèíòåðåñîâàíèòå ñòðàíè ïðè âçåìàíåòî íà ðåøåíèÿ è òåçè ðåøåíèÿ äà áúäàò
èíôîðìàöèîííî îáîñíîâàíè.
81
2. Îñíîâåí ôîðìàò è ñòðóêòóðà íà ïðîåêòåí èëè ïðîãðàìåí äîêóìåíò
Èçïîëçâà ñå åäèí îñíîâåí ôîðìàò çà âñè÷êè äîêóìåíòè, êîèòî ñå èçãîòâÿò â ðàìêèòå íà

öèêúëà íà ïðîåêòà. Òîé ñëåäâà ñúùíîñòòà íà Ïîäõîäà íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà.
1. Ðåçþìå
2. Ñúñòîÿíèå: Îáâúðçàíîñò íà Ïðàâèòåëñòâåíàòà ïîëèòèêà íà ñòðàíàòà
ñ Îáùèòå öåëè íà ÅÊ è îñíîâîïîëàãàùèòå íåéíàòà ïîëèòèêà öåëè
3. Àíàëèçè íà ñåêòîðà è ïðîáëåìèòå - àíàëèç íà çàèíòåðåñîâàíèòå
ñòðàíè è òåõíèÿ ïîòåíöèàë
4. Îïèñàíèå íà ïðîåêòà/ïðîãðàìàòà - öåëè è ñòðàòåãèÿòà çà ïîñòèãàíåòî
èì
4 Èçâîäè îò ìèíàë îïèò è âðúçêà ñ äðóãè äåéíîñòè íà äîíîðèòå
4 Îïèñàíèå íà èíòåðâåíöèÿòà (öåëè è ñòðàòåãèÿ çà ïîñòèãàíåòî
èì, âêëþ÷èòåëíî Öåë íà ïðîåêòà, Ðåçóëòàòè è Äåéíîñòè, è
îñíîâíè Èíäèêàòîðè)
5. Ïðåäïîëîæåíèÿ, Ðèñêîâå
6. Îðãàíèçàöèÿ íà èçïúëíåíèåòî
4 Ôèçè÷åñêè è íå-ôèçè÷åñêè ñðåäñòâà
4 Îðãàíèçàöèîííè ïðîöåäóðè è ïðîöåäóðè çà èçïúëíåíèå
4 Ãðàôèê (ðàáîòåí ïëàí)
4 Îöåíêà íà ðàçõîäèòå è ôèíàíñîâ ïëàí
4 Ñïåöèàëíè óñëîâèÿ è ñúïúòñòâàùè ìåðêè îò ñòðàíà íà
Ïðàâèòåëñòâîòî/ïàðòíüîðèòå
4 Ìîíèòîðèíã è îöåíêà
7. Ôàêòîðè çà êà÷åñòâî
4Ñîáñòâåíî ó÷àñòèå è êîíòðîë âúðõó ðåçóëòàòèòå îò ñòðàíà
íà áåíåôèöèåíòèòå
4Ïîëèòè÷åñêà ïîäêðåïà
4Ïîäõîäÿùà òåõíîëîãèÿ
4Ñîöèî-êóëòóðíè àñïåêòè
4Ðàâíîïðàâèå ìåæäó ïîëîâåòå
4Îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà
4Èíñòèòóöèîíàëåí è óïðàâëåíñêè êàïàöèòåòè
4Ôèíàíñîâ è èêîíîìè÷åñêè ïîòåíöèàë (æèçíåñïîñîáíîñò)
Àíåêñ: Ëîãè÷åñêà ðàìêà (çàâúðøåíà èëè â ñõåìàòè÷åí âèä, â çàâèñèìîñò îò
ôàçàòà)
82
3. Ïðîãðàìèðàíå
Ïðîãðàìèðàíåòî å ìíîãîãîäèøíî è èíäèêàòèâíî. Ðàáîòàòà ñå êîîðäèíèðà îò ñëóæáèòå íà

Êîìèñèÿòà ñúñ ñúäåéñòâèåòî íà íàöèîíàëíèòå âëàñòè. Ðåçóëòàòúò å åäíà îäîáðåíà
ìíîãîãîäèøíà èíäèêàòèâíà ïðîãðàìà.
Îïðåäåëÿíå íà ïðèîðèòåòèòå
Ïðåç ôàçàòà íà Ïðîãðàìèðàíåòî ñå ïðàâè àíàëèç íà ñèòóàöèÿòà â ñòðàíàòà è â ñåêòîðà, çà äà
ñå èäåíòèôèöèðàò ïðîáëåìèòå, îãðàíè÷åíèÿòà è âúçìîæíîñòèòå, êîèòî ìîæå äà ñå ðàçãëåæäàò
ïî âðåìå íà ñúâìåñòíàòà ðàáîòà. Òîâà âêëþ÷âà ïðåãëåä íà ñîöèî-èêîíîìè÷åñêèòå èíäèêàòîðè è
íà ïðèîðèòåòèòå íà íàöèîíàëíî íèâî è òåçè íà ïàðòíüîðèòå. Öåëòà å äà ñå îïðåäåëÿò îñíîâíèòå
öåëè è ïðèîðèòåòè íà ñåêòîðíî íèâî çà ñúòðóäíè÷åñòâî. Òàêà ñå ñúçäàâà ðåàëíà çà îñúùåñòâÿâàíå
ðàìêà íà ïðîãðàìèðàíåòî, â êîÿòî ïðîåêòèòå ìîãàò ëåñíî äà ñå ïîäãîòâÿò. Çà âñåêè îò òåçè
ïðèîðèòåòè ñå ñúçäàâàò ñòðàòåãèè, êîèòî äà îò÷èòàò óðîöè è ïîóêè îò ïðåäèøåí îïèò.
Îñíîâîïîëàãàùè ïðèíöèïè íà Ïðîãðàìèðàíåòî

Ñëåäíèòå ïðèíöèïè õàðàêòåðèçèðàò âñè÷êè àñïåêòè íà ïðîãðàìèðàíåòî:
1. Ôîêóñ âúðõó ñòàíäàðòà íà æèâîò è èêîíîìè÷åñêîòî è ñîöèàëíîòî ñáëèæàâàíå:
Ïîëèòèêàòà çà ðàçâèòèå íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ (ÅÊ) å ñúñðåäîòî÷åíà âúðõó òîâà äà ñå ïîäîáðè
ñòàíäàðòúò íà æèâîò, âçèìàéêè ïîä âíèìàíèå è äðóãèòå öåëè, çàëîæåíè â ×ë. 177 îò Ñïîðàçó-
ìåíèåòî, ñúùî êàêòî è ðåãëàìåíòèòå è ìåæäóíàðîäíèòå ñïîðàçóìåíèÿ çà âñåêè ãåîãðàôñêè ðåãèîí.
2. Ïîëèòè÷åñêè ìèêñ è âçàèìîâðúçêè: Ñòðàòåãèÿòà è ïðîãðàìíèòå äîêóìåíòè òðÿáâà
äà áúäàò èç÷åðïàòåëíè è ñúîáðàçåíè ñ âñè÷êè ïîëèòèêè, ñðåäñòâà è èíñòðóìåíòè íà ÅÊ
(ïîëèòè÷åñêè ìèêñ), êîèòî ñå ïðèëàãàò â ñòðàíàòà ïàðòíüîð.
3. Ó÷àñòèå íà ñòðàíàòà è êîíòðîëúò é âúðõó ðåçóëòàòèòå: Íà÷àëîòî ïðè èçãîò-
âÿíåòî íà ñòðàòåãèÿòà è ïðè ïðîãðàìèðàíåòî ñà öåëèòå íà ñúòðóäíè÷åñòâîòî íà Åâðîïåéñêàòà
îáùíîñò/Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ, êàêòî è öåëèòå, êîèòî ñà íà äíåâåí ðåä â ïîëèòèêàòà íà
ñòðàíàòà. Çà ñòðàíèòå, âêëþ÷åíè â èíèöèàòèâèòå íà Ñâåòîâíàòà áàíêà çà ïðèëàãàíå íà
Ñòðàòåãèè çà íàìàëÿâàíå íà áåäíîñòòà, å ïðèåòî èçãîòâÿíåòî íà äîêóìåíò, ñúäúðæàù ñòðàòå-
ãèèòå çà íàìàëÿâàíå íà áåäíîñòòà, äà ïîñòàâÿ íà÷àëîòî íà ïðîöåñà.
4. Ðàçïðåäåëåíèå è äîïúëíÿåìîñò íà ðàáîòàòà: Âñÿêî óñèëèå òðÿáâà äà áúäå íàïðàâåíî
ñ öåë äà ñå îñèãóðè ìàêñèìàëíà èíôîðìèðàíîñò è äîïúëíÿåìîñò êúì óñèëèÿòà íà ïðàâèòåëñòâîòî
(è ïàðòíüîðèòå îò ãðàæäàíñêîòî îáùåñòâî), ñòðàíèòå ÷ëåíêè è äåéíîñòèòå íà ìåæäóíàðîäíèòå
àãåíöèè.
5. Èç÷åðïàòåëíè àíàëèçè íà ñòðàíèòå: Çà ïðîãðàìèðàíåòî òðÿáâà äà ñå èçïîëçâà
èíòåãðèðàí ïîäõîä, êîéòî äà âçåìà ïîä âíèìàíèå ïîëèòè÷åñêèòå, èêîíîìè÷åñêèòå, òúðãîâñêèòå,
ñîöèàëíèòå, êóëòóðíèòå àñïåêòè çà ðàçâèòèå è òåçè íà îêîëíàòà ñðåäà.
6. Êîíöåíòðàöèÿ íà óñèëèÿ â îãðàíè÷åí áðîé îáëàñòè: Â îáùàòà ïîëèòèêà íà ñúòðóäíè÷åñòâî
ñ ÅÊ ñà îïðåäåëåíè øåñò ïðèîðèòåòà: òúðãîâèÿ è ðàçâèòèå, èíòåãðèðàíå íà ðåãèîíèòå,
ìàêðîèêîíîìè÷åñêè ïîëèòèêè, âêëþ÷èòåëíî ïîäïîìàãàíå íà ñîöèàëíè ñåêòîðè, òðàíñïîðò,
ïðîèçâîäñòâî íà áåçîïàñíè õðàíè/ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè è èçãðàæäàíå íà èíñòèòóöèîíàëåí
êàïàöèòåò.
7. Õîðèçîíòàëíè öåëè è îñíîâîïîëàãàùè ïîëèòèêàòà íà ÅÊ âúïðîñè: Íà âñåêè åòàï
îò èçïúëíåíèåòî íà ïðåäõîäíèòå äåéíîñòè, òðÿáâà äà áúäàò âçåòè ïîä âíèìàíèå âúïðîñè êàòî:
çà÷èòàíå íà ÷îâåøêèòå ïðàâà, ðàâåíñòâî ìåæäó ìúæåòå è æåíèòå, îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà è
äð. Ïðåäîòâðàòÿâàíåòî íà êîíôëèêòè è óïðàâëåíèåòî íà êðèçè ñúùî èçèñêâàò âíèìàíèå.
8. Äðóãè êëþ÷îâè àñïåêòè íà ïîëèòèêàòà çà ðàçâèòèå íà ÅÊ: Â äîïúëíåíèå êúì
îáëàñòèòå íà êîíöåíòðàöèÿ è îáùèòå âúïðîñè äåéíîñòèòå ìîãàò äà áúäàò íàñî÷åíè êúì (i)
ïðåîäîëÿâàíå íà ïðîáëåìèòå â çäðàâåîïàçâàíåòî è îõðàíàòà íà òðóäà, (ii) èíôîðìàöèîííèòå è
êîìóíèêàöèîííèòå òåõíîëîãèè è (iii) ïîäïîìàãàíå íà íàó÷íèòå èçñëåäâàíèÿ è ðàçâîéíàòà äåéíîñò.
83
9. Êúäåòî å âúçìîæíî, ôîêóñèðàíåòî âúðõó ñúçäàâàíåòî íà èíäèâèäóàëíè ïðîåêòè ïîñòåïåííî
äà áúäå èçìåñòåíî îò ñúçäàâàíåòî íà ñåêòîðíè ïðîãðàìè èëè ïîëèòèêè. Ïðåäîñòàâÿíåòî
íà ïîäêðåïàòà äà å òÿñíî ñâúðçàíî ñúñ ñúãëàñóâàíè íàöèîíàëíè ïîëèòèêè â ñåêòîðèòå èëè
îáëàñòèòå íà ñúòðóäíè÷åñòâî.
10. Îáðàòíà âðúçêà: Äà ñå âçèìàò ïðåäâèä è äà ñå îòðàçÿâàò â ïðîöåñà íà ïðîãðàìèðàíå
óðîöè îò ìèíàë îïèò è ðåçóëòàòè îò ñúîòâåòíè îöåíÿâàíèÿ.
11. Ôîêóñ âúðõó ðåçóëòàòèòå: Ïðîöåñèòå íà ïðîãðàìèðàíå, ïðèëàãàíå è ïðåãëåä èçïîëçâàò
íÿêîëêî êëþ÷îâè èíäèêàòîðà çà ðåçóëòàò, ïðîåêòèðàíè äà ïîêàçâàò è èçìåðâàò âúçäåéñòâèåòî
îò ïðåäîñòàâåíèòå ñðåäñòâà.
12. Îòâîðåíî ïàðòíüîðñòâî: Ïàðòíüîðñòâîòî è ñúòðóäíè÷åñòâîòî òðÿáâà äà ñå ðàçãúðíàò
è êúì ãðàæäàíñêîòî îáùåñòâî, ÷àñòíèÿ ñåêòîð è ìåñòíèòå âëàñòè, êîèòî â ìíîãî ñëó÷àè å äîáðå
äà ñå ïðèîáùÿò êúì ïîëèòè÷åñêèÿ äèàëîã è äà ñå âêëþ÷àò â ïðèëàãàíåòî íà ïðîåêòè.
Ïðîâåðêà íà êà÷åñòâîòî íà èíäèêàòèâíàòà ïðîãðàìà/íàöèîíàëíîòî ïðîãðàìè-

ðàíå íà ïîìîùòà îò ÅÑ
Îòãîâîðèòå íà ñëåäíèòå âúïðîñè ìîãàò äà äàäàò íàñîêè çà ïðîâåðêà íà êà÷åñòâîòî íà
èíäèêàòèâíàòà ïðîãðàìà:
√ ßñíè è íåäâóñìèñëåíè ëè ñà öåëèòå? Ïîêðèâàò ëè èçèñêâàíèÿòà îò ãëåäíà òî÷êà íà äîáðî
óïðàâëåíèå, ïîâèøàâàíå íà æèçíåíèÿ ñòàíäàðò, îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà è ðàâíîïðàâèå ìåæäó
ïîëîâåòå?
√ ßñíî ëè ñà îáâúðçàíè ñåêòîðíèòå öåëè ñ îáùèòå öåëè, çàëîæåíè â ïðîãðàìàòà?
√ ßñíî ëè ñà äåôèíèðàíè öåëèòå? Ïîäõîäÿùè ëè ñà èíäèêàòîðèòå?
√ Êàêâè ñà ïðåäïîëîæåíèÿòà è ðèñêîâåòå, êðèåùè ñå çàä öåëèòå? Äîêîëêî ñà âåðîÿòíè è
ðåøàâàùè çà óñïåõà íà ïðîãðàìàòà?
√ ßñíî ëè ñà ðàçáðàíè öåëèòå è îäîáðåíè ëè ñà îò çàèíòåðåñîâàíèòå èíñòèòóöèè â ñòðàíàòà?
4. Èäåíòèôèêàöèÿ
Ïðåç ôàçàòà èäåíòèôèêàöèÿ è â ðàìêèòå, óñòàíîâåíè â ñòðàòåãèÿòà íà ñòðàíàòà, ñå íàáëÿãà
âúðõó àíàëèçà íà ïðàêòè÷åñêàòà ñòîéíîñò íà ïðîåêòíèòå èäåè, êîéòî âêëþ÷âà àíàëèç íà
çàèíòåðåñîâàíèòå ñòðàíè è íà âåðîÿòíèòå öåëåâè ãðóïè è áåíåôèöèåíòè (êîè ñà òå: æåíè è ìúæå
îò ðàçëè÷íè ñîöèî-èêîíîìè÷åñêè ãðóïè; îöåíÿâàíå íà òåõíèòå âúçìîæíîñòè è äð.) è àíàëèç íà
ñèòóàöèÿòà, âêëþ÷âàù àíàëèç íà ïðîáëåìèòå, êîèòî ñå ñðåùàò, è èäåíòèôèêàöèÿ íà
âúçìîæíîñòòà çà òÿõíîòî ðàçãëåæäàíå.
5. Îöåíêà/ñåëåêöèÿ
Äåôèíèðàíå ïîäðîáíîñòèòå îòíîñíî ïðîåêòà
Ïðåç ôàçàòà îöåíêà/ñåëåêöèÿ ñå èçãîòâÿò âñè÷êè ïîäãîòâèòåëíè ïðîó÷âàíèÿ. Ñúîòâåòíèòå
ïðîåêòíè èäåè ñå ðàçâèâàò â ïðîåêòíè ïëàíîâå (ôèøîâå). Íà ïðàêòèêà óäàðåíèåòî ïàäà âúðõó
ïðèëîæèìîñòòà è óñòîé÷èâîñòòà íà ïðåäëîæåíàòà èíòåðâåíöèÿ. Áåíåôèöèåíòèòå è äðóãèòå
çàèíòåðåñîâàíè ñòðàíè âçåìàò ó÷àñòèå â ïîäðîáíîòî ñïåöèôèöèðàíå íà ïðîåêòíàòà èäåÿ, êîÿòî
ïîñëå ñå îöåíÿâà ïî íåéíàòà îñúùåñòâèìîñò (àêî èìà âåðîÿòíîñò çà óñïåõ) è óñòîé÷èâîñò (àêî
èìà âåðîÿòíîñò äà ãåíåðèðà äúëãîñðî÷íè ïîëçè). Îòíîâî, ïðîâåðÿâàíåòî ñå ïðàâè ñ öåë îáùèòå
âúïðîñè è îñíîâîïîëàãàùèòå ïîëèòèêàòà íà ÅÑ öåëè äà áúäàò àäåêâàòíî ðàçãëåäàíè ïðè
èçãîòâÿíåòî íà ïðîåêòà è öåëèòå. Òðÿáâà äà ñå èçãîòâè ïîäðîáíà òàáëèöà íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà
84
ñ èíäèêàòîðè, äåéñòâèÿ è ðåñóðñè. Íà áàçàòà íà òåçè îöåíêè ñå âçåìà ðåøåíèå äàëè äà ñå íàïèøå
îôèöèàëíî ôèíàíñîâîòî ïðåäëîæåíèå è äà ñå òúðñè ôèíàíñèðàíå íà ïðîåêòà.
6. Ôèíàíñèðàíå
Ôèíàíñîâîòî ïðåäëîæåíèå å êîìïëåêòîâàíî è ðàçãëåäàíî îò ñúîòâåòíàòà êîìèñèÿ è ñå âçèìà
ðåøåíèå, äàëè äà ñå ôèíàíñèðà èëè íå ïðîåêòúò. Òîãàâà ñå ïðèñòúïâà êúì ïîäïèñâàíå íà
îôèöèàëíîòî îäîáðåíèå, ñúâìåñòíî ñ ïðàâèòåëñòâîòî íà ñòðàíàòà ïàðòíüîð èëè ñ äðóãà
îðãàíèçàöèÿ, ïðåäâèä îñíîâíèòå ñïîðàçóìåíèÿ çà ôèíàíñèðàíå íà èçïúëíåíèåòî. ÅÑ è ñòðàíàòà
ïàðòíüîð èëè äðóãà îðãàíèçàöèÿ âïîñëåäñòâèå ñå ñïîðàçóìÿâàò (Ôèíàíñîâ ìåìîðàíäóì) çà
ìåòîäèòå íà èçïúëíåíèå, êîèòî ñå ôîðìàëèçèðàò â îôèöèàëåí äîêóìåíò, â êîéòî ñå èçëàãàò
íàïðàâåíèòå óãîâîðêè çà ôèíàíñèðàíåòî è èçïúëíåíèåòî íà ïðîåêòà.
7. Èçïúëíåíèå, ìîíèòîðèíã è äîêëàäè

Ñëåä êàòî ïðîåêòúò å ðàçðàáîòåí è å îáåçïå÷åíî ôèíàíñèðàíåòî, ìîæå äà ñå ïðèñòúïè êúì
íåãîâîòî èçïúëíåíèå. Äîãîâîðåíèòå ðåñóðñè ñå èçïîëçâàò çà ïîñòèãàíå öåëèòå íà ïðîåêòà è êàòî
öÿëî ñïîñîáñòâàò çà ïîñòèãàíåòî íà Îáùèòå öåëè. Òîâà îáèêíîâåíî âêëþ÷âà äîãîâîðè çà ïðîó÷âàíå,
çà òåõíè÷åñêà ïîìîù, ñòðîèòåëíè ðàáîòè è äîñòàâêè. Îöåíêàòà íà ïîñòèãíàòèÿ íàïðåäúê
(ìîíèòîðèíã) äàâà âúçìîæíîñò çà êîðèãèðàíå ïðè ïðîìÿíà â îáñòîÿòåëñòâàòà.
Ïðè ðàçïðåäåëåíèåòî íà îòãîâîðíîñòèòå âúâ âðúçêà ñ èçïúëíåíèåòî íà ïðîåêòà, êàòî îáùî
ïðàâèëî, Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ å îòãîâîðíà çà âñè÷êè àñïåêòè íà èçïúëíåíèåòî, âêëþ÷èòåëíî,
ñðåä âñè÷êè îñòàíàëè íåùà, çà äîñòàâêàòà, óïðàâëåíèåòî íà äîãîâîðà è ôèíàíñîâèÿ ìåíèäæìúíò,
ìîíèòîðèíãà, îäèòà è äð., êàòî âíàñÿ â ñúîòâåòíèòå ñëóæáè íà ÅÊ îáðàòíà èíôîðìàöèÿ çà
íåîáõîäèìèòå êîðåêöèè âúç îñíîâà èçãîòâåíèòå ìîíèòîðèíãîâè äîêëàäè. Ïðè ñòðàíèòå êàí-
äèäàòêè ñå ïðèëàãà ñèñòåìàòà çà äåöåíòðàëèçàöèÿ íà èçïúëíåíèåòî (DIS), êîÿòî ùå ïðåìèíå â
ñèñòåìà íà ðàçøèðåíà äåöåíòðàëèçàöèÿ íà èçïúëíåíèåòî (EDIS), ò.å. ñòðàíàòà ùå å îòãîâîðíà
çà èçïúëíåíèåòî íà ïðîåêòèòå, à Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ ùå çàïàçè ïðàâîòî ñè çà îêîí÷àòåëíà
îöåíêà íà èçïúëíåíèåòî.
Î÷àêâàíè ïîñëåäñòâèÿ/ðåçóëòàòè îò èçïúëíåíèåòî

Òå ìîãàò äà áúäàò:
√ Ïðîåêòúò óñïåøíî å ïîñòèãíàë öåëòà ñè è å äîïðèíåñúë çà íåãîâèòå îáùè öåëè.
√ Äîêàçàòåëñòâî/î÷åâèäíîñò, êîåòî îçíà÷àâà, ÷å ðàçïðåäåëåíèåòî íà ñðåäñòâàòà å áèëî ïî
åôèêàñåí, åôåêòèâåí è ïðîçðà÷åí íà÷èí.
Îñíîâíè óïðàâëåíñêè çàäà÷è íà íèâî ïðîãðàìà

Çà ðúêîâîäèòåëÿ íà ïðîãðàìàòà, íåçàâèñèìî äàëè å îò Äåëåãàöèÿòà íà ÅÊ èëè îò Åâðîïåéñêàòà
êîìèñèÿ â Áðþêñåë, èëè â ñòðàíàòà ïàðòíüîð, èçïúëíåíèåòî íà ïðîãðàìàòà îáèêíîâåíî âêëþ÷âà
ñëåäíèòå îñíîâíè óïðàâëåíñêè çàäà÷è:
1. Ïîäãîòîâêà íà òðúæíàòà äîêóìåíòàöèÿ çà óñëóãèòå, ñòðîèòåëíèòå ðàáîòè è äîãîâîðèòå
çà äîñòàâêà, âêëþ÷èòåëíî òåõíè÷åñêîòî çàäàíèå çà òåõíè÷åñêàòà ïîìîù (èçïúëíèòåë), àêî ñå
èçèñêâà (ñúùåñòâóâàò äåòàéëíè òðúæíè ïðîöåäóðè çà âñåêè èíñòðóìåíò íà ÅÑ).
2. Ìîíèòîðèíã íà èçïúëíåíèåòî, ïðåäïîëàãàù êîðèãèðàùè ìåðêè, àêî ñà íåîáõîäèìè çà
îñèãóðÿâàíåòî íà êà÷åñòâî íà ðåçóëòàòèòå îò ïðîåêòà.
3. Ñúäåéñòâèå ïðè îñèãóðÿâàíåòî íà ñâîåâðåìåííîñò íà ìåðêèòå è ñðåäñòâàòà, êúäåòî å
óìåñòíî, è ïîäïîìàãàíå íà êîìóíèêàöèÿòà è èíôîðìàöèîííèÿ ïîòîê ìåæäó ïàðòíüîðèòå, êàêòî
è íà îáðàòíà âðúçêà.
4. Ðúêîâîäåíå íà îöåíêèòå è îäèòèòå, àêî ñå èçèñêâà.
5. Îñèãóðÿâàíå íà óñïåøåí ïðîöåñ íà âçåìàíå íà ðåøåíèå äàëè äà ïðîäúëæè ïðåñëåäâàíåòî íà
öåëèòå íà ïðîåêòà íà äàäåí áúäåù åòàï (è äà ñå ëàíñèðà ïî-íàòàòúøíè ïîäãîòâèòåëíè äåéñòâèÿ)
85
èëè äà ñå èçîñòàâÿò öåëèòå íà ïðîåêòà.
Èçïúëíåíèå è ìîíèòîðèíã íà íèâî ïðîåêò

Îáèêíîâåíî ïðîåêòèòå è ïðîãðàìèòå ñå èçïúëíÿâàò â ïðîäúëæåíèå íà íÿêîëêî ãîäèíè.
Óïðàâëåíèåòî íà ïðîåêòà âêëþ÷âà îòãîâîðíîñòèòå çà èçïúëíåíèåòî, êîåòî íàé-îáùî ñå ðàçäåëÿ
íà ñëåäíèòå ïåðèîäè:
1. Íà÷àëåí ïåðèîä;
2. Îñíîâåí ïåðèîä íà èçïúëíåíèå;
3. Ôèíàëåí ïåðèîä.
Â òå÷åíèå íà öÿëîñòíîòî èçïúëíåíèå íà ïðîåêòà è â çàâèñèìîñò îò ïðåäâèæäàíèÿòà íà
äîãîâîðíèòå/ôèíàíñîâèòå ñïîðàçóìåíèÿ ñå ïðèëàãàò òðè ãëàâíè ïðèíöèïà:
1. Ïëàíèðàíå è ïîñëåäâàùî ïëàíèðàíå. Ïúðâîíà÷àëíî ïîäãîòâåíèòå òàáëèöà-ãðàôèê çà
èçïúëíåíèåòî, ëîãè÷åñêà ðàìêà è òàáëèöà çà äåéíîñòèòå è ðåñóðñèòå ñå ïðåãëåæäàò ðåãóëÿðíî,
ïðåöèçèðàò ñå è ñúîòâåòíî ñå àêòóàëèçèðàò.
2. Ìîíèòîðèíã. Óïðàâëåíèåòî íà ïðîåêòà èìà çà çàäà÷à äà óñòàíîâè ñúîòâåòåí êîíòðîë
âúðõó ïðîåêòà ñ öåë äà ñå ñëåäè ïîñòèãàíåòî íà íåãîâèòå öåëè. Òîâà ñå ïðàâè îò ìîíèòîðèíãà
(âúòðåøåí), êîéòî ïðåäñòàâëÿâà ñèñòåìàòè÷íî è ïîñëåäîâàòåëíî ñúáèðàíå, àíàëèç è èçïîëçâàíå
íà èíôîðìàöèÿ çà óïðàâëåíñêè êîíòðîë è âçåìàíå íà ðåøåíèå. Èçïúëíåíèåòî å ïðîöåñ íà
ïðîäúëæèòåëíî îáó÷åíèå, ïðè êîéòî íàòðóïàíèÿò îïèò ñå àíàëèçèðà è ñå âðúùà êàòî îáðàòíà
èíôîðìàöèÿ êúì ïëàíèðàíåòî è àêòóàëèçèðàíåòî íà ïðèëàãàíèòå ïîäõîäè íà èçïúëíåíèå.
Ôèãóðà 2. Èçïúëíåíèåòî: Ïðîöåñ íà îáó÷åíèå
3. Äîêëàäè. Óïðàâëåíèåòî íà ïðîåêòà/èçïúëíèòåëíàòà àãåíöèÿ òðÿáâà äà èçãîòâÿ äîêëàäè

çà íàïðåäúêà íà èçïúëíåíèåòî íà ïðîåêòà. Öåëòà íà òåçè äîêëàäè å äà ñå îñèãóðÿâà èíôîðìàöèÿ
ñúñ çàäîâîëèòåëíî íèâî íà äåòàéëíîñò, ñ êîÿòî äà ñå ïðîâåðÿâà íàïðåäúêà íà ïðîåêòà ñ îãëåä íà
öåëèòå ìó è î÷àêâàíèÿòà îò èçïúëíåíèåòî íà ðåçóëòàòèòå è äåéíîñòèòå. Òåçè äîêëàäè ñúäúðæàò
ïîäðîáíîñòè, îò åäíà ñòðàíà, çà èçïúëíåíèåòî íà áþäæåòà è îò äðóãà - çà áþäæåòíîòî
îáåçïå÷àâàíå ïðåç ñëåäâàùèÿ ïåðèîä íà èçãîòâÿíå íà äîêëàäà. Äîêëàäèòå çà íàïðåäúêà ñå
ïðåäñòàâÿò îáèêíîâåíî íà òðèìåñå÷èå. Òåçè ïðèíöèïè ñå ñúáëþäàâàò ïðè èçïîëçâàíåòî íà
çàäúëæèòåëíàòà äîêóìåíòàöèÿ ïî âðåìå íà èçïúëíåíèåòî.
Òàáëèöàòà-ãðàôèê íà èçïúëíåíèåòî å âàæåí èíñòðóìåíò. Òÿ å äîêóìåíò çà
àäìèíèñòðàòèâíî ïëàíèðàíå è ìîíèòîðèíã, îáõâàùàù íàé-âàæíèòå àäìèíèñòðàòèâíè åòàïè
îò ôàçèòå íà ïîäãîòîâêà äî èçïúëíåíèåòî íà ïðîåêòà è îöåíêàòà. Òàáëèöàòà-ãðàôèê äàâà
ïðåäñòàâà êàê òðÿáâà äà ñå ñïðàâèì ñ íàé-âàæíèòå åòàïè è êúäå åâåíòóàëíî ìîãàò äà ñå ïîÿâÿò
çàêúñíåíèÿ.
Ïî òîçè íà÷èí ïî âðåìå íà èçïúëíåíèåòî ìîæå äà ñå óñòàíîâè íóæäàòà îò ïîñëåäâàùî
86
ïëàíèðàíå, îáóñëîâåíà îò ôàêòà, ÷å íàïð. îñòàâàùèÿò ïåðèîä ùå å íåäîñòàòú÷åí çà èçâúðøâàíåòî
íà îïðåäåëåíè ñòðîèòåëíè ðàáîòè, èçñëåäâàíèÿ è äð. Êàêòî è äðóãèòå ïëàíîâè äîêóìåíòè, òàêà è
Òàáëèöàòà-ãðàôèê íà èçïúëíåíèåòî òðÿáâà äà ñå àêòóàëèçèðà ïðè óïðàâëåíèåòî íà ïðîåêòà è
ñëåäâà äà áúäå âêëþ÷åíà â äîêëàäèòå çà íàïðåäúêà. Èìåííî òàì ñëåäâà äà ñå ïðàâÿò è çàêëþ÷åíèÿòà
îòíîñíî îòêëîíåíèÿ îò ïðåäâèäåíîòî. Äîêàòî ðàáîòíèòå ïëàíîâå ñà îðèåíòèðàíè êúì öåëèòå è
âêëþ÷âàò â òàáëèöèòå ñè ðåñóðñèòå çà ïîñòèãàíåòî íà òåçè öåëè, Òàáëèöàòà-ãðàôèê íà èçïúëíåíèå
àêöåíòèðà âúðõó êàòåãîðèèòå ðåñóðñè, êîèòî ìîãàò äà èçèñêâàò îáâúðçâàíå ñ áþäæåòà è/èëè
òðúæíà ïðîöåäóðà, êàêòî è äðóãè àäìèíèñòðàòèâíè åòàïè êàòî äîêëàäè îòíîñíî åâåíòóàëíè
ðàçõîäè.
Êàêâî å ìîíèòîðèíã?
Ìîíèòîðèíãúò íà ïðîåêòèòå å íåðàçäåëíà ÷àñò îò îïåðàòèâíèÿ ìåíèäæìúíò. Öåëòà ìó å äà
ñå íàáåðå èíôîðìàöèÿ, êîÿòî ùå ïîçâîëè íà óïðàâëåíèåòî äà èäåíòèôèöèðà è ðåøàâà ïðîáëåìè,
ñâúðçàíè ñ èçïúëíåíèåòî, è äà ñå îöåíè íàïðåäúêúò. Ëîãè÷åñêàòà ðàìêà, òàáëèöàòà-ãðàôèê íà
èçïúëíåíèåòî è òàáëèöàòà íà äåéíîñòèòå è ðåñóðñèòå îñèãóðÿâàò îñíîâàòà/áàçàòà çà
ïîñòèãàíåòî íà òàçè öåë. Ïî ñëåäíèòå áàçîâè òî÷êè ñëåäâà äà ñå èçâúðøâà ðåãóëÿðíî ìîíèòîðèíã.
Êàêâî èçñëåäâà ìîíèòîðèíãúò?

√ Êàêâè äåéíîñòè ñå èçâúðøâàò è êàêúâ íàïðåäúê å îñúùåñòâåí äîñåãà (íàïð. ïðè èíòåðâàë
ñåäìèöà)?
√ Êàêúâ ïðîöåíò îò ñðåäñòâàòà ñà èçïîëçâàíè è êàêâè ðàçõîäè ñà íàïðàâåíè âúâ âðúçêà ñ
ðàçâèòèåòî íà èçïúëíåíèåòî (íàïð. ìåñå÷íî)?
√ Ïîñòèãíàòè ëè ñà æåëàíèòå ðåçóëòàòè (íàïð. îñúâðåìåíÿâàò ñå íà òðèìåñå÷èå), (åôè-
êàñíîñò)?
√ Äî êàêâà ñòåïåí òåçè ðåçóëòàòè ñúäåéñòâàò çà ïîñòèãàíå íà öåëèòå íà ïðîåêòà (íàïð.
àíàëèç íà ïîëóãîäèå)? (åôåêòèâíîñò)
√ Êàêâè ïðîìåíè ñà íàñòúïèëè â óñëîâèÿòà/ñðåäàòà íà ïðîåêòà? Îêàçâàò ëè ñå âåðíè
ïðåäïîëîæåíèÿòà?
Óïðàâëåíèåòî íà ïðîåêòà ïðîâåðÿâà êàê ñå ñëåäâàò öåëèòå è àíàëèçèðà ïðîìåíèòå â ñðåäàòà
íà ïðîåêòà, âêëþ÷âàùà çàèíòåðåñîâàíèòå ëèöà, ìåñòíèòå ñòðàòåãèè è ïîëèòèêè. Àêî íàïðåäúêúò
å íåçàäîâîëèòåëåí, òðÿáâà äà ñå ïðåäïðèåìàò êîðèãèðàùè äåéñòâèÿ. Ïîäðîáíîñòè çà âñÿêî äåéñòâèå
ñëåäâà äà ñå îòáåëåæàò â ñëåäâàùèÿ äîêëàä çà íàïðåäúêà.
Ìîíèòîðèíã. Íÿêîè îñíîâíè ñòúïêè

Ïðè ìîíèòîðèíãà ñå ñúçäàâà èíôîðìàöèîííà áàçà íåîáõîäèìà çà ðúêîâîäåíåòî è âçåìàíåòî íà
ðåøåíèÿ ïî âðåìå íà èçïúëíåíèåòî. Äîêàòî âñå îùå íå ñå èçâúðøâà ìîíèòîðèíã íà ïðîåêòà, îò
ðàçëè÷íèòå íèâà â Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ, îò ïðàâèòåëñòâîòî íà ñòðàíàòà ïàðòíüîð è äð. òðÿáâà
äà ñå âçåìå ðåøåíèå çà òîâà, êàêâà èíôîðìàöèÿ ùå å íåîáõîäèìà çà êîíòðîëèðàíå ïðîöåñà íà
èçïúëíåíèåòî è êàê òÿ ùå ñå ïîëó÷àâà, ñúáèðà, àíàëèçèðà è ïðåïðàùà. Íàé-îáùî ìîíèòîðèíãúò
âêëþ÷âà ñëåäíèòå ñòúïêè:
87
Òàáëèöà 1. Îñíîâíè ñòúïêè ïðè ìîíèòîðèíã
Ñòúïêè Ñúäúðæàíèå
Ñúáèðàíå íà äàííè (ôàêòè, √ Èíäèêàòîðè çà öåëèòå íà âñè÷êè íèâà íà
íàáëþäåíèÿ è èçìåðâàíèÿ) è ëîãè÷åñêàòà ðàìêà
äîêóìåíòèðàíåòî èì √ Êà÷åñòâî è ïðåäíàçíà÷åíèå íà äåéíîñòèòå
è óñâîÿâàíå íà ðåñóðñèòå (èçïúëíåíèå)
√ Ñðåäà íà ïðîåêòà (èíäèêàòîðè çà
ïðåäïîëîæåíèÿòà)
√ Âúçäåéñòâèå íà ïðîåêòà
√ Ñúòðóäíè÷åñòâî ñ öåëåâèòå ãðóïè è
ïàðòíüîðè
Àíàëèçèðàíå è èçâåæäàíåòî √ Ñðàâíåíèå íà ïëàíèðàíèòå ñ

íà èçâîäèòå (èíòåðïðåòàöèÿ) äåéñòâèòåëíèòå ïîñòèæåíèÿ (ïëàíèðàíî è
íåïðåäâèäåíî) è îïðåäåëÿíå íà îòêëîíåíèÿòà
(ïðåãëåä) è çàêëþ÷åíèÿ
√ Ïðîìåíè â ñðåäàòà íà ïðîåêòà è
ïîñëåäñòâèÿ çà ïðîåêòà; èçâåæäàíå íà èçâîäè
√ Ñðàâíåíèå íà ïëàíèðàíèòå è
äåéñòâèòåëíèòå ìåõàíèçìè è ïðîöåäóðè ïðè
îðãàíèçàöèÿòà íà ïðîåêòà è ñúòðóäíè÷åñòâîòî
ñ öåëåâèòå ãðóïè; èäåíòèôèöèðàíå íà
îòêëîíåíèÿòà è çàêëþ÷åíèÿ
Äàâàíåòî íà ïðåïîðúêè (ñòàíîâèùà) √ Ïðèñïîñîáÿâàíå íà âðåìåâèÿ ãðàôèê íà

è ïðåäïðèåìàíå íà êîðåêòèâíè äåéíîñòèòå è ðåñóðñèòå
äåéñòâèÿ √ Ïðèñïîñîáÿâàíå íà öåëèòå
√ Ïðèñïîñîáÿâàíå íà ïðîöåäóðèòå è
ìåõàíèçìèòå íà ñúâìåñòíà ðàáîòà
Äîêóìåíòèòå íà âúòðåøíèÿ ìîíèòîðèíã è äîêëàäèòå çà íàïðåäúêà îòðàçÿâàò ðåçóëòàòèòå

îò òîçè ïðîöåñ. Ãëàâíàòà îòãîâîðíîñò ñå íîñè îò ìåíèäæìúíòà íà ïðîåêòà.
88
Òàáëèöà 2: Ïðîãðàìíè èíäèêàòîðè çà ðàçâèòèå
Èíäèêàòîðè Íÿêîè îðãàíèçàöèè êàòî Îáåäèíåíèòå íàöèè è

çà ðàçâèòèå Ñâåòîâíàòà áàíêà îáðúùàò îñîáåíî âíèìàíèå íà öåëèòå â
ïàðòíüîðñòâîòî ñè ñ îòäåëíè ñòðàíè. Îäîáðåíà å
ñèñòåìà îò èíäèêàòîðè çà îò÷èòàíå íà ïîñòèãíàòèÿ
íàïðåäúê îò òîâà ïàðòíüîðñòâî.
Ïîäîáåí âèä èíäèêàòîðè ñå èçïîëçâàò è ïðè óïðàâëåíèå íà

Ñòðàòåãèèòå çà ñòðàíèòå ïàðòíüîðè è ïðè ñåêòîðíèòå
ïðîãðàìè. Óïîòðåáàòà íà èíäèêàòîðèòå èçèñêâà:
1. èçìåðâàíå èçïúëíåíèåòî íà ïîëèòèêèòå çà
ðàçâèòèå íà ñòðàíèòå â ñìèñúëà íà îò÷èòàíå íà
èêîíîìè÷åñêèÿ ðàñòåæ è ïîäîáðÿâàíå ñòàíäàðòà
íà æèâîò â êðàòêî-, ñðåäíî- è äúëãîñðî÷åí ïåðèîä.
2. èçìåðâàíå èçïúëíåíèåòî íà ïîëèòèêèòå çà
ðàçâèòèå íà îòäåëíèòå ñåêòîðè.
3. íàáëþäåíèå íà ïðèëàãàíåòî è âúçäåéñòâèåòî
îò ïîäêðåïàòà íà ÅÊ.
Òðÿáâà äà ñå îïðåäåëè ñòåïåíòà íà èçìåðèìîñò íà
èíäèêàòîðèòå. Åòî çàùî, êîãàòî ñå îïðåäåëÿ âñåêè
èíäèêàòîð, å âàæíî äà ñå îáðúùà âíèìàíèå íà âðåìåòî è
öåíàòà, íåîáõîäèìè çà ñúáèðàíå íà äàííè è ÷åñòîòàòà, ñ
êîÿòî òåçè äàííè ìîãàò äà áúäàò ïîëó÷àâàíè.
Ïîëèòèêàòà çà ðàçâèòèå èçïîëçâà ñëåäíèòå

èíäèêàòîðè:
Èíäèêàòîðè Èçìåðâàò ôèíàíñîâèòå, àäìèíèñòðàòèâíèòå è

çà ðåñóðñè íîðìàòèâíèòå (çàêîíîäàòåëíè) ñðåäñòâà, ïðåäîñòàâåíè
îò Ïðàâèòåëñòâîòî è ïàðòíüîðèòå. Íåîáõîäèìî å äà ñå
óñòàíîâè âðúçêàòà ìåæäó èçïîëçâàíèòå ñðåäñòâà è
ïîñòèãíàòèòå ðåçóëòàòè ñ öåë äà ñå îöåíè
åôåêòèâíîñòòà íà îñúùåñòâåíèòå äåéñòâèÿ. Íàïð.:
ïðåðàçïðåäåëÿíå íà áþäæåòà çà îáðàçîâàíèå ñëåä îòìÿíà
íà ìàòóðèòå.
Èíäèêàòîðè Èçìåðâàò ïðåêèòå è êîíêðåòíè ïîñëåäñòâèÿ íà âçåòèòå

çà èçõîäÿù ìåðêè è èçïîëçâàíèòå ðåñóðñè: Íàïð.: Áðîé äèïëîìèðàëè ñå
ïðîäóêò ó÷åíèöè, íàìàëÿâàíå íàòîâàðåíîñòòà íà ó÷èòåëèòå.
Èíäèêàòîðè Èçìåðâàò ðåçóëòàòèòå, ïîëó÷åíè â êðàòêîñðî÷åí ïåðèîä

çà ðåçóëòàò íà íèâî áåíåôèöèåíòè. Òåðìèíúò ðåçóëòàòíè
èíäèêàòîðè ñúùî ñå èçïîëçâà: Íàïð.: Ó÷èëèùåí ïðèåì,
ïðîöåíò íà ïðèåòèòå âúâ ÂÓÇ ïðåç ïúðâàòà ãîäèíà íà
âèñøåòî îáðàçîâàíèå.
Èíäèêàòîðè Èçìåðâàò äúëãîñðî÷íèòå ïîñëåäñòâèÿ íà ðåçóëòàòèòå.

çà âúçäåéñòâèå Èçìåðâàò îáùèòå öåëè ïî ñìèñúëà íà íàöèîíàëíîòî
ðàçâèòèå. Íàïð.: íèâî íà ãðàìîòíîñò, ïðîöåíò íà
çàâúðøèëèòå âèñøå îáðàçîâàíèå.
89
Ñ èçêëþ÷åíèå íà èíäèêàòîðè çà ðåñóðñè, èçïîëçâàíè çà ïðîãðàìè, ïðè ïîäõîäà íà ëîãè÷åñêàòà
ðàìêà, ñå èçïîëçâàò:
√ Èíäèêàòîðèòå çà èçõîäÿù ïðîäóêò, êîèòî ñå ïîñòàâÿò íà íèâî äåéíîñòè, òúé êàòî ñà
ïðÿêî ñëåäñòâèå îò ïðèëàãàíåòî íà äåéíîñòèòå;
√ Èíäèêàòîðèòå çà ðåçóëòàò, îòãîâàðÿùè íà èíäèêàòîðèòå íà íèâî ðåçóëòàòè â Ïîäõîäà íà
ëîãè÷åñêàòà ðàìêà (ÏËÐ);
√ Èíäèêàòîðèòå çà âúçäåéñòâèå ñå èçìåðâàò íà íèâî öåë è îáùè öåëè (ìîæå äà ñå ðàçãðàíè÷àò
êàòî ïúðâîíà÷àëíî èëè äúëãîñðî÷íî âúçäåéñòâèå).
Äîêëàäè çà íàïðåäúêà ïðè èçïúëíåíèåòî íà ïðîåêòèòå

Ïî âðåìå íà íà÷àëíèÿ ïåðèîä íà ïðîåêòà òðÿáâà äà ñå èçãðàäÿò ìåõàíèçìèòå çà êîìóíèêàöèÿ,
÷ðåç êîèòî íóæíàòà èíôîðìàöèÿ ùå ñå ñúáèðà è ïîëçâà ïî íàé-äîáðèÿ íà÷èí ñ îãëåä íà âðåìå è
åôåêòèâíîñò.
Êàê äà ñå èçãîòâÿò äîêëàäèòå?

√ Ñðåùèòå çà îáñúæäàíå íà íàïðåäúêà ñà îñîáåíî ïîëåçíè çà ñðàâíÿâàíå íà íàïðåäúêà ñ ïëàíà.
Òå ìîãàò äà ñå èçïîëçâàò êàòî âúçìîæíîñò çà ïðåäñòàâÿíå è îáñúæäàíå íà èçãîòâåíèòå äîêëàäè
èëè ïðîñòî çà êðàòêà îöåíêà íà òåêóùèòå âúïðîñè è ïðîáëåìè.
√ Äîêëàäèòå çà íàïðåäúêà íà ïðîåêòà îñèãóðÿâàò ïåðèîäè÷íî ðåçþìå/êðàòêî èçëîæåíèå íà
ðàçâèòèåòî íà ïðîåêòà, âêëþ÷âàùî êëþ÷îâà èíôîðìàöèÿ çà ìàòåðèàëíèòå è ôèíàíñîâèòå
ïîêàçàòåëè ñúãëàñíî ëîãè÷åñêàòà ðàìêà, òàáëèöàòà-ãðàôèê íà èçïúëíåíèåòî è òàáëèöàòà íà
äåéíîñòèòå è ðåñóðñèòå.
Äîêëàäèòå çà íàïðåäúêà ñëåäâà äà áúäàò íàïèñàíè â ñòàíäàðòåí ôîðìàò, çà äà ìîãàò äà áúäàò
ñðàâíÿâàíè çà ðàçëè÷íèòå ïåðèîäè. Öåëòà íà äîêëàäèòå çà íàïðåäúêà å äà ñå àêòóàëèçèðà
ïîñòèãíàòîòî ïîñðåäñòâîì èíäèêàòîðèòå è êëþ÷îâèòå åòàïè, êàòî ñå èçïîëçâà ñëåäíàòà ðàìêà:
Äàííèòå çà ïëàíèðàíèòå ïîñòèæåíèÿ ñå ñðàâíÿâàò ñ:
4äàííè çà òåêóùèòå ïîñòèæåíèÿ, çà äà ñå èäåíòèôèöèðàò
4çíà÷èòåëíè îòêëîíåíèÿ îò ïëàíà, êàòî îñíîâà çà èäåíòèôèöèðàíå íà
4ïðîáëåìè è âúçìîæíîñòè, çà äà ñå èäåíòèôèöèðàò
4êîðèãèðàùè äåéñòâèÿ è âàðèàíòè/àëòåðíàòèâè.
90
8. Îöåíÿâàíå
Îñíîâíè îòãîâîðíîñòè
Äâàòà òèïà îöåíÿâàíå ñà:
- îöåíêà íà èíäèâèäóàëíè ïðîåêòè: èçïúëíèòåëíèòå àãåíöèè ñà îòãîâîðíè çà îöåíêàòà íà
èíäèâèäóàëíèòå ïðîåêòè è çà èçãîòâÿíåòî íà îöåíèòåëåí äîêëàä çà ïîääúðæàíåòî íà áàçà äàííè
íà âñè÷êè îöåíêè. Îöåíèòåëíèòå ïðîó÷âàíèÿ ñà ôèíàíñèðàíè îò ôîíäîâåòå çà ïðîåêòè/ïðîãðàìè;
- îöåíêà íà ðåçóëòàòèòå íà äúðæàâíèòå/ðåãèîíàëíèòå è ñåêòîðíè ïîëèòèêè è ïðîãðàìè,
èçïúëíåíèåòî íà ïðîãðàìèðàíåòî è íà ïîëèòèêèòå: òîçè òèï îöåíÿâàíå ñå óïðàâëÿâà îò
íàöèîíàëíèÿ êîîðäèíàòîð èëè ðúêîâîäèòåë íà ïðîãðàìàòà. Ñúîòâåòíàòà ñòðóêòóðà èçïðàùà
ðåçóëòàòèòå îáðàòíî â ïðîöåñà íà ïðîãðàìèðàíå.
Îöåíèòåëíèòå ñòðóêòóðè èìàò îòäåëåí áþäæåò è ñà íàïúëíî íåçàâèñèìè îò îïåðàòèâíèòå
óñëóãè. Òå èìàò êëþ÷îâà ðîëÿ êàòî êîíñóëòàòèâåí îðãàí.
Òèïîëîãèÿ íà îöåíêèòå
Îöåíêèòå ìîãàò äà áúäàò:
1. êîãàòî ïðîåêòúò å âñå îùå â õîä: ìåæäèííà îöåíêà, çà ðàçãëåæäàíå (îöåíêà) íà ðàçâèòèåòî
è ïðåäëàãàíå ïîïðàâêè ïðè ïðîåêòèðàíåòî ïî âðåìå íà îñòàíàëèÿ ïåðèîä íà èçïúëíåíèå;
2. êîãàòî ïðîåêòúò å çàâúðøåí - êðàéíà îöåíêà, çà äà ñå äîêóìåíòèðàò èçïîëçâàíèòå ðåñóðñè,
ðåçóëòàòèòå è íàïðåäúêà çà ïîñòèãàíå íà öåëèòå. Öåëòà å äà ñå îò÷åòå îïèòúò îò ïðîåêòà,
êîéòî ìîæå äà áúäå èçïîëçâàí çà ïîäîáðÿâàíå íà ïðîåêòèðàíåòî â áúäåùå;
3. åäíà èëè íÿêîëêî ãîäèíè ñëåä çàâúðøâàíå íà ïðîåêòà - ïîñëåäâàùà îöåíêà, ñúñðåäîòî÷åíà
âúðõó âúçäåéñòâèåòî.
Êðèòåðèè çà îöåíêà
Êðèòåðèèòå çà îöåíêà, èçïîëçâàíè îò ôîíäîâåòå íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ, ñà òÿñíî ñâúðçàíè
ñ ëîãè÷åñêàòà ðàìêà.
Òàáëèöà 3. Êðèòåðèè çà îöåíêà, èçïîëçâàíè îò Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ
Àäåêâàòíîñò Îïðåäåëÿíå íà àäåêâàòíîñòòà íà öåëèòå íà ïðîåêòà, îòíîñíî

ïðîáëåìèòå, êîèòî òîé ñëåäâà äà ðåøè, êàêòî è îòíîñíî
ôèçè÷åñêàòà è ïîëèòè÷åñêàòà ñðåäà. Âêëþ÷âàíå íà îöåíêà íà
àäåêâàòíîñòòà íà êà÷åñòâîòî íà ïðîåêòíèÿ äèçàéí è ñàìèÿ ïðîöåñ
íà ïðîåêòèðàíå - ò. å. ëîãèêàòà è çàâúðøåíîñòòà íà ïðîöåñà íà
ïëàíèðàíå íà ïðîåêòà.
Åôèêàñíîñò Óñòàíîâÿâàíå íà ôàêòà, ÷å ðåçóëòàòèòå ñà ïîñòèãíàòè íà ðàçóìíà

öåíà, ò.å. äîêîëêî ñðåäñòâàòà è äåéíîñòèòå ñà ñå ïðåâúðíàëè â
ðåçóëòàò îò ãëåäíà òî÷êà íà êà÷åñòâî, êîëè÷åñòâî è âðåìå, è
êà÷åñòâîòî íà ïîñòèãíàòèòå ðåçóëòàòè. Òîâà â ïîâå÷åòî ñëó÷àè
èçèñêâà ñðàâíÿâàíå íà àëòåðíàòèâíèòå ïðåäëîæåíèÿ çà ïîñòèãàíå
íà ñúùèòå ðåçóëòàòè, çà äà ñå ïðåöåíè äàëè å ïðèåò íàé-
åôèêàñíèÿò ïðîöåñ.
91
Åôåêòèâíîñò Îöåíêà íà ïðèíîñà íà ðåçóëòàòèòå çà ïîñòèãàíå íà öåëòà
íà ïðîåêòà è êàê ïðåäïîëîæåíèÿòà è åâåíòóàëíèòå ðèñêîâå
ñà ïîâëèÿëè çà îñúùåñòâÿâàíåòî íà ïðîåêòà.
Âúçäåéñòâèå
Âúçäåéñòâèåòî íà ïðîåêòà â íåãîâèÿ ñåêòîð è
îòíîøåíèåòî ìó êúì ñåêòîðíèòå öåëè, ïîñî÷åíè â îáùèòå
öåëè íà ïðîåêòà, è çà îñúùåñòâÿâàíåòî íà íàé-âàæíèòå
ïîëèòè÷åñêè öåëè íà íàöèîíàëíî è åâðîïåéñêî íèâî.
Óñòîé÷èâîñò Îöåíêà íà âåðîÿòíîñòòà ïîëçèòå îò ïðîåêòà äà

ïðîäúëæàò â áúäåùå ñëåä ïðåêðàòÿâàíå íà âúíøíîòî
ôèíàíñèðàíå çà ïðîåêòà.
Îöåíèòåëíè äîêëàäè
Îöåíèòåëíèÿò äîêëàä òðÿáâà äà îòðàçÿâà êðèòåðèèòå çà îöåíêà, ñúùíîñòòà íà ïðîåêòà,
ïåðèîäà èëè åòàïà, çà êîéòî îöåíêàòà ñå îòíàñÿ, è ïîòðåáèòåëèòå, çà êîèòî ùå ñå ïîäãîòâÿ
òîçè äîêëàä. Òîé ùå áúäå èçãîòâåí ñúîáðàçíî èíôîðìàöèîííèòå èçèñêâàíèÿ, êîèòî çíà÷èòåëíî ñå
ðàçëè÷àâàò çà ðàçëè÷íèòå òèïîâå ïîòðåáèòåëè. Êîãàòî ñå ïîäãîòâÿò òåõíè÷åñêèòå çàäàíèÿ, å
íåîáõîäèìî äà ñå îïðåäåëè çíà÷åíèåòî íà âñåêè åäèí êðèòåðèé: îáèêíîâåíî ìåæäèííàòà îöåíêà
èìà îòíîøåíèå êúì âúïðîñèòå íà åôèêàñíîñòòà (äîêàòî âúçäåéñòâèåòî íÿìà äà å îò íàé-âàæíî
çíà÷åíèå); ïîñëåäâàùèòå îöåíêè èìàò îòíîøåíèå ïî-ñêîðî êúì âúçäåéñòâèåòî è óñòîé÷èâîñòòà.
Âúâ âñåêè ñëó÷àé çàêëþ÷åíèÿòà òðÿáâà äà ñå áàçèðàò íà àíàëèçèòå è âðúçêàòà ìåæäó ïðåïîðúêèòå
è çàêëþ÷åíèÿòà å íåîáõîäèìî äà áúäå èçÿñíåíà. Ïðåïîðúêèòå òðÿáâà äà çàñÿãàò êîíêðåòíèÿ ïðîåêò
èëè ïîäîáíè ïðîåêòè â áúäåùå â çàâèñèìîñò îò òèïà íà îöåíêàòà.
Ñòðóêòóðàòà íà îöåíèòåëíèÿ äîêëàä òðÿáâà äà áúäå îïðåäåëåíà ãëàâíî îò öåëòà íà îöåíêàòà
è íåéíèòå öåëåâè ãðóïè/ïîòðåáèòåëè.
II. Ïîäõîä íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà (ÏËÐ)

èíñòðóìåíò çà äèçàéí è óïðàâëåíèå íà ïðîåêòè
Åòàïè íà ïîäõîäà íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà

Îñíîâíèÿò èíñòðóìåíò, êîéòî ñå èçïîëçâà ïðè ïëàíèðàíåòî è óïðàâëåíèåòî íà ïðîåêòè, ñå
íàðè÷à ïîäõîä íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà (ÏËÐ). Ìåòîäúò íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà å åôèêàñíà
òåõíèêà, êîÿòî äàâà âúçìîæíîñò äà ñå èäåíòèôèöèðà è àíàëèçèðà äàäåíà ñèòóàöèÿ, äà ñå îïðåäåëÿò
öåëèòå è äåéíîñòèòå, êîèòî òðÿáâà äà ñå ïðåäïðèåìàò, çà äà ñå ïîäîáðè íàñòîÿùàòà ñèòóàöèÿ
è äà ñå ðåøàò ñúùåñòâóâàùèòå ïðîáëåìè. Îñâåí íà åòàïà íà ïîäãîòîâêà íà ïðîãðàìè è ïðîåêòè
ÏËÐ å îñíîâåí èíñòðóìåíò çà óïðàâëåíèå è âúâ ôàçèòå íà èçïúëíåíèå è îöåíêà. Òîâà ìó îòðåæäà
ðåøàâàùà ðîëÿ âúâ âñÿêà îò ôàçèòå íà óïðàâëåíèå íà ïðîåêòíèÿ öèêúë.
ÏËÐ ñòàðòèðà ñ ïðîöåñ íà àíàëèçèðàíå è äàâà ñòðóêòóðàòà çà ïðåäñòàâÿíå íà ðåçóëòàòèòå
îò òîçè ïðîöåñ ïî íà÷èí, êîéòî ïîçâîëÿâà îïðåäåëÿíå íà öåëèòå íà äàäåí ïðîåêò/ïðîãðàìà ïî
ñèñòåìàòè÷åí è ëîãè÷åñêè íà÷èí. Òîâà ïðåäñòàâÿíå îòðàçÿâà âðúçêèòå ìåæäó ðàçëè÷íèòå íèâà
íà öåëèòå, ïîñî÷âà êàê ñëåäâà äà ñå ïðîâåðÿâà äàëè öåëèòå ñà ïîñòèãíàòè è îïðåäåëÿ êàêâè ôàêòîðè
èçâúí êîíòðîëà íà ïðîåêòà ìîãàò äà ïîâëèÿÿò âúðõó óñïåøíàòà ìó ðåàëèçàöèÿ.
Îñíîâíèòå ðåçóëòàòè îò òîçè ïðîöåñ ñå ðåçþìèðàò â ìàòðèöà (Ôèã. 3), âêëþ÷âàùà íàé-
âàæíèòå àñïåêòè íà äàäåí ïðîåêò èëè ïðîãðàìà â ëîãè÷åñêà ðàìêà, êîÿòî ïðåäñòàâÿ ïðîåêòà,
92
äàâàéêè îòãîâîðè íà ñëåäíèòå âúïðîñè:
Çàùî ñå îñúùåñòâÿâà ïðîåêòúò? (ëîãèêà íà èíòåðâåíöèÿòà)
Êàêâî ñå î÷àêâà äà ïîñòèãíå ïðîåêòúò? (ëîãèêà íà èíòåðâåíöèÿòà è èíäèêàòîðè)
Êàê ïðîåêòúò ùå ïîñòèãíå öåëèòå? (äåéíîñòè, ñðåäñòâà)
Êàêâè âúíøíè ôàêòîðè ñà êðèòè÷íè çà óñïåõà íà ïðîåêòà? (ïðåäïîëîæåíèÿ)
Êúäå äà ñå îòêðèå èíôîðìàöèÿòà, èçèñêâàíà çà îöåíêà óñïåõà íà ïðîåêòà? (èçòî÷íèöè íà
ïðîâåðêà)
Êàêâè ñðåäñòâà ñå èçèñêâàò? (ñðåäñòâà)
Êîëêî ùå ñòðóâà ïðîåêòúò? (ðàçõîäè)
Êàêâè ïðåäïîñòàâêè òðÿáâà äà ñà èçïúëíåíè ïðåäè ñòàðòèðàíåòî íà ïðîåêòà? (ïðåäïîñòàâêè)
Ëîãè÷åñêàòà ðàìêà å èíñòðóìåíò çà ïîäîáðÿâàíå ïëàíèðàíåòî è îñúùåñòâÿâàíåòî íà

ïðîåêòèòå. Íî ñúçäàâàíåòî íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà íå å óïðàæíåíèå ïî øàáëîí. Ïðåïîðú÷âà ñå òÿ
äà áúäå ðåçóëòàò îò çàäúëáî÷åí àíàëèç è ïðîöåñ íà ñúâìåñòíî ïëàíèðàíå. Â òîçè ñìèñúë ëîãè÷åñêàòà
ðàìêà ñå ðàçãëåæäà êàòî äèíàìè÷åí èíñòðóìåíò, êîéòî ïîäëåæè íà ïðåîöåíêà è àêòóàëèçèðàíå â
ïðîöåñà íà ðàçâèòèå íà ïðîåêòà è âúâ âðúçêà ñ ïðîìåíÿùèòå ñå îáñòîÿòåëñòâà, ñúïúòñòâàùè
íåãîâàòà ðåàëèçàöèÿ.
Ôèãóðà 3. Ìàòðèöà íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà
Ñúñòàâÿíåòî íà ëîãè÷åñêà ðàìêà âêëþ÷âà äâà îñíîâíè åòàïà, êîèòî ñå îñúùåñòâÿâàò

îïåðàòèâíî ïî âðåìå íà ôàçèòå èäåíòèôèöèðàíå è ñåëåêöèÿ íà öèêúëà íà ïðîåêòà:
1. Åòàï íà àíàëèç, ïî âðåìå íà êîéòî ñå èçâúðøâà àíàëèç íà íàñòîÿùîòî ïîëîæåíèå ñ öåë

ðàçðàáîòâàíå íà âèçèÿ çà áúäåùà æåëàíà ñèòóàöèÿ è èçáîð íà ñòðàòåãèè, öåëÿùè íåéíîòî
ïîñòèãàíå. Îñíîâíàòà èäåÿ å, ÷å ïðîåêòèòå è ïðîãðàìèòå ñà àäðåñèðàíè êúì ðåøàâàíåòî íà
ïðîáëåìè íà öåëåâèòå ãðóïè è áåíåôèöèåíòèòå, áèëè òå ìúæå èëè æåíè, êàêòî è çà çàäîâîëÿâàíå
íà òåõíèòå íóæäè è èíòåðåñè.
Åòàïúò íà àíàëèç ñå ñúñòîè îò ÷åòèðè ñòúïêè:
√ àíàëèç íà çàèíòåðåñîâàíèòå ñòðàíè;
√ àíàëèç íà ïðîáëåìà (êàðòèíà íà ðåàëíîñòòà);
√ àíàëèç íà öåëèòå (êàðòèíà íà ïîäîáðåíàòà ñèòóàöèÿ â áúäåùå);
√ àíàëèç íà ñòðàòåãèèòå (ñðàâíåíèå íà ðàçëè÷íè âúçìîæíîñòè çà ñïðàâÿíå ñ äàäåíà ñèòóàöèÿ).
2. Åòàï íà ïëàíèðàíå, ïî âðåìåòî íà êîéòî ðåçóëòàòèòå îò àíàëèçà ïðåâðúùàò èäåÿòà

çà ïðîåêòà â ïðàêòè÷åñêè, îïåðàòèâåí ïëàí, ãîòîâ çà èçïúëíåíèå. Íà òîçè åòàï ñå ñúñòàâÿ
ëîãè÷åñêàòà ðàìêà íà ïðîåêòà. Äåôèíèðàò ñå äåéíîñòèòå, ðåñóðñèòå è ãðàôèöèòå çà òÿõíîòî
èçïúëíåíèå.
93
ÅÒÀÏ ÍÀ ÀÍÀËÈÇ ÅÒÀÏ ÍÀ ÏËÀÍÈÐÀÍÅ
√ Àíàëèç íà çàèíòåðåñîâàíèòå √ Ëîãè÷åñêà ðàìêà: îïðåäåëÿíå

ñòðàíè: îïðåäåëÿíå íà îñíîâíèòå ñòðóêòóðàòà íà ïðîåêòà/ïðîãðàìàòà;
çàèíòåðåñîâàíè ñòðàíè, öåëåâèòå ãðóïè, òåñòâàíå íà âúòðåøíàòà ëîãèêà;
áåíåôèöèåíòèòå; äåôèíèðàíå íà òåõíèòå ôîðìóëèðàíå íà ïîñòèæèìè â îïðåäåëåíè
ïðîáëåìè, ñâúðçàíè ñ áúäåùàòà ñðîêîâå öåëè; îïðåäåëÿíå íà îáùè ñðåäñòâà
èíòåðâåíöèÿ; è ðàçõîäè;
√ Àíàëèç íà ïðîáëåìèòå: √ Ïëàí/òàáëèöà-ãðàôèê íà
èäåíòèôèöèðàíå íà êëþ÷îâè ïðîáëåìè, äåéíîñòèòå: óñòàíîâÿâàíå íà
îãðàíè÷åíèÿ è âúçìîæíîñòè (ïðè÷èííî- ïîñëåäîâàòåëíîñò è çàâèñèìîñò íà
ñëåäñòâåíè âðúçêè); äåéíîñòèòå; ïðîãíîçèðàíå íà åòàïèòå è
√ Àíàëèç íà öåëèòå: ðàçâèâàíå íà ïðîäúëæèòåëíîñòòà èì; óòî÷íÿâàíå íà
öåëè îò ñúùåñòâóâàùèòå ïðîáëåìè; îòãîâîðíîñòèòå çà èçïúëíåíèåòî;
óòî÷íÿâàíå íà íà÷èíèòå çà ïîñòèãàíåòî √ Ïëàí/Òàáëèöà-ãðàôèê íà
èì; (âðúçêà öåë-ñðåäñòâà); ðåñóðñèòå: îò ãðàôèêà íà äåéíîñòèòå
√ Àíàëèç íà ñòðàòåãèèòå - ðàçâèâàíå íà òàáëèöà-ãðàôèê íà ðåñóðñèòå
îïðåäåëÿíå íà ðàçëè÷íèòå ñòðàòåãèè çà è èçãîòâÿíå íà áþäæåòíà òàáëèöà.
ïîñòèãàíå íà öåëèòå; ñåëåêöèÿ íà íàé-
ïîäõîäÿùèòå ñòðàòåãèè; óñòàíîâÿâàíå íà
ãëàâíèòå öåëè (îáùè öåëè è öåë íà
ïðîåêòà).
Ïúðâà êîëîíà: ëîãèêà íà èíòåðâåíöèÿòà

Ïúðâàòà êîëîíà îò ëîãè÷åñêàòà ðàìêà ñå íàðè÷à ëîãèêà íà èíòåðâåíöèÿòà. Òÿ ïðåäñòàâÿ
îñíîâíàòà ñòðàòåãèÿ, âúç îñíîâà íà êîÿòî ùå ñå îñúùåñòâÿâà ïðîåêòúò:
1. Äåéíîñòè è ñðåäñòâà (âòîðà êîëîíà, ÷åòâúðòè ðåä): âõîäíè ðåñóðñè - ìàòåðèàëíè è
íåìàòåðèàëíè, êîèòî ùå áúäàò ìîáèëèçèðàíè çà èçïúëíåíèå íà äåéíîñòèòå;
2. Îñúùåñòâÿâàíåòî íà òåçè äåéíîñòè âîäè äî ïîñòèãàíå íà ðåçóëòàòèòå;
3. Ñúâêóïíîñòòà îò ðåçóëòàòèòå îñèãóðÿâà ïîñòèãàíåòî íà ïðîåêòíàòà öåë;
4. Öåëòà íà ïðîåêòà äîïðèíàñÿ çà ïîñòèãàíåòî íà îáùèòå öåëè.
Ñúùåñòâóâàò ÷åòèðè íèâà íà öåëèòå, êîèòî ñå äåôèíèðàò êàêòî ñëåäâà:
Îáùèòå öåëè íà ïðîåêòà èëè ïðîãðàìàòà îáÿñíÿâàò çíà÷èìîñòòà èì çà îáùåñòâîòî ïîä ôîðìàòà
íà äúëãîñðî÷íè ïîëçè çà êðàéíèòå áåíåôèöèåíòè è ïî-øèðîêè ïîëçè çà äðóãè ãðóïè. Òå ñïîìàãàò è çà
èëþñòðèðàíå íà íà÷èíà, ïî êîéòî ïðîãðàìàòà ñå âïèñâà â ðåãèîíàëíèòå/ñåêòîðíè ñòðàòåãèè íà
Ïðàâèòåëñòâîòî, îðãàíèçàöèèòå ó÷àñòíèöè è ÅÑ, êàêòî è âúâ âñåîáõâàòíèòå ñòðàòåãè÷åñêè öåëè íà
åâðîïåéñêîòî ñúòðóäíè÷åñòâî. Îáùèòå öåëè íå ìîãàò äà áúäàò ïîñòèãíàòè ÷ðåç ðåàëèçàöèÿòà íà
ïðîåêòà - òîé ñàìî áè äîïðèíåñúë çà ïîñòèãàíåòî èì - èçèñêâà ñå ïðèíîñ è îò äðóãè ïðîåêòè è ïðîãðàìè.
Öåë íà ïðîåêòà å öåëòà, êîÿòî òðÿáâà äà áúäå ïîñòèãíàòà ÷ðåç îñúùåñòâÿâàíåòî íà
ïðîåêòà. Òàçè öåë òðÿáâà äà áúäå íàñî÷åíà êúì îñíîâíèÿ ïðîáëåì è äà áúäå äåôèíèðàíà ïîä ôîðìàòà
íà óñòîé÷èâè ïîëçè çà öåëåâèòå ãðóïè. Öåëòà òðÿáâà ñúùî òàêà äà îñèãóðÿâà ðàâíè ïîëçè
çà æåíèòå è ìúæåòå â öåëåâèòå ãðóïè. Åäèí ïðîåêò ìîæå äà èìà ñàìî åäíà öåë. Íàëè÷èåòî
íà ïîâå÷å öåëè íà ïðîåêòà ìîæå äà ãî óñëîæíè òâúðäå ìíîãî è äà ñúçäàäå ïðîáëåìè ñ óïðàâëåíèåòî
ìó. Ìíîæåñòâî îò öåëè íà ïðîåêòà ìîæå ñúùî òàêà äà äîâåäå äî îïðåäåëÿíå íà íåÿñíè èëè
ïðîòèâîðå÷àùè ñè çàäà÷è. Ñëåäîâàòåëíî èçáèñòðÿíåòî è ïîñòèãàíåòî íà ñúãëàñèå çà òî÷íîòî
ôîðìóëèðàíå öåëòà íà ïðîåêòà å èçêëþ÷èòåëíî âàæíà ñòúïêà â ðàçðàáîòâàíåòî íà ïðîåêòà.
Ðåçóëòàòèòå ñà ïðîäóêòè îò ïðèëàãàíåòî íà äåéíîñòèòå. Òÿõíàòà ñúâêóïíîñò âîäè äî
ïîñòèãàíåòî íà öåëòà íà ïðîåêòà è ïî-êîíêðåòíî, ïðåäîñòàâÿíåòî íà óñòîé÷èâè ïîëçè íà öåëåâèòå
ãðóïè.
94
Äåéíîñòè ñà äåéñòâèÿòà (è ñðåäñòâàòà), êîèòî ñà áèëè ïðåäïðèåòè (îñèãóðåíè). Òå îáîáùàâàò
êàêâî ùå áúäå íàïðàâåíî ïî ïðîåêòà è ñà ñâúðçàíè ñ ðåçóëòàòèòå, êîèòî ùå ñå ïîñòèãíàò ÷ðåç
òÿõ.
Âòîðà êîëîíà: èíäèêàòîðè (îáåêòèâíî ïðîâåðÿåìè ïîêàçàòåëè)

Îáåêòèâíî ïðîâåðÿåìèòå ïîêàçàòåëè ïðåäñòàâëÿâàò äåòàéëíî îïåðàòèâíî îïèñàíèå íà:
√ îáùèòå öåëè;
√ öåëòà íà ïðîåêòà;
√ ðåçóëòàòèòå.
Íàïðèìåð öåëèòå íà ïðîåêòà ñå îïèñâàò ïîä ôîðìàòà íà êîëè÷åñòâî, êà÷åñòâî, öåëåâè ãðóïè,
âðåìå è ìÿñòî. Äîáðèòå èíäèêàòîðè ñà SMART1 êîíêðåòíè (specific), èçìåðèìè (measurable),
äîñòúïíè (available) (íà ïðèåìëèâà öåíà), ïðèëîæèìè (relevant)(ïî îòíîøåíèå íà öåëòà) è ñðî÷íè
(time-bound).
Ìàòåðèàëíèòå è íåìàòåðèàëíèòå ñðåäñòâà (âõîäíè ðåñóðñè), êîèòî ñà íåîáõîäèìè çà
èçâúðøâàíå íà ïëàíèðàíèòå äåéíîñòè ñå çàïèñâàò â íàé-äîëíèÿ ðåä íà âòîðàòà êîëîíà, ò.å. â
ìàòðèöàòà íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà íå ïðèñúñòâàò ïîêàçàòåëè çà äåéíîñòè. Â òîâà ïîëå ñëåäâà äà
áúäå çàïèñàíà íàé-îáùà ïðîãíîçà çà íåîáõîäèìèòå ðåñóðñè. Äåéíîñòèòå ñà ñâúðçàíè ñ ðàçëè÷íèòå
ðåçóëòàòè. Ïîêàçàòåëèòå çà äåéíîñòè îáèêíîâåíî ñå îïðåäåëÿò ïî âðåìå íà ïîäãîòîâêàòà íà
ãðàôèêà íà äåéíîñòèòå, â êîéòî è ñàìèòå äåéíîñòè ñå îïèñâàò ïî-ïîäðîáíî.
Òðåòà êîëîíà: èçòî÷íèöè çà ïðîâåðêà

Èçòî÷íèöèòå çà ïðîâåðêà ïîêàçâàò êúäå è â êàêâà ôîðìà ìîæå äà áúäå íàìåðåíà èíôîðìàöèÿ
çà ïîñòèãàíåòî íà îáùèòå öåëè, öåëòà íà ïðîåêòà è ðåçóëòàòèòå, îïèñàíè ÷ðåç îáåêòèâíî
ïðîâåðÿåìè ïîêàçàòåëè. Ðàçõîäèòå è èçòî÷íèöèòå íà ôèíàíñèðàíå (ÅÑ, Ïðàâèòåëñòâî è äð.) ñå
çàïèñâàò â äîëíèÿ ðåä íà òðåòà êîëîíà.
×åòâúðòà êîëîíà: ïðåäïîëîæåíèÿ

Ïî âðåìå íà åòàïà íà àíàëèç ñòàâà ÿñíî, ÷å ïðîåêòúò ñàì ïî ñåáå ñè íå ìîæå äà ïîñòèãíå
âñè÷êè öåëè, ïîñî÷åíè â äúðâîòî íà öåëèòå. Ñëåä èçáèðàíåòî íà ñòðàòåãèÿ èçâúí ëîãèêàòà íà
èíòåðâåíöèÿòà îñòàâàò íÿêîè öåëè è äðóãè âúíøíè ôàêòîðè. Òå ñúùî âëèÿÿò âúðõó îñúùåñò-
âÿâàíåòî è äúëãîñðî÷íàòà óñòîé÷èâîñò íà ïðîåêòà, íî îñòàâàò èçâúí íåãîâèÿ êîíòðîë. Çàòîâà
ñå âêëþ÷âàò êàòî ïðåäïîëîæåíèÿ â ÷åòâúðòà êîëîíà íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà. Ïðåäïîëîæåíèÿòà
ñà îòãîâîðúò íà âúïðîñà êîè âúíøíè ôàêòîðè íå ñå âëèÿÿò îò ïðîåêòà, íî ìîãàò äà ïîâëèÿÿò
âúðõó îñúùåñòâÿâàíåòî è äúëãîñðî÷íàòà ìó óñòîé÷èâîñò?
Âåðòèêàëíàòà ëîãèêà â ìàòðèöàòà íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà, ò.å. âðúçêàòà ìåæäó ïúðâà è
÷åòâúðòà êîëîíà, ðàáîòè ïî ñëåäíèÿ íà÷èí:
√ Äåéíîñòèòå ìîãàò äà çàïî÷íàò âåäíàãà ñëåä èçïúëíåíèå íà ïðåäïîñòàâêèòå;
√ Àêî ïðåäïîëîæåíèÿòà íà òîâà íèâî ñà ñå îêàçàëè âåðíè, îñúùåñòâÿâàíåòî íà äåéíîñòèòå
âîäè äî ïîñòèãàíå íà ðåçóëòàòè;
√ Àêî ïðåäïîëîæåíèÿòà íà òîâà íèâî ñà ñå îêàçàëè âåðíè, òåçè ðåçóëòàòè âîäÿò äî ïîñòèãàíå
íà öåëòà íà ïðîåêòà;
Ñ ïîñòèãàíåòî íà öåëòà íà ïðîåêòà â ñëó÷àé, ÷å ïðåäïîëîæåíèÿòà íà òîâà íèâî ñà ñå îêàçàëè
âåðíè, ïðîåêòúò äàâà ïðèíîñà ñè çà ïîñòèãàíåòî íà îáùèòå öåëè.
1
SMART , ñúñòàâåíà îò èíèöèàëèòå íà îïðåäåëåíèÿòà íà èíäèêàòîðèòå, ñúùåñòâóâà êàòî
îòäåëíà äóìà â àíãëèéñêèÿ åçèê: smart - óìåí.
95
III. Ñåêòîðíè ïðîãðàìè
Ïðîèçõîä íà ñåêòîðíèÿ ïîäõîä

Ïðîåêòèòå ñà ÷àñò îò íàöèîíàëíà ïðîãðàìà è êîîðäèíàöèÿòà ìåæäó äîíîðèòå òðÿáâà äà ñå
óñúâúðøåíñòâà. Òîçè ïîäõîä å óñïåøåí â ñòðàíè, êîèòî èìàò çàäîâîëèòåëåí êàïàöèòåò äà
ïðèëàãàò è äîðàçâèâàò íàöèîíàëíàòà ïîëèòèêà è äà êîîðäèíèðàò äåéñòâèÿòà íà äîíîðèòå.
Ñåêòîðíèÿò ïîäõîä âúçíèêâà ïîðàäè ëèïñàòà íà âëèÿíèå íà îòäåëíèòå ïðîåêòè âúðõó îáùîòî
ñúñòîÿíèå íà ñåêòîðà, ïîðàäè íóæäàòà îò çàäúëáî÷åí ïîëèòè÷åñêè äèàëîã, êîéòî äà îñèãóðè
óñòîé÷èâîñò è ñúïðè÷àñòíîñò, êàêòî è ïîðàäè íåîáõîäèìîñòòà äà ñå ôîêóñèðàò ðàçïðúñíàòèòå
ñðåäñòâà êúì êîíêðåòíè ïðèîðèòåòè.
Ñåêòîðíèÿò ïîäõîä öåëè âúçäåéñòâèåòî âúðõó ñðåäàòà êàòî ðåçóëòàò íå ñàìî
îò ïðèíîñà íà êîíêðåòåí äîíîð. Ïîäõîäúò öåëè îñèãóðÿâàíåòî íà ðàìêà íà ïóáëè÷íèòå ðàçõîäè
îò äúðæàâíè è âúíøíè èçòî÷íèöè. Ñâåòîâíèÿò îïèò ïîêàçâà, ÷å â òîçè ñëó÷àé äîíîðèòå åâîëþèðàò
â äåéñòâèÿòà ñè è ïðåìèíàâàò îò ïîäïîìàãàíå íà ñïåöèôè÷íè äåéíîñòè êúì ñúôèíàíñèðàíå íà
ïîëèòèêè íà ïàðòíüîðñêè äúðæàâè çàåäíî ñ äðóãè äîíîðè. Òåçè êîîðäèíèðàíè óñèëèÿ ñå ðàçâèâàò
íà îñíîâàòà íà öåëè, ïîñòàâåíè îò ïðàâèòåëñòâîòî è ñïîðåä óñòàíîâåíà ïóáëè÷íà ðàçõîäíà ðàìêà,
ò.å. âúíøíàòà ïîìîù å äèðåêòíî íàñî÷åíà êúì ïðàâèòåëñòâåíèòå ïëàíîâå è íàöèîíàëíèÿ áþäæåò.
Òðÿáâà äà ñå îòáåëåæè, ÷å ñåêòîðíèòå ïðîãðàìè èìàò õàðàêòåð íà ïðîöåñ.
Ñïîðåä èçÿâëåíèå íà ÅÊ òîçè ïîäõîä ñïîìàãà çà ñúïðè÷àñòíîñòòà íà ñòðàíèòå ïàðòíüîðè,
êîîðäèíàöèÿòà ìåæäó äîíîðèòå, óåäíàêâÿâàíå íà ïðîöåäóðèòå, ïî-ãîëÿìà åôåêòèâíîñò íà
ôèíàíñîâàòà ïîìîù è îñèãóðÿâà öÿëîñòåí ïîãëåä âúðõó ïðîáëåìèòå íà ñåêòîðà. Òîé èçèñêâà
ïîëèòè÷åñêè äèàëîã îòíîñíî ñåêòîðèòå, èçãðàæäàíå íà êàïàöèòåò, ñúãëàñóâàíîñò è îáâúðçàíîñò
ñ ìàêðîèêîíîìè÷åñêàòà óñëîâèÿ.
Êàê ðàáîòÿò ñåêòîðíèòå ïðîãðàìè?

Ñåêòîðíèòå ïðîãðàìè èìàò òðè îñíîâíè õàðàêòåðèñòèêè:
1. ×ðåç ñïåöèàëåí äîêóìåíò çà ñåêòîðíà ïîëèòèêà è ñòðàòåãè÷åñêà ðàìêà Ïðàâèòåëñòâîòî
ïîåìà îòãîâîðíîñò çà âîäåíèòå ïîëèòèêè, ïðèîðèòåòèòå è ñòàíäàðòèòå, êîèòî ïðèëàãà
êúì äåéíîñòòà â ñåêòîðà, âêëþ÷èòåëíî òàçè, ôèíàíñèðàíà îò äîíîðè.
2. Çíà÷èòåëíà ÷àñò îò ôèíàíñîâèòå ðåñóðñè, íàñî÷åíè êúì ñåêòîðà, ïîäïîìàãà
îïðåäåëåíà ñåêòîðíà ïîëèòèêà è èíâåñòèöèîííà ïðîãðàìà ïîä ïðàâèòåëñòâåíî óïðàâëåíèå
(èíâåñòèöèîííà ðàìêà íà ñåêòîðà è ãîäèøåí áþäæåò).
3. Ïàðòíüîðèòå âúçïðèåìàò îáùè ïîäõîäè çà ñåêòîðà è ïîä-ñåêòîðèòå è ñà ñòðàíà â
ñúôèíàíñèðàíåòî è áþäæåòíàòà ïîäêðåïà.
Ñðåäñòâàòà ñå îñèãóðÿâàò îò áþäæåòà íà ïóáëè÷íèÿ ñåêòîð è òðÿáâà äà áúäàò óïðàâëÿâàíè
åôåêòèâíî, ïðîçðà÷íî è îòãîâîðíî. Öåëòà íà ñåêòîðíàòà ïðîãðàìà å äà ñå ïîä÷åðòàå òîçè ïðîöåñ,
äà ñå íàïðàâÿò ÿñíè íàöèîíàëíèòå ïîëèòèêè è äà ñå ïîâèøè ðåçóëòàòíîñòòà íà ñòðàòåãèèòå,
êàêòî è óïðàâëåíèåòî íà íàöèîíàëíèòå è âúíøíè ðåñóðñè.
Ïðàâèëàòà íà èãðàòà ñà ñëåäíèòå:
√ Âñè÷êè ïàðòíüîðè ôèíàíñèðàò îïðåäåëåíàòà îò Ïðàâèòåëñòâîòî ðàçõîäíà/èíâåñòèöèîííà
ïðîãðàìà è ñïàçâàò ïðîöåäóðèòå çà êîíñóëòàöèÿ, âêëþ÷èòåëíî ïðîöåäóðèòå çà íàìèðàíå íà
ðåøåíèå ïðè íåñúãëàñèå. Ïðîìåíè â ïîëèòèêàòà íå ñå ïðàâÿò áåç ïðåäâàðèòåëíà âçàèìíà
êîíñóëòàöèÿ. Äîíîðèòå îñèãóðÿâàò ñðåäñòâà çà äåéíîñòè, ïîïàäàùè â ðàìêèòå íà ñåêòîðíàòà
ïðîãðàìà.
√ Âñè÷êè ïàðòíüîðè èçïîëçâàò óãîâîðåíè ïðîöåäóðè çà çàÿâÿâàíå, ïîëó÷àâàíå, èçðàçõîäâàíå,
îñ÷åòîâîäÿâàíå è îäèò íà ñðåäñòâàòà. Ñúùåñòâóâà ñïîðàçóìåíèå çà îáùî äîêëàäâàíå è íàáëþäåíèå.
Äîíîðèòå èêîíîìèñâàò ñðåäñòâà, êúäåòî ïðèîðèòåòèòå ñà ñïîäåëåíè. Äîíîðèòå ñå ñòðåìÿò
êúì õàðìîíèçèðàíå íà ïðîöåäóðèòå è òÿõíîòî èíòåãðèðàíå.
Ïðàâèòåëñòâîòî óïðàâëÿâà ñðåäñòâàòà. Äîíîðèòå äîãîâàðÿò ïîìîùòà ñ öåíòðàëíèòå
áþäæåòíè âëàñòè (êàêòî è ñúñ ñúîòâåòíèòå ñâúðçàíè ìèíèñòåðñòâà), êîÿòî ñúîòâåòñòâà íà
96
ïîëèòèêàòà, ðåñóðñèòå è ñòàíäàðòèòå íà ïðàâèòåëñòâîòî. Èçïîëçâà ñå òåõíè÷åñêà ïîìîù çà
ïîäïîìàãàíå è êàïàöèòåòíî èçãðàæäàíå, êîåòî å êîíòðîëèðàí îò ïðàâèòåëñòâîòî ïðîöåñ.
Ñåêòîðíàòà ïðîãðàìà ìîæå äà áúäå ôèíàíñèðàíà ïî ðàçëè÷íè íà÷èíè:
√ Áþäæåòíî ïîäïîìàãàíå (öåëåâî ïîäïîìàãàíå - ò.å. ñðåäñòâàòà ùå áúäàò èçïîëçâàíè çà
êîíêðåòíî áþäæåòíî ïåðî/ðåä/êîìïîíåíò èëè çà äåéíîñòè â ñïåöèôè÷åí ðåãèîí èëè îáùî, íåöåëåâî
ïîäïîìàãàíå);
√ Îáù äîíîðñêè ôîíä (ôèíàíñèðàíå íà êîøíèöà - ïðåäïîëàãà ñúùåñòâóâàíåòî íà ÿñíè
ïðîöåäóðè, êîèòî ñà äîãîâîðåíè è ñà îáùè çà âñè÷êè äîíîðè, ñðåäñòâàòà ñå òðàíñôåðèðàò â îáùà
êàñà);
Ñïèöèôè÷íè çà âñåêè äîíîð ïðîöåäóðè (ïîäîáíè íà òåçè, èçïîëçâàíè çà îòäåëíè ïðîåêòè, íî â
îáùà ðàìêà).
Ïîðàäè òîâà, ÷å ñåêòîðíèòå ïðîãðàìè ñà íàñî÷åíè êúì ïîäîáðÿâàíå íà öÿëîñòíîòî óïðàâëåíèå
íà ïóáëè÷íèòå ôèíàíñè, ïðîãðàìèòå òðÿáâà äà õàðìîíèçèðàò ïðîöåäóðèòå çà èçïúëíåíèå ñ âñè÷êè
äîíîðè. Ïðåîáëàäàâàùà å òåíäåíöèÿòà äîíîðñêàòà ïîìîù äà ñå ïðåäîñòàâÿ ÷ðåç äúðæàâíèÿ
áþäæåò, ïðè óñëîâèå, ÷å å îñèãóðåí ìèíèìóì îò ÿñíè ïðîöåäóðè è ñèñòåìè çà ôèíàíñîâ êîíòðîë.
Ïðîãðàìèòå â òåçè ñëó÷àè âêëþ÷âàò ìåðêè çà óêðåïâàíå íà ïðîöåäóðèòå çà îñèãóðÿâàíå íà
ïðîçðà÷íîñò è îòãîâîðíà ôèíàíñîâà è áþäæåòíà ñèñòåìà.
Ðàçðàáîòâàíå íà Ñåêòîðíàòà ïðîãðàìà

Èìà íÿêîëêî âúïðîñà, êîèòî å íåîáõîäèìî äà ñå âçåìàò ïîä âíèìàíèå:
1. Ñåêòîðíàòà ïðîãðàìà èçèñêâà ñðåäíîñðî÷åí ïëàí íà ïóáëè÷íèòå ðàçõîäè. Êîãàòî âúíøíèòå
ñðåäñòâà ñà íàëè÷íè, òðÿáâà äà ñå îáúðíå âíèìàíèå âúðõó óñòîé÷èâîñòòà íà ïðàâèòåëñòâåíîòî
ôèíàíñèðàíå â äúëãîñðî÷åí ïëàí. Âàæíî å äà ñå ïîä÷åðòàå, ÷å ñðåäñòâàòà îò äúðæàâíîòî
ñúôèíàíñèðàíå ñëåäâà äà íàðàñòâàò ïðåç ïåðèîäà íà èçïúëíåíèå íà ïðîãðàìàòà äî ñòåïåí, êîãàòî
òÿ ñòàíå óñòîé÷èâà âúâ âðåìåòî è òåêóùèòå ðàçõîäè çà ïîääúðæàíåòî é ìîãàò äà ñå îñèãóðÿâàò
ñàìîñòîÿòåëíî.
2. Ñ ïîòðåáèòåëèòå íà óñëóãè â ïóáëè÷íèÿ ñåêòîð òðÿáâà äà áúäàò îáñúäåíè öåëèòå íà
ñåêòîðíàòà ïîëèòèêà, ïðåäè äà áúäàò ïðèåòè îò ïðàâèòåëñòâîòî, è äà áúäàò ïðèâëå÷åíè â
îñúùåñòâÿâàíåòî é. Êîãàòî ñúùåñòâóâà äåöåíòðàëèçàöèÿ íà èçïúëíåíèåòî, ñå ðàçðàáîòâàò
ìåõàíèçìè çà êîíòðîë, êîèòî äà ïîçâîëÿò êîíòðîëèðàíå íà ðåçóëòàòèòå îò ïîòðåáèòåëèòå.
Çàòîâà ñåêòîðíèòå ïðîãðàìè òðÿáâà äà ïðåäâèæäàò èíñòèòóöèîíàëíî óêðåïâàíå íà ìåñòíàòà
àäìèíèñòðàöèÿ, èçðàçÿâàùî ñå â ïîâèøàâàíå íà êàïàöèòåòà çà ó÷àñòèå â ïëàíèðàíåòî è
óïðàâëåíèåòî íà ðåñóðñèòå è óñëóãèòå è êîíòðîëèðà êà÷åñòâîòî èì.
3. Öåëåâîòî íàñî÷âàíå íà ïàðè÷íèòå ïîòîöè å íà÷èí äà ñå îñèãóðè èçâúðøâàíåòî íà îïðåäåëåíè
äåéíîñòè. Ñúñòàâÿíåòî íà ñåêòîðíàòà ïîëèòèêà è ñòðàòåãèÿ è ïëàíèðàíåòî íà ðàçõîäèòå
ïîçâîëÿâàò äà ñå âêëþ÷àò â ïðîöåñà âàæíè ìåæäóñåêòîðíè âúïðîñè êàòî ðàâåíñòâîòî íà ïîëîâåòå
è îêîëíàòà ñðåäà.
4. Âñè÷êè íàëè÷íè ðåñóðñè íà ñåêòîðíàòà ïðîãðàìà ñà ðåçóëòàò îò ñúôèíàíñèðàíå è çàòîâà
íå å äîñòàòú÷åí äà å äîáúð êîíòðîëúò ñàìî íà åäíà ÷àñò îò áþäæåòà, äîêàòî îñòàíàëàòà ÷àñò
îò ðåñóðñèòå äà ñå óïðàâëÿâà ëîøî. Âúïðîñúò çà äîáðîòî óïðàâëåíèå (good governance) òðÿáâà äà
áúäå ïîñòàâåí â íà÷àëíèòå åòàïè íà ïðîãðàìíàòà ïîäãîòîâêà, êîãàòî ñå ðàçðàáîòâà ïðîãðàìàòà
çà áþäæåòà, òàêà ÷å íóæäàòà îò èíñòèòóöèîíàëíî óêðåïâàíå äà áúäå èäåíòèôèöèðàíà áúðçî.
ßñíî òðÿáâà äà ñå ðàçïèñâàò ïðîöåäóðèòå çà ôèíàíñîâèÿ ìåíèäæìúíò, ñèñòåìèòå çà âúòðåøåí
è âúíøåí îäèò è íåîáõîäèìèòå ìåðêè ïðè íåäîáðî óïðàâëåíèå íà ñðåäñòâàòà.
5. Ðàâíèùåòî íà âúíøíîòî ïîäïîìàãàíå çàâèñè îò àíàëèçà íà ïîñòèãíàòèòå ðåçóëòàòè çà
ïîäîáðÿâàíå íà óñëóãèòå çà íàñåëåíèåòî è èêîíîìè÷åñêèòå ñóáåêòè, èçìåðåíè ÷ðåç èíäèêàòîðè çà
ðåàëèçàöèÿ. Òàçè çàâèñèìîñò òðÿáâà äà áúäå èçðè÷íî ôîðìóëèðàíà â íà÷àëîòî íà ïðîãðàìàòà.
Åäíà îò öåëèòå íà ñåêòîðíèÿ ïîäõîä å äà îñèãóðè ãîëÿìà ãúâêàâîñò ïðè èçïúëíåíèåòî. Ïðåêàëåíî
äúëãèÿò ïåðèîä íà ïëàíèðàíå è ïðåêàëåíî ïîäðîáíîòî ïëàíèðàíå òðÿáâà äà ñå èçáÿãâàò è äà ñå
ïðåäïî÷èòà ãúâêàâî ïðîãðàìèðàíå, áàçèðàíî íà öèêëè÷íè ïëàíîâå (íàïðèìåð íà òðè ãîäèíè). Òàêèâà
ïëàíîâå òðÿáâà äà ñå ðàçðàáîòâàò íà îñíîâàòà íà îáùè ïðèíöèïè è îáùè ñòðàòåãè÷åñêè
ïðèîðèòåòè è ïðèäðóæåíè ñ îáù ïðåãëåä íà ãîäèøíèòå ðàçõîäíè ïðîãðàìè. Ïîðàäè òåçè ïðè÷èíè
ñåêòîðíîòî ïëàíèðàíå òðÿáâà äà èìà åôèêàñíà è åôåêòèâíà ñèñòåìà çà ìîíèòîðèíã è
97
îöåíêà(ðàçðàáîòåíà îò Ïðàâèòåëñòâîòî/ìèíèñòåðñòâîòî), îðèåíòèðàíà êúì îöåíêà íà
âúçäåéñòâèåòî è ðåçóëòàòèòå.
6. Îãðàíè÷åí áðîé âàæíè ïðåäâàðèòåëíè óñëîâèÿ òðÿáâà äà áúäàò ïîñî÷åíè â íà÷àëîòî íà
ñåêòîðíîòî ïëàíèðàíå. Îöåíêàòà íà ñðåäíîñðî÷íîòî èçïúëíåíèå çàâèñè îò óñëîâèÿòà, ñâúðçàíè ñ
èíäèêàòîðèòå çà ñòåïåíòà íà èçïúëíåíèå è çà ðåçóëòàòèòå. Òîâà ñå îòðàçÿâà íà ðàçìåðà íà
ïîìîùòà - ñïîðåä ñòåïåíòà íà ïîñòèãàíå íà öåëèòå è êîëè÷åñòâîòî íà óñëóãèòå, îñèãóðåíè íà
áåíåôèöèåíòèòå. Ïðàâèòåëñòâîòî òðÿáâà äà ñå îáâúðæå ñúñ ñïàçâàíåòî ïðåç öåëèÿ ïåðèîä íà
îñíîâíèòå ïðèíöèïè, êîèòî ñà ñúãëàñóâàíè ñ äîíîðèòå. Òåçè ïðèíöèïè ìîãàò äà âêëþ÷âàò
íàïðèìåð öåëåñúîáðàçíî ðàçïðåäåëåíèå íà ðåñóðñèòå ìåæäó öåíòðàëíàòà è ìåñòíà àäìèíèñòðàöèÿ,
íåîáõîäèìàòà ïðîçðà÷íîñò íà áþäæåòíèÿ ïðîöåñ è ñèñòåìàòà çà îñ÷åòîâîäÿâàíå,
îñúùåñòâÿâàíåòî íà àäìèíèñòðàòèâíè è èíñòèòóöèîíàëíè ïðîìåíè è ò.í.
7. Ïî âðåìå íà èçïúëíåíèåòî íà ïðîãðàìàòà ïîÿâàòà íà ïðîòèâîðå÷èÿ, çíà÷èòåëíè ïðà-
âèòåëñòâåíè çàòðóäíåíèÿ, íåïîñëåäîâàòåëíî áþäæåòèðàíå, íåñúâìåñòèìîñò ñ ïðèíöèïèòå,
íåñúãëàñóâàíîñò ìåæäó ó÷àñòíèöèòå, îòòåãëÿíå íà îñíîâíèòå äîíîðè è ò.í. ìîãàò äà äîâåäàò
äî ïðåðàçãëåæäàíå íà ïîìîùòà. Ïðîãðàìèðàíåòî ñå èçâúðøâà, êàòî ñå èìà ïðåäâèä öÿëîñòíîòî
ñèíõðîíèçèðàíî óïðàâëåíèå íà ïðîãðàìàòà è â ñëó÷àé, ÷å âúçíèêíàò ïðîáëåìè ïðè èçïúëíåíèåòî,
äà èìà çàëîæåíè îòâåòíè ðåàêöèè, êîèòî äà íå ïîçâîëÿò ïðåêðàòÿâàíå íà ïðîãðàìàòà èëè
çíà÷èòåëíè ïðîìåíè â ñèñòåìàòà çà ïðèëàãàíå. Â ñëó÷àè íà çàòðóäíåíèÿ â óïðàâëåíèåòî íà íèâî
ïðîãðàìà òðÿáâà äà èìà óêàçàíèå çà ïðåìèíàâàíå íà óïðàâëåíèåòî íà íèâî ïðîåêò.
Ñåêòîðåí ïðîãðàìåí öèêúë

Ñåêòîðíèÿò ïðîãðàìåí öèêúë å ïîäîáåí íà ïðîåêòíèÿ öèêúë. Îòïðàâíàòà òî÷êà å
Ñòðàòåãèÿòà çà ðàçâèòèå íà ñòðàíàòà:
1. Ïî âðåìå íà ôàçàòà íà ïðîãðàìèðàíå ñðàòåãèÿòà çà ðàçâèòèå íà ñòðàíàòà çàäàâà
ñåêòîðèòå, ïðåäíàçíà÷åíè çà ïîäïîìàãàíå. Ñòðàòåãèÿòà å ôîðìèðàíà â ïðîöåñ íà äèàëîã ìåæäó
Ïðàâèòåëñòâîòî, äîíîðèòå è äðóãè çàèíòåðåñîâàíè ñòðàíè íà íàöèîíàëíî è ñåêòîðíî íèâî.
Îáñúæäàò ñå ìàêðîèêîíîìè÷åñêàòà è áþäæåòíàòà ñèòóàöèÿ, êà÷åñòâîòî íà óïðàâëåíèåòî íà
ïóáëè÷íèòå ôèíàíñè, âúïðîñèòå íà äîáðîòî óïðàâëåíèå, ñåêòîðíèòå ïîëèòèêè è îáîñíîâàâàíåòî
íà öåëèòå. Àíàëèçèðàò ñå ñóìèòå â ðàçõîäíàòà ðàìêà è ñúãëàñóâàíîñòòà ìåæäó Ãîäèøåí ïëàí çà
ðàáîòà è áþäæåòúò. Ðåçóëòàòúò îò öÿëàòà äèñêóñèÿ å ïîñòèãàíå íà ñïîðàçóìåíèå çà
ñåêòîðèòå, êîèòî ùå áúäàò ïîäïîìàãàíè.
2. Ïî âðåìå íà ôàçàòà çà èäåíòèôèêàöèÿ ñå ïðàâè ïðåäâàðèòåëíà ïðåöåíêà íà ñåêòîðíàòà
ïðîãðàìà. Ïðàâèòåëñòâîòî è äîíîðèòå äîñòèãàò äî íàé-îáùà óãîâîðêà îòíîñíî ñåêòîðíàòà
ïîëèòèêà è ñòðàòåãèÿ (îáèêíîâåíî ñå ñïîðàçóìÿâàò è ñ äðóãè äîíîðè). Ðåçóëòàòúò å ðåøåíèå
äàëè äà ñå ïðîäúëæè èëè íå ñ èçãîòâÿíåòî íà ñåêòîðíàòà ïðîãðàìà.
3. Ïî âðåìå íà ôàçàòà íà îöåíêà è ñåëåêòèðàíå ñå öåëè ïîñòèãàíå íà ñïîðàçóìåíèå çà
âîäåùèòå ïðèíöèïè çà èçïúëíåíèåòî íà ïðîãðàìàòà è òÿõíîòî ïîäðîáíî ñúñòàâÿíå.
Ïðèíöèïèòå ìîãàò äà âêëþ÷âàò âúïðîñè êàòî öåëåñúîáðàçíî ðàçïðåäåëåíèå íà ðåñóðñèòå ìåæäó
öåíòðàëíàòà è ìåñòíà àäìèíèñòðàöèÿ, íåîáõîäèìàòà ïðîçðà÷íîñò íà áþäæåòíèÿ ïðîöåñ è
îñ÷åòîâîäÿâàíåòî, àäìèíèñòðàòèâíè è èíñòèòóöèîíàëíè ïðîìåíè è ò.í. Ïîäðîáíîñòè çà
ïðîãðàìíèòå ïðèîðèòåòè, ñåêòîðíèòå ðåôîðìè è èíâåñòèöèè ñå óãîâàðÿò ñ ïðàâèòåëñòâîòî è
äðóãèòå äîíîðè. Ðåçóëòàòúò å ðåøåíèå äàëè äà ñå ïðåäëîæè ïðîãðàìàòà çà ôèíàíñèðàíå èëè íå.
Óñëîâèÿòà òðÿáâà äà áúäàò ïîñî÷åíè ïî âðåìå íà òàçè ôàçà.
4. Ïî âðåìå íà ôàçàòà íà ôèíàíñèðàíå ñå âçèìà ðåøåíèå äàëè äà ñå ôèíàíñèðà ïðîãðàìàòà
èëè íå.
5. Ïî âðåìå íà ôàçàòà íà èçïúëíåíèå ñåêòîðíàòà ïðîãðàìà ñå èçïúëíÿâà â ðàìêèòå íà
ïðåäâèäåíèòå ïóáëè÷íè ðàçõîäè. Êîãàòî èìà ñïîðàçóìåíèÿ çà ñúâìåñòíî ôèíàíñèðàíå,
ïðîñëåäÿâàíåòî íå å ëèìèòèðàíî ñàìî çà ñðåäñòâàòà îò ÅÑ, íî è çà öÿëîñòíîòî ñåêòîðíî
ôèíàíñèðàíå, â òîâà ÷èñëî ïðàâèòåëñòâåíî è îò äðóãè äîíîðè. Èíäèêàòîðèòå çà ñåêòîðíèòå
ïðîãðàìè ÷åñòî ñà ñúîáðàçåíè ñ ìåæäóíàðîäíè öåëè çà ðàçâèòèå.
6. Ïî âðåìå íà ôàçàòà íà îöåíêà âíèìàíèåòî ñå ôîêóñèðà âúðõó èçðàáîòâàíå íà çàêëþ÷åíèÿ
è ïðåïîðúêè ñ îãëåä íà ïîñòèãíàòèòå ðåçóëòàòè îò ïðîãðàìàòà è âúçìîæíèòå ïîäîáðåíèÿ çà
ñåêòîðíàòà ïîëèòèêà è ïðîãðàìà.
98
Ïðèëîæåíèå 1
ÑÒÐÀÒÅÃÈß ÇÀ Ó×ÀÑÒÈÅ ÍÀ ÐÅÏÓÁËÈÊÀ ÁÚËÃÀÐÈß Â ÑÒÐÓÊÒÓÐÍÈÒÅ

ÔÎÍÄÎÂÅ È ÊÎÕÅÇÈÎÍÍÈß ÔÎÍÄ ÍÀ ÅÑ
(ñúñ ñúêðàùåíèÿ)
99
ÑÒÐÀÒÅÃÈß ÇÀ Ó×ÀÑÒÈÅ ÍÀ ÐÅÏÓÁËÈÊÀ ÁÚËÃÀÐÈß Â ÑÒÐÓÊÒÓÐÍÈÒÅ
ÔÎÍÄÎÂÅ È ÊÎÕÅÇÈÎÍÍÈß ÔÎÍÄ ÍÀ ÅÂÐÎÏÅÉÑÊÈß ÑÚÞÇ
I. Îáùè ïîëîæåíèÿ
Íàñòîÿùàòà Ñòðàòåãèÿ å èçãîòâåíà â ñúîòâåòñòâèå ñ îñíîâíèòå èçèñêâàíèÿ çà ïëàíèðàíå,
àäìèíèñòðèðàíå è ïðèëàãàíå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç,
èçëîæåíè â Ðåãëàìåíò 1260/99 è Ðåãëàìåíò 1164/94 íà Ñúâåòà íà ÅÑ.
Â èçïúëíåíèå íà Ïëàí 2000 íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ è Çàïîâåä íà ìèíèñòúð ïðåäñåäàòåëÿ íà
Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ áåøå ñúçäàäåíà ìåæäóâåäîìñòâåíà ðàáîòíà ãðóïà, êîÿòî äà ðàçðàáîòè
Ñòðàòåãèÿòà çà ó÷àñòèåòî íà ñòðàíàòà íè â Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç.
Â êîíòåêñòà íà ãîðíèòå äîêóìåíòè ñå èäåíòèôèöèðà íåîáõîäèìîñòòà îò çàïî÷âàíå ïðîöåñ
íà èçãðàæäàíåòî íà ñòðóêòóðèòå, êîèòî ñå èçèñêâàò çà öåëèòå íà ðåãèîíàëíàòà è ñòðóêòóðíàòà
ïîëèòèêè.
Â ðåçóëòàò îò äåéíîñòòà ïî Ñïåöèàëíàòà ïîäãîòâèòåëíà ïðîãðàìà çà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå
íà ÅÑ (ÑÏÏ) â Áúëãàðèÿ áåøå èçâúðøåí èíñòèòóöèîíàëíèÿò ïðåõîä êúì âúâåæäàíå íà êîíöåïöèÿòà
è íà÷èíèòå íà ðàáîòà ñ åâðîïåéñêèòå Ñòðóêòóðíè ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä. Â ðàìêèòå íà
ÑÏÏ ïðåç 1998 ã. çàïî÷íà ïîäãîòîâêàòà íà Íàöèîíàëåí ïëàí çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå (ÍÏÈÐ) íà
Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ çà ïåðèîäà 2000 - 2006 ã.
Ðàçðàáîòâàíåòî íà ÍÏÈÐ 2000 - 2006 ã. áåøå âúçëîæåíî íà Öåíòðàëíî êîîðäèíàöèîííî çâåíî
(ÖÊÇ) êúì Ìèíèñòåðñòâî íà ðåãèîíàëíîòî ðàçâèòèå è áëàãîóñòðîéñòâîòî (ÌÐÐÁ), ñ ÷ëåíîâå
ïðåäñòàâèòåëè íà êëþ÷îâè ìèíèñòåðñòâà, äúðæàâíè àãåíöèè è Ìèíèñòåðñêè ñúâåò. Ðîëÿòà íà
ÖÊÇ áåøå äà ïîäïîìàãà îïðåäåëÿíåòî íà íàöèîíàëíèòå ñòðàòåãè÷åñêè öåëè è ïðèîðèòåòè,
ðåñïåêòèâíî - ìåðêè è îïåðàòèâíè ïðîãðàìè è áå ïîä÷èíåíà íà äâå îñíîâíè çàäà÷è. Ïúðâàòà, ñ
ïðåäèìíî âúíøíî-ïîëèòè÷åñêè è âúíøíî-èêîíîìè÷åñêè õàðàêòåð, öåëåøå ñèòóàöèÿòà â ñòðàíàòà
äà áúäå íàïðàâåíà ïî-ïðåäâèäèìà è ïðîçðà÷íà çà âñè÷êè ïîòåíöèàëíè èíâåñòèòîðè, âêë. ôîíäîâåòå
íà ÅÑ, ÅÈÁ, ÅÁÂÐ, ÑÁ, ÌÂÔ è äðóãè ìåæäóíàðîäíè ôèíàíñîâè èíñòèòóöèè. Âòîðàòà îñíîâíà çàäà÷à
áåøå äà ñå ïîñòèãíå ïî-âèñîêà ñòåïåí íà âúòðåøíà àäìèíèñòðàòèâíà è ôèíàíñîâà îðãàíèçèðàíîñò
è äà áúäàò ñúçäàäåíè ñúîòâåòíèòå ìåõàíèçìè çà äèàëîã è êîîðäèíàöèÿ íà ïðîãðàìèðàíå íà
ïîìîùèòå îò åâðîïåéñêèòå ôîíäîâå íà âñè÷êè îáùåñòâåíè íèâà.
Íåîáõîäèìîñò îò Ñòðàòåãèÿ çà ó÷àñòèå íà Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ
â Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà ÅÑ
Íåîáõîäèìîñòòà îò ðàçðàáîòâàíåòî íà íàñòîÿùàòà ñòðàòåãèÿ ñå îáóñëàâÿ îò ðåäèöà
ïðè÷èíè. Åäèí îò îñíîâíèòå ìîìåíòè å, ÷å ñ ïðèåìàíåòî íà Ïëàí 20001 Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ
(ÅÊ) î÷åðòàâà çàäúëáî÷åíà ñòðàòåãèÿ çà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèÿ ïðîöåñ íà ñòðàíèòå êàíäèäàòêè,
âêëþ÷èòåëíî ïðåîðèåíòàöèÿòà íà ïðîãðàìèòå íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç îò ïðîåêòíî îðèåíòèðàíè,
êúì ïðîáëåìíî îðèåíòèðàíè, êîèòî äà ðåøàâàò ðåàëíè ïðîáëåìè íà ñòðàíèòå â ïðîöåñà íà
ïðèñúåäèíÿâàíå. Íà áàçàòà íà òîçè Ïëàí, è ñëåä êîíñóëòàöèè ñ áúëãàðñêèòå èíñòèòóöèè áåøå
îäîáðåíî Ïàðòíüîðñòâî çà ïðèñúåäèíÿâàíå è Íàöèîíàëíà ïðîãðàìà çà ïðèåìàíå äîñòèæåíèÿòà
íà åâðîïåéñêîòî çàêîíîäàòåëñòâî ñ öåë äà ñå ïîäïîìîãíå Áúëãàðèÿ â ïîäãîòîâêàòà çà ÷ëåíñòâî â
ÅÑ.
Äðóã îñíîâåí ìîìåíò, îáóñëàâÿù âàæíîñòòà íà íàñòîÿùàòà ñòðàòåãèÿ, å íåîáõîäèìîñòòà
îò îïðåäåëÿíå, óòî÷íÿâàíå è èçãðàæäàíå íà ôóíêöèèòå è ñòðóêòóðèòå, êîèòî ñå èçèñêâàò çà
öåëèòå íà ðåãèîíàëíàòà è ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêè. Â òîçè êîíòåêñò äðóã âàæåí åëåìåíò å
íåîáõîäèìîñòòà îò íàâðåìåííîòî àêòóàëèçèðàíå íà äåéñòâàùàòà íîðìàòèâíàòà áàçà è
ñúçäàâàíå íà íîâà, îòãîâàðÿùà íà åâðîïåéñêèòå èçèñêâàíèÿ.
Â ïðîöåñà íà ïðèñúåäèíÿâàíå Áúëãàðèÿ å áåíåôèöèåíò íà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå ôèíàíñîâè
èíñòðóìåíòè íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ÔÀÐ, ÈÑÏÀ è ÑÀÏÀÐÄ. Òÿõíîòî óñïåøíî óñâîÿâàíå å íåîáõîäèìî
óñëîâèå çà ïîäãîòîâêàòà íà ñòðàíàòà íè çà èçïîëçâàíåòî è óïðàâëåíèåòî íà ïîìîùòà ïî
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà ÅÑ ñëåä ïðèñúåäèíÿâàíåòî. Òúé êàòî ïðåä-
ïðèñúåäèíèòåëíèòå ôîíäîâå ñà èçãðàäåíè âúðõó ïðèíöèïèòå íà äåéñòâèå íà Ñòðóêòóðíèòå
1
Agenda 2000
100
ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà ÅÑ, íåîáõîäèìî å äà ñå èçãðàäÿò òàêèâà ìåõàíèçìè, ÷å Áúëãàðèÿ äà
îòãîâîðè íà ÷åòèðèòå ïðèíöèïíè èçèñêâàíèÿ çà êîíöåíòðàöèÿ, ïðîãðàìèðàíå, äîïúëíÿåìîñò è
ïàðòíüîðñòâî, çàëåãíàëè â îñíîâàòà íà óïðàâëåíèåòî íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ
ôîíä.
Âàæåí ìîìåíò, ïîðàæäàù íåîáõîäèìîñòòà îò íàñòîÿùàòà ñòðàòåãèÿ, å ëèïñàòà íà òðàäèöèè
â äåöåíòðàëèçàöèÿ íà ïëàíèðàíåòî. Åäâà ñëåä ñúçäàâàíå íà îñíîâà çà äîáðà êîîðäèíàöèÿ íà
öåíòðàëíî íèâî Áúëãàðèÿ ùå ìîæå äà ïðèëîæè â äåéñòâèòåëíîñò ïðèíöèïà íà ïàðòíüîðñòâî.
Íàëèöå å íåîáõîäèìîñò îò ÿñíî äåôèíèðàíå íà âèçèÿòà íà áúëãàðñêîòî ïðàâèòåëñòâî îòíîñíî
èçãðàæäàíå è îðãàíèçàöèîííî óêðåïâàíå íà èíñòèòóöèèòå, êîèòî ùå îñúùåñòâÿâàò ïëàíèðàíå,
óïðàâëåíèå, íàáëþäåíèå è êîíòðîë íà ñðåäñòâàòà, ïðåäîñòàâÿíè íà Áúëãàðèÿ îò Åâðîïåéñêàòà
îáùíîñò.
Îñíîâíè ïðåäïîñòàâêè çà óñïåøíî ðåàëèçèðàíå íà Ñòðàòåãèÿòà
Îñíîâíèòå ïðåäïîñòàâêè çà óñïåøíàòà ðåàëèçàöèÿ íà Ñòðàòåãèÿòà ìîãàò äà áúäàò
ñèñòåìàòèçèðàíè êàêòî ñëåäâà:
Äåéñòâàùà íîðìàòèâíà áàçà â ñòðàíàòà, ñâúðçàíà ñ ïðèñúåäèíÿâàíåòî;
√ Ðåãëàìåíòè è îñíîâíè èçèñêâàíèÿ íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç;
√ Ðàçðàáîòåíè ïðîöåäóðíè äîêóìåíòè (Ïðàêòè÷åñêè ðúêîâîäñòâà) çà óñïåøíîòî óñâîÿâàíå
íà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå ôîíäîâå;
√ Íàòðóïàí îïèò ïî îòíîøåíèå ñòàðòèðàíå íà ïðîöåñà íà èçãðàæäàíå íà ñòðóêòóðèòå ïî
óïðàâëåíèå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä ñúãëàñíî èçèñêâàíèÿòà íà Åâðîïåéñêèÿ
ñúþç;
√ Èçãðàäåíè çâåíà â ìèíèñòåðñòâàòà, ðàáîòåùè ïî ïðèñúåäèíÿâàíåòî è ïî èçïúëíåíèåòî íà
ïðîåêòèòå, ôèíàíñèðàíè îò ÅÑ;
√ Ïîìîù è ïîäêðåïà íà Äåëåãàöèÿòà íà ÅÊ â Áúëãàðèÿ è íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ.
Ïðè èçãîòâÿíå íà íàñòîÿùèÿ äîêóìåíò ñà âçåòè ïðåäâèä ïðåïîðúêèòå íà Åâðîïåéñêàòà
êîìèñèÿ, äàäåíè â Ðåäîâíèÿ äîêëàä íà ÅÊ çà Áúëãàðèÿ2, ïðåäâàðèòåëíàòà îöåíêà íà Íàöèîíàëíèÿ
ïëàí çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå 2000 - 2006 ã.3, Èíôîðìàöèîííà çàïèñêà ïî Ãëàâà 21 îò ïðåãîâîðèòå
çà ïðèñúåäèíÿâàíå Ðåãèîíàëíà ïîëèòèêà è êîîðäèíàöèÿ íà Ñòðóêòóðíèòå èíñòðóìåíòè4, êàêòî
è îñîáåíîñòèòå íà àäìèíèñòðàòèâíàòà è ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêà ñèòóàöèÿ â Áúëãàðèÿ è
íàòðóïàíèÿ äîñåãà îïèò.
Ñòðàòåãè÷åñêè çàìèñúë
Ôèëîñîôèÿòà íà ðàçðàáîòåíàòà ñòðàòåãèÿ ñå îñíîâàâà íà îñíîâíèòå èçèñêâàíèÿ çà ïëàíèðàíå,
àäìèíèñòðèðàíå è ïðèëàãàíå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà ÅÑ ñúãëàñíî
Ðåãëàìåíò 1260/99 è Ðåãëàìåíò 1164/94 íà Ñúâåòà íà ÅÑ.
Òðè ñà îñíîâíèòå èçèñêâàíèÿ íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç, ïðè îñèãóðÿâàíåòî è ñïàçâàíåòî íà êîèòî
Áúëãàðèÿ ùå ïîëó÷è ñðåäñòâà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä:
1. ßñíî ðàçðàáîòåíè ïðîãðàìíè äîêóìåíòè;
2. Äåéñòâàùà ïðàâíà è èíñòèòóöèîíàëíà ðàìêà, îñèãóðÿâàùà ïîäãîòîâêàòà, îöåíêàòà è
íàáëþäåíèåòî íà ïëàíîâèòå äîêóìåíòè è ïðîåêòè;
3. Åôåêòèâíî ôóíêöèîíèðàùè ìåõàíèçìè è ïðîöåäóðè çà ôèíàíñîâ êîíòðîë.
Ñòðàòåãèÿòà ñå îñíîâàâà íà ïðèíöèïèòå, êîèòî ñëåäâà äà ñå ñïàçâàò âúâ âñè÷êè äåéíîñòè ïî
ïðîãðàìèðàíå, èçïúëíÿâàíå è íàáëþäåíèå íà äåéíîñòèòå, ôèíàíñèðàíè îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå
è Êîõåçèîííèÿ ôîíä, à èìåííî:
√ Ïðèíöèïúò íà ïàðòíüîðñòâî, êîéòî èçèñêâà îïðåäåëåíèòå ïàðòíüîðè äà ïðåäñòàâÿò
ñâîèòå ìíåíèÿ è ïðåäëîæåíèÿ ïî ïðîçðà÷åí íà÷èí îùå â íà÷àëîòî íà ïðîöåñà íà ïðîãðàìèðàíå è â
ïðîöåñà íà ïîäãîòîâêàòà, ôèíàíñèðàíåòî, íàáëþäåíèåòî è îöåíêàòà. Ïàðòíüîðñòâîòî èçèñêâà
êàêòî ïî-íèñêèòå íèâà íà óïðàâëåíèåòî, òàêà è ãðàæäàíñêîòî îáùåñòâî â ñòðàíàòà äà ó÷àñòâàò
çàåäíî ñ ÅÊ â ïðîöåñà íà ðàçðàáîòêà, ïîäáîð, óïðàâëåíèå è íàáëþäåíèå íà ïðîåêòèòå. Òîçè ïðèíöèï
èçèñêâà ïðèëàãàíåòî íà ìåõàíèçìè íà êîíñóëòàöèè è ó÷àñòèå íà íàöèîíàëíî è ðåãèîíàëíî ðàâíèùå,
êîèòî äà îñèãóðÿò ó÷àñòèåòî íà ìåñòíèòå è ðåãèîíàëíè âëàñòè, áèçíåñà è àñîöèàöèèòå íà
ðàáîòîäàòåëèòå, ñèíäèêàòèòå, íåïðàâèòåëñòâåíèòå îðãàíèçàöèè è äðóãè çàèíòåðåñîâàíè ñòðàíè;
2
Íîåìâðè 2001 ã.
3
Îöåíêàòà å âúçëîæåíà îò ÖÊÇ êúì ÌÐÐÁ è å èçâúðøåíà îò íåçàâèñèìè êîíñóëòàíòè íà ÅÊ â
ñúîòâåòñòâèå ñ èçèñêâàíèÿòà íà Ðåãëàìåíò íà ÅÑ 1260/99, àïðèë 2001 ã.
4
Ñúâåò íà ÅÑ, Enlarg 347, 14700/01, 23.11.2001.
101
√ Ïðèíöèïúò íà êîîðäèíàöèÿ, ñ êîéòî ñå ãàðàíòèðà ñúãëàñóâàíîñò è ïîñëåäîâàòåëíîñò
íà ðàçëè÷íèòå ñòàíîâèùà è ïðèîðèòåòè, êàêòî è ïðåãîâîðè çà ïîñòèãàíå íà ñúãëàñèå ìåæäó
îòäåëíèòå ó÷àñòíèöè. Êîîðäèíàöèîííàòà ñòðóêòóðà òðÿáâà äà èìà äîñòàòú÷íî âëèÿíèå è äà
áúäå ïðèåòà, çà äà ñå èçáåãíå ïîëèòè÷åñêîòî íàïðåæåíèå. Íåîáõîäèìî å äà ñå îñúùåñòâè âúòðåøíà
è ìåæäóâåäîìñòâåíà êîîðäèíàöèÿ è ñúòðóäíè÷åñòâî. Ïðè óïðàâëåíèåòî íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå
è Êîõåçèîííèÿ ôîíä å íåîáõîäèìî äà ñå îñúùåñòâÿâà êîîðäèíàöèÿ êàêòî íà ïîäêðåïàòà îò
ðàçëè÷íèòå ôîíäîâå, òàêà è ìåæäó ôîíäîâåòå è ïîäêðåïàòà îò äðóãèòå ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè
è ÅÈÁ. Òàçè êîîðäèíàöèÿ ñå îñúùåñòâÿâà ÷ðåç Ïëàíà çà ðàçâèòèå, Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò
Îáùíîñòòà, Îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè è Íàöèîíàëíèòå ñåêòîðíè ïîëèòèêè â îáëàñòòà íà îêîëíàòà
ñðåäà è òðàíñïîðòà êàêòî è â ïðîöåñà íà íàáëþäåíèå è îöåíêà íà ïîìîùòà;
√ Ïðèíöèïúò íà äåöåíòðàëèçàöèÿ, ñ êîéòî ñå äåëåãèðàò ïðàâà ïî óïðàâëåíèåòî íà
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä îò Êîìèñèÿòà íà ñòðàíàòà ÷ëåíêà. Ïðè îöåíÿâàíå
êàïàöèòåòà íà èçïúëíèòåëíèòå àãåíöèè çà óïðàâëåíèå íà ïîìîùòà íà äåöåíòðàëèçèðàíà îñíîâà
Áúëãàðèÿ ùå ïðèëàãà îïðåäåëåíè êðèòåðèè, äåôèíèðàíè â Ðåãëàìåíòèòå íà ÅÑ. Êàòî ñå èìàò
ïðåäâèä ðåñóðñíèòå îãðàíè÷åíèÿ íà ñåãàøíèÿ àäìèíèñòðàòèâåí êàïàöèòåò íà Áúëãàðèÿ, â ïåðèîäà
äî ïðèñúåäèíÿâàíåòî óñèëèÿòà ùå ñå êîíöåíòðèðàò âúðõó óêðåïâàíå ïúðâî íà èíñòèòóöèèòå íà
íàöèîíàëíî íèâî è âïîñëåäñòâèå - íà ðåãèîíàëíî íèâî;
√ Ïðèíöèïúò íà äîïúëíÿåìîñò, èçèñêâàù ñðåäñòâàòà îò Åâðîïåéñêàòà îáùíîñò äà ñå
äîïúëâàò ñ ìåñòíè èçòî÷íèöè íà ôèíàíñèðàíå.
Ñòðàòåãèÿòà å èçãîòâåíà â ñúîòâåòñòâèå ñ Ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà íà Áúëãàðèÿ êàòî
ïîëèòèêà, öåëÿùà íàìàëÿâàíåòî íà èêîíîìè÷åñêèòå è ñîöèàëíèòå ðàçëè÷èÿ â ðàìêèòå íà ñòðàíàòà
è ñ Ïîëèòèêàòà íà ñîöèàëíî è èêîíîìè÷åñêî ñáëèæàâàíå íà ÅÑ êàòî ïîëèòèêà, öåëÿùà íàìàëÿâàíå
ðàçëè÷èÿòà ìåæäó ðàâíèùàòà íà ðàçâèòèå â ðàçëè÷íèòå ðåãèîíè è ñòðàíè íà Îáùíîñòòà (ò.å.
ìåæäó Áúëãàðèÿ è ÅÑ). Òúé êàòî ðåãèîíàëíèòå ðàçëè÷èÿ â ñîöèàëíîòî è èêîíîìè÷åñêîòî ðàçâèòèå
íà Áúëãàðèÿ ñà ìíîãî ÿñíè è ùå íàðàñíàò ñëåä çàâúðøâàíå ïðåñòðóêòóðèðàíåòî íà èêîíîìèêàòà,
ïðàâèòåëñòâîòî òðÿáâà äà èäåíòèôèöèðà ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà êàòî åäèí îò îñíîâíèòå ñè
ïðèîðèòåòè è äà çàïî÷íå âúâåæäàíå íà èíñòðóìåíòàðèóì çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå. Âàæíî å
óñèëèÿòà äà ñå ñúñðåäîòî÷àò êàêòî êúì ïîñòèãàíå íà âèñîêî íèâî íà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî
ðàçâèòèå çà öÿëàòà ñòðàíà ñ îãëåä íàìàëÿâàíå ðàçëè÷èÿòà ñúñ ñòðàíèòå ÷ëåíêè, òàêà è êúì
íàìàëÿâàíå íà ðàçëè÷èÿòà â ðàçâèòèåòî íà îòäåëíèòå ðåãèîíè â Áúëãàðèÿ.
Îñíîâíèòå õàðàêòåðèñòèêè íà Ñòðàòåãèÿòà ñà:
√ Äúëãîñðî÷íà - îáõâàùà ïåðèîäà äî 2006 ã. è âêëþ÷âà ïðîöåñè è äåéíîñòè, êîèòî ùå ñå ðåàëèçèðàò
è ñëåä ïðèñúåäèíÿâàíåòî;
√ Îôàíçèâíà ñ ïðî-àêòèâåí (èçïðåâàðâàù) õàðàêòåð - îðèåíòèðàíà äà îòðàçÿâà ïðîìåíèòå â
ñðåäàòà è äà ñå àäàïòèðà êúì òÿõ;
√ Äèíàìè÷íà - òðÿáâà äà ñå ðåàëèçèðà â óñêîðåíè ñðîêîâå è äà ñå èçâåäå êàòî ïðèîðèòåò íà
ïðàâèòåëñòâîòî è öåë óñêîðÿâàíå íà ïðîöåñà íà ïðèñúåäèíÿâàíå;
√ Êîîðäèíèðàíà (ñòðàòåãèÿ íà îáùèòå äåéñòâèÿ) - ñèíõðîííà ñúâìåñòíà ðàáîòà íà
èçïúëíèòåëè îò ðàçëè÷íè ìèíèñòåðñòâà; èçèñêâà êîîðäèíèðàíèòå, îáåäèíåíè è èíòåãðèðàíè óñèëèÿ
íà ìíîãî çâåíà çà èçãîòâÿíåòî è ðåàëèçèðàíåòî é.
Îñíîâíèòå ïðèîðèòåòè íà íàñòîÿùàòà ñòðàòåãèÿ ñà:
- Àêòóàëèçèðàíå è ôîðìèðàíå íà íåîáõîäèìàòà íîðìàòèâíà óðåäáà â ïðîöåñà íà ïîäãîòîâêà
íà ñòðàíà çà ó÷àñòèå â Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà ÅÑ;
- Èäåíòèôèöèðàíå è óñêîðåíî óêðåïâàíå íà äåéñòâàùèòå èíñòèòóöèè è àäìèíèñòðàöèÿ è
ñúçäàâàíå íà íîâè ñòðóêòóðè, êîèòî ùå ó÷àñòâàò â ïðîöåñèòå íà ïðîãðàìèðàíå, íàáëþäåíèå,
îöåíêà è ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå è êîíòðîë íà ïîìîùè îò Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä.
Íåîáõîäèìîñò îò ïðîìåíè â ñúùåñòâóâàùîòî çàêîíîäàòåëñòâî
Ñ öåë õàðìîíèçèðàíå íà áúëãàðñêàòà íîðìàòèâíà óðåäáà è ðåãëàìåíòèðàíåòî íà Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå âúçíèêâà íåîáõîäèìîñò îò ïðîìåíè â íîðìàòèâíàòà áàçà â ñëåäíèòå îñíîâíè îáëàñòè:
√ ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå;
√ óêðåïâàíå àäìèíèñòðàòèâíèÿ êàïàöèòåò â ïëàíèðîâú÷íèòå ðàéîíè, ñúîòâåòñòâàùè íà
íèâî NUTS II ñ öåë ïëàíèðàíå, ïðîãíîçèðàíå, îöåíêà íà èçïúëíåíèåòî íà ðåãèîíàëíàòà îïåðàòèâíà
ïðîãðàìà, àíàëèçèðàíå è îáîáùàâàíå íà ñòàòèñòè÷åñêà èíôîðìàöèÿ;
√ óñòàíîâÿâàíå íà àäìèíèñòðàòèâíà ðàìêà çà ó÷àñòèåòî è âçàèìîäåéñòâèåòî íà ðåãèî-
íàëíèòå è ìåñòíèòå âëàñòè, áðàíøîâèòå îðãàíèçàöèè è ñîöèàëíèòå ïàðòíüîðè â öÿëîñòíàòà
äåéíîñò ïî ðåãèîíàëíà ïîëèòèêà è èçïîëçâàíå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
102
√ ñèíõðîíèçèðàíå íà Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå è Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà
ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå;
√ ñèíõðîíèçèðàíå íà ðåãèîíàëíîòî ïëàíèðàíå ñ ïðîöåäóðèòå ïî óñòðîéñòâî íà òåðèòîðèÿòà;
√ óñòðîéñòâî íà òåðèòîðèÿòà;
√ îïðîñòÿâàíå íà ïðîöåäóðèòå, ñâúðçàíè ñ óñòðîéñòâîòî íà òåðèòîðèÿòà;
√ îïòèìèçèðàíå íà êîìïåòåíöèèòå íà îðãàíèòå ïî óñòðîéñòâî íà òåðèòîðèÿòà;
√ áþäæåòíîòî çàêîíîäàòåëñòâî ñ öåë ïðåõîä îò ãîäèøíî êúì ìíîãîãîäèøíîòî áþäæåòèðàíå;
√ ôèíàíñîâ êîíòðîë;
√ îáùåñòâåíè ïîðú÷êè - ðàçðàáîòâàíå íà ñèñòåìà çà òðàíñïîíèðàíå íà êðèòåðèèòå íà ÅÑ çà
êâàëèôèöèðàíî èçáèðàíå íà êàíäèäàòèòå, ïðèíöèïíî ðåøàâàíå íà ïðîáëåìèòå, ñâúðçâàíè ñ
òåõíè÷åñêèòå ñïåöèôèêàöèè, õàðìîíèçàöèÿ â ïúëíà ñòåïåí íà íàöèîíàëíîòî çàêîíîäàòåëñòâî ñ
èçèñêâàíèÿòà íà åâðîïåéñêîòî ïðàâî è ïðàêòèêà;
√ îðãàíèçàöèÿ íà èíñòèòóöèèòå, êîèòî ùå ó÷àñòâàò â óïðàâëåíèåòî íà Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ àäìèíèñòðàòèâíàòà ðàìêà çà ó÷àñòèåòî íà ðåãèîíàëíèòå è ìåñòíè âëàñòè, áðàíøîâèòå
îðãàíèçàöèè è ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêèòå ïàðòíüîðè â öÿëîñòíàòà äåéíîñò ïî ðåãèîíàëíà ïîëèòèêà
è èçïîëçâàíå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ íàáëþäåíèå è èçâúðøâàíå íà ïðåäâàðèòåëíà, ìåæäèííà è ïîñëåäâàùà îöåíêà íà óïðàâëåíèåòî
íà ñðåäñòâàòà îò ïîìîùòà;
√ êîíêóðåíöèÿ è äúðæàâíè ïîìîùè;
√ îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà - èêîíîìè÷åñêà îðãàíèçàöèÿ íà äåéíîñòèòå ïî îïàçâàíå íà
îêîëíàòà ñðåäà; îöåíêà íà âúçäåéñòâèåòî âúðõó îêîëíàòà ñðåäà íà ïðåäëîæåíèÿ è ïðîåêòíè
ðåøåíèÿ; åêîìàðêèðîâêà; èçãðàæäàíå íà íàöèîíàëíà ñèñòåìà çà ìîíèòîðèíã íà îêîëíàòà ñðåäà;
îñúùåñòâÿâàíå íà êîíòðîë âúðõó ñúñòîÿíèåòî íà îêîëíàòà ñðåäà è èçòî÷íèöèòå íà çàìúðñÿâàíå
è äð.;
√ ðàâíèòå âúçìîæíîñòè - çàêîíîâî ðåãëàìåíòèðàíå íà ïðåäîòâðàòÿâàíå íà äèñêðèìèíàöèÿòà
ñ öåë îñèãóðÿâàíå íà ðàâíà è åôåêòèâíà çàùèòà îò äèñêðèìèíàöèÿ è ðàâíè âúçìîæíîñòè çà ó÷àñòèå
â îáùåñòâåíèÿ æèâîò íà âñè÷êè ëèöà áåç ðàçëèêà íà ïîë, ðàñà, öâÿò íà êîæàòà, åòíè÷åñêà
ïðèíàäëåæíîñò, ãðàæäàíñòâî, ïîëèòè÷åñêè è äðóãè óáåæäåíèÿ, ðåëèãèÿ èëè âÿðà, óâðåæäàíå,
âúçðàñò, ñåêñóàëíà îðèåíòàöèÿ è ëè÷íî èëè ñåìåéíî ïîëîæåíèå.
II. Öåëè íà ñòðàòåãèÿòà

Îáùà öåë
Â ïðîöåñà íà ïîäãîòîâêà íà ñòðàíàòà çà ó÷àñòèå â Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå å
íåîáõîäèìî ñúçäàâàíå íà åôåêòèâíè ñòðóêòóðè çà êîîðäèíèðàíî ïðîãðàìèðàíå, óïðàâëåíèå,
íàáëþäåíèå, îöåíêà, ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå è êîíòðîë íà ïîìîùòà îò ÅÑ íà öåíòðàëíî íèâî;
ïîâèøàâàíå è óêðåïâàíå íà êàïàöèòåòà íà ñúùåñòâóâàùèòå èíñòèòóöèè è èäåíòèôèêàöèÿ íà
îðãàíèòå è çâåíàòà êîèòî ùå ðàáîòÿò ïî óïðàâëåíèåòî íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ
ôîíä; èäåíòèôèöèðàíå íà ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêèòå ïàðòíüîðè è ñúçäàâàíå íà êîîðäèíèðàùè
èíñòðóìåíòè è çàñèëâàíå íà ïàðòíüîðñòâîòî ñ ðåãèîíàëíèòå, ìåñòíèòå è ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñ-
êèòå ïàðòíüîðè; àíàëèç è àêòóàëèçàöèÿ íà íîðìàòèâíàòà óðåäáà; îñèãóðÿâàíå ïóáëè÷íîñò è
ïðîçðà÷íîñò íà ñòðàòåãèÿòà.
Â òîçè ñìèñúë Îáùà öåë íà Ñòðàòåãèÿòà å èçãðàæäàíå íà ðàáîòåùè èíñòèòóöèîíàëíè
ìåõàíèçìè çà åôåêòèâíî èçïîëçâàíå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà ÅÑ ñëåä
ïðèñúåäèíÿâàíåòî íà ñòðàíàòà íè êúì ÅÑ.
Ñïåöèôè÷íè öåëè:
1. Çàêîíîäàòåëíè ìåðêè çà ïîäãîòîâêàòà íà Áúëãàðèÿ çà óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâàòà îò
Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå íà Åâðîïåéñêàòà îáùíîñò êúì ìîìåíòà íà ïðèñúåäèíÿâàíå;
2. Ìåðêè çà èçãðàæäàíå è/èëè ðàçâèòèå íà èíñòèòóöèèòå ñ îãëåä ãîòîâíîñò çà óñâîÿâàíå íà
ñðåäñòâà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà Åâðîïåéñêàòà îáùíîñò ïðè ñïàçâàíå
íà ïðèíöèïà íà ïðèåìñòâåíîñò ìåæäó ïðåä- è ñëåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå ñòðóêòóðè è îòãîâàðÿùè
íà óïðàâëåíñêèòå è êóëòóðíèòå òðàäèöèè íà Áúëãàðèÿ;
3. Èäåíòèôèöèðàíå íà ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêèòå ïàðòíüîðè;
103
4. Ïîâèøàâàíå íà àäìèíèñòðàòèâíèÿ êàïàöèòåò è îñèãóðÿâàíå ïóáëè÷íîñò è ïðîçðà÷íîñò íà
ñòðàòåãèÿòà.
Çàäà÷è è ìåðêè
Çà ïîñòèãàíå íà ïîñòàâåíèòå ñïåöèôè÷íè öåëè ñà ðàçðàáîòåíè îñíîâíè çàäà÷è è ñúîòâåòíèòå
ìåðêè çà òÿõíîòî èçïúëíåíèå.
ÖÅË
1. Çàêîíîäàòåëíè ìåðêè çà ïîäãîòîâêàòà íà Áúëãàðèÿ çà óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâàòà îò
Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå íà Åâðîïåéñêàòà îáùíîñò êúì ìîìåíòà íà ïðèñúåäèíÿâàíå.
ÏÎÄ-ÖÅËÈ
√ Àíàëèç è àêòóàëèçàöèÿ íà çàêîíîäàòåëíàòà ðàìêà è ïîä-çàêîíîâàòà íîðìàòèâíà áàçà;
√ Îïòèìèçèðàíå ïðîöåñà íà ïîäãîòîâêàòà íà ïëàíîâè äîêóìåíòè è ïðîåêòè çà óñâîÿâàíå íà
ñðåäñòâà îò ÅÑ ÷ðåç ñúçäàâàíå íà ïðàâíà è èíñòèòóöèîíàëíà ðàìêà, îñèãóðÿâàùà òÿõíàòà
ïîäãîòîâêà, îöåíêà è íàáëþäåíèå è èíòåãðèðàíå íà ñúùåñòâóâàùèòå ïëàíîâè äîêóìåíòè;
√ Ñúçäàâàíå íà íåîáõîäèìàòà íîðìàòèâíà áàçà çà âúçëàãàíå íà îòãîâîðíîñòè íà îïðåäåëåíèòå
â Ñòðàòåãèÿòà èíñòèòóöèè, ñâúðçàíè ñ óïðàâëåíèåòî íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ
ôîíä
ÇÀÄÀ×È
1.1 Àíàëèç íà çàêîíèòå â ñôåðàòà íà ðåãèîíàëíîòî ðàçâèòèå è ìåñòíîòî ñàìîóïðàâëåíèå;
1.2 Àíàëèç íà çàêîíèòå âúâ ôèíàíñîâàòà ñôåðà;
1.3 Àíàëèç íà çàêîíèòå â èêîíîìè÷åñêàòà ñôåðà;
1.4 Àíàëèç íà ñåêòîðíèòå çàêîíè;
1.5 Àíàëèç íà ïîä-çàêîíîâèòå íîðìàòèâíè àêòîâå (ÍÏÈÐ; îòäåëíèòå èíñòèòóöèè, âêë.
Óïðàâëÿâàùèòå îðãàíè, Êîìèòåòè çà íàáëþäåíèå).
ÌÅÐÊÈ
Ìåðêè êúì 1.1.
√ Ïîäãîòîâêà è ïðèåìàíå íà èçìåíåíèå è äîïúëíåíèå â Çàêîíà çà ðåãèîíàëíîòî ðàçâèòèå ñ
îãëåä ðåãëàìåíòèðàíå ñúçäàâàíåòî íà åäèííà ðàìêà çà èíòåãðèðàíî ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêî
ðàçâèòèå è ãàðàíòèðàíå íà îáâúðçàíîñò ìåæäó äâàòà ïëàíîâè ïðîöåñà è ìåæäó äâåòå èíñòè-
òóöèîíàëíè ðàìêè - çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå è çà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ Ïîäãîòîâêà è ïðèåìàíå íà èçìåíåíèå è äîïúëíåíèå íà Çàêîíà çà Èêîíîìè÷åñêèÿ è ñîöèàëåí
ñúâåò ñ îãëåä ñúçäàâàíå íà ìåõàíèçúì çà ïàðòíüîðñòâî ïðè ïðîãðàìèðàíå è íàáëþäåíèå íà
ïðîöåñèòå ïî óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâàòà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ Ïîäãîòîâêà íà èçìåíåíèå è äîïúëíåíèå íà ÏÌÑ 145 îò 27.07.2000 ã. çà îïðåäåëÿíå íà óñëîâèÿòà
è ðåäà íà èçïúëíåíèå íà ñòðàòåãèè è ïðîãðàìè, ñú-ôèíàíñèðàíè îò ôîíäîâåòå íà ÅÑ â îáëàñòòà
íà ðåãèîíàëíîòî è èêîíîìè÷åñêîòî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå.
√ Óñúâúðøåíñòâàíå íà ïðèëàãàíåòî íà Çàêîíà çà äúðæàâíèÿ ôèíàíñîâ êîíòðîë ïðè îò÷èòàíå
íà ðåãëàìåíòèòå íà ÅÑ â îáëàñòòà íà âúòðåøíèÿ îäèò;
√ Èçâúðøâàíå íà ïðîìåíè â Çàêîíà çà äúðæàâåí âúòðåøåí ôèíàíñîâ êîíòðîë ñ öåë ÿñíî
äåôèíèðàíå íà îðãàíèòå, èçâúðøâàùè âúòðåøåí îäèò;
√ Ïîäãîòîâêà è ïðèåìàíå íà èçìåíåíèå è äîïúëíåíèå íà Çàêîíà çà óñòðîéñòâî íà äúðæàâíèÿ
áþäæåò (âêë. âòîðè÷íî è òðåòè÷íî çàêîíîäàòåëñòâî) ñ îãëåä ïðåìèíàâàíå êúì ìíîãîãîäèøíî
áþäæåòèðàíå è ñúçäàâàíå íà èíòåãðèðàíà ñèñòåìà çà ïëàíèðàíå íà èíâåñòèöèèòå, îáõâàùàùà
åäíîâðåìåííî åâðîïåéñêèòå è íàöèîíàëíèòå èçòî÷íèöè íà ôèíàíñèðàíå;
√ Óñúâúðøåíñòâàíå íà áþäæåòíèòå ïðîöåäóðè â ïîñîêà íà ìíîãîãîäèøíî áþäæåòèðàíå è
ñúçäàâàíå íà ìåõàíèçìè çà êîîðäèíàöèÿ íà ïóáëè÷íîòî è ÷àñòíîòî ôèíàíñèðàíå. Ðàçðàáîòâàíå íà
ïðàâèëà è ïîäõîäè çà óïðàâëåíèå íà ïóáëè÷íèòå ôèíàíñè ïðè ìíîãîãîäèøíî ôèíàíñèðàíå.
√ Õàðìîíèçèðàíå è ðàçâèòèå íà ñòàòèñòèêàòà çà ðàéîíèòå çà ïëàíèðàíå â ñúîòâåòñòâèå
ñúñ ñòàíäàðòèòå íà ÅÂÐÎÑÒÀÒ ÷ðåç èçãðàæäàíå è âíåäðÿâàíå íà ñèñòåìà îò ïîêàçàòåëè,
õàðìîíèçèðàíà ñ ÅÂÐÎÑÒÀÒ è îò÷èòàùà íàöèîíàëíàòà ñïåöèôèêà.
√ Ïðèåìàíå íà èçìåíåíèå è äîïúëíåíèå è óñúâúðøåíñòâàíå íà ïðèëàãàíåòî íà Çàêîíà çà
îáùåñòâåíèòå ïîðú÷êè;
104
√ Ðàçðàáîòâàíå, óòâúðæäàâàíå è ðàçïðîñòðàíåíèå íà ñèñòåìà çà ïðåäâàðèòåëíà îöåíêà, îöåíêà
íà âúçäåéñòâèåòî âúðõó îêîëíàòà ñðåäà è âúðõó ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêîòî ðàçâèòèå;
√ Ñúçäàâàíå íà íàöèîíàëíà ïðàâíà ðàìêà çà ïðèëàãàíåòî íà ìåðêè çà ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå
ðàéîíè, êîèòî äà ñå ñúñðåäîòî÷àò âúðõó ÷àñòíèÿ ñåêòîð.
√ Ðàçðàáîòâàíå íà Ïðàâèëíèöè è ïðîöåäóðè çà îòãîâîðíîñòèòå íà èíñòèòóöèèòå ïî
îòíîøåíèå íà ïîäãîòîâêàòà çà óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ
ôîíä;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ñèñòåìà îò ïðîãðàìíè äîêóìåíòè çà óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâà îò ÅÑ,
ñúîòâåòñòâàùè íà èçèñêâàíèÿòà íà Ðåãëàìåíòè 1260/1999 ã. è 1164/1994 ã. íà Ñúâåòà íà ÅÑ;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ìåõàíèçúì çà ïîäîáðÿâàíå íà êîîðäèíàöèÿòà è ïàðòíüîðñòâîòî ïðè
èçãîòâÿíå, àêòóàëèçèðàíå è èçïúëíåíèå íà Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà èêîíîìè÷åñêî çà ðàçâèòèå;
√ Ñúãëàñóâàíå è ïðèåìàíå íà ðåøåíèå îò Ïðàâèòåëñòâîòî íà Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ çà
ñòðàòåãè÷åñêèòå ïðèîðèòåòè çà ðàçâèòèå â ÍÏÈÐ 2000 - 2006 ã. è äàâàíå íà ìàíäàò çà âîäåíå íà
ïðåãîâîðè ñ ÅÊ çà ôèíàëèçèðàíåòî íà ïëàíà;
√ Èçãîòâÿíå íà Ïëàí çà äåéñòâèå íà Ïðàâèòåëñòâîòî íà Ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ çà:
√ àêòóàëèçàöèÿ íà ÍÏÈÐ 2000 - 2006 ã. è ïîäãîòîâêà íà ïðîãðàìíèÿ äîêóìåíò çà ïëàíèðàíå íà
ñòðóêòóðíàòà ïîìîù îò ÅÑ ñëåä ïðèñúåäèíÿâàíåòî;
√ ðàçâèâàíå íà àäìèíèñòðàòèâíèÿ êàïàöèòåò çà óïðàâëåíèå íà ïîìîùòà îò ÅÑ, âêëþ÷èòåëíî
ìåõàíèçìè çà îñúùåñòâÿâàíå íà ïðåõîäà ïðè ïðåäàâàíå íà ôóíêöèè è îòãîâîðíîñòè îò ÌÐÐÁ íà
ÌÔ çà èçãîòâÿíå íà ÍÏÈÐ 2000 - 2006 ã.;
√ Íîðìàòèâíî ðåãëàìåíòèðàíå íà ñúñòàâà è ôóíêöèèòå íà Êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå íà íèâî
Ðàìêà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà, Êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä è íà Êîìèòåòèòå
çà íàáëþäåíèå íà íèâî Îïåðàòèâíè ïðîãðàìè ÷ðåç èçãîòâÿíå íà çàäàíèå çà ñúñòàâà è ôóíêöèèòå
íà ñúîòâåòíèòå Êîìèòåòè çà íàáëþäåíèå.
ÖÅË
2. Èçãðàæäàíå è/èëè ðàçâèòèå íà èíñòèòóöèèòå ñ îãëåä ãîòîâíîñò çà óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâà
îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà Åâðîïåéñêàòà îáùíîñò ïðè ñïàçâàíå íà ïðèíöèïà
íà ïðèåìñòâåíîñò ìåæäó ïðåä- è ñëåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå ñòðóêòóðè è îòãîâàðÿùè íà
óïðàâëåíñêèòå è êóëòóðíèòå òðàäèöèè íà Áúëãàðèÿ.
ÏÎÄ-ÖÅËÈ
√ Àíàëèç íà ôóíêöèèòå è ñòðóêòóðàòà íà ñúùåñòâóâàùèòå çâåíà, êîèòî ó÷àñòâàò â
ïðîöåñèòå íà ïðîãðàìèðàíå, óïðàâëåíèå, íàáëþäåíèå, îöåíêà, ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå è êîíòðîë íà
ñðåäñòâàòà îò ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå ôîíäîâå íà ÅÑ;
√ Èäåíòèôèêàöèÿ íà äúðæàâíèòå îðãàíè è çâåíàòà îò öåíòðàëíàòà äúðæàâíà àäìèíèñòðàöèÿ,
êîèòî ùå ó÷àñòâàò â ïðîöåñèòå íà ïðîãðàìèðàíå, óïðàâëåíèå, íàáëþäåíèå, îöåíêà, ôèíàíñîâî
óïðàâëåíèå è êîíòðîë íà ïîìîùòà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ Äîèçãðàæäàíå íà ñúùåñòâóâàùèòå çâåíà èëè ñúçäàâàíå íà íîâè ñòðóêòóðè â ìèíèñòåð-
ñòâàòà, àãåíöèèòå è âåäîìñòâàòà, íà êîèòî ñ òàçè Ñòðàòåãèÿ ñå âúçëàãàò îòãîâîðíîñòè ïî
ïðîãðàìèðàíåòî, óïðàâëåíèåòî è íàáëþäåíèåòî íà ñðåäñòâàòà îò Åâðîïåéñêèÿ ñúþç, ÷ðåç ïîåìàíå
íà ïðèñúùèòå èì ôóíêöèè îò äåéñòâàùèòå â ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèÿ ïåðèîä ïîäîáíè ñòðóêòóðè.
ÇÀÄÀ×È
2.1. Èçãðàæäàíå íà äèðåêöèÿ çà ìåæäóâåäîìñòâåíî öåëåâî ïëàíèðàíå, àäìèíèñòðèðàíå,
êîîðäèíàöèÿ è êîíòðîë íà ïîäêðåïàòà îò ÅÑ, êîÿòî ùå èçïúëíÿâà ôóíêöèèòå íà Óïðàâëÿâàù
îðãàí íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà è íà Óïðàâëÿâàù îðãàí íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
2.2. Èçãðàæäàíå è/èëè ðàçâèòèå íà çâåíà (äèðåêöèè) çà àäìèíèñòðèðàíå, êîîðäèíàöèÿ è
êîíòðîë íà èçïîëçâàíå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, êîèòî ñå ïðåäâèæäà äà èçïúëíÿâàò ðîëÿòà íà
Óïðàâëÿâàùè îðãàíè ïî Îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè;
2.3. Ðàçðàáîòâàíå íà ìåõàíèçúì çà ïîåìàíå îò Óïðàâëÿâàùèòå îðãàíè íà Ðàìêàòà çà
ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà è íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà ôóíêöèèòå ïî ïðîãðàìèðàíå, íàáëþäåíèå è
îöåíêà íà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå èíñòðóìåíòè;
2.4. Ðàçðàáîòâàíå íà ìîäåë çà ñú÷åòàâàíåòî íà öåíòðàëèçèðàíèÿ è äåöåíòðàëèçèðàíèÿ
ïîäõîä ïðè ïðîãðàìèðàíå, êîîðäèíàöèÿ è èçïúëíåíèå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ
ôîíä;
105
2.5. Ðàçðàáîòâàíå íà ìåõàíèçìè çà õîðèçîíòàëíà ìåæäóâåäîìñòâåíà êîîðäèíàöèÿ;
2.6. Èçãðàæäàíå íà ìåõàíèçúì çà ïðèåìñòâåíîñò ìåæäó ïðåä- è ñëåä- ïðèñúåäèíèòåëíèòå
èíñòèòóöèîíàëíè ìåðêè.
ÌÅÐÊÈ
√ Ïîäãîòîâêà íà ïðîåêò çà ÏÌÑ çà èçìåíåíèå è äîïúëíåíèå íà Óñòðîéñòâåíèòå ïðàâèëíèöè
íà èíñòèòóöèèòå çà äåôèíèðàíå íà ðîëÿòà è ôóíêöèèòå íà àäìèíèñòðàòèâíèòå åäèíèöè, ñâúðçàíè
ñ óïðàâëåíèåòî íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ïðîãðàìà çà îñèãóðÿâàíå íà ïðèåìñòâåíîñò ïðè ïðåäàâàíå îò ÌÂíÐ íà ÌÔ
íà ôóíêöèèòå è ïðîèçòè÷àùèòå îò òÿõ çàäúëæåíèÿ è îòãîâîðíîñòè ïî öÿëîñòíàòà ïîäãîòîâêà
çà ïëàíèðàíå è óïðàâëåíèå íà ïðîãðàìà ÔÀÐ;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ïðîãðàìà çà îñèãóðÿâàíå íà ïðèåìñòâåíîñò ïðè ïðåäàâàíå îò ÌÐÐÁ íà ÌÔ
íà ôóíêöèèòå è ïðîèçòè÷àùèòå îò òÿõ çàäúëæåíèÿ è îòãîâîðíîñòè ïî öÿëîñòíàòà ïîäãîòîâêà
çà ïëàíèðàíå è óïðàâëåíèå íà ïðîãðàìà ÈÑÏÀ;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ïðåäëîæåíèå çà ïðåðàçïðåäåëåíèå íà ôóíêöèèòå è îòãîâîðíîñòèòå ïî
óïðàâëåíèåòî íà ïðîåêòè ìåæäó ÌÐÐÁ è ÌÒÑÏ â îáëàñòòà íà ñîöèàëíàòà ïîëèòèêà è ÌÈ ïî
îòíîøåíèå íà èêîíîìè÷åñêîòî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå;
√ Îïðåäåëÿíå íà ÌÒÑÏ è ÌÈ çà Èçïúëíèòåëíè àãåíöèè îòãîâàðÿùè çà ïðîãðàìèðàíåòî è
èçïúëíåíèåòî íà ïðîåêòè ïî ïðîãðàìà ÔÀÐ â ÷àñòòà ñúîòâåòíî ñîöèàëíà ïîëèòèêà è
ïðîèçâîäñòâåí ñåêòîð ÷ðåç ïîäïèñâàíå íà Ôèíàíñîâè ìåìîðàíäóìè ïî ÔÀÐ çà ñúîòâåòíàòà ãîäèíà;
√ Ðàçðàáîòâàíå è óòâúðæäàâàíå íà ïðîöåäóðè çà ôèíàíñîâî è òåõíè÷åñêî óïðàâëåíèå íà
ïðîåêòèòå, ôèíàíñèðàíè îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ Ðàçðàáîòâàíå è îñèãóðÿâàíå ïðèëàãàíåòî íà ìåõàíèçìè íà âçàèìîäåéñòâèå è ñóáîðäèíàöèÿ
ìåæäó ó÷àñòíèöèòå ïî âåðòèêàëà è õîðèçîíòàëà;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ñèñòåìà îò èíäèêàòîðè çà íàáëþäåíèå è îöåíêà íà èçïúëíåíèåòî íà ÍÏÐ,
Ðàìêà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà è Îïåðàòèâíè ïðîãðàìè;
√ Ðàçðàáîòâàíå è îäîáðÿâàíå íà âúòðåøíè ïðàâèëà íà ðàáîòà íà Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí íà
Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà, íà Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä, íà
Óïðàâëÿâàùèòå îðãàíè íà Îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè è íà Ðàçïëàùàòåëíèÿ îðãàí;
√ Âúâåæäàíå è äîðàçâèâàíå íà èíôîðìàöèîííà ñèñòåìà çà íóæäèòå íà Ðàçïëàùàòåëíèÿ îðãàí,
îñèãóðÿâàùà íàäåæäíî íàáëþäåíèå, óïðàâëåíèå è ïðîãíîçèðàíå íà ïàðè÷íèòå ïîòîöè;
√ Èçãðàæäàíå íà èíôîðìàöèîííà ñèñòåìà çà ðåãóëÿðíî íàáëþäåíèå, ñúõðàíåíèå, îáðàáîòêà è
ðàçïðîñòðàíåíèå íà ñòàòèñòè÷åñêà èíôîðìàöèÿ çà ïëàíèðàíå, ïðîãðàìèðàíå è îöåíêà íà ïëàíîâå,
ïðîãðàìè è ïðîåêòè;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ìåõàíèçìè çà óñúâúðøåíñòâàíå ñúáèðàíåòî è îáðàáîòâàíåòî íà ñòà-
òèñòè÷åñêà èíôîðìàöèÿ çà öåëèòå íà ïðîãðàìèðàíåòî è íåçàâèñèìàòà îöåíêàòà íà äåéíîñòèòå
â îáëàñòòà íà ðåãèîíàëíîòî ðàçâèòèå è ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêîòî ñáëèæàâàíå.
ÖÅË
3. Èäåíòèôèöèðàíå íà ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêèòå ïàðòíüîðè.
ÇÀÄÀ×È
3.1. Ðåãëàìåíòèðàíå íà ïàðòíüîðñêèòå âçàèìîîòíîøåíèÿ ñ èíñòèòóöèîíàëèçèðàíè
ïàðòíüîðè (Ñúþç íà ðàáîòîäàòåëèòå, Ñúâåò çà òðèñòðàííî ñúòðóäíè÷åñòâî, Ñúþç çà ñòîïàíñêà
èíèöèàòèâà è äð.);
3.2. Àíàëèç è ñåëåêöèÿ íà çíà÷èìè ÍÏÎ ïàðòíüîðè è èçãðàæäàíå íà ìåõàíèçìè çà îò÷èòàíå
íà òåõíèòå ìíåíèÿ, êðèòè÷íè áåëåæêè äð.;
3.3. Èäåíòèôèöèðàíå íà èíâåñòèöèîííèòå ïðèîðèòåòè íà ñîöèàëíèòå ïàðòíüîðè ñ öåë
ðåàëèñòè÷íà îöåíêà íà ÷àñòíèòå èçòî÷íèöè íà ôèíàíñèðàíå íà îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè;
3.4. Ñúçäàâàíå íà ìåõàíèçúì çà ïàðòíüîðñòâî ïðè ïðîãðàìèðàíå íà ïðåä-ïðèñúåäè-
íèòåëíèòå ôîíäîâå, êàêòî è ïðè òÿõíîòî èçïúëíåíèå;
3.5. Àíàëèç è óñúâúðøåíñòâàíå íà âúçìîæíîñòèòå íà äåöåíòðàëèçèðàíèòå ñòðóêòóðè íà
íèâî ðàéîíè çà ïëàíèðàíå ïðè óïðàâëåíèåòî íà ïðîåêòè, ôèíàíñèðàíè ñúñ ñðåäñòâà îò Ñòðóê-
òóðíèòå ôîíäîâå;
3.6. Óêðåïâàíå è/èëè ñúçäàâàíå íà àäìèíèñòðàòèâíè ñòðóêòóðè íà ðåãèîíàëíî ðàâíèùå çà
îñúùåñòâÿâàíå íà ïðîöåñèòå íà ðàçðàáîòâàíå, èçïúëíåíèå è îöåíêà íà ïðîãðàìè íà ïðèíöèïà íà
ïàðòíüîðñòâîòî.
106
ÌÅÐÊÈ
√ Ðàçðàáîòâàíå íà àíàëèç íà ñúùåñòâóâàùèòå ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêè ïàðòíüîðè ñ îãëåä
óñòàíîâÿâàíå íà ïàðòíüîðñòâî íà ðåãèîíàëíî è ìåñòíî íèâî;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ìåõàíèçìè çà éåðàðõè÷íà êîîðäèíàöèÿ è ïàðòíüîðñòâî;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ïðîåêòåí ôèø çà èíñòèòóöèîíàëíî èçãðàæäàíå è çàñèëâàíå íà êàïàöèòåòà
íà ðåãèîíàëíèòå è ìåñòíè âëàñòè è ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêèòå ïàðòíüîðè âúâ âðúçêà ñ ïðîãðàìè-
ðàíåòî è íàáëþäåíèåòî íà ïðîöåñèòå ïî óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è
Êîõåçèîííèÿ ôîíä, êàêòî è ïðè îöåíêà íà ïðîåêòè, êàíäèäàòñòâàùè çà ôèíàíñèðàíå îò Ñòðóê-
òóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ïðîãðàìà çà óêðåïâàíå íà ñúùåñòâóâàùèòå è ñòðóêòóðèðàíå íà íîâè
äúðæàâíî-îáùåñòâåíè êîíñóëòàòèâíè êîìèñèè çà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå (ÊÈÑÑ) â
ñúîòâåòíèòå ðàéîíè çà ïëàíèðàíå ñ îãëåä ïîäîáðÿâàíå ìåõàíèçìà çà àêòèâíî ó÷àñòèå íà ñîöèàëíî-
èêîíîìè÷åñêè ïàðòíüîðè â ïðîöåñèòå íà ïëàíèðàíå è óñúâúðøåíñòâàíå íà ìåòîäîëîãè÷åñêàòà
ðàìêà çà èäåíòèôèêàöèÿ íà îñíîâíàòà è ðåãèîíàëíà èíôðàñòðóêòóðà.
ÖÅË
4. Ïîâèøàâàíå íà àäìèíèñòðàòèâíèÿ êàïàöèòåò è îñèãóðÿâàíå ïóáëè÷íîñò è ïðîçðà÷íîñò íà
ñòðàòåãèÿòà.
ÇÀÄÀ×È
4.1. Ðàçðàáîòâàíå íà ìåðêè çà èíñòèòóöèîíàëíî èçãðàæäàíå è ïîâèøàâàíå íà àäìèíèñòðà-
òèâíèÿ êàïàöèòåò íà èíñòèòóöèèòå, êîèòî ùå ïîåìàò óñâîÿâàíåòî íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå
è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
4.2. Ðàçðàáîòâàíå è ïðèëàãàíå íà Ñòðàòåãèÿ çà ðàçâèòèå íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè â õîäà íà
èçïúëíåíèå íà Ñòðàòåãèÿòà;
4.3. Ðàçðàáîòâàíå è âíåäðÿâàíå íà ñèñòåìà çà ïîñòîÿííî ïîâèøàâàíå íà ïðîôåñèîíàëíàòà
êâàëèôèêàöèÿ è ìîòèâàöèÿ íà ñëóæèòåëèòå, ó÷àñòâàùè â öÿëîñòíèÿ ïðîöåñ íà óïðàâëåíèå íà
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
4.4. Ìåõàíèçúì çà îáðàòíà âðúçêà ïî îòíîøåíèå íà ðåàëíèòå ðåçóëòàòè è íåîáõîäèìîñòòà
îò àêòóàëèçàöèÿ;
4.5. Ðàçðàáîòâàíå íà ìåðêè çà ïîäõîäÿùî çàïîçíàâàíå íà âñè÷êè çàèíòåðåñîâàíè ó÷àñòíèöè
ïî õîðèçîíòàëà è ïî âåðòèêàëà ñ öåëèòå, çàìèñúëà è çàäà÷èòå íà Ñòðàòåãèÿòà.
ÌÅÐÊÈ
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ìåõàíèçìè, âêëþ÷èòåëíî ìàòåðèàëíî ñòèìóëèðàíå, çà íàìàëÿâàíå íà
òåêó÷åñòâîòî â ñòðóêòóðèòå, óïðàâëÿâàùè ïðîãðàìè è ñðåäñòâà íà ÅÑ;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ìåõàíèçìè çà óñúâúðøåíñòâàíå íà àäìèíèñòðàòèâíèÿ êàïàöèòåò çà
ïðåäâàðèòåëåí, òåêóù è ïîñëåäâàù ôèíàíñîâ êîíòðîë íà ñðåäñòâàòà îò ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå
ïðîãðàìè íà ÅÑ è âïîñëåäñòâèå îò Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ìåõàíèçìè çà èíñòèòóöèîíàëíî óêðåïâàíå è ïîâèøàâàíå íà àäìèíèñòðà-
òèâíèÿ êàïàöèòåò çà îöåíêà íà èíâåñòèöèîííèòå ïðîåêòè, óñêîðÿâàíå íà òðúæíèòå ïðîöåäóðè
è îöåíêàòà íà âúçäåéñòâèåòî âúðõó îêîëíàòà ñðåäà;
√ Èçãîòâÿíå íà ïðîåêòíè ôèøîâå ïî ïðîãðàìà ÔÀÐ çà èíñòèòóöèîíàëíî èçãðàæäàíå âúâ âðúçêà
ñ óïðàâëåíèå íà ñðåäñòâà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íà äèðåêöèÿ Åâðîïåéñêà èíòåãðàöèÿ è
Ñòðóêòóðíè ôîíäîâå (íîâà), äèðåêöèÿ Íàöèîíàëåí ôîíä è Èçïúëíèòåëíàòà àãåíöèÿ íà èêîíî-
ìè÷åñêè àíàëèçè è ïðîãíîçè êúì Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå, êàêòî è íà ñòðóêòóðèòå êúì ìè-
íèñòåðñòâàòà, êîèòî ñå ïðåäâèæäà äà èçïúëíÿâàò ðîëÿòà íà Óïðàâèòåëíè îðãàíè ïî Îïåðà-
òèâíèòå ïðîãðàìè;
íà ÌÐÐÁ çà ïðîãðàìèðàíå â îáëàñòòà íà ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà, íà ÌÈ çà ïðîãðàìèðàíå â
îáëàñòòà íà ïðîèçâîäñòâåíèÿ ñåêòîð, íà ÌÒÑÏ â îáëàñòòà íà ñîöèàëíàòà ïîëèòèêà;
íà çâåíàòà çà óïðàâëåíèå íà ïðîãðàìèòå çà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî ñáëèæàâàíå íà îáëàñòíî íèâî
è ðàéîíè çà ïëàíèðàíå;
íà Àãåíöèÿòà çà èêîíîìè÷åñêè àíàëèçè è ïðîãíîçè çà ðàçðàáîòâàíåòî íà Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà
èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå 2000 - 2006 ïðè âçåìàíå ïîä âíèìàíèå íà âå÷å èçãðàäåíèÿ òàêúâ êúì ÌÐÐÁ
è äðóãè èíñòèòóöèè;
107
íà Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå çà èçïúëíåíèå íà ôóíêöèèòå íà Óïðàâëÿâàù îðãàí íà Ðàìêàòà çà
ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà è Óïðàâëÿâàù îðãàí íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
íà Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå çà èçïúëíåíèå íà ôóíêöèèòå íà Ðàçïëàùàòåëåí îðãàí;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ïðîåêòíè ôèøîâå çà äîèçãðàæäàíå íà ðàçïëàùàòåëíèòå îòäåëè êúì
Óïðàâëÿâàùèòå îðãàíè ïðè íåîáõîäèìîñò;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ïðîåêòíè ôèøîâå çà âúâåæäàíå íà Åäèííà ñèñòåìà çà àäìèíèñòðèðàíå è
êîíòðîë;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ìåðêè çà ïîäîáðÿâàíå íà êàïàöèòåòà íà èíñòèòóöèèòå è àäìèíèñòðàöèÿòà
çà óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâàòà ïî ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå ïðîãðàìè ÔÀÐ, ÈÑÏÀ è ÑÀÏÀÐÄ;
√ Èçãðàæäàíå íà ñèñòåìà çà ðàçïðîñòðàíåíèå íà èíôîðìàöèÿ è âðúçêè ñ îáùåñòâåíîñòòà çà
öåëèòå íà ïëàíèðàíåòî, ïðîãðàìèðàíåòî è îöåíêàòà íà äåéíîñòè â îáëàñòòà íà ïðåä-
ïðèñúåäèíèòåëíèòå ïðîãðàìè íà ÅÑ;
√ Èçãîòâÿíå íà ïëàí çà äåéñòâèå çà àäàïòèðàíå íà îáðàçîâàòåëíàòà ñèñòåìà êúì íåîáõî-
äèìîñòòà îò îáåçïå÷àâàíå íà ó÷àñòèåòî íà Áúëãàðèÿ â Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ
ôîíä ñ êâàëèôèöèðàíè è îáó÷åíè êàäðè;
√ Èçãîòâÿíå íà àíàëèç íà ñúùåñòâóâàùèÿ àäìèíèñòðàòèâåí êàïàöèòåò çà íóæäèòå íà
èçãîòâÿíå íà ïëàí çà îáó÷åíèå íà ïåðñîíàëà;
√ Îáó÷åíèå íà ïåðñîíàëà, ó÷àñòâàù â öÿëîñòíèÿ ïðîöåñ íà óïðàâëåíèå íà Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå ñ öåë ïîâèøàâàíå íà êâàëèôèêàöèÿòà è âúçïðèåìàíå íà îïèòà íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè â
óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâàòà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ Ñúçäàâàíå è ôóíêöèîíèðàíå íà èíôîðìàöèîííà ñèñòåìà, îñèãóðÿâàùà ïðîçðà÷íîñò è
ïóáëè÷íîñò íà äåéñòâèÿòà íà îðãàíèòå, îòãîâîðíè çà óïðàâëåíèå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è
Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ Îáó÷åíèå íà ðåãèîíàëíèòå ïðåäñòàâèòåëè è ñîöèàëíèòå ïàðòíüîðè ïî ïðîöåäóðèòå è
òåõíèêèòå çà óïðàâëåíèå, íàáëþäåíèå è îöåíêà íà ïðîåêòè;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà åäèíåí ïîäõîä çà îñèãóðÿâàíå íà ïóáëè÷íîñò è ïðîçðà÷íîñò íà âñè÷êè
äåéíîñòè è ìåðêè, ôèíàíñèðàíè ñúñ ñðåäñòâà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä;
√ Çàïîçíàâàíå íà ðúêîâîäñòâàòà íà ïîëèòè÷åñêèòå ïàðòèè, îðãàíèòå íà âëàñòòà,
ñëóæèòåëèòå â àäìèíèñòðàöèÿòà, ãðàæäàíñêîòî îáùåñòâî è ìåäèèòå ñ öåëèòå è çàäà÷èòå íà
Ñòðàòåãèÿòà;
√ Èçãðàæäàíå íà ñèñòåìà çà ìîíèòîðèíã, âåðòèêàëíî èíôîðìèðàíå íà âèñøèòå, ðåãèîíàëíèòå
è ìåñòíèòå îðãàíè íà âëàñòòà çà õîäà íà èçïúëíåíèåòî íà ñòðàòåãèÿòà;
√ Ðàçðàáîòâàíå íà ìåõàíèçúì íà òåêóùà/ïåðèîäè÷íà îöåíêà íà èçïúëíåíèåòî è îñúâðåìåíÿâàíå
íà äåéíîñòèòå ïî íàñòîÿùàòà ñòðàòåãèÿ;
√ Èçãðàæäàíå íà ìåõàíèçìè çà îáðàòíà âðúçêà íà ñòðàòåãèÿòà ñ äðóãè íàöèîíàëíè ñòðàòåãèè.
III. Èíñòèòóöèè è ìåõàíèçìè çà óñâîÿâàíå íà Ñòðóêòóðíèòå

è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç
ÏÐÎÃÐÀÌÈÐÀÍÅ
Ïðîãðàìèðàíåòî êàòî ïðîöåñ íà ïîåòàïíî îðãàíèçèðàíå, âçåìàíå íà ðåøåíèÿ è ôèíàíñèðàíå
íà ìíîãîãîäèøíè ñúâìåñòíè äåéñòâèÿ íà Îáùíîñòòà è ñòðàíàòà ÷ëåíêà çà ïîñòèãàíå íà öåëèòå
íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä å êëþ÷îâ åëåìåíò çà åôåêòèâíîòî óñâîÿâàíå íà
ñðåäñòâàòà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä.
Îñíîâíèòå èíñòðóìåíòè íà ïðîãðàìèðàíåòî çà öåëèòå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è
Êîõåçèîííèÿ ôîíä âêëþ÷âàò:
√ Ïëàí çà ðàçâèòèå5 êàòî àíàëèç íà ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêàòà îáñòàíîâêà è öåëèòå çà
ðàçâèòèå íà íàöèîíàëíî è ðåãèîíàëíî íèâî â ñòðàíàòà, èçãîòâåí â ñâåòëèíàòà íà öåëèòå íà
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä è ïðèîðèòåòíèòå ïîòðåáíîñòè çà ïîñòèãàíå íà òåçè
5
Development plan - Art. 9; Art. 16 CR 1260/1999
108
öåëè, êàêòî è ñòðàòåãèÿòà, ïëàíèðàíèòå ïðèîðèòåòíè äåéñòâèÿ, ñïåöèôè÷íèòå öåëè è
ñúîòâåòíèòå èíäèêàòèâíè ôèíàíñîâè ðåñóðñè.
Ïëàíúò êàòî ôàêòîð çà óñòîé÷èâî ðàçâèòèå íà áúëãàðñêàòà èêîíîìèêà ñå èçãîòâÿ íà øèðîêà
êîíñóëòàòèâíà îñíîâà ñ ó÷àñòèåòî íà ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêèòå ïàðòíüîðè è ïðè òÿñíî
ìåæäóâåäîìñòâåíî ñúòðóäíè÷åñòâî íà äúðæàâíèòå èíñòèòóöèè, êàòî ñå ïîëçâà íàòðóïàíèÿò
ïîëîæèòåëåí îïèò ïðè ðàçðàáîòâàíåòî íà Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå 2000 -
2006 ã.. Íåîáõîäèìèòå ñòðóêòóðè (ìåæäó-âåäîìñòâåíà êîîðäèíàöèÿ è ìåõàíèçìè çà ïàðòíüîðñòâî)
è êîìïåòåíöèè (àíàëèòè÷åí êàïàöèòåò è êàïàöèòåò çà ðàçðàáîòâàíå íà ñòðàòåãèè, èíäèêàòîðè
è îöåíêè) ñå äîðàçâèâàò ïðè ñèëíà ïîëèòè÷åñêà ïîäêðåïà íà óñòàíîâåíèÿ ïîäõîä íà ñúñòàâÿíå íà
Ïëàíà. Ïëàíúò ñå èçãîòâÿ â ñúîòâåòñòâèå ñ èçèñêâàíèÿòà íà îñíîâíèÿ íîðìàòèâåí äîêóìåíò íà
Ñúâåòà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ïî îòíîøåíèå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå - Ðåãëàìåíò 1260/1999 êàêòî
è Ðåãëàìåíò 1164/94 è ïîñëåäâàùè èçìåíåíèÿ - ïî îòíîøåíèå íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä.
Çà äà ñå îñèãóðè ñúãëàñóâàíîñò íà Ïëàíà ñ ïðèîðèòåòèòå è îãðàíè÷åíèÿòà â áúëãàðñêàòà
èêîíîìèêà, çàäà÷èòå ïî êîîðäèíèðàíå íà ðàçðàáîòâàíåòî, íàáëþäåíèåòî è àêòóàëèçèðàíåòî íà
ïëàíà çà ðàçâèòèå ñå âúçëàãàò íà Èçïúëíèòåëíàòà àãåíöèÿ çà èêîíîìè÷åñêè àíàëèçè è ïðîãíîçè
êúì ìèíèñòúðà íà ôèíàíñèòå, ÷èèòî îñíîâíè ôóíêöèè âêëþ÷âàò àíàëèç íà òåêóùàòà ñòîïàíñêà
êîíþíêòóðà è ðàçðàáîòâàíå íà êðàòêîñðî÷íè è äúëãîñðî÷íè ïðîãíîçè ïðè ðàçëè÷íè âàðèàíòè íà
èêîíîìè÷åñêà ïîëèòèêà, êàêòî è ðåãèîíàëèçèðàíå íà èêîíîìè÷åñêèÿ àíàëèç è ïðîãíîçè.
Êúì Èçïúëíèòåëíàòà àãåíöèÿ çà èêîíîìè÷åñêè àíàëèçè è ïðîãíîçè ñå ñúçäàâà íîâà äèðåêöèÿ
(ìèíèìàëíà ÷èñëåíîñò 14 äóøè), ÷èèòî îòãîâîðíîñòè ñà èçöÿëî ñâúðçàíè ñ êîîðäèíàöèÿ íà ðàç-
ðàáîòâàíåòî è àêòóàëèçèðàíåòî íà Ïëàíà çà ðàçâèòèå. Çà èçáÿãâàíå íà ñúùåñòâóâàùèòå ñëàáîñòè
è îñèãóðÿâàíå íà ïðèåìñòâåíîñò ïðè èçãðàæäàíåòî íà äèðåêöèÿòà ñå èçïîëçâà âå÷å ñúçäàäåíèÿò
ïðè ðàçðàáîòâàíåòî íà Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå 2000 - 2006 ã. àäìèíèñòðàòèâåí
êàïàöèòåò.
√ Ðàìêà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà6 - îäîáðåí îò Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ äîêóìåíò, ñúîá-
ðàçåí ñ îöåíêàòà íà Ïëàíà çà ðàçâèòèå, êîéòî äîêóìåíò ñúäúðæà ñòðàòåãèÿòà è ïðèîðèòåòíèòå
äåéíîñòè ïî Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, ñïåöèôè÷íèòå öåëè, ôèíàíñèðàíåòî îò Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå è äðóãè ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè. Äîêóìåíòúò å ðàçäåëåí ïî ïðèîðèòåòè è ñå ðåàëèçèðà
÷ðåç åäíà èëè ïîâå÷å Îïåðàòèâíè ïðîãðàìè. Äîêóìåíòúò îïèñâà ñîöèàëíîòî è èêîíîìè÷åñêî
ñúñòîÿíèå íà ñòðàíàòà èëè ðåãèîíèòå, êîèòî ñå ïîêðèâàò îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, ïîñî÷âà
ïðèîðèòåòèòå çà ðàçâèòèå è öåëèòå, êîèòî òðÿáâà äà áúäàò ïîñòèãíàòè, êàêòî è ôèíàíñîâîòî
óïðàâëåíèå, íàáëþäåíèåòî, îöåíêàòà è êîíòðîëíèòå ñèñòåìè. Îñèãóðÿâà êîîðäèíàöèÿ ìåæäó
ïîìîùòà ïî ðàçëè÷íèòå Ñòðóêòóðíè ôîíäîâå íà íàöèîíàëíî è ðåãèîíàëíî ðàâíèùå. Ñúäúðæà
ðàçïîðåäáè, êàñàåùè îïðåäåëåíèÿ Óïðàâëÿâàù îðãàí íà Ðàìêàòà íà ïîìîùòà, êàêòî è çà âêëþ÷âàíå
íà ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêèòå ïàðòíüîðè â Êîìèòåòèòå çà íàáëþäåíèå.
Îòãîâîðåí çà ðàçðàáîòâàíåòî, äîãîâàðÿíåòî ñ Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ è èçïúëíåíèåòî íà
Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà å Óïðàâëÿâàùèÿò îðãàí íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò
Îáùíîñòòà.
√ Îïåðàòèâíè ïðîãðàìè7 - îäîáðåí îò Êîìèñèÿòà äîêóìåíò çà èçïúëíåíèå íà Ðàìêàòà çà
ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà, êîéòî ñå ñúñòîè îò íàáîð îò ïðèîðèòåòè, îáõâàùàù ìíîãîãîäèøíè
ìåðêè, êîéòî äîêóìåíò ìîæå äà ñå èçïúëíÿâà ñúñ ñðåäñòâà îò åäèí èëè ïîâå÷å îò Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå, îò äðóãè ñúùåñòâóâàùè ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè èëè îò ÅÈÁ. Îïèñâàò ïðèîðèòåòèòå
íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà çà äàäåí ðåãèîí èëè äàäåí ñåêòîð íà ðàçâèòèå (òðàíñïîðò, îáó÷åíèå,
ïîäêðåïà çà áèçíåñà è äð.).
√ Îòãîâîðíè çà ðàçðàáîòâàíåòî, äîãîâàðÿíåòî ñ Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ è èçïúëíåíèåòî íà
Îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè ñà Óïðàâëÿâàùèòå îðãàíè íà ñúîòâåòíèòå Îïåðàòèâíè ïðîãðàìè.
Ðàçðàáîòâàíåòî è äîãîâàðÿíåòî ñ Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ íà Îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè ñå èçâúðøâà
ïðè ó÷àñòèåòî è ñëåä ñúãëàñóâàíå ñ Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà.
√ Íàöèîíàëíè ñåêòîðíè ïîëèòèêè â îáëàñòòà íà îêîëíàòà ñðåäà è òðàíñïîðòà -
îäîáðåíè îò Êîìèñèÿòà äîêóìåíòè, âúç îñíîâà íà êîèòî ñå îïðåäåëÿò ìåðêè è ïðîåêòè çà
ôèíàíñèðàíå îò Êîõåçèîííèÿ ôîíä.
Îòãîâîðíè çà ðàçðàáîòâàíåòî, äîãîâàðÿíåòî ñ Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ è èçïúëíåíèåòî íà Íàöèî-
íàëíèòå ñåêòîðíè ïîëèòèêè ñà Óïðàâëÿâàùèÿò îðãàí íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä è Èçïúëíèòåëíèòå
àãåíöèè íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä â ñåêòîðíèòå ìèíèñòåðñòâà ñúîòâåòíî íà îêîëíàòà ñðåäà è íà
òðàíñïîðòà.
Â ïðîöåñà íà ïðîãðàìèðàíå ñå ïðèëàãà ïðèíöèïúò íà ïàðòíüîðñòâî, êîéòî ñå ïîñòèãà ÷ðåç
6
Community Support Framework - Art. 9; Art. 17 CR 1260/1999
7
Operational Programmes - Art. 9; Art. 18 CR 1260/1999
109
ñúçäàâàíå íà ìåæäóâåäîìñòâåíè ðàáîòíè ãðóïè ñ ïðåäñòàâèòåëñòâî íà íåïðàâèòåëñòâåíè
îðãàíèçàöèè, ìåñòíè âëàñòè, ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêèòå ïàðòíüîðè êàêòî íà íèâî Îïåðàòèâíè
ïðîãðàìè, òàêà è íà íèâî Ðàìêà çà ïîäêðåïà è Ïëàí çà ðàçâèòèå. Êîîðäèíàöèÿòà ïî îòíîøåíèå íà
ñúãëàñóâàíîñò è ïîñëåäîâàòåëíîñò ñå îñúùåñòâÿâà ÷ðåç åôåêòèâíîòî ôóíêöèîíèðàíå íà
êîîðäèíàöèîííî çâåíî, ñúñòàâåíî íà øèðîêà îñíîâà îò åêñïåðòè îò âñè÷êè çàèíòåðåñîâàíè
âåäîìñòâà.
ÓÏÐÀÂËÅÍÈÅ
Óïðàâëåíèåòî íà ïîäêðåïàòà îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ñå îñúùåñòâÿâà íà íàöèîíàëíî (Ðàìêà
çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà) è ñåêòîðíî è ðåãèîíàëíî (Îïåðàòèâíè ïðîãðàìè) íèâà.
√ Óïðàâëÿâàùèÿò îðãàí íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà8 å îðãàíúò, êîéòî
îòãîâàðÿ çà åôèêàñíîñòòà è ïðàâîìåðíîñòòà íà óïðàâëåíèåòî è èçïúëíåíèåòî íà Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå â ñòðàíàòà. Â èçïúëíåíèå íà òàçè çàäà÷à òîé ñëåäâà äà:
√ îðãàíèçèðà ðàçðàáîòâàíåòî è àêòóàëèçèðàíåòî íà Ïëàíà çà ðàçâèòèå, êàòî äåëåãèðà òåçè
ôóíêöèè íà Èçïúëíèòåëíàòà àãåíöèÿ çà èêîíîìè÷åñêè àíàëèçè è ïðîãíîçè;
√ îòãîâàðÿ çà ïðîöåñà ïî îäîáðÿâàíå íà Ïëàíà îò Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ;
√ îðãàíèçèðà èçãîòâÿíåòî, àêòóàëèçèðàíåòî è èçïúëíåíèåòî íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò
Îáùíîñòòà, êàòî îòãîâàðÿ çà ïîëó÷àâàíå íà íåîáõîäèìîòî îäîáðåíèå îò Åâðîïåéñêàòà
êîìèñèÿ;
√ èçãðàäè ñèñòåìà çà ñúáèðàíå íà íàäåæäíà ôèíàíñîâà è ñòàòèñòè÷åñêà èíôîðìàöèÿ çà
èçïúëíåíèåòî çà öåëèòå íà èíäèêàòîðèòå çà íàáëþäåíèå è çà èçâúðøâàíå íà îöåíêà, êàòî
îñèãóðè ïðåäàâàíåòî íà òàçè èíôîðìàöèÿ íà Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ;
√ êîîðäèíèðà äåéíîñòòà íà Óïðàâëÿâàùèòå îðãàíè íà Îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè;
√ ñëåä ïîëó÷àâàíå íà îäîáðåíèå îò Êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå, ïðåäîñòàâÿ íà Êîìèñèÿòà
Ãîäèøíèÿ äîêëàä çà èçïúëíåíèåòî;
√ ó÷àñòâà â ñúòðóäíè÷åñòâî ñ Êîìèñèÿòà â ïðîöåñà íà ìåæäèííàòà îöåíêà;
√ ïðåäñåäàòåëñòâà è îñèãóðÿâà ñåêðåòàðèàò çà Êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå íà Ðàìêàòà çà
ïîäêðåïà;
√ îòãîâàðÿ çà îñèãóðÿâàíå íà íåîáõîäèìîòî çà îñúùåñòâÿâàíå íà ïðîåêòèòå ñú-ôèíàíñèðàíå
îò äúðæàâíèÿ áþäæåò;
√ îñèãóðÿâà ñïàçâàíåòî îò ñòðàíà íà ó÷àñòâàùèòå â óïðàâëåíèåòî è èçïúëíåíèåòî íà
ïîäêðåïàòà îðãàíè íà ïîääúðæàíåòî íà îòäåëíà ñ÷åòîâîäíà ñèñòåìà èëè íà àäåêâàòíè
ñ÷åòîâîäíè çàïèñè çà âñè÷êè òðàíçàêöèè, ñâúðçàíè ñ ïîäêðåïàòà;
√ îñèãóðÿâà ïðàâèëíîñòòà íà äåéíîñòèòå, ôèíàíñèðàíè ïî ïîäêðåïàòà, ÷ðåç ïðèëàãàíå íà
ñèñòåìè çà âúòðåøåí êîíòðîë çà îñèãóðÿâàíå ñïàçâàíå íà ïðèíöèïèòå çà åôåêòèâíî ôèíàíñîâî
óïðàâëåíèå;
√ îñèãóðÿâà ñúîòâåòñòâèå ñ ïîëèòèêèòå íà Îáùíîñòòà, â êîíòåêñòà íà ïðèëîæåíèåòî íà
ïðàâèëàòà íà Îáùíîñòòà çà âúçëàãàíå íà îáùåñòâåíè ïîðú÷êè è ñúñ çàäúëæåíèÿòà ïî
îòíîøåíèå íà èíôîðìàöèÿòà è ïóáëè÷íîñòòà.
Çà Óïðàâëÿâàù îðãàí íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà ñå îïðåäåëÿ Ìèíèñòåðñòâî íà
ôèíàíñèòå. Çà èçïúëíåíèå íà òåçè çàäúëæåíèÿ â Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå ñå ñúçäàâà äèðåêöèÿ
(ìèíèìàëíà ÷èñëåíîñò - 25 äóøè), êîÿòî äà îñúùåñòâÿâà öÿëîñòíàòà êîîðäèíàöèÿ ïî óñâîÿâàíåòî
íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå.
√ Óïðàâëÿâàùèÿò îðãàí íà Îïåðàòèâíà ïðîãðàìà9 å îðãàíúò, êîéòî îòãîâàðÿ çà
åôèêàñíîñòòà è ïðàâîìåðíîñòòà íà óïðàâëåíèåòî è èçïúëíåíèåòî íà ñúîòâåòíàòà Îïåðàòèâíà
ïðîãðàìà. Â èçïúëíåíèå íà òàçè çàäà÷à òîé ñëåäâà äà:
√ èçãðàäè ñèñòåìà çà ñúáèðàíå íà íàäåæäíà ôèíàíñîâà è ñòàòèñòè÷åñêà èíôîðìàöèÿ çà
èçïúëíåíèåòî çà öåëèòå íà èíäèêàòîðèòå çà íàáëþäåíèå è çà èçâúðøâàíå íà îöåíêà íà
Îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà, êàòî îñèãóðè ïðåäàâàíåòî íà òàçè èíôîðìàöèÿ íà Óïðàâëÿâàùèÿ
îðãàí íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà;
√ îòãîâàðÿ çà èçãîòâÿíåòî è, ïðè ñúãëàñóâàíå ñ Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà,
çà îäîáðÿâàíåòî îò Êîìèñèÿòà íà Îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà, êàêòî è íà íåîáõîäèìèòå
ïîñëåäâàùè èçìåíåíèÿ;
8
Managing Authority - Art. 9; Art. 34 CR 1260/1999
9
Managing Authority - Art. 9; Art. 34 CR 1260/1999
110
√ îòãîâàðÿ çà èçãîòâÿíåòî è ñúãëàñóâàíåòî ñ Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà íà
óñëîâèÿòà è ðåäà çà èçáîð íà ïðîåêòè â ðàìêèòå íà ñúîòâåòíàòà Îïåðàòèâíà ïðîãðàìà êàêòî
è çà ïðåäñòàâÿíåòî èì çà îäîáðåíèå îò ñúîòâåòíèÿ Êîìèòåò çà íàáëþäåíèå;
√ èçïúëíÿâà Îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà;
√ èçãîòâÿ è àêòóàëèçèðà Ïðîãðàìíîòî äîïúëíåíèå, êîåòî äîðàçðàáîòâà â äåòàéëè Îïåðàòèâ-
íàòà ïðîãðàìà ïî îòíîøåíèå íà ìåðêèòå è îðãàíèçàöèÿòà;
√ îòãîâàðÿ çà èçïúëíåíèåòî íà îäîáðåíèòå óñëîâèÿ è ðåä çà èçáîð íà ïðîåêòè;
√ îðãàíèçèðà îñúùåñòâÿâàíåòî íà îöåíêàòà íà ïðîåêòèòå, ÷ðåç êîèòî ñå èçïúëíÿâà
ñúîòâåòíàòà Îïåðàòèâíà ïðîãðàìà;
√ îñúùåñòâÿâà íàáëþäåíèåòî è êîíòðîëà íà ïðîåêòèòå è áåíåôèöèåíòèòå â ðàìêèòå íà
äàäåíàòà Îïåðàòèâíà ïðîãðàìà;
√ ïðåäñåäàòåëñòâà è îñèãóðÿâà ñåêðåòàðèàò çà Êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå íà ñúîòâåòíàòà
Îïåðàòèâíà ïðîãðàìà;
√ èçãîòâÿ íåîáõîäèìèòå äîêóìåíòè çà çàñåäàíèÿòà íà Êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå è, àêî å
íåîáõîäèìî, íà ïðåäëîæåíèÿ çà ðåàëîêàöèè íà ñðåäñòâà;
√ óñòàíîâÿâà äîïóñòèìîñòòà íà íàïðàâåíèòå îò áåíåôèöèåíòèòå ðàçõîäè è èçâúðøâà
ïëàùàíåòî êúì áåíåôèöèåíòèòå;
√ èíôîðìèðà Ðàçïëàùàòåëíèÿ îðãàí çà íåðåäíîñòè;
√ èçãîòâÿ Ãîäèøåí äîêëàä çà èçïúëíåíèåòî íà Îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà;
√ îðãàíèçèðà, ïðè ó÷àñòèåòî íà Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí íà ðàìêàòà çà ïîäêðåïà è íà Êîìèñèÿòà,
íà ìåæäèííàòà îöåíêà íà Îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà
√ Óïðàâëÿâàùèÿò îðãàí íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä å îðãàíúò, êîéòî îòãîâàðÿ çà åôèêàñ-
íîñòòà è ïðàâîìåðíîñòòà íà óïðàâëåíèåòî è èçïúëíåíèåòî íà ìåðêèòå è ïðîåêòèòå, ôèíàíñèðàíè
îò Êîõåçèîííèÿ ôîíä â ñòðàíàòà. Â èçïúëíåíèå íà òàçè çàäà÷à òîé ñëåäâà äà:
√ ïðîâåæäà êîíñóëòàöèè ñ Èçïúëíèòåëíèòå àãåíöèè ïî Êîõåçèîííèÿ ôîíä, áåíåôèöèåíòè è ñ
Êîìèñèÿòà âúâ âðúçêà ñ îïðåäåëÿíå íà ïðîåêòèòå è íåîáõîäèìèòå èíâåñòèöèè â ñúîòâåòñòâèå
ñ ïðèîðèòåòèòå íà íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà ðàçâèòèå;
√ îñèãóðÿâà îäîáðåíèòå ïðîåêòè äà îòãîâàðÿò íà èçèñêâàíèÿòà è öåëèòå íà Åâðîïåéñêàòà
Îáùíîñò, êàêòî è íà óñëîâèÿòà çà èçáîð íà ïðîåêòè ïðè ïîääúðæàíå íà áàëàíñ ìåæäó
ñåêòîðèòå;
√ ïðåäñòàâÿ çà îäîáðåíèå îò Êîìèñèÿòà àïëèêàöèîííè ôîðìè çà ôèíàíñèðàíå íà ìåðêè è
ïðîåêòè;
√ îòãîâàðÿ çà îñèãóðÿâàíå íà íåîáõîäèìîòî çà îñúùåñòâÿâàíå íà ïðîåêòèòå ñú-ôèíàíñèðàíå
îò äúðæàâíèÿ áþäæåò.
Çà Óïðàâëÿâàù îðãàí íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä ñå îïðåäåëÿ Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå.
Èçïúëíåíèåòî íà òåçè çàäúëæåíèÿ ñå ïîåìà îò ñúùàòà äèðåêöèÿ â Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå,
êîÿòî îñúùåñòâÿâà öÿëîñòíàòà êîîðäèíàöèÿ ïî óñâîÿâàíåòî íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå.
√ Èçïúëíèòåëíà àãåíöèÿ íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä å îðãàíúò, êîéòî îòãîâàðÿ çà åôèêàñ-
íîñòòà è ïðàâîìåðíîñòòà íà óïðàâëåíèåòî è èçïúëíåíèåòî íà îäîáðåíèòå îò Êîìèñèÿòà ìåðêè
è ïðîåêòè çà ôèíàíñèðàíå îò Êîõåçèîííèÿ ôîíä â ñòðàíàòà. Â èçïúëíåíèå íà òàçè çàäà÷à òÿ
îòãîâàðÿ çà èçáîðà è èçïúëíåíèå ïðîåêòèòå, èçãîòâÿíå íà àïëèêàöèîííè ôîðìè äî Åâðîïåéñêàòà
êîìèñèÿ, îò÷åòè çà èçïúëíåíèåòî, âêëþ÷èòåëíî Çàêëþ÷èòåëåí îò÷åò, èçãîòâÿíå íà èñêàíèÿ çà
ïëàùàíå è çà ïðåäîñòàâÿíå íà íåîáõîäèìàòà çà öåëèòå íà íàáëþäåíèåòî è îöåíêàòà èíôîðìàöèÿ.
Çà Èçïúëíèòåëíè àãåíöèè íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä ñå îïðåäåëÿò Ìèíèñòåðñòâî íà îêîëíàòà ñðåäà
è âîäèòå è Ìèíèñòåðñòâî íà òðàíñïîðòà è ñúîáùåíèÿòà. Çà öåëòà â äâåòå ìèíèñòåðñòâà ñå
óêðåïâàò ñúùåñòâóâàùèòå àäìèíèñòðàòèâíè åäèíèöè, îòãîâàðÿùè çà èçïúëíåíèåòî íà ïðåä-
ïðèñúåäèíèòåëíèòå èíñòðóìåíòè.
Çà èçïúëíåíèåòî íà ïðîåêòè, ôèíàíñèðàíè îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è îò Êîõåçèîííèÿ ôîíä,
ñå èçãðàæäàò ïðè íåîáõîäèìîñò Èçïúëíèòåëíè çâåíà. Òåçè Èçïúëíèòåëíè çâåíà ñå îïðåäåëÿò â
çàâèñèìîñò îò îñîáåíîñòèòå íà êîíêðåòíèÿ ïðîåêò è ó÷àñòâàò â òåõíè÷åñêîòî èçïúëíåíèå íà
ïðîåêòà.
ÔÈÍÀÍÑÎÂÎ ÓÏÐÀÂËÅÍÈÅ
Ôèíàíñèðàíåòî îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ñå îñíîâàâà íà ñèñòåìà çà ïîåìàíå íà çàäúëæåíèÿ
è èçâúðøâàíå íà ïëàùàíèÿ, ïðè êîÿòî áåíåôèöèåíòèòå íå ïîëó÷àâàò ïîìîùòà äèðåêòíî îò
Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ, à ÷ðåç ïîñðåäíè÷åñòâîòî íà ò.íàð. Ðàçïëàùàòåëåí îðãàí, êàòî ïî òîçè
111
íà÷èí ñå èçãðàæäà òðèñòåïåííà ñèñòåìà íà ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå íà ïîìîùòà. Ôèíàíñîâèòå
ïðîöåäóðè íà Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå ñå îñíîâàâàò íà ïðèíöèïà íà âúçñòàíîâÿâàíå
íà íàïðàâåíè ðàçõîäè è íà ïðîâåðêà íà ïðèåìëèâîñòòà íà íàïðàâåíèòå ðàçõîäè ïðåäè èçâúðøâàíå
íà ïëàùàíèÿòà êúì áåíåôèöèåíòèòå.
√ Ðàçïëàùàòåëíèÿò îðãàí10 å îòãîâîðåí çà èçãîòâÿíå è ïðåäîñòàâÿíå íà çàÿâêèòå çà
ïëàùàíèÿòà è ïîëó÷àâàíå íà ñðåäñòâà îò Êîìèñèÿòà è êàòî òàêúâ å îñíîâåí êîìïîíåíò íà
åôåêòèâíîòî ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå íà ñðåäñòâàòà. Òîé óäîñòîâåðÿâà ïðåä ÅÊ ñúîòâåòñòâèåòî
íà èçâúðøåíèòå ðàçõîäè ñ óñëîâèÿòà çà ïðåäîñòàâÿíå íà ïîìîùòà ïî Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ
ôîíäîâå. Èçâúðøâà ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå íà ñðåäñòâàòà, ïðåäîñòàâÿíè îò Ñòðóêòóðíèòå è
Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå, ñ öåë îñèãóðÿâàíå íà íàâðåìåííî è ãëàäêî ôèíàíñèðàíå íà ïðîåêòèòå.
Ïðè óñâîÿâàíåòî íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå Áúëãàðèÿ âúçïðèåìà ïîäõîä íà ïëàíèðàíå ÷ðåç
Ðàìêà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà è Îïåðàòèâíè ïðîãðàìè è ôóíêöèîíèðàíå íà åäèí Ðàçïëàùàòåëåí
îðãàí. Ðàçïëàùàòåëíèÿò îðãàí ñå èçãðàæäà êúì Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå, êàòî ôóíêöèèòå
ìó ñå ïîåìàò îò äèðåêöèÿ Íàöèîíàëåí ôîíä. Äèðåêöèÿ Íàöèîíàëåí ôîíä èçïúëíÿâà è ôóíêöèèòå
íà Ðàçïëàùàòåëåí îðãàí çà öåëèòå íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä. Çà èçïúëíåíèå íà òåçè çàäúëæåíèÿ ñëåä
ïðèñúåäèíÿâàíåòî ñúùåñòâóâàùàòà äèðåêöèÿ ñå ïðåñòðóêòóðèðà, êàòî ôóíêöèèòå é ñå
òðàíñôîðìèðàò îò ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå íà ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíè ïðîãðàìè êúì óïðàâëåíèå íà
ñðåäñòâà îò Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå. Ïðè íåîáõîäèìîñò ïðè ïðåñòðóêòóðèðàíåòî
ñå èçâúðøâà ñëèâàíå ñ îòäåëè îò äèðåêöèÿ Öåíòðàëíî çâåíî çà ôèíàíñèðàíå è äîãîâîðèðàíå, êîèòî
äà ïîåìàò ôóíêöèè ïî óäîñòîâåðÿâàíå íà ïðèåìëèâîñòòà íà èçâúðøåíèòå îò áåíåôèöèåíòèòå
ðàçõîäè ïðåä ÅÊ. Ñ îãëåä íà çàäúëæåíèåòî íà Ðàçïëàùàòåëíèÿ îðãàí äà óäîñòîâåðÿâà ïðåä
Êîìèñèÿòà ïðèåìëèâîñòòà íà èçâúðøåíèòå ðàçõîäè ñå ðåãëàìåíòèðàò çàêîíîâî íåãîâèòå
ïðàâîìîùèÿ çà ïðîâåðêè ñïðÿìî Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà, Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí
íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä, Óïðàâëÿâàùèòå îðãàíè íà Îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè, Èçïúëíèòåëíèòå àãåíöèè
íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä è Èçïúëíèòåëíèòå çâåíà.
Ðàçïëàùàòåëíèÿò îðãàí ó÷àñòâà â ïðîöåäóðàòà ïî ñúñòàâÿíå íà äúðæàâíèÿ áþäæåò è çàåäíî
ñ Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà è Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä å
îòãîâîðåí çà îñèãóðÿâàíå íà íåîáõîäèìîòî çà îñúùåñòâÿâàíå íà ïðîåêòèòå ñú-ôèíàíñèðàíå îò
äúðæàâíèÿ áþäæåò.
√ Ðàçïëàùàòåëíè îòäåëè êúì Óïðàâëÿâàùèòå îðãàíè íà Îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè
è Èçïúëíèòåëíèòå àãåíöèè íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä - îòãîâîðíè çà èçâúðøâàíå íà ïëàùàíèÿòà
êúì áåíåôèöèåíòèòå ïðè íàëè÷èå íà íåîáõîäèìèòå ïðåäè èçâúðøâàíå íà ïëàùàíåòî ïðîâåðêè çà
äîïóñòèìîñòòà íà èçâúðøåíèÿ îò áåíåôèöèåíòà ðàçõîä; èçãîòâÿíå íà èñêàíèÿ çà ïëàùàíèÿ äî
Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ; ïîääúðæàíåòî íà îòäåëíà ñ÷åòîâîäíà ñèñòåìà èëè íà àäåêâàòíè
ñ÷åòîâîäíè çàïèñè çà âñè÷êè òðàíçàêöèè, ñâúðçàíè ñ ïîäêðåïàòà; îñèãóðÿâàíå ïðàâèëíîñò íà
äåéíîñòèòå, ôèíàíñèðàíè ïî ïîäêðåïàòà ÷ðåç ïðèëàãàíå íà ñèñòåìè çà âúòðåøåí êîíòðîë çà
îñèãóðÿâàíå ñïàçâàíå íà ïðèíöèïèòå çà åôåêòèâíî ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå
Ðàçïëàùàòåëíèòå îðãàíè ñå èçãðàæäàò ïðè èçïîëçâàíå íà êàïàöèòåòà, ñúçäàäåí çà èçâúðøâàíå
íà ðàçïëàùàíèÿòà ïî ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå èíñòðóìåíòè.
ÍÀÁËÞÄÅÍÈÅ
Íàáëþäåíèåòî íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà îò Îáùíîñòòà, íà ìåðêèòå ïî Êîõåçèîííèÿ ôîíä è íà
Îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè å îòãîâîðíîñò íà ñúîòâåòíèÿ Óïðàâëÿâàù îðãàí è ñå èçâúðøâà ïîä
êîíòðîëà íà Êîìèòåòè çà íàáëþäåíèå11, êîèòî ñå èçãðàæäàò íà îñíîâàòà íà ïðèíöèïèòå íà
ïàðòíüîðñòâî è ðàâåíñòâî íà ïîëîâåòå. Îñíîâíà çàäà÷à íà Êîìèòåòèòå çà íàáëþäåíèå å äà ñå
óâåðÿò â êà÷åñòâîòî è åôåêòèâíîñòòà íà èçïúëíåíèåòî íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ
ôîíä.
Ñúñòàâúò íà Êîìèòåòèòå çà íàáëþäåíèå ñå îïðåäåëÿ ñëåä ñúãëàñóâàíå ñ Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí è
êîíñóëòàöèè ñ ïàðòíüîðèòå. Â ñúñòàâà âëèçàò ïðåäñòàâèòåëè íà Óïðàâëÿâàùèòå îðãàíè, íà
Ðàçïëàùàòåëíèÿ îðãàí, íà Èçïúëíèòåëíèòå àãåíöèè è çâåíà, íà ðåãèîíàëíèòå è ìåñòíè âëàñòè,
íà íàöèîíàëíî ïðåäñòàâåíè íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè è íà èêîíîìè÷åñêèòå è ñîöèàëíè
ïàðòíüîðè. Â ðàáîòàòà íà Êîìèòåòèòå ó÷àñòâà ïðåäñòàâèòåë íà Êîìèñèÿòà ñúñ ñúâåùàòåëåí
ãëàñ, è êúäåòî å ïîäõîäÿùî - íà ÅÈÁ êàòî íàáëþäàòåë. Êîìèòåòèòå ñå ïðåäñåäàòåëñòâàò îò
ñúîòâåòíèÿ Óïðàâëÿâàù îðãàí. Êîìèòåòèòå çà íàáëþäåíèå ðàçðàáîòâàò ñâîè ñîáñòâåíè
ïðîöåäóðíè ïðàâèëà ñïîðåä èíñòèòóöèîíàëíàòà, ïðàâíàòà è ôèíàíñîâàòà ðàìêà íà ñòðàíàòà,
êàòî ãè ñúãëàñóâàò ñ Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí. Íàáëþäåíèåòî ñå èçâúðøâà âúç îñíîâà íà ôèçè÷åñêè è
10
Paying authority - Art. 9; Art. 32 CR 1260/1999
11
Monitoring Committee - Art. 35 CR 1260/1999
112
ôèíàíñîâè èíäèêàòîðè, îïðåäåëåíè â Îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà èëè Ïðîãðàìíîòî äîïúëíåíèå, êîèòî
ñà èçãîòâåíè ïðè îò÷èòàíå íà èíäèêàòèâíàòà ìåòîäîëîãèÿ è ñïèñúêà ñ ïðèìåðíè èíäèêàòîðè,
ïóáëèêóâàí îò Êîìèñèÿòà, è ñà îáâúðçàíè ñúñ ñïåöèôè÷íèÿ õàðàêòåð íà ñúîòâåòíèÿ òèï ïîäêðåïà,
íåéíèòå öåëè è ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêàòà, ñòðóêòóðíàòà è åêîëîãè÷íàòà îáñòàíîâêà â ñòðàíàòà
è ðåãèîíèòå.
Îñíîâíèòå çàäà÷è íà Êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà âêëþ÷âàò:
√ óòâúðæäàâàíå èëè êîðèãèðàíå íà ïðîãðàìíîòî äîïúëíåíèå, âêëþ÷èòåëíî ôèçè÷åñêèòå è
ôèíàíñîâèòå èíäèêàòîðè çà íàáëþäåíèå íà ïîäêðåïàòà;
√ ðàçãëåæäàíå è îäîáðÿâàíå íà êðèòåðèèòå çà ïîäáîð íà ïðîåêòèòå, ôèíàíñèðàíè ïî âñÿêà
ìÿðêà;
√ ïåðèîäè÷íî èçâúðøâàíå íà ïðåãëåä íà ïîñòèãíàòèÿ íàïðåäúê çà ðåàëèçèðàíå ñïåöèôè÷íèòå
öåëè íà ïîäêðåïàòà;
√ îöåíêà íà ðåçóëòàòèòå îò èçïúëíåíèåòî, â ÷àñòíîñò ðåàëèçèðàíåòî íà óñòàíîâåíèòå öåëè
ïî ðàçëè÷íèòå ìåðêè è ìåæäèííàòà îöåíêà;
√ ðàçãëåæäàíå è îäîáðÿâàíå íà Ãîäèøíèòå è Çàêëþ÷èòåëíèòå äîêëàäè çà èçïúëíåíèåòî ïðåäè
ïðåäîñòàâÿíåòî èì íà Êîìèñèÿòà;
√ ðàçãëåæäàíå è îäîáðÿâàíå íà ïðåäëîæåíèÿòà çà ïðîìÿíà íà ñúäúðæàíèåòî íà ðåøåíèåòî íà
Êîìèñèÿòà çà ôèíàíñèðàíå îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå;
√ èçãîòâÿíå íà ïðåäëîæåíèÿ äî Óïðàâëÿâàùèÿ îðãàí íà Ðàìêàòà çà ïîäêðåïà çà êîðåêöèè èëè
ïðåãëåä íà ïðåäîñòàâÿíà ïîìîù, êàêòî è çà ïðåðàçïðåäåëåíèå íà ñðåäñòâà ìåæäó Îïåðàòèâíèòå
ïðîãðàìè;
√ íàáëþäåíèå íà Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà ðàçâèòèå.
Îñíîâíèòå çàäà÷è íà Êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå íà Êîõåçèîííèÿ ôîíä âêëþ÷âàò:
öåëè íà ïîäêðåïàòà;
ïî ðàçëè÷íèòå ìåðêè è ìåæäèííàòà îöåíêà;
√ ðàçãëåæäàíå è îäîáðÿâàíå íà Ãîäèøíèòå è Çàêëþ÷èòåëíèòå äîêëàäè çà èçïúëíåíèåòî ïðåäè
ïðåäîñòàâÿíåòî èì íà Êîìèñèÿòà;
Çàäà÷èòå íà Êîìèòåòèòå çà íàáëþäåíèå íà Îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè âêëþ÷âàò:
√ èçãîòâÿíå íà ïðåäëîæåíèå çà ïðîãðàìíî äîïúëíåíèå, âêëþ÷èòåëíî ôèçè÷åñêèòå è ôèíàíñîâèòå
èíäèêàòîðè çà íàáëþäåíèå íà Îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà;
√ ðàçãëåæäàíå è îäîáðÿâàíå íà êðèòåðèèòå çà ïîäáîð íà ïðîåêòèòå, ôèíàíñèðàíè â ðàìêèòå
íà Îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà;
öåëè íà ïîäêðåïàòà â ðàìêèòå íà Îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà;
ïî ðàçëè÷íèòå ìåðêè â ðàìêèòå íà Îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà;
√ ðàçãëåæäàíå íà ïðåäëîæåíèÿ çà ðåàëîêèðàíå íà ñðåäñòâà îò åäíà ìÿðêà â äðóãà â ðàìêèòå íà
Îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà.
ÔÈÍÀÍÑÎÂ ÊÎÍÒÐÎË12
Ïðè óñâîÿâàíå íà ñðåäñòâàòà îò Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå, ñòðàíàòà ïîåìà
îòãîâîðíîñò çà ôèíàíñîâèÿ êîíòðîë íà ïîìîùòà. Â òàçè âðúçêà ñëåäâà äà ñà íàëèöå ìåõàíèçìè çà
óïðàâëåíèå è êîíòðîë è òÿõíîòî ïðèëàãàíå çà îñèãóðÿâàíå íà åôåêòèâíî è ïðàâîìåðíî èçïîëçâàíå
íà ñðåäñòâàòà îò Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå è çà ïðåäîòâðàòÿâàíå, ðàçêðèâàíå è
êîðèãèðàíå íà íåðåäíîñòè, êàêòî è çà ïðåäîñòàâÿíå íà èíôîðìàöèÿ çà òÿõ íà Åâðîïåéñêàòà
Êîìèñèÿ.
Ïúðâîòî íèâî íà ôèíàíñîâ êîíòðîë ïî îòíîøåíèå íà ïóáëè÷íèòå ñðåäñòâà, ÷àñò îò êîèòî ñà
ïîëó÷àâàíèòå ïîìîùè îò Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå, ñà ñèñòåìèòå çà âúòðåøåí êîíòðîë,
èçãðàæäàíè îò ðàçïîðåäèòåëèòå ñúñ ñðåäñòâà îò ÅÑ. Ñèñòåìèòå çà âúòðåøåí êîíòðîë ñà ÷àñò îò
âúòðåøíèòå ïèñìåíè ïðîöåäóðè çà äåéíîñòòà íà òåçè îðãàíè. Îñíîâåí åëåìåíò íà ñèñòåìèòå çà
âúòðåøåí êîíòðîë ñà Ïðîöåäóðíèòå íàðú÷íèöè çà äåéíîñòòà íà âñè÷êè ó÷àñòíèöè â óïðàâëåíèåòî,
ïðîãðàìèðàíåòî è óñâîÿâàíåòî íà ñðåäñòâàòà îò Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå, êîèòî
12
Financial Control - Art. 38 CR 1260/1999
113
Íàðú÷íèöè ñúäúðæàò ïîäðîáíî îïèñàíèå íà èçâúðøâàíèòå äåéíîñòè ñ îòãîâîðíè ñëóæèòåëè, òî÷íè
ñðîêîâå çà èçïúëíåíèå è îïèñàíèå íà äîêóìåíòîîáîðîòà. Îñîáåíî âàæíè ñà ïðîöåäóðèòå çà ïðîâåðêà
ïðåäè îäîáðÿâàíå íà ïëàùàíèÿòà, çà èçâúðøâàíå íà ïëàùàíèÿòà è ñ÷åòîâîäíèòå ïðîöåäóðè. Ñúãëàñíî
ðàçïîðåäáèòå íà Çàêîíà çà äúðæàâíèÿ âúòðåøåí ôèíàíñîâ êîíòðîë ñèñòåìèòå çà âúòðåøåí êîíòðîë
âêëþ÷âàò ñèñòåìà çà ïðåäâàðèòåëåí êîíòðîë (êîíòðîë çà çàêîíîñúîáðàçíîñò íà âñè÷êè äîêóìåíòè è
äåéñòâèÿ, ñâúðçàíè ñ ôèíàíñîâàòà äåéíîñò), êîéòî êîíòðîë ñå îñúùåñòâÿâà ÷ðåç ïðîâåðêè ïðåäè âçåìàíå
íà ðåøåíèÿ çà ïîåìàíå íà çàäúëæåíèÿ è èçâúðøâàíå íà ðàçõîä, êàòî òåçè ïðîâåðêè ñà êàêòî ïîâòîðíè
ïðîâåðêè îò ñëóæèòåëè íà ñúùîòî íèâî òàêà è ïðîâåðêè íà ñëåäâàùîòî óïðàâëåíñêî íèâî ïðåäè èçäàâàíå
íà îäîáðåíèå. ×àñò îò ñèñòåìàòà çà âúòðåøåí êîíòðîë å è ñèñòåìàòà çà äâîåí ïîäïèñ ïî îòíîøåíèå
íà ïîåìàíåòî íà ôèíàíñîâè çàäúëæåíèÿ è èçâúðøâàíå íà ðàçõîäè. Ïðè èçãðàæäàíå íà òåçè ñèñòåìè
ñëåäâà äà ñå ñïàçâà ïðèíöèïúò íà ðàçäåëåíèå íà îòãîâîðíîñòèòå òàêà ÷å äà íÿìà ðèñê îò êîíôëèêò íà
èíòåðåñè ïðè ïîåìàíå íà çàäúëæåíèÿòà è èçâúðøâàíå íà ïëàùàíèÿòà. Ïðîöåäóðíèòå íàðú÷íèöè ñå
ðàçðàáîòâàò âúç îñíîâà íà âå÷å ñúùåñòâóâàùèòå Ïðîöåäóðíè íàðú÷íèöè ïî ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíèòå
èíñòðóìåíòè ÔÀÐ, ÈÑÏÀ è ÑÀÏÀÐÄ è îò÷èòàéêè ðàçïîðåäáèòå íà Ðåãëàìåíòèòå íà ÅÑ. Ïðåç âòîðàòà
ïîëîâèíà íà 2005 ã. ñå ïðîâåæäà ôîðìàëåí ïðîöåñ íà àêðåäèòàöèÿ íà ñúçäàäåíèòå ñòðóêòóðè è â ÷àñòíîñò
íà èçãðàäåíèòå ñèñòåìè è ïðîöåäóðè çà âúòðåøåí êîíòðîë.
Âòîðîòî íèâî íà ôèíàíñîâ êîíòðîë å èçâúðøâàíåòî íà âúòðåøåí îäèò. Ñúãëàñíî äåéñòâàùîòî
çàêîíîäàòåëñòâî âúòðåøíèÿò äúðæàâåí ôèíàíñîâ êîíòðîë â Áúëãàðèÿ ñå èçâúðøâà îò Àãåíöèÿòà
çà äúðæàâåí âúòðåøåí ôèíàíñîâ êîíòðîë ÷ðåç äåëåãèðàíè îäèòîðè. Ïî ñâîÿòà ñúùíîñò äúðæàâíèÿò
âúòðåøåí ôèíàíñîâ êîíòðîë å êîíòðîë âúðõó ôèíàíñîâàòà äåéíîñò íà ðàçïîðåäèòåëèòå ñ
áþäæåòíè è èçâúíáþäæåòíè ñðåäñòâà è ðàçïîðåäèòåëèòå ñúñ ñðåäñòâà ïî ïðîãðàìè íà Åâðîïåéñêèÿ
ñúþç ñ öåë äà ñå ïðåöåíè çàêîíîñúîáðàçíîñòòà è ñïàçâàíåòî íà ïðèíöèïèòå çà åôåêòèâíîñò,
åôèêàñíîñò è èêîíîìè÷íîñò. Âúòðåøíèÿò îäèò ñå îñúùåñòâÿâà ÷ðåç îäèò íà ñèñòåìèòå, îäèò
íà èçïúëíåíèåòî, ôèíàíñîâ îäèò è îäèò íà èíôîðìàöèîííèòå òåõíîëîãèè. Öåëòà íà èçâúðøâàíèÿ
âúòðåøåí îäèò å îöåíêà íà äåéñòâàùèòå ñèñòåìè çà óïðàâëåíèå è ôèíàíñîâ êîíòðîë è äàâàíå íà
ïðåïîðúêè çà òÿõíîòî ïîäîáðÿâàíå ïðè íåîáõîäèìîñò, çà äà ñå îñèãóðè åôåêòèâíî ôèíàíñîâî
óïðàâëåíèå íà ñðåäñòâàòà îò Ñòðóêòóðíèòå è Êîõåçèîííèÿ ôîíäîâå.
Òðåòîòî íèâî íà ôèíàíñîâ êîíòðîë ïî îòíîøåíèå íà ïóáëè÷íèòå ñðåäñòâà å íåçàâèñèìèÿò
âúíøåí îäèò, êîéòî ñúãëàñíî äåéñòâàùîòî áúëãàðñêî çàêîíîäàòåëñòâî ñå èçâúðøâà îò Ñìåòíàòà
ïàëàòà. Îñíîâíà çàäà÷à íà Ñìåòíàòà ïàëàòà å äà äîïðèíàñÿ çà äîáðîòî óïðàâëåíèå íà áþäæåòíèòå
è äðóãèòå ïóáëè÷íè ñðåäñòâà, êàêòî è äà ïðåäîñòàâÿ íà Íàðîäíîòî ñúáðàíèå íàäåæäíà èíôîðìàöèÿ
çà èçïîëçâàíåòî íà ñðåäñòâàòà ñúãëàñíî ïðèíöèïèòå çà çàêîíîñúîáðàçíîñò, åôåêòèâíîñò,
åôèêàñíîñò è èêîíîìè÷íîñò è çà äîñòîâåðíîòî îò÷èòàíå íà èçïúëíåíèåòî íà ñúîòâåòíèòå
áþäæåòè.
Åâðîïåéñêàòà ñìåòíà ïàëàòà ìîæå äà èçâúðøâà ñàìîñòîÿòåëíè èëè ñúâìåñòíè ñ áúëãàðñêàòà
Ñìåòíà ïàëàòà îäèòè ïî îòíîøåíèå íà óïðàâëåíèåòî è óñâîÿâàíåòî íà ïðåäîñòàâÿíèòå îò
Åâðîïåéñêàòà Îáùíîñò ñðåäñòâà.
V. Îáõâàò è àäìèíèñòðèðàíå íà îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè

è Êîõåçèîííèÿ ôîíä
Íàöèîíàëíèÿò ïëàí çà èêîíîìè÷åñêî ðàçâèòèå íà ðåïóáëèêà Áúëãàðèÿ 2000 - 2006 ã. äåôèíèðà
ïåò îñíîâíè îñè íà ðàçâèòèå, êîèòî ìîãàò äà ñå ðàçãëåäàò êàòî îñíîâà çà ðàçðàáîòâàíå íà
îïåðàòèâíè ïðîãðàìè çà èçïúëíåíèå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è çà èçáîð íà ïðîåêòè çà
ôèíàíñèðàíå îò Êîõåçèîííèÿ ôîíä.
Òå ôîðìèðàò áàçà çà ìèíèñòåðñòâàòà äà ïëàíèðàò è êîîðäèíèðàò ïîäãîòîâêàòà çà ïðèëàãàíå
íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä ïðåç ïåðèîäà ïðåäè ïðèñúåäèíÿâàíåòî êúì
Åâðîïåéñêèÿ ñúþç.
ÐÅÃÈÎÍÀËÍÀ ÎÏÅÐÀÒÈÂÍÀ ÏÐÎÃÐÀÌÀ

Ñúîòâåòñòâà íà ñòðàòåãè÷åñêèÿ ïðèîðèòåò çà ïîñòèãàíå íà ðåãèîíàëíî ñáëèæàâàíå è
ïðåäîòâðàòÿâàíå íà ïîòåíöèàëíî çàäúëáî÷àâàíå íà ðàçëè÷èÿòà â ðåçóëòàò îò àãðåñèâíà ïîëèòèêà
çà íàöèîíàëåí ðàñòåæ. Ïðèîðèòåòè: ïðîèçâîäñòâåí ñåêòîð; áèçíåñ-îðèåíòèðàíà èíôðàñòðóêòóðà;
ðàçâèòèå íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè â ðàéîíè ñ êðèòè÷íè íóæäè. Ãðóïèðà äåéíîñòè íà áàçàòà íà
ñïåöèôèêàòà íà ðåãèîíàëíèòå ðàçëè÷èÿ è îáâúðçâà âñè÷êè öåëè íà ðàçâèòèå â äðóãèòå îïåðàòèâíè
ïðîãðàìè. Êîîðäèíàöèÿòà ñ îñòàíàëèòå ñåêòîðíè ïðîãðàìè ñå îñúùåñòâÿâà â ðàìêàòà íà ïîäêðåïà
114
íà îáùíîñòòà.
Ôèíàíñèðà ñå îò Åâðîïåéñêèÿ ôîíä çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå è Åâðîïåéñêèÿ ñîöèàëåí ôîíä.
Óïðàâëÿâàù îðãàí - Ìèíèñòåðñòâî íà ðåãèîíàëíîòî ðàçâèòèå è áëàãîóñòðîéñòâî-
òî, Ãëàâíà äèðåêöèÿ Ðåãèîíàëíà ïîëèòèêà.
Êîìèòåò çà íàáëþäåíèå13 - ïðåäñåäàòåëñòâà ñå îò ìèíèñòúðà íà ðåãèîíàëíîòî
ðàçâèòèå è áëàãîóñòðîéñòâîòî.
Ñåêðåòàðèàò íà êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå - Ãëàâíà äèðåêöèÿ Ðåãèîíàëíà ïîëèòè-
êà êúì ÌÐÐÁ.
Èçïúëíèòåëíè çâåíà - ÌÈ, ÌÐÐÁ, ÌÒÑÏ, ÌÎÍ è ðåãèîíàëíè ñòðóêòóðè íà íèâî
íîìåíêëàòóðà íà òåðèòîðèàëíèòå åäèíèöè çà ñòàòèñòèêà (NUTS II).
ÑÅÊÒÎÐÍÀ ÎÏÅÐÀÒÈÂÍÀ ÏÐÎÃÐÀÌÀ ÐÀÇÂÈÒÈÅ ÍÀ ÊÎÍÊÓÐÅÍÒÍÎÑÏÎÑÎÁÍÎÑÒÒÀ

ÍÀ ÁÚËÃÀÐÑÊÀÒÀ ÈÊÎÍÎÌÈÊÀ
Òàçè ñåêòîðíà îïåðàòèâíà ïðîãðàìà ñúîòâåòñòâà íà ñòðàòåãè÷åñêèÿ ïðèîðèòåò çà óñêîðÿâàíå
íà èêîíîìè÷åñêèÿ ðàñòåæ ÷ðåç ïîâèøàâàíå íà êîíêóðåíòîñïîñîáíîñòòà íà ïðîèçâîäñòâåíèÿ
ñåêòîð, ñòèìóëèðàíå íà ïðèòîêà íà äúëãîñðî÷åí êàïèòàë è ïîîùðÿâàíå íà èçíîñà. Ôèíàíñèðà
ìóëòè-ðåãèîíàëíè è íàöèîíàëíè ìåðîïðèÿòèÿ â îáëàñòèòå ïðîìèøëåíîñò; òóðèçúì; íàñúð÷àâàíå
íà ìàëêèòå è ñðåäíèòå ïðåäïðèÿòèÿ; íàñúð÷àâàíå íà èçíîñà.
Ôèíàíñèðà ñå îò Åâðîïåéñêèÿ ôîíä çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå.
Óïðàâëÿâàù îðãàí - Ìèíèñòåðñòâî íà èêîíîìèêàòà, Äèðåêöèÿ Èçïúëíåíèå íà
ïðîåêòè.
Êîìèòåò çà íàáëþäåíèå14 - ïðåäñåäàòåëñòâà ñå îò ìèíèñòúðà íà èêîíîìèêàòà.
Ñåêðåòàðèàò íà êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå - Äèðåêöèÿ Óïðàâëåíèå íà ïðîåêòè.
ÑÅÊÒÎÐÍÀ ÎÏÅÐÀÒÈÂÍÀ ÏÐÎÃÐÀÌÀ ÐÀÇÂÈÒÈÅ ÍÀ ×ÎÂÅØÊÈÒÅ ÐÅÑÓÐÑÈ

Ñúîòâåòñòâà íà ñòðàòåãè÷åñêèÿ ïðèîðèòåò çà àäàïòèðàíå íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè êúì
ïàçàðíèòå èçèñêâàíèÿ è ïîäîáðÿâàíå êà÷åñòâîòî íà æèâîòà. Ôèíàíñèðà ìóëòè-ðåãèîíàëíè è
íàöèîíàëíè ìåðîïðèÿòèÿ â îáëàñòèòå çàåòîñò; ïðîôåñèîíàëíî îáðàçîâàíèå è îáó÷åíèå;
ïðîäúëæàâàùî îáó÷åíèå; çäðàâåîïàçâàíå.
Ôèíàíñèðà ñå îò Åâðîïåéñêèÿ ñîöèàëåí ôîíä.
Óïðàâëÿâàù îðãàí - Ìèíèñòåðñòâî íà òðóäà è ñîöèàëíàòà ïîëèòèêà, Äèðåêöèÿ
Ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíè ôîíäîâå è ìåæäóíàðîäíè ïðîãðàìè.
Êîìèòåò çà íàáëþäåíèå14 - ïðåäñåäàòåëñòâà ñå îò ìèíèñòúðà íà òðóäà è ñîöèàë-
íàòà ïîëèòèêà.
Ñåêðåòàðèàò íà êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå - Äèðåêöèÿ Ïðåä-ïðèñúåäèíèòåëíè
ôîíäîâå è ìåæäóíàðîäíè ïðîãðàìè.
ÑÅÊÒÎÐÍÀ ÎÏÅÐÀÒÈÂÍÀ ÏÐÎÃÐÀÌÀ ÐÀÇÂÈÒÈÅ ÍÀ ÇÅÌÅÄÅËÈÅÒÎ È ÑÅËÑÊÈÒÅ

ÐÀÉÎÍÈ
Ñúîòâåòñòâà íà ñòðàòåãè÷åñêèÿ ïðèîðèòåò çà ïîäîáðÿâàíå íà åôåêòèâíîñòòà íà
çåìåäåëñêîòî ïðîèçâîäñòâî è íàñúð÷àâàíå íà êîíêóðåíòîñïîñîáåí õðàíèòåëíî-ïðåðàáîòâàòåëåí
ñåêòîð ÷ðåç ïî-äîáðà ïàçàðíà è òåõíîëîãè÷íà èíôðàñòðóêòóðà è ñòðàòåãè÷åñêà èíâåñòèöèîííà
ïîëèòèêà, íàñî÷åíè ãëàâíî êúì äîñòèãàíå íà åâðîïåéñêèòå ñòàíäàðòè è óñòîé÷èâî ðàçâèòèå íà
ñåëñêèòå ðàéîíè, â ñúîòâåòñòâèå ñ íàé-äîáðèòå åêîëîãè÷íè ïðàêòèêè, ÷ðåç ñúçäàâàíå íà àëòåð-
íàòèâíà çàåòîñò, äèâåðñèôèêàöèÿ íà èêîíîìè÷åñêèòå äåéíîñòè è èçãðàæäàíå íà íåîáõîäèìàòà
èíôðàñòðóêòóðà. Ôèíàíñèðà ìóëòè-ðåãèîíàëíè è íàöèîíàëíè ìåðîïðèÿòèÿ â îáëàñòèòå çåìåäåëèå;
õðàíèòåëíî-âêóñîâà ïðîìèøëåíîñò; èíòåãðèðàíî ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå ðàéîíè.
Ôèíàíñèðà ñå îò Åâðîïåéñêèÿ ôîíä çà îðèåíòèðàíå ãàðàíòèðàíå íà çåìåäåëèåòî, Ñåêöèÿ
Îðèåíòèðàíå, è îò ôèíàíñîâèÿ èíñòðóìåíò çà îðèåíòèðàíå íà ðèáàðñòâîòî.
Óïðàâëÿâàùèòå îðãàíè ïî Îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè ñà èçáðîåíè â Ïðèëîæåíèå 2.

13
Êîìèòèòå çà íàáëþäåíèå ñà èçáðîåíè â Ïðèëîæåíèå 2.

14
Òî÷íèÿò ñúñòàâ íà âñåêè îò Êîìèòåòèòå çà íàáëþäåíèå ùå áúäå îïðåäåëåí ñëåä ïðèåìàíåòî íà

Ñòðàòåãèÿòà â çàâèñèìîñò îò ñïåöèôèêàòà íà ñúîòâåòíèòå ïðîãðàìè.
115
Óïðàâëÿâàù îðãàí - Ìèíèñòåðñòâî íà çåìåäåëèåòî è ãîðèòå, Äèðåêöèÿ Ðàçâèòèå
íà ñåëñêèòå ðàéîíè.
Êîìèòåò çà íàáëþäåíèå14 - ïðåäñåäàòåëñòâà ñå îò ìèíèñòúðà íà çåìåäåëèåòî è
ãîðèòå.
Ñåêðåòàðèàò íà êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå - Äèðåêöèÿ Ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå
ðàéîíè, Ìèíèñòåðñòâî íà çåìåäåëèåòî è ãîðèòå.
ÁÀÇÈÑÍÀ ÈÍÔÐÀÑÒÐÓÊÒÓÐÀ È ÎÊÎËÍÀ ÑÐÅÄÀ

Ñúîòâåòñòâà íà ñòðàòåãè÷åñêèÿ ïðèîðèòåò çà èçãðàæäàíå íà òðàíñïîðòíàòà èíôðàñòðóê-
òóðà è îïàçâàíåòî è âúçñòàíîâÿâàíåòî íà îêîëíàòà ñðåäà.
Ôèíàíñèðà ñå îò Êîõåçèîííèÿ ôîíä.
Óïðàâëÿâàù îðãàí - Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå.
Êîìèòåò çà íàáëþäåíèå14 - ïðåäñåäàòåëñòâà ñå îò ìèíèñòúðà íà ôèíàíñèòå.
Ñåêðåòàðèàò íà êîìèòåòà çà íàáëþäåíèå - Äèðåêöèÿòà â Ìèíèñòåðñòâî íà
ôèíàíñèòå, êîÿòî îñúùåñòâÿâà öÿëîñòíàòà êîîðäèíàöèÿ ïî óñâîÿâàíåòî íà
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä.
Èçïúëíèòåëíè àãåíöèè - Ìèíèñòåðñòâî íà îêîëíàòà ñðåäà è âîäèòå è Ìèíèñòåðñòâî
íà òðàíñïîðòà è ñúîáùåíèÿòà.
Êîìèòèòå çà íàáëþäåíèå ñà èçáðîåíè â Ïðèëîæåíèå 2.

14
Òî÷íèÿò ñúñòàâ íà âñåêè îò Êîìèòåòèòå çà íàáëþäåíèå ùå áúäå îïðåäåëåí ñëåä ïðèåìàíåòî íà

Ñòðàòåãèÿòà â çàâèñèìîñò îò ñïåöèôèêàòà íà ñúîòâåòíèòå ïðîãðàìè.
116
ÂÀÆÍÈ ÄÎÊÓÌÅÍÒÈ ÏÎ ÏÚÒß ÍÀ ÏÐÈÑÚÅÄÈÍßÂÀÍÅÒÎ ÍÀ

ÁÚËÃÀÐÈß ÊÚÌ ÅÂÐÎÏÅÉÑÊÈß ÑÚÞÇ
117
Âàæíè äîêóìåíòè ïî ïúòÿ íà ïðèñúåäèíÿâàíåòî íà Áúëãàðèÿ
êúì Åâðîïåéñêèÿ ñúþç
ÅÂÐÎÏÅÉÑÊÎÒÎ ÑÏÎÐÀÇÓÌÅÍÈÅ ÇÀ ÀÑÎÖÈÈÐÀÍÅ ìåæäó ÐÁ è ÅÑ å ïîäïèñàíî íà 8 ìàðò

1993 ã. è âëèçà â ñèëà íà 1 ôåâðóàðè 1995 ã. Èçïúëíåíèåòî íà ñïîðàçóìåíèåòî äîâåäå äî
íàðàñòâàíå íà ñòîêîîáìåíà ìåæäó Áúëãàðèÿ è äúðæàâèòå ÷ëåíêè íà ÅÑ è äî ïî-èíòåíçèâíè
êîíòàêòè è ñúòðóäíè÷åñòâî â ðåäèöà ñôåðè íà ïîëèòèêàòà, èêîíîìèêàòà, ôèíàíñèòå,
êóëòóðàòà.
ÊÐÈÒÅÐÈÈÒÅ ÎÒ ÊÎÏÅÍÕÀÃÅÍ ñà îïðåäåëåíè ïðåç þíè 1993 ã. îò Åâðîïåéñêèÿ ñúâåò â

Êîïåíõàãåí. Òå ñà êðèòåðèèòå çà ïúëíîïðàâíî ÷ëåíñòâî â ÅÑ:
- ñúùåñòâóâàíåòî íà ñòàáèëíè èíñòèòóöèè, ãàðàíòèðàùè äåìîêðàöèÿòà, âúðõîâåíñòâîòî
íà çàêîíà, ïðàâàòà íà ÷îâåêà è çàùèòàòà íà ìàëöèíñòâàòà;
- ñúùåñòâóâàíåòî íà ôóíêöèîíèðàùà ïàçàðíà èêîíîìèêà è ñïîñîáíîñòòà íà ñòðàíàòà
êàíäèäàòêà äà ïîñðåùíå íàòèñêà íà êîíêóðåíöèÿòà è ïàçàðíèòå ñèëè, äåéñòâàùè â Ñúþçà;
- ãîäíîñòòà íà ñòðàíàòà êàíäèäàòêà äà ïîåìå çàäúëæåíèÿòà, ïðîèçòè÷àùè îò ïúëíî-
ïðàâíî ÷ëåíñòâî, âêëþ÷èòåëíî ïðèäúðæàíå êúì öåëèòå íà ïîëèòè÷åñêèÿ, èêîíîìè÷åñêèÿ è
âàëóòåí ñúþç.
ÏÀÐÒÍÜÎÐÑÒÂÎ ÇÀ ÏÐÈÑÚÅÄÈÍßÂÀÍÅ å äîêóìåíò íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç, èçãîòâåí è ïðèåò

â òÿñíî ñúòðóäíè÷åñòâî ñ âñÿêà äúðæàâà êàíäèäàò çà ïúëíîïðàâíî ÷ëåíñòâî. Òîé å íàé-
ñúùåñòâåíèÿ åëåìåíò íà ò. íàð. çàñèëåíà ïðåäïðèñúåäèíèòåëíà ñòðàòåãèÿ. ×ðåç ìåõàíèçìà,
ïðåäâèäåí îò Ïàðòíüîðñòâî çà ïðèñúåäèíÿâàíå, ñå îñúùåñòâÿâàò âçàèìîîòíîøåíèÿòà
ìåæäó ÅÑ è äúðæàâèòå êàíäèäàòè äî ïðèåìàíåòî èì çà ïúëíîïðàâíè ÷ëåíîâå íà ÅÑ, âêë. è
àíãàæèðàíîñò îò ÅÑ çà ôèíàíñîâî ñúäåéñòâèå.
ÍÀÖÈÎÍÀËÍÀ ÑÒÐÀÒÅÃÈß ÍÀ ÐÅÏÓÁËÈÊÀ ÁÚËÃÀÐÈß ÇÀ ÏÐÈÑÚÅÄÈÍßÂÀÍÅ ÊÚÌ

ÅÂÐÎÏÅÉÑÊÈß ÑÚÞÇ - îñíîâàâà ñå âúðõó ðàçáèðàíåòî, ÷å ïðèñúåäèíÿâàíåòî íà Áúëãàðèÿ
êúì ñåìåéñòâîòî íà èíäóñòðèàëíî ðàçâèòèòå åâðîïåéñêè äåìîêðàöèè å îñíîâåí íàöèîíàëåí
èíòåðåñ.
ÍÀÖÈÎÍÀËÍÀÒÀ ÏÐÎÃÐÀÌÀ ÍÀ ÐÅÏÓÁËÈÊÀ ÁÚËÃÀÐÈß ÇÀ ÏÐÈÅÌÀÍÅ

ÄÎÑÒÈÆÅÍÈßÒÀ ÍÀ ÏÐÀÂÎÒÎ ÍÀ ÅÂÐÎÏÅÉÑÊÈß ÑÚÞÇ å åäèí îò íàé-âàæíèòå
åëåìåíòè â ïðåäïðèñúåäèíèòåëíàòà ñòðàòåãèÿ íà Áúëãàðèÿ. Â ïðîãðàìàòà ñà ôîðìóëèðàíè
çàêîíîäàòåëíèòå ïðèîðèòåòè â êðàòêîñðî÷åí è ñðåäíîñðî÷åí ïëàí. Òàçè ïðîãðàìà ñå
èçãîòâÿ êàòî ïðèëîæåíèå êúì Ïàðòíüîðñòâî çà ïðèñúåäèíÿâàíå.
ÏËÀÍ 2000 å ñòðàòåãè÷åñêè äîêóìåíò, ïîäãîòâåí îò Åâðîïåéñêàòà êîìèñèÿ è ïðåäñòàâåí

íà Ñúâåòà è íà Åâðîïåéñêèÿ ïàðëàìåíò ïðåç þëè 1997 ã. Â òîçè äîêóìåíò ñå èçëàãà
êîíöåïöèÿòà çà ðàçâèòèåòî íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ïðåç ïåðèîäà 2000-2006 ã. Òîé ñúäúðæà:
îöåíêà íà âúçäåéñòâèåòî íà ðàçøèðÿâàíåòî âúðõó ïîëèòèêèòå íà ÅÑ, âêë. àíàëèç íà îáùàòà
ñåëñêîñòîïàíñêà ïîëèòèêà è íàñîêè çà ðåôîðìèðàíåòî é, ïðåäëîæåíèÿ çà ðåôîðìè â
ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, ïðîåêòîáþäæåò íà ÅÑ çà ïåðèîäà 2000-2006 ã., êàêòî è ñòàíîâèùàòà
íà ÅÊ ïî ìîëáèòå çà ÷ëåíñòâî íà äúðæàâèòå êàíäèäàòêè.
ÐÅÄÎÂÅÍ ÄÎÊËÀÄ ÍÀ ÅÂÐÎÏÅÉÑÊÀÒÀ ÊÎÌÈÑÈß ÎÒÍÎÑÍÎ ÏÐÎÃÐÅÑÀ ÍÀ ÑÒÐÀÍÈÒÅ

ÊÀÍÄÈÄÀÒÊÈ Â ÏÎÄÃÎÒÎÂÊÀÒÀ ÇÀ ×ËÅÍÑÒÂÎ - èçãîòâÿ ñå åæåãîäíî. Ñëåä ïðåäñòà-
âÿíåòî íà ïúðâîíà÷àëíîòî ñòàíîâèùå íà ÅÊ ïî ìîëáèòå çà ÷ëåíñòâî íà äúðæàâèòå êàíäè-
118
äàòêè ïðåç þëè 1997 ã. â äîêëàäà çà Áúëãàðèÿ ïðåç 1999 ã. ñå ïðåïîðú÷âà çàïî÷âàíåòî íà
ïðåãîâîðè çà ïúëíîïðàâíî ÷ëåíñòâî.
ÑÒÐÀÒÅÃÈß ÇÀ Ó×ÀÑÒÈÅ ÍÀ ÐÅÏÓÁËÈÊÀ ÁÚËÃÀÐÈß Â ÑÒÐÓÊÒÓÐÍÈÒÅ ÔÎÍÄÎÂÅ -

ñòðàòåãèÿòà å èçãîòâåíà â ñúîòâåòñòâèå ñ îñíîâíèòå èçèñêâàíèÿ çà ïëàíèðàíå,
àäìèíèñòðèðàíå è ïðèëàãàíå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è Êîõåçèîííèÿ ôîíä íà Åâðîïåéñêèÿ
ñúþç.
ÑÒÐÀÒÅÃÈß ÇÀ ÓÑÊÎÐßÂÀÍÅ ÍÀ ÏÐÅÃÎÂÎÐÈÒÅ ÇÀ ÏÐÈÑÚÅÄÈÍßÂÀÍÅ ÍÀ ÐÅÏÓÁËÈÊÀ

ÁÚËÃÀÐÈß ÊÚÌ ÅÂÐÎÏÅÉÑÊÈß ÑÚÞÇ - Ñúñ ñâîåòî ðåøåíèå îò 19.12.2001 ã. Íàðîäíîòî
ñúáðàíèå íåäâóñìèñëåíî ïîòâúðäè âîëÿòà è ïîäêðåïàòà íà âñè÷êè ïàðëàìåíòàðíî
ïðåäñòàâåíè ïîëèòè÷åñêè ñèëè çà ìîáèëèçèðàíå íà óñèëèÿòà è ðåñóðñèòå íà Áúëãàðèÿ â
èìåòî íà ïîñòèãàíåòî íà îñíîâíèÿ íàöèîíàëåí ïðèîðèòåò - ÷ëåíñòâîòî íà Áúëãàðèÿ â ÅÑ.
Äîêóìåíòúò îáåäèíÿâà óñèëèÿòà, êîèòî Áúëãàðèÿ ùå ïîëîæè â èçïúëíåíèå íà ñåêòîðíèòå
ñòðàòåãèè, èìàùè ïðÿêî îòíîøåíèå êúì ïðîöåñà íà ïðèñúåäèíÿâàíå êúì ÅÑ.
119
ÐÅÃËÀÌÅÍÒ ÍÀ 1260/1999 ÍÀ ÅÑ
ÑÚÂÅÒÚÒ ÍÀ ÅÂÐÎÏÅÉÑÊÈß ÑÚÞÇ,
Èìàéêè ïðåäâèä Äîãîâîðà çà ñúçäàâàíå íà Åâðîïåéñêàòà îáùíîñò è â ÷àñòíîñò ×ëåí 161 îò íåãî, èìàéêè
ïðåäâèä ïðåäëîæåíèåòî íà Êîìèñèÿòà (1)
Èìàéêè ïðåäâèä ñúãëàñèåòî íà Åâðîïåéñêèÿ ïàðëàìåíò (2),
Èìàéêè ïðåäâèä ñòàíîâèùåòî íà Èêîíîìè÷åñêèÿ è ñîöèàëåí êîìèòåò (3),
Èìàéêè ïðåäâèä ñòàíîâèùåòî íà Êîìèòåòà ïî ðåãèîíèòå (4),
(1) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä ×ëåí 158 îò Äîãîâîðà, êîéòî ãëàñè, ÷å ñ öåë äà óâåëè÷è èêîíîìè÷åñêàòà ñè è
ñîöèàëíà êîõåçèÿ, Îáùíîñòòà ùå ñå ñòðåìè äà íàìàëè ðàçëèêèòå â íèâàòà íà ðàçâèòèå íà îòäåëíèòå
ðåãèîíè è èçîñòàíàëîñòòà íà íàé-ìàëêî îáëàãîäåòåëñòâàíèòå ðåãèîíè èëè îñòðîâè, âêëþ÷èòåëíî è
ñåëñêîñòîïàíñêèòå îáëàñòè; êàòî ñå èìà ïðåäâèä ×ëåí 159, êîéòî ïîñòàíîâÿâà òåçè äåéñòâèÿ äà áúäàò
ïîäêðåïÿíè ÷ðåç Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, Åâðîïåéñêàòà èíâåñòèöèîííà áàíêà è äðóãèòå ñúùåñòâóâàùè
ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè.
(2) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä ×ëåí 19 îò Ðåãëàìåíòà íà Ñúâåòà íà ÅÑ No 2052/88 îò 24 þíè 1988 ã. ïî îòíîøåíèå
íà çàäà÷èòå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è òÿõíàòà åôåêòèâíîñò è êîîðäèíàöèÿòà íà äåéñòâèÿòà èì
ìåæäó ñàìèòå òÿõ, êàêòî è ñ äåéñòâèÿòà íà Åâðîïåéñêàòà èíâåñòèöèîííà áàíêà è îñòàíàëèòå
ñúùåñòâóâàùè ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè (5), èçèñêâàù ïðåðàçãëåæäàíåòî íà òîçè ðåãëàìåíò îò ñòðàíà
íà Ñúâåòà ïî ïðåäëîæåíèå íà Êîìèñèÿòà ïðåäè 31 äåêåìâðè 1999 ã.; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ñ öåë äà ñå
óâåëè÷è ïðîçðà÷íîñòòà íà çàêîíîäàòåëñòâîòî íà Îáùíîñòòà å æåëàòåëíî äà áúäàò ñúáðàíè âñè÷êè
ðåãëàìåíòè, çàñÿãàùè ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå â åäèí è äà ñå îòìåíè Ðåãëàìåíò (ÅÅÑ) No 2052/88 è
Ðåãëàìåíò íà Ñúâåòà íà Åâðîïà (ÅÅÑ) No 4253/88 îò 19 äåêåìâðè 1988 ã., èçëàãàù íà÷èíèòå çà ïðèëàãàíå
íà Ðåãëàìåíò (ÅÅÑ) No 2052/88, îòíàñÿù ñå äî êîîðäèíàöèÿòà íà äåéíîñòèòå íà îòäåëíèòå ñòðóêòóðíè
ôîíäîâå ïîìåæäó èì, îò åäíà ñòðàíà, è, îò äðóãà - ñ äåéñòâèÿòà íà Åâðîïåéñêàòà èíâåñòèöèîííà
áàíêà è äðóãèòå ñúùåñòâóâàùè ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè (6);
(3) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ïî ñèëàòà íà ×ëåí 5 îò Ïðîòîêîë 6 îòíîñíî ñïåöèôè÷íèòå ìåðêè ïî Öåë 6 â
ðàìêàòà íà ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå âúâ Ôèíëàíäèÿ è Øâåöèÿ, ïðèëîæåí êúì Äîãîâîðà çà ïðèñúåäèíÿâàíå
íà Àâñòðèÿ, Ôèíëàíäèÿ è Øâåöèÿ, ìåðêèòå íà òîçè ïðîòîêîë òðÿáâà äà áúäàò ïðåðàçãëåäàíè ïðåäè
êðàÿ íà 1999 ã., çàåäíî ñ Ðåãëàìåíò (ÅÅÑ) No 2052/88;
(4) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñ öåë äà ñå óâåëè÷è êîíöåíòðàöèÿòà è äà ñå óïðîñòè äåéíîñòòà íà
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, áðîÿò íà ïðèîðèòåòíèòå öåëè òðÿáâà äà ñå íàìàëè â ñðàâíåíèå ñ áðîÿ èì â
Ðåãëàìåíò (ÅÅÑ) No 2052/88; êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å òåçè öåëè òðÿáâà äà áúäàò äåôèíèðàíè îòíîâî
êàòî íàñúð÷àâàùè ðàçâèòèåòî è ñòðóêòóðíîòî ïðèãîäÿâàíå íà ðåãèîíèòå, êîèòî èçîñòàâàò â
èêîíîìè÷åñêîòî ñè ðàçâèòèå, èêîíîìè÷åñêàòà è ñîöèàëíà êîíâåðñèÿ íà ðåãèîíè, èçïðàâåíè ïðåä
ñòðóêòóðíè çàòðóäíåíèÿ è àäàïòèðàíå è ìîäåðíèçèðàíå íà ïîëèòèêè è ñèñòåìè çà îáðàçîâàíèå, îáó÷åíèå
è çàåòîñò;
(5) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñ îïèòèòå ñè äà óâåëè÷è èêîíîìè÷åñêàòà è ñîöèàëíà êîõåçèÿ íà òåðèòîðèÿòà
ñè Îáùíîñòòà öåëè äà ñòèìóëèðà õàðìîíè÷íî, áàëàíñèðàíî è óñòîé÷èâî ðàçâèòèå íà èêîíîìè÷åñêèòå
äåéíîñòè, ïî-âèñîêè ðàâíèùà íà çàåòîñò, ðàâíîïîñòàâåíîñò ìåæäó ïîëîâåòå è îïàçâàíå è ïîäîáðÿâàíå
íà îêîëíàòà ñðåäà; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å òåçè óñèëèÿ òðÿáâà â ÷àñòíîñò äà âêëþ÷âàò èçèñêâàíèÿòà çà
îïàçâàíå íà îêîëíàòà ñðåäà ïðè îïðåäåëÿíåòî è èçïúëíåíèåòî íà îïåðàöèèòå íà ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå
è äà ñúäåéñòâàò çà ïðåìàõâàíå íà íåðàâåíñòâîòî è íàñúð÷àâàíå íà ðàâíîïîñòàâåíîñòòà ìåæäó
ïîëîâåòå; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å îïåðàöèèòå íà ôîíäîâåòå ìîãàò äà íàïðàâÿò âúçìîæíà áîðáàòà ñ âñÿêàêâà
äèñêðèìèíàöèÿ, îñíîâàâàùà ñå íà ðàñîâà ïðèíàäëåæíîñò, åòíè÷åñêè ïðèçíàê, èíâàëèäíîñò èëè ñòàðîñò
ãëàâíî ÷ðåç îöåíêà íà íóæäèòå, ôèíàíñîâè ñòèìóëè è ðàçøèðåíî ïàðòíüîðñòâî;
(6) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä êóëòóðíîòî ðàçâèòèå, ñúñòîÿíèåòî íà ïðèðîäíàòà è ñîöèàëíà ñðåäà è òîâà, ÷å
êà÷åñòâåíîòî è êóëòóðíî èçìåðåíèå íà æèâîòà è ðàçâèòèåòî íà òóðèçìà äîïðèíàñÿò çà
èêîíîìè÷åñêàòà è ñîöèàëíà ïðèâëåêàòåëíîñò äîòîëêîâà, äîêîëêîòî ñòèìóëèðàò ñúçäàâàíåòî íà
óñòîé÷èâà çàåòîñò;
(7) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å Åâðîïåéñêèÿò ôîíä çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå å îñíîâíèÿò îðãàí, êîéòî
äîïðèíàñÿ çà ïîñòèãàíåòî íà öåë íàñúð÷àâàíå ðàçâèòèåòî è ñòðóêòóðíîòî ïðèãîäÿâàíå íà ðåãèîíè,
êîèòî èçîñòàâàò â èêîíîìè÷åñêîòî ñè ðàçâèòèå, è èêîíîìè÷åñêàòà è ñîöèàëíà êîíâåðñèÿ íà îáëàñòè,
ïðåòúðïÿâàùè ñòðóêòóðíè çàòðóäíåíèÿ;
(8) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å çàäà÷èòå íà Åâðîïåéñêèÿ ñîöèàëåí ôîíä òðÿáâà äà áúäàò ïðèãîäåíè òàêà, ÷à
äà áúäàò â ñúîòâåòñòâèå ñ è äà ïðèëàãàò Åâðîïåéñêàòà ñòðàòåãèÿ çà çàåòîñò.
(9) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñòðóêòóðíèòå àñïåêòè îò îáùàòà ïîëèòèêà ïî ðèáîâúäñòâîòî ñà
èíòåãðèðàíè êàòî öÿëîñòíà ñòðóêòóðíà ïîëèòèêà ïî ïðàâèëàòà, óïðàâëÿâàùè Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå
îò 1993; êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å èçïúëíåíèåòî òðÿáâà äà ïðîäúëæè ïî ïðàâèëàòà íà Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå ÷ðåç Ôèíàíñîâèÿ èíñòðóìåíò çà ðèáîâúäñòâîòî (ÔÈÐ); èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ïîäïîìàãàíåòî îò
ÔÈÐ ïî Öåë 1 ùå áúäå ÷àñò îò ïðîãðàìèðàíåòî íà òàçè öåë è ïîìîùòà èçâúí Öåë 1 ùå áúäå ïðåäìåò íà
122
îòäåëíè ïðîãðàìè âúâ âñè÷êè çàñåãíàòè ñòðàíè ÷ëåíêè.
(10) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å Îáùíîñòòà å çàïî÷íàëà ðåôîðìà â îáùàòà ñåëñêîñòîïàíñêà ïîëèòèêà,
êîÿòî âêëþ÷âà ñòðóêòóðíè è ñúïúòñòâàùè ìåðêè çà íàñúð÷àâàíå íà ðàçâèòèåòî íà ñåëñêîñòîïàíñêèòå
îáëàñòè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å â òîçè êîíòåêñò ÅÀÔ òðÿáâà äà ïðîäúëæè äà äàâà ñâîÿ ïðèíîñ çà ïîñòèãàíå
íà ïðèîðèòåòíàòà öåë çà ðàçâèòèåòî è ñòðóêòóðíîòî ïðèãîäÿâàíå íà ðåãèîíè, êîèòî èçîñòàâàò â
ðàçâèòèåòî ñè ÷ðåç ïîäîáðÿâàíå íà åôèêàñíîñòòà íà ñòðóêòóðèòå çà ïðîèçâîäñòâî, ðàçïðîñòðàíåíèå
è ïðîäàæáà íà ñåëñêîñòîïàíñêè è ãîðñêè ïðîäóêòè è ÷ðåç ðàçâèòèå íà ìåñòíèÿ ïîòåíöèàë â
ñåëñêîñòîïàíñêè îáëàñòè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ðàçäåë ãàðàíöèè íà ÅÀÔ äîïðèíàñÿ çà ïîñòèãàíå íà
ïðèîðèòåòíà öåë èêîíîìè÷åñêà è ñîöèàëíà êîíâåðñèÿ íà îáëàñòè, èçïðàâåíè ïðåä ñòðóêòóðíè
çàòðóäíåíèÿ, â ñúîòâåòñòâèå ñ Ðåãëàìåíò íà Ñúâåòà íà ÅÑ No 1257/1999 îò 17 ìàé 1999 ã. îòíîñíî
ïîäêðåïàòà çà ñåëñêîñòîïàíñêî ðàçâèòèå îò ñòðàíà íà ÅÀÔ è èçìåíåíèåòî è îòìåíÿíåòî íà îïðåäåëåíè
Ðåãëàìåíòè (7);
(11) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñïåöèôè÷íèòå ïðàâèëà, ïðèëîæèìè çà âñåêè ôîíä, ùå áúäàò îïðåäåëåíè ÷ðåç
ðåøåíèÿòà çà èçïúëíåíèå, ïðèåòè â ñëåäñòâèå íà ×ëåíîâå 37, 148 è 162 îò Äîãîâîðà;
(12) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å òðÿáâà äà áúäàò ôîðìóëèðàíè êðèòåðèèòå çà èçáîð íà ïîäõîäÿùè ðåãèîíè
è îáëàñòè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å â òîçè ñìèñúë å óìåñòíî èäåíòèôèöèðàíåòî íà ïðèîðèòåòíèòå ðåãèîíè
è îáëàñòè íà îáùíîñòíî íèâî äà ñå îñíîâàâà íà îáùà ñèñòåìà çà êëàñèôèêàöèÿ íà ðåãèîíèòå, èçâåñòíà
êàòî Íîìåíêëàòóðà íà òåðèòîðèàëíèòå ñòàòèñòè÷åñêè çâåíà, óñòàíîâåíà îò ñòàòèñòè÷åñêàòà
ñëóæáà íà Åâðîïåéñêàòà îáùíîñò ñúñ ñúäåéñòâèåòî íà íàöèîíàëíèòå ñòàòèñòè÷åñêè èíñòèòóòè;
(13) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ðåãèîíèòå, êîèòî èçîñòàâàò â ðàçâèòèåòî ñè, ïî äåôèíèöèÿ ñà òåçè,
÷èéòî ÁÂÏ íà ãëàâà îò íàñåëåíèåòî å ïî-ìàëúê îò 75% îò ñðåäíèÿ çà Îáùíîñòòà; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å
ñ öåë äà ñå îñèãóðè åôåêòèâíà êîíöåíòðàöèÿ íà ïîäïîìàãàíåòî Êîìèñèÿòà ñòðèêòíî ùå ïðèëàãà
êðèòåðèèòå, êàòî èçïîëçâà îáåêòèâíè ñòàòèñòè÷åñêè äàííè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å íàé-âúíøíèòå ðåãèîíè
è îáëàñòè ñ ìíîãî ìàëêà ãúñòîòà íà íàñåëåíèåòî, ïîêðèòè îò Öåë 6, èçëîæåíà â Ïëîòîêîë 6, ïðèëîæåí
êúì Äîãîâîðà çà ïðèñúåäèíÿâàíå íà Àâñòðèÿ, Ôèíëàíäèÿ è Øâåöèÿ çà ïåðèîäà îò 1995 äî 1999 ã., òðÿáâà
äà áúäàò ïîêðèòè è îò Öåë 1 îò òîçè Ðåãëàìåíò.
(14) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å îáëàñòèòå, òúðïÿùè èêîíîìè÷åñêà è ñîöèàëíà êîíâåðñèÿ, ïî äåôèíèöèÿ ñà
òåçè, âêëþ÷âàùè ðàéîíè, êîèòî ïðåòúðïÿâàò ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêè ïðîìåíè â èíäóñòðèàëíèòå è
ñåêòîðèòå íà óñëóãèòå, óïàäàùè ñåëñêîñòîïàíñêè îáëàñòè, ãðàäñêè ðàéîíè ñúñ çàòðóäíåíèÿ è îáëàñòè
ñ íèñúê ñòàíäàðò íà æèâîò, çàâèñåùè îò ðèáîâúäñòâîòî; èìàéêè ïðåäâèä,÷å òîâà ïîäïîìàãàíå òðÿáâà
äà áúäå êîíöåíòðèðàíî ïî ïîäõîäÿù íà÷èí âúðõó íàé-ñèëíî çàñåãíàòèòå ÷àñòè îò Îáùíîñòòà; èìàéêè
ïðåäâèä, ÷å òåçè îáëàñòè ñëåäâà äà áúäàò ïîñî÷åíè îò Êîìèñèÿòà, äåéñòâàùà ïî ïðåäëîæåíèå íà
ñòðàíèòå ÷ëåíêè è â òÿñíà âðúçêà ñ òÿõ;
(15) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å, çà äà ãàðàíòèðà îáùíîñòíàòà ñúùíîñò íà äåéñòâèÿòà íà ôîíäîâåòå,
îáëàñòèòå, ïðåòúðïÿâàùè ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêè ïðîìåíè â èíäóñòðèàëíèÿ ñåêòîð, è óïàäàùèòå
ñåëñêîñòîïàíñêè çîíè òðÿáâà, äîêîëêîòî å âúçìîæíî, äà áúäàò ïîñî÷âàíè íà áàçàòà íà îáåêòèâíè
èíäèêàòîðè, äåôèíèðàíè íà îáùíîñòíî íèâî; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å íàñåëåíèåòî, îáõâàíàòî îò òàçè
ïðèîðèòåòíà öåë, ñðàâíåíî ñ òîâà íà Îáùíîñòòà êàòî öÿëî, êàòî íàñîêà áè òðÿáâàëî äà ïðåäñòàâëÿâà
îêîëî 10% ïðè èíäóñòðèàëíèòå îáëàñòè, 5% ïðè ñåëñêîñòîïàíñêèòå îáëàñòè, 2% ïðè ãðàäñêèòå è 1%
ïðè îáëàñòèòå, çàâèñåùè îò ðèáîâúäñòâîòî; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ñ öåë âñÿêà ñòðàíà ÷ëåíêà äà äîïðèíàñÿ
íàðàâíî ñ îñòàíàëèòå êúì öÿëîñòíîòî óñèëèå çà êîíöåíòðàöèÿ, ìàêñèìàëíîòî âúçìîæíî íàìàëåíèå
íà íàñåëåíèåòî, ïîêðèòî ïî Öåë 2 ïðåç 2006 ã., ðåãëàìåíòèðàíî îò òîçè Ðåãëàìåíò, íå òðÿáâà äà
ïðåâèøàâà åäíà òðåòà â ñðàâíåíèå ñ ïîêðèòîòî îò Öåë 2 è 5á ïðåç 1999 ã., ðåãëàìåíòèðàíî îò Ðåãëàìåíò
(ÅÅÑ) No 2052/88;
(16) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å â èíòåðåñ íà åôèêàñíîòî ïðîãðàìèðàíå ðåãèîíèòå, èçîñòàâàùè â ðàçâèòèåòî
ñè, ÷èéòî ÁÂÏ íà ãëàâà îò íàñåëåíèåòî å ïî-íèñúê îò 75 % îò ñðåäíèÿ çà Îáùíîñòòà, òðÿáâà äà
ñúâïàäàò ñ òåçè, ïîäïîìàãàíè îò ñòðàíèòå ÷ëåíêè ïî ×ëåí 87 (3) (à) îò Äîãîâîðà è èìàéêè ïðåäâèä
âñè÷êè ñïåöèôè÷íè ìåðêè, ïðèåòè â ñëåäñòâèå íà ÷ëåí 299 (2) îò òîçè Äîãîâîð â ïîëçà íà íàé-âúíøíèòå
ðåãèîíè (Ôðåíñêèòå îòâúäìîðñêè äåïàðòàìåíòè, Àçîðñêèòå îñòðîâè, Ìàäåéðà è Êàíàðñêèòå îñòðîâè);
èìàéêè ïðåäâèä, ÷å îáëàñòèòå, ïðåòúðïÿâàùè èêîíîìè÷åñêè è ñîöèàëíè ïðîìåíè, òðÿáâà â ãîëÿìà ñòåïåí
äà ñúîòâåòñòâàò íà òåçè, ïîäïîìàãàíè îò ñòðàíèòå ÷ëåíêè ïî ÷ëåí 87(3) (â) îò Äîãîâîðà; èìàéêè
ïðåäâèä, ÷å Îáùíîñòòà òðÿáâà äà öåëè óâåëè÷åíàòà ñúãëàñóâàíîñò â êðàÿ íà ïåðèîäà îò 2000 äî 2006 ã.
÷ðåç óìåñòíî óñèëèå îò ñòðàíà íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè â ñúîòâåòñòâèå ñúñ ñåãàøíîòî èì ñúñòîÿíèå;
(17) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å öåëòà íà àäàïòèðàíåòî è ìîäåðíèçèðàíåòî íà ïîëèòèêè è ñèñòåìè çà
îáðàçîâàíèå, îáó÷åíèå è çàåòîñò å äà áúäå ïðåäîñòàâåíà ôèíàíñîâà ïîìîù â ðåãèîíèòå è îáëàñòèòå,
êîèòî íå ñà ïîêðèòè îò Öåë 1; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å Öåë 3 ñúùî òðÿáâà äà ïðåäîñòàâÿ ðàìêà çà ñïðàâêè,
êîÿòî äà ãàðàíòèðà ñúãëàñóâàíîñò ñ âñè÷êè äåéñòâèÿ â ñôåðàòà íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè â äàäåíàòà
ñòðàíà ÷ëåíêà;
(18) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ïîìîùòà îò ÅÑÔ â ðàìêèòå íà Öåë 2 òðÿáâà äà ïðåäñòàâëÿâà äåéñòâèÿ íà
123
ðåãèîíàëíî è ëîêàëíî íèâî, îòãîâàðÿùè íà ñïåöèôè÷íàòà ñèòóàöèÿ â îáëàñò ïî Öåë 2, êîîðäèíèðàíè ñ
íàìåñà îò ñòðàíà íà äðóãèòå ñòðóêòóðíè ôîíäîâå; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å âñÿêà êîíòðèáóöèÿ îò ñòðàíà
íà ÅÑÔ êúì ïðîãðàìåí äîêóìåíò ïî Öåë 2 òðÿáâà äà áúäå äîñòàòú÷íî çíà÷èìà, çà äà áúäå îáîñíîâàíî
îòäåëíîòî é óïðàâëåíèå è ñëåäîâàòåëíî íå òðÿáâà äà áúäå ïî-ìàëêà îò 5% îò îáùèòå êîíòðèáóöèè íà
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå;
(19) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ðåãèîíèòå, îáõâàíàòè ïî ïðèîðèòåòíà Öåë ïðåç 1999 ã., êîèòî âå÷å íå
îòãîâàðÿò íà ñúîòâåòíèòå êðèòåðèè, òðÿáâà äà ïîëó÷àâàò ïîñòåïåííî íàìàëÿâàùî íèâî íà
ïîäïîìàãàíå íà ïðåõîäà; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å òàçè ïîìîù ñëåäâà äà áúäå ïî-ìàëêà ïðåç 2000 ã., îòêîëêîòî
ïðåç 1999 ã.;
(20) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å òðÿáâà äà áúäàò âçåòè ìåðêè çà ðàçïðåäåëåíèåòî íà íàëè÷íèòå ðåñóðñè;
èìàéêè ïðåäâèä, ÷å òåçè ðåñóðñè òðÿáâà äà áúäàò ðàçïðåäåëÿíè âñÿêà ãîäèíà, òúé êàòî äî ãîëÿìà
ñòåïåí ñà ñúñðåäîòî÷åíè â ðåãèîíè, èçîñòàâàùè â ðàçâèòèåòî ñè, âêëþ÷èòåëíî è òàêèâà, ïîëó÷àâàùè
ïîäïîìàãàíå ïî âðåìå íà ïðåõîäà;
(21) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å öÿëîñòíàòà ãîäèøíà ïîìîù îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå â êîÿòî è äà å
ñòðàíà ÷ëåíêà ïî ñèëàòà íà òîçè Ðåãëàìåíò - â êîìáèíàöèÿ ñ ïîìîùòà, ïðåäîñòàâåíà ïî Êîõåçèîííèÿ
ôîíä - òðÿáâà äà áúäå îãðàíè÷åíà â çàâèñèìîñò îò âúçìîæíîñòòà çà àáñîðïöèÿ íà ñúîòâåòíàòà ñòðàíà
÷ëåíêà;
(22) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å Êîìèñèÿòà òðÿáâà äà ðàçðàáîòè èíäèêàòèâíè àëîêàöèè çà ôèíàíñîâèòå
àíãàæèìåíòè ïî âñÿêà îò ïðèîðèòåòíèòå öåëè, êàòî ñå áàçèðà íà óìåñòíè îáåêòèâíè êðèòåðèè;
èìàéêè ïðåäâèä, ÷å 4% îò îòïóñíàòèòå ñðåäñòâà, ðàçïðåäåëåíè ïî òîçè íà÷èí ìåæäó ñòðàíèòå ÷ëåíêè,
òðÿáâà äà áúäàò ðàçïðåäåëåíè îò Êîìèñèÿòà äî ñðåäàòà íà ïåðèîäà; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å â çíàê íà
ïðèçíàòåëíîñò çà ïîëîæåíèòå óñèëèÿ çà ìèðíèÿ ïðîöåñ â Ñåâåðíà Èðëàíäèÿ ïðîãðàìàòà PEACE òðÿáâà
äà ïðîäúëæè äåéñòâèåòî ñè äî 2004 ã.; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ùå áúäå ñúçäàäåíà ñïåöèàëíà ïðîãðàìà çà
ïîäïîìàãàíå íà Øâåäñêèòå ðåãèîíè NUTS II, êîèòî íå ñà âêëþ÷åíè â ñïèñúêà, ñïîìåíàò â ×ëåí 3(2), íî
îòãîâàðÿùè íà êðèòåðèèòå, èçëîæåíè â ×ëåí 2 îò Ïðîòîêîë 6 êúì Äîãîâîðà çà ïðèñúåäèíÿâàíå íà
Àâñòðèÿ, Øâåöèÿ è Ôèíëàíäèÿ;
(23) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å 5,35 % îò âñè÷êè ïðèäîáèâêè òðÿáâà äà áúäàò ïîñâåòåíè íà èíèöèàòèâè íà
Îáùíîñòòà è 0,65 % - íà ïðîãðàìè çà îáíîâëåíèå è òåõíè÷åñêà ïîìîù;
(24) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å íàëè÷íèòå ïðèäîáèâêè íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå òðÿáâà äà áúäàò
èíäåêñèðàíè íà óåäíàêâåíà áàçà çà âñè÷êè çà öåëèòå íà ïðîãíîçèðàíåòî è, àêî å íåîáõîäèìî, òðÿáâà äà
áúäå íàïðàâåíî òåõíè÷åñêî ïðèãîäÿâàíå íà òàçè èíäåêñàöèÿ ïðåäè 31.12.2003 ã.;
(25) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å îñíîâíèòå ïðèöèïè íà ðåôîðìàòà íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå îò 1988 ã.
òðÿáâà äà ïðîäúëæàò äà ñà îñíîâîïîëàãàùè çà ôîíäîâåòå äî 2006 ã; èìàéêè ïðåäâèä îáà÷å, ÷å äîñåãàøíèÿò
îïèò äåìîíñòðèðà íóæäèòå îò ïîäîáðåíèÿ ñ öåë îïðîñòÿâàíå íà òåçè ïðèíöèïè è òÿõíàòà ïî-ãîëÿìà
ïðîçðà÷íîñò; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å åôåêòèâíîñòòà â ÷àñòíîñò òðÿáâà äà ñå ðàçãëåæäà êàòî
ôóíäàìåíòàëåí ïðèíöèï;
(26) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å àêî ñà æåëàòåëíè åôåêòèâíîñòòà è ïðîçðà÷íîñòòà íà äåéñòâèÿòà íà
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, îòãîâîðíîñòòà íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè è òåçè íà Îáùíîñòòà ñëåäâà äà áúäàò
òî÷íî ðåãëàìåíòèðàíè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å òåçè îòãîâîðíîñòè ñëåäâà äà áúäàò îïðåäåëåíè çà âñåêè
åòàï îò ïðîãðàìèðàíåòî, ìîíèòîðèíãà, îöåíêàòà è íàäçîðà; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å â ñúîòâåòñòâèå ñ
ïðèíöèïà íà äîïúëíÿåìîñòòà è áåç òîâà äà çàñÿãà ïðàâîìîùèÿòà íà Êîìèñèÿòà, ïîìîùòà ïðè
ïðèëàãàíåòî è ìîíèòîðèíãà òðÿáâà äà áúäàò ãëàâíà îòãîâîðíîñò íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè;
(27) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å äåéñòâèÿòà íà Îáùíîñòòà òðÿáâà äà äîïúëâàò èëè äà äîïðèíàñÿò êúì
äåéñòâèÿòà íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ñ öåë çíà÷èòåëíà äîáàâåíà ñòîéíîñò
ïàðòíüîðñòâîòî òðÿáâà äà áúäå çàñèëåíî; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å òîâà çàñÿãà ðåãèîíàëíèòå è ìåñòíè
âëàñòè, äðóãèòå êîìïåòåíòíè âëàñòè, âêëþ÷èòåëíî òåçè, îòãîâîðíè çà îêîëíàòà ñðåäà è íàñúð÷àâàíå
íà ðàâíîïîñòàâåíîñòòà ìåæäó ïîëîâåòå, èêîíîìè÷åñêèòå è ñîöèàëíè ïàðòíüîðè è äðóãèòå
êîìïåòåíòíè ñòðóêòóðè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ñúîòâåòíèòå ïàðòíüîðè ùå áúäàò âêëþ÷åíè â
ïîäãîòîâêàòà, ìîíèòîðèíãà è îöåíêàòà íà ïîäïîìàãàíåòî;
(28) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ïðîãðàìíèÿò ïðîöåñ ñëåäâà äà áúäå èçëîæåí îò íà÷àëíà êîíöåïöèÿ äî êðàåí
áåíåôèöèåíò è ïðèëàãàíåòî ìó òðÿáâà äà áúäå óëåñíåíî îò øèðîêè èíäèêàòèâíè íàñîêè, èçãîòâåíè îò
Êîìèñèÿòà íà áàçàòà íà ïîäõîäÿùè è ïðèåòè ïîëèòèêè íà Îáùíîñòòà âúâ âðúçêà ñúñ Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå;
(29) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ïðîãðàìèðàíåòî òðÿáâà äà ãàðàíòèðà âçàèìíà êîîðäèíàöèÿ íà
Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå è êîîðäèíàöèÿòà èì ñ äðóãè ñúùåñòâóâàùè ôèíàíñîâè èíñòèòóöèè è ÅÈÁ;
èìàéêè ïðåäâèä, ÷å òàçè êîîðäèíàöèÿ âêëþ÷âà è êîìáèíèðàíå íà ñóáñèäèè è çàåìè;
(30) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å äåéíîñòòà íà ôîíäîâåòå è îïåðàöèèòå, ôèíàíñèðàíè ñ òÿõíà ïîìîù,
òðÿáâà äà ñà â ñúîòâåòñòâèå ñ äðóãèòå ïîëèòèêè íà Îáùíîñòòà è äà ñå ïîä÷èíÿâàò íà çàêîíî-
124
äàòåëñòâîòî íà ÅÑ, çà êîåòî òðÿáâà äà áúäàò ïðåäïðèåòè ñïåöèôè÷íè ìåðêè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å â
òàçè îáëàñò îïåðàöèèòå çà ðàçïðåäåëåíèå è åêñïëîàòàöèÿ íà ðåçóëòàòèòå îò èçñëåäâàíèÿòà è
òåõíîëîãè÷íè ðàçâèòèÿ, ïðîâåäåíè â êîíòåêñòòà íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, òðÿáâà äà îñèãóðÿò
ñúáëþäàâàíåòî íà ïðàâàòà, ñâúðçàíè ñ ïðèäîáèâàíåòî è èçïîëçâàíåòî íà ïîçíàíèåòî, è òðÿáâà äà
áúäàò ïðîâåäåíè â ñúîòâåòñòâèå ñ ïðàâèëàòà çà íàäïðåâàðà íà Îáùíîñòòà.
(31) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å òðÿáâà äà áúäàò âúâåäåíè îïðîñòåíè êðèòåðèè çà óäîñòîâåðÿâàíå è ïðèëàãàíå
íà ïðèíöèïà íà äîïúëíèòåëíîñòòà;
(32) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñèñòåìàòà çà ïðîãðàìèðàíå ñëåäâà äà áúäà îïðîñòåíà ÷ðåç óñòàíîâÿâàíå
íà åäèíåí ïðîãðàìåí ñðîê îò ñåäåì ãîäèíè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å â òîçè êîíòåêñò ôîðìèòå è áðîÿò íà
ïðîãðàìèòå çà ïîìîù ñëåäâà äà áúäàò îãðàíè÷åíè è ñëåäâà äà ñå ñúñòîÿò îò åäíî åäèíñòâåíî
èíòåãðèðàíî ïîäïîìàãàíå çà âñåêè ðåãèîí ÷ðåç èçãîòâÿíå íà åäèííè ïðîãðàìíè äîêóìåíòè, íîðìèðàùè
ïðèîðèòåòíèòå öåëè, è ÷ðåç âêëþ÷âàíå íà îñíîâíè ïðîåêòè è ãëîáàëíè ñóáñèäèè â äðóãèòå ôîðìè íà
ïîìîù.
(33) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å, ñ öåë íàëàãàíå íà èíòåãðèðàí ïîäõîä çà ðàçâèòèå òðÿáâà äà áúäàò âçåòè
ìåðêè - ñ óâàæåíèå êúì ñïåöèôè÷íèòå îñîáåíîñòè íà çàñåãíàòèòå ðåãèîíè - çà îñèãóðÿâàíå íà âçàèìîîá-
âúðçàíîñòòà ìåæäó äåéñòâèÿòà íà ðàçëè÷íèòå ôîíäîâå è ïîëèòèêèòå íà Îáùíîñòòà, ñòðàòåãèÿòà
çà çàåòîñò, èêîíîìè÷åñêèòå è ñîöèàëíè ïîëèòèêè íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè è ðåãèîíàëíèòå èì ïîëèòèêè;
(34) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñ öåë äà ñå óñêîðÿò è îïðîñòÿò ïðîãðàìíèòå ïðîöåäóðè, îòãîâîðíîñòèòå
íà Êîìèñèÿòà òðÿáâà äà áúäàò ðàçãðàíè÷åíè îò òåçè íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å â
ñëåäñòâèå íà òîâà òðÿáâà äà áúäàò ïðåäâèäåíè äåéñòâèÿ îò ñòðàíà íà Êîìèñèÿòà ïî ïðåäëîæåíèÿ íà
ñòðàíèòå ÷ëåíêè çà ïðèåìàíå íà ñòðàòåãèèòå è ïðèîðèòåòèòå çà ðàçâèòèå, êîèòî ñëåäâà äà óïðàâëÿâàò
ïðîãðàìèðàíåòî, êàêòî è ðàçìåðà íà ôèíàíñîâèòå ñðåäñòâà íà Îáùíîñòòà è ñâúðçàíèòå ñ òÿõ
äîãîâîðåíîñòè ïî èçïúëíåíèåòî, äîêàòî ñòðàíèòå ÷ëåíêè ñëåäâà äà âçåìàò ðåøåíèå îòíîñíî
ïðèëàãàíåòî èì; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ñúäúðæàíèåòî íà ðàçëè÷íèòå ôîðìè íà ïîäïîìàãàíå ñúùî ñëåäâà
äà áúäå óòî÷íåíî;
(35) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ïîäîáíî äåöåíòðàëèçèðàíî ïðèëàãàíå íà îïåðàöèèòå íà ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå îò ñòðàíà íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè òðÿáâà äà ïðåäîñòàâè äîñòàòú÷íè ãàðàíöèè çà äåòàéëèòå è
êà÷åñòâîòî íà ïðèëàãàíå, ðåçóëòàòèòå îò îïåðàöèèòå è òÿõíàòà îöåíêà, êàêòî è çà ðàçóìíîòî
ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå è ñúáëþäàâàíåòî ìó;
(36) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å Êîìèñèÿòà çàåäíî ñ ÅÈÁ, êúäåòî òîâà å óìåñòíî, ñëåäâà äà îäîáðÿâà
îñíîâíè èíâåñòèöèîííè ïðîåêòè, ÷èéòî ôèíàíñîâ îáåì íàäõâúðëÿ îïðåäåëåíà ñóìà, ñ îãëåä îöåíÿâàíå
ïðèíîñà èì è ïðåäëîæåíàòà óïîòðåáà íà ðåñóðñè íà Îáùíîñòòà;
(37) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å òðÿáâà äà áúäàò âçåòè ìåðêè îòíîñíî îïåðàöèèòå â èíòåðåñ íà Îáùíîñòòà,
èçâúðøâàíè ïî èíèöèàòèâà íà Êîìèñèÿòà, òàêà ÷å òå äà äîïúëíÿò òåçè, èçâúðøâàíè ïî ïðèîðèòåòíèòå
öåëè;
(38) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å òåçè èíèöèàòèâè íà Îáùíîñòòà òðÿáâà äà ñå êîíöåíòðèðàò âúðõó
íàñúð÷àâàíå íà òðàíñãðàíè÷íî, òðàíñíàöèîíàëíî è èíòåððåãèîíàëíî ñúòðóäíè÷åñòâî (Interreg),
èêîíîìè÷åñêàòà è ñîöèàëíàòà ðåãåíåðàöèÿ íà ãðàäîâå è ãðàäñêè êâàðòàëè â êðèçà (URBAN), êîèòî ñëåäâà
äà áúäàò ôèíàíñèðàíè îò ÅÔÐÐ, ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå îáëàñòè (Leader), ôèíàíñèðàíî ïî Ñåêöèÿ íàñîêè
íà EAGGF è ðàçâèòèåòî íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè â êîíòåêñòà íà ðàâíèòå âúçìîæíîñòè (EQUAL),
ôèíàíñèðàíî îò ÅÑÔ; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å íàñúð÷àâàíåòî íà òðàíñãðàíè÷íîòî ñúòðóäíè÷åñòâî â
÷àñòíîñò â ñâåòëèíàòà íà ïðåäñòîÿùîòî ðàçøèðåíèå, òðàíñíàöèîíàëíîòî è èíòåð-ðåãèîíàëíî
ñúòðóäíè÷åñòâî - èìà îñîáåíà âàæíîñò â òîçè êîíòåêñò; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ñëåäâà äà áúäå îòäåëåíî
ïîäîáàâàùî âíèìàíèå íà ñúòðóäíè÷åñòâîòî ñ íàé-âúíøíèòå ðåãèîíè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å å íåîáõîäèìî
íàëàãàíåòî íà êîîðäèíàöèÿòà ìåæäó òðàíñãðàíè÷íîòî, òðàíñíàöèîíàëíî è èíòåð-ðåãèîíàëíî
ñúòðóäíè÷åñòâî ÷ðåç ìåðêè, ïðåäïðèåòè â êîíòåêñòà íà ðåãëàìåíò íà Ñúâåòà (EEC) No 3906/89(8),
ðåãëàìåíò íà Ñúâåòà (Euratom, EC) No 1279/96(9) è ðåãëàìåíò íà Ñúâåòà (EC) No 1488/96(10), îñîáåíî ñ
îãëåä ðàçøèðÿâàíåòî íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç è èìàéêè ïðåäâèä Åâðîïåéñêî-ñðåäèçåìíîìîðñêîòî
ïàðòíüîðñòâî; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å òðÿáâà äà áúäå îòäåëåíî ïîäîáàâàùî âíèìàíèå íà ñîöèàëíàòà è
ïðîôåñèîíàëíà èíòåãðàöèÿ íà òúðñåùèòå óáåæèùå â ðàìêèòå íà EQUAL;
(39) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå òðÿáâà äà ïðåäîñòàâÿò ïîìîù çà ïðîó÷âàíèÿ,
ïèëîòíè ïðîåêòè è îáìÿíà íà îïèò ñ öåë íàñúð÷àâàíå íà îáíîâèòåëíè ïîäõîäè è ïðàêòèêè ÷ðåç îïðîñòåíî
è ïðîçðà÷íî èçïúëíåíèå;
(40) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñ öåë äà ñå óñèëè åôåêòúò íà âçàèìîîáâúðçàíîñò íà ðåñóðñèòå íà Îáùíîñòòà,
êàòî ñå íàñúð÷àâà ïðèáÿãâàíåòî êúì ÷àñòíè ôèíàíñîâè ñðåäñòâà, äîêîëêîòî òîâà å âúçìîæíî, è äà ñå
âîäè ïî-äîáðà îò÷åòíîñò çà äîõîäîíîñíîñòòà íà ïðîåêòèòå, âèäîâåòå ïîäïîìàãàíå îò Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå ñëåäâà äà áúäàò ðàçíîîáðàçåíè è ðàâíèùàòà ïîäïîìàãàíå, äèôåðåíöèðàíè ñ îãëåä ñúáëþäàâàíå
èíòåðåñèòå íà Îáùíîñòòà, íàñúð÷àâàéêè èçïîëçâàíåòî íà ïî-øèðîê êðúã ôèíàíñîâè ðåñóðñè è
îãðàíè÷àâàíå íà ïðèíîñà îò ñòðàíà íà ôîíäîâåòå ÷ðåç ñòèìóëèðàíå èçïîëçâàíåòî íà ïîäõîäÿùè âèäîâå
125
ïîäïîìàãàíå; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ñ îãëåä íà òîâà òðÿáâà äà áúäàò óñòàíîâåíè ñíèæåíè ðàâíèùà íà
íàìåñà ïðè èíâåñòèöèè âúâ ôîðìàòà íà èíôðàñòðóêòóðíè ïðîåêòè, êîèòî íîñÿò ñúùåñòâåíè ïå÷àëáè;
èìàéêè ïðåäâèä, ÷å çà öåëèòå íà òîçè ðåãëàìåíò ñúùåñòâåíèÿò ÷èñò äîõîä òðÿáâà äà ñå äåôèíèðà
êàòî äîõîä, íàäâèøàâàù ïîíå 25% ñúîòâåòíàòà èíâåñòèöèÿ;
(41) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å â ñúîòâåòñòâèå ñ ïðèíöèïà íà äîïúëíÿåìîñòòà ïðàâèëàòà çà èçáîð íà
ðàçõîäèòå ñëåäâà äà áúäàò ñúîòâåòíèòå íàöèîíàëíè ïðàâèëà òàì, êúäåòî íÿìà òàêèâà íà Îáùíîñòòà,
âúïðåêè ÷å òå ìîãàò äà áúäàò èçëîæåíè îò Êîìèñèÿòà òàì, êúäåòî ñà áåçñïîðíî íåîáõîäèìè çà åäèííîòî
è ïðàâäèâî èçïîëçâàíå íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå íà òåðèòîðèÿòà íà Îáùíîñòòà; èìàéêè ïðåäâèä
îáà÷å, ÷å òðÿáâà äà áúäàò ïîñî÷åíè ñðîêîâåòå çà ïðèåìàíå è òðÿáâà äà áúäå èçðè÷íî óïîìåíàòî, ÷å
èíâåñòèöèîííèòå ïðîåêòè íå ìîãàò äà ïðåòúðïÿâàò îñíîâíè ïðîìåíè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å â ñëåäñòâèå
íà òîâà, ñ öåë äà ñå îñèãóðè åôèêàñíîñòòà è òðàéíîòî âëèÿíèå íà ïîìîùòà ïî Ôîíäîâåòå, öÿëàòà èëè
÷àñò îò ïîìîùòà ïî äàäåí ôîíä ñëåäâà äà îñòàíå ïðèêðåïåíà êúì îïåðàöèÿ ñàìî òàì, êúäåòî ïî
ñâîÿòà ñúùíîñò èëè ïî èçïúëíåíèåòî ñè òÿ íå ïðåòúðïÿâà îñíîâíà ìîäèôèêàöèÿ, îòêëîíÿâàùà
ïîäïîìàãàíàòà îïåðàöèÿ îò ïúðâîíà÷àëíèòå è öåëè;
(42) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ïðàâèëàòà è ïðîöåäóðèòå çà îïðåäåëÿíå íà çàäúëæåíèÿòà è ðàçïëàùàíåòî
òðÿáâà äà áúäàò îïðîñòåíè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ñ îãëåä íà òîâà âåäíúæ ãîäèøíî òðÿáâà äà áúäàò
ïîåìàíè áþäæåòíè çàäúëæåíèÿ â ñúîòâåòñòâèå ñ ìíîãîãîäèøíàòà ôèíàíñîâà ïåðñïåêòèâà è ôèíàíñîâèÿ
ïëàí çà ïîäïîìàãàíå, äîêàòî ïëàùàíèÿòà òðÿáâà äà áúäàò âúâ ôîðìàòà íà àâàíñ, ñëåäâàí îò ïîêðèâàíå
íà ðåàëíèòå ðàçõîäè;
(43) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ðàçóìíîòî ôèíàíñîâî óïðàâëåíèå òðÿáâà äà áúäå ãàðàíòèðàíî ÷ðåç
íàâðåìåííîòî îïðàâäàâàíå è óäîñòîâåðÿâàíå íà ðàçíîñêèòå è ÷ðåç îáâúðçâàíå íà ðàçïëàùàíåòî ñ
èçïúëíåíèåòî ñ ïîìîùòà íà ñúùåñòâåíè îòãîâîðíîñòè êàòî ìîíèòîðèíã íà ïðîãðàìèðàíåòî, ôèíàíñîâ
êîíòðîë è ïðèëàãàíå íà Çàêîíèòå íà Îáùíîñòòà;
(44) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñ öåë äà ñå îñèãóðè ðàçóìíîòî óïðàâëåíèå íà ðåñóðñèòå íà Îáùíîñòòà
òðÿáâà äà ñå ïîäîáðÿò ïðîöåñèòå íà ïðîãíîçèðàíå è ïðàâåíå íà ðàçõîäèòå; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å ñ îãëåä
íà òîâà ñòðàíèòå ÷ëåíêè òðÿáâà ðåäîâíî äà èçïðàùàò ïðîãíîçèòå ñè çà èçïîëçâàíå íà ðåñóðñèòå íà
Îáùíîñòòà äî Êîìèñèÿòà è âñÿêàêâè çàêúñíåíèÿ ïî ôèíàíñîâîòî èçïúëíåíèå òðÿáâà äà âîäÿò äî
ïîâòîðíî èçïëàùàíå íà àâàíñà è àâòîìàòè÷íî ïðåóñòàíîâÿâàíå íà çàäúëæåíèÿòà;
(45) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ïî âðåìå íà ïðåõîäíèÿ ïåðèîä îò 1 ÿíóàðè 1999 ã. äî 31 äåêåìâðè 2001 ã.,
âñè÷êè îòíàñÿíèÿ êúì åâðîòî òðÿáâà äà ñå âúçïðèåìàò êàòî îòíàñÿíèÿ êúì åâðîòî êàòî ïàðè÷íà
åäèíèöà, êàêòî ñå ñïîìåíàâà âúâ âòîðîòî èçðå÷åíèå íà ×ëåí 2 îò Ðåãëàìåíò íà Ñúâåòà íà Åâðîïà (ÅÑ)
No 974/98 îò 3 ìàé 1998 ã. îòíîñíî âúâåæäàíåòî íà åâðîòî (11);
(46) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å åäèíèÿò îò íà÷èíèòå çà îñèãóðÿâàíå íà åôåêòèâíîñòòà íà îïåðàöèèòå íà
ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå å åôèêàñíèÿò ìîíèòîðèíã;
(47) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å òðÿáâà äà èìà åäèííà óïðàâèòåëíà âëàñò çà âñÿêî ïîäïîìàãàíå, ñ äåôèíèðàíè
îòãîâîðíîñòè; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å òåçè îòãîâîðíîñòè ñëåäâà äà âêëþ÷âàò ïðåäè âñè÷êî ñúáèðàíåòî íà
äàííè îòíîñíî ðåçóëòàòèòå è äîêëàäâàíåòî èì ïðåä Êîìèñèÿòà, ãàðàíòèðàíåòî íà ðàçóìíîòî
ôèíàíñîâî èçïúëíåíèå, ïðîâåæäàíå íà îöåíêè â ñúîòâåòñòâèå ñ îòãîâîðíîñòèòå îòíîñíî ïóáëè÷íîñòòà
è çàêîíèòå íà Îáùíîñòòà; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å â ñúîòâåòñòâèå ñ òîâà òðÿáâà äà áúäàò ïðåäâèäåíè
ðåäîâíè ñðåùè ìåæäó Êîìèñèÿòà è óïðàâëÿâàùèòå ïðîåêòà ñ öåë íàáëþäåíèå íà ïîäïîìàãàíåòî;
(48) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñëåäâà äà áúäå èçðè÷íî óïîìåíàòî, ÷å Êîìèòåòèòå çà ìîíèòîðèíã ñà
ñòðóêòóðè, ñúçäàäåíè îò ñòðàíàòà ÷ëåíêà, íàáëþäàâàùà ïîäïîìàãàíåòî, è òå ñà òåçè, êîèòî ïîäëàãàò
íà ïðîâåðêà óïðàâëåíèåòî îò ñòðàíà íà óïðàâëÿâàùèòå, ñëåäÿò çà ñúîòâåòñòâèåòî ñúñ ñîáñòâåíèòå
ñè íàñîêè, ïðèëàãàò ïðàâèëàòà è ïðåðàçãëåæäàò îöåíêèòå;
(49) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å èíäèêàòîðèòå è ãîäèøíèòå äîêëàäè ïî èçïúëíåíèåòî ñà îñíîâîïîëàãàùè çà
ìîíèòîðèíãà è òðÿáâà äà áúäàò ïî-ÿñíî äåôèíèðàíè, çà äà îòðàçÿò íàäåæäíî íàïðåäúêà íà ïðîãðàìèòå
çà ïîäïîìàãàíå è êà÷åñòâîòî íà ïðîãðàìèðàíå;
(50) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñ öåë äà ñå ãàðàíòèðà åôèêàñíîòî è ïðàâèëíî èçïúëíåíèå çàäúëæåíèÿòà íà
ñòðàíèòå ÷ëåíêè òðÿáâà äà áúäàò ôîðìóëèðàíè â ñúîòâåòñòâèå ñúñ ñèñòåìèòå çà óïðàâëåíèå è íàäçîð,
óäîñòîâåðÿâàíåòî íà ðàçõîäèòå è ïðåäîòâðàòÿâàíåòî, ðàçêðèâàíåòî è êîðèãèðàíåòî íà íåðåäíîñòè
è íàðóøåíèÿ íà çàêîíèòå íà Îáùíîñòòà;
(51) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å, áåç äà áúäàò çàñåãíàòè îòãîâîðíîñòèòå íà Êîìèñèÿòà çà ôèíàíñîâ êîíòðîë,
ñúòðóäíè÷åñòâîòî ìåæäó ñòðàíèòå ÷ëåíêè è Êîìèñèÿòà â òàçè ñôåðà ñëåäâà äà áúäå ïîäîáðåíî, ãëàâíî
êàòî ñå âçåìàò ìåðêè çà ðåäîâíè êîíñóëòàöèè ìåæäó ñòðàíèòå ÷ëåíêè è Êîìèñèÿòà ñ öåë îöåíêà íà
ïðåäïðèåòèòå ìåðêè îò ñòðàíèòå ÷ëåíêè è äàâàíåòî íà âúçìîæíîñò çà êîðèãèðàùè ìåðêè îò ñòðàíà
íà Êîìèñèÿòà, êúäåòî òîâà å íåîáõîäèìî;
(52) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñëåäâà äà áúäàò óòî÷íåíè îòãîâîðíîñòèòå íà ñòðàíèòå ÷ëåíêè çà òúðñåíå
è êîðåêöèè íà íåðåäíîñòè è íàðóøåíèÿ è òåçè íà Êîìèñèÿòà â ñëó÷àèòå, êîãàòî ñòðàíèòå ÷ëåíêè íå
126
èçïúëíÿâàò çàäúëæåíèÿòà ñè;
(53) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å åôåêòèâíîñòòà è âëèÿíèåòî îò äåéñòâèÿòà íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå
çàâèñÿò è îò ïîäîáðåíàòà è èç÷åðïàòåëíà îöåíêà; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å îòãîâîðíîñòèòå íà ñòðàíèòå
÷ëåíêè è Êîìèñèÿòà âêëþ÷âàò âçåìàíå íà ìåðêè, ãàðàíòèðàùè íàäåæäíîñòòà íà îöåíêàòà;
(54) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ïðîãðàìèòå çà ïîäïîìàãàíå ñëåäâà äà áúäàò îöåíÿâàíè ñ îãëåä òÿõíîòî
èçãîòâÿíå, ñðåäíîñðî÷åí ïðåãëåä è îöåíêà íà âëèÿíèåòî èì, à ïðîöåñúò íà îöåíêà òðÿáâà äà áúäå âêëþ÷åí
â ìîíèòîðèíãà íà ïîäïîìàãàíåòî; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å âúâ âðúçêà ñ òîâà òðÿáâà äà áúäàò äåôèíèðàíè
öåëèòå è ñúäúðæàíèåòî íà âñåêè åòàï îò îöåíêàòà, êàêòî è äà áúäå ïîäîáðåíà îöåíêàòà íà ñèòóàöèÿòà
ñ îãëåä ñîöèàëíàòà è èêîíîìè÷åñêàòà îáñòàíîâêà, îêîëíàòà ñðåäà è ðàâíîïîñòàâåíîñòòà ìåæäó
ïîëîâåòå;
(55) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å ñðåäíîñðî÷íàòà îöåíêà è çàäåëÿíå íà ÷àñò îò ïúðâîíà÷àëíèòå ïðèäîáèâêè
êàòî ðåçåðâ äàâàò âúçìîæíîñò äîïúëíèòåëíîòî ôèíàíñèðàíå äà áúäå ðàçïðåäåëåíî âúâ âñÿêà ñòðàíà
÷ëåíêà âúç îñíîâà íà èçïúëíåíèåòî; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å òåçè ðàçïðåäåëåíèÿ òðÿáâà äà ñå îñíîâàâàò íà
îáåêòèâíè, ïðîñòè è ïðîçðà÷íè êðèòåðèè, êîèòî äà îòðàçÿâàò åôèêàñíîñòòà è êà÷åñòâîòî íà
óïðàâëåíèåòî è ôèíàíñîâîòî èçïúëíåíèå;
(56) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å íà âñåêè òðè ãîäèíè òðÿáâà äà áúäå ïðåäñòàâÿí äîêëàä îòíîñíî ïîñòèãíàòèÿ
ïðîãðåñ ïî ïúòÿ êúì èêîíîìè÷åñêà è ñîöèàëíà êîõåçèÿ, êîéòî òðÿáâà äà âêëþ÷âà àíàëèç íà ñèòóàöèÿòà
â ðåãèîíèòå îò Îáùíîñòòà è èêîíîìè÷åñêîòî èì è ñîöèàëíî ðàçâèòèå;
(57) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å â èíòåðåñ íà äîáðîòî ðàáîòíî ïàðòíüîðñòâî è ïîäõîäÿùîòî ïðîìîöèðàíå
íà ïîäïîìàãàíåòî îò Îáùíîñòòà òðÿáâà äà áúäå îñèãóðåíà âúçìîæíî íàé-ãîëÿìà ïóáëè÷íîñò è
èíôîðìèðàíîñò; èìàéêè ïðåäâèä, ÷å îòãîâîðíèòå âëàñòè çà ïîäïîìàãàíå íà óïðàâëåíèåòî òðÿáâà äà
ïîåìàò îòãîâîðíîñò çà òîçè àñïåêò è çà èíôîðìèðàíå íà Êîìèñèÿòà çà ïðåäïðèåòèòå ìåðêè;
(58) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å òðÿáâà äà áúäàò ïðèåòè ïðàâèëà çà äåéñòâèÿòà íà êîìèòåòèòå,
ïîäïîìàãàùè Êîìèñèÿòà ïðè èçïúëíåíèåòî íà òîçè ðåãëàìåíò;
(59) Êàòî ñå èìà ïðåäâèä, ÷å òðÿáâà äà áúäàò ïðåäâèäåíè ïîäðîáíè ïðåõîäíè ìåðêè, êîèòî äà ïîçâîëÿò
ïîäãîòîâêàòà íà íîâî ïðîãðàìèðàíå, âåäíàãà, ùîì òîçè ðåãëàìåíò âëåçå â ñèëà, è äà ñëåäÿò
ïîäïîìàãàíåòî çà ñòðàíèòå ÷ëåíêè äà íå áúäå ïðåêúñâàíî ïî âðåìå íà ñúñòàâÿíåòî íà ðåãèîíàëíè
ïëàíîâå çà ðàçâèòèå è ïðîãðàìè çà ïîäïîìàãàíå â ñúîòâåòñòâèå ñ íîâàòà ñèñòåìà.
ÃËÀÂÀ I
ÎÑÍÎÂÍÈ ÏÐÈÍÖÈÏÈ
×ëåí 1
Öåëè
Äåéñòâèÿòà îò ñòðàíà íà Îáùíîñòòà ÷ðåç Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå, EAÔ, Ñåêöèÿ ãàðàíöèè,
Åâðîïåéñêàòà èíâåñòèöèîííà áàíêà (ÅÈÁ) è äðóãèòå ñúùåñòâóâàùè ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè ùå
ñúäåéñòâàò çà ïîñòèãàíå íà îñíîâíèòå öåëè, èçëîæåíè â ×ëåí 158 è 160 îò Äîãîâîðà. Ñòðóêòóðíèòå
ôîíäîâå, ÅÈÁ è âñè÷êè äðóãè ñúùåñòâóâàùè ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè ùå ñúäåéñòâàò ïî ïîäõîäÿù íà÷èí
çà ïîñòèãàíå íà ñëåäíèòå òðè ïðèîðèòåòíè öåëè:
1. ñòèìóëèðàíå íà ðàçâèòèåòî è ñòðóêòóðíîòî ïðèãîäÿâàíå íà ðåãèîíèòå, êîèòî èçîñòàâàò â
ðàçâèòèåòî ñè, ïî-äîëó íàðè÷àíî Öåë 1;
2. ïîäïîìàãàíå íà èêîíîìè÷åñêàòà è ñîöèàëíà êîíâåðñèÿ íà îáëàñòè, èçïðàâåíè ïðåä ñòðóêòóðíè
çàòðóäíåíèÿ, ïî-äîëó íàðè÷àíî Öåë 2;
3. ïîäïîìàãàíå íà àäàïòàöèÿòà è ìîäåðíèçàöèÿòà íà ïîëèòèêèòå è ñèñòåìè çà îáðàçîâàíèå, îáó÷åíèå
è çàåòîñò, ïî-äîëó íàðè÷àíî Öåë 3. Òàçè öåë ùå ïðåäîñòàâè ôèíàíñîâà ïîäêðåïà èçâúí ðåãèîíèòå,
ïîêðèòè îò Öåë 1, è ùå ïðåäîñòàâè ñòðàòåãè÷åñêà ðàìêà çà ñïðàâêè çà âñè÷êè ìåðêè, íàñî÷åíè êúì
÷îâåøêèòå ðåñóðñè íà äàäåíà íàöèîíàëíè òåðèòîðèÿ áåç çíà÷åíèå íà ñïåöèôè÷íèòå îñîáåíîñòè íà
îòäåëíèòå ðåãèîíè.
Ïðè èçïúëíåíèåòî íà òåçè öåëè Îáùíîñòòà ùå äîïðèíåñå çà ïîñòèãàíå íà õàðìîíè÷íî, áàëàíñèðàíî è
óñòîé÷èâî ðàçâèòèå íà èêîíîìè÷åñêèòå äåéíîñòè, ðàçâèòèå íà çàåòîñòòà è ÷îâåøêèòå ðåñóðñè,
îïàçâàíå è ïîäîáðåíèå íà îêîëíàòà ñðåäà, ïðåìàõâàíå íà íåðàâåíñòâàòà è íàñúð÷àâàíå íà ðàâíîïîñòà-
âåíîñòòà ìåæäó ïîëîâåòå.
×ëåí 2
Ñðåäñòâà è çàäà÷è
1. Çà öåëèòå íà òîçè ðåãëàìåíò ïîä Ñòðóêòóðíè ôîíäîâå ùå ñå ðàçáèðàò Åâðîïåéñêèÿò ôîíä çà
ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå (ÅÔÐÐ), EAÔ, ñåêöèÿ Íàñîêè, è Ôèíàíñîâèÿò èíñòðóìåíò çà ðèáîâúäñòâîòî
(ÔÈÐ), ïî-äîëó íàðè÷àíè Ôîíäîâåòå.
127
2. Â ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåíîâå 33, 146 è 160 îò Äîãîâîðà, Ôîíäîâåòå ùå äîïðèíàñÿò, âñåêè ñúîòâåòíî ñúñ
ñïåöèôè÷íèòå óñëîâèÿ, óïðàâëÿâàùè äåéñòâèÿòà ìó, çà ïîñòèãàíå íà Öåëè 1, 2 è 3, êàêòî ñëåäâà:
(à) Öåë 1: ÅÔÐÐ, ÅÑÔ, EAÔ, ñåêöèÿ Íàñîêè è ÔÈÐ;
(á) Öåë 2: ÅÔÐÐ è ÅÑÔ;
(â) Öåë 3: ÅÑÔ.
3. FIFG ùå äîïðèíåñå êúì ñòðóêòóðíèòå äåéñòâèÿ â ñåêòîðà íà ðèáîëîâà èçâúí ðåãèîíèòå ïî Öåë 1 â
ñúîòâåòñòâèå ñ Ðåãëàìåíò íà Ñúâåòà íà Åâðîïà ¹ 1263/1999 îò 21 þíè 1999 ã. îòíîñíî ôèíàíñîâèòå
èíñòðóìåíòè çà ðèáîâúäñòâîòî (12). EAÔ ñåêöèÿ Íàñîêè ùå ñúäåéñòâà çà ïîñòèãàíåòî íà Öåë 2 â
ñúîòâåòñòâèå ñ Ðåãëàìåíò (ÅÑ) No 1257/1999.
4. Ôîíäîâåòå ùå äîïðèíàñÿò çà ôèíàíñèðàíå íà èíèöèàòèâèòå íà Îáùíîñòòà è çà ïîäêðåïà íà
îáíîâèòåëíè ìåðêè è òåõíè÷åñêà ïîìîù. Ìåðêèòå çà òåõíè÷åñêà ïîìîù ùå áúäàò èçïúëíåíè â ðàìêàòà
íà ïðîãðàìèðàíåòî, äåôèíèðàíî â ×ëåíîâå 13 äî 27, èëè êàòî èíèöèàòèâà íà Êîìèñèÿòà ïî ×ëåí 23.
5. Äðóãèòå ðåñóðñè îò áþäæåòà íà Îáùíîñòòà, êîèòî ìîãàò äà áúäàò èçïîëçâàíè çà ïîñòèãàíå íà
öåëèòå, ñïîìåíàòè â ×ëåí 1, ñà â ÷àñòíîñò òåçè, ðàçïðåäåëåíè çà äðóãè ñòðóêòóðíè ìåðêè è Êîõåçèîííèÿ
ôîíä. Êîìèñèÿòà è ñòðàíèòå ÷ëåíêè ùå ñå ïîãðèæàò äåéñòâèÿòà íà Ôîíäîâåòå äà ñà â ñúîòâåòñòâèå
ñ äðóãèòå ïîëèòèêè è äåéñòâèÿ íà Îáùíîñòòà, â ÷àñòíîñò â ñôåðàòà íà çàåòîñòòà,
ðàâíîïîñòàâåíîñòòà ìåæäó ïîëîâåòå, ñîöèàëíàòà ïîëèòèêà è ïðîôåñèîíàëíîòî îáó÷åíèå, îáùàòà
ñåëñêîñòîïàíñêà ïîëèòèêà, îáùàòà ïîëèòèêà ïî âúïðîñèòå íà ðèáîâúäñòâîòî, òðàíñïîðòà,
åíåðãåòèêàòà è òðàíñ-åâðîïåéñêèòå ìðåæè è âêëþ÷âàíåòî íà èçèñêâàíèÿòà çà îïàçâàíå íà îêîëíàòà
ñðåäà â äåôèíèöèÿòà è ïðèëàãàíåòî íà îïåðàöèèòå íà Ôîíäîâåòå.
6. ÅÈÁ ùå ñúäåéñòâà çà ïîñòèãàíå íà öåëèòå, èçëîæåíè â ×ëåí 1 â ñúîòâåòñòâèå ñ ïðîöåäóðèòå, îïèñàíè
â ïðàâèëíèêà.
Äðóãèòå ñúùåñòâóâàùè ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè, êîèòî ìîãàò äà äîïðèíåñàò, âñåêè â ñúîòâåòñòâèå
ñ óñëîâèÿòà, óïðàâëÿâàùè äåéñòâèÿòà ìó, çà ïîñòèãàíå íà Öåëèòå, ñïîìåíàòè â ×ëåí 1, âêëþ÷âàò
Åâðîïåéñêèÿ èíâåñòèöèîíåí ôîíä è Åâðîïåéñêàòà îáùíîñò çà àòîìíà åíåðãåòèêà (Euratom)
(áåçâúçìåçäíà ïîìîùè, ãàðàíöèè), ïî-äîëó íàðè÷àíè äðóãèòå ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè.
ÃËÀÂÀ II
ÃÅÎÃÐÀÔÑÊÀ ÏÐÈÅÌËÈÂÎÑÒ ÇÀ ÏÐÈÎÐÈÒÅÒÍÈÒÅ ÖÅËÈ
×ëåí 3
Öåë 1
1. Ðåãèîíèòå, ïîêðèòè îò Öåë 1, ñà òåçè, îòãîâàðÿùè íà íèâî ²² îò Íîìåíêëàòóðàòà çà òåðèòîðèàëíèòå
ñòàòèñòè÷åñêè çâåíà (NUTS íèâî ²²), â êîèòî ÁÂÏ íà ãëàâà îò íàñåëåíèåòî, èçìåðåí ÷ðåç ïàðèòåò íà
ïîêóïàòåëíàòà ñïîñîáíîñò è èç÷èñëåí íà áàçàòà íà ÷èñëà îò Îáùíîñòòà çà ïîñëåäíèòå òðè ãîäèíè íà
26 ìàðò 1999 ã., å ïî-íèñúê îò 75% îò ñðåäíèÿ çà Îáùíîñòòà. Íàé-âúíøíèòå ðåãèîíè (Ôðåíñêèòå
ìîðñêè âëàäåíèÿ, Àçîðñêèòå îñòðîâè, Êàíàðñêèòå îñòðîâè è Ìàäåéðà), êîèòî ñà ïîä ïðàãà îò 75 %, è
îáëàñòèòå, ïîäõîäÿùè ïî Öåë 6 çà ïåðèîäà 1995 ã. äî 1999 ã. â ñëåäñòâèå íà Ïðîòîêîë 6 êúì Äîãîâîðà çà
ïðèñúåäèíÿâàíå íà Àâñòðèÿ, Ôèíëàíäèÿ è Øâåöèÿ, ñúùî ùå áúäàò ïîêðèòè îò òàçè Öåë.
2. Êîìèñèÿòà ùå èçãîòâè ñïèñúê íà ðåãèîíèòå, ïîêðèòè îò Öåë 1, â ïúëíî ñúîòâåòñòâèå ñ ïúðâèÿ
ïîäïàðàãðàô, áåç îòíîøåíèå êúì ×ëåí 6(1) è ×ëåí 7(4), âòîðè ïîäïàðàãðàô. Òîçè ñïèñúê ùå áúäå âàëèäåí
â ñðîê îò ñåäåì ãîäèíè îò 1 ÿíóàðè 2000 ã.
ÃËÀÂÀ III
ÔÈÍÀÍÑÎÂÈ ÑÏÎÐÀÇÓÌÅÍÈß
×ëåí 7
Ðåñóðñè è êîíöåíòðàöèÿ
1. Íàëè÷íèòå ðåñóðñè îò ñòðàíà íà Ôîíäîâåòå çà ïåðèîäà îò 2000 ã. äî 2006 ã., ùå áúäàò 195 áèëèîíà åâðî
ïî öåíèòå çà 1999 ã. Ãîäèøíîòî ðàçïðåäåëåíèå íà òåçè ðåñóðñè å îïèñàíî â àíåêñà. 2. Áþäæåòíèòå
ðåñóðñè ïî öåëè ùå áúäàò ðàçïðåäåëåíè òàêà, ÷å äà áúäå ïîñòèãíàòà ñúùåñòâåíà êîíöåíòðàöèÿ âúðõó
ðåãèîíèòå ïî Öåë 1. 69,7 % îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ùå áúäàò ðàçïðåäåëåíè ïî Öåë 1, âêëþ÷èòåëíî 4,3
% çà ïîäïîìàãàíå íà ïðåõîäà (ò.å. îáùî 135,9 áèëèîíà åâðî). 11,5 % îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ùå áúäàò
ðàçïðåäåëåíè ïî Öåë 2, âêëþ÷èòåëíî 1,4 % çà ïîäïîìàãàíå íà ïðåõîäà (ò.å. îáùî 22,5 áèëèîíà åâðî). 12,3 %
îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ùå áúäàò ðàçïðåäåëåíè ïî Öåë 3, (ò.å. îáùî 24,05 áèëèîíà åâðî). Ñóìèòå,
îáÿâåíè ïî Öåëè 1, 2 è 3 íå âêëþ÷âàò ôèíàíñîâèòå ðåñóðñè, ñïîìåíàòè â ïàðàãðàô 6, íèòî ôèíàíñèðàíåòî
çà ÔÈÐ èçâúí Öåë 1.
128
3. Êàòî èçïîëçâà ïðîçðà÷íè ïðîöåäóðè, Êîìèñèÿòà ùå ðàçïðåäåëè èíäèêàòèâíî ïðèäîáèâêèòå íà âñÿêà
ñòðàíà ÷ëåíêà çà ïðîãðàìèðàíå, ñïîìåíàòè â ×ëåíîâå 13 äî 19, âçåìàéêè ïðåäâèä åäèí èëè ïîâå÷å îáåêòèâíè
êðèòåðèè çà Öåëè 1 è 2, ïîäîáíè íà òåçè, ïîñî÷åíè â Ðåãëàìåíò (EEC) No 2052/88, à èìåííî: ïîäõîäÿùî
íàñåëåíèå, ðåãèîíàëåí ïðîñïåðèòåò è îòíîñèòåëíà òåæåñò íà ñòðóêòóðíèòå ïðîáëåìè, îñîáåíî
ðàâíèùàòà íà áåçðàáîòèöà.
Çà Öåë 1 è 2 òåçè ðàçïðåäåëåíèÿ ùå ðàçãðàíè÷àâàò àëîêàöèèòå îò ïðèäîáèâêèòå çà ðåãèîíè è îáëàñòè,
êîèòî ïîëó÷àâàò ïîäïîìàãàíå íà áàçà ïðåõîä. Àëîêàöèèòå ùå ñå îïðåäåëÿò â ñúîòâåòñòâèå ñ
êðèòåðèèòå, ñïîìåíàòè â ïúðâèÿ ïîäïàðàãðàô. Ãîäèøíîòî ðàçïðåäåëåíèå íà òåçè ïðèäîáèâêè ùå
íàìàëÿâà îò 1 ÿíóàðè 2000 ã. è ïðåç 2000 ã. ùå áúäå ïî-íèñêî îòêîëêîòî ïðåç 1999 ã.. Ïðîôèëúò íà
ïîäïîìàãàíåòî íà ïðåõîäà ìîæå äà áúäå ïðèãîäåí êúì ñïåöèôè÷íèòå íóæäè íà èíäèâèäóàëíèòå ðåãèîíè
ñúñ ñúãëàñèåòî íà Êîìèñèÿòà ïðè óñëîâèå, ÷å ñå ñïàçâàò óñëîâèÿòà çà ôèíàíñîâè àëîêàöèè çà âñåêè
ðåãèîí. Êàòî èçïîëçâà ïðîçðà÷íè ïðîöåäóðè, Êîìèñèÿòà ùå èçãîòâè è èíäèêàòèâíè ðàçïðåäåëåíèÿ íà
ïðèäîáèâêèòå, îòäåëåíè çà ñòðóêòóðíèòå äåéñòâèÿ â ðèáîâúäíèÿ ñåêòîð èçâúí ðåãèîíèòå ïî Öåë 1,
êàêòî ñå ñïîìåíàâà â ×ëåí 2(3), ïúðâè ïîäïàðàãðàô.
ÃËÀÂÀ IV
ÎÐÃÀÍÈÇÀÖÈß
×ëåí 8
Äîïúëíÿåìîñò è ïàðòíüîðñòâî
1. Äåéñòâèÿòà íà Îáùíîñòòà ùå äîïúëâàò èëè ùå äîïðèíàñÿò êúì ñúîòâåòíèòå íàöèîíàëíè äåéñòâèÿ.
Òå ùå ñå îïðåäåëÿò ïðè òåñíè êîíñóëòàöèè, ïî-äîëó íàðè÷àíè ïàðòíüîðñòâîòî ìåæäó Êîìèñèÿòà è
äàäåíàòà ñòðàíà ÷ëåíêà, çàåäíî ñ âëàñòèòå è ñòðóêòóðèòå, ñúçäàäåíè îò ñòðàíàòà ÷ëåíêà â ðàìêèòå
íà íàöèîíàëíèòå ïðàâèëà è ñåãàøíèòå ïðàêòèêè, à èìåííî:
- Ðåãèîíàëíèòå è ìåñòíè âëàñòè è äðóãèòå êîìïåòåíòíè îáùåñòâåíè âëàñòè;
- Èêîíîìè÷åñêèòå è ñîöèàëíèòå ïàðòíüîðè;
- Âñè÷êè äðóãè ñúîòâåòíè êîìïåòåíòíè ñòðóêòóðè â òàçè ðàìêà.
Ïàðòíüîðñòâîòî ùå áúäå â ïúëíî ñúîòâåòñòâèå ñúñ ñúîòâåòíèòå èíñòèòóöèîíàëíè, ïðàâíè è
ôèíàíñîâè âúçìîæíîñòè íà âñåêè îò ïàðòíüîðèòå, êàêòî òîâà å äåôèíèðàíî â ïúðâèÿ ïîäïàðàãðàô.
Â óñèëèÿòà ñè äà ñúçäàäå âúçìîæíî íàé-ïðåäñòàâèòåëíî ïàðòíüîðñòâî íà íàöèîíàëíî, ðåãèîíàëíî,
ìåñòíî èëè äðóãî ðàâíèùå, ñòðàíàòà ÷ëåíêà ùå ñúçäàäå øèðîêà è åôåêòèâíà àñîöèàöèÿ îò âñè÷êè
çàñåãíàòè ñòðóêòóðè â ñúîòâåòñòâèå ñ íàöèîíàëíèòå ïðàâèëà è ïðàêòèêè, êàòî ñå èìà ïðåäâèä
íóæäàòà îò íàñúð÷àâàíå íà ðàâíîïîñòàâåíîñòòà ìåæäó ïîëîâåòå è óñòîé÷èâîòî ðàçâèòèå ÷ðåç
èíòåãðàöèÿ íà îïàçâàíåòî íà îêîëíàòà ñðåäà è ïîäîáðÿâàíå íà èçèñêâàíèÿòà. Âñè÷êè âêëþ÷åíè ñòðàíè,
ïî-äîëó íàðè÷àíè ïàðòíüîðèòå, ùå ñà ïàðòíüîðè â ïðåñëåäâàíåòî íà îáùà öåë.
2. Ïàðòíüîðñòâîòî ùå ïîêðèâà èçãîòâÿíåòî, ôèíàíñèðàíåòî, ìîíèòîðèíãà è îöåíêàòà íà
ïîäïîìàãàíåòî. Ñòðàíèòå ÷ëåíêè ùå ãàðàíòèðàò âêëþ÷âàíåòî íà ñúîòâåòíèòå ïàðòíüîðè â
îòäåëíèòå åòàïè îò ïðîãðàìèðàíåòî, êàòî ñå èìàò ïðåäâèä âðåìåâèòå ñðîêîâå çà âñåêè åòàï.
3. Ïðè ïðèëàãàíå ïðèíöèïà íà ïîä÷èíåíîñòòà ñòðàíèòå ÷ëåíêè ùå ïîåìàò îòãîâîðíîñò çà èçïîëçâàíåòî
íà ïîäïîìàãàíåòî íà ñúîòâåòíèòå òåðèòîðèàëíè ðàâíèùà â ñúîòâåòñòâèå ñúñ ñïåöèôè÷íèòå
ñïîðàçóìåíèÿ çà âñÿêà ñòðàíà ÷ëåíêà, áåç äà áúäàò çàñåãíàòè ïðàâîìîùèÿòà íà Êîìèñèÿòà, îñîáåíî
òåçè ïî èçïîëçâàíå íà îáùèÿ áþäæåò íà Åâðîïåéñêèòå îáùíîñòè.
4. Ñòðàíèòå ÷ëåíêè ùå ñúäåéñòâàò íà Êîìèñèÿòà çà ãàðàíòèðàíå íà òîâà, ÷å ôîíäîâåòå íà Îáùíîñòòà
ñå èçïîëçâàò â ñúîòâåòñòâèå ñ ïðèíöèïèòå çà ðàçóìåí ôèíàíñîâ ìåíèäæìúíò.
5. Âñÿêà ãîäèíà Êîìèñèÿòà ùå ñå êîíñóëòèðà ñ îðãàíèçàöèèòå íà Åâðîïåéñêî íèâî, ïðåäñòàâÿùè
ñîöèàëíèòå ïàðòíüîðè, îòíîñíî ñòðóêòóðíèòå ïîëèòèêè íà Îáùíîñòòà.
×ëåí 9
Äåôèíèöèè
Çà öåëèòå íà òîçè ðåãëàìåíò:
(à) ïðîãðàìèðàíå: îçíà÷àâà ïðîöåñà íà îðãàíèçèðàíå, âçèìàíå íà ðåøåíèÿ è ôèíàíñèðàíå, èçâúðøåí íà
íÿêîëêî åòàïà ñ öåë ïðèëàãàíåòî íà ìíîãîãîäèøíà îñíîâà ñúâìåñòíèòå äåéñòâèÿ íà Îáùíîñòòà è
ñòðàíèòå ÷ëåíêè çà ïîñòèãàíå íà Öåëèòå, èçëîæåíè â ×ëåí 1;
(á) ïëàí çà ðàçâèòèå (îòòóê íàòàòúê íàðè÷àí ïëàíúò): îçíà÷àâà àíàëèçúò íà ñèòóàöèÿòà, èçãîòâåí
îò ñòðàíà ÷ëåíêà â ñâåòëèíàòà íà öåëèòå, ñïîìåíàòè â ×ëåí 1, è ïðèîðèòåòíèòå íóæäè çà ïîñòèãàíå
íà òåçè öåëè, çàåäíî ñúñ ñòðàòåãèÿòà, ïëàíèðàíèòå ïðèîðèòåòè çà äåéñòâèÿ, òåõíèòå ñïåöèôè÷íè
öåëè è ñâúðçàíèòå ñ òîâà èíäèêàòèâíè ôèíàíñîâè ðåñóðñè;
129
(â) Ðàìêîâà ïðîãðàìà ïî Öåë 3: îçíà÷àâà äîêóìåíò, êîéòî èçëàãà êîíòåêñòà çà ïîäïîìàãàíåòî îòíîñíî
çàåòîñòòà è ðàçâèòèåòî íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè íà òåðèòîðèÿòà íà âñÿêà ñòðàíà ÷ëåíêà è êîéòî
èäåíòèôèöèðà âðúçêàòà ñ ïðèîðèòåòèòå, èçëîæåíè â Íàöèîíàëíèÿ ïëàí çà çàåòîñò;
(ã) Ðàìêà çà ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà: îçíà÷àâà äîêóìåíòà, îäîáðåí îò Êîìèñèÿòà, ñúãëàñóâàí ñ
âñÿêà çàñåãíàòà ñòðàíà ÷ëåíêà, ñëåä îöåíêà íà ïëàíà, âíåñåí îò ñòðàíà ÷ëåíêà è ñúäúðæàù ñòðàòåãèÿòà
è ïðèîðèòåòèòå çà äåéñòâèå îò ñòðàíà íà Ôîíäîâåòå è ñòðàíèòå ÷ëåíêè, ñúîòâåòíèòå èì öåëè,
ïðèíîñà íà Ôîíäîâåòå è íà äðóãèòå ôèíàíñîâè ðåñóðñè. Òîçè äîêóìåíò ùå áúäå ðàçäåëåí ïî ïðèîðèòåòè
è ïðèëàãàí ïî åäíà èëè ïîâå÷å îïåðàöèîííè ïðîãðàìè;
(ä) Ïîäïîìàãàíå: îçíà÷àâà âèäîâèòå ïîäïîìàãàíå, ïðåäîñòàâÿíè ïî Ôîíäîâåòå, ò.å.:
(i) îïåðàöèîííè ïðîãðàìè èëè åäèíè÷íè ïðîãðàìíè äîêóìåíòè;
(ii) ïðîãðàìè çà èíèöèàòèâè íà Îáùíîñòòà;
(iii) ïîäïîìàãàíå ïî òåõíè÷åñêàòà ïîìîù è îáíîâèòåëíèòå ìåðêè;
(å) îïåðàöèîííà ïðîãðàìà: îçíà÷àâà äîêóìåíòà, îäîáðåí îò Êîìèñèÿòà çà ïðèëàãàíå íà ðàìêàòà çà
ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà è âêëþ÷âàù åäèíåí íàáîð îò ïðèîðèòåòè, êîèòî, îò ñâîÿ ñòðàíà, âêëþ÷âàò
ìíîãîãîäèøíè ìåðêè è ìîãàò äà áúäàò èçïúëíÿâàíè ÷ðåç ðåñóðñèòå ïî åäèí èëè ïîâå÷å Ôîíäîâå, åäèí
èëè ïîâå÷å îò äðóãèòå ñúùåñòâóâàùè ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè è ÅÈÁ. Èíòåãðèðàíà îïåðàöèîííà
ïðîãðàìà îçíà÷àâà îïåðàöèîííà ïðîãðàìà, ôèíàíñèðàíà ïî ïîâå÷å îò åäèí Ôîíä;
(æ) åäèíåí ïðîãðàìåí äîêóìåíò: îçíà÷àâà åäèíåí äîêóìåíò, îäîáðåí îò Êîìèñèÿòà è ñúäúðæàù ñúùàòà
èíôîðìàöèÿ, êàêâàòî ìîæå äà áúäå íàìåðåíà è â ðàìêàòà çà ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà è
îïåðàöèîííàòà ïðîãðàìà;
(ç) ïðèîðèòåò: îçíà÷àâà åäèí îò ïðèîðèòåòèòå îò ñòðàòåãèÿòà, âêëþ÷åíà â ðàìêà çà ïîäïîìàãàíå
îò Îáùíîñòòà èëè ïîäïîìàãàíå; îïðåäåëÿ ìó ñå êîíòðèáóöèÿ îò Ôîíäîâåòå èëè äðóãèòå ôèíàíñîâè
èíñòðóìåíòè è ñúîòâåòíèòå ôèíàíñîâè ðåñóðñè íà ñòðàíàòà ÷ëåíêà, êàêòî è íàáîð ñïåöèôèöèðàíè
öåëè;
(è) ãëîáàëíà áåçâúçìåçäíà ïîìîù: îçíà÷àâà îíàçè ÷àñò îò ïîäïîìàãàíåòî, èçïúëíåíèåòî è óïðàâëåíèåòî,
íà êîÿòî ìîæå äà áúäå ïîâåðåíî íà åäèí èëè ïîâå÷å îäîáðåíè ïîñðåäíèêà â ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 27(1),
âêëþ÷èòåëíî ìåñòíè âëàñòè, ñòðóêòóðè çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå èëè íåïðàâèòåëñòâåíè îðãàíèçàöèè,
èçïîëçâàíà ãëàâíî çà ïîäïîìàãàíå íà ìåñòíè èíèöèàòèâè çà ðàçâèòèå. Ðåøåíèåòî çà îïðåäåëÿíå íà
ãëîáàëíà áåçâúçìåçäíà ïîìîù ùå ñå âçèìà îò ñòðàíàòà ÷ëåíêà ñúñ ñúãëàñèåòî íà Êîìèñèÿòà, èëè îò
óïðàâèòåëíèòå âëàñòè ñúñ ñúãëàñèåòî íà ñòðàíàòà ÷ëåíêà.
Ùî ñå îòíàñÿ äî ïðîãðàìè ïî èíèöèàòèâà íà Îáùíîñòòà è îáíîâèòåëíè ìåðêè Êîìèñèÿòà ìîæå äà
âçåìå ðåøåíèå äà îïðåäåëè ãëîáàëíà áåçâúçìåçäíà ïîìîù çà âñè÷êè ÷àñòè îò ïîäïîìàãàíåòî. Ïðè
èíèöèàòèâè íà Îáùíîñòòà òàêîâà ðåøåíèå ìîæå äà áúäå âçåòî ñàìî ñ èçðè÷íîòî ñúãëàñèå íà
çàñåãíàòèòå ñòðàíè ÷ëåíêè;
(ê) ìÿðêà: îçíà÷àâà íà÷èíà, ïî êîéòî ñå ïðèëàãà äàäåí ïðèîðèòåò â ñðîê îò íÿêîëêî ãîäèíè è ïðàâè
âúçìîæíî ôèíàíñèðàíåòî íà îïåðàöèèòå. Âñÿêà ñõåìà çà ïîäïîìàãàíå, ñëåäâàùà îò ×ëåí 87 îò Äîãîâîðà,
èëè âñÿêà ïîìîù, ïðåäîñòàâåíà îò ñòðóêòóðè, ïîñî÷åíè îò ñòðàíèòå ÷ëåíêè, èëè âñÿêà ãðóïà ïðîãðàìè
çà ïîìîù îò òîçè òèï èëè âñÿêà êîìáèíàöèÿ îò ïîñî÷åíèòå, èìàùà ñúùàòà öåë, ñå äåôèíèðà êàòî
ìÿðêà;
(ë) îïåðàöèÿ: îçíà÷àâà âñåêè ïðîåêò èëè äåéñòâèå, èçâúðøåí îò êðàéíèòå áåíåôèöèåíòè îò
ïîäïîìàãàíåòî;
(ì) êðàéíè áåíåôèöèåíòè: îçíà÷àâà ñòðóêòóðèòå è ïóáëè÷íèòå èëè ÷àñòíè ôèðìè, îòãîâîðíè çà
âúçëàãàíå íà îïåðàöèèòå. Ïðè ïðîãðàìè çà ïîäïîìàãàíå, ñëåäâàùè îò ×ëåí 87 îò Äîãîâîðà, è ïðè
ïîäïîìàãàíå, ïðåäîñòàâåíî îò ñòðóêòóðè, ïîñî÷åíè îò ñòðàíèòå ÷ëåíêè, êðàéíèòå áåíåôèöèåíòè ñà
ñòðóêòóðèòå, ïðåäîñòàâÿùè ïîäïîìàãàíåòî;
(í) ïðîãðàìåí êîìïëåêò: îçíà÷àâà äîêóìåíòà, êîéòî ïðèëàãà ñòðàòåãèÿòà è ïðèîðèòåòèòå íà
ïîäïîìàãàíåòî è ñúäúðæà ïîäðîáíè åëåìåíòè íà ðàâíèùå ìåðêè, êàêòî òîâà å îáîçíà÷åíî â ×ëåí 18(3),
èçãîòâåíè îò ñòðàíàòà ÷ëåíêà èëè óïðàâèòåëíàòà âëàñò, è ïðîìåíÿíè, àêî å íåîáõîäèìî, â
ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 34(3). Èçïðàùà ñå íà Êîìèñèÿòà çà èíôîðìàöèÿ;
(î) óïðàâèòåëíà âëàñò: îçíà÷àâà äúðæàâíàòà èëè ÷àñòíà âëàñò èëè ñòðóêòóðà íà íàöèîíàëíî, ðåãèîíàëíî
èëè ìåñòíî íèâî, ïîñî÷åíà îò ñòðàíàòà ÷ëåíêà, èëè ñàìàòà ñòðàíà ÷ëåíêà, êîãàòî òÿ èçïúëíÿâà òàçè
ôóíêöèÿ, êîÿòî óïðàâëÿâà ïîäïîìàãàíåòî çà öåëèòå íà òîçè Ðåãëàìåíò. Àêî ñòðàíàòà ÷ëåíêà ïîñî÷è
äðóãà óïðàâèòåëíà âëàñò, ðàçëè÷íà îò ñåáå ñè, òÿ ñëåäâà äà îïðåäåëè âñè÷êè ìîäàëíîñòè íà îòíîøåíèÿòà
ñè ñ óïðàâèòåëíàòà âëàñò, êàêòî è îòíîøåíèÿòà íà ïîñëåäíàòà ñ Êîìèñèÿòà. Àêî ñòðàíàòà ÷ëåíêà
ðåøè, óïðàâèòåëíà âëàñò ìîæå äà áúäå ñúùàòà ñòðóêòóðà, êîÿòî ïðåäîñòàâÿ ïëàùàíèÿòà çà
ñúîòâåòíîòî ïîäïîìàãàíå;
(ï) âëàñò, ïðåäîñòàâÿùà ïëàùàíèÿòà: îçíà÷àâà åäíà èëè ïîâå÷å íàöèîíàëíà, ðåãèîíàëíà èëè ëîêàëíà
130
âëàñò èëè ñòðóêòóðà, ïîñî÷åíà îò ñòðàíàòà ÷ëåíêà ñ öåë èçãîòâÿíå è ïðåäîñòàâÿíå íà çàÿâëåíèÿ çà
ðàçïëàùàíå è ïîëó÷àâàíå íà ïëàùàíèÿ îò Êîìèñèÿòà. Ñòðàíàòà ÷ëåíêà ùå îïðåäåëè âñè÷êè ìîäàëíîñòè
íà âðúçêàòà ñè ñ âëàñòòà, ïðåäîñòàâÿùà ïëàùàíèÿòà, è íà îòíîøåíèÿòà íà ïîñëåäíàòà ñ Êîìèñèÿòà.
×ëåí 10
Êîîðäèíàöèÿ
1. Êîîðäèíàöèÿòà ìåæäó ìíîãîáðîéíèòå Ôîíäîâå ùå ñå èçâúðøâà ãëàâíî ÷ðåç:
(à) ïëàíîâåòå, Ðàìêàòà çà ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà, îïåðàöèîííèòå ïðîãðàìè è åäèííèòå ïðîãðàìíè
äîêóìåíòè (êàêòî ñà äåôèíèðàíè â ×ëåí 9), âêëþ÷èòåëíî ðàìêàòà çà ñïðàâêè, êúäåòî òîâà å óìåñòíî â
ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 9(1) (â);
(á) ìîíèòîðèíã è îöåíêà íà ïîäïîìàãàíåòî ïî íÿêîÿ îò Öåëèòå;
(â) íàñîêèòå, ñïîìåíàòè â ïàðàãðàô 3.
2. Êîìèñèÿòà è ñòðàíàòà ÷ëåíêà ùå ãàðàíòèðàò êîîðäèíàöèÿòà íà ïîäïîìàãàíåòî îò îòäåëíèòå
ôîíäîâå ìåæäó Ôîíäîâåòå ïî íà÷èí, ñúîòâåòñòâàù íà ïðèíöèïà íà ïàðòíüîðñòâî è ñ ïîäïîìàãàíå îò
ÅÈÁ è äðóãèòå ñúùåñòâóâàùè ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè. Ñ öåë äà ìàêñèìèçèðà ñòèìóëèðàùîòî âëèÿíèå
îò ðàçïðåäåëåíèòå áþäæåòíè ðåñóðñè, èçïîëçâàéêè ïîäõîäÿùèòå ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè, ïîä-
ïîìàãàíåòî îò Îáùíîñòòà, ïðåäîñòàâåíî âúâ ôîðìàòà íà áåçâúçìåçäíà ïîìîù, ìîæå äà áúäå ïîäõîäÿùî
ñú÷åòàíî ñúñ çàåìèòå è ãàðàíöèèòå. Òàçè êîìáèíàöèÿ ìîæå äà áúäå îïðåäåëåíà â ñúãëàñèå ñ ÅÈÁ, êîãàòî
ñå èçãîòâÿ ðàìêàòà çà ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà èëè åäèííèÿò ïðîãðàìåí äîêóìåíò. Ìîæå äà ñå
âçåìå ïðåäâèä è áàëàíñúò â ïðåäëîæåíèÿ ïëàí çà ôèíàíñèðàíå, ïðèíîñúò îò Ôîíäîâåòå è ïðåñëåäâàíèòå
öåëè çà ðàçâèòèå.
3. Íå ïî-êúñíî îò åäèí ìåñåö ñëåä âëèçàíåòî â ñèëà íà òîçè Ðåãëàìåíò è â ïîñëåäñòâèå ïðåäè ñðåä-
íîñðî÷íèÿ ïðåãëåä, ñïîìåíàò â ×ëåí 42, è âúâ âñåêè ñëó÷àé ñëåä êîíñóëòàöèè ñ âñè÷êè ñòðàíè ÷ëåíêè
Êîìèñèÿòà ùå ïóáëèêóâà ðàçøèðåíè èíäèêàòèâíè íàñîêè îòíîñíî ñúîòâåòíè è ïðèåòè ïîëèòèêè íà
Îáùíîñòòà âúâ âðúçêà ñ öåëèòå, ñïîìåíàòè â ×ëåí 1, ñ öåë ïîìàãàíå íà êîìïåòåíòíèòå íàöèîíàëíè è
ðåãèîíàëíè âëàñòè ïðè èçãîòâÿíåòî íà ïëàíîâåòå çà ðàçâèòèå è èçâúðøâàíåòî íà âñÿêàêâè ðåâèçèè
îòíîñíî ïîäïîìàãàíåòî. Òåçè íàñîêè ùå áúäàò ïóáëèêóâàíè â Îôèöèàëíèÿ æóðíàë íà Åâðîïåéñêàòà
îáùíîñò.
×ëåí 11
Äîïúëíÿåìîñò
1. Ñ öåë ïîñòèãàíåòî íà äåéñòâèòåëíî èêîíîìè÷åñêî âëèÿíèå ïðèäîáèâêèòå îò ôîíäîâåòå íå áèâà äà
çàìåñòÿò äúðæàâíè èëè äðóãè åêâèâàëåíòíè ñòðóêòóðíè ðàçõîäè íà ñòðàíàòà ÷ëåíêà.
2. Çà òàçè öåë Êîìèñèÿòà è ñúîòâåòíàòà ñòðàíà ÷ëåíêà ùå îïðåäåëÿò ðàâíèùàòà íà äúðæàâíèòå èëè
åêâèâàëåíòíèòå ñòðóêòóðíè ðàçõîäè, êîèòî ñòðàíàòà ÷ëåíêà òðÿáâà äà ïîääúðæà â ðåãèîíèòå ñè,
ïîêðèòè ïî Öåë 1 ïî âðåìå íà ïðîãðàìíèÿ ïåðèîä. Ùå áúäå âçåòî ïðåäâèä è âñÿêàêâî íàìàëåíèå íà
ðàçõîäèòå îò ñòðóêòóðíèÿ ôîíä â ñðàâíåíèå ñ ïåðèîäà îò 1994 äî 1999 ã.
3. Äîïúëíÿåìîñòòà ùå áúäå ïðîâåðÿâàíà íà òåðèòîðèàëíîòî íèâî, èçëîæåíî â ïàðàãðàô 2, ïî òðè
òî÷êè ïî âðåìå íà ïðîãðàìíèÿ ïåðèîä:
(à) ïðåäâàðèòåëíà ïðîâåðêà, êàêòî òîâà å îïèñàíî â òðåòèÿ ïîäïàðàãðàô îò ïàðàãðàô 2, ñ öåë
ïðåäîñòàâÿíå íà ðàìêà çà ñïðàâêè çà öåëèÿ ïðîãðàìåí ïåðèîä;
(á) ñðåäíîñðî÷íà ïðîâåðêà, èçâúðøåíà íå ïî-êúñíî îò òðè ãîäèíè ñëåä ïðèåìàíåòî íà ðàìêàòà çà
ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà èëè åäèííèòå ïðîãðàìíè äîêóìåíòè è ïî ïðàâèëî íå ïî-êúñíî îò 31 äåêåìâðè
2003 ã., ñëåä êîåòî Êîìèñèÿòà è ñòðàíàòà ÷ëåíêà ìîãàò äà âçåìàò ðåøåíèå çà ïðåðàçãëåæäàíå íà
íèâàòà íà ñòðóêòóðíè ðàçõîäè, êîèòî ñëåäâà äà áúäàò ïîñòèãíàòè, àêî èêîíîìè÷åñêàòà ñèòóàöèÿ å
äîâåëà äî ïðîìåíè â îáùåñòâåíèÿ äîõîä èëè çàåòîñòòà â ñúîòâåòíàòà ñòðàíà ÷ëåíêà, ñèëíî ðàçëè÷àâàùè
ñå îò î÷àêâàíèòå ïî âðåìå íà ïðåäâàðèòåëíàòà ïðîâåðêà;
(â) ïðîâåðêà äî 31 äåêåìâðè 2005 ã.
×ëåí 12
Ñúâìåñòèìîñò
Îïåðàöèèòå, ôèíàíñèðàíè ïî Ôîíäîâåòå èëè ïîëó÷àâàùè ïîäïîìàãàíå îò ÅÈÁ èëè äðóã ôèíàíñîâ
èíñòðóìåíò, ùå áúäàò â ñúîòâåòñòâèå ñ ìåðêèòå îò Äîãîâîðà, ñ èíñòðóìåíòèòå, îäîáðåíè îò íåãî,
è ñ ïîëèòèêèòå è äåéñòâèÿòà íà Îáùíîñòòà, âêëþ÷èòåëíî ïðàâèëàòà çà êîíêóðåíöèÿ ïðè âðú÷âàíå íà
îáùåñòâåíè äîãîâîðè, ïðè îïàçâàíå è ïîäîáðåíèå íà îêîëíàòà ñðåäà, åëèìèíèðàíå íà íåðàâåíñòâàòà è
131
íàñúð÷àâàíå íà ðàâíîïîñòàâåíîñòòà ìåæäó ïîëîâåòå.
ÎÁÙÈ ÓÑËÎÂÈß ÇÀ ÖÅËÈ 1, 2 È 3
×ëåí 13
Ãåîãðàôñêè îáõâàò
1. Ïðåäñòàâåíèòå ïëàíîâå çà Öåë 1 òðÿáâà äà áúäàò èçðàáîòåíè, êàòî ñå âçåìå ïðåäâèä íàé-ïîäõîäÿùîòî
ñïîðåä ñúîòâåòíàòà ñòðàíà ÷ëåíêà ãåîãðàôñêî ðàâíèùå, íî ïî ïðàâèëî òå òðÿáâà äà ïîêðèâàò åäèí
îïðåäåëåí îòäåëåí ðåãèîí íà íèâî II ïî ÍÒÑÅ. Îáà÷å ñòðàíèòå-÷ëåíêè ìîãàò äà ïðåäñòàâÿò îáù ïëàí
çà ðàçâèòèå, ïîêðèâàù íÿêîè èëè âñè÷êè òåõíè ðåãèîíè, âêëþ÷åíè â ñïèñúêà, óïîìåíàò â ×ëåí 3 (2), ×ëåí
6 (1) è ×ëåí 7 (4), ïðè óñëîâèå, ÷å òîçè ïëàí ñúäúðæà òî÷êèòå, ïîñî÷åíè â ×ëåí 16.
2. Ïðåäñòàâåíèòå ïëàíîâå çà Öåë 2 òðÿáâà äà áúäàò èçðàáîòåíè, êàòî ñå âçåìå ïðåäâèä íàé-ïîäõîäÿùîòî,
ñïîðåä ñúîòâåòíàòà ñòðàíà ÷ëåíêà, ãåîãðàôñêî ðàâíèùå, íî ïî ïðàâèëî òå òðÿáâà äà âêëþ÷âàò âñè÷êè
îáëàñòè îò îòäåëíèÿ ðåãèîí íà íèâî II ïî ÍÒÑÅ, ïðè÷èñëåíè â ñïèñúêà, óïîìåíàò â ×ëåí 4 (4) è ×ëåí 6(2).
Îáà÷å ñòðàíèòå ÷ëåíêè ìîãàò äà ïðåäñòàâÿò ïëàí, êîéòî äà ïîêðèâà íÿêîé îòäåëåí èëè âñè÷êè ðåãèîíè,
âêëþ÷åíè â ñïèñúêà, óïîìåíàò â ×ëåí 4 (4) è ×ëåí 6 (2), ïðè óñëîâèå, ÷å òîçè ïëàí ñúäúðæà òî÷êèòå,
ïîñî÷åíè â ×ëåí 16. Òàì, êúäåòî ïëàíîâåòå ïîêðèâàò ðåãèîíè, ðàçëè÷íè îò äîïóñòèìèòå çà Öåë 2, òå
òðÿáâà äà ïðàâÿò ðàçãðàíè÷åíèå ìåæäó äåéíîñòè â ðàéîíè èëè îáëàñòè îáõâàíàòè îò Öåë 2, è äåéñòâèÿ,
èçâúðøåíè íà äðóãè ìåñòà.
3. Ïðåäñòàâåíèòå ïëàíîâå çà Öåë 3 òðÿáâà äà ïîêðèâàò òåðèòîðèÿòà íà åäíà ñòðàíà ÷ëåíêà ïî
îòíîøåíèå íà ïîäïîìàãàíåòî èçâúí ðåãèîíèòå, îáõâàíàòè îò Öåë 1, è äà âçåìàò ïðåäâèä îáùèòå
íóæäè íà îáëàñòèòå, ñáëúñêâàùè ñå ñúñ ñòðóêòóðíèòå ïðîáëåìè íà ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêàòà
òðàíñôîðìàöèÿ, òðÿáâà äà ïðåäñòàâÿò çà öÿëàòà íàöèîíàëíà òåðèòîðèÿ åäíî ðàìêîâî çàäàíèå çà
ðàçâèòèå íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè.
×ëåí 14
Ïðîäúëæèòåëíîñò è ïðåðàáîòêà
1. Âñåêè ïëàí, äúëãîñðî÷íà ïðîãðàìà çà ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà, îïåðàòèâíà ïðîãðàìà è åäèíåí
ïðîãðàìåí äîêóìåíò òðÿáâà äà îáõâàùàò ïåðèîä îò ñåäåì ãîäèíè, áåç äà ïðîòèâîðå÷àò íà ×ëåí 6 è
×ëåí 7(4), ïúðâè ïîä-ïàðàãðàô.
Ïëàíîâèÿò ïåðèîä òðÿáâà äà çàïî÷íå íà 1 ÿíóàðè 2000 ã.
2. Äúëãîñðî÷íèòå ïðîãðàìè çà ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà, îïåðàòèâíèòå ïðîãðàìè è åäèííèòå ïëàíîâè
äîêóìåíòè òðÿáâà äà áúäàò ïðåðàçãëåæäàíè è, àêî å íåîáõîäèìî, ïðåðàáîòâàíè, ïî èíèöèàòèâà íà
ñòðàíàòà ÷ëåíêà èëè Êîìèñèÿòà íà ÅÑ â ñúãëàñèå ñúñ ñòðàíàòà ÷ëåíêà è â ñúîòâåòñòâèå ñ íàñòîÿùèÿ
Òèòóë, ñúáëþäàâàéêè ìåæäèííàòà îöåíêà, óïîìåíàòà â ×ëåí 42, è ðàçïðåäåëåíèåòî íà ðåçåðâà çà
èçïúëíåíèå, óïîìåíàòî â ×ëåí 44. Òå ìîãàò ñúùî äà áúäàò ïðåðàáîòåíè, â ñëó÷àé íà çíà÷èòåëíè ïðîìåíè
â ñîöèàëíî-èêîíîìè÷åñêîòî ïîëîæåíèå è íà ïàçàðà íà òðóäà.
×ëåí 15
Ïîäãîòîâêà è îäîáðåíèå
1. Ïî îòíîøåíèå íà Öåëè 1, 2 è 3 ñòðàíèòå ÷ëåíêè òðÿáâà äà ïðåäñòàâÿò ïëàí íà Êîìèñèÿòà íà ÅÑ.
Òîçè ïëàí òðÿáâà äà áúäå èçãîòâåí îò êîìïåòåíòíèòå âëàñòè, îïðåäåëåíè îò ñòðàíàòà ÷ëåíêà, íà
íàöèîíàëíî, ðåãèîíàëíî è äðóãî ðàâíèùå. Â ñëó÷àè, êîãàòî ïîìîùòà òðÿáâà äà ïðèåìå ôîðìàòà íà
åäèíåí ïðîãðàìåí äîêóìåíò, ïëàíúò ùå áúäå ïðèåìàí êàòî ïðîåêòî-åäèíåí ïðîãðàìåí äîêóìåíò.
Ïî îòíîøåíèå íà Öåë 1 äúëãîñðî÷íèòå ïðîãðàìè çà ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà ùå áúäàò ïðèëàãàíè çà
âñè÷êè ðåãèîíè, îáõâàíàòè îò Öåë 1; îáà÷å òàì, êúäåòî ðàçïðåäåëåíèåòî îò Îáùíîñòòà å ïî-ìàëêî îò
èëè ñàìî íåçíà÷èòåëíî íàäâèøàâà 1000 ìèëèîíà åâðî, ñòðàíèòå ÷ëåíêè ïî ïðàâèëî òðÿáâà äà ïðåäñòàâÿò
åäèíåí ïðîãðàìåí äîêóìåíò.
2. Ïëàíîâåòå òðÿáâà äà áúäàò ïðåäñòàâÿíè íà Êîìèñèÿòà íà ÅÑ îò ñòðàíàòà ÷ëåíêà ñëåä êîíñóëòàöèè
ñ ïàðòíüîðèòå, êîèòî ìîãàò äà èçðàçÿò ìíåíèåòî è çàáåëåæêèòå ñè â ïåðèîä îò âðåìå, ñúîòâåòñòâàù
íà êðàéíèÿ ñðîê, îïðåäåëåí âúâ âòîðè ïîä-ïàðàãðàô. Àêî íå å äîãîâîðåíî äðóãî ñúñ ñúîòâåòíàòà ñòðàíà
÷ëåíêà, ïëàíîâåòå òðÿáâà äà áúäàò ïðåäàâàíè íå ïî-êúñíî îò ÷åòèðè ìåñåöà ñëåä ñúñòàâÿíåòî íà
ñïèñúêà íà ïîäõîäÿùè ðåãèîíè, óïîìåíàò â ×ëåí 3 (2) è ×ëåí 4 (4).
132
ÑÚÄÚÐÆÀÍÈÅ ÍÀ ÏËÀÍÎÂÈÒÅ ÄÎÊÓÌÅÍÒÈ ÇÀ ÖÅËÈ 1, 2 È 3
×ëåí 16
Ïëàíîâå
1. Ïëàíîâåòå çà Öåëè 1, 2 è 3 òðÿáâà äà ñå îñíîâàâàò íà ñúîòâåòíèòå íàöèîíàëíè è ðåãèîíàëíè
ïðèîðèòåòè, äà îò÷èòàò èíäèêàòèâíèòå óêàçàíèÿ, ïîñî÷åíè â ×ëåí 10 (3), è äà âêëþ÷âàò:
à) Îïèñàíèå (â êîëè÷åñòâåíî èçðàæåíèå, êúäåòî òîâà å âúçìîæíî) íà íàñòîÿùîòî ïîëîæåíèå, î÷åðòàâàùî
íåñúîòâåòñòâèÿòà, ïðîïóñêèòå è ïîòåíöèàëíèòå âúçìîæíîñòè çà ðàçâèòèå â ðåãèîíèòå, ïîêðèòè
îò Öåë 1, èëè îò ãëåäíà òî÷êà íà ðàçâèòèåòî íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè è ïîëèòèêàòà íà çàåòîñò â
ñòðàíàòà ÷ëåíêà è îáëàñòèòå, îáõâàíàòè îò Öåë 3; ñúùî îïèñàíèå íà ðàçãúðíàòèòå ôèíàíñîâè ðåñóðñè
è ãëàâíèòå ðåçóëòàòè îò äåéíîñòèòå, èçâúðøåíè ïðåç ïðåäèøíèÿ ïðîãðàìåí ïåðèîä, ñúîòíåñåíè êúì
íàëè÷íèòå ðåçóëòàòè îò îöåíêàòà;
á) Îïèñàíèå íà ïîäõîäÿùàòà ñòðàòåãèÿ çà ïîñòèãàíå íà óïîìåíàòèòå â ×ëåí 1 öåëè è èçáðàíèòå
ïðèîðèòåòè çà óñòîé÷èâîòî ðàçâèòèå è êîíâåðñèÿòà íà ðåãèîíèòå è îáëàñòèòå, âêëþ÷èòåëíî ñåëñêèòå
îáëàñòè, è ñâúðçàíîòî ñ òÿõ ðàçâèòèå íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè, ïðèñïîñîáÿâàíåòî è îáíîâÿâàíåòî íà
ïîëèòèêèòå è ñèñòåìèòå çà îáðàçîâàíèå, îáó÷åíèå è çàåòîñò. Â äîïúëíåíèå êúì èçáðîåíè â òàçè
ïîäòî÷êà äðóãè èçèñêâàíèÿ ñòðàíàòà ÷ëåíêà ùå òðÿáâà äà äîêàçâà âúâ âñåêè ïëàí ïî Öåë 3, ÷å ïëàíèðàíèòå
ïðèîðèòåòè ñúîòâåòñòâóâàò íà îáùîíàöîíàëíèÿ ïëàí çà çàåòîñò, ÷ðåç ñúïîñòàâÿíå íà îïèñàíèåòî
íà íàé-âàæíèòå öåëè íà ñòðàòåãèÿòà ñ îñíîâíèòå ñðåäñòâà çà ïîñòèãàíåòî èì. Ñúùî òàêà ñòðàíèòå-
÷ëåíêè òðÿáâà äà äîêàæàò, ÷å äåéíîñòèòå (îáåçïå÷åíè âúâ âñåêè ïëàí çà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè è çàåòîñòòà,
êîèòî äà áúäàò ïîäïîìîãíàòè îò ÅÑÔ ïî Öåë 2) ñà èíòåãðèðàíè â êîíâåðñèîííàòà ñòðàòåãèÿ,
êîîðäèíèðàíè ñ äðóãèòå ôîíäîâå è ñúîòâåòñòâàò íà óïîìåíàòàòà â ×ëåí 41(2) ïðåäâàðèòåëíà îöåíêà
íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè è çàåòîñòòà. Àêî òåçè íóæäè íå âúçëèçàò íà çíà÷èòåëíà ñóìà, òå ùå áúäàò
ïîêðèòè îò Öåë 3;
â) Ïîñî÷âàíå íà: (i) ïëàíèðàíîòî ïðèëîæåíèå è ôîðìà íà ôèíàíñèðàíåòî îò ôîíäîâåòå, êúäåòî òîâà å
óìåñòíî; (ii) ÅÈÁ è äðóãèòå ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè âêëþ÷èòåëíî çà èíôîðìàöèÿ, (iii) ïîñî÷âàíå íà
ïúëíàòà ñóìà îò Ðàçäåë Ãàðàíöèè íà ÅÔÎÃÑÑ, îïðåäåëåíà çà ìåðêèòå, óïîìåíàòè â ×ëåí 33 íà Ðåãëàìåíò
¹ 1257/1999 íà ÅÊ; (iv) íà î÷àêâàíàòà íóæäà îò òåõíè÷åñêà ïîìîù; (v) óêàçàíèÿ îòíîñíî
ñúôèíàíñèðàíåòî â ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 11 (2), ïðè êîåòî çà Öåë 1 òî òðÿáâà äà ïðèåìå ôîðìàòà íà
èíäèêàòèâíà âñåîáõâàòíà ôèíàíñîâà òàáëèöà, îáîáùàâàùà: (1) îáùåñòâåíèòå èëè (2) åêâèâàëåíòíèòå
íà òÿõ, êúäåòî òîâà å ïîäõîäÿùî, (3) ïðåñìåòíàòèòå ÷àñòíè ðåñóðñè è (4) ðàçïðåäåëåíèòå ñòðóêòóðíè
ðåñóðñè íà Îáùíîñòòà, ñúîòâåòñòâàùè íà âñåêè ïðåäëîæåí â ïëàíà ïðèîðèòåò. Ïëàíîâåòå âèíàãè
òðÿáâà ÿñíî äà î÷åðòàâàò ðàçãðàíè÷åíèåòî ìåæäó ôèíàíñîâèòå ïàêåòè, ðàçïðåäåëåíè â îáëàñòè,
ïîëó÷àâàùè êðàòêîñðî÷íî ïîäïîìàãàíå, è ôèíàíñîâèòå ïàêåòè, ðàçïðåäåëåíè â äðóãè îáëàñòè, ïîêðèòè
îò Öåë 1 èëè Öåë 2. Â ñëó÷àÿ ñ ïîäïîìàãàíåòî îò ÅÑÔ ïî Öåë 2 èëè Öåë 3 â îáëàñòèòå, îáõâàíàòè îò
Öåë 2, ïðîöåíòúò íà ôèíàíñèðàíåòî ìîæå äà áúäå ïî-âèñîê îòêîëêîòî â äðóãè îáëàñòè. Â ñëó÷àÿ
ñ Öåë 3 òîçè ôèíàíñîâ ïëàí ïîêàçâà ñúñðåäîòî÷àâàíåòî íà ôèíàíñîâè ñðåäñòâà, ïëàíèðàíè çà
îáëàñòèòå, ñáëúñêâàùè ñå ñúñ ñòðóêòóðíè ïðîáëåìè ïðè èêîíîìè÷åñêàòà è ñîöèàëíàòà êîíâåðñèÿ;
ã) îò÷åò íà ïðåäïðèåòèòå ïðèãîòîâëåíèÿ çà êîíñóëòèðàíå ñ ïàðòíüîðèòå.
2. Çà ðåãèîíèòå, îáõâàíàòè îò Öåë 1, ïëàíîâå òðÿáâà äà âêëþ÷âàò: (i) âñè÷êè ñúîòâåòíè ìåðêè çà
èêîíîìè÷åñêà è ñîöèàëíà êîíâåðñèÿ; (ii) ðàçâèòèåòî íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè â ñúîòâåòñòâèå ñ
óïîìåíàòîòî â ×ëåí 9 (1) (â) ðàìêîâî çàäàíèå çà ïîëèòèêèòå íà Îáùíîñòòà; (iii) ðàçâèòèåòî íà ñåëñêèòå
ðàéîíè; (iv) ðàçâèòèåòî íà ðèáîëîâíèòå ñòðóêòóðè. Êúäåòî åäíà ñòðàíà-÷ëåíêà å èçöÿëî îáõâàíàòà
îò Öåë 1, ïëàíúò òðÿáâà äà âêëþ÷âà ïîçèöèèòå îò âòîðèÿ ïîä-ïàðàãðàô íà ïàðàãðàô (1) (á).
3. Ñòðàíèòå ÷ëåíêè òðÿáâà äà ïîñî÷àò îòäåëíèòå äåòàéëè ïî âñåêè ôîíä, âêëþ÷èòåëíî è ñóìàòà íà
èñêàíîòî ôèíàíñèðàíå, è äà îïèøàò ïðåäâèäåíèòå îïåðàòèâíè ïðîãðàìè, îáðúùàéêè îñîáåíî âíèìàíèå
íà òåõíèòå íåïîñðåäñòâåíè öåëè è ïëàíèðàíèòå ãëàâíè âèäîâå äåéíîñòè.
×ëåí 18
Îïåðàòèâíè ïðîãðàìè
1. Ïî ïðàâèëî ïîìîùòà, ïðåäâèäåíà â äúëãîñðî÷íàòà ïðîãðàìà çà ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà, òðÿáâà
äà áúäå ïðåäîñòàâåíà ïîä ôîðìàòà íà èíòåãðèðàíà îïåðàòèâíà ïðîãðàìà ïî ðåãèîíè, òúé êàêòî å
îïðåäåëåíà â ×ëåí 9.
2. Âñÿêà îïåðàòèâíà ïðîãðàìà òðÿáâà äà ñúäúðæà:
à) Ïðèîðèòåòèòå íà ïðîãðàìàòà, òÿõíàòà ñúâìåñòèìîñò ñúñ ñúîòâåòíàòà äúëãîñðî÷íà ïðîãðàìà
çà ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà, íåïîñðåäñòâåíèòå èì öåëè, ïðåäñòàâåíè â êîëè÷åñòâåíî èçðàæåíèå,
133
êúäåòî òîâà å âúçìîæíî, è îöåíêà íà î÷àêâàíîòî âúçäåéñòâèå, â ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 41 (2);
á) Êðàòêî îïèñàíèå íà ïëàíèðàíèòå ìåðêè çà èçïúëíåíèå íà ïðèîðèòåòèòå, âêëþ÷èòåëíî è íåîáõî-
äèìàòà èíôîðìàöèÿ çà ïðîâåðêà íà ñúîòâåòñòâèåòî ñ ïðîãðàìèòå çà ïîäïîìàãàíå, ñúãëàñíî ×ëåí 87
íà Äîãîâîðà; è, êúäåòî òîâà å óìåñòíî, âèäà íà ìåðêèòå, íåîáõîäèìè çà ïîäãîòîâêà, êîíòðîë è îöåíêà
íà îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà;
â) Èíäèêàòèâåí ôèíàíñîâ ïëàí, ïîñî÷âàù (â ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 28 è ×ëåí 29) çà âñåêè ïðèîðèòåò è
âñÿêà ãîäèíà, êúäåòî òîâà å óìåñòíî: (i) ôèíàíñîâîòî ðàçïðåäåëåíèå, ïðåäâèäåíî çà ôèíàíñèðàíåòî
îò âñåêè ôîíä;
(ii) ÅÈÁ è äðóãèòå ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè - âêëþ÷èòåëíî, çà èíôîðìàöèÿ; (iii) ïúëíàòà ñóìà îò Ðàçäåë
Ãàðàíöèè íà ÅÔÎÃÑÑ, íåîáõîäèìà çà èçïúëíåíèåòî íà ìåðêèòå, óïîìåíàòè â ×ëåí 33 íà
Ðåãëàìåíò ¹ 1257/1999 íà ÅÊ - äîòîëêîâà, äîêîëêîòî òå èìàò äèðåêòåí ïðèíîñ êúì ñúîòâåòíèÿ
ôèíàíñîâ ïëàí; (iv) ïúëíàòà ñóìà íà äîïóñòèìîòî îáùåñòâåíî ôèíàíñèðàíå è; (v) ïðèáëèçèòåëíî
ïðåñìåòíàòîòî ÷àñòíî ôèíàíñèðàíå, ñúîòíåñåíî êúì ôèíàíñèðàíåòî îò âñåêè îòäåëåí
ôîíä. Ïîñî÷âàéêè îáùîòî ôèíàíñèðàíå îò ðàçëè÷íèòå ôîíäîâå, òîçè ôèíàíñîâ ïëàí òðÿáâà ÿñíî äà
ðàçãðàíè÷è ôèíàíñèðàíåòî, ïëàíèðàíî çà ðåãèîíèòå, ïîëó÷àâàùè êðàòêîñðî÷íà ïîìîù. Ïëàíèðàíîòî
çà âñÿêà ãîäèíà îáùî ôèíàíñèðàíå îò ôîíäîâåòå òðÿáâà äà áúäå ñúãëàñóâàíî ñúñ ñúîòâåòíàòà ôèíàíñîâà
ïåðñïåêòèâà, îò÷èòàéêè ïðîãðåñèâíîòî íàìàëÿâàíå, óïîìåíàòî â òðåòèÿ ïîä-ïàðàãðàô íà ×ëåí 7 (3);
ã) Ïðåäïèñàíèÿòà çà èçïúëíåíèå íà îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà òðÿáâà äà âêëþ÷âàò:
(i) Îïðåäåëÿíå îò ñòðàíàòà ÷ëåíêà íà óïðàâèòåëíà àãåíöèÿ â ñìèñúëà íà çíà÷åíèåòî íà ×ëåí 9 (í),
îòãîâàðÿùà çà óïðàâëåíèåòî íà äúëãîñðî÷íàòà ïðîãðàìà çà ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà â
ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 34;
(ii) Îïèñàíèå íà îðãàíèçàöèîííè ìåðêè è ïðîöåäóðè çà óïðàâëåíèå íà îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà;
(iii) Îïèñàíèå íà ñèñòåìèòå çà êîíòðîë è îöåíêà, âêëþ÷èòåëíî è íà ðîëÿòà íà Êîíòðîëíàòà êîìèñèÿ;
(iv) Äåôèíèðàíå íà ïðîöåäóðèòå ïî ìîáèëèçàöèÿòà è äâèæåíèåòî íà ôèíàíñîâèòå ïîòîöè ñ öåë äà áúäå
îñèãóðåíà òÿõíàòà ïðîçðà÷íîñò;
(v) Îïèñàíèå íà ñïåöèôè÷íèòå îðãàíèçàöèîííè ìåðêè è ïðîöåäóðè çà ïðîâåðêà è êîíòðîë íà
îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà;
3. Ðàçäåëúò Îðãàíèçàöèÿ è ìåòîä íà ïðîãðàìàòà òðÿáâà äà ñúäúðæà:
à) ìåðêèòå çà èçïúëíåíèå íà ñúîòâåòíèòå ïðèîðèòåòè â îïåðàòèâíàòà ïðîãðàìà; ïðåäâàðèòåëíà
îöåíêà ñúãëàñíî ×ëåí 41 (3) íà êîëè÷åñòâåíèòå ìåðêè, êúäåòî å âúçìîæíî äà áúäàò ïðåäñòàâåíè â
êîëè÷åñòâåíî èçðàæåíèå; ñúîòâåòíèòå ïîêàçàòåëè çà êîíòðîë ñúãëàñíî ×ëåí 36;
á) Îïðåäåëåíèåòî íà âèäîâåòå êðàéíè áåíåôèöèåíòè íà ìåðêèòå;
â) Ôèíàíñîâèÿò ïëàí, ïîñî÷âàù (â ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 28 è ×ëåí 29) çà âñÿêà ìÿðêà: (i) ïðåäâèäåíîòî
ôèíàíñîâî ðàçïðåäåëåíèå íà ôèíàíñèðàíåòî îò ñúîòâåòíèÿ ôîíä, è, êúäåòî òîâà å óìåñòíî, (ii) ÅÈÁ
è äðóãèòå ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè; (iii) ñóìàòà íà äîïóñòèìîòî îáùåñòâåíî èëè ðàâíîñòîéíî íà
íåãî ôèíàíñèðàíå; è (iv) ïðåñìåòíàòèòå ÷àñòíè ðåñóðñè âúâ âðúçêà ñ ôèíàíñèðàíåòî îò ôîíäîâåòå;
(v) ïðîöåíòíîòî èçðàæåíèå íà ôèíàíñèðàíåòî îò åäèí ôîíä êúì äàäåíà ìÿðêà òðÿáâà äà áúäå îïðåäåëåíî
â ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 29 è ïúëíàòà ñóìà íà ôîíäîâåòå íà Îáùíîñòòà, îïðåäåëåíè çà ñúîòâåòíèÿ
ïðèîðèòåò.
Òîçè ôèíàíñîâ ïëàí òðÿáâà ÿñíî äà ðàçãðàíè÷è ôèíàíñèðàíåòî, ïëàíèðàíî çà ðåãèîíèòå, ïîëó÷àâàùè
êðàòêîñðî÷íà ïîìîù.
×ëåí 19
Åäèíåí ïðîãðàìåí äîêóìåíò
1. Ïîäïîìàãàíåòî ïî Öåë 2 è Öåë 3, è ïî Öåë 1, òúé êàêòî å îïðåäåëåíî â ×ëåí 15 (1), òðÿáâà ïî ïðàâèëî äà
ïðèåìà ôîðìàòà íà åäèííè ïðîãðàìíè äîêóìåíòè. Îòíîñíî Öåë 2 è Öåë 3 ùå ñå ïðèëàãà ×ëåí 15 (1).
2. Åäèííèÿò ïðîãðàìåí äîêóìåíò çà Öåë 1 òðÿáâà äà âêëþ÷âà: (i) âñè÷êè ñúîòâåòíè ìåðêè çà èêîíîìè÷åñêà
è ñîöèàëíà êîíâåðñèÿ; (ii) ðàçâèòèåòî íà çàåòîñòòà ÷ðåç ïîäîáðÿâàíå íà ïðèñïîñîáèìîñòòà è óìåíèÿòà
íà õîðàòà, â ñúîòâåòñòâèå ñ óïîìåíàòîòî â ×ëåí 9 (1) (â) ðàìêîâî çàäàíèå çà ïîëèòèêèòå íà Îáùíîñòòà;
(iii) ðàçâèòèåòî íà ñåëñêèòå ðàéîíè; (iv) ðàçâèòèåòî íà ðèáîëîâíèòå ñòðóêòóðè.
Åäèííèÿò ïðîãðàìåí äîêóìåíò çà Öåë 2 òðÿáâà äà ïðåäâèæäà êîîðäèíàöèÿ íà öÿëîòî ñòðóêòóðíî
ïîäïîìàãàíå îò Îáùíîñòòà çà ðàçâèòèåòî íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè â óïîìåíàòèòå â ×ëåí 5 îáëàñòè, ñ
èçêëþ÷åíèå íà äàðåíàòà â òàçè îáëàñò áåçâúçìåçäíà ïîìîù ïî Öåë 2.
3. Âñåêè åäèíåí ïðîãðàìåí äîêóìåíò òðÿáâà äà ñúäúðæà ñëåäíèòå åëåìåíòè:
à) Çàÿâëåíèå çà ñòðàòåãèÿòà è ïðèîðèòåòèòå çà ñúâìåñòíà äåéíîñò íà Îáùíîñòòà è ñúîòâåòíàòà
ñòðàíà; òåõíèòå íåïîñðåäñòâåíè öåëè, ïðåäñòàâåíè â êîëè÷åñòâåíî èçðàæåíèå, êúäåòî òîâà å âúçìîæíî;
îöåíêà íà î÷àêâàíîòî âúçäåéñòâèå, âêëþ÷èòåëíî è íà î÷àêâàíîòî âúçäåéñòâèå âúðõó îêîëíàòà ñðåäà, â
134
ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 41 (2); êðàòêî èçëîæåíèå, ïîÿñíÿâàùî êàê òàçè ñòðàòåãèÿ è òåçè ïðèîðèòåòè ñà
îò÷åëè óïîìåíàòèòå â ×ëåí 10(3) èíäèêàòèâíè óêàçàíèÿ, èêîíîìè÷åñêàòà ïîëèòèêà, ñòðàòåãèÿòà çà
ðàçâèòèå íà çàåòîñòòà ïîñðåäñòâîì ïîâèøàâàíå íà ïðèñïîñîáèìîñòòà è óìåíèÿòà íà õîðàòà, è
òàì, êúäåòî òîâà å óìåñòíî, ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà íà ñúîòâåòíàòà ñòðàíà ÷ëåíêà;
á) Êðàòêî îïèñàíèå íà ïëàíèðàíèòå ìåðêè çà èçïúëíåíèå íà ïðèîðèòåòèòå, âêëþ÷èòåëíî è
íåîáõîäèìàòà èíôîðìàöèÿ çà ïðîâåðêà íà ñúîòâåòñòâèåòî ñ ïðîãðàìèòå çà ôèíàíñîâà ïîìîù, ñúãëàñíî
×ëåí 87 íà Äîãîâîðà; è, êúäåòî å óìåñòíî, âèäà íà íåîáõîäèìèòå ìåðêè çà ïîäãîòîâêà, êîíòðîë è
îöåíêà íà åäèííèÿ ïðîãðàìåí äîêóìåíò;
â) Èíäèêàòèâåí ôèíàíñîâ ïëàí, ïîñî÷âàù (â ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 28 è ×ëåí 29) çà âñåêè ïðèîðèòåò è
âñÿêà ãîäèíà, êúäåòî òîâà å óìåñòíî: (i) ôèíàíñîâîòî ðàçïðåäåëåíèå, ïðåäâèäåíî çà ôèíàíñèðàíåòî
îò âñåêè ôîíä; (ii) ÅÈÁ è äðóãèòå ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè - âêëþ÷èòåëíî, çà èíôîðìàöèÿ; (iii) ïúëíàòà
ñóìà îò Ðàçäåë Ãàðàíöèè íà ÅÔÎÃÑÑ, íåîáõîäèìà çà èçïúëíåíèåòî íà ìåðêèòå, óïîìåíàòè â ×ëåí 33 íà
Ðåãëàìåíò ¹ 1257/1999 íà ÅÊ - äîòîëêîâà, äîêîëêîòî òå èìàò äèðåêòåí ïðèíîñ êúì ñúîòâåòíèÿ
ôèíàíñîâ ïëàí; (iv) ïúëíàòà ñóìà íà ïðèåìëèâîòî äîïóñòèìîòî îáùåñòâåíî èëè åêâèâàëåíòíîòî íà
íåãî ôèíàíñèðàíå; è (v) ïðèáëèçèòåëíî ïðåñìåòíàòîòî ÷àñòíî ôèíàíñèðàíå âúâ âðúçêà ñ ïðèíîñà íà
âñåêè îòäåëåí ôîíä.
Òîçè ôèíàíñîâ ïëàí òðÿáâà ÿñíî äà ðàçãðàíè÷è ôèíàíñèðàíåòî, ïëàíèðàíî çà ðåãèîíèòå, ïîëó÷àâàùè
êðàòêîñðî÷íà ïîìîù.
Ïëàíèðàíîòî çà âñÿêà ãîäèíà ïúëíî ôèíàíñèðàíå îò ôîíäîâåòå òðÿáâà äà áúäå ñúãëàñóâàíî ñúñ
ñúîòâåòíàòà ôèíàíñîâà ïåðñïåêòèâà, îò÷èòàéêè ïðîãðåñèâíîòî íàìàëÿâàíå, óïîìåíàòî â òðåòèÿ
ïîä-ïàðàãðàô íà ×ëåí 7 (3); Â ñëó÷àÿ ñ Öåë 3 òîçè ôèíàíñîâ ïëàí òðÿáâà äà ïîêàæå ñúñðåäîòî÷àâàíåòî íà
ôèíàíñîâè ñðåäñòâà, ïëàíèðàíè çà îáëàñòèòå, ñáëúñêâàùè ñå ñúñ ñòðóêòóðíè, èêîíîìè÷åñêè è ñîöèàëíî-
ðåêîíâåðñèîííè ïðîáëåìè;
ã) Ïðåäïèñàíèÿòà çà èçïúëíåíèå íà åäèííèÿ ïðîãðàìåí äîêóìåíò òðÿáâà äà âêëþ÷âàò:
(i) Îïðåäåëÿíå îò ñòðàíàòà ÷ëåíêà íà óïðàâèòåëíà àãåíöèÿ â ñìèñúëà íà çíà÷åíèåòî íà ×ëåí 9 (í),
îòãîâàðÿùà çà óïðàâëåíèåòî íà åäèííèÿ ïðîãðàìåí äîêóìåíò â ñúîòâåòñòâèå ñ ×ëåí 34;
(ii) Îïèñàíèå íà îðãàíèçàöèîííè è àäìèíèñòðàòèâíè ìåðêè è ïðîöåäóðè çà óïðàâëåíèå íà åäèííèÿ
ïðîãðàìåí äîêóìåíò; (iii) Îïèñàíèå íà ñèñòåìèòå çà êîíòðîë è îöåíêà, âêëþ÷èòåëíî è íà ðîëÿòà íà
Êîíòðîëíàòà êîìèñèÿ.
ÈÍÈÖÈÀÒÈÂÈ ÍÀ ÎÁÙÍÎÑÒÒÀ
×ëåí 20
Ñúäúðæàíèå
1. Èíèöèàòèâèòå íà Îáùíîñòòà òðÿáâà äà îáõâàùàò ñëåäíèòå îáëàñòè:
à) Òðàíñãðàíè÷íî, òðàíñíàöèîíàëíî è ìåæäóðåãèîíàëíî ñúòðóäíè÷åñòâî ñ öåë íàñúð÷àâàíå íà
õàðìîíè÷íîòî, áàëàíñèðàíî è óñòîé÷èâî ðàçâèòèå íà öÿëàòà Îáùíîñò (INTERREG);
á) Èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî âúçñòàíîâÿâàíå íà èçïàäíàëèòå â êðèçà ãðàäîâå è ãðàäñêè êâàðòàëè ñ îãëåä
ñòèìóëèðàíå íà óñòîé÷èâî ãðàäñêî ðàçâèòèå (URBAN);
â) Ðàçâèòèå íà ñåëñêîñòîïàíñêèòå ðàéîíè (LEADER);
ã) Òðàíñíàöèîíàëíî ñúòðóäíè÷åñòâî çà ïîîùðÿâàíå íàìèðàíåòî íà íîâè íà÷èíè çà áîðáà ñ âñè÷êè âèäîâå
äèñêðèìèíàöèÿ è íåðàâåíñòâî âúâ âðúçêà ñ ïàçàðà íà òðóäà (EQUAL).
2. Ïîíå 2,5 % îò óïîìåíàòèòå â ×ëåí 7 (1) äîãîâîðèðàíè ñóìè îò Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå òðÿáâà äà
áúäàò ðàçïðåäåëåíè: (i) çà ïðîãðàìà INTERREG, â ñúîòâåòñòâèå ñ êîÿòî òðÿáâà äà áúäå îòäàäåíî
äúëæèìîòî âíèìàíèå íà òðàíñ-ãðàíè÷íèòå äåéíîñòè â ïåðñïåêòèâàòà çà ðàçøèðåíèå] (ii) çà ñòðàíè
÷ëåíêè, êîèòî èìàò äúëãè ãðàíèöè ñúñ ñòðàíè êàíäèäàòêè] à ñúùî è çà (iii) ïîäîáðÿâàíå íà êîîðäèíàöèÿòà
ñ ïðîãðàìèòå ÔÀÐ, TACIS è MEDA. Äúëæèìîòî âíèìàíèå ñúùî òðÿáâà äà áúäå îòäåëåíî íà
ñúòðóäíè÷åñòâîòî ñ íàé-îòäàëå÷åíèòå ðåãèîíè. Â ðàìêàòà íà ïðîãðàìà EQUAL òðÿáâà äà áúäå
îò÷åòåíà ñîöèàëíàòà è ïðîôåñèîíàëíà èíòåãðàöèÿ íà òúðñåùèòå óáåæèùå.
3. Ïðîãðàìèòå, îäîáðåíè â ðàìêàòà íà èíèöèàòèâèòå íà Îáùíîñòòàq ìîãàò äà ïîêðèâàò îáëàñòè,
ðàçëè÷íè îò óïîìåíàòèòå â ×ëåí 3 è ×ëåí 4.
ÔÈÍÀÍÑÎÂÎ ÓÏÐÀÂËÅÍÈÅ
×ëåí 31
Äîãîâîðèðàíå íà áþäæåòà
1. Îáùíîñòòà èçâúðøâà äîãîâîðèðàíå íà áþäæåòà íà îñíîâàòà íà ðåøåíèÿ çà ïðåäîñòàâÿíå íà
ôèíàíñèðàíå îò ôîíäîâåòå.
135
2. Äîãîâîðèðàíåòî çà ïîäïîìàãàíå, êîåòî ùå ñå èçâúðøâà â ïðîäúëæåíèå íà äâå èëè ïîâå÷å ãîäèíè, ïî
ïðèíöèï òðÿáâà äà áúäå ïðàâåíî åæåãîäíî. Ïúðâîòî äîãîâîðèðàíå òðÿáâà äà áúäà íàïðàâåíî êîãàòî
Êîìèñèÿòà íà ÅÑ ïîòâúðäè ðåøåíèåòî ñè çà îäîáðÿâàíå íà ïîäïîìàãàíåòî. Ïîñëåäâàùèòå
äîãîâîðèðàíèÿ ïî ïðàâèëî òðÿáâà äà áúäàò èçâúðøâàíè äî 30 àïðèë âñÿêà ãîäèíà. Â êðàÿ íà âòîðàòà
ãîäèíà îò äîãîâîðèðàíåòî èëè, êúäåòî òîâà å óìåñòíî è çà ñúîòâåòíèòå ñóìè, íà ñëåäâàùèÿ äåí îò
ïîñëåäâàùîòî ðåøåíèå íà Êîìèñèÿòà íà ÅÑ, íåîáõîäèìî, çà äà áúäå îäîáðåíà åäíà ìÿðêà èëè îïåðàöèÿ,
èëè â ñàìèÿ êðàé íà ïîñëåäíèÿ ñðîê çà ïðåäàâàíå íà çàêëþ÷èòåëíèÿ äîêëàä, óïîìåíàò â ×ëåí 37 (1),
Êîìèñèÿòà íà ÅÑ àâòîìàòè÷íî ùå àíóëèðà âñÿêà ÷àñò îò äîãîâîðà, êîÿòî íå å áèëà óðåäåíà îò ïëàùàíå
ïî ñìåòêà, èëè çà êîÿòî íå å ïîëó÷èëà èçïðàâíà ìîëáà çà ïëàùàíå, óïîìåíàòà â ×ëåí 32 (3); ñúîòâåòíî
ôèíàíñèðàíåòî îò ôîíäîâåòå çà òîâà ïîäïîìàãàíå òðÿáâà äà áúäå íàìàëåíî ñúñ ñúùàòà ñóìà.
Óïîìåíàòèÿò â ïàðàãðàô 2 ïåðèîä íà àâòîìàòè÷íî àíóëèðàíå íà äîãîâîðèðàíåòî ñïèðà äà òå÷å çà
òàçè ÷àñò îò äîãîâîðà, îòãîâàðÿùà íà îïåðàöèèòå, êîèòî â óêàçàíàòà äàòà íà àíóëèðàíå íà
äîãîâîðèðàíåòî ñà: (à) ïðåäìåò íà þðèäè÷åñêà (ñúäåáíà) ïðîöåäóðà èëè àäìèíèñòðàòèâíà ìîëáà ñúñ
çàáàâÿùî âúçäåéñòâèå, (á) â ïîä÷èíåíèå íà Êîìèñèÿòà íà ÅÑ, êîÿòî â ïîñî÷åíèÿ ïåðèîä ïîëó÷àâà
ïðåäâàðèòåëíà èíôîðìàöèÿ îò ñúîòâåòíàòà ñòðàíà ÷ëåíêà ñ ïîÿñíåíèÿ çà ïðè÷èíèòå; è (â) îáåêò íà
èíôîðìàöèÿ, èçïîëçâàíà îò Êîìèñèÿòà íà ÅÑ. Êîìèñèÿòà âèíàãè òðÿáâà ñâîåâðåìåííî äà èíôîðìèðà
ñòðàíàòà ÷ëåíêà è ðàçïëàùàòåëíàòà àãåíöèÿ âñåêè ïúò, êîãàòî èìà îïàñíîñò îò ïðèëàãàíåòî íà
àâòîìàòè÷íî àíóëèðàíå, ïðåäâèäåíà âúâ âòîðèÿ ïîä-ïàðàãðàô. Àêî íàñòîÿùèÿò Ðåãëàìåíò âëåçå â
ñèëà ñëåä 1 ÿíóàðè 2000 ãîäèíà, ïåðèîäúò çà àâòîìàòè÷íî àíóëèðàíå, óïîìåíàò âúâ âòîðèÿ ïîä-ïàðàãðàô,
òðÿáâà äà áúäå óäúëæåí çà ïúðâîòî äîãîâîðèðàíå ñ áðîÿ íà ìåñåöèòå, èçìèíàëè îò 1 ÿíóàðè 2000 ãîäèíà
äî äàòàòà íà ðåøåíèåòî çà ôèíàíñèðàíå îò ôîíäîâåòå, óïîìåíàòî â ×ëåí 28.
3. Çà äà áúäå îñúùåñòâåíî ïîäïîìàãàíåòî çà ïåðèîä ïî-êðàòúê îò äâå ãîäèíè, ïúëíàòà ñóìà íà
ôèíàíñèðàíåòî îò ôîíäîâåòå òðÿáâà äà áúäå äîãîâîðèðàíà, êîãàòî Êîìèñèÿòà íà ÅÑ äàäå ñúãëàñèåòî
ñè äà ðàçðåøè ôèíàíñèðàíå îò ôîíäîâåòå.
ÌÎÍÈÒÎÐÈÍÃ
×ëåí 34
Èçïúëíåíèå íà óïðàâëåíèåòî îò óïðàâèòåëíàòà àãåíöèÿ
1. Óïðàâèòåëíàòà àãåíöèÿ, òúé êàêòî å äåôèíèðàíà â ×ëåí 9 (í), òðÿáâà (áåç òîâà äà âëèçà â ïðîòèâîðå÷èå
ñ èçëîæåíèòå â ×ëåí 8 (3) èçèñêâàíèÿ), äà îòãîâàðÿ çà åôåêòèâíîñòòà è êîðåêòíîñòòà íà óïðàâëåíèåòî
è èçïúëíåíèåòî, è ïî-ñïåöèàëíî çà:
à) Ñúçäàâàíåòî íà ñèñòåìà çà ñúáèðàíå íà íàäåæäíà ôèíàíñîâà è ñòàòèñòè÷åñêà èíôîðìàöèÿ çà
èçïúëíåíèåòî, çà èíäèêàòîðèòå çà êîíòðîë, óïîìåíàòè â ×ëåí 36, è çà îöåíêà ñúãëàñíî ×ëåí 42 è ×ëåí
43; è çà èçïðàùàíåòî íà òåçè äàííè â ñúîòâåòñòâèå ñ ïðîöåäóðèòå è èçèñêâàíèÿòà, ñúãëàñóâàíè
ìåæäó ñòðàíàòà ÷ëåíêà è Êîìèñèÿòà íà ÅÑ, èçïîëçâàéêè, êúäåòî òîâà å âúçìîæíî, êîìïþòúðíè ñèñòåìè,
ïîçâîëÿâàùè ðàçìÿíàòà íà äàííè ñ Êîìèñèÿòà íà ÅÅÑ, êàêòî å îïðåäåëåíî â ×ëåí 18 (3) (ä);
á) Ñúãëàñóâàíåòî (â ñúîòâåòñòâèå ñ ïàðàãðàô 3) è èçïúëíåíèåòî íà ðàçäåë Îðãàíèçàöèÿ è ìåòîä â
ñìèñúëà íà çíà÷åíèåòî íà ×ëåí 18 (3), áåç òîâà äà âëèçà â ïðîòèâîðå÷èå ñ ×ëåí 35;
â) Ïîäãîòâÿíåòî è (ñëåä ïîëó÷àâàíåòî íà îäîáðåíèåòî íà Êîíòðîëíèÿ ñúâåò) èçïðàùàíåòî íà ãîäèøíèÿ
äîêëàä çà èçïúëíåíèå íà Êîìèñèÿòà íà ÅÑ;
ã) Îðãàíèçèðàíåòî â ñúòðóäíè÷åñòâî ñ Êîìèñèÿòà íà ÅÑ è ñòðàíàòà ÷ëåíêà íà èçâúðøâàíåòî íà
ìåæäèííàòà îöåíêà, óïîìåíàòà â ×ëåí 42;
ä) Îáåçïå÷àâàíå (îò ñòðàíà íà ñòðóêòóðèòå, ó÷àñòâàùè â óïðàâëåíèåòî è èçïúëíåíèåòî íà
ïîäïîìàãàíåòî) èçïîëçâàíåòî íà ñàìîñòîÿòåëíà ñ÷åòîâîäíà ñèñòåìà èëè äðóãà àäåêâàòíà ñ÷åòîâîäíà
ïðîãðàìà çà âñè÷êè ñäåëêè è äîãîâîðè, ñâúðçàíè ñ ïîäïîìàãàíåòî;
å) Îáåçïå÷àâàíåòî íà êîðåêòíîñòòà è òî÷íîñòòà íà îïåðàöèèòå, ôèíàíñèðàíè ïðè ïîäïîìàãàíåòî,
ïî-ñïåöèàëíî èçïîëçâàéêè âúòðåøåí êîíòðîë, ñúîòâåòñòâàù íà ïðèíöèïèòå íà äîáðîòî ôèíàíñîâî
óïðàâëåíèå, è äà äåéñòâà â îòãîâîð íà âñÿêàêâè çàáåëåæêè è èëè èñêàíèÿ çà èçïðàâèòåëíè ìåðêè, îäîáðåíè
ñúãëàñíî ×ëåí 38 (4), ïúðâè ïîä-ïàðàãðàô, èëè ïðåïîðúêè çà êîðåêöèè, íàïðàâåíè ïî ïàðàãðàô 2 îò
íàñòîÿùèÿ ×ëåí, â ñúîòâåòñòâèå ñ ïðåäïèñàíèÿòà íà òåçè ×ëåíîâå.
(æ) Îñèãóðÿâàíå íà ñúîòâåòñòâèå ñ ïîëèòèêàòà íà Îáùíîñòòà, îïðåäåëåíà â ×ëåí 12; â êîíòåêñòà íà
ïðèëàãàíå íà ïðàâèëàòà íà Îáùíîñòòà âúç îñíîâà íà îáùåñòâåíè ïîðú÷êè, áåëåæêè, èçïðàòåíè çà
ïóáëèêóâàíå â Îôèöèàëíèÿ âåñòíèê íà Åâðîïåéñêèòå îáùíîñòè (Official Journal of the European Commu-
nities), ùå îïðåäåëÿò òåçè ïðîåêòè, ïî îòíîøåíèå íà êîèòî ñà ïîäàäåíè ìîëáè çà ïðåäîñòàâÿíå íà
ñðåäñòâà îò Ôîíäîâåòå èëè âå÷å ñà ïðåäîñòàâåíè òàêèâà ñðåäñòâà;
(ç) Ñúîòâåòñòâèå ñúñ çàäúëæåíèÿòà îòíîñíî èíôîðìàöèÿòà è ïóáëè÷íîñòòà, ñúãëàñíî ×ëåí 46.
Áåç äà ïðîòèâîðå÷è íà ðàçïîðåäáèòå íà òîçè Ðåãëàìåíò, ïðè èçïúëíåíèå íà çàäà÷èòå ñè óïðàâèòåëíàòà
àãåíöèÿ ùå äåéñòâà â ïúëíî ñúîòâåòñòâèå ñ èíñòèòóöèîíàëíàòà, ïðàâíàòà è ôèíàíñîâàòà ñèñòåìè
136
íà ñúîòâåòíàòà ñòðàíà ÷ëåíêà.
2. Âñÿêà ãîäèíà, ïðè ïðåäñòàâÿíå íà ãîäèøíèÿ äîêëàä çà èçïúëíåíèåòî, ñúãëàñíî ×ëåí 37, Êîìèñèÿòà íà
ÅÑ è óïðàâëÿâàùèòå îðãàíè ùå ðàçãëåæäàò îñíîâíèòå ðåçóëòàòè îò ïðåäøåñòâàùàòà ãîäèíà, â
ñúîòâåòñòâèå ñ ìåðêèòå, êîèòî ùå áúäàò îïðåäåëåíè â ñïîðàçóìåíèå ñúñ ñòðàíàòà ÷ëåíêà è ñúîòâåòíèÿ
óïðàâèòåëåí îðãàí.
Ñëåä òîçè ïðåãëåä Êîìèñèÿòà íà ÅÑ ìîæå äà îòïðàâè êîìåíòàðè êúì ñòðàíàòà ÷ëåíêà è óïðàâèòåëíèÿ
îðãàí. Ñòðàíàòà ÷ëåíêà ùå èíôîðìèðà Êîìèñèÿòà íà ÅÑ çà äåéñòâèÿòà, ïðåäïðèåòè âúâ âðúçêà ñ òåçè
áåëåæêè. Ïðè ñúîòâåòíè êîíêðåòíè ñëó÷àè, ùîì Êîìèñèÿòà íà ÅÑ ñ÷èòà, ÷å ïðåäïðèåòèòå ìåðêè ñà
íåäîñòàòú÷íè, òÿ ìîæå äà îòïðàâè ïðåïîðúêè çà êîðåêöèè êúì ñòðàíà ÷ëåíêà è óïðàâèòåëíàòà àãåíöèÿ
ñ öåë ïîäîáðÿâàíå íà åôåêòèâíîñòòà íà ìåðêèòå çà ìîíèòîðèíãà è óïðàâëåíèå íà ïîìîùòà, çàåäíî ñ
ïðè÷èíèòå çà âñÿêà åäíà òàêàâà ïðåïîðúêà. Â ñëó÷àé, ÷å ïîëó÷è òàêèâà ïðåïîðúêè, óïðàâèòåëíàòà
àãåíöèÿ âïîñëåäñòâèå ùå ïðåäñòàâè ñòúïêèòå, ïðåäïðèåòè çà ïîäîáðÿâàíå íà ìåðêèòå çà ìîíèòîðèíã
èëè çà óïðàâëåíèå, èëè ùå îáÿñíè çàùî íå å ïðåäïðèåëà òàêèâà.
3. Ïî ìîëáà íà Êîìèñèÿòà çà ìîíèòîðèíã (Monitoring Committee) èëè ïî ñâîÿ ñîáñòâåíà èíèöèàòèâà
óïðàâèòåëíàòà àãåíöèÿ ùå êîðèãèðà äîïúëíåíèåòî êúì ïðîãðàìàòà, áåç äà ïðîìåíÿ êàêòî îáùèÿ ðàçìåð
íà ñðåäñòâàòà îò Ôîíäîâåòå, ïðåäîñòàâåíè çà ñúîòâåòíèÿ ïðèîðèòåò, òàêà è ñïåöèôè÷íèòå öåëè.
Ñëåä îäîáðåíèå îò Êîìèñèÿòà çà ìîíèòîðèíã, òÿ (óïðàâèòåëíàòà àãåíöèÿ) ùå èíôîðìèðà Êîìèñèÿòà
íà ÅÑ çà êîðåêöèèòå â ñðîê îò åäèí ìåñåö. Âñè÷êè èçìåíåíèÿ è äîïúëíåíèÿ íà åëåìåíòèòå, ñúäúðæàùè
ñå â ðåøåíèåòî çà âíîñêè îò Ôîíäîâåòå, ùå áúäàò ðåøàâàíè îò Êîìèñèÿòà íà ÅÑ â ñúãëàñèå ñúñ
ñúîòâåòíàòà ñòðàíà ÷ëåíêà, â ñðîê îò ÷åòèðè ìåñåöà îò îôèöèàëíîòî ïðåäîñòàâÿíå íà îäîáðåíèåòî
íà Êîìèñèÿòà çà ìîíèòîðèíã.
×ëåí 56
Âëèçàíå â ñèëà
Òîçè Ðåãëàìåíò ùå âëåçå â ñèëà îò òðåòèÿ äåí, ñëåäâàù íåãîâîòî ïóáëèêóâàíå â Îôèöèàëíèÿ âåñòíèê
íà Åâðîïåéñêèòå îáùíîñòè (Official Journal of European Communities).
×ëåíîâå 28, 31 è 32 ùå ñå ïðèëàãàò îò 1 ÿíóàðè 2000 ãîäèíà.
Ðåãëàìåíòúò ùå áúäå îáâúðçâàù â ñâîÿòà öÿëîñò è ïðÿêî ïðèëîæèì âúâ âñè÷êè ñòðàíè ÷ëåíêè.
Ïîäãîòâåí â Ëþêñåìáóðã, 21 þíè 1999 ãîäèíà.
Çà Ñúâåòà
Ïðåçèäåíò
Ã. ÔÅÐÕÎÉÃÅÍ
137
ÈÇÏÎËÇÂÀÍÈ ÑÚÊÐÀÙÅÍÈß
ÁÂÏ ÌÒÑÏ
Áðóòåí âúòðåøåí ïðîäóêò Ìèíèñòåðñòâî íà òðóäà è ñîöèàëíàòà
ÅÁÂÐ ïîëèòèêà
Åâðîïåéñêà áàíêà çà âúçñòàíîâÿâàíå è ÌÔ
ðàçâèòèå Ìèíèñòåðñòâî íà ôèíàíñèòå
ÅÅÀ ÍÏÈÐ
Åäèíåí åâðîïåéñêè àêò Íàöèîíàëåí ïëàí çà èêîíîìè÷åñêî
ÅÈÁ ðàçâèòèå
Åâðîïåéñêà èíâåñòèöèîííà áàíêà ÎÑÏ
ÅÈÎ Îáùà ñåëñêîñòîïàíñêà ïîëèòèêà
Åâðîïåéñêà èêîíîìè÷åñêà îáùíîñò ÏËÐ
ÅÎ Ïîäõîä íà ëîãè÷åñêàòà ðàìêà
Åâðîïåéñêà îáùíîñò ÑÀÏÀÐÄ, SAPARD
ÅÎÀÅ (Åâðàòîì) Special Accession Programme for Agricul-
Åâðîïåéñêà îáùíîñò çà àòîìíà åíåðãèÿ ture and Rural Development, ïðåäïðèñúå-
ÅÎÂÑ äèíèòåëåí ôèíàíñîâ èíñòðóìåíò íà ÅÑ
Åâðîïåéñêà îáùíîñò çà âúãëèùà è çà çåìåäåëèå è ðàçâèòèå íà ñåëñêèòå
ñòîìàíà ðàéîíè
ÅÊ ÑÁ
Åâðîïåéñêà êîìèñèÿ Ñâåòîâíà áàíêà
ÅÏ ÑÏÏ
Åâðîïåéñêè ïàðëàìåíò Ñïåöèàëíà ïîäãîòâèòåëíà ïðîãðàìà
ÅÑ - Åâðîïåéñêè ñúþç ÔÀÐ, Ôàð, Phare, PHARE
ÅÑÔ - Åâðîïåéñêè ñîöèàëåí ôîíä Ïðîãðàìà, îñíîâåí ïðåäïðèñúåäèíèòåëåí
ÅÔÎÃÑÑ ôèíàíñîâ èíñòðóìåíò íà ÅÑ çà
Åâðîïåéñêè ôîíä çà îðèåíòèðàíå è ñòðàíèòå îò Öåíòðàëíà è Èçòî÷íà
ãàðàíòèðàíå íà ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî Åâðîïà. Ñòàðòèðà ïðåç 1989 ã. ñ öåë äà
ÅÔÐÐ ïîäêðåïè èêîíîìè÷åñêèÿ è ïîëèòè÷åñêèÿ
Åâðîïåéñêè ôîíä çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå ïðåõîä â Áúëãàðèÿ, ×åõèÿ, Åñòîíèÿ,
ÈÂÑ Óíãàðèÿ, Ëàòâèÿ, Ëèòâà, Ïîëøà,
Èêîíîìè÷åñêè è âàëóòåí ñúþç Ðóìúíèÿ, Ñëîâàêèÿ è Ñëîâåíèÿ.
ÈÑÏÀ, ISPA Ïúðâîíà÷àëíî ïðîãðàìàòà ñå ïðèëàãà â
Instrument for Structural Policies for Pre- Ïîëøà è Óíãàðèÿ, îòêúäåòî èäâà è
Accession, ïðåäïðèñúåäèíèòåëåí èìåòî é: Poland & Hungary: Assistance to
ôèíàíñîâ èíñòðóìåíò íà ÅÑ çà the Reconstruction of the Economy
ñòðóêòóðíè ïîëèòèêè çà (PHARE), íî äíåñ äóìàòà ñå ïðèåìà êàòî
ïðåäïðèñúåäèíÿâàíå ñàìîñòîÿòåëíà è ñå èçïèñâà Phare.
ÊÈÑÑ ÔÈÐ
Êîìèñèÿ çà èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî Ôèíàíñîâ èíñòðóìåíò çà ðèáàðñòâî
ñáëèæàâàíå EAGGF (àíãë.), FEOGA (ôð.)
ÌÂÔ âèæ ÅÔÎÃÑÑ
Ìåæäóíàðîäåí âàëóòåí ôîíä FIFG
ÌÈ âèæ ÔÈÐ
Ìèíèñòåðñòâî íà èêîíîìèêàòà NUTS
ÌÎÍ Nomenclature of Territorial Units for Statis-
Ìèíèñòåðñòâî íà îáðàçîâàíèåòî è tics, êëàñèôèêàöèÿ íà ðåãèîíèòå íà
íàóêàòà ñòðàíèòå ÷ëåíêè íà ÅÑ, ïî ðàçëè÷íè
ÌÐÐÁ êðèòåðèè ñå äåëÿò íà ïåò íèâà:
Ìèíèñòåðñòâî íà ðåãèîíàëíîòî îò I äî V
ðàçâèòèå è áëàãîóñòðîéñòâîòî PHARE, Phare
âèæ ÔÀÐ
140
141
Èçäàâà
Ôîíäàöèÿ çà ðåôîðìà â ìåñòíîòî ñàìîóïðàâëåíèå
flgr@flgr.bg
www.flgr.bg
142

Pre Accession

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Pre Accession

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ÁÚËÃÀÐÑÊÈÒÅ ÎÁÙÈÍÈ

Áúëãàðñêèòå îáùèíè  êîìïåòåíòíè ó÷àñòíèöè

â óñâîÿâàíåòî íà ôîíäîâåòå íà ÅÑ

ÁÚËÃÀÐÑÊÈÒÅ ÎÁÙÈÍÈ È ÏÐÅÄÏÐÈÑÚÅÄÈÍÈÒÅËÍÈÒÅ ÔÈÍÀÍÑÎÂÈ

Ñáîðíèê îò îáó÷èòåëíè ìàòåðèàëè

Èçäàíèåòî å ÷àñò îò Ïðîåêò Áúëãàðñêèòå îáùèíè  êîìïåòåíòíè ó÷àñòíèöè

â óñâîÿâàíåòî íà ôîíäîâåòå íà ÅÑ

 Ôîíäàöèÿ çà ðåôîðìà â ìåñòíîòî ñàìîóïðàâëåíèå

1. Ïðåäãîâîð, Èíãðèä Øèêîâà ..... ñòð. 5

2. Ôèíàíñîâè èíñòðóìåíòè íà ÅÑ, Ñâåòëàíà Àëåêñàíäðîâà ..... ñòð. 7

3. Ôèíàíñîâè ïðåäïðèñúåäèíèòåëíè èíñòðóìåíòè íà ÅÑ,

4. Ïðåäïðèñúåäèíèòåëíè ñòðóêòóðíè èíñòðóìåíòè çà ðàçâèòèå íà ÷îâåøêèòå

5. Ïðîãðàìèðàíå íà ïðîåêòè ïî ÈÑÏÀ â îáëàñòòà íà òðàíñïîðòà,

6. Ñïåöèàëíà ïðîãðàìà íà ÅÑ çà ïðèñúåäèíÿâàíå â îáëàñòòà íà çåìåäåëèåòî è

7. Ôîðìèðàíå íà îáùèíñêà ïîëèòèêà çà ðàçâèòèå, Áåëèí Ìîëëîâ ..... ñòð. 63

8. Óïðàâëåíèå íà ïðîåêòè è ïðîãðàìè, ôèíàíñèðàíè îò ÅÑ,

Ïðåäèçâèêàòåëñòâàòà êúì ñòðàíèòå, ïðèñúåäèíÿâàùè ñå êúì Åâðîïåéñêèÿ ñúþç (ÅÑ), ñà

ä-ð Èíãðèä Øèêîâà,

Ïîëèòèêàòà, ïðèíöèïèòå è ìåõàíèçìúò íà ôèíàíñèðàíåòî íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ïðèäîáèâàò

√ 195 ìèëèàðäà åâðî çà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå;

Áþäæåòúò íà ÅÑ ñå ôîðìèðà â ñúîòâåòñòâèå ñúñ ñëåäíèòå îñíîâíè ïðèíöèïè:

Áþäæåòíàòà ïîëèòèêà íà ÅÑ íå ìîæå äà ñå ðàçãëåæäà èçâúí ïðîìåíèòå è ðàçâèòèåòî íà

Ðàçõîäèòå îò áþäæåòà íà ÅÑ ñå ðàçïðåäåëÿò ïî ñëåäíèòå êàòåãîðèè:

Ãîäèíà 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Ñåëñêî ñòîïàíñòâî 40 920 42 800 43 900 43 770 42 760 41 930 41 660

Ñòðóêòóðíè ôîíäîâå 32 045 31 455 30 865 30 285 29 595 29 595 29 170

Âúòðåøíà ïîëèòèêà 5 930 6 040 6 150 6 260 6 370 6 480 6 600

Àäìèíèñòðàöèÿ 4 560 4 600 4 700 4 800 4 900 5 000 5 100

Ðåçåðâè 900 900 650 400 400 400 400

Ïðåäïðèñúåäèíèòåëíè 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120 3 120

Ïðåäâàðèòåëíî 92 025 93 475 93 955 93 215 91 735 91 125 90 660

Ïðåäâàðèòåëíî 4 140 6 710 8 890 11 440 14 220

Ïëàíèðàíåòî íà áþäæåòà (ïðèõîäè è ðàçõîäè) å ìíîãîãîäèøíî, ñúîòâåòñòâàùî íà ðåãèîíàëíàòà

Ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà å êðàéúãúëåí êàìúê íà îáùàòà ïîëèòèêà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç îò

Åòàïè â ðàçâèòèåòî íà ñòðóêòóðíàòà ïîëèòèêà

Îñíîâíè ïðèîðèòåòè íà Ïëàí 2000:

Ìåðêè ïî ïðèëàãàíåòî íà ïîëèòèêàòà íà ÅÑ çà 2000 - 2006 ã.:

Ñ ðàçøèðÿâàíåòî íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç ðàçëèêàòà â äîõîäèòå íà ðàçâèòèòå è ïî-ìàëêî

Íàé-âàæíèÿò ñðåä òåçè íîðìàòèâíè äîêóìåíòè áåçñïîðíî å Ðåãëàìåíò 1260/1999. Â ñâîèòå 56

Â îñòàíàëèòå ðåãëàìåíòè ñå îïðåäåëÿò ïðåäè âñè÷êî çàäà÷èòå è äåéíîñòèòå, êîèòî ìîãàò äà

Ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà å êîíöåíòðèðàí èçðàç íà åâðîïåéñêèÿ èíòåãðàöèîíåí ïðîöåñ íà îñíîâàòà

Èêîíîìè÷åñêèòå è ñîöèàëíè ïðèîðèòåòíè öåëè äî ïðèåìàíåòî íà Ïëàí 2000 ñà:

Äî 1989 ã. ñðåäñòâàòà îò ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå ñå ðàçïðåäåëÿò íà îñíîâà íà èçáîðà íà

Òðè îñíîâíè öåëè

Çà ïîñòèãàíå íà äåôèíèðàíèòå öåëè ñà îòäåëåíè ïîâå÷å îò 94 % îò îáùèÿ áþäæåò íà

Öåë 1: 135 900 000 000 åâðî 69,7 %

Âñÿêà ñòðàíà ñàìà îïðåäåëÿ ïðîáëåìèòå ñè è ñòðàòåãèÿòà çà òÿõíîòî ðàçðåøàâàíå â ðàìêèòå

Îáùèÿò ôèíàíñîâ ïðèíîñ íà Ñòðóêòóðíèòå ôîíäîâå å 195 ìèëèîíà åâðî çà ïîäêðåïà íà

ÖÅË 1 ÖÅË 2 ÖÅË 3

Êúì îñíîâíèÿ ïðèíöèï íà êîîðäèíàöèÿ íà ðåãèîíàëíàòà ïîëèòèêà íà ðàâíèùå ÅÑ áÿõà âúâåäåíè

Ñèñòåìàòà íà ñðåäíîñðî÷íîòî (5-ãîäèøíî) ñòðàòåãè÷åñêî ïëàíèðàíå íà ðåãèîíàëíàòà

Íàñîêè íà ðåãèîíàëíàòà è ñòðóêòóðíà ïîëèòèêà

1. Ñúçäàâàíå íà óñëîâèÿ çà êîíêóðåíòíîñïîñîáíîñò ÷ðåç:

2. Ðàçâèòèå íà ïðåäïðèåìà÷åñòâîòî è çàåòîñòòà ÷ðåç:

3. Ðàçâèòèå íà ÷îâåøêèòå ðåñóðñè ÷ðåç:

4. Çàñèëâàíå íà èêîíîìè÷åñêàòà èíòåãðàöèÿ ÷ðåç:

INTERREG III (Èíòåððåã)

Áþäæåòúò íà Èíèöèàòèâèòå íà îáùíîñòòà å ðàçïðåäåëåí êàêòî ñëåäâà:

Åâðîïåéñêèòå ñòðóêòóðíè ôîíäîâå

Ñòúëáîâå íà Åâðîïåéñêèÿ ñîöèàëåí ôîíä (ÅÑÔ)

Åâðîïåéñêè ôîíä çà ðåãèîíàëíî ðàçâèòèå (ÅÔÐÐ)

Ôîíä çà îðèåíòèðàíå è ãàðàíòèðàíå íà ñåëñêîòî ñòîïàíñòâî (ÔÅÎÃÀ)

Ðàçïðåäåëåíèå íà ôèíàíñîâèòå ðåñóðñè ïî ôîíäîâå

Ôèíàíñîâèÿò èíñòðóìåíò çà îðèåíòèðàíå íà ðèáàðñòâîòî

Áúëãàðñêèòå îáùèíè êîìïåòåíòíè ó÷àñòíèöè

â óñâîÿâàíåòî íà ôîíäîâåòå íà ÅÑ

Èçäàíèåòî å ÷àñò îò Ïðîåêò Áúëãàðñêèòå îáùèíè êîìïåòåíòíè ó÷àñòíèöè

â óñâîÿâàíåòî íà ôîíäîâåòå íà ÅÑ

Â ïðåäïðèñúåäèíèòåëíèÿ èíñòðóìåíò ÔÀÐ èìà êîìïîíåíò Èêîíîìè÷åñêî è ñîöèàëíî

Èíñòðóìåíòúò çà ñòðóêòóðíà ïîëèòèêà çà ïðåäïðèñúåäèíÿâàíå, (ÈÑÏÀ - Instrument for Struc-

Ðàçïðåäåëåíèåòî íà ñðåäñòâàòà ìåæäó ñåêòîðèòå Òðàíñïîðò è Îêîëíà ñðåäà ñúãëàñíî

√ Èçãðàæäàíå íà àâòîìàãèñòðàëà Ëþëèí