ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ

Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών

Τομέας Ηλεκτρικής Ισχύος
Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος

Μάθημα: "Κατασκευή Ηλεκτρικών Μηχανών"

Διδάσκων : Καθηγητής Α. Κλαδάς

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ

ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ ΙΣΧΥΟΣ 25 kW

Αθήνα, Οκτώβριος 2012

 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑ: ΠΡΟΚΑΤΑΡKΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ

ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW 3

1.1 Διαμόρφωση του Ηλεκτρικού Μέρους 3

1.2 Βασικές Προδιαγραφές Ηλεκτρογεννήτριας 4

1.3 Βασικά Μεγέθη Διαστασιολόγησης 7

1.4 Προκαταρτική Σχεδίαση της Γεννήτριας 25 kW 9

1.4.1 Προσδιορισμός επιφάνειας διακένου 9

1.4.2 Προσδιορισμός χαρακτηριστικών στάτη 11

1.4.3 Προσδιορισμός χαρακτηριστικών δρομέα 13

1.4.4 Υπολογισμός ειδικών φορτίσεων 19

1.4.5 Υπολογισμός απωλειών και η απαιτήσεων ψύξης της γεννήτριας 19

1.4.6 Επιβεβαίωση προκαταρκτικής σχεδίασης της ηλεκτρογεννήτριας με τη

μέθοδο των πεπερασμένων στοιχείων και τελική επιλογή του μαγνητικού

υλικού 23

1.5 Συμπεράσματα 26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

ΥΠΟΔΕΙΓΜΑΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

ΠΡΟΚΑΤΑΡKΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ
ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

1.1 Διαμόρφωση του Ηλεκτρικού Μέρους

Αρχικά θα πραγματοποιηθεί η βασική διαστασιολόγηση της γεννήτριας των 25 kW, η

οποία θα καθορίσει το είδος και τη διάταξη των υποσυστημάτων, που θα χρησιμοποιηθούν. Η
γεννήτρια αυτή θα είναι σύγχρονη, πολυπολική, μονίμων μαγνητών, ο δρομέας της θα
οδηγείται απευθείας από τον τρίπτερο έλικα, ο οποίος στην ουσία είναι το κύριο μέρος του
ανεμοκινητήρα - αν εξαιρέσουμε τα συστήματα προστασίας. Η έξοδος της γεννήτριας θα
συνδέεται με ένα μετατροπέα συχνότητας μέσω του οποίου θα επιτυγχάνονται τα επιθυμητά
επίπεδα τάσης και συχνότητας.
Στόχος είναι η γεννήτρια σε συνθήκες μόνιμης λειτουργίας να απορροφά μέγιστη
μηχανική ισχύ 25 kW και να την μετατρέπει σε ηλεκτρική έτσι, ώστε στην έξοδο της
διάταξης του μετατροπέα να παράγεται ενεργός ηλεκτρική ισχύς 20 kW, θεωρώντας ότι ο
συντελεστής απόδοσης της όλης διάταξης - γεννήτριας και μετατροπέα - είναι ίσος με 80%.
Στο επόμενο σχήμα παρουσιάζεται η βασική μορφή της διάταξης της ανεμογεννήτριας.

Μετατροπέας Ανορθωτής
Πηγής Τάσης Διόδων

ΣΓ
Κατατμητής
ΜΜ

Σχήμα 1.1 : Βασική Μορφή της Διάταξης του Ηλεκτρικού Μέρους της Ανεμογεννήτριας

Τα βασικά μέρη του συστήματος είναι τα ακόλουθα :

 έλικας, ο οποίος μετατρέπει την αιολική ενέργεια σε κινητική.
 σύγχρονη γεννήτρια μονίμων μαγνητών, η οποία έχει ως κύριο σκοπό τη
μετατροπή της μηχανικής ισχύος που παρέχει ο έλικας σε ηλεκτρική ισχύ.

________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 3/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

 μη ελεγχόμενος τριφασικός ανορθωτής διόδων, που χρησιμοποιείται για την

ανόρθωση της εναλλασσόμενης τάσης των ακροδεκτών της γεννήτριας. Η συνεχής τάση είναι
ανάλογη της ταχύτητας του δρομέα, αν αγνοήσουμε την πτώση τάσης στην αντίσταση και
στην επαγωγική αντίδραση της μηχανής.
 αυτεπαγωγή εξομάλυνσης του ρεύματος στην πλευρά συνεχούς ρεύματος του
ανορθωτή.
 μετατροπέας DC/DC τύπου boost, ο οποίος ανυψώνει την ανορθωμένη τάση
συνεχούς ρεύματος στα επίπεδα τάσης εισόδου του αντιστροφέα, ώστε να μην παρουσιάζει
έντονες διακυμάνσεις.
 πυκνωτής εξομάλυνσης της τάσης στην πλευρά συνεχούς ρεύματος του
αντιστροφέα.
 αντιστροφέας πηγής τάσης με διαμόρφωση του εύρους παλμών -PWM. Έχει τη
δυνατότητα να ρυθμίσει την ενεργό και την άεργο ισχύ στην έξοδο της διάταξης.
 μετασχηματιστής - μπορεί να χρειαστεί, ανάλογα με την τάση του ζυγού πάνω
στον οποίο θα συνδέσουμε την ανεμογεννήτρια.
 φίλτρα - μπορεί να χρειαστούν, αν υπάρξει έντονο πρόβλημα αρμονικών.
Ο μετατροπέας DC/DC και ο αντιστροφέας πηγής τάσης μπορούν να κατασκευαστούν
- σε μία πρώτη προσέγγιση του προβλήματος - με IGBT’s, για να επιτευχθούν ικανοποιητικές
διακοπτικές συχνότητες.

1.2 Βασικές Προδιαγραφές Ηλεκτρογεννήτριας

Οι βασικές προδιαγραφές - που πρέπει να ικανοποιούνται από την ηλεκτρογεννήτρια-

εξαρτώνται από τα χαρακτηριστικά μηχανικής ισχύος - στροφών του αεροδυναμικού μέρους
και αφορούν τις δύο βασικές λειτουργικές καταστάσεις της ανεμογεννήτριας, που είναι οι
ακόλουθες :
α. τη μόνιμη κατάσταση λειτουργίας, με στόχο να μεγιστοποιηθεί η παρεχόμενη
ενέργεια. Βασικό σχεδιαστικό κριτήριο της ηλεκτρογεννήτριας είναι η θερμική της
ισορροπία.
β. τη μεταβατική κατάσταση λειτουργίας, δηλαδή λειτουργίας πολύ μικρής
χρονικής διάρκειας, όπου η ανεμογεννήτρια επαναφέρεται σε μόνιμη κατάσταση έπειτα από
μία απότομη και ξαφνική μεταβολή ενός μεγέθους, όπως του ανέμου. Σε αυτήν την
περίπτωση επιτρέπεται η περιορισμένη υπερφόρτιση της ηλεκτρογεννήτριας, καθώς δε
μεταβάλλεται σημαντικά η θερμική κατάσταση λόγω της μικρής χρονικής διάρκειας του
φαινομένου.
Βασικός σκοπός είναι να προσδιοριστεί η απαιτούμενη χαρακτηριστική ροπής -
ταχύτητας δρομέα ηλεκτρογεννήτριας σε μόνιμη κατάσταση λειτουργίας, η οποία επιτρέπει
την ομαλή και εντός των προδιαγραφών λειτουργία της ανεμογεννήτριας για όλες τις
θεωρούμενες ταχύτητες ανέμου. Συγχρόνως σε περίπτωση αιφνίδιας μεταβολής του ανέμου
πρέπει να εξασφαλισθεί επαναφορά της ηλεκτρογεννήτριας σε μόνιμη κατάσταση λειτουργίας
υπό συνθήκες κανονικής φόρτισης μετά από ελεγχόμενη υπερφόρτιση μικρής διάρκειας.

________________________________________________________________________________________________
4/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Συγκεκριμένα με βάση τα αεροδυναμικά χαρακτηριστικά του ανεμοκινητήρα έχουμε

έναν τρίπτερο έλικα με μέγιστη ταχύτητα άξονα στην περιοχή 100 με 120 ΣΑΛ σε συνθήκες
μόνιμης λειτουργίας. Η ηλεκτρογεννήτρια θα πρέπει να παραλαμβάνει 25 kW μηχανικής
ισχύος στις 100 με 120 ΣΑΛ. Οπότε αν λάβουμε υπόψη μας ότι :

n
ω rm = 2 π (1.2-1)
60

όπου ω rm η μηχανική γωνιακή ταχύτητα του δρομέα σε rad/sec, n η μηχανική ταχύτητα του
δρομέα σε ΣΑΛ, τότε προκύπτει ότι :

ω rm = 10,47 rad/sec για 100 ΣΑΛ ή 12,57 rad/sec για 120 ΣΑΛ

Όμως η ηλεκτρομαγνητική ροπή του διακένου T e στη μόνιμη κατάσταση λειτουργίας

συνδέεται με τη μηχανική ισχύ του άξονα P m και με τη μηχανική γωνιακή ταχύτητα ω m με
την ακόλουθη σχέση :

Pm
Te = (1.2-2)
 rm

Οπότε στην προκειμένη περίπτωση με 25 kW μηχανικής ισχύος προκύπτει ότι :

Te = 2,39 kNm για 100 ΣΑΛ ή 1,99 kNm για 120 ΣΑΛ

Σε μεταβατική λειτουργία θεωρούμε αποδεκτή μία υπερφόρτιση μέχρι και 50% πάνω
από τα αντίστοιχα ονομαστικά μεγέθη έως, ότου η διάταξη ελέγχου επέμβει και επαναφέρει
το σύστημα σε κατάσταση ομαλής λειτουργίας. Επειδή η γεννήτρια λειτουργεί υπό σταθερή
διέγερση -λόγω των μονίμων μαγνητών- η χαρακτηριστική μεγίστης μηχανικής ισχύος -
ταχύτητας δρομέα ηλεκτρογεννήτριας είναι περίπου γραμμική. Δηλαδή με μέγιστη στιγμιαία
επιτρεπτή μηχανική ισχύ 37,5 kW επιτυγχάνεται ικανοποιητική ηλεκτρική πέδηση για την
αντιμετώπιση των ριπών του ανέμου.
Συνεπώς με βάση τη σχέση (1.2-2) η μέγιστη στιγμιαία ηλεκτρομαγνητική ροπή της
ηλεκτρογεννήτριας είναι ίση με :

Te-στιγμιαίο = 3,6 kNm για 100 ΣΑΛ ή 3,0 kNm για 120 ΣΑΛ

Συνεπώς η μεγαλύτερη ροπή που δύναται να εφαρμοστεί στη μηχανή είναι ίση με
2,39 kNm κατά τη μόνιμη λειτουργία σε 100 ΣΑΛ και 3,6 kNm για τη μεταβατική.
Οι προσεγγιστικές επιθυμητές χαρακτηριστικές μεταβολής της μεγίστης ισχύος
εισόδου και εξόδου του ηλεκτρικού μέρους με την ταχύτητα δρομέα του αεροδυναμικού
μέρους τόσο σε μόνιμη, όσο και σε μεταβατική κατάσταση, παρουσιάζονται στο σχήμα 1.2.

________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 5/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Σχήμα 1.2 : Προβλεπόμενες Χαρακτηριστικές Ισχύος – Ταχύτητας Δρομέα

Αεροδυναμικού Μέρους
Επιθυμητές Xαρακτηριστικές Hλεκτρικής και Mηχανικής Iσχύος

Στο σχήμα 1.3 παρουσιάζονται οι προβλεπόμενες χαρακτηριστικές ροπής-ταχύτητας

δρομέα του αεροδυναμικού μέρους για διάφορες ταχύτητες ανέμου. Επίσης παρουσιάζονται
τα μέγιστα επίπεδα ροπής της μόνιμης και της μεταβατικής λειτουργίας, που μπορεί να
αναπτύξει η γεννήτρια και που έχουν οριστεί με βάση την ταχύτητα των 100 ΣΑΛ.
Σημειώνουμε ότι αυτά τα επίπεδα ροπής θα χρησιμοποιηθούν στην πιο πέρα
διαστασιολόγηση της μηχανής.

Σχήμα 1.3 : Προβλεπόμενες Χαρακτηριστικές Ροπής – Ταχύτητας Δρομέα

Αεροδυναμικού Μέρους
Επιθυμητή Μέγιστη Ηλεκτρομαγνητική Ροπή Διακένου Γεννήτριας

________________________________________________________________________________________________
6/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

1.3 Βασικά Μεγέθη Διαστασιολόγησης

Η διαστασιολόγηση της γεννήτριας γίνεται ελέγχοντας τις τιμές βασικών μαγνητικών,

ηλεκτρικών και θερμικών μεγεθών. Συγκεκριμένα έχουμε τα ακόλουθα :
1. Ειδική μαγνητική φόρτιση B που συνδέει τον αριθμό των πόλων p με τη ροή
ανά πόλο Φ και την επιφάνεια του διακένου, σύμφωνα με τη σχέση :

p
B = (1.3-1)
DL

όπου D η διάμετρος του διακένου, L το μήκος του ενεργού μέρους της μηχανής.
Τυπικές τιμές αυτής της παραμέτρου είναι 0,5 Τ  0,6Τ, οι οποίες περιορίζονται από
το φαινόμενο του κορεσμού και τις σκεδάσεις οδόντων.
2. Ειδική ηλεκτρική φόρτιση ac προσδιορίζεται από την ενεργό τιμή των
αμπερελιγμάτων ανά μέτρο περιφέρειας του διακένου, σύμφωνα με τη σχέση :

3* 2* Ns I
ac = (1.3-2)
D

Tυπικές τιμές είναι 15000 ως 45000 ΑE/m για τις σύγχρονες μηχανές, οι οποίες
επιδρούν στις απώλειες των αγωγών και στην επαγωγική αντίδραση των τυλιγμάτων.
Αν ληφθεί υπόψη ότι :
α. η ενεργός τιμή της επαγόμενης τάσης Ε δίνεται από τη σχέση :

Ε = 4,44 k w f Ns Φ (1.3-3)

όπου k w ο συντελεστής τυλίγματος, f η ηλεκτρική συχνότητα, Ν s ο συνολικός αριθμός

ελιγμάτων ανά φάση, Φ η θεμελιώδης ροή ανά πόλο.
β. η φαινόμενη ισχύς της μηχανής δίνεται από τη σχέση :

S=3E*I (1.3-4)

όπου Ι το ρεύμα φάσης.

γ. η ηλεκτρική συχνότητα f συνδέεται με τη μηχανική συχνότητα περιστροφής n΄ -
με μονάδες σε στροφές ανά δευτερόλεπτο- σύμφωνα με τη σχέση :

p
f= n΄ (1.3-5)
2

Σε συνδυασμό με τις σχέσεις (1.3-1) και (1.3-2) προκύπτει ότι :

S = 1,11 k w π2 B ac D 2 L n΄ (1.3-6)

________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 7/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Η τελευταία σχέση συνδέει τα δύο βασικά μεγέθη της διαστασιολόγησης - ειδική

ηλεκτρική και ειδική μαγνητική φόρτιση - με την ονομαστική φαινόμενη ισχύ της μηχανής.
3. Οριακή τάση διακένου, η οποία αποτελεί βασικό μέγεθος της μηχανικής
αντοχής της γεννήτριας, το οποίο δεν πρέπει να λαμβάνει τιμές μεγαλύτερες των 10 tn/cm 2 .
Το μέγεθος αυτό προσδιορίζεται, αν διαιρέσουμε τη φυγόκεντρο δύναμη του δρομέα
που δίνεται από τη σχέση :

F = m  rm
2
R (1.3-7)

όπου m η ισοδύναμη μάζα του δρομέα στην περιφέρειά του, R η ακτίνα του και ω rm η
μηχανική γωνιακή ταχύτητα.
Με δεδομένο το εμβαδόν του διακένου :

Α=πDL (1.3-8)

προκύπτει ότι :
F
Οριακή Τάση Διακένου = (1.3-9)
A

4. Πυκνότητα ρεύματος τυλίγματος. Αποτελεί βασικό ηλεκτρικό μέγεθος της

μηχανής που σχετίζεται άμεσα με τη θερμική της ισορροπία, καθώς από την πυκνότητα
ρεύματος εξαρτώνται οι απώλειες των τυλιγμάτων, οι οποίες προκαλούν αύξηση της
θερμοκρασίας των μονώσεων και των λοιπών υλικών της. Αν ξεπεραστεί ένα δεδομένο όριο
θερμοκρασίας, μπορεί να μειωθεί η διηλεκτρική αντοχή των μονώσεων ή σε ακόμη πιο
σπάνιες περιπτώσεις να οδηγηθούν σε τήξη κάποια υλικά της γεννήτριας.
Αν η πυκνότητα του ρεύματος ξεπεράσει τα 3,5 - 4 Α/mm 2 , χρειάζεται εξαναγκασμένη
ψύξη, η οποία - ανάλογα με τις ανάγκες - μπορεί να είναι τεχνητός αερισμός, κλειστό
κύκλωμα νερού στο στάτη ή υγρού υδρογόνου στο δρομέα για μεγάλες ισχείς.
Ιδιαίτερα στην περίπτωση της ανεμογεννήτριας η θερμική ισορροπία εξαρτάται από
τις δυνατότητες αερισμού. Ο υπολογισμός της απαιτούμενης ποσότητας αέρα Q σε m 3 /sec
εξαρτάται από την ισχύ απωλειών P απ σε μονάδες kW, από τη θερμοκρασιακή αύξηση της
μηχανής θ μχ σε oC, από τη θερμοκρασία της κρύας μηχανής θ κρ σε oC και από την πίεση H
σε mmHg σύμφωνα με τη σχέση :

P    273 760

Q = 0,78 (1.3-10)
  273 

5. Αναλογία διαστάσεων D και L για βελτιστοποίηση χαλκού και σιδήρου.

Συγκεκριμένα για μικρές μηχανές ισχύει D  L, ενώ για μεγάλες γεννήτριες - όπως μεγάλες
μονάδες παραγωγής - η διάμετρος διακένου περιορίζεται σε D  1 m για διπολικές μηχανές

________________________________________________________________________________________________
8/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

και D  2 m για τετραπολικές. Σε αργόστροφες μηχανές μπορεί αυτό το κριτήριο να μην

εφαρμοστεί.
Τα πιο πάνω μεγέθη αποτελούν βασικούς παράγοντες διαστασιολόγησης της μηχανής
που πρόκειται να κατασκευαστεί.

1.4 Προκαταρκτική Σχεδίαση της Γεννήτριας 25 kW

Η προκαταρκτική σχεδίαση της γεννήτριας με βάση τα μαγνητικά μεγέθη

περιλαμβάνει τα ακόλουθα βήματα :
α. Προσδιορισμό της επιφάνειας του διακένου, που θα εξασφαλίζει την
απαραίτητη ηλεκτρομαγνητική ροπή σε μόνιμη και μεταβατική κατάσταση λειτουργίας.
β. Προσδιορισμό των διαμορφώσεων του δρομέα και του στάτη, που επιτρέπουν
τη δημιουργία κατάλληλου μαγνητικού πεδίου στο διάκενο.
γ. Έλεγχος των μαγνητικών και ηλεκτρικών ειδικών φορτίσεων.
δ. Εύρεση απωλειών σιδήρου και χαλκού και απαιτήσεων σε ψύξη.

1.4.1 Προσδιορισμός επιφάνειας διακένου

Η ροπή διακένου T e - που δύναται να αναπτύξει η ηλεκτρογεννήτρια - μπορεί να

υπολογισθεί με βάση τη μέση εφαπτομενική πίεση των μαγνητικών δυνάμεων στο διάκενο P t
και την επιφάνεια του διακένου Α - η οποία δίνεται από τη σχέση (1.3-8) - σύμφωνα με τα
ακόλουθα :

Ft = P t A (1.4.1-1)

1
Te = D Ft (1.4.1-2)
2

 2
Te = D L Pt (1.4.1-3)
2

Υπενθυμίζεται ότι L είναι το μήκος του ενεργού μέρους της γεννήτριας και D η
διάμετρος του διακένου.
Επειδή η ταχύτητα λειτουργίας είναι χαμηλή – μέγιστης τιμής 100 με 120 ΣΑΛ - και
εξαιτίας της ανάγκης ανάπτυξης σημαντικής ροπής από τη μεριά της ηλεκτρογεννήτριας, θα
πρέπει να μεγιστοποιηθεί η διάμετρος D, καθώς η ροπή είναι ανάλογη του τετραγώνου της.
Με αυτόν τον τρόπο υιοθετείται δισκοειδής δομή του ενεργού μέρους. Μία εύλογη τιμή
διαμέτρου, η οποία εξασφαλίζει ευχέρεια κατασκευής του δρομέα, είναι:

D  0,7 m

________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 9/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Ένα σημαντικό διαστατικό μέγεθος του ενεργού μέρους της μηχανής είναι το μήκος L
μέσω του οποίου επιτυγχάνεται η επιθυμητή τιμή ροπής. Άλλωστε ο στάτης της μηχανής θα
κατασκευασθεί από φύλλα μαγνητικής λαμαρίνας εσωτερικής διαμέτρου 0,7 μέτρα και
πάχους μισού χιλιοστού προς περιορισμό των δινορρευμάτων.
Θεωρώντας ότι η μέση επαγωγή διακένου είναι 0,6 Tesla και η βέλτιστη γωνία
κατεύθυνσης σε όλο το διάκενο είναι 45 ο. Επίσης η δύναμη του διακένου δίνεται μέσω της
σχέσης :
Ft = L  B H dc (1.4.1-4)
c n t

ή
L
Ft =  B B dc (1.4.1-5)
 c n t


όπου Bn , Bt η εφαπτομενική και η κάθετη συνιστώσα της μαγνητικής επαγωγής στο διάκενο.
Οπότε σε συνδυασμό με τη σχέση (1.4.1-1) προκύπτει ότι :

1
Pt =  Bn Bt dc (1.4.1-6)
D 
c

Αν ληφθούν ως μέσες τιμές της εφαπτομενικής και της κάθετης συνιστώσας Β n  Bt

 0,6 2 /2 Tesla - λόγω της βέλτιστης κατεύθυνσης στο διάκενο - από τους υπολογισμούς
προκύπτει ότι :
P t = 143 kN/m 2

Οπότε με βάση τις σχέσεις (1.4.1-3) και (1.4.1-4) για να εξασφαλισθεί ροπή 3,6 kNm
απαιτείται μήκος ενεργού κυκλώματος ίσο με :

L = 0,033 m

Αν ληφθεί υπόψη η ανομοιομορφία της κατανομής στο διάκενο και οι σκεδάσεις της
μαγνητικής ροής, η προτεινόμενη τιμή του ενεργού μήκους της μηχανής είναι ίση με :

L = 0,05 m

Το πλάτος του διακένου Lδ (σε mm) επιλέγεται σύμφωνα με την ακόλουθη εμπειρική
σχέση που ισχύει για μηχανές με σημαντική διάμετρο διακένου D (σε m) :

Lδ = 1,6 D -0,25 (1.4.1-7)

Οπότε στην παρούσα περίπτωση προκύπτει ότι :

Lδ = 1,088 mm => L δ  1 mm

________________________________________________________________________________________________
10/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

L = 0.05 m
Στάτης

Δρομέας

D = 0.7 m

Σχήμα 1.4: Γεωμετρία Mαγνητικού Kυκλώματος Hλεκτρογεννήτριας

1.4.2 Προσδιορισμός χαρακτηριστικών στάτη

Ο αριθμός των πόλων p προσδιορίζεται έτσι, ώστε να είναι δυνατή η απ’ευθείας ζεύξη
της ηλεκτρογεννήτριας στο δίκτυο για τη μέγιστη ταχύτητα λειτουργίας της σύμφωνα με τη
σχέση :
p 2f
= (1.4.2-1)
2 m

Θέτοντας ότι η μέγιστη ταχύτητα λειτουργίας είναι 120 ΣΑΛ και η συχνότητα f της
παραγόμενης τάσης θα πρέπει να είναι ίση με 50 Hz, τότε ο αριθμός των πόλων θα είναι ίσος
με :
p= 50

Αν χρησιμοποιηθεί και ένας μετατροπέας AC/DC/AC, τότε η συχνότητα της

παραγόμενης τάσης μπορεί να είναι μεταβλητή φθάνοντας σε επίπεδα διπλάσιας του δικτύου.
Ωστόσο θα πρέπει να έχουν επιλεγεί εκ των προτέρων σιδηροελάσματα χαμηλών απωλειών
για την κατασκευή του στάτη.
Αν θεωρηθεί ότι το τύλιγμα της γεννήτριας είναι συνδεδεμένο κατά αστέρα, όλα τα
πηνία είναι εν σειρά και έχουμε μία αύλακα ανά πόλο και φάση, τότε η ενεργός τιμή της
ηλεκτρεγερτικής δύναμης ανά φάση δίνεται από τη σχέση (1.3-3).
Υπολογίζοντας τη μαγνητική ροή ανά πόλο από τη μέση τιμή της επαγωγής του
διακένου σύμφωνα με τη σχέση :
BA
Φ= (1.4.2-2)
p
________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 11/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

τότε αυτή προκύπτει ίση με :

Φ = 1,32 mWb

Αν θεωρηθεί ότι η τάση ακροδεκτών είναι ίση με του δικτύου, δηλαδή το Ε είναι ίσο
με 220V, τότε προκύπτει σύμφωνα με τη σχέση (2.2.2-3) ότι :

2N s
Ni = = 30 σπείρες ανά πηνίο
p

Σε αυτήν την περίπτωση το ρεύμα του στάτη ΙΝ στη μόνιμη κατάσταση λειτουργίας
και σε απευθείας σύνδεση με το δίκτυο δίνεται από τη σχέση :
Pel
ΙΝ = (1.4.2-3)
3V cos 

όπου P el η ονομαστική πραγματική ισχύς, V η ονομαστική φασική τάση και cosφ ο

συντελεστής ισχύος.
Οπότε αν θεωρηθεί ότι ο συντελεστής ισχύος είναι 0,8, η ονομαστική φασική τάση
220 V και η αντίστοιχη πραγματική ισχύς 25 kW, τότε το ρεύμα φάσης είναι ίσο με :

IN = 47,3 A

Συνεπώς η συνολική ενεργός μαγνητεγερτική δύναμη δίνεται από τη σχέση :

ΜΕΔ = Ν s Ι (1.4.2-4)

Οπότε προκύπτει ίση με :

ΜΕΔ = 1420 ΑΕ

Θεωρώντας ότι η επιτρεπτή πυκνότητα ρεύματος J είναι ίση με 5 A/mm 2 - λόγω

ύπαρξης του έλικα που διευκολύνει τη ψύξη της διάταξης - προκύπτει ότι η διατομή του
χαλκού ανά αύλακα δίνεται από τη σχέση :


ACu = (1.4.2-5)
J

Δηλαδή στην προκειμένη περίπτωση είναι ίση με :

ΑCu = 284 mm 2

Η συνολική προτεινόμενη διατομή της αύλακας είναι ίση με :

________________________________________________________________________________________________
12/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Ααύλακας = 350 mm 2

Επίσης επισημαίνεται ότι στο δόντι της αύλακας η τιμή της μαγνητικής επαγωγής δεν
πρέπει να ξεπερνά το 1,5 Tesla για λόγους κορεσμού της λαμαρίνας, οπότε το πλάτος
επιλέγεται ίσο με 0,006 m.

Η προτεινόμενη γεωμετρία του στάτη της γεννήτριας είναι η ακόλουθη :

0.42 m
0.395 m

0.343 m 0.009 m

0.006 m

Σχήμα 1.5 : Προτεινόμενη Γεωμετρία Στάτη

1.4.3 Προσδιορισμός χαρακτηριστικών δρομέα

Το βασικό κριτήριο χρησιμοποίησης του υλικού του μόνιμου μαγνήτη είναι στη
μέγιστη φόρτιση της μηχανής το υλικό να μη φθάσει κάτω από το γόνατο της
χαρακτηριστικής απομαγνήτισης έτσι, ώστε να εξασφαλίζει τη μέγιστη μαγνητική ενέργεια -
σημείο Μ της τυπικής χαρακτηριστικής του μόνιμου μαγνήτη.
Αν η λειτουργία οδηγήσει σε χαμηλότερο σημείο της χαρακτηριστικής, π.χ. στο
σημείο Ν, τότε το υλικό απομαγνητίζεται, δηλαδή μετά την απομάκρυνση του εξωτερικού
πεδίου θα ακολουθήσει μία άλλη χαρακτηριστική καμπύλη απομαγνήτισης, που δείχνεται
διακεκομμένη στο ακόλουθο σχήμα.

Β (Τ)

Καμπύλη σταθερής Br
Μαγνητικής Ενέργειας
M

Η (Α/m)

Hc

Σχήμα 1.6 : Τυπική Χαρακτηριστική Απομαγνήτισης Μόνιμου Μαγνήτη

________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 13/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Αν αλλάξει η καμπύλη απομαγνήτισης, τότε θα μεταβληθεί και η συμπεριφορά της

γεννήτριας λόγω μεταβολής της μαγνητικής ροής.
Για να εξασφαλισθεί η αναγκαία μαγνητική ροή στο διάκενο είναι δυνατό να
χρησιμοποιηθούν τα ακόλουθα μαγνητικά υλικά :

α. Μαγνητικά υλικά υψηλής μαγνήτισης – όπως κράματα Νεοδυμίου-Σιδήρου-Βορίου –

που τοποθετούνται επιφανειακά πάνω στο δρομέα. Έχουν μεγάλη παραμένουσα μαγνήτιση –
φθάνει τα 1,2 Tesla - και υψηλή συνέχουσα δύναμη - Hc = 1000 kΑ/m στους 20 oC.
Παρουσιάζουν το μειονέκτημα της ευαισθησίας στη θερμοκρασία. Γι’αυτό πρέπει να
διατηρείται κάτω από τους 150 oC.

β. Μαγνητικά υλικά χαμηλής μαγνήτισης – όπως φερρίτες - που τοποθετούνται

εγκάρσια στο δρομέα, με παραμένουσα μαγνήτιση 0,35 Tesla και συνέχουσα δύναμη H c =
150 kΑ/m για το φερρίτη 22/15. Δεν είναι τόσο ευαίσθητοι στις μεταβολές της θερμοκρασίας.

Επίσης υπάρχουν και οι μόνιμοι μαγνήτες τύπου Alnico που δεν επηρεάζονται από τη
θερμοκρασία, με υψηλή παραμένουσα μαγνήτιση, αλλά πολύ χαμηλή συνέχουσα δύναμη. Η
καμπύλη απομαγνήτισής τους είναι εξαιρετικά μη γραμμική και είναι αρκετά ακριβοί.
Γι’αυτό αποκλείστηκε από την αρχή η χρήση τους στη συγκεκριμένη εφαρμογή.

Από τις χαρακτηριστικές των κατασκευαστών, όπως φαίνεται και στο σχήμα 1.7,
προκύπτει ότι το γόνατο της χαρακτηριστικής στο υλικό Neofer 230/80 είναι στα 0,4 Τ και
στο φερρίτη 22/15 είναι στα 0,15 Τ. Γι’αυτό οι αντίστοιχες ονομαστικές συνθήκες είναι 0,85
Τ και 0,275 Τ.

1,4
1,2
ο
Neofer σε 20 C 1
B ( Tesla )

0,8
o
Neofer σε 80 C 0,6
0,4
Φερρίτης
0,2
0
-1000 -800 -600 -400 -200 0
H ( kA/m )

Σχήμα 1.7 : Χαρακτηριστική Μονίμων Μαγνητών Nεοδυμίου και Φερρίτη

Στην περίπτωση του επιφανειακού μαγνήτη προκύπτει ότι, όταν είναι σε άμεση επαφή
με το σίδηρο της μηχανής - δηλαδή Lm=Lo -, τότε η ροή δίνεται από τη σχέση :
S 1
Φr = Br S 1 = ΜΕΔ (1.4.3-1)
Lm

________________________________________________________________________________________________
14/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Αν σχηματιστεί διάκενο, όπως φαίνεται στο σχήμα 1.8, τότε -με την προϋπόθεση ότι η
μαγνητεγερτική δύναμη παραμένει σταθερή - προκύπτει με τη βοήθεια της σχέσεως (1.4.3-2)
η σχέση (1.4.3-3) σύμφωνα με τα ακόλουθα :

S 1
Φδ = Bδ S 1 = ΜΕΔ (1.4.3-2)
Lo
Lm
Βδ  Βr (1.4.3-3)
Lo

όπου Lm είναι η διάσταση του μαγνήτη κατά μήκος του διακένου, Lo είναι το μέγιστο μήκος
του διακένου.

S1 Lδ

Lo
Lm

Σχήμα 1.8 : Απλοποιημένη Μορφή Γεωμετρίας για Επιφανειακό Μαγνήτη

Σκιασμένη περιοχή  Μόνιμος Μαγνήτης
Περιγεγραμμένη λευκή περιοχή  Σίδηρος
Υπόλοιπος χώρος  Αέρας

Οπότε αν επιθυμούμε η μαγνητική επαγωγή διακένου Β δ να κυμαίνεται γύρω στο 80%

της παραμένουσας μαγνήτισης Β r , τότε προκύπτει ότι :

Lm = 0,8 Lo
Λαμβάνοντας υπόψη ότι :
Lδ = Lo - Lm

όπου Lδ είναι η απόσταση μεταξύ του μαγνήτη και του σιδηροπυρήνα, όπως φαίνεται στο
σχήμα 1.8, τότε :
Lδ = 0,2 Lo

Συνεπώς με μήκος διακένου 1 χιλιοστό προκύπτει ότι το πάχος των επιφανειακών

μαγνητών είναι περίπου :
Lm = 4 mm
Αν η ροή στο διάκενο Φ δ είναι ίση με 1,32 mWb και η μαγνητική επαγωγή διακένου
είναι ίση με 0,85 Τ, τότε με δεδομένο το μήκος της μηχανής προκύπτει μέσω της σχέσης
(1.4.3-2) ότι το περιφερειακό μήκος του μαγνήτη ανά πόλο είναι ίσο με :

Lμαγνήτη = 0,031m
________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 15/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Οπότε στην παρούσα περίπτωση οι μαγνήτες καλύπτουν περίπου το 72% της

συνολικής επιφάνειας του δρομέα.
Για την περίπτωση του εγκάρσιου μαγνήτη έχουμε ότι, όταν είναι σε άμεση επαφή με
το σίδηρο της μηχανής - δηλαδή Lδ =0 -, τότε η ροή δίνεται από την ακόλουθη σχέση :

Φ0 = Β0 S 2 = Br S 1 (1.4.3-4)

Επίσης η μαγνητεγερτική δύναμη δίνεται από τη σχέση :

Br
ΜΕΔ = Lm (1.4.3-5)


Αν σχηματιστεί διάκενο, όπως φαίνεται στο σχήμα 1.8, τότε ισχύουν οι σχέσεις :

Φδ = Βδ S 2 = Br S 1 (1.4.3-6)

Br B
ΜΕΔ = Lm + Lδ (1.4.3-7)
 

όπου Lm είναι η διάσταση του μαγνήτη μέσω της οποίας κλείνει το μαγνητικό κύκλωμα και η
οποία είναι ίση με το μήκος της μηχανής, Lδ είναι η απόσταση του ανοίγματος του
σιδηροπυρήνα, S 1 και S 2 τα αντίστοιχα εμβαδά του μαγνήτη και του διακένου, όπως
φαίνονται στο σχήμα 1.9.

S1

Lδ
S2
Lm

Σχήμα 1.9 : Απλοποιημένη Μορφή Γεωμετρίας για Εγκάρσιο Μαγνήτη

Σκιασμένη περιοχή  Μόνιμος Μαγνήτης
Περιγεγραμμένη λευκή περιοχή  Σίδηρος
Υπόλοιπος χώρος  Αέρας

Οπότε αν επιθυμούμε η μαγνητική επαγωγή διακένου Β δ να είναι ίση με το 80% της

παραμένουσας μαγνητικής επαγωγής Β r , τότε με δεδομένο τη μαγνητική ροή διακένου ανά
πόλο προκύπτει μέσω της σχέσης (1.4.3-6) ότι η ακτινική διάσταση του μαγνήτη είναι ίση με:
Lακτινικό = 0,048 m
________________________________________________________________________________________________
16/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Λόγω των τυποποιημένων μαγνητών επιλέχθηκε ακτινική διάσταση ίση με :

Lακτινικό = 0,052 m

Χρησιμοποιώντας τις σχέσεις (1.4.3-5), (1.4.3-6) και (1.4.3-7) προκύπτει ότι :

S1
Lm = 0,8 ( Lm + Lδ )
S2

Όπου S 1 είναι η επιφάνεια του μαγνήτη μέσω της οποίας κλείνει το μαγνητικό
κύκλωμα, S 2 είναι η μισή επιφάνεια διακένου της λαμαρίνας του δρομέα ανά πολικό βήμα, Lδ
είναι το συνολικό μήκος του μαγνητικού κυκλώματος στο διάκενο που είναι ίσο με 2 mm -
καθώς η ροή συναντά δύο φορές το πραγματικό διάκενο της μηχανής - και Lm είναι το
περιφερειακό μήκος του εγκάρσιου μαγνήτη. Συγκεκριμένα τα εμβαδά - όπως φαίνεται και
στο σχήμα 1.10 - είναι ίσα με :
S 1 = Lακτινικό * μήκος μηχανής

D Lm
S2 = ( - ) * μήκος μηχανής
2p 2

Στάτης

Lm/2 2S2 Lδ

S1

Δρομέας

Σχήμα 1.10 : Απλοποιημένη Μορφή Γεωμετρίας του Δοκιμίου

για Εγκάρσιο Μαγνήτη με μήκος ενός Πολικού Βήματος
Σκιασμένη περιοχή  Μόνιμος Μαγνήτης

Συνεπώς προκύπτει ότι το πάχος των εγκάρσιων μαγνητών είναι περίπου :

Lm = 4,1 mm
Λόγω της τυποποίησης των διαστάσεων των μαγνητών επιλέχθηκε το πάχος των
εγκάρσιων μαγνητών ίσο με :
Lm = 0,01 m

________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 17/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Με βάση αυτά τα δεδομένα οι γεωμετρίες του δρομέα που εξασφαλίζουν μαγνητική

ροή ίση με 1,32 mWb ανά πόλο φαίνονται στο ακόλουθο σχήμα για επιφανειακό και
εγκάρσιο μαγνήτη αντίστοιχα.

0.338 m 0.342 m
0.305 m
0.29 m

0.03 m

0.005 m

0.342 m

α β

Σχήμα 1.11 : Προτεινόμενη Γεωμετρία Δρομέα – ένα πολικό βήμα

α. Επιφανειακός Μόνιμος Μαγνήτης από κράμα νεοδυμίου
β. Εγκάρσιος Μόνιμος Μαγνήτης από φερρίτη

Ο απαιτούμενος όγκος μαγνητικού υλικού για τον κάθε μαγνήτη υπολογίζεται μέσω
της σχέσης :
V = p S μαγνήτη L (1.4.3-8)

οπότε για την περίπτωση του Neofer 230/80 ισχύει :

0,03
S Neofer = ( π 0,342 2 - π 0,338 2 ) m 2
2 π 0,338

S Neofer =0,00012071 m 2

V Neofer = 0,3 lt

Aντίστοιχα για την περίπτωση του φερρίτη 22/15 προκύπτει :

2 * 0,005
S φερρίτης = ( π 0,342 2 - π 0,290 2 ) m 2
2 0,342

S φερρίτης = 0,000480467 m 2

V φερρίτης = 1,2 lt

________________________________________________________________________________________________
18/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

1.4.4 Υπολογισμός ειδικών φορτίσεων

Η ειδική μαγνητική φόρτιση - δηλαδή η μέση τιμή της επαγωγής στο διάκενο -
σύμφωνα με τη σχέση (1.3-1) είναι ίση με :

50 * 0,00132
B =  0,6 Tesla
 * 0,7 * 0,05

η οποία είναι εντός των συνηθισμένων ορίων.

Η ειδική ηλεκτρική φόρτιση - δηλαδή η ενεργός τιμή των αμπερελιγμάτων ανά μέτρο
περιφέρειας διακένου - σύμφωνα με τη σχέση (1.3-2) είναι ίση με :

3 * 2 * 750 * 47,3
ac =  96 kA/m
 * 0,7

κατά τη μόνιμη κατάσταση λειτουργίας. Η τιμή αυτή είναι σχετικά μεγάλη, πράγμα το οποίο
σημαίνει ότι πιθανότατα θα έχουμε απαιτήσεις σημαντικής ψύξης, καθώς και ο λόγος L/D
είναι πολύ μικρός και ίσος περίπου με 0,07. Ωστόσο επειδή η γεννήτρια λειτουργεί σε
ανοικτό χώρο αναμένεται να ψύχεται ικανοποιητικά.

1.4.5 Υπολογισμός απωλειών και η απαιτήσεων ψύξης της γεννήτριας

Οι απώλειες σιδήρου στο στάτη προσδιορίζονται ως εξής :

Με δεδομένη την πυκνότητα σιδήρου - που είναι ίση με 7,8 gr/cm 3 - πρέπει να
υπολογίσουμε τον όγκο του σιδήρου του στάτη τόσο στο σώμα του, όπου έχουμε απώλειες
σιδήρου ίσες με 20 W/kgr, όσο και στα δόντια του ανάμεσα στις αύλακες, όπου έχουμε
απώλειες σιδήρου ίσες με 25 W/kgr. Στη συνέχεια μέσω της σχέσης :

m = ρπ V (1.4.5-1)

μπορούμε να προσδιορίσουμε τις αντίστοιχες μάζες, οπότε έπειτα πολλαπλασιάζοντας με τις

αντίστοιχες απώλειες να βρούμε τις απώλειες σιδήρου.
Συγκεκριμένα το σώμα του στάτη έχει όγκο ίσο με :

V1 = L ( π R12 - π R22 ) (1.4.5-2)

όπου L = 0,05 m, R 1 = 0,42 m, R 2 = 0,395 m, δηλαδή

V1 = 0,0032 m 3 = 3200 cm 3

Άρα η αντίστοιχη μάζα του είναι :

m 1 = 24,96 kgr

________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 19/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Αντίστοιχα τα δόντια του στάτη έχουν όγκο ίσο με :

V2 = L ( π R22 - π R 2 - 3 p E αύλακα ) (1.4.5-3)

3

όπου L = 0,05 m, R 3 = 0,343 m, p =50, E αύλακα = 350 mm 2 , δηλαδή

V2 = 0,0034 m 3 = 3403 cm 3

Άρα η αντίστοιχη μάζα του είναι :

m 2 = 26,54 kgr

Συνεπώς οι συνολικές απώλειες σιδήρου είναι :

P απώλειες Fe = 26,5 kgr * 25 W/kgr + 25 kgr * 20 W/kgr = 1162,5 W

Eκτός από τις απώλειες σιδήρου πρέπει να υπολογισθούν και οι απώλειες χαλκού.
Αυτές θα εκτιμηθούν, βρίσκοντας την αντίστοιχη αντίσταση, η οποία δίνεται από τη σχέση :
L
R=ρ (1.4.5-5)
S
όπου ρ η ειδική αγωγιμότητα υλικού - ρ Cu = 0,0175 Ω mm 2 /m -, L το συνολικό μήκος του
αγωγού και S η αντίστοιχη διατομή του.

Το μήκος κάθε σπείρας είναι σύμφωνα με τις παραδοχές ως προς τα μήκη που
αναγράφονται στο σχήμα 1.12 ίσο με :

L1σπείρα = 0,236 m

0.015

0.005

0.05 0.050

0.005

Σχήμα 1.12 : Κυματοειδές Πηνίο Γεννήτριας 25 kW με διαστάσεις σε m

________________________________________________________________________________________________
20/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Συνεπώς αν ληφθεί υπόψη ότι το κάθε πηνίο έχει 30 σπείρες και ότι υπάρχουν 25
πηνία συνδεδεμένα σε σειρά ανά φάση, τότε το συνολικό μήκος είναι :

Lολικό = 177 m

Η διατομή του αγωγού προκύπτει, αν διαιρέσουμε τα 284 mm 2 ενεργού εμβαδού κάθε

αύλακας με τον αντίστοιχο αριθμό σπειρών - που είναι 30. Σε αυτήν την περίπτωση η
διατομή του είναι 9,6 mm 2 . Η μεγαλύτερη πιο κοντινή τυποποιημένη διατομή είναι των 10
mm 2 . Άλλωστε από τους αντίστοιχους κανονισμούς προκύπτει ότι, επειδή το ονομαστικό
ρεύμα είναι 47,3 Α, η διατομή πρέπει να είναι τουλάχιστον 10 ή 16 mm 2 . Γι’αυτό τελικά
επιλέγουμε ως συνολική διατομή των σπειρών :

S = 10 mm 2

Η σύνθεση μπορεί να γίνει με 10 παράλληλους αγωγούς διατομής 1 mm 2 .

Με βάση τις πιο πάνω τιμές η αντίσταση της γεννήτριας είναι ίση με :

R ολικό = 0,30975 Ω

Οι απώλειες υπό ονομαστικές συνθήκες δίνονται από τη σχέση :

P απώλειες Cu = 3 * I 2 *R ολικό (1.4.5-6)

Οπότε οι απώλειες χαλκού στην παρούσα περίπτωση είναι ίσες με :

P απώλειες Cu = 2079 W

Συνεπώς οι συνολικές απώλειες της γεννήτριας υπό ονομαστικές συνθήκες είναι ίση
με:

P απώλειες = P απώλειες Cu + P απώλειες Fe  3240 W

Για να υπολογίσουμε την αναγκαιότητα επιπρόσθετης ψύξης της μηχανής, θα

θεωρήσουμε ότι βρίσκεται σε πίεση μιάς ατμόσφαιρας - δηλαδή Η = 760mmHg -, η
θερμοκρασία του περιβάλλοντος είναι 45 oC και ο απαγόμενος αέρας που πέφτει πάνω στη
μηχανή έχει ταχύτητα U μέσω μίας διατομής που δίνεται από τη σχέση :

2
S εξαερισμού = α π R (1.4.5-7)
ύ

όπου α είναι συντελεστής μείωσης λόγω τριβών ή πλεγμάτων που συναντά ο αέρας και
R εξαερισμού η ακτίνα της διατομής εισόδου του αέρα, εφόσον είναι κυκλική.
Επίσης η συνολικά παρεχόμενη ποσότητα αερισμού δίνεται από τη σχέση :

Q = U S εξαερισμού (1.4.5-8)
________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 21/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Οπότε αν θέσουμε ότι η ταχύτητα εισόδου του αέρα U είναι ίση με 3 m/sec - σε πιο
χαμηλές ταχύτητες η ανεμογεννήτρια δεν παράγει υπολογίσιμη ισχύ -, η ακτίνα R εξαερισμού
είναι ίση με 0,35 m - όση η ακτίνα του διακένου - και λόγω των τριβών του αέρα και των
άλλων εξαρτημάτων της ανεμογεννήτριας - που μεσολαβούν μεταξύ του έλικα και της
γεννήτριας - το α είναι 0,8 τότε έχουμε :
Q = 0,923 m 3 /sec

Αν η ταχύτητα του ανέμου γίνει 11 m/sec, τότε η παροχή αέρα είναι ίση με :

Q = 3,38 m 3 /sec
Oπότε με βάση τη σχέση (1.3-10) προκύπτει ότι :

θ μχ = 1,5 oC για ταχύτητα 3 m/sec και απώλειες 1162,5 W

θ μχ = 1 oC για ταχύτητα 11 m/sec και απώλειες 3240 W
Συνεπώς δεν υπάρχει πρόβλημα ψύξης της γεννήτριας, αφού η θερμοκρασία της
μηχανής δεν ξεπερνά σε καμία περίπτωση τους 80 oC. Αντίθετα παρατηρούμε ότι ακόμα και
σε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες περιβάλλοντος - 45 oC - η θερμοκρασία της μηχανής
αυξάνεται κατά 1,5 oC μόνο, λόγω της καλής ψύξεως που εμφανίζει η διάταξη.

________________________________________________________________________________________________
22/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

1.4.6 Επιβεβαίωση προκαταρτικής σχεδίασης της ηλεκτρογεννήτριας με τη μέθοδο των

πεπερασμένων στοιχείων και τελική επιλογή του μαγνητικού υλικού

Για να επιβεβαιωθούν τα χαρακτηριστικά της ηλεκτρογεννήτριας που υπολογίστηκαν

στις προηγούμενες παραγράφους χρησιμοποιήθηκε δυσδιάστατη πεδιακή ανάλυση με τη
βοήθεια της μεθόδου των πεπερασμένων στοιχείων. Με αυτόν τον τρόπο επιτρέπεται η
μελέτη της μη γραμμικής συμπεριφοράς του σιδηρομαγνητικού υλικού από το οποίο είναι
κατασκευασμένη η μηχανή αναλύοντας το μαγνητικό πεδίο κατά την εγκάρσια διατομή της.
Πάντως η όλη ανάλυση στηρίζεται στην υπόθεση ότι τα μεγέθη παραμένουν
αμετάβλητα κατά τον άξονά της, πράγμα που ισχύει κατά προσέγγιση στις θεωρούμενες
μηχανές, καθώς το διάκενο είναι πολύ μικρό - 1 mm - και το μαγνητικό πεδίο έχει ακτινική
κατανομή.
Στη συνέχεια μελετήσαμε δύο περιπτώσεις δρομέων με εγκάρσιους και επιφανειακούς
μαγνήτες αντίστοιχα.

Σχήμα 1.13 : Πλέγμα Γεννήτριας με Μ.Μ. από Neofer -1328 κόμβοι, 2556 στοιχεία

Σχήμα 1.14 : Πλέγμα Γεννήτριας με Μ.Μ. από φερρίτη -1302 κόμβοι, 2508 στοιχεία

________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 23/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Με βάση τη συμμετρία της γεωμετρίας και της διέγερσης της γεννήτριας χρειάζεται να
προσομοιωθεί μόνο ο ένας πόλος της, ο οποίος αντιστοιχεί σε ένα πολικό βήμα βάζοντας τις
κατάλληλες οριακές συνθήκες. Τα πλέγματα που χρησιμοποιήθηκαν για τις δύο περιπτώσεις
διαμόρφωσης του δρομέα δίνονται στα σχήματα 1.13 και 1.14 αντίστοιχα.
Μετά την πεδιακή ανάλυση η κατανομή πεδίου στις ονομαστικές συνθήκες
λειτουργίας για τις δύο περιπτώσεις δρομέα φαίνεται στα ακόλουθα σχήματα.

Σχήμα 1.15 : Μαγνητικό Πεδίο Γεννήτριας 25 kW με Μόνιμο Μαγνήτη τύπου Neofer

υπό Ονομαστικές Συνθήκες Λειτουργίας

Σχήμα 1.16 : Μαγνητικό Πεδίο Γεννήτριας 25 kW με Μόνιμο Μαγνήτη τύπου

Φερρίτη υπό Ονομαστικές Συνθήκες Λειτουργίας

Από τη σύγκριση των σχημάτων 1.15 και 1.16 προκύπτει ότι στην περίπτωση των
επιφανειακών μαγνητών το ρεύμα του στάτη μεταβάλλει το πεδίο του διακένου πολύ
λιγότερο από την περίπτωση των εγκάρσιων. Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουμε και από τη
σύγκριση του μέτρου της επαγωγής στο διάκενο για διάφορες συνθήκες φόρτισης της
γεννήτριας για τις δύο περιπτώσεις, όπως φαίνονται στα σχήματα 1.17 και 1.18.

________________________________________________________________________________________________
24/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

1,4

1,2

0,8
Επαγωγή ( Tesla )

0,6

0,4

0,2

0
0,000 0,004 0,008 0,012 0,016 0,020 0,024 0,029 0,033 0,037 0,041
-0,2

-0,4

-0,6

-0,8
Μήκος τόξου ( m )

Σχήμα 1.17: Κατανομή μαγνητικού πεδίου στο διάκενο της Γεννήτριας 25 kW

με Μόνιμο Μαγνήτη τύπου Neofer
___ : κενό φορτίο, - - - - : χαμηλό φορτίο,
-.-.- : πλήρες φορτίο, . . . . : υπερφόρτιση

2,5

2,0

1,5
Επαγωγή (Tesla)

1,0

0,5

0,0
0,000 0,007 0,014 0,020 0,027 0,034 0,041
-0,5

-1,0
Μήκος τόξου ( m )

Σχήμα 1.18 : Κατανομή μαγνητικού πεδίου στο διάκενο της Γεννήτριας 25 kW

με Μόνιμο Μαγνήτη τύπου Φερρίτη
___ : κενό φορτίο, - - - - : χαμηλό φορτίο,
-.-.- : πλήρες φορτίο, . . . . : υπερφόρτιση

Συγκεκριμένα το μέτρο της επαγωγής με τους μαγνήτες Neofer μεταβάλλεται αρκετά

λιγότερο από το αντίστοιχο μέτρο με τους φερρίτες κατά τη μετάβαση από μηδενικό φορτίο
σε υπερφόρτιση 50% πάνω από τα αντίστοιχα ονομαστικά. Επίσης παρατηρούμε ότι σε
υψηλές φορτίσεις το μέτρο της επαγωγής κατά μήκος του τόξου μεταβάλλεται λιγότερο, όταν
οι μαγνήτες είναι κατασκευασμένοι από Neofer παρά από φερρίτες.
________________________________________________________________________________________________
EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος 25/26
ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΗΛΕΚΤΡΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΩΝ: ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΓΕΝΝΗΤΡΙΑΣ ΜΟΝΙΜΩΝ ΜΑΓΝΗΤΩΝ 25 kW

Αυτό έχει ως συνέπεια και τα εξαρτώμενα μεγέθη, όπως ηλεκτρομαγνητική δύναμη

διακένου, η αντίστοιχη ροπή και η παραγόμενη στιγμιαία ηλεκτρική ισχύς, να μεταβάλλονται
λιγότερο, καθώς ο δρομέας περιστρέφεται σε σχέση με το στάτη.
Εξαιτίας τούτων προκύπτει ότι από τεχνικής σκοπιάς είναι προτιμότερη η χρήση του
μαγνητικού υλικού Neofer για τους πόλους της γεννήτριας, καθώς παρουσιάζει καλύτερη
συμπεριφορά από τους αντίστοιχους φερρίτες στην παρούσα εφαρμογή.
Ακόμη το συνολικό κόστος αγοράς είτε του Neofer, είτε του φερρίτη - που είναι
σχετικά πιο φθηνός αλλά χρειαζόμαστε και μεγαλύτερο όγκο - είναι περίπου το ίδιο.
Γι’ αυτό θα χρησιμοποιήσουμε ως μαγνητικό υλικό των πόλων το Neofer με τις
διαστάσεις του σχήματος 1.11α που παρουσιάστηκε στην παράγραφο 1.4.3. Προφανώς για
την κατασκευή του δοκιμίου της ηλεκτρογεννήτριας θα χρησιμοποιηθεί το ίδιο υλικό.

1.5 Συμπεράσματα

Στηριζόμενοι στην προκαταρκτική σχεδίαση προκύπτει ότι είναι τεχνικά και

οικονομικά πλεονεκτική λύση, η αντικατάσταση του κιβωτίου ταχυτήτων που υπάρχει στις
κλασικές ανεμογεννήτριες αντίστοιχης ισχύος, υιοθετώντας πολυπολική ηλεκτρογεννήτρια
μονίμων μαγνητών. Το υλικό κατασκευής των μονίμων μαγνητών είναι κράμα Νεοδυμίου
υψηλής παραμένουσας μαγνήτισης. Οι μόνιμοι μαγνήτες θα τοποθετηθούν σε επιφανειακή
διάταξη στον δρομέα καλύπτοντας τα 2/3 περίπου του πολικού βήματος ενώ το πάχος τους θα
αποτελεί τα 4/5 περίπου της αποστάσεως των οπλισμών στάτη-δρομέα.
Η δομή του μαγνητικού κυκλώματος της ηλεκτρικής γεννήτριας είναι δισκοειδής με
διάμετρο διακένου της τάξεως του ενός μέτρου ενώ οι ακριβείς διαστάσεις του θα
προσδιορισθούν μετά την κυρίως σχεδίαση και τις μετρήσεις σε δοκίμιο.

________________________________________________________________________________________________
26/26 EMΠ – Εργαστήριο Ηλεκτρικών Μηχανών και Ηλεκτρονικών Ισχύος