YUNIT VI SITWASYON NG MGA PANGKAT MINORYA: KATUTUBO

PANIMULA

Ang mga yamang tao ng bansang Pilipinas ay ang kanyang

mamamayan. Pilipino ang tawag sa kanila. Ngunit iba't iba ang pangkat na
kanilang kinabibilangan. Iba't iba rin ang tawag sa kanila. Ang iba't ibang mga
pangkat-etniko sa Pilipinas ay kinikilala ang kanilang sarili sa isa o higit pa na
mga salik katulad ng lipi, wika, relihiyon o sa isang magkatulad
na kasaysayan. Binubuo ng malaking mayorya ng populasyon ng pangkat na
ninirahan sa kapatagan na Austranesyano, at naging Kristiyano mula sa
pagiging Animismo, Hinduismo, Budismo o Islam sa loob ng tatlong daang
taon ng pananakop ng mga Kastila. Mula hilaga hanggang timog, ang
pinakamarami sa mga pangkat na ito ay mga Ilokano, mga
Pangasinense, mga Tagalog, mga Kapampangan, mga Bikolano, at mga
Bisaya. Sinasabi minsan na bahagi ang mga pangkat na ito sa lahing
Austranesyano at/o lahing Malay; bagaman, kadalasang tinuturing ng marami
na walang batayang pang-agham ang guhit-balangkas na nakabatay sa lahi,
lalo na dahil sa tinuturing na Pilipino ang mga Negrito sa Pilipinas.
Sa Yunit V, pagtutuunan ng pansin ang pagkilala sa kultura’t tradisyon ng
mga iba’t ibang mga pangkat minorya rito sa Pilipinas gamit pa rin ang
panitikan.

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 64

CASTILLO, GEORGE P.
 YUNIT VI SITWASYON NG MGA PANGKAT MINORYA: KATUTUBO

LAYUNIN
Pagkatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang malinang ang kaalaman at
kasanayan na masuri at maunawaan ang mga usaping may kinalaman sa sitwasyon ng mga
pangkat minorya sa pamamagitan ng mga akdang pampanitikan. Partikular na nilalayon ng
aralin na:
1. Mapalalim ang pagpapahalaga sa sariling kultura at panitikan.
2. Maipaliwanag ang sanhi at bunga ng mga suliraning panlipunan sa pamamagitan ng
mga makabuluhang akdang pampanitikan.
3. Masuri nang makabuluhan ang akda gamit ang angkop na teoryang pampanitikan.
4. Makasulat ng sariling akdang pampanitikan na tumatalakay sa isang suliraning
panlipunan.

LUNSARAN

MAGSALIKSIK KA!
Narito ang ilan lang sa mga pangunahing pangkat etniko sa Pilipinas,
magsaliksik ng mga impormasyon ukol sa kultura’t tradisyon ng mga
pangkat na ito nang sa gayon ay higit mo pa silang makilala. Isulat
ang nasaliksikna impormasyon maging kung saan ito kinuha sa loob
ng kahon.

____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________ SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 65

CASTILLO, GEORGE P.
 YUNIT VI SITWASYON NG MGA PANGKAT MINORYA: KATUTUBO

____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________

____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 66

CASTILLO, GEORGE P.
 YUNIT VI SITWASYON NG MGA PANGKAT MINORYA: KATUTUBO

LINANGIN

Para sa iyong Kaalaman

Sulyap sa Buhay ng Isang Minorya

ni Ruth Evardone

Alamin ang naging kalagayan ng mga katutubong minorya mula sa paglipas ng panahon

hanggang sa kasalukuyan.

“Tila alingawngaw na bumasag sa katahimikan ng mga katutubong Pilipino ang

kaliwa’t kanang suliraning nag-udyok sa kanila upang iparinig ang kanilang tinig.
Kahit sila pa ang kaunaunahang humubog sa ating kasaysayan at kultura, mistulang
kulang pa rin iyon upang ang sitwasyon ng mga ethnic minorities ay bigyang pansin
ng lipunan at pamahalaan.”
Natatanging pagkakakilanlan
Ang katutubo o minorities ay salitang ginagamit upang ilarawan ang mga pangkat
etniko na naninirahan sa isang rehiyon o lugar na samasama. Sila ay may koneksyong
pangkasaysayan, mga bagay na nag-uugnay at nagbubuklod sa kanila na ipinapamalas nila
sa gawi ng kanilang pamumuhay. Matatagpuan sila sa iba’t ibang parte ng Pilipinas at may
tinatayang 14 hanggang 17 milyong Indigenous Peoples na kabilang sa 110 grupo ng ethno-

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 67

CASTILLO, GEORGE P.
 YUNIT VI SITWASYON NG MGA PANGKAT MINORYA: KATUTUBO

linguistic; ang mga ito ay pangunahing nakatuon sa Mindanao (61%) at Hilagang Luzon
(Cordillera Administrative Region, 33%), kasama ang ilang mga grupo sa Visayas, ayon sa
datos ng United Nations Declaration on the Rights of Indigenous Peoples, isang
organisasyong nagsusulong na itaguyod at protektahan ang mga karapatan ng mga
katutubong mamamayan.
Kabilang na ang mga Mansaka ng Compostela Valley, Mangyan ng Mindoro, Lumad
ng Mindanao, mga Aeta ng Sierra Madre, at Tau’t Bato ng Palawan sa maraming uri ng
katutubong etniko o minorya sa ating bansa sa bilang ng mga pangkat na hindi
nakakatanggap ng karampatang pagkakakilanlan. Hindi maikakaila ang ambag ng mga
katutubo sa ating kultura at tradisyon; isa na rito ang sistema ng paglikha ng mga Ifugao
sa Banaue Rice Terraces dahil sa natatanging istruktura nito, mga ipinamanang kasuotan na
sumasalamin sa sinaunang kultura, at marami pang iba. Maging sa paglipas ng panahon ay
kamanghamangha na napanatili nila ang natatanging katutubong kultura ng sinaunang
Pilipino.
Ayon sa pananaliksik ng United Nations Development Program noong Marso, isang
organisasyong sumusuporta sa kaunlaran ng bansa’t pagtupad ng Millennium Development
Goals nito, kadalasa’y mga minorya ang biktima ng diskriminasyon sa benepisyong
pampubliko dahil karamihan sa kanila’y nakatira sa malalayong lugar na hindi gaanong abot
ng kabihasnan. Kabilang sa mga problema ay kulang na suplay ng malinis na tubig, tulong
medikal gaya ng mga health centers, mga kagamitan at pasilidad para sa edukasyon, at iba
pa.
“A stronger focus on those excluded groups, and on actions to dismantle these barriers is
urgently needed to ensure sustainable human development for all,” ayon sa naturang ulat.

Pagsubok ngayon, pagsubok pa rin bukas?

Kasama rin sa pagsubok ng mga katutubo ang paglaban nila para sa kanilang lupaing
ninuno (ancestral domains) at likas na yaman sa kamay ng mga kapitalista at mga dayuhan.
Ayon sa Human Rights Watch Organization, isang organisasyon na naglalayong
protektahan ang mga minorya, marami ang nakasaksi sa pagpatay ng mga hinihinalang
paramilitar sa mga Lumad, sinundan pa ng madugong pagtugon ng kapulisan sa protestang
ginanap ng mga katutubo sa harap ng embahada ng Amerika at marami pang iba. Idagdag

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 68

CASTILLO, GEORGE P.
 YUNIT VI SITWASYON NG MGA PANGKAT MINORYA: KATUTUBO

pa dito ang pahayag ng mga katutubo ukol sa pag-usbong ng mga corporate extractive
industries na pumapasok sa kanilang lupaing ninuno (na tinatago sa tawag na development
projects), tulad ng mga minahan, pagtotroso, quarrying, proyektong pang-enerhiya, at iba
pang malawakang plantasyon at proyektong pangturismo na hindi angkop sa kanilang
kultura.
Mayroong panukalang batas para sa mga minorya gaya ng Republic Act 8371
o Indigenous People Rights Act, na naglalayong protektahan at pangalagaan ang mga
katutubo at ang pinagmumulan ng kanilang kabuhayan at National Commission on
Indigenous Peoples (NCIP) na nagraraos ng National Indigenous Peoples Conference, isang
taunang pagpupulong upang paigtingin ang pagtanggap sa mga minorities (kaakibat nito
ang kamakailan lang na paglagda sa isang kasunduan ng NCIP at Technical Education and
Skills Development Authority (TESDA) sa pagsulong at pakikiisa nila sa mga minorities at
mga Indigenous Cultural Communities). Sa kabila ng mga nasabing pamamaraan ng
gobyerno, hindi pa rin maiiwasan ang katotohanan na kulang ang mga ito upang masigurado
ang epektibong tugon ng pamahalaan.
Sa patuloy na pagabante ng ating bayan sa kinabukasan, hindi dapat talikuran ang kultura at
ang mga palatandaan ng ating kasaysayan. Ang ating bayan ay hindi lamang para sa mga
taong nasa kabihasnan kundi para sa lahat, minorya man o hindi.

Kung saka-sakaling makikita mo man ang impormasyong ito sa iyong Facebook

Account, ano ang maibibigay mong kumento ukol dito?

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 69

CASTILLO, GEORGE P.
 YUNIT VI SITWASYON NG MGA PANGKAT MINORYA: KATUTUBO

Mas lalo pang umigting ang pagnanais ng mga nasa pangkat minorya na maipakilala ang
kanilang sarili maging ang kanilang kultura at tradisyon kung kaya’t sila’y naipasok na rin sa
mundo ng panitikan. Narito ang isa lamang sa mga akda na pumapatungkol sa sitwasyon ng
mga pangkat minorya.

KATUTUBO
ni Tatay Remo Fenis

Habang lahat ay hindi nakatingin

Habang sa kanila ay walang pumapansin
Isa-isa silang nais patahimikin
Silang pinagkakaisahan ng mga magagaling
Binabalingan lang ng pansin kung kailangan
Hahangaan tuwing may kasiyahan sa bayan
Makulay nilang kultura at kasurotan.
Ibinibida sa mga dayuhan
Ngayon ay anong kalagayan nila?
Nang magsidagsaan ang iba’t ibang mananakop
Nilisan ang dalampasiga’t kapatagan
Upang tanggapin ang mga dayuhang nakikipagkaibigan
Sila ba ngayon ay nasaan?
Ni kahit pagkilala man lang sa karapatan
“di naibibigay, ngayon pilit pang pinagkakaitan
Hindi nagging marahas dahil mahal ang kapayapaan
Ngayon si katutubo ay nasaan?
Sino bang may gawa ng kanilang kalagayan?
Mula sa kaliwa hanggang sa dulong kanan
Pare-parehong sila’y hinahamak at ‘di kilala ang tunay na kaakuhan
Hindi napapatid ang pag-asa kahit nilalapastangan
Sa bawat buhay na naibuwis ay binhing tutubo na pag-asa
Ngayo’y nagsisimula na silang mag-alsa
Inilalaban ang karapatan bilang tao na nilalang ng Diyos.

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 70

CASTILLO, GEORGE P.
 YUNIT VI SITWASYON NG MGA PANGKAT MINORYA: KATUTUBO

ABSTRAKSYON

Ilahad ang mga sanhi at bunga ng mga suliraning panlipunan nakalahad sa akdang
“Katutubo”

HINDI PAGKAKAPANTAY-PANTAY NG KARAPATAN

DISKRIMINASYON SA NASA PANGKAT MINORYA

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 71

CASTILLO, GEORGE P.
 YUNIT VI SITWASYON NG MGA PANGKAT MINORYA: KATUTUBO

Suriin mo!
Sa bahaging ito ng Yunit VI, kailangan mo nang maipakita ang iyong kahusayan sa pagsusuri
ng akda gamit ang angkop na akdang pampanitikan. Narito ang gabay mo sa iyong
isasagawang pagsusuri:
o Panimula: Introduksyon ukol sa tula at kung para kanino ang akdang ito
o Katawan: Angkupan ng teoryang pampanitikan ang akda at gamitin ang konsepto
nito sa pagsusuri ng nilalaman at isinisiwalat ng tula
o Wakas: Mensahe at repleksyon ukol sa akdang sinusuri

PAGPUPUNTOS
o Makabuluhang Paglalatag ng Kaisipan 30
o Katiyakan at Kawastuhan ng mga teoryang pampanitikang ginamit 30
o Kasiningan at Wastong Paglalahad 25
o Linaw ng mga Ideya 15

o KABUUAN 100

PAGSUSURI SA TULANG KATUTUBO NI REMO FENIS

_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 72
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
CASTILLO, GEORGE P.
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
 YUNIT VI SITWASYON NG MGA PANGKAT MINORYA: KATUTUBO

_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
_____________________________________
_________________________________________________________________________________________
SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 73
_________________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________________
___
_________________________________________________________________________________________
CASTILLO, GEORGE P.
_________________________________________________________________________________________
 YUNIT VI SITWASYON NG MGA PANGKAT MINORYA: KATUTUBO

APLIKASYON

Gumawa ng sariling akdang pampanitikan na nagsisiwalat ng mga sitwasyong

nararanasan ngayon ng mga taong nabibilang sa mga pangkat minorya. Ilahad sa iyong akda
ang iyong saloobin, damdamin, opinyon, at pakikisangkot sa isyung nabanggit.
PAGPUPUNTOS:
Kaugnayan sa Paksa 40
Nilalaman 30
Istilo 20
Paraan ng Pagpapahayag 15

Kabuuan 100

SANGGUNIAN

Catena, A. (2019). Panitikan hinggil sa sitwasyon ng mga pangkat minorya. StuDocu.

https://www.studocu.com/ph/document/batangas-state-university/bsa/lecture-notes/panitikan-
hinggil-sa-sitwasyon-ng-mga-pangkat-minorya/8187388/view

Evardone, R. (2018). Sulyap sa buhay ng isang minorya. The Benildean. https://thebenildean.

org/2018/03/sulyap-sa-buhay-ng-isang-minorya/

Ramos, M. (2019). Pangkat minorya. Scribd. https://www.scribd.com/document/402294104/

PANGKAT-MINORYA

SOSYEDAD AT LITERATURA Pahina I 74

CASTILLO, GEORGE P.