Baøi ñoïc 2

AÛnh höôûng cuûa quaûn lyù chaát löôïng toaøn dieän trong hieäu quaû taøi chính
Taùc giaû Jonas Hasson vaø Hendrik Ericksson
Quaûn lyù chaát löôïng toaøn dieän – Total Quality Management (TQM) ñöôïc bieát ñeán nhö moät
noäi dung quan troïng trong lyù thuyeát vaø thöïc haønh quaûn lyù trong suoát nhöõng thaäp nieân gaàn ñaây.
Söû duïng TQM trong nhöõng toå chöùc ôû phöông Taây töông ñoái nhieàu trong nhöõng naêm thaäp nieân
90, ví duï Lawler vaø nhöõng ngöôøi khaùc (1995). Tuy nhieân, moái lieân quan giöõa vieäc thöïc hieän
TQM vaø caûi thieän keát quaû taøi chính gaàn ñaây môùi ñöôïc thaûo luaän thöôøng xuyeân trong nhieàu taøi
lieäu veà TQM. Caùc keát quaû ñöôïc coâng boá cho thaáy söï ñaàu tö vaøo TQM seõ ñem laïi keát quaû caûi
thieän hieäu quaû taøi chính. Tuy nhieân, coù quan ñieåm cho raèng thaät khoù ñeå thieát laäp moái quan heä
giöõa TQM vaø hieäu quaû cuûa coâng ty. Nhöõng keát quaû ñöôïc coâng boá ñöa ra moät böùc tranh tieâu
cöïc hôn laø tích cöïc cuûa vieäc thöïc hieän TQM. Döïa treân nhöõng keát quaû nghieân cöùu cuûa
Eskildson (1994) cho raèng nhieàu toå chöùc khoâng thaønh coâng vôùi nhöõng noã löïc TQM cuûa hoï. Coù
hai lyù do chính ñöôïc neâu ra laø do khoâng xaùc ñònh roõ raøng veà muïc tieâu vaø vieäc thöïc hieän TQM
khoâng phuø hôïp. Harari (1993) chæ ra raèng, döïa treân kinh nghieäm baûn thaân, nhöõng chöông trình
TQM khoâng coù hieäu quaû vaø chæ coù nhieàu nhaát moät phaàn ba caùc chöông trình TQM ñem ñeán
nhieàu ñoåi môùi ñaùng keå.
Theo nhieàu taøi lieäu, phöông phaùp ñeå nghieân cöùu söï gia taêng keát quaû taøi chính cuûa nhöõng
coâng ty ñöôïc nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng chöa ñöôïc söû duïng trong nhöõng coâng ty nhaän giaûi
thöôûng chaát löôïng Thuïy Ñieån. Khi coù nhieàu tranh luaän veà chöông trình TQM coù lôïi nhuaän hay
khoâng, thì muïc ñích cuûa nghieân cöùu naøy nhaèm xaây döïng moät quan ñieåm: nhöõng coâng ty Thuïy
Ñieån ñaõ raát thaønh coâng trong vieäc thöïc hieän TQM seõ coù söï gia taêng nhöõng tieâu chí veà keát quaû
taøi chính toát hôn so vôùi chæ tieâu ngaønh vaø toá hôn nhöõng ñoái thuû ñöôïc xaùc ñònh cuûa hoï.
Cô sôû lyù luaän
TQM ñöôïc ñeà caäp thöôøng xuyeân trong nhöõng thaûo luaän lieân quan ñeán chaát löôïng. Theo
Hodgetts (1996), taát caû nhöõng nhaø kinh doanh khoâng chuù yù ñeán quy moâ vaø tình hình taøi chính,
maø taäp trung vaøo cuoäc caùch maïng veà chaát löôïng. Hieän thôøi coù nhieàu moâ taû veà yù nieäm TQM,
nhöng chæ coù moät vaøi ñònh nghóa laø roõ raøng. Ví duï, Oakland (1989) moâ taû TQM laø “moät
phöông caùch ñeå caûi thieän söï caïnh tranh, hieäu quaû vaø tính linh ñoäng trong toaøn boä toå chöùc”.
Dale (1994) vaø Huxtable (1995) moâ taû TQM nhö moät trieát lyù quaûn lyù quan troïng giuùp duy trì
noã löïc cuûa toå chöùc nhaèm ñaït ñöôïc söï thoûa maõn cuûa khaùch haøng. Trong nghieân cöùu naøy, ñònh
nghóa cuûa Hellsten vaø Klefsjo (2000) ñöôïc söû duïng. Theo Hellsten vaø Klefsjo (2000), TQM laø
“moät phöông phaùp quaûn trò trong söï thay ñoåi lieân tuïc. Noù thieát laäp nhöõng tieâu chuaån, nhöõng heä
phöông phaùp vaø nhöõng coâng cuï, höôùng ñeán vieäc gia taêng söï thoûa maõn khaùch haøng beân trong
vaø beân ngoaøi cuøng vôùi vieäc giaûm nguoàn löïc”. Ví duï, nhöõng tieâu chuaån coát loõi cuûa TQM laø
nhöõng tieâu chuaån nhö ñònh höôùng vaøo khaùch haøng vaø söï taän taâm cuûa nhaø laõnh ñaïo. Nhöõng tieâu
chuaån coát loõi cuõng laø cô sôû cho nhöõng tieâu chuaån cuûa giaûi thöôûng chaát löôïng. Söï töï ñaùnh giaù
ñöôïc xem laø moät heä phöông phaùp vaø cuoán saùch nhoû veà tieâu chuaån cuûa giaûi thöôûng chaát löôïng
quoác gia Malcolm Baldrige - trong ñoù giaûi thöôûng chaát löôïng Thuïy Ñieån coù theå xem nhö ví duï
veà nhöõng coâng cuï.

1
 Lascelles vaø Dale (1991) xaùc ñònh 6 caáp ñoä chaáp nhaän TQM. Nhöõng caáp ñoä ñoù laø (1)
khoâng taän taâm; (2) nhöõng ngöôøi khoâng muïc ñích; (3) nhöõng ngöôøi bò loâi keùo; (4) nhöõng ngöôøi
caûi thieän; (5) nhöõng ngöôøi ñaït giaûi thöôûng vaø (6) taàm côõ theá giôùi.
Lascelles vaø Dale (1991) bieän luaän raèng nhöõng caáp ñoä naøy khoâng nhaát thieát phaûi coù ñuû
trong caùc giai ñoaïn khi toå chöùc thöïc hieän TQM cuûa hoï. Hôn nöõa chuùng chæ laø nhöõng ñaëc tröng
vaø nhöõng haønh vi maø toå chöùc bieåu loä trong söï phaûn öùng laïi vôùi TQM. Trong caáp ñoä 5, nhöõng toå
chöùc ñaït ñeán ñieåm taêng tröôûng chaát löôïng toaøn dieän, nôi maø hoï ñaït ñöôïc phaàn naøo nhöõng moái
quan heä veà vaên hoùa, chuaån möïc, nieàm tin, naêng löïc vaø söï gaén keát cuûa nhöõng ngöôøi coâng nhaân
trong coâng vieäc. Trong soá nhöõng tieâu chuaån khaùc, Ghobadian vaø Gallear (2001) ñaõ söû duïng
vieäc nhaän ñöôïc giaûi thöôûng chaát löôïng nhö söï ñaùnh giaù cho vieäc thöïc hieän thaønh coâng TQM.
Hendricks vaø Singhal (1997) cuõng söû duïng vieäc nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng laø moät tieâu chuaån
cho vieäc thöïc hieän thaønh coâng chöông trình TQM. Theo Lascelles vaø Dale (1991), caáp ñoä cuoái
cuøng, taàm côõ theá giôùi chæ ñaït ñöôïc bôûi moät soá ít nhöõng toå chöùc. Nhöõng toå chöùc naøy coù ñaëc
ñieåm laø lieân keát toaøn dieän veà caûi tieán chaát löôïng vaø chieán löôïc kinh doanh ñeå taïo ra söï thoûa
maõn hoaøn toaøn khaùch haøng.
Hieäu quaû, cuõng nhö TQM, coù theå ñöôïc xaùc ñònh theo nhieàu caùch khaùc nhau. Vieän saùng laäp
veà quaûn lyù chaát löôïng cuûa chaâu AÂu (1999) ñònh nghóa: Hieäu quaû laø moät söï ño löôøng kieán thöùc
ñaït ñöôïc trong moät caù nhaân, moät ñoäi nhoùm, moät toå chöùc hay moät quaù trình. Coù nhieàu tieâu chí
khaùc nhau ñeå ño löôøng hieäu quaû. Nghieân cöùu naøy trình baøy nhöõng tieâu chí ñeå ño löôøng taùc
ñoäng cuûa TQM trong hieäu quaû taøi chính. Theo Hendricks vaø Singhal (1997), coù 6 tieâu chí taøi
chính ñöôïc söû duïng ñeå giaûi thích taùc ñoäng cuûa TQM. Ñoù laø thay ñoåi trong lôïi nhuaän thuaàn,
thay ñoåi trong doanh thu, thay ñoåi tyû suaát lôïi nhuaän treân taøi saûn, thay ñoåi tyû suaát lôïi nhuaän treân
doanh thu, thay ñoåi toaøn boä taøi saûn vaø thay ñoåi soá löôïng nhaân vieân. Eston vaø Jarrel (1998)
cuõng söû duïng nhöõng chæ tieâu töông töï ñoù laø thu nhaäp roøng, thu nhaäp hoaït ñoäng, doanh soá vaø
haøng toàn kho, ñeå ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa TQM trong hieäu quaû taøi chính.
Ñònh nghóa veà thöïc hieän thaønh coâng TQM
Moät trong nhöõng vaán ñeà ñaàu tieân caàn phaûi giaûi quyeát khi nghieân cöùu taùc ñoäng cuûa TQM
trong hieäu quaû taøi chính laø “khi thöïc hieän thaønh coâng TQM seõ taïo ra ñöôïc caùi gì”. Henricks vaø
Singhal (1997), Ghobadian vaø Gallear (2001) coi vieäc nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng nhö moät
tieâu chuaån cho vieäc thöïc hieän thaønh coâng TQM. Hôn nöõa, nhöõng coâng ty nhaän giaûi thöôûng
chaát löôïng cho thaáy coù söï tröôûng thaønh veà TQM (Lascelles vaø Dale, 1991), do ñoù cho raèng
nhöõng coâng ty naøy thöïc hieän raát thaønh coâng TQM.
Choïn löïa nhöõng coâng ty
Trong nghieân cöùu naøy, taát caû nhöõng coâng ty Thuïy Ñieån hoaït ñoäng vì muïc ñích lôïi nhuaän
môùi ñöôïc ñöa vaøo trong nghieân cöùu naøy, vì nhöõng toå chöùc phi lôïi nhuaän khoâng coù söï coá gaéng
gia taêng hieäu quaû taøi chính do ñoäng cô kinh doanh khaùc nhau. Coù toång soá 21 coâng ty phuø hôïp
vôùi nhöõng tieâu chuaån naøy. Trong moät vaøi tröôøng hôïp, moät ñôn vò trong moät coâng ty lôùn ñaõ
nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng.
Nhöõng coâng ty ñöôïc tính vaøo trong nghieân cöùu naøy phaàn lôùn thuoäc ngaønh coâng nghieäp cheá
taïo vaø coù soá löôïng nhaân vieân töông ñoái lôùn (baûng 1). Söï phaân loaïi naøy ñöôïc söû duïng bôûi UÛy
ban coäng ñoàng chaâu AÂu khi ñaùnh giaù veà quy moâ cuûa nhöõng coâng ty (0-9 nhaân vieân, 10-49
nhaân vieân, 50-249 nhaân vieân, 250 vaø hôn 250 nhaân vieân).

2
 Baûng 1. Coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng ñöôïc tính ñeán trong nghieân cöùu, töông öùng vôùi
töøng loaïi hình kinh doanh vaø soá löôïng nhaân vieân

1994 1995 1996 1997 1998 1999 Toång

Toång soá coâng ty 2 2 2 5 4 2 17
0-9 nhaân vieân 0 1 0 0 0 0 1
10-49 nhaân vieân 0 0 0 2 2 0 4
50-249 nhaân vieân 0 0 1 1 1 2 5
> 200 nhaân vieân 2 1 1 2 1 0 7
Coâng nghieäp cheá taïo 2 1 2 2 3 0 10
Coâng nghieäp dòch vuï 0 1 0 3 1 2 7

Choïn löïa nhöõng so saùnh

Ñeå ñaùnh giaù nhöõng lôïi ích taøi chính cuûa vieäc thöïc hieän TQM, nghieân cöùu naøy söû duïng
phöông thöùc so saùnh hieäu quaû cuûa nhöõng coâng ty hieän taïi vôùi nhöõng hieäu quaû trong tröôøng hôïp
coâng ty khoâng thöïc hieän TQM.
Thöù nhaát, moãi coâng ty nhaän ñöôïc giaûi thöôûng chaát löôïng ôû Thuïy Ñieån ñöôïc so saùnh rieâng
vôùi chæ tieâu ngaønh töông öùng ñeå taïo neân söï so saùnh hôïp lyù khi ñaùnh giaù veà hieäu quaû taøi chính.
Thöù hai, so saùnh coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng vôùi nhöõng ñoái thuû ñaõ ñöôïc xaùc ñònh
tröôùc (nghóa laø moãi coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng coù söï so saùnh rieâng vôùi moät trong
nhöõng ñoái thuû cuûa noù). Söï so saùnh naøy cho thaáy söï hieåu bieát sô boä veà nhöõng coâng ty nhaän giaûi
thöôûng chaát löôïng ñaõ phaùt trieån moái quan heä nhö theá naøo vôùi nhöõng ñoái thuû caïnh tranh cuûa hoï.
Chæ moät ñoái thuû ñöôïc choïn löïa cho moãi coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng. Trong nhöõng
tröôøng hôïp khaùc, khi moät ñoái thuû khoâng theå choïn löïa hoaëc nhöõng ñoái thuû khoâng phaûi laø coâng ty
ôû Thuïy Ñieån thì seõ khoâng coù ñoái thuû ñöa vaøo nghieân cöùu. Hoaëc khi coâng ty nhaän giaûi thöôûng
chaát löôïng noùi raèng hoï coù nhieàu ñoái thuû, thì ñoái thuû coù quy moâ gaàn nhaát seõ ñöôïc choïn.
Choïn löïa nhöõng tieâu chí
Coù 5 tieâu chí sau ñaây ñöôïc söû duïng ñeå nghieân cöùu söï tieán trieån veà hieäu quaû ñoái vôùi nhöõng
coâng ty ñöôïc ñöa vaøo nghieân cöùu.
▪ Phaàn traêm thay ñoåi veà doanh soá.
▪ Tyû suaát lôïi nhuaän treân taøi saûn = (lôïi nhuaän taøi chính- chi phí taøi chính)/ 0.7*(lôïi nhuaän
tröôùc thueá + giaù trò taøi saûn). Theo Hendricks vaø Singhal (1997), ñaây laø moät chæ tieâu döïa treân
vieäc giaû ñònh raèng thöïc hieän hieäu quaû caùc chöông trình TQM seõ gia taêng ñöôïc doanh thu.
▪ Tyû suaát lôïi nhuaän treân doanh thu = lôïi nhuaän hoaït ñoäng / doanh thu. Chæ tieâu naøy döïa
treân vieäc giaû ñònh raèng moät chöông trình TQM hieäu quaû seõ gia taêng doanh thu. Lemak vaø
Reed (1997) cho raèng lôïi nhuaän thuaàn laø moät chæ tieâu ñaùnh giaù toát hôn lôïi nhuaän roøng, vì noù
khoâng bò aûnh höôûng nhieàu bôûi caùc coâng thöùc keá toaùn, chính saùch thueá vaø caáu truùc taøi chính.
▪ Phaàn traêm thay ñoåi veà toång taøi saûn.
▪ Phaàn traêm thay ñoåi soá löôïng nhaân vieân. Coù nhieàu yù kieán khaùc nhau giöõa caùc chuyeân
gia veà taùc ñoäng cuûa TQM trong chæ tieâu naøy. Moät vaøi ngöôøi cho raèng TQM ñoøi hoûi söï ñaàu tö

3
veà nguoàn voán vaø nhaân löïc, ñöa ñeán vieäc gia taêng thueâ möôùn nhaân vieân vaø toång taøi saûn. Nhöõng
ngöôøi khaùc tin raèng nhöõng chöông trình TQM gia taêng naêng löïc saûn xuaát cuûa coâng ty bôûi söï
caûi thieän phöông thöùc saûn xuaát vaø giaûm nhöõng khuyeát ñieåm vaø nhöõng thöù laõng phí khaùc. Söï
caûi thieän ñöa ñeán keát quaû laø giaûm vieäc thueâ möôùn nhaân vieân vaø toång taøi saûn (Hendricks vaø
Singhal, 1997).
Thay ñoåi lôïi nhuaän trong hoaït ñoäng khoâng ñöôïc tính ñeán trong nghieân cöùu naøy, vì coù
nhöõng coâng ty, caû nhöõng ngöôøi ñaït giaûi thöôûng vaø nhöõng ñoái thuû cuûa hoï cho thaáy lôïi nhuaän ñaït
aâm trong nhieàu tröôøng hôïp. Treân thöïc teá, khoâng theå ño löôøng söï thay ñoåi trong lôïi nhuaän thuaàn
töø moät keát quaû aâm, bieåu thò qua phaàn traêm, neân chæ tieâu naøy ñöôïc loaïi tröø. Tuy nhieân, tyû suaát
lôïi nhuaän treân doanh thu, ñöôïc ñònh nghóa laø lôïi nhuaän hoaït ñoäng chia cho doanh thu, ñöôïc söû
duïng. Do vaäy, thay ñoåi trong lôïi nhuaän thuaàn, xeùt ñeán moät möùc ñoä naøo ñoù, coù aûnh höôûng ñeán
tieâu chí naøy. Khi tính ñeán lôïi nhuaän thuaàn, Hendricks vaø Singhal (1997) loaïi boû nhöõng naêm lôïi
nhuaän bò aâm.
Moät vaán ñeà töông töï trong vieäc thay ñoåi caùch tính toaùn, theå hieän trong phaàn traêm, vôùi
nhöõng con soá aâm khi môùi baét ñaàu, coù lieân quan ñeán tieâu chí tyû suaát lôïi nhuaän treân doanh thu
vaø tyû suaát lôïi nhuaän treân taøi saûn. Ñeå thay theá, nhöõng keát quaû (nhöõng giaù trò hieän thôøi cuûa tyû
suaát lôïi nhuaän treân doanh thu vaø tyû suaát lôïi nhuaän treân taøi saûn) cho ñoái thuû vaø chæ tieâu ngaønh
ñöôïc tröø töø tieâu chí cuûa rieâng töøng coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng. Sau ñoù, giaù trò trung vò
cuûa nhöõng khaùc bieät seõ ñöôïc tính toaùn. Phöông thöùc naøy söû duïng cho taát caû nhöõng naêm tính
ñeán trong nghieân cöùu. Vieäc so saùnh hieäu quaû cuûa nhöõng tieâu chí ñöôïc döïa treân trung vò thì
maïnh hôn nhöõng giaù trò trung bình.
Nhöõng chæ tieâu khaùc, thay ñoåi veà doanh thu, veà toång taøi saûn vaø soá löôïng nhaân vieân ñöôïc
tính toaùn theo cuøng caùch vôùi Hendricks vaø Singhal (1997). Thay ñoåi nhöõng tieâu chí naøy cho
ñoái thuû vaø chæ tieâu ngaønh ñöôïc tröø töø nhöõng thay ñoåi rieâng töông öùng vôùi nhöõng coâng ty nhaän
giaûi thöôûng chaát löôïng. Hôn nöõa, giaù trò trung vò cuûa söï khaùc nhau giöõa coâng ty nhaän giaûi
thöôûng chaát löôïng vaø ñoái thuû cuûa hoï, vaø chæ tieâu ngaønh ñöôïc tính toaùn ñeå cho thaáy söï aûnh
höôûng toång quaùt veà söï phaùt trieån.
Löïa choïn nhöõng thôøi kyø so saùnh
Thôøi kyø 6 naêm, ñöôïc chia thaønh thôøi kyø thöïc hieän vaø thôøi kyø sau thöïc hieän, ñöôïc ñeà caäp ñeå
nghieân cöùu veà nhöõng tieâu chí naøy. Thôøi kyø thöïc hieän ñöôïc xaùc ñònh laø baét ñaàu 4 naêm tröôùc khi
coâng ty nhaän ñöôïc giaûi thöôûng chaát löôïng vaø keát thuùc 2 naêm tröôùc khi giaûi thöôûng ñöôïc tuyeân
boá. Thôøi kyø sau thöïc hieän baét ñaàu moät naêm tröôùc khi giaûi thöôûng ñöôïc trao vaø keát thuùc moät
naêm sau khi tuyeân boá giaûi thöôûng.
Söï so saùnh haøng naêm
Theo hình 1, 2, 3 nhöõng chæ tieâu goàm: thay ñoåi veà doanh thu, thay ñoåi veà toång taøi saûn vaø
thay ñoåi veà soá löôïng nhaân vieân.
Nhö ñöôïc trình baøy trong hình 1, 2, 3, chæ tieâu thay ñoåi veà doanh thu, cho thaáy coù söï khaùc
bieät lôùn giöõa nhöõng coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng so vôùi nhöõng ñoái thuû cuûa hoï vaø so vôùi
nhöõng chæ tieâu ngaønh. Hôn nöõa, giöõa naêm thoâng baùo giaûi thöôûng vaø moät naêm sau khi thoâng
baùo (“0-1”), nhöõng coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng laøm toát hôn ñoái thuû cuûa hoï vaø nhöõng
chæ tieâu ngaønh trong caû ba chæ tieâu.

4
14%

12%

10%

8%

6%

4%

2%

0%
-5 ñeá n -4 -4 ñeá n -3 -3 ñeá n -2 -2 ñeán -1 -1 ñeá n 0 0 ñeá n 1 1 ñeá n 2

Coâ ng ty nhaä n giaû i thöôûng - Ñoá i thuû

Coâ ng ty nhaä n giaû i thöôûng - Chæ tieâ u ngaø nh

Hình 1. Thay ñoåi veà doanh thu

15%

10%

5%

0%

-5%

-10%

-15%
-5 ñeá n -4 -4 ñeán -3 -3 ñeán -2 -2 ñeán -1 -1 ñeá n 0 0 ñeá n 1 1 ñeá n 2

Coâ ng ty nhaä n giaûi thöôû ng - Ñoá i thuû Coâng ty nhaän giaû i thöôû ng - Chæ tieâ u ngaø nh

Hình 2. Thay ñoåi veà toång taøi saûn

5
 14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
-2%
-4%
-6%
-5 ñeá n -4 -4 ñeán -3 -3 ñeá n -2 -2 ñeán -1 -1 ñeá n 0 0 ñeá n 1 1 ñeá n 2

Coâ ng ty nhaä n giaûi thöôû ng - Ñoá i thuû Coâ ng ty nhaä n giaûi thöôû ng - Chæ tieâu ngaø nh

Hình 3 Thay ñoåi veà toång soá löôïng nhaân vieân

Hình 4, 5 cho thaáy lôïi nhuaän treân doanh thu vaø lôïi nhuaän treân taøi saûn.
Treân ñoà thò, tieâu chí lôïi nhuaän treân taøi saûn coù theå ñöôïc xem laø moät ñöôøng bieåu dieãn döông
khi so saùnh coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng vaø ñoái thuû cuûa hoï.

10%

8%

6%

4%

2%

0%

-2%
Naêm -4 Naêm -3 Naêm -2 Naêm -1 Naê m 0 Naê m 1 Naêm 2

Coâng ty nhaän giaû i thöôû ng - Ñoái thuû Coâng ty nhaä n giaûi thöôû ng - Chæ tieâu ngaø nh

Hình 4. Lôïi nhuaän treân doanh thu

6
 40%

30%

20%

10%

0%

-10%

-20%
Naê m -4 Naê m -3 Naê m -2 Naê m -1 Naê m 0 Naê m 1 Naê m 2

Coâ ng ty nhaä n giaû i thöôû ng - Ñoá i thuû Coâ ng ty nhaä n giaû i thöôû n g - Chæ tieâ u ngaø nh

Hình 5. Lôïi nhuaän treân taøi saûn

So saùnh theo chu kyø
Hình 6, 7 cho bieát giaù trò trung vò trong nhöõng tieâu chí cuûa caùc coâng ty nhaän giaûi thöôûng
chaát löôïng khi so saùnh vôùi ñoái thuû vaø chæ tieâu ngaønh trong suoát thôøi kyø thöïc hieän vaø thôøi kyø sau
thöïc hieän. Ví duï, söï khaùc bieät giöõa nhöõng coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng vaø nhöõng ñoái
thuû cuûa hoï veà caùc tieâu chí thay ñoåi doanh thu trong suoát thôøi kyø thöïc hieän ñöôïc tính toaùn bôûi:
ñaàu tieân, tröø taát caû phaàn traêm thay ñoåi trong doanh thu cuûa nhöõng ñoái thuû töông öùng vôùi caùc
coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng. Thöù hai, söï khaùc nhau veà trung vò ñöôïc tính toaùn, bao
goàm taát caû söï khaùc nhau giöõa nhöõng coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng vaø nhöõng ñoái thuû veà
chæ tieâu thay ñoåi doanh thu trong taát caû caùc naêm cuûa thôøi kyø thöïc hieän. Hình 6 cho thaáy nhöõng
coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng laøm toát hôn caû nhöõng ñoái thuû vaø nhöõng chæ tieâu ngaønh veà
nhöõng tieâu chí thay ñoåi veà doanh thu vaø thay ñoåi veà taøi saûn trong suoát thôøi kyø thöïc hieän.
Trong hình 7 nhöõng coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng laøm toát hôn ñoái thuû cuûa hoï vaø chæ
tieâu ngaønh cho taát caû nhöõng tieâu chí ñöôïc nghieân cöùu trong suoát thôøi kyø sau thöïc hieän.
Trong suoát thôøi kyø sau thöïc hieän, khi so saùnh giöõa nhöõng coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát
löôïng vaø chæ tieâu ngaønh thaáy coù söï khaùc bieät ñaùng keå. Nhö theá, nhöõng coâng ty nhaän giaûi
thöôûng chaát löôïng laøm toát hôn nhöõng chæ tieâu ngaønh cho taát caû caùc tieâu chí veà thay ñoåi doanh
thu, soá löôïng nhaân vieân, tyû suaát lôïi nhuaän treân doanh thu vaø tyû suaát lôïi nhuaän treân taøi saûn. Tuy
nhieân, chæ coù moät söï khaùc bieät ñaùng keå veà tieâu chí tyû suaát lôïi nhuaän treân taøi saûn. Maët khaùc, noù
cho thaáy raèng söï so saùnh vôùi nhöõng chæ tieâu ngaønh phaûn aùnh thaät söï toát hôn vieäc so saùnh vôùi
nhöõng ñoái thuû bôûi vì nhöõng chæ tieâu ngaønh bao goàm nhieàu coâng ty khaùc nhau ôû moät ngaønh cuï
theå.

7
 20%

15%

10%

5%

0%

-5%

-10%
Doanh thu Toång taøi saûn Soá löôï ng ROS ROA
nhaâ n vieâ n

Coâ ng ty nhaä n giaûi thöôû ng - Ñoá i thuû Coâ ng ty nhaä n giaûi thöôû ng - Chæ tieâu ngaø nh

Hình 6. Lôïi nhuaän /doanh thu (ROS) vaø Lôïi nhuaän/Taøi saûn (ROA) trong thôøi kyø thöïc hieän

20%
18%
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
2%
0%
Doanh thu Toå ng taøi saû n Soá löôïng ROS ROA
nhaân vieâ n

Coâng ty nhaän giaû i thöôû ng - Ñoái thuû Coâ ng ty nhaä n giaûi thöôû ng - Chæ tieâ u ngaø nh

Hình 7. Lôïi nhuaän /doanh thu (ROS) vaø Lôïi nhuaän/Taøi saûn (ROA) trong thôøi kyø sau thöïc hieän

Thaûo luaän
Moät trong nhöõng ñoäng cô cuûa nghieân cöùu naøy laø ñeå ñieàu tra söï phaùt trieån hieäu quaû taøi
chính cuûa nhöõng coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng so vôùi nhöõng ñoái thuû ñöôïc xaùc ñònh cuûa
hoï vaø nhöõng chæ tieâu ngaønh trung vò. Hình 6, 7 cho thaáy coù söï caûi thieän giöõa thôøi kyø tröôùc vaø
sau thöïc hieän veà taát caû nhöõng chæ tieâu ñöôïc nghieân cöùu, ngoaïi tröø chæ tieâu thay ñoåi trong doanh
thu. Tuy nhieân, nhöõng söï cheânh leäch giöõa hai thôøi kyø naøy laø khoâng lôùn. Vì coù theå treân thöïc teá,

8
nhöõng coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng laø nhöõng coâng ty hoaït ñoäng maïnh meõ ngay caû
tröôùc khi thöïc hieän TQM.
Nghieân cöùu naøy khoâng phaûn aùnh moät söï so saùnh lyù töôûng giöõa nhöõng coâng ty thöïc hieän
thaønh coâng TQM (nhöõng coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng) vôùi nhöõng coâng ty khoâng nhaän
ñöôïc giaûi thöôûng (caùc ñoái thuû). Tuy nhieân, treân thöïc teá, cuõng coù nhöõng coâng ty bieát caùch laøm
vieäc veà TQM nhöng hoï khoâng noäp ñôn xin xeùt baát kyø loaïi giaûi thöôûng naøo. Moät tình huoáng
töông töï cuõng coù theå xaûy ra cho nhöõng coâng ty tham gia vaøo vieäc thieát laäp neân chæ tieâu ngaønh.
Ñoái vôùi nhöõng chæ tieâu ngaønh, coù moät vaán ñeà khaùc coù theå coù moät aûnh höôûng. Ñoái vôùi nhöõng
coâng ty saûn xuaát coù ít hôn 20 nhaân vieân vaø nhöõng coâng ty dòch vuï coù ít hôn 50 nhaân vieân trong
nhöõng naêm tröôùc naêm 1996, nhöõng chæ tieâu ngaønh ñöôïc döïa treân maãu ngaãu nhieân cuûa nhöõng
coâng ty. Nhöng keát quaû treân thöïc teá laø nhöõng coâng ty taïo neân chæ tieâu ngaønh khi ñeán naêm 1996
ñaõ coù thay ñoåi.
Keát luaän
Trong suoát thôøi kyø thöïc hieän, nhöõng coâng ty nhaän giaûi thöôûng chaát löôïng khoâng thöïc hieän
toát hôn nhöõng ñoái thuû vaø chæ tieâu ngaønh. Tuy nhieân, hoï thöïc hieän toát hôn nhöõng ñoái thuû cuûa hoï
vaø nhöõng chæ tieâu ngaønh trong taát caû nhöõng chæ tieâu nghieân cöùu trong suoát thôøi kyø sau thöïc
hieän. Söï phaùt hieän naøy nguï yù raèng hieäu quaû taøi chính, ño löôøng bôûi nhöõng tieâu chí ñaõ ñònh saün
trôû neân thuaän lôïi hôn cho nhöõng coâng ty thöïc hieän thaønh coâng TQM, hôn laø nhöõng chæ tieâu
ngaønh vaø ñoái thuû ñöôïc ñònh saün cuûa hoï.

Câu hỏi:

1. Bạn tóm tắt tình huống trên (3 điểm)

2. Bạn rút ra kết luận từ tình huống trên ( 7 điểm)
9