ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1

Γνωρίζουμε τα γεγονότα μέσα από ένα βίντεο του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας ΓΕΕΘΑ
ΒΙΝΤΕΟ https://www.youtube.com/watch?v=gBthty9UvUg
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2
Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι μέσα από εικόνες, αφίσες και τίτλους/πρωτοσέλιδα εφημερίδων
Αφίσα: Η συμμαχία των βαλκανικών κρατών, Καραχρήστος Σ., Ελληνικές αφίσες, Κέδρος, Αθήνα
1984, σ.44..
Εικόνα: Christmas in Balkan, Library of Congress. Published by Keppler & Schwarzmann, Puck
Building, 1912 December 18: https://www.loc.gov/pictures/item/2011649411/ .
Τίτλοι εφ. Σκριπ για την κατάληψη της Θεσσαλονίκης, Εφ. Σκριπ, Αθήνα 27.10.1912, σ.2.
https://www.greek-language.gr/digitalResources/files/image/literature/greek-history/1912-
1913_image05.jpg?width=640&height=360
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3
ΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ
Σημειώσεις και γράμματα στρατιωτών που σώζονται στο Ε.Λ.Ι.Α. (τα περισσότερα έχουν
δημοσιευθεί στον τόμο Ημερολόγια και γράμματα από το μέτωπο: Βαλκανικοί Πόλεμοι 1912 -
1913, επιμ. Λύντια Τρίχα, Αθήνα 1993)

1.
Σήμερον αντελήφθην όλην την αγριότητα του πολέμου. Χανούμισες και παιδιά έκλαιγαν.
Κάτοικοι ετυφεκίζοντο ωσάν να ήσαν τρυγώνια. Τα σπίτια απ΄ άκρου εις άκρον εκαίγοντο. Φρίκη
φρίκη! …
Βασίλειος Βελισσάριος, 7 Δεκεμβρίου 1912
2.
… Απελπισία μάς κατέχει όλους διά την συμφοράν. Η νίκη ουδεμίαν ευχαρίστησιν μάς
επροξένησεν. Πάντες σχεδόν οι αξιωματικοί εφονεύθησαν ή ετραυματίσθησαν. Εκ της τοιαύτης
καταστροφής διεσώθην μόνον τη βοηθεία του Θεού. Εύχομαι να τελειώση έως εδώ η προέλασίς
μας και ο πόλεμος, διότι αν εξακολουθήση ουδείς θα διασωθή.
Δημήτριος Δάρας, 16 Ιουλίου 1913
3.
… Κρύο φοβερόν. Απελπισία. Τι θα γίνη το χάλι μας και εγώ δεν γνωρίζω. Οι στρατιώται
στερούνται άρτου. Από την πείνα εχάλασεν η όψις των. Είναι αξιολύπητοι οι δυστυχείς. Εγώ
ευτυχώς επαιτών με τα χρήματα εις το χέρι και παρακαλών εξοικονομούμαι από άρτον.
Εκοιμήθην εις οικίαν χωρικού αναμίξ μετ΄ αγελάδων και βουβάλων. Εκοιμήθην ωραία και ζεστά
… Βασίλειος Βελισσάριος, Οκτώβριος 1912
4.
… Ώρα αφίξεως εις Ξάνθην 6ην μ.μ. καταυλισμός, πλήθος προς υποδοχήν έξω της πόλεως με
μεγάλας ελληνικάς σημαίας, ενθουσιασμός άφθαστος, ζητωκραυγαί, συγκινήσεις, δάκρυα,
περιπτύξεις, ασπασμοί χειρών με διαφόρους, επιφωνήσεις ων πρωτοστάτη το "Χριστός Ανέστη
αδελφάκια μας". Οθωμανοί ενθουσιασμένοι εξ ίσου, χανούμισαι αμιλώνται τας Ελληνίδας εις
έκφρασιν ενθουσιασμών … Πετρόπουλος Πετροπουλάκης, 12 Ιουλίου 1913
5.
… Ομολογώ ότι είναι ίσως η συγκινητικωτέρα στιγμή του βίου μου. Ρίγη ενθουσιασμού
διατρέχουν τα σώματα όλων μας. Η μικρά Ελλάς έγινεν πλέον μεγάλη και εργαζομένη τώρα θέλει
καταστή σεβαστή και αγαπητή εις όλους. Δεν πρέπει να κοιμηθώμεν επί των δαφνών μας, αλλά
πρέπει να εργασθώμεν, να εργασθώμεν φοβερά … Κωνσταντίνος Βάσσος, 26 Ιουλίου 1913
5.
… Η σημερινή γενεά απέκτησε πλέον δικαιωματικά τον τίτλο των ενδοξωτέρων προγόνων.
Εγίναμε ένδοξοι απόγονοι! Οι μεταγενέστεροι θα ομιλώσι περί ημών "οι πρόγονοί μας του 1912-
13"! Λησμονούμεν όλους τους κόπους, τας στερήσεις και τας θυσίας άς υπέστημεν. Οι καρποί, και
οι υλικοί αλλά προπάντων οι ηθικοί, ήσαν αντάξιοι αυτών …
Ιπποκράτης Παπαβασιλείου, 27 Ιουλίου 1913
6. ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ
«17 Σεπτεμβρίου.
[…] Η είδησις της επιστρατεύσεως που έφθασε ακριβώς αυτήν την στιγμή μάς ευρήκε με αρκετή
ψυχραιμία και θάρρος… Αι σκηναί του προηγουμένου ατυχούς πολέμου που επέρασαν σαν
αστραπή ζωηρές και γρήγορες από την σκέψι μας, επάγωσαν τον ενθουσιασμό μέσα μας, και εις
τα βλέμματα που διεσταυρώθησαν διέκρινα καθαρά την αμφιβολία, την ανησυχία… τον φόβο…
Η πρώτη σκέψις των γονέων μου ήτο να τηλεγραφήσωμε του αδελφού μου ο όποιος ευρίσκετο εις
την Αίγυπτον προ ολίγων ημερών, να επιστρέψη αμέσως.
Εκείνη την στιγμή δεν ξεύρω τι ακριβώς συνέβαινε μέσα μου. Με όλην την δυνατή συγκίνησι,
ησθανόμην την θέλησι να μεγαλώνη και να σπρώχνη την σκέψι μου σε ιδέες τολμηρές. Ήθελα να
φανώ χρήσιμος κι εγώ αυτήν την ώρα, και δεν εσκεπτόμην διόλου τον εαυτόν μου.»
Απόσπασμα από το «Μικρόν Ημερολόγιον του 1912» της Ασπασίας Μαυρομιχάλη, εθελόντριας
νοσοκόμας κατά τους Βαλκανικούς πολέμους στο Τρίχα Λ. (επιμ.),Ημερολόγια και γράμματα
από το μέτωπο. Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913, ΕΛΙΑ, Αθήνα 1993, σ.31.
https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/greek_history/
item.html?iid=101

7.
«13 Οκτωβρίου. Τα Σέρβια κείνται στους πρόποδες ενός βουνού και εμπρός των εκτείνεται η
εύφορος πεδιάς του Αλιάκμονος. Στο χωρίον αρκετά ωραία τουρκικά σπήτια. Έχει 600 τουρκικά
και 400 ελληνικά σπήτια. Εκάναμε δύο νοσοκομεία ένα για χειρουργικούς, αντικρύ στο αρχηγείον
και ένα για παθολογικούς. Και τα δύο εγέμισαν αμέσως. Στο πρώτο είχαμε 75, στο δεύτερο 150.
Εκτός τούτου είχαμε να επιδέσωμε 35 Τούρκους τραυματίας. Οι χειρουργικοί ήσαν καμμιά
δεκαριά στρατιώται τραυματίαι, μερικοί εντόπιοι πληγωθέντες από τους Τούρκους, μεταξύ άλλων
δύο εξαρχικοί. Μας απέθανε ένας επιλοχίας με τραύμα της κοιλίας.
14 Οκτωβρίου. Η κατάστασις των νοσοκομείων είνε ελεεινή, προ πάντων του παθολογικού. Έχομε
12 νοσοκόμους για τα δύο νοσοκομεία με 225 κρεβάτια για μέρα και νύχτα. Μέσα νοσηλείας δεν
υπάρχουν. Ασθενείς με δυσεντερία και πνευμονία αναγκάζονται να βγαίνουν έξω.»

Απόσπασμα από το προσωπικό ημερολόγιο του Μαθιού Μακκά, ανθυπίατρου του ελληνικού
στρατού κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων στο Τρίχα Λ. (επιμ.), Ημερολόγια και
γράμματα από το μέτωπο. Βαλκανικοί πόλεμοι 1912-1913, ΕΛΙΑ, Αθήνα 1993, σ.131.
https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/greek_history/
item.html?iid=105
https://www.youtube.com/watch?v=gBthty9UvUg
https://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/education/greek_history/
item.html?iid=105

ΕΙΚΟΝΕΣ
1.

Η συμμαχία των βαλκανικών κρατών

Καραχρήστος Σ., Ελληνικές αφίσες, Κέδρος, Αθήνα 1984, σ.44.
 2.

Εικόνα: Christmas in Balkan, Library of Congress. Published by Keppler & Schwarzmann, Puck
Building, 1912 December 18: https://www.loc.gov/pictures/item/2011649411/
3.
Τίτλοι εφ. Σκριπ για την κατάληψη της Θεσσαλονίκης, Εφ. Σκριπ, Αθήνα 27.10.1912, σ.2.
https://www.greek-language.gr/digitalResources/files/image/literature/greek-history/1912-
1913_image05.jpg?width=640&height=360

https://www.greek-language.gr/digitalResources/files/image/literature/greek-history/1912-
1913_image05.jpg?width=640&height=360