MOTYW RODZINY

”Antygona” - Sofokles uważał, że pierwszą i najświętszą formą ludzkiego współżycia, daną przez naturę, jest rodzina.
Antygona, w imię obowiązków rodzinnych, decyduje się, wbrew rozkazowi króla, na pochowanie swego brata
Polinejkesa, za co ponosi karę. Nie pomaga jej w tym siostra Ismena. Śmierć Antygeny staje się tragedią dla Hajmona,
jej narzeczonego i następcy tronu Teb. Król Kreon, wierząc w swe racje, naraża się bogom. Tłumiąc rodzinne uczucia
(np. wobec syna), doprowadził do śmierci wszystkich najbliższych mu osób. Nad życiem jego i jego rodziny zaciążyło
fatum, nieubłagany los, klątwa ciążąca nad potomstwem Edypa, które z wyroku bogów będzie cierpieć, pokutować.

”Odyseja” - Homer opisuje pełną fantastycznych przygód tułaczkę Odyseusza. Po dziesięciu latach bohater powraca w
końcu do rodzinnej Itaki. Niepoznany przez nikogo udaje żebraka. Poznaje go dopiero jego syn – Telemach, zaś żona
Odysa – Penelopa to do dzisiaj symbol małżeńskiej wierności, ponieważ mimo zalotów wielu mężczyzn, nie uległa
żadnemu, cierpliwie czekając na męża.

MOTYW CIERPIENIA

”Cierpienia młodego Wertera” - Tytułowy bohater ,,Cierpień młodego Wertera" Johanna Wolfganga Goethego cierpi
głównie z powodu niespełnionej miłości. Po tym jak poznał i zakochał się w Lottcie, idealizował ją, upiększał. Jego
miłość była miłością romantyczną. Czytał i szukał ukojenia w książkach takich jak ,,Homer" , ,,Pieśni Osjana"
mówiących o śmierci, samotności, rozpaczy, rozstaniu, były one przepełnione melancholią. Nie czuł więzi ze
społeczeństwem, odszedł z pracy, był niewolnikiem miłości i pozwolił jej owładnąć sobą. Cierpiał z zazdrości po
powrocie Alberta, jednakże nie zaprzestał spotkań z Lottą przez co jeszcze bardziej zagłębiał się w cierpieniu. Użalał
się nad sobą, był bierny i płaczliwy. Pojawia się wysoka amplituda uczuć, która nim rządzi. Odczuwał weltschmerz-
ból świata, istnienia. Odzwierciedleniem jego emocji i przeżyć była natura. Wiosną, gdy poznał Lottę i czuł się
szczęśliwy wszystko kwitło i była piękna pogoda, natomiast gdy coraz bardziej zbliżał się do dokonania swojego
samobójstwa natura stawała się mroczniejsza i bardzo nieprzyjazna, ponura. Ostatecznie postanawia popełnić
samobójstwo. Jest to jego sposób na ucieczkę. Jednakże nie udaje mu się zrobić tego tak, aby jak najmniej cierpieć,
ponieważ po strzeleniu do siebie cierpi jeszcze przez całą noc aż umrze.

”Dziady” cz. III – A. Mickiewicz porusza wątek martyrologii narodu polskiego. Ukazuje cierpienia uwięzionych,
torturowanych, zsyłanych na Syberię i skazanych na śmierć konspiratorów, występujących przeciw caratowi.
Szczególnie wstrząsające wrażenie czyni opowiadanie Sobolewskiego, relacjonujące wywózkę dzieci na Sybir,
historia Cichowskiego i dzieje więzionego syna pani Rollison, wyrzuconego przez więzienne okno na bruk.

”Kordian” - J. Słowacki opisuje przemianę bohatera. Początkowo cierpi on na ból istnienia, jest świadomy bezsensu
życia i niemożności dokonania wielkich czynów. Następnie odczuwa ból z powodu niespełnionej miłości; traci wiarę
we wszystko w co dotychczas wierzył. Na górze Monc Blanc przechodzi przemianę - znajduje cel, którym jest obrona
ojczyzny. Następnie po powrocie do kraju samotny i opuszczony porywa się na cara. Niestety, jego zamach nie
powiódł się, a sam bohater zostaje postawiony przed plutonem egzekucyjnym.

”Lalka” - B. Prus pisze o cierpieniach Stanisława Wokulskiego, spowodowanych nieszczęśliwą miłością do Izabeli
Łęckiej. Miłość Wokulskiego gardzi nim z powodu jego pochodzenia. Cierpienie doprowadza go do ostateczności –
kupiec porywa się na swoje życie.

MOTYW OJCZYZNY

„Konrad Wallenrod” - Adam Mickiewicz. Tytułowy bohater, pomimo wychowania w Zakonie, czuje się Litwinem,
jest patriotą, który podejmuje samotną walkę z Krzyżakami. Może pokonać potężnych wrogów tylko zdradą,
podstępnym działaniem na ich szkodę i taką właśnie drogę wybiera - składając na ołtarzu ojczyzny swój rycerski
honor, osobiste szczęście, nawet życie. Nie może zaznać szczęścia w życiu, gdy nieszczęśliwa jest jego ukochana
ojczyzna. Nakazywał poświęcić dla ojczyzny wszystko, zrezygnować z wszystkiego poza walką.

MOTYW REWOLUCJI

„Nie-Boska komedia” – Zygmunt Krasiński w II i IV części swego dramatu ukazuje apokaliptyczny obraz
rewolucyjnego obozu oraz moralne i duchowe dylematy jej przywódcy – Pankracego. Rewolucja w dramacie została
ukazana przede wszystkim jako konflikt dwóch racji: rewolucjonistów i arystokratów. Nocna wędrówka hrabiego
Henryka przez obóz rewolucjonistów unaocznia destrukcję wszelkich wartości. Warstwy niższe buntują się nie tylko
przeciwko uprzywilejowanym, szlachetnie, urodzonym, ale także bankierom, fabrykantom, kupcom -
przedstawicielom kapitalizmu. Hasła rewolucji mówią o wolności, równości, wystawieniu rachunków za lata
upokorzeń, wyzysku, jednak jedyną ideą spajającą masy jest chęć zemsty. Bunt kieruje się przeciwko wszystkiemu, co
można skojarzyć z tradycyjnymi wartościami. Rewolucja w tym dramacie to przede wszystkim orgia, uczta biednych
na gruzach świata bogatych.

„Lalka” – Bolesław Prus, opisując wspomnienia Rzeckiego, przywołuje czasy Wiosny Ludów. Dla starego subiekta,
który brał udział w tamtejszych wydarzeniach, są one symbolem walki z tyrania i przeciwstawieniu się porządkowi
ustalonemu na Kongresie Wiedeńskim. Walka była dla niego potwierdzeniem idei napoleońskich i dążeniem do
wolności w duchu I Cesarstwa.

MOTYW SAMOTNOŚCI

Stasiu

„Kordian” -Juliusz Słowacki Kordian już jako chłopiec czuje się samotny, niezrozumiany przez otoczenie. Miłość nie
spełnia jego oczekiwań. Dla Laury jest tylko niedojrzałym chłopcem, Wioletta widzi w nim atrakcyjnego mężczyznę
do momentu, gdy wyznaje, że stracił majątek. Porzuca mrzonki o miłości na rzecz poświęcenia ojczyźnie. Jako
żołnierz wybiera drogę samotnej walki. Decyduje się złożyć ofiarę ze swojego życia na ołtarzu wolności.

MOTYW ZBRODNI

„Kordian” – Juliusz Słowacki - Zbrodnią miało być zabójstwo cara – Mikołaja I. Słowacki szkicuje tło zamachu,
akcentując jego moralny aspekt. Miała to być zbrodnia popełniona w imię wyższych racji (w obronie wolności), a
więc niemal usprawiedliwiona. Zabójstwo nie zostaje dokonane, a z moralnego punktu widzenia wręcz potępione –
zamachowiec mdleje u progu sypialni cara porażony majakami wyobraźni i lękiem. Obezwładnia go strach o
konsekwencje wynikające z planowanego czynu oraz moralna niemoc.

Makbet William Shakespeare Makbet bardzo często nazywany jest studium zbrodni. Motyw ten jest elementem
napędzającym akcję Makbeta. Zamordowanie Dunkana niesie za sobą kolejne morderstwa, a tytułowy bohater zdaje
sobie sprawę, że nie będzie potrafił zatrzymać tego tragicznego ciągu. Nawet jego najlepszy przyjaciel Banko, zleca
aby został on brutalnie zamordowany. Nieodpowiednie wybory ukształtowały też los Makbeta, tytułowego bohatera
tragedii Williama Szekspira. Chorobliwa ambicja oraz wpływ bezwzględnej żony doprowadziły go do upadku moral-
nego. Makbet początkowo był wiernym i szlachetnym rycerzem króla Dunkana. Jego życie odmieniło spotkanie z
trzema wiedźmami, które przepowiedziały, że zostanie królem Szkocji. W Makbecie obudziła się niezdrowa żądza
władzy, którą podsycała okrutna Lady Makbet. Bohater zdecydował się na podstępną zbrodnię, zabił Dunkana, gdy
ten gościł w jego zamku. Makbet osiągnął swój cel, został królem Szkocji. Od tego czasu jego największym lękiem
stała się utrata władzy. Bohater nie był w stanie cofnąć się z drogi zbrodni, na którą wkroczył. Kazał zamordować
swojego przyjaciela Banka, któremu wiedźmy przepowiedziały zapoczątkowanie nowej dynastii. Makbet zlecił rów-
nież zabójstwo Lady Makduf i jej dzieci. Popełnione zbrodnie doprowadziły bohatera do szaleństwa. W końcu poniósł
ostateczną klęskę, ginąc z ręki Makdufa. 

„Zbrodnia i kara” Fiodor Dostojewski Raskolnikow wierzył na początku, że istnieje coś takiego, jak zbrodnia dla
zasady, która jest potwierdzeniem pewnej intelektualnej dysputy czy logiki. Uważał, że skoro niektórzy ludzie są
wybitniejsi od innych, hojniej obdarowani, mają prawo do popełniania zbrodni, jeśli ułatwi im to osiągnięcie swoich
dążeń. Co więcej, był przekonany, że sam był takim właśnie człowiekiem.

DEKADENTYZM?

Modernizm właściwie w całej Europie charakteryzował się przede wszystkim tzw. „dekadentyzmem„, czyli niemal
programowym poczuciem bezsensu egzystencji, pesymizmu, niepokoju i zbliżającej się katastrofy. Miało to swój
oddźwięk nie tylko w twórczości artystycznej, lecz także w życiu codziennym. Wiązało się ze specyficznym ubiorem,
czy choćby ekstrawaganckim trybem życia. Również w Weselu, które powstało właśnie w tej epoce, dostrzec możemy
świadectwo istnienia takiego nurtu artystyczno-obyczajowego. Dekadentami są m.in. Poeta, Dziennikarz czy Nos.
Wykazują oni specyficzny tryb życia, który polega na pewnym dystansie do rzeczywistości i szukaniu łatwych
sposobów na ucieczkę od własnych,mrocznych myśli, takich jak np. alkohol czy kontakty z kobietami. 

Motyw metafizyki

Jednym z najważniejszych wyróżników, dzięki którym Wesele jest dostrzegalne na tle innych dramatów

epoki, są zawarte w nim motywy metafizyczne. To między innymi wprowadzenie do akcji dramatu takich
postaci jak Chochoł, Wernyhora, Stańczyk, Hetman czy Upiór. To również takie elementy jak sen Panny
Młodej czy Widmo, które ukazuje się Marysi. 

Motyw chłopstwa

Na osobną uwagę zasługuje przedstawienie w Weselu chłopstwa jako pewnej charakterystycznej i w

pewnym sensie hermetycznej grupy społecznej. Jest to wynik „chłopomanii”, czyli modernistycznego
zwrotu uwagi artystów w kierunku wsi i zamieszkujących ją ludzi. W Weselu widać takie ich cechy jak
patriotyzm, porywczość, przywiązanie do tradycji przodków, niemożność wzajemnego porozumienia się,
chęć do walki za ojczyznę czy pijaństwo. Chłopi żyją w biedzie i nie potrafią uzyskać pomocy, choćby ze
strony bogatych mieszczan. Ci traktują ich jak ciekawostkę folklorystyczną i zdradzają głęboką
nieznajomość ich świata i życia. Małżeństwo mieszczanina z chłopką przez wielu ludzi traktowane jest jako
mezalians, który nie ma szans powodzenia. 

Motyw zaborów

Oczywiście nie da się mówić o Weselu nie wspominając o tym, że jest to dzieło w dużej mierze poświęcone
ciężkiej sytuacji politycznej Polski i Polaków na przełomie XIX i XX wieku, którzy już od przeszło stu lat
znajdowali się pod zaborem. Dramat ukazuje różne postawy różnych grup społecznych wobec polityki,
zaborców oraz życia i przetrwania w niewoli. Wyspiański skupił się na dwóch grupach: inteligencji i
chłopstwie. Inteligencja, która zastąpiła w dużej mierze szlachtę, jest zawieszona w duchowej próżni, w
inercji oraz lęku przed wzięciem na siebie jakiejkolwiek inicjatywy i odpowiedzialności. Chłopi natomiast
są chętni do walki, ale nie potrafią się sami zjednoczyć. Koniec końców obie grupy nie dochodzą do
porozumienia, przez co zaprzepaszczona zostaje szansa wywołania zwycięskiego powstania chłopskiego. 

WERONIKA POSTANAWIA UMRZEĆ PAULO COELHO

Historia opowiada o młodej dziewczynie, która choć wydaje się mieć wszystko, jest nieszczęśliwa. Rutyna życia
codziennego staje się dla niej nie do zniesienia. Wydaje jej się, że w życiu nie spotka jej już nic ciekawego, dlatego
decyduje się popełnić samobójstwo. Zażywa dużą dawkę środków nasennych. Ku swojemu rozczarowaniu budzi się w
szpitalu. Postanawia znaleźć skuteczny sposób odebrania sobie życia. Póki co trafia jednak do szpitala
psychiatrycznego. Tam dowiaduje się, że jej próba samobójcza nie pozostała bez skutków – środki, które zażyła,
poważnie uszkodziły jej serce, które stopniowo umiera, tak że nie pozostało jej więcej niż tydzień życia.

Przekonanie o rychłej śmierci powstrzymuje Weronikę przed kolejnymi próbami samobójczymi, ale też pozwala
inaczej spojrzeć na świat. W końcu dziewczyna czuje ogromny żal, że musi rozstać się z życiem, ponieważ na nowo
odkryła jego piękno. Myśli o wszystkich miejscach, których nie było jej dane zobaczyć, ludziach, których nigdy nie
pozna, o wszystkich przyjemnościach, które są udziałem człowieka każdego dnia. Przywołuje w pamięci dziecięce
marzenia, których nie zrealizowała i jest jej żal

i wstyd za to, co zrobiła. Dlatego zamierza wykorzystać ostatnie dni najlepiej, jak to możliwe, cieszyć się każdą
chwilą, jaka jej pozostała.

W szpitalu Weronika odnajduje swoją miłość, Edwarda. Młodzi ludzie uciekają ze szpitala, by tylko we dwoje spędzić
te dni, które jej pozostały. Po wspólnej nocy budzą się szczęśliwi i zdumieni tym, że Weronika wciąż żyje, ponieważ
upłynął termin, jaki dawali jej lekarze, a od ucieczki ze szpitala nie zażywała leków. Wtedy staje się jasne, że to
nieprawda – jej serce wcale nie zostało uszkodzone przez środki nasenne. Był to tylko wybieg lekarza. Lekarstwa,
które jej podawano, to placebo.

W ten sposób Weronika nauczyła się cenić wartość życia.

OSAMU DAZAI ZATRACENIE

Krótkie streszczenie: Powieść Zatracenie (1948) to ostatni ukończony utwór Osamu Dazaia, wydany
pośmiertnie. Bohaterem jest Yozo, od dziecka wrażliwy i utalentowany plastycznie syn bogatego właściciela
ziemskiego. W osamotnieniu przeżywa chorobliwy lęk przed ludźmi. Czuje się zagubiony w świecie, w
którym trudno odróżnić prawdę od kłamstwa, gdzie upadają stare ideały i tracą znaczenie dotychczasowe
wartości. Dręczy go poczucie wstydu, niska samoocena i przekonanie o niemożności sprostania
wymaganiom stawianym przez otoczenie. W dzieciństwie ratunkiem przed wyniszczającymi uczuciami jest
błazenada, w wieku młodzieńczym i późniejszym ucieczka na margines społeczny i w nałogi. Nieszczęśliwe
życie Yozo kończy samobójczą śmiercią.
Zatracenie to bardzo osobista powieść Osamu Dazaia jako emocjonalnego człowieka i ambitnego twórcy,
przedstawiciela zanikającej grupy społecznej, a także narodu, którego ojczyzna poniosła klęskę w wojnie.
Utwór Dazaia był wielokrotnie przedmiotem adaptacji zarówno filmowych – fabularnych i animowanych,
jak i komiksowych.

"Utraciłem prawo do nazywania się człowiekiem. Definitywnie przestałem nim być".