KABANATA 16

Sa Brussels, Belhika
(1890)

Enero 28, 1890- nilisan ni Rizal ang Paris patungo Brussels, Kabisera ng Belhika.

(2) Dahilan para linsanin ni Rizal ang Paris:

Napakataas ng pamumuhay sa Paris.
Ang kasiyahan sa lungsod ay nagiging balakid sa kanyang pagsusulat.

M.H. Del Pilar at Valentin Ventura

- Mga naniniwala na ang dahilan ang dahilan ay ang pag layo ni Rizal sa isang dalaga na iniwan
nya sa London.

Buhay sa Brussels

Jose Albert - Kasama ni Rizal nang lumipat sa Brussels.

38 Rue Philippe Champagne – pinamamahalaan ng mag kapatid na Suzzane at Marie Jacoby.

Jose Alejandro – isang estudyante ng inhenyeria

Naging abala si Rizal, sumulat din sya ng mga artikulo para sa La Solidaridad at mga para sa kanyang
pamilya at mga kaibigan.
Nag trabaho si Rizal sa klinika

Libangan ni Rizal:
Nag pupunta sa himnasyo para sa kanyang ehersisyo.
Sa Armori, para sa pamamaril at pag eeskrima.

Sumulat sya kay Antonio Luna:

“ Nag Pupunta ako sa klinika, nag babasa ako, nag susulat, nag pupunta ako sa himnasyo at
Armori. Tungkol sa pamamaril, ipadadala ko sa iyo ang isang target na may sampung butas ng bala, ito
ay pito at kalahating metro mula sa akin. Kaya kong patamain ang lahat ng aking bala sa layong
dalawampu’t limang metro.”

Jose Alejandro:

“ Sa Brussels, kumakain kami sa bahay, at minsa’y minungkahi ni Rizal na kumain kami ng

pansit. Malaki ang gastos namin sa bawat araw kung kaya’t inubos namin ang isang buong araw na
pang gastos sa pagbili ng mga kinakailangang sankap. Ngunit tila nag kamali ng pag kukuwenta si Rizal
kaya ang pangdalawang araw na panggastos ang nauubos namin at ang naluto naming pansit ay
sobra-sobra. Para di masayang, dalawang araw na pansit ang kinain namin para sa tanghalian at
hapunan.”

Mga Artikulong Nailathala sa La Solidaridad

Sumulat si Rizal ng mga artikulo para sa La Solidaridad:
“A La Defensa”(Para sa La Defensa)- Abril 30,1889
“La Verdad Para Todos”(Ang katotohanan para sa Lahat) – Mayo 31, 1889
‘Vicente Barrantes’ “Teatro Tagalo” (Hunyo 15, 1889)
“Una Profanacion” (Isang Paag lalapastangan),
Hulyo 31, 1889
5. “”Verdades Nuevas” (Mga Bagong katotohanan),
Hulyo 31, 1889
6. “Crueldad” (Mga Kalupitan), Agosto 15, 1889

7. “Diferencias” (Mga Di-pagkakasundo), Set. 15,1889

8. “Inconsequencias” (Mga Walang Halaga), Nob. 30, 1889

9.”Llanto y Risas” (Mga Luha at Katatawanan),

Nob.30,1889

10. “Ingratitudes” (kawalan ng Utang na Loob)

Enero 15,1890

Bagong Ortograpiya ng Wikang Tagalog

Una si Rizal sa pag tataguyod ng Filipinisasyon ng Ortograpiya wika.

halimbawa:
ang Letrang “K” at “W” sa tagalog, Sa espanyol ay “C” at “O”

Tagalog: Salakot Tagalog: Araw

Esapanyol: Salacot Esapanyol: Arao

Setyembre 1886 – nasa Leigzig si Rizal at ibinigay nya ang kanyang tagalog na Ortograpiya sa mga
kuwentong isinalin nya sa tagalog, ang Wilhelm Tell ni Schiller at Fairy Tales ni Andersen, at muli’y
Ginamit niya ito sa kanyang nobelang Noli Me Tangere(Berlin,1887).

Abril 15,1890 – “Sobre la Nueva Ortograpiyang de la Lengua” (Bagong Ortograpiya ng wikang

Tagalog) ay nailathala sa La Solidaridad.

Dr. Trinidad H. Pardo de Tavera – awtor ng kilalang El Sanscrito en la Lengua Tagala(Ang sanskrit sa
Wikang Tagalog) noong 1884.

Juan Luna at Valentin Ventura – ang nag balita kay Rizal na ang mga Pilipino ay Labis na nag susugal sa
Espanya.

Mayo 28, 1890 – sumulat si Rizal kay M.H. Del Pilar para paalalahanan ang mga Pilipino sa Madrid.

“Papa”(papa ng roma)- tawag ng mga Pilipinong sugarol sa Madrid.

Pangitain ng Kamatayan

Hindi natatakot si Rizal na mamatay ngunit gusto nya muna tapusin ang kanyang pangalawang nobela
bago puntahan ang kanyang Libingan.

Hunyo 11, 1890 – sumulat si Rizal kay M.H. Del Pilar para ipaalam yung pangitain nya na maaga na
syang mamamatay.

Pag hahanda para sa Pag Uwi

Hulyo 9, 1890 – Nang malaman nya na may balak mag pupunta sa Cuba si Graciano Lopez Jaena ay
sinulatan nya Si Ponce para tutulan ito.

Sinabi nya na hindi dapat mag tungo sa Cuba si Graciano para lamang mamatay sa Yellow Fever, sa
halip ay “Mag tungo sa Pilipinas at doo’y mamatay nang ipinagtatanggol ang kanyang mithiin.”

Desiasyong Magtungo sa Madrid

Isang liham galing kay Paciano ang na nag kukuwento ng pagkatalo ng kanilang kaso laban sa
Dominiko, inapela nila ang kaso sa korte Suprema sa Espanya.

Sinulatan nya si M.H. Del Pilar noong Hulyo 20, 1890 para kuning abogado.

Liham kay Ponce na sinulat noong Hulyo 29, 1890, sinabi ni rizal na lilisanin na nya ang Brussels at
darating sya sa Madrid ng a-tres o a-kwatro ng Agosto.

Sa Aking Musa

“A Mi …”(Sa aking Musa) – Tula na isinulat ni Rizal . Hindi makikita sa tulang ito ang kariktan ng “Sa
mga Bulaklak ng Heidelberg” at hindi kasing husay ng “Para sa kabataang Pilipino”

Pakikipag kaibigan kay Petite Jacoby

2 bagay na nag bigay saya kay Rizal habang nag hahanda papuntang Madrid:
Tag araw noon sa Belhika at maraming kasiyahan dito, na kung ipagdiwang ay tila sa isang karnabal –
may makukulay na kasuotan, nag gagandahang karosa at maraming araw ng pag saya.

Kanyang pakikipagkaibigan kay Petite Jacoby, ang magandang Pamangkin ng kanyang kasera.

Petite Suzanne – Nabighani kay Rizal larawan ng isang maginoo.

Nalulumbay sya sa dayuhang lupa at napakalayo ni Leonor Rivera.
Segunda Katigbak, Orang Valenzuela, Leonor Rivera, O-Sei-San, Gettie Beckett, Consuelo Ortiga y
Perez at Nellie Boustead---si Suzanne ay umiibig kay Rizal.
Huling araw ng Hulyo 1890, lunuha siya ng lisanin ng bata ang Brussels patungong Madrid, tumigil ng
ilang araw sa Paris.
Hindi sya nalimutan ni Suzanne ng nasa Madrid si Rizal sumulat sya sa binata sa wikang Pranses.