Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

Gimnazija “Jezdimir Lovic”

Sjenica

Seminarski rad

NEOKLASICIZAM
ROMANTIZAM I REALIZAM U SRBSKOJ UMETNOSTI

Učenik:Andrija Bukumirović
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

SADRŽAJ

1.0. Uvod................................................................................................................................... 1
2.0. Neoklasicizam u srpskoj umetnosti.....................................................................................1
Neoklasicizam u slikarstvu.......................................................................................................2
3.0. Romantizam u srpskoj umetnosti.........................................................................................3
4.0. Realizam u srpskoj umetnosti..............................................................................................5
5.0. Konak kneginje LJubice.......................................................................................................8
6.0. Literatura........................................................................................................................... 10
Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

1.0. Uvod

  Srbija je krajem XVIII veka i kroz ceo XIX vek vapila za slobodom. Borba za
slobodu je bila konstantna i nemilosrdna, pa su na slikama često prikazivane scene
gubitaka ali i portreti važnih ličnosti. Recimo, poput Jakšićevog Kneza Milana
Obrenovića, ali i Todorovićevog portreta Vladana Đorđevića, predsednika vlade od
1897. do 1900.
Srbi su početkom XIX veka živeli u dve države. Teritorija Vojvodine je bila deo
Habsburške monarhije, a krajevi južno od Save I Dunava pripadali su Otomanskoj
imperiji.
Zbog različitih kulturnih shvatanja različito se prihvataju savremeni umetnički
pokreti. Ipak se početkom XIX veka prihvataju savremene umetničke tendencije.
Napušta se orijentalni način života i počinje zaokret u umetnosti ka evropskim uzorima.

2.0. Neoklasicizam u srpskoj umetnosti

Tridesetih godina XIX veka na scenu stupa generacija umetnika koji donose
neoklasicističku varijantu umetnosti iz srednje Evrope pod nazivom bidermajera.Tematika ovih
slika vezuje se za intimni porodični portret i žanr scene.
U prvoj polovini XIX veka pod pokroviteljstvom kneza Miloša Obrenovića podižu se
dvorska zdanja u okviru prostranih poseda sa skromnim elementima neoklasicističke arhitekture.
Građevine ukrašava jednostavan trem sa zabatom na stubovima, a neoklasicistički utisak odaju
gipsani radovi i prislonjeni sporadični stubovi. Javljaju se konaci čiji su tipični spoljni elementi
na tim građevinama doksati i tremovi.
Reprezentativni primeri orijentalno-balkanskog stila jesu konak Kneginje LJubice u
Beogradu i Konak kneza Miloša u Topčideru- Beograd.

1
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

Konak kneginje LJubice , Beograd 1831. Konak kneza Miloša , Beograd 1831-1834.

Neoklasicizam u slikarstvu

Konstantin Danil je bio jedan od najznačajnijih portretista u ovom period.Glavni slikari

ovog perioda su bili : Konstantin Danil , Katarina Ivanović (prva žena u srpskom slikarstvu) i
Arsa Teodorović. Neoklasicizam se u srpskoj sredini najpre ispoljava u slikarstvu i
arhitekturi.Tematika obuhvata portrete, žanr scene i slike mrtve prirode.
Konstantin Danil je svoje delo ostvario u okviru crkvenog slikarstva i bio je blizak
bidermajer varijanti neoklasicizma. Značajan trag u umetnosti neoklasicizma je ostavila Katarina
Ivanović. Unela je u srpski neoklasicistički stil poetičan doživljaj stvarnosti. Na svom
autoportretu prikazuje više svoju nežnu suštinu nego crtačku virtuoznost.

Katarina Ivanović-Autoportret , Beograd 1836 Konstantin Danil-Srbijanac

Na scenu srpske istorije, Katarina je ušla na velika vrata sa svojih dvadeset pet godina. O
njoj u superlativu piše prestonička štampa, posebno se osvrćući na autoportret naslikan 1835.

2
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

godine u Beču. Autoportet je svoju premijeru doživeo godinu dana kasnije, kada je izložen na
bečkoj Akademiji gde se odmah izdvojio.

Autoportret prikazuje mladu, moderno obučenu ženu sa moderno nameštenom frizurom

za to vreme, koja je samosvesna i koja pored toga što sebe predstavlja planeti, samouvereno
gleda u posmatrača. Ovim autoportretom, istoričari smatraju da je Katarina iskazala svest o sebi
kao umetnici, ali i pokazala neku novu Srbiju, daleku od orijentalnog uticaja pod kojim je bila
vekovima. U gradu na "lepom plavom Dunavu", Katarina se družila sa Srbima okupljenim oko
Vuka Karadžića, pa i uticaj "bečkih" Srba, njihov nacionalni zarazni naboj treba razumeti kao
nastojanje i kulturnog približavanja Evropi. To je bio povod da Katarinu Srbi u Austriji i
Ugarskoj proglase i nacionalnom heroinom, iako sam portret nema nikakvih nacionalnih
obeležja.

3.0. Romantizam u srpskoj umetnosti

Središte srpske umetnosti sredinom XIX veka premešta se u autonomnu kneževinu

Srbiju. To je označilo početak romantizma u Srbiji.Romantizam više nego ijedan umetnički
pravac prožima celokupni život Srbije.

Na početku 40-ih godina XIX veka srpsko slikarstvo napušta postepeno svoju
klasicističku bidermajersku strogost, kao i prvobitnu pretencioznost koju karakterišu stilski ideali
obrazovanijeg dela građanstva. Izgledalo je da se na portretima gubi ona dobro pogođena
psihološka pouzdanost koja se zasnivala na naglašenom smislu za analitičku pronicljivost,
stigavši do skoro nenametljivih prelaza k romantizmu. Srpsko istorijsko slikarstvo bilo je
ograničeno u svojoj racionalnoj konstrukciji, a ponekad kompozicije ostavljaju utisak da su
preuzete iz naivne režije srpskog romantičkog pozorišta. Prepoznatljiva je težnja da se slika I
gledalac veže pomoću rodoljubive sadržine ovih.
Ovakav stil kao preteča usavršio je umetnički temperament kakav je bio Đura Jakšić
(1832-1878). Već prilikom svog učenja u Beču, Jakšić je osetio sadržajnu i formalnu iscrpljenost
bečkog klasicizma, a posebno je njegov otpor izazvalo i snažno kolorističko osećanje, kakvo do
tada nije viđeno u srpskom slikarstvu. Tako se i moglo desiti da je Jakšić u Beču, tražeći po
galerijama svoje slikarske uzore, prigrlio Rembranta, oduševljen pre svega igrom svetlosti i
senke kod velikog Holanđanina. S Jakšićem, bez sumnje, srpska romantika je u periodu od
1850.do 1870. dosegla svoj vrhunac. Đura Jakšić, Devojka u plavom, ulje na platnu, 62x51 cm,
1856. Najzad, u ovom razdoblju javljaju se i prve ozbiljnije promene u shvatanju pejzaža, koji je
u ranijem vremenu u srpskoj umetnosti igrao isključivo podređenu ulogu i nije pretvoren u
samostalan slikarski izraz. Slike s tematikom čistog pejzaža pojavljuju se kod vrsnih portretista
kao što su bili Novak Radonić (1826-1890), Steva Todorović (1832-1925) i grafičar odnosno
prvi srpski fotograf, Anastas Jovanović (1817-1899). Pored portreta, romantično rodoljublje

3
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

iscrpljuje se mahom slikanjem crkvenih ikonostasa i istorijskim sadržajima preuzetim iz dalje i

bliže prošlosti.

Remek delo srpske umetnosti Devojka u plavom mnogi nazivaju“srpskom monalizom”. Slika
je nastala 1856 godine-ulje na platnu.Njegova zaljubljenost i tuga, u lepom liku  Devojke u
plavom ostaju kao trajno sećanje na običnu devojku, Emiliju, Milu Popović, kćerkukikindskog
kafedzije Lazara Popovića, koja je svoje snove nastavila da traži u svetu glume. Sačuvan je
trenutak snažnih, u svim vremenima znanih osećanja, Đure Jakšića koji je nakon nastanka
slike i zamonašenja, svoj život ipak nastavio menjajući putanje i boreći se, otkrivajući ljubav
ponovo i slikajući dosledno, do samog svog kraja. Skice i snažna živa sećanja na nju pretočio
je u jedno od najlepših dela srpske umetnosti 19 veka.
Sve vrline njegovog portretskog umeća, živ i snažan slikarski gest, zvučan kolorit i sugestivan
doživljaj portreta, najjasnije su došle do izražaja upravo na  slici Devojka u
plavom.Jednostavnost u kompoziciji, stavu i prodornom pogledu, istovremeno prikladno
uokvirenim normama patrijarhalnog društva,  dopustiili su mladosti i lepoti da nesputano
isijava kroz ravan slike, kroz godine i vekove.
Upravo zbog tih odlika, ova nezaboravna slika, postala je obeležje Narodnog muzeja, na
početku poslednje etape njegovog 175 godina dugog trajanja, po otvaranju obnovljene,
podmlađene centralne muzejske zgrade 2018. godine.

Slika Đure Jakšića, Devojka u plavom, izložena je u Galeriji srpske umetnosti 18. i 19. veka u
okviru stalne postavke

Đura Jakšić, Devojka u plavom Steva Todorović, Manastir Manasija, ulje na platnu, 35x23 cm, 1857.
ulje na platnu, 62x51 cm, 1856.

Od sredine XIX veka, bar što se tiče Kneževine Srbije, bilo je očevidno da je vreme starih
graditelja, mahom s juga Balkana, neminovno prošlo. Na Zapadu školovani inženjeri i arhitekti
preneli su u Srbiju vladajuće stilove savremene Evrope. Otuda, do pojave secesije, preovlađuju i

4
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

na ovom području tzv. istorijski stilovi – neorenesansa i neobarok, a vidljive su i pojave koje
upućuju na stvaranje srpskog nacionalnog stila. Glavni zastupnici ovakvih težnji bili su Slovak
Jan Nevole, Aleksandar Bugarski, Konstatin Jovanović i Andra Stevanović.

Jan Nevole (1812-1893) je u Beogradu 1863. izgradio najveću i najlepšu građevinu svoga
doba, Kapetan Mišino zdanje, isprva palatu za porodicu bogatog trgovca Miše Anastasijevića,
koju je on kasnije poklonio srpskom narodu pa su tako ovde bile smeštene Velika škola,
Gimnazija, Narodna biblioteka, Muzej, i Ministarstvo prosvete. Takođe, Nevole jeizgradio
Vojnu akademiju (1850) I Vaznesenjsku crkvu u Beogradu, kao i Sabornu u Smederevu.

Jan Nevole, Kapetan Mišino zdanje u Beogradu, 1863.

4.0. Realizam u srpskoj umetnosti

Doba realizma u srpskoj umetnosti predstavlja razdoblje kada se cela srpska kultura
razvijala uporedo sa evropskom. Tako je prva grupa domaćih realista prihvatila uglavnom
tendencije Minhena, grada koji je bio umetnički centar srednje Evrope, gde je 1869. boravio i
Kurbe, izvršivši snažan uticaj. Srpski umetnici od svojih učitelja primaju ne samo realistički
pogled na svet, već i praktični postupak slikanja, koloristička rešenja i tematiku. Jedna od
osobenosti srpskog realizma je odsustvo kompozicija sa naglašenim socijalnim temama, ali se
zato neguje istorijski žanr, portret, pejzaž i mrtva priroda. Najslavniji slikari ovoga pravca jesu
Đorđe Krstić,Paja Jovanović,Stevan Aleksić,Uroš Predić i Đorđe Milovanović.

Među ovim umetnicima posebno ističu Paja Jovanović i Uroš Predić.

Uroš Predić (1857-1953) je kao nadaren mladi slikar dobio stipendiju Matice srpske i
1876. otišao na bečku slikarsku akademiju, koju je završio 1880. godine u klasi istaknutog
profesora Gripenkerla. U toku studija dobio je Gundelovu nagradu za slikanje uljem po muškom
modelu. U periodu 1883-1885. bio je asistent Umetničke akademije u Beču, a tokom tog perioda
po uputstvu prof. Gripenkerla i arhitekte Hanzena je izradio 13 slika mitološke sadržine za friz

5
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

Parlamenta u Beču. Usled porodičnih obaveza 1885. godine vraća se u domovinu, u rodni
Orlovat, a nakon kraćih radnih boravaka u Beogradu, Novom Sadu i Starom Bečeju, od 1909.
godine pa do smrti živi u Beogradu.
Svoje slike, koje je publika odlično prihvatila, samostalno prvi put izlaže 1888. u
Beogradu. U njegovom slikarskom opusu najviše su zastupljeni portreti, žanr i istorijske
kompozicije, a ređe pejzaži. Osnovna karakteristika njegovih dela jeste crtež, što je posebno
uočljivo u sačuvanim blokovima za skiciranje. U svom dugom stvaralačkom životu ostao je
veran pravilima starih majstora i istrajao je na isticanju crteža i jasnoće kompozicije, pokazujući
otpor prema težnjama mladih umetnika koji su se školovali u Minhenu i Parizu. Takođe,
Predićeva umetnost je prepoznatljiva i po znalački rešenoj kompoziciji, majstorskom slikanju
ljudske figure, inkarnata i draperije, kao i po bogatstvu boja i istinskom nadahnuću
kada se prikazuju realni prizori. U pokušaju da postigne što uverljiviju sličnost sa likom
naručioca i insistirajući na prepoznatljivosti, Predić je postao hroničar građanskog društva svoga
vremena. Godine 1885. u Pančevu je počeo sa slikanjem portreta po porudžbini, ponekad uz
pomoć fotografija. Radio je najčešće reprezentativne portrete, glave ili biste. Od žanr scena,
poznata dela su Vesela braća i Siroče (na majčinom grobu), a od istorijskih Hercegovački
begunci i Na Studencu, dok je jedno od najpoznatijih Kosovka devojka. Takođe, Predić je
oslikao izuzetni ikonostas bečejske pravoslavne crkve, zatim ikonostas crkve u Orlovatu, kao I
mnoge druge. Zbog toga se smatra jednim od poslednjih značajnih srpskih ikonopisaca.

Uroš Predić, Kosovka devojka, ulje na Paja Jovanović, Borba petlova, ulje na dasci,
platnu, 1919. (Muzej grada Beograda) 55×76sm, 1898. (Narodni muzej, Beograd

6
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

Paja Jovanović, Krunisanje cara Dušana, ulje na platnu, 390×590sm, 1900. (Narodni muzej, Beograd

Paja Jovanović (1859-1957) je bio jedan od najtraženijih srpskih umetnika, posebno među građanskim
slojem, a jedini je umetnik svog vremena čiji se radovi čuvaju u velikim evropskim muzejima. U njegovom rodnom
Vršcu, mogao jevideti dela svojih sjajnih prethodnika, Arsenija Teodorovića i Pavela Đurkovića, koji su radili ikone
u Sabornoj crkvi.
Paja je mnogo putovao i na tim putovanjima nalazio značajnu inspiraciju za svoj rad. Još kaostudent bečke
Akademije, podstican sopstvenom radoznalošću i sugestijom profesora, gotovo svaki raspust je koristio da putuje po
Balkanu, naročito po Crnoj Gori, Primorju, Albaniji, Bosni i Hercegovini, južnoj i istočnoj Srbiji. Tamo je radio
skice i studije, trudeći se da što neposrednije oseti atmosferu svakodnevnog života i običaja naroda. Do detalja je
beležio predele, likove, nošnje, nakit, oružje. Pun utisaka, po povratku bi slikaomnogobrojne žanr slike: Ranjeni
Crnogorac, Mačevanje, Guslar, Kićenje neveste, U zasedi, Arbanas, Arnaut s čibukom, Izdajica, Umir krvi, Borba
petlova. Ove slike su ga brzo proslavile u celom svetu, a naročito u Evropi koja je u to vreme bila veoma
zainteresovana za zbivanja na Balkanu.

Srbija se ponosila svojim mladim i slavnim umetnikom. Gotovo svaka srpska kuća je imala neku njegovu
reprodukciju sa temom iz srpske istorije ili iz narodnog života. A vlast,zahvalna što je po svetu pronosio i slavio
istoriju i kulturu srpskog naroda, već 1884. godinega bira za dopisnog člana Srpskog učenog društva. Četiri godine
kasnije, 1888. izabran je i zaredovnog člana Srpske kraljevske akademije.

7
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

Paja Jovanović, Ranjeni crnogorac, ulje na platnu,

Ranjeni Crnogorac (srpski: Rađeni Crnogorac, Ranjeni Crnogorac) naslov je četiri gotovo identične kompozicije
umetnika Paje Jovanovića koji prikazuju ranjenog mladića okruženog seljacima u tradicionalnoj odeći, verovatno
tokom crnogorsko-osmanskog rata 1876–78.
Prvo prikazivanje pobralo je pohvale kritičara i osvojilo prvo mesto na godišnjoj umetničkoj izložbi
Akademije likovnih umetnosti u Beču 1882. godine. S obzirom na uspeh, Jovanović je dobio austrougarsku vladinu
stipendiju i zaključio ugovor sa Francuska galerija u Londonu stvoriće seriju slika o balkanskom životu. Istoričari
umetnosti Ranjenog Crnogorca smatraju jednim od najboljih Jovanovićevih orijentalističkih dela. Jovanović je u
narednim decenijama dovršio još tri verzije kompozicije, od kojih su tri ulja na platnu. Prva je trenutno izložena u
novosadskoj galeriji Matice srpske, druga i treća su u privatnim kolekcijama, a četvrta je smeštena u Muzeju istorije
Jugoslavije u Beogradu.

Najznačajnije slike Paje Jovanovića su:

Ranjeni Crnogorac, Mačevanje, Guslar, Kićenje neveste, U zasedi, Arbanas, Arnaut s čibukom, Izdajica,
Umir krvi, Borba petlova, Seoba Srba pod patrijarhom Arsenijem III Čarnojevićem , Vršački triptihon (Kosidba-
Berba-Pijaca), Ženidba hercoga Ferija IV s Jelisavetom Habzburškom, Krunisanje cara Dušana u Skoplju za cara
Srba, Grka i Bugara. Ženidba caraDušana, Sveti Sava miri braću, Sveti Sava kruniše Prvovenčanog, Spaljivanje
mošti Svetog Save.

U arhitekturi u vreme realizma nastupa period praćenja istoriskih stilova koji se naziva akadmizmom. Planiranju
gradova posvećuje se posebna pažnja a podižu se reprezentativni dvorski kompleksi.Posebno se ističu arhitekte
Aleksandar Bugarski (Aleksandar Bugarski, Stari dvor u Beogradu, 1868-69. ), Konstantin Jovanović (1849-
1923), ( Narodna banka u Beogradu, Spasićeva zadužbina u Knez Mihajlovoj (1889), kuća Marka Stojanovića
(danas zgrada Akademije likovnih umetnosti) i projekat Narodne skupštine, po kome je dobrim delom izvedena
sadašnja zgrada. Andra Stevanović(1859-1929), Kasnije postaje profesor Visoke škole i Univerziteta u Beogradu.
Njegova najznačajnija delazgrada Uprave fondova (1903), danas Narodni muzej u Beogradu i Beogradska zadruga,
koje je projektovao sa Nikolom Nestorovićem (1868- 1957), takođe berlinskim đakom, poznatim i po zgradi hotela
Bristol. Andra Stevanović je zajedno sa Dragoslavom Đorđevićem projektovao i zgradu Srpske akademije nauka.

U srpskoj realističkoj skulpturi ističe se vajar Đorđe Jovanović (1861-1953), autor preko 300 dela, mahom
spomenika, kipova, medalja i plaketa. Reč je o umetniku kojem nisu bila nepoznata ni Rodenova shvatanja, ni
zahtevi secesije, kao težnje koje se povremeno pojavljuju u njegovom plodnom stvaralaštvu. Pa ipak, generalno
gledano, Jovanović je izradio svoje delo na veoma striktnim načelima neoklasicističkog i akademskog vajarstva, s
neskrivenim opredeljenjem za jasnoću i harmoniju, baš onako kako su to propagirali i njegovi minhenski profesori.

8
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

Aleksandar Bugarski, Stari dvor u Beogradu,1868-69 Đorđe Jovanović, Spomenik Vuku Stefanoviću Karadžiću,
Beograd, 1937.

5.0. Konak kneginje LJubice

Konak kneginje Ljubice je jedna od malog broja sačuvanih zgrada iz vremena

prve vladavine kneza Miloša Obrenovića. Građen je u periodu 1829–1831, po
planovima i pod rukovođenjem Hadži Nikole Živkovića, zvaničnog kneževog graditelja.
Zamišljen je da bude reprezentativni dvor srpske vladajuće dinastije Obrenović.
Međutim, zbog blizine Turaka knez Miloš je malo boravio u njemu. Svoju primarnu
namenu Konak je ostvario tokom prve vladavine kneza Mihaila (1839–1842), kada je
služio kao njegova rezidencija.
Konak kneginje Ljubice nalazi se na uglu ulica Kneza Sime Markovića i Kralja Petra,
nekadašnjih ulica Bogojavljanske i Dubrovačke, u jednom od najstarijih delova Beograda. Preko
puta današnje Saborne crkve nalazio se stari knežev dvorac i prostirao se, otprilike, od ulaza u
sadašnju zgradu Patrijaršije do bašte današnjeg Konaka kneginje Ljubice.

Osnova Konaka je pravougaonog oblika i srazmerno velika, a ima tri nivoa: podrum,
prizemlje i sprat. Podrum je pokriven svodovima, a prizemlje i sprat su zidani uz primenu
klasičnog zidanja u opeci i bondručnog zidanja sa drvenom konstrukcijom ispunjenom opekom.
Četvorovodni krov je pokriven ćeramidom, a nadvisuje ga osmostrano kube i osam dimnjaka.

Ova građevina sadrži sve odlike gradskih kuća srpsko-balkanskog stila. Prizemlje i sprat
imaju središnji hol oko kojeg su raspoređene ostale odaje, što je tradicionalno orijentalni
prostorni koncept proizašao iz nekadašnjih zatvorenih unutrašnjih dvorišta. Na oba sprata nalazi
se i po jedna divanhana, neka vrsta današnje dnevne sobe, a takođe i salona za prijem. Divanhana
u prizemlju je od ostalog prostora izdvojena pomoću dva stepenika, a oivičena je drvenim
stubovima sa parapetima između njih. Odmah uz nju postavljene su široke stepenice koje vode u
baštu i taj ulaz u kuću je širi od onog prema ulici.

9
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

Konak kneginje LJubice , Beograd 1831 Konak kneginje LJubice , Beograd 1831

Divanhana na spratu je intimnija. Ograđena je bočno zidovima, a ima prema centralno

prostoru samo dva stuba. Njen pod bio je u ravni okolnog poda, a svi su bili od dasaka. Ova
divanhana je orijentisana ka ulici.

Iako je svojim prostornim konceptom oslonjen na orijentalnu tradiciju, Konak kneginje

Ljubice predstavlja prelomni trenutak u beogradskoj arhitekturi, jer svojim spoljnim
oblikovanjem i dekorativnim elementima u velikoj meri nagoveštava uticaj evropske arhitekture.
Ova evropska shvatanja posebno su vidljiva u razuđenosti fasada, izlomljenim linijama krova,
dimnjaka i kubeta, u sporednim detaljima arhitektonske obrade fasada – pilastrima, lučnim
završecima i šambranama na prozorima, profilisanim vencima i nekim detaljima enterijera.
Erkeri na fasadi, inače tipično pravougaoni, imaju polukružni oblik u osnovi.

6.0. Literatura

10
 Andrija Bukumirovic: Integracioni procesi u svetu i međunarodno ekonomske organizacije SVETSKA BANKA

[1] Lidija Županić Šuica: Likovna kultura, udžbenik za drugi razred gimnazije prirodno
matematičkog smera I opšteg tipa
(2) K. Ambrozić (prev.), Rečnik modernog slikarstva, Beograd (Nolit) 1961.
(3) B. Nestorović, Arhitektura novog veka,Beograd (Naučna knjiga) 1964.
(4) H. Rid, Istorija modernog slikarstva od Sezanado Pikasa, Beograd (Jugoslavija) 1967.
(5) M. B. Protić, Srpsko slikarstvo XX veka, Knjiga 1-2, Beograd (Nolit) 1970.
(6) L. Trifunović, Srpsko slikarstvo 1900-1950, Beograd (Nolit) 1973.
(7) D. Medaković, Srpska umetnost u XVIII iXIX veku, Beograd (Srpska književna
zadruga) 1980-1981.
(8) M. Timotijević, Srpsko baroknoslikarstvo, Novi Sad (Matica srpska) 1996.

11