2015-05-25

Prowadzący - dr Edyta Majorczyk

Konsultacje (P9-4):
poniedziałek 15.15-16.00
wtorek 11.00-11.45
Kontakt:
e.majorczyk@po.opole.pl
tel. 077 4498249
Statystyka
Zaliczenie przedmiotu: kolokwium zaliczeniowe
Test 20 pytań zamkniętych, test jednokrotnego
wyboru
Ocena pozytywna: co najmniej 50% poprawnych
odpowiedzi

Wykaz podręczników:

Wiedza
Literatura podstawowa 1. Zna podstawy obsługi komputera i środowiska word, exel.
1. Kot S.M, Jakubowski J,Sokołowski A. Statystyka, Podręcznik dla 2. Posiada wiedzę matematyczną na poziomie szkoły
studiów ekonomicznych. Difin, 2007 średniej.
2. Zieliński R, Zieliński W. Tablice statystyczne. PWN, Warszawa, 1990.
3. Luszniewicz A, Słaby T. Statystyka z pakietem komputerowym
Statistica PL. Warszawa 2003 Umiejętności
4. Myers JM, Well AD. Research Design and Statistical Analysis. 1. Posługuje się komputerem w zakresie podstawowej
Lawrence Erlbaum Associates, 2003 obsługi i oprogramowania.

Literatura uzupełniająca Kompetencje społeczne

1. www.przegladstatystyczny.pan.pl
1. Potrafi pracować w zespole.

Wiedza
1. KF_W12 Zna zasady i podstawowe metody analizy danych
związanych z procesem usprawniania pacjenta,
określeniem istotności uzyskanej zmiany badanych
parametrów.
Statystyka - to nauka, której przedmiotem
zainteresowania są metody pozyskiwania i prezentacji,
a przede wszystkim analizy danych opisujących zjawiska
masowe.

Umiejętności
1. KF_U15 Potrafi analizować dane pozyskane w procesie
fizjoterapii i wyciągać wnioski na podstawie podstawowych David Hume
narzędzi analizy statystycznej.
2. KF_U16 Potrafi dokonać podstawowej analizy Nic nie wymaga większej
statystycznej. dokładności przy roztrząsaniu
spraw ludzkich jak ścisłe
Kompetencje społeczne rozróżnienie, co jest
1. KF_K02 Potrafi określić obszar kompetencji fizjoterapeuty wynikiem przypadku, a co
w zakresie analizy statystycznej danych. Zna ograniczenia działaniem przyczyn.
zastosowania podstawowych metod analizy statystycznej w
fizjoterapii.

1

Statystyka - z łac. status (stan państwa).
Słowa „statystyka”, „statystyk”, „statystyczny” w ich
obecnym znaczeniu liczą zaledwie sto lat.
Początki gałęzi wiedzy, zwanej
statystyką, sięgają XVI wieku.
Statystyka – rozumiana jako metoda
liczbowego opisu stanu państwa,
rozwinęła się dopiero w XVII i XVIII
wieku, głównie w Niemczech i Anglii
Statystyka - z łac. status (stan państwa).
Książka niemieckiego geografa i
zoologa Eberharda Augusta Wilhelma
von Zimmermanna „A Political Survey
of the Present State of Europe“
(1787), zawiera szerszą definicję
statystyki
“…gałąź wiedzy politycznej, której
przedmiotem jest aktualna i
relatywna siła licznych
współczesnych państw, siła
wynikająca z ich naturalnych
warunków, przemysłu i cywilizacji
ich obywateli oraz mądrości ich
rządów...”
Statystyka - z łac. status (stan państwa).
Całokształt czynności dotyczących
badania i opisu przejawiających się
prawidłowości statystycznych w
zjawiskach masowych za pomocą
metod statystycznych jest ujmowany
w tzw. schemacie badania
statystycznego.
2015-05-25
Statystyka - z łac. status (stan państwa).
Najwcześniejszy znany fakt użycia
słowa „statystyka” znajdujemy w
książce pruskiego barona Jacoba
Friedricha von Bielfelda „The
Elements of Universal
Erudition”(1770).
Rozdział Statystyka zawiera definicję
tego przedmiotu : „...nauka, która
uczy nas , jaki jest polityczny układ
wszystkich współczesnych państw w
świecie...”
Statystyka - z łac. status (stan państwa).
Statystyka opisowa
zajmująca się opisem zjawisk
masowych
Statystyka matematyczna -
wnioskowanie matematyczne
zajmująca się analizą zjawisk
masowych.
Schemat badania statystycznego
Krok 1. projektowanie badania
Krok 2. gromadzenie materiału statystycznego,
Krok 3. opracowanie materiału statystycznego,
Krok 4. analiza statystyczna.
2
 2015-05-25

Podstawowe pojęcia statystyki: Podstawowe pojęcia statystyczne

• populacja generalna – zbiór, który poddajemy badaniu;

• kompletne badanie statystyczne - badanie całej populacji; Badanie statystyczne to proces pozyskiwania danych na
temat rozkładu cechy statystycznej w populacji.
• próba losowa – losowy podzbiór populacji generalnej;
• opis statystyczny próby - ustalenie charakterystycznych cech
próby; Badanie może mieć charakter:
• pomiar - proces zbierania danych; pełny - badanie obejmuje całą populację;
• dane surowe – zebrane i nieuporządkowane dane; częściowy - odbywa się na pewnych (zazwyczaj losowo)
wybranych elementach populacji, czyli próbie losowej,
• liczebność próby – liczba zebranych danych;
zazwyczaj reprezentatywnej dla populacji.
• szereg uporządkowany – uporządkowany od najmniejszej do
największej zestaw danych.

Podstawowe pojęcia statystyczne Klasyfikacja zbiorowości statystycznej

Zbiorowość statystyczna
Zbiorowość statystyczna nazywana też populacją
statystyczną - zbiór elementów (osób, przedmiotów,
zdarzeń) podobnych, lecz nie identycznych pod Skończona Nieskończona
względem określonej cechy, poddanych badaniom
statystycznym. Ma skończoną liczbę Ma nieskończona lub niemożliwą
jednostek; do ustalenia liczbę jednostek
statystycznych;
np. 50 firm
farmaceutycznych Np. zbiorowość mikroorganizmów,
klienci odwiedzający centrum
handlowe

Klasyfikacja zbiorowości statystycznej Klasyfikacja zbiorowości statystycznej

Zbiorowość statystyczna Zbiorowość statystyczna

Jednowymiarowa Wielowymiarowa Względnie jednorodna Niejednorodna

badana ze względu na badana jednocześnie ze Jej podzbiorowości mało Jej podzbiorowości wyraźnie
jedną cechę względu na kilka cech różnią się własnościami różnią się własnościami np.
np. firmy np. firmy farm. W np. zbiorowość gospodarstw zbiorowość gospodarstw o
farmaceutyczne których badamy 2 – osobowych badana ze różnej wielkości badana ze
badane ze względu na zależność wielkości względu na tygodniowe względu na tygodniowe
wielkość obrotów obrotów od liczby wydatki na żywność wydatki na żywność
przedstawicieli
handlowych

3
 2015-05-25

Badamy wielkość dawki NLPZ wśród pacjentów z

Klasyfikacja zbiorowości statystycznej ChZS jednej z przychodni w dniu 28 lutego 2015 r.

Zbiorowość statystyczna Zbiorowość statystyczna:

pacjenci przychodni
Jednostka statystyczna:
Statyczna Dynamiczna jeden pacjent (kto – chory na ChZS, kiedy –
28.02.2015 r., gdzie – w przychodni)
Wszystkie jednostki Jednostki statystyczne
statystyczne pochodzą z tego pochodzą z różnych okresów Typ zbiorowości:
samego okresu skończona, jednowymiarowa, względnie jednorodna,
statyczna
Cecha statyczna:
wielkość dawki
Typ cechy statystycznej:
mierzalna, ciągła

Badamy preferencje uprawiania aktywności fizycznej Badamy preferencje uprawiania aktywności fizycznej
wśród studentów fizjoterapii wśród studentów fizjoterapii
Jaki rodzaj aktywności fizycznej Pan/ Pani preferuje?
Spacery
Jaki rodzaj aktywności fizycznej Pan/ Pani preferuje?
Gimnastyka w domu
Spacery Zorganizowane zajęcia grupowe
Zajęcia na basenie
Gimnastyka w domu Jazda na rowerze
Nordic Walking
Zorganizowane zajęcia grupowe Inne, jaki…….……
Żaden
Zajęcia na basenie
Jazda na rowerze Zbiorowość statystyczna:
Nordic Walking Jednostka statystyczna:
Inne, jaki…….……
Typ zbiorowości:
Żaden
Cecha statyczna:
Typ cechy statystycznej:

Podstawowe pojęcia statystyczne Cechy statystyczne to właściwość pozwalająca odróżnić

jednostki zbiorowości
Element zbiorowości statystycznej
(populacji statystycznej) jest
nazywany jednostką statystyczną.
Mając populację
generalną należy
Liczba jednostek statystycznych,
odpowiedzieć jakie
czyli elementów zbiorowości, jest
własności lub cechy
nazywana liczebnością zbiorowości.
będą nas w badaniu
interesowały.
Cecha statystyczna (nazywana też
zmienną) to właściwość elementów
zbiorowości statystycznej będąca
przedmiotem badania
statystycznego.

4
 2015-05-25

Rodzaje cech statystycznych Rodzaje cech statystycznych

o charakterze jakościowym (niemierzalna): o charakterze ilościowym (mierzalna):

płeć wiek
zawód liczba osób w gospodarstwie domowym
wykształcenie wydatki na leki
źródło utrzymania
cecha mierzalna jest zmienną bowiem przyjmuje różne
wyrażana słownie lub za wartości liczbowe (ciągłe bądź skokowe)
pomocą symboli

Rodzaje cech statystycznych Klasyfikacja cech statystycznych

cechy statystyczne występujące w różnych wariantach Cecha statystyczna

ilościowa (mierzalna) jakościowa (niemierzalna)

wyrażone za pomocą liczb wyrażona w sposób opisowy.

skokowa ciągła

przyjmuje skończoną lub przeliczalną może przyjąć każdą wartość z

liczbę wartości; w pewnym przedziale określonego przedziału
zmienności może przyjąć tylko liczbowego
niektóre wartości.

Badamy wielkość dawki NLPZ wśród pacjentów z

ChZS jednej z przychodni w dniu 28 lutego 2015 r. Analiza danych „na oko”

Zbiorowość statystyczna:
pacjenci przychodni
Jednostka statystyczna:
jeden pacjent (kto – chory na ChZS, kiedy –
28.02.2015 r., gdzie – w przychodni) Lek X (szary) jest
Typ zbiorowości: skuteczny w 50,9%
skończona, jednowymiarowa, względnie jednorodna,
statyczna Lek Y (niebieski) jest
Cecha statyczna: skuteczny w 49,1%
wielkość dawki
Typ cechy statystycznej: Czy lek X jest lepszy od
mierzalna, ciągła
leku Y?

5
 2015-05-25

Sposoby przedstawiania danych (liczb):

Analiza danych „na oko”
• tablice;
Człowiek nie myśli liczbami
Przy porównaniu nie stosuje • tabele;
punktów • wykresy (kolumnowy, słupkowy, liniowy, kołowy,
Przy ocenianiu nie stawia oceny pierścieniowy, bąbelkowy, giełdowy, walcowe,
stożkowe lub ostrosłupowe, punktowy);
• histogram;
Otaczający nas świat daje nam liczby
Liczba to dana • kartogram;
Liczba z interpretacją to • diagram Venna;
informacja • tekst.

Człowiek musi interpretować liczby

Sposoby przedstawiania danych (liczb): Sposoby przedstawiania danych (liczb):

• tablice •tabele
Są formą uporządkowania danych liczbowych dotyczących
jednej lub więcej zbiorowości wg przyjętych kryteriów.
To jeden z najprostszych sposobów zapisu
informacji, w którym dane umieszcza się w
odpowiednio rozmieszczonych polach. Pola te
Elementy utworzone są poprzez poziome i pionowe
składowe linie.
tablicy to:
1.Numer
2.Tytuł
3.Właściwa treść
tablicy
4.Objaśnienia
5.Źródło

Sposoby przedstawiania danych (liczb): Sposoby przedstawiania danych (liczb):

•tabele • wykresy – kolumnowy

Przestrzeń pomiędzy dwiema sąsiednimi pionowymi Wartości są pokazywane według kategorii.

liniami nazywa się kolumną, a miejsce pomiędzy dwiema
sąsiednimi poziomymi liniami nazywa się wierszem.
Pierwszy wiersz tabeli nazywa się nagłówkiem.
Tabele umożliwiają szybsze zapoznanie się z niektórymi Sporty są
rodzajami informacji oraz ułatwiają ich porównywanie. uporządkowane
poziomo, a wartości w
procentach pionowo,
aby podkreślić różnice
w urazowości.

6
 2015-05-25

Sposoby przedstawiania danych (liczb): Sposoby przedstawiania danych (liczb):

• wykresy- słupkowy •wykresy – liniowy

Służy do porównywania indywidualnych elementów Przedstawia trendy w czasie lub dla różnych kategorii.
przedstawione jest porównanie wartości w różnych
kategoriach.

Sposoby przedstawiania Sposoby przedstawiania danych (liczb):

danych (liczb): • wykresy – pierścieniowy
• wykresy - kołowy

Dane liczbowe przedstawione są za pomocą pierścieni,

Koło przedstawia 100% danych. pozwala porównywać nie jedną lecz kilka serii danych.
Wykres kołowy służy do
pokazywania rozmiaru
elementów tworzących serię
danych proporcjonalnie do
sumy elementów.
Na wykresie jest uwzględniana
zawsze tylko jedna seria
danych, a jest on używany, gdy
trzeba zwrócić uwagę na
istotny element danych.

Sposoby przedstawiania danych (liczb):

•wykresy – bąbelkowy Sposoby przedstawiania
To typ wykresu punktowego (XY). Przedstawia porównanie danych (liczb):
zestawów trzech wartości. • wykresy – giełdowy

Rozmiar bąbelka (lub znacznik danych) wskazuje wartość

trzeciej zmiennej.
Zazwyczaj używany do
ilustrowania zmian kursów
akcji.

Służy również do
prezentowania danych
naukowych.

7
 2015-05-25

Sposoby przedstawiania danych (liczb): Sposoby przedstawiania danych (liczb):

•wykresy - walcowe, stożkowe lub ostrosłupowe •wykresy – punktowy
Kolumny w tego typu wykresach są reprezentowane przez
kształty walcowe, stożkowe lub ostrosłupowe.
Wartości liczbowe są przedstawione za pomocą punktów;
Wartości liczbowe są przedstawiane za pomocą pionowych wykres pozwala porównać ze sobą wartości.
lub poziomych stożków.

Sposoby przedstawiania danych (liczb): Sposoby przedstawiania

•histogram danych (liczb):
•kartogram
Podobny do wykresu słupkowego, jednak brak przerw
między danymi. Rozmiary przedziałów na osi mogą być
różne, a powierzchnia słupka jest proporcjonalna do liczby
danych mieszczących się w przedziale opisującym słupek.
Mapa tematyczna
przedstawiająca zmiany
natężenia danego zjawiska
w poszczególnych
wydzielonych na mapie
jednostkach (najczęściej
administracyjnych) za
pomocą zmiany natężenia
barwy lub szarości.

Sposoby przedstawiania Diagramy to nie tylko forma

danych (liczb): przekazu informacji, ale także
•diagram Venna znakomity sposób manipulacji.

Schemat służący ilustrowaniu

zależności między zbiorami. Ma
postać figur geometrycznych na
płaszczyźnie.
Zbiory reprezentowane są na
ogół przez elipsy.
Figurom można nadawać różne
tekstury i kolory, co znacznie
ułatwia dostrzeżenie relacji
pomiędzy zbiorami.
Diagramy te nie mają mocy
dowodu.

8
 2015-05-25

Diagramy to nie Diagramy to nie

Produkcja

Produkcja
tylko forma 200 tylko forma 200
100 100
przekazu informacji, 0 przekazu informacji, 0
ale także znakomity ale także znakomity
sposób manipulacji. sposób manipulacji.

97

99

97

99
95

96

98

95

96

98
19

19
19

19

19

19

19

19

19

19
Rok Rok
Wykres rady Wykres rady

200 200
Produkcja

Produkcja
180 Różnie dobrane 180
160 skale na osi 160
140 pionowej dały dwie 140
różne prezentacje
95

97

95

97
96

98

99

96

98

99
tych samych
19

19

19

19

19

19
19

19

19

19
Rok informacji. Rok
Wykres prezesa Wykres prezesa

Diagramy to nie 1100 Diagramy to nie 1100

Pln.

Pln.
tylko forma 1000 tylko forma 1000
przekazu informacji, przekazu informacji,
ale także znakomity 900 ale także znakomity 900
sposób manipulacji. 1995 1996 1997 1999 sposób manipulacji. 1995 1996 1997 1999
Rok Rok
Wykres rady Wykres rady

1100 1100
Pln.

Pln.

1000 Różnie dobrane skale

1000
900 900
na osi poziomej dały
95 96 97 98 99 dwie różne 95 96 97 98 99
19 19 19 19 19 prezentacje tych 19 19 19 19 19
samych informacji.
Rok Rok
Wykres związków zawodowych Wykres związków zawodowych

Graficzne przedstawianie danych ma za zadanie ułatwiać ich

odczytywanie, ale…
…nie zawsze tak jest.

400 tys.
Sam sposób przedstawienia niesie dodatkowe informacje, które
mogą utrudnić odczytanie właściwych danych statystycznych.
200 tys.

1999 r. 2000 r.
bezwodnik karboksylowo-
fosforylowy

9
 2015-05-25

Dane statystyczne można prezentować także za pomocą tekstu. Statystyka opisowa

Teksty zawierają nie tylko słowne informacje o pewnych zajmuje się metodami
zjawiskach, ale także zaopatrzone są w łatwo czytelne dane
statystyczne informujące o ich rozmiarach.
• prezentacji danych statystycznych ( w sposób
tabelaryczny i graficzny)
• gromadzenia danych statystycznych (zbiorowości
„W 1997 r. Polskie Linie Lotnicze ,,LOT" regularnie komunikację utrzymywały statystyczne)
z 32 państwami (w 1980 r. z 34, w 1990 r. z 33, w 1995 r. z 34, w 1996 r. z
33) i 49 miastami w tych Państwach (w 1980 r. z 44, w 1990 r. z 45, w 1995 r. • sumarycznego opisu danych statystycznych (za
z 47, w 1996 r. z 46). Do najdłuższych linii lotniczych należą linie: Warszawa-
pomocą parametrów statystycznych)
Bangkok (8 088 km), Warszawa-Chicago (7 518 km) i Warszawa-Pekin (6 945
km)".

Sumaryczny opis danych statystycznych

Sumaryczny opis danych statystycznych
Średnia arytmetyczna ważona:
Średnia arytmetyczna:
Średnią arytmetyczną ważoną liczb a1, a2, a3….an, gdzie a1
Średnią arytmetyczną n liczb a1, a2, a3….an występuje n1 razy, a2, n2 razy … ak nk razy przy czym

nazywamy liczbę równą n1+n2+n3+…+nk= n

a1+ a2 + a3 +…+ an nazywamy liczbę równą:

n a1·n1+ a2·n2 + a3·n3 +…+ ak·nk

n
Przykład:
Student ma następujące oceny na koniec semestru: 5, 3, 4, 4,
5, 5, 4, 3, 4, 4. Jeśli wszystkie wagi są równe, wówczas średnia ważona jest równa
średniej arytmetycznej. Wartość średniej ważonej zależy od
5+3+4+4+5+5+4+3+4=41; 41/10=4,1 danych, którym przypisano określone wagi, większy udział w
określeniu średniej ważonej mają dane o większej wadze niż te,
którym przypisano mniejsze wagi.
Średnia ocen studenta wynosi 4,1

Sumaryczny opis danych Sumaryczny opis danych statystycznych

statystycznych

Średnia arytmetyczna ważona: Fizjoterapeuta pracuje na różnych oddziałach u tego samego

pracodawcy, gdy w ciągu tygodnia przyjmie średnio powyżej 10
pacjentów dziennie zarobi 700 złotych, ale gdy przyjmie mniej niż
10 pacjentów tylko 500 złotych.
Jeśli wszystkie wagi są równe,
wówczas średnia ważona jest
równa średniej arytmetycznej.
Wartość średniej ważonej
zależy od danych, którym
przypisano określone wagi,
większy udział w określeniu
średniej ważonej mają dane o
większej wadze niż te, którym
przypisano mniejsze wagi.

10
 2015-05-25

Sumaryczny opis danych statystycznych Sumaryczny opis danych statystycznych

Przykład Przykład
Fizjoterapeuta przyjął w poszczególne dni (pracując na różnych Fizjoterapeuta przyjął w poszczególne dni (pracując na różnych oddziałach) 5, 3, 12, 7, 35
pacjentów:
oddziałach) 5, 3, 12, 7, 35 pacjentów: - fizykoterapia: 5, 3
- fizykoterapia: 5, 3 - masaż: 12, 7,
- masaż: 12, 7, - kinezyterapia: 35

- kinezyterapia: 35
Pracodawca przyjął wagi dla poszczególnych zabiegów, i tak
Średnia arytmetyczna liczby pacjentów dziennie w przybliżeniu fizykoterapia – 1,5
wynosi 12,4: masaż -1
kinezyterapia – 0,5
5+ 3+12+7+35
5 Średnia ważona wynosi 9,7:

5·1,5+ 3·1,5+12·1+7·1+35·0,5
5

Dominanta (moda) to liczba, która spośród liczb a1, a2, a3...an

występuje najczęściej.

Jeśli w zestawie kilka wartości występuje z tą samą (najwyższą)

częstością, to każda z tych wartości jest dominantą.

Jeśli wszystkie wartości w zestawie występują z taką samą

częstością, to przyjmujemy, że zestaw nie ma dominanty.

Mediana Mediana

Gdy n liczbą nieparzystą, to medianą liczb a1, a2, a3...an

nazywamy środkowy wyraz w tym ciągu.
a1, a2, a3...an oznacza ciąg liczb, w którym każda następna liczba
jest nie mniejsza od poprzedniej, czyli dla dowolnych dwóch
kolejnych liczb
Mediana ciągu liczb 1, 2, 2, 3, 3, 4, 5, 7, 11, 11, 13
an i an+1 spełniony jest warunek an < an+1

ŚRODEK

Mediana jest równa 4

Gdy n jest liczbą parzystą, to medianą liczb a1, a2, a3...an

nazywamy średnią arytmetyczną dwóch środkowych wyrazów
tego ciągu.

11
 2015-05-25

Mediana Odchylenie standardowe

Gdy n jest liczbą parzystą, to medianą liczb a1, a2, a3...an Odchyleniem standardowym zestawu danych liczbowych x1, x2... xn
nazywamy średnią arytmetyczną dwóch środkowych wyrazów nazywamy liczbę δ, która stanowi pierwiastek kwadratowy z
tego ciągu. wariancji. Odchylenie standardowe obliczamy ze wzoru:

Mediana ciągu liczb 1, 3, 5, 7, 8, 9, 10, 10, 11, 13

ŚRODEK
gdzie oznacza średnią arytmetyczną liczb x1, x2,…, xn
Średnia arytmetyczna dwóch środkowych wyrazów:
(8+9)/2=17/2=8,5
Mówi, jak szeroko wartości danej cechy są rozrzucone wokół
średniej.
Mediana jest równa 8,5

Odchylenie standardowe

Odchyleniem standardowym zestawu danych liczbowych x1, x2... xn

nazywamy liczbę δ, która stanowi pierwiastek kwadratowy z
wariancji. Odchylenie standardowe obliczamy ze wzoru:

gdzie oznacza średnią arytmetyczną liczb x1, x2 ,…, xn

Mówi, jak szeroko wartości danej cechy są rozrzucone wokół

średniej.

12