ตรรกะวิบัติ (Fallacy)

รหัสรายวิชา 3000106 กลุม

่ 21

ตรรกะวิบัติ(fallacy) คือ ความผิดพลาดของการให้เหตุผลซึ่งจะท ำให้ขอ ้ สรุ ปไมถ

่ ูกตอ ้ ง ก ำกวม หรื อ ไมไ่ ด้
้
รับการยอมรับได้ โดยความเข้าใจเเละความสามารถในการตระหนักถึงตรรกะวิบัตินันจะชว่ ยพัฒนาทักษะ
ในการให้เหตุผลอันเป็ นสิง่ จ ำเป็ นยิง่ ในการคิดเชิงวิพากษ์ (critical thinking) ซึ่งมีความส ำคัญในวิชาชีพ
ตา่ งๆโดยเฉพาะอยา่ งยิง่ ในวิชาชีพเเพทย ์
ตรรกะวิบัติประเภทตา่ งๆมีดังนี้

The fallacy of amphiboly

้ วรรค ซึ่งท ำให้
ตรรกะวิบัติรูปแบบหนึ่ งที่เกิดขึ้นเมื่อมีการใชไ้ วยากรณ์ เครื่ องหมายวรรคตอน หรื อ การเวน
ขอ
้ ความสามารถตีความไดม ้ ากกวา่ หนึ่ งความหมาย จึงท ำใหเ้ กิดความเขา้ ใจคลาดเคลื่อน

ตัวอยา่ งเชน
่ “นำ้แข็งหมดแลว้ ” จากตัวอยา่ งจะเห็นได้วา่ รู ปแบบประโยคไมไ่ ด้มีเพียงความหมายเดียว แต่
ความหมายของประโยคจะเปลี่ยนไปเมื่อมีการแบง่ วรรคตอน เชน ่ “นำ้ แข็งหมดแลว้ ” หมายถึง นำ้ กลาย
่
เป็ นนำ้แข็งหมดแลว้ หรื อ “นำ้แข็ง หมดแลว้ ” ซึงหมายถึง นำ้แข็ง ไมม
่ ีเหลืออยูแ่ ลว้

The fallacy of equivocation

้ ำหรื อวลีซ่ึงตีความได้มากกวา่ หนึ่ งความหมาย จึงเกิดความ
ตรรกะวิบัติรูปแบบหนึ่ งที่เกิดขึ้นเมื่อมีการใชค
เขา้ ใจคลาดเคลื่อน

ตัวอยา่ งเชน ่ ณ ร้านอาหารเเหง่ หนึ่ ง มีครอบครัวที่มีพอ่ เเม่ ลูกชาย เเละลูกสาว รวมทังสิ ้ 4 คน หลังจากมา
้ น
นั่งรับประทานอาหารดว้ ยกัน ก็ไดม ้ ีการพูดคุยถึงเหตุการณ์ตา่ งๆ
เเม:่ เทอมนี้ เป็ นไงบา้ งตังใจเรี
้ ยนหรื อเปลา่
ลูกชาย: เทอมนี้ ผมโดดเรี ยนนับครัง้ ได้เลยครับเเม่
พอ่ : เยี่ยมไปเลยลูกพอ่
เเมห ่ ั นมาถามลูกสาว
เเม:่ เเลว้ ลูกละ่ เป็ นไงบา้ ง
ลูกสาว: หนู ไมไ่ ด้เขา้ เรี ยน 9 ครัง้ คะ่
พอ่ : ท ำไมโดดเรี ยนเยอะอยา่ งนี้ ละ่ ดูน้องสิ น้องยังไมโ่ ดดเรี ยนเทา่ เราเลย
น้องชายจึงหันมากระซิบกับพี่สาว
ลูกชาย(กระซิบ):จริ งๆเเลว้ ผมโดดเรี ยน 10 ครัง้ เเหละ เเตม ่ ั นก็นับครัง้ ไดอ ่ นิ จริ งๆของพี่กย็ ั งเรี ยกวา่ นับ
้ ยู ห
ครัง้ ไดน ้ ะ ก็พ่ียังนับได้ 9 ครัง้ อยูเ่ ลย

The fallacy of begging the question

้ มูลที่เป็ นประโยชน์เพิ่มเติม เพราะ
เป็ นการทวนค ำถาม โดยสรุ ปความโดยเอาค ำถามมาเป็ นค ำตอบ ไมไ่ ด้ขอ
เป็ นการใหเ้ หตุผลวนไปวนมา

ตัวอยา่ งเชน่ ‘ความสุขส ำคัญกวา่ เงินทองและความส ำเร็จ เพราะไมม ่ ีสงิ่ ใดเทียบเทา่ ความสุขได้แลว้ ’
ประโยคดังกลา่ วไมไ่ ด้อธิบายเลยวา่ ท ำไมความสุขถึงส ำคัญกวา่ เงินทองและความส ำเร็จ เพียงแคบ ่ อกวา่ สิง่
่อืนนัน
้ ส ำคัญไมเ่ ทา่ ความสุข
The fallacies of composition and division
ตรรกะวิบัติท่ีวา่ ถา้ องคป ์ ระกอบยอ่ ยเป็ นจริ ง แสดงวา่ องคร์ วมนัน ้ เป็ นจริ ง พูดอีกอยา่ งได้วา่ หากเป็ นจริ งกับ
่ ่
สว่ นใดสว่ นหนึ งของสิงนัน ้ จึงเหมารวมได้วา่ เป็ นจริ งกับทุกสว่ นของสิง่ นัน ้

ตัวอยา่ งเชน่ ‘ร่างกายมนุ ษยป

์ ระกอบจากเซลล ์ เซลลไ์ มส ่ ามารถมองเห็นด้วยตาเปลา่ ได้ ดังนัน้ ร่างกาย
มนุ ษยไ์ มส
่ ามารถมองเห็นด้วยตาเปลา่ ได้’
The fallacy of division
‘เซลลป ์ ระกอบเป็ นร่างกายมนุ ษย ์ ร่างกายมนุ ษยม ้ เซลลส์ ามารถมองเห็นด้วย
์ องเห็นด้วยตาเปลา่ ได้ ดังนัน
ตาเปลา่ ได้’

The fallacy of ignoratio elenchi

่ รงประเด็น นำประเด็นใดประเด็นหนึ่ งมาสรุ ปผลอยา่ งที่ไมน
เป็ นการสรุ ปไมต ่ ่ าเกี่ยวขอ
้ งกับประเด็นของ
ค ำถาม

ตัวอยา่ งเชน่ ณ ร้านอาหาร แหง่ หนึ่ งเอ็ดกับลิลลี่ตกลงมาเดทแรกหลังจากรู้ จักกันผา่ นทินเดอร์มาระยะหนึ่ ง

หลังจากสั ง่ อาหารเป็ นที่เรี ยบร้อยแลว้ ทังสองคนน
้ ั ่ งลงที่โต๊ะริ มระเบียง พนักงานบริ การนำน้ำมาเสิร์ฟที่โต๊ะ
โทรทัศน์ท่ีดา้ นมุมหนึ่ งของร้านอาหารเริ่ มฉายขา่ วสารคดีโลกร้อนเกี่ ยวกับเตา่ ทะเลที่มีหลอดน้ำเขา้ ไปอุด
จมูก ลิลลี่มองภาพนัน ้ ดว้ ยความรู้ สึกบางอยา่ ง

ลิลลี่ : น่าสงสารจัง เป็ นเพราะหลอดพลาสติกที่คนใชแ ้ ลว้ ทิ้งแทๆ้ เตา่ ทะเลถึงตอ ้ งมาทรมาน เราควรตอ ้ ง
้
จัดการขยะพวกนี อยา่ งจริ งจังสั กที
เอ็ด : แตว่ า่ ตอนนี้ คุณก็ก ำลังใช้หลอดพลาสติกดูดน้ำอยู น ่ ะลิลลี่ ไมส่ งสารเตา่ ทะเลหรอ
ลิลลี่ : ? ชั นหมายถึ
้ งการจัดการขยะที่จริ งจังและถูกตอ ้ ่งต า งหากเล ่ ด ไมไ่ ดเ้ กี่ยวกับวา่ ใชห
าเอ็ ้ รื อไมใ่ ช้
เอ็ด : ออ๋ ออ..เออ่ แลว้ ลิลลี่เธอเห็นขา่ วนัน ้ ยังที่ประเทศ X เขาออกมาเรี ยกร้องให้เด็กผูห ้ ญิงไดไ้ ปโรงเรี ยน
เหมือนเด็กผูช้ าย แทนที่จะอยูบ ่ า้ นชว่ ยงานพอ่ แมต ่ ามธรรมเนี ยมอะ
ลิลลี่ : เห็นแลว้ เอ็ด ไมว่ า่ ทุกคนจะเกิดมาเพศอะไร สถานะไหนตา่ งลว้ นเทา่ เทียมกันในสั งคมนะ ไมค ่ วรมี
ใครตอ ้ งควรถูกกีดกันเพราะเพศหรอก
เอ็ด : อา่ ว อยา่ งนี้ แสดงวา่ เพื่อความเทา่ เทียมกันทุกเพศทุกคน เวลาขึ้นรถไฟฟ้าผมก็ไมต ้ งสละที่ให้เด็ก
่ อ
สตรี มีครรภ์ หรื อคนชราแลว้ ก็ได้น่ี

ลิลลี่ท่ีก ำลังตังใจฟ
้ ั งเอ็ดอยู น ้ นิ่ งไปพักหนึ่ งกอ
่ ัน ่ นที่จะหยิบโทรศั พทข์ ้ึนมารับสาย แลว้ พูดคุยเล็กน้อยกอ
่ น
ที่จะหันกลับมาทางเอ็ดดว้ ยสีหน้าเศร้า
ลิลลี่ : ขอโทษนะเอ็ด วันนี้ ชั นคงต
้ อ
้ งไปกอ ้
่ นโอกาสหน้าไวเ้ จอกันนะ สว่ นคา่ อาหารชั นออกให ้เอง
เอ็ด : … เออ่ งันก็ ้ ได้ โชคดีนะ

the ad verecundiam fallacy

เป็ นตรรกะวิบัติรูปแบบหนึ่ งที่เกิดจากการเชื่อหรื อไมเ่ ชื่อค ำพูดทุกอยา่ งเพียงเพราะ ผูพ ์ รี
้ ูดมีเกียรติยศ ศั กดิศ
หรื อ เป็ นศั ตรู เรา

ตัวอยา่ งเชน
่
้
-นักวิจัย A ชนะรางวัลโนเบลทังสองสาขาได ้แกส่ าขาวิชาเคมีและสาขาสั นติภาพ กลา่ ววา่ การใชว้ ิตามินซี ใน
ิ ประจ ำวันท ำให้การเริ มเป็ นมะเร็ งของเขาชา้ ลงไป 20 ปี (ได้รางวัลโนเบลไมไ่ ด้ตีความวา่ เชี่ยวชาญด้าน
ชีวต ่
การป้องกันโรค)
สรุ ป: วิตามินซี มีประสิทธิภาพในการป้องกันมะเร็ง
-Richard Dawkins นักชีววิทยาด้านวิวัฒนาการ ผูเ้ ชี่ยวชาญที่ยิ่งใหญท
่ ่ีสุดในสาขานี้ ยืนยันวา่ ทฤษฎี
วิวัฒนาการเป็ นความจริ ง ดังนัน ้ ทฤษฎีดังกลา่ วจึงเป็ นความจริ ง
( เพื่อพิสูจน์ จ ำเป็ นตอ
้ งแสดงหลักฐานที่สนับสนุ นทฤษฎีนัน ้ )

The ad populum fallacy

เป็ นตรรกวิบัติรูปแบบหนึ่ งที่เกิดจากการสรุ ป อนุ มาน อุปมาน จากการที่คนสว่ นใหญ่ ‘’ท ำ’’ ‘’เชื่อ’’ หรื อ
‘’พูด’’ในสิง่ นัน ้ ๆ
ตัวอยา่ งเชน ่ การใชแ ้ นวคิดประเภท
1. คุณตอ ้ งท ำสิง่ นัน้ เพราะทุกคนก็ท ำ
2. บัญญัติกฎหมายนี้ ไมด ่ ี เพราะประเทศอื่นๆ ไมไ่ ด้บัญญัติไวเ้ ลย
3. คนสว่ นใหญล่ งความคิดอนุ มัติบัญญัติกฎหมายนี้ เราจึงอนุ มัติด้วย
4. รถรุ่ นนี้ ตอ ้ งดีมากๆ อยา่ งแน่นอน เพราะมีคนใชเ้ ยอะมาก
5. แบรนด์ X เป็ นผูน ้ ำการตลาดในยุโรป ดังนัน ้ เราควรซื้อสินคา้ ของเขา
6. คนสว่ นมากเชื่อเรื่ องชีวต ิ หลังการตาย ดังนัน ้ มันน่าจะมีอยูจ่ ริ ง
7. ถา้ คนสว่ นมากเชื่อวา่ COVID-19 เป็ นเพียงกลยุทธข์ องรัฐบาล มันก็น่าจะเป็ นอยา่ งนัน ้ จริ งๆ
8. คนสว่ นมากคิดวา่ โทษประหารชีวต ิ มีผลเสียตอ่ การพัฒนาประเทศอยา่ งร้าย แรง ความคิดที่ผิดกับความ
เชื่อนี้ จึงน่าตลกเยย้ หยันมาก
9. วัฒนธรรมของเราระบุไวว้ า่ ผูห ้ ญิงจะเป็ นคนดูแลลูก ดังนัน ้ เขาก็ควรเป็ นคน ดูแลลูกจริ งๆ
10. เราเป็ นผูน ้ ำดา้ นการตลาดของโลก เพราะหลายลา้ นคนพูดเชน ้
่ นัน
11. ใชโ้ ลชั ่นยี่ห้อนี้ สิ เพราะมันเป็ นยี่ห้อโปรดของผูห ้ ญิงทุกคน
12. คุณควรเปลี่ยนมาใช้ internet ของบริ ษัทนี้ เพราะปัจจุบันเป็ นยี่ห้อที่มีผูใ้ ช้ มากที่สุด

The fallacy known as complex question

้ ำถามที่มีขอ
เป็ นการตังค ้ สั นนิ ษฐานและมีจุดประสงคเ์ พื่อให้ผูถ
้ ูกถามยอมรับขอ ้
้ สั นนิ ษฐานนัน

ตัวอยา่ งเชน่
A : เธอยังโกหกอยู ร่ ึ เปลา่
B : ไมค ่ รับ
A : แปลวา่ เมื่อกอ
่ นเธอโกหกใชไ่ หม
่
ปัญหาทีเกิด: ไมว่ า่ ผูต
้ อบจะตอบวา่ ใชห
่ รื อไมใ่ ช่ ก็จะนำไปสูก
่ ารยอมรับผิดวา่ เคยโกหก
 อา้ งอิง
1. Equivocation fallacy explained, with examples. Grammarly. (2022, July 18). Retrieved
October 15, 2022, from https://www.grammarly.com/blog/equivocation-fallacy/
2. The ad populum fallacy: appealing the mass. (2022, June 20). Retrieved October 16,
2022, from https://exploringyourmind.com/ad-populum-fallacy/