Professional Documents
Culture Documents
Aralin 14
Aralin 14
Gramatikang Filipino
null
ARALIN-14.pptx Page 1 of 40
Gramatika o balarila, ang agham sa paggamit
ng salita at ang kanilang pagkakaugnay-ugnay
at ang mga bahagi at tungkulin ng mga salita sa
isang pangungusap ay isinisaalang-alang nito.
null
ARALIN-14.pptx Page 2 of 40
Kalapit din sa gramatika ang kawastuhan ng
pangungusap na gagamitin, pasulat man o
pasalita na kinakailangang umayon sa tamang
gramatikal istruktyur: ang kaayusan o sintaks,
kahulugan o organisasyon o pagkabuo at
maging ang panahunan ng mga salita
(Bendalan, 2013).
null
ARALIN-14.pptx Page 3 of 40
1. Pagpili ng angkop na salita
null
ARALIN-14.pptx Page 4 of 40
1.Pagpili ng angkop na salita
Tingnan at suriin ang sumusunod na halimbawa:
null
ARALIN-14.pptx Page 5 of 40
1.Pagpili ng angkop na salita
Halimbawa:
null
ARALIN-14.pptx Page 6 of 40
1.Pagpili ng angkop na salita
Halimbawa:
null
ARALIN-14.pptx Page 7 of 40
null
ARALIN-14.pptx Page 8 of 40
2. Mga Uri ng Salitang Ginagamit sa Pagpapahayag
null
ARALIN-14.pptx Page 9 of 40
C. Hiram/Hango- mga salitang buhat sa ibang wika
Halimbawa:
hayskul, lektyur, brodkast, dyip, bintana, basketbol, orkestra,
epektibo, drayber, iskor, ekspert
null
ARALIN-14.pptx Page 10 of 40
3. Ang tamang pagbigkas ng Salita Gamit
ang diin
null
ARALIN-14.pptx Page 11 of 40
3. Ang tamang pagbigkas ng Salita Gamit ang
diin
Narito ang halimbawa sa isang komersyal (Batnag et al.,
2011):
null
ARALIN-14.pptx Page 12 of 40
3. Ang tamang pagbigkas ng Salita Gamit ang
diin
Apat na Uri ng salita ayon sa diin:
null
ARALIN-14.pptx Page 13 of 40
3. Ang tamang pagbigkas ng Salita Gamit ang
diin
null
ARALIN-14.pptx Page 14 of 40
3. Ang tamang pagbigkas ng Salita Gamit ang
diin
null
ARALIN-14.pptx Page 15 of 40
3. Ang tamang pagbigkas ng Salita Gamit ang
diin
null
ARALIN-14.pptx Page 16 of 40
3. Ang tamang pagbigkas ng Salita Gamit ang
diin
Upang makaiwas sa kalituhan, mahalaga ring matutuhan ang
angkop na pagbigkas ng mga salita ayon sa diin (Batnag et al., 2011):
null
ARALIN-14.pptx Page 17 of 40
3. Ang tamang pagbigkas ng Salita Gamit ang
diin
May sinabi si Dolly sa ibang tao na dapat ay kay Myra niya sinabi.
Mayroon namang hindi sinabi si Myra kay Dolly. Ito ang ipinagtampo ni
Myra kay Dolly: siya ang dapat na nakaalam ng sinabi ni Dolly sa ibang
tao. Samantala, ang pangungusap ni Dolly ay nagtatanong naman kung
bakit may inilihim si Myra, o bakit hindi sinabi sa kanya ang dapat sana'y
sinabi ni Myra. Pareho ang mga salitang bumuo sa pangungusap ng
dalawang nag-uusap ngunit naiba ng puwesto ang pariralang “sa akin”.
Ang pagkakaibang iyon ng puwesto ng isang maikling parirala ay
nagpabago sa kahulugan ng dalawang pangungusap.
null
ARALIN-14.pptx Page 18 of 40
4. Pagsusunud-sunod Ng Mga Sangkap Ng
Pangungusap
null
ARALIN-14.pptx Page 19 of 40
Ang Ayos ng Pangungusap
1. Karaniwan
2. Di karaniwan
Mga di-Ganap na Pangungusap
1. Eksistensyal 7. Pulmolaryong panlipunan
2. Paghanga 8. Pagpapalam
3. Matinding damdamin 9. Pampook
4. Nagsasaad ng Panahon
5. Pagtawag
6. Pagbati
null
ARALIN-14.pptx Page 20 of 40
Uri ng pangungusap ayon sa gamit
1. Pasalaysay o Paturol
2.Pautos/ Pakiusap
3. Patanong
4. Padamdam
Ang mga pangatnig
Conjunction sa Ingles ang pangatnig. Ito ay
mga kataga o salitang nag-uugnay ng dalawang
salita, parirala, o sugnay na pinagsunus-sunod
sa pangungusap.
null
ARALIN-14.pptx Page 21 of 40
Mga Cohesive Devices
Cohesive devices ang tawag sa mga
salita at pariralang nag-uugnay sa mga
salita, parirala, at sugnay sa loob ng
pangungusap sa loob ng talata at ng mga
talata sa loob ng komposisyon.
mga halimbawa
taliwas sa, taliwas sa mga, batay sa,
bukod dito, alinsunod sa at marami pa.
null
ARALIN-14.pptx Page 22 of 40
Ang Gamit ng mga Cohesive Devices
1. pagpapahayag ng pagdaragdag
2. pagpapahayag ng kabawasan
3. pagpapahayag ng dahilan-resulta ng isang
pangyayari o kaganapan
4. pagpapahayag ng kondisyon
5. pagpapahayag ng taliwasan,salungatan o
contrast
6. pagpapahayag ng pananaw o punto de bista
7. pagpapahayag ng pagsang-ayon, di-
pagsang-ayon at di-ganap na pagsang-ayon
ARALIN-14.pptx Page 23 of 40
8. pagpapahayag ng probabilidad ,
kakayahan, o panindigan
9. pagpapahayag ng pagbabago ng paksa
o tagpuan
10. pagpapahayag ng pagbibigay-linaw
sa isang ideya, pagbubuod at paglalahat
11. Pagpapahayag ng halimbawa
12. pagpapahayag ng pagpapatunay
ARALIN-14.pptx Page 24 of 40
13. pagpapahayag ng kabaligtaran
14. pagpapahayag ng pagsusunuran ng
kalagayan o pangyayari
15. pagpapahayag ng uugnayan ng mga
pangungusap o talata
16. pagpapahayag ng sabay na kalagayan
o pangyayari
ARALIN-14.pptx Page 25 of 40
Kohesyong Gramatikal
Dalawa ang Kohesyong Gramatikal
1. Anapora
2. Katapora
Mga Uri ng Pangatnig
1. Nag-uugnay ng magkatimbang na yunit
2. Nag-uugnay ng di-magkatimbang na yunit
ARALIN-14.pptx Page 26 of 40
Mga Uri ng Pangatnig
1. Nag-uugnay ng magkatimbang na yunit
b. Pamukod
c. Panalungat o paninsay
2. Nag-uugnay ng di-magkatimbang na yunit
a. Panubali
b. Pananhi
c. Panlinaw
ARALIN-14.pptx Page 27 of 40
Mga Uri ng sugnay
1. Sugnay na makakapag-iisa
2. Sugnay na di-makakapag-iisa
Uri ng pangungusap ayon sa kayarian
1. Payak
2. Tambalan
3. Hugnayan
4. Langkapan
ARALIN-14.pptx Page 28 of 40
Pagbuo ng Pangungusap
1. Dapat nagkakaisa ang mga aspekto ng pandiwa
sa pangungusap.
2. Huwag pasamahin sa pangungusap ang hindi
magkakaugnay na kaisipan.
3. Tiyakin ang timbang na ideya at paralelismo sa
loob ng pangungusap.
4. Gawing malinaw sa pangungusap kung alin ang
pangunahing sugnay at ang panulong sugnay.
ARALIN-14.pptx Page 29 of 40
5. Gamitin ang tinig na balintayak ng pandiwa
kapag ang simuno ng pangungusap ay hindi
siyang gumagawa ng kilos.
6. Huwag ilayo ang salitang panuring sa
tinuturingang salita.
7. Sa Filipino, nauuna ang panaguri kaysa
simuno sa karaniwang ayos ng pangungusap.
8. Iwasan ang pagsama-sama ng maraming
kaisipan sa isang pangungusap.
ARALIN-14.pptx Page 30 of 40
Mga Bahagi ng Pananalita
1. Pangngalan – panawag ito sa ngalan
ng tao, hayop, bagay, pook at
pangyayari.
Mga Uri ng Pangalan:
a. Pantangi - specific
b. Pambalana – generalize
ARALIN-14.pptx Page 31 of 40
Kailanan ng Pangalan
a. Isahan
b. Dalawahan
c. Maramihan
Kasarian ng Pangngalan
a. Panlalaki
b. Pambabae
c. Di-tiyak
d. Walang kasarian
ARALIN-14.pptx Page 32 of 40
Kalikasan ng Pangngalan
a. Likas
b. Likha
c. Ligaw
Kayarian o Anyo ng Pangngalan
a. Payak
b. Maylapi
c. Inuulit
d. Tambalan
ARALIN-14.pptx Page 33 of 40
2. Panghalip – salitang panghalili sa ngalan ng tao, bagay, hayop,
pook at pangyayari.
Mga Uri ng Panghalip
a. Panao
Unang panauhan
Ikalawang Panauhan
Ikatlong Panauhan
b. Pamatlig
c. Pananong
d. Panaklaw
ARALIN-14.pptx Page 34 of 40
3. Pandiwa – nagsasaad ng kilos o galaw ng
lipon ng salita sa mga pangungusap
Mga Aspekto ng Pandiwa
a. Perpektibo
b. Imperprktibo
c. Panaklaw
ARALIN-14.pptx Page 35 of 40
Mga Pokus ng Pandiwa
a. Aktor Pokus
b. Gol Pokus
c. Benepaktib Pokus
d. Direksyunal Pokus
e. Lokatib Pokus
f. Kawasatib Pokus
g. Instrumental Pokus
h. Resiprokal Pokus
ARALIN-14.pptx Page 36 of 40
Mga Tinig ng Pandiwa
a. Tukuyan
b. Balintayak
4. Pang-uri
Ito ang mga salitang nagpapahayag ng
katangian o mga salitang naglalarawan
ARALIN-14.pptx Page 37 of 40
Kaantasan ng Pang-uri
a. Lantay
b. Pahambing
c. Pasukdol
Mga Pang-uring Pamilang
a. Patakaran/Kardinal
b. Panunuran/Ordinal
c. Pamahagi/Fraksyunal
d. Patakda
ARALIN-14.pptx Page 38 of 40
5. Pang-abay
bahagi ng pananalita na nagbibigay turing sa
pandiwa, sa pang-uri o kapwa pang-abay.
Mga Uri ng Pang-abay
a. Pamanahon
b. Panlunan
c. Panggaano
d. Pamaraan
ARALIN-14.pptx Page 39 of 40
e. Pang-agam
f. Panang-ayon
g. Pananggi
h. Panulad
i. Panunuran
j. Pamitagan
k. Pananong
l. Panturing
ARALIN-14.pptx Page 40 of 40