Professional Documents
Culture Documents
หิน
หิน
หิน
ความหมายในเชิงธรณีวทิ ยา
1.หินกรวดมน (Conglomerate)
ประกอบด้วยกรวดมนหลายขนาดที่ผสมกับทรายและยึดประสานกันด้วย
ซีเมนต์ธรรมชาติ เมืองไทยพบไม่มากนักอาจมีบา้ งเช่นที่จงั หวัดกาญจนบุรี
ระยอง และลพบุรี
2.หินกรวดเหลีย่ ม (Breccia)
ประกอบด้วยกรวดเหลี่ยมหลายขนาดที่ผสมกับทรายและยึดประสานกันด้วย
ซีเมนต์ธรรมชาติ
3.หินทราย (Sandstone)
องค์ประกอบหลักเป็ นเม็ดทรายที่ประสานติดกัน จึงมีเนื้อหิ นแบบเม็ด เป็ น
หิ นตะกอนที่แพร่ หลายเป็ นอันดับสอง นอกจากแร่ ควอตซ์แล้วหิ นทรายอาจ
ประกอบด้วยแร่ แคลไซต์ ยิปซัมหรื อสารประกอบเหล็กต่างๆ ที่มีขนาดเม็ด
ทราย เมืองไทยพบแทบทุกจังหวัดในภาคอีสาน
4.หินดินดาน (Shale)
เป็ นหิ นที่แพร่ หลายมากที่สุด เกิดมาจากทรายแป้ งและดินเหนียวที่แข็งตัว
เป็ นหิ น เม็ดละเอียด ชั้นบาง และแซะออกได้ง่ายตามระนาบชั้นหิ น
หิ นดินดานเนื้อถ่าน สี ดาและมีสารอินทรี ยส์ ูง อาจให้ปิโตรเลียมหรื อถ่านหิ น
หินตะกอนเคมี (CHEMICAL หรือ NONCLASTIC SEDIMENTARY ROCK)
หินตะกอนเคมีอนินทรีย์
1.หินปูน (Limestone) ประกอบด้วยแร่ เบื้องต้นเดียว คือ แคลไซต์
หิ นปูนซึ่งก่อตัวเป็ นหิ นงอก (stalagmite) หิ นย้อย (stalactite) ภายในถ้ า เป็ นเนื้อ
ผลึก เรี ยกว่า คราบหิ นปูน (travertine) ส่ วนที่มีรูพรุ นแบบฟองน้ า อยูบ่ ริ เวณน้ าพุ
ทะเลสาบ หรื อจากการซึมผ่านของน้ าบาดาล เรี ยกว่า คราบหิ นพรุ น (tufa)
2.หินโดโลไมต์ (Dolomite)
คือ หิ นปูนแมกนีเซียม เกิดขึ้นเมื่อแคลเซียมในหิ นปูนถูกแทนที่ดว้ ยแมกนีเซียม
มีผวิ แตกลายหนังช้าง และเกิดเป็ นสะเก็ดแหลม
2.หินเกลือ (Rock Salt)
เกิดขึ้นจากแร่ ที่ตกตะกอนจากการระเหยของน้ าทะเล ประกอบด้วยแร่ เกลือหิ น
(halite) โดยปกติมีเนื้อเนียน มีสีขาวใส หรื อไม่มีสี แต่อาจมีสีต่างๆ ได้ เช่น สี
ส้ม เหลือง แดง เนื่องจากมีมลทินของสารจาพวกเหล็ก พบมากในจังหวัดต่างๆ
ทางภาคอีสาน
หินตะกอนชีวเคมีหรืออินทรีย์
1.หินปูน (Limestone)
เกิดขึ้นจากการทับถมของเปลือกหอย ปะการัง และสาหร่ าย
2.ถ่ านหิน (Coal)
ประกอบด้วยส่ วนต่างๆ ของพืชที่อดั กันแน่นจนกลายเป็ นสภาพหิ น สี ดา มันวาว
ทึบแสง และไม่เป็ นผลึก
หินแปร (METAMORPHIC ROCK)
คือ หิ นที่ถือกาเนิดขึ้นภายในชั้นเปลือกโลก โดยเปลี่ยนแปลงมาจากหิ น
เดิมที่อาจเป็ นหิ นอัคนี หิ นตะกอน หรื อหิ นแปรก็ได้ การเปลี่ยนแปลงเหล่านี้
เกิดขึ้นในสถานะของแข็ง ไม่ผา่ นการหลอมเหลว ด้วยผลจากอุณหภูมิสูง
ความดันสูง หรื อทั้ง 2 ประการ ในกระบวนการนี้อาจมีสารใหม่หรื อไม่มีเพิ่ม
เข้าไปด้วยก็ได้
หิ นแปรแบ่งออกเป็ น 2 ชนิด ตามลักษณะโครงสร้างหรื อเนื้อหิ น คือ
1. หิ นเป็ นริ้ วขนาน (foliated rock)
2. หิ นไม่เป็ นริ้ วขนาน (Non-foliated rock)
หินเป็ นริ้วขนาน (FOLIATED ROCK)
หิ นแปรชนิดนี้มีลกั ษณะการจัดเรี ยงตัวของแร่ หรื อเนื้อหิ นไปในแนว
หนึ่งแนวใดโดยเฉพาะ ริ้ วลายในหิ นแปรนี้เกิดจากขบวนการแปรสภาพ
บริเวณไพศาล (regional metamorphism) เท่านั้น ซึ่งมีผลจากความดันเป็ น
หลัก ความร้อนอาจมีส่วนช่วยบ้าง
หินเป็ นริ้วขนาน (FOLIATED ROCK)
1.หินชนวน (slate)
เป็ นหิ นที่มีลกั ษณะเนื้อละเอียดมาก ตรวจผลึกแร่ ไม่พบด้วยตาเปล่า
แสดงแนวแตกเรี ยบแบบหิ นชนวน (slate cleavage) และกะเทาะ
ออกเป็ นแผ่นเรี ยบบางได้ง่าย มีได้หลายสี เช่น สี เทา ดา เขียว แดง มี
ประโยชน์ในการนามาทาหลังคา กระดานดา และทางเท้า อุตสาหกรรม
ซีเมนต์
2.หินฟิ ลไลต์ (phyllite)
เป็ นหิ นที่มีลกั ษณะคล้ายหิ นชนวน เป็ นเม็ดละเอียดกว่าหิ นชีสต์ แต่
หยาบกว่าหิ นชนวน ผิวที่แตกใหม่จะมีลกั ษณะวาวแบบไหมหรื อเป็ น
มันเงา เนื่องจากมีแร่ ไมกาเนื้อละเอียดอยู่ มักแปรมาจากหิ นดินดานด้วย
ความดันมหาศาลกว่าหิ นชนวนได้รับ แต่ไม่รุนแรงกว่าที่เกิดกับหิ น
ชีสต์
3.หินชีสต์ (schist)
มีเม็ดปานกลางถึงหยาบ เกิดขึ้นภายใต้ความดันมหาศาลกว่าหิ นชนวน
ประกอบด้วยแร่ ไมกา เป็ นแร่ หลัก บางครั้งก็มีคลอไรต์ ทัลก์ แกรไฟต์
ฮีมาไทต์ เป็ นต้น ที่เรี ยงตัวเกือบขนานกัน เรี ยกว่า แนวแตกแบบหิ น
ชีสต์ (schistosity)
4.หินไนส์ (gneiss)
เป็ นหิ นลายเม็ดหยาบที่เกิดจากการแปรสภาพอย่างรุ นแรงมาก มี
ลักษณะแร่ สีอ่อน เช่น ควอตซ์ เฟลด์สปาร์ เรี ยงตัวเป็ นแถบเป็ นลาย
สลับกับแถบของแร่ สีเข้ม เช่น แร่ ไบโอไทต์ ฮอร์นเบลนด์ แถบมีการ
โค้งงอและบิดเบี้ยว
หินไม่ เป็ นริ้วขนาน (NON-FOLIATED ROCK)
ลักษณะของเนื้อหิ นมีเม็ดแร่ ขนาดเท่ากัน อาจเกิดได้ท้ งั การ
แปรสภาพสัมผัส (contact metamorphism) และบริ เวณไพศาล
ไม่มีการจัดเรี ยงตัวจึงไม่แสดงลักษณะริ้ วลาย ทาให้เป็ นเนื้อ
ลักษณะสมานแน่น มักพบในหิ นที่ประกอบด้วยแร่ ชนิดเดียว
เช่น หิ นควอตไซต์ หิ นอ่อน หิ นฮอร์นเฟลส์
หินไม่ เป็ นริ้วขนาน (NON-FOLIATED ROCK)
1.หินควอตไซต์ (quartzite)
เป็ นหิ นที่ประกอบด้วยมวลเนื้อผลึกของเม็ดทรายขนาดไล่เลี่ยกัน
ประสานติดกันแนบแน่น และอาจแสดงการเสี ยรู ปหรื อหลอมเชื่อมกัน
ได้ หากเกิดจากทรายแก้วบริ สุทธิ์จะได้หินควอตไซต์สีขาว แต่อาจมี
สิ่ งเจือปนที่อาจย้อมให้หินมีสีแดง เหลือง หรื อน้ าตาล ประโยชน์ใช้ใน
อุตสาหกรรมเครื่ องแก้ว ทาหิ นลับมีด หิ นประดับ
2.หินอ่อน (marble)
เป็ นหิ นที่เนื้อผลึกค่อนข้างหยาบ แปรสภาพมาจากหิ นปูนและหิ นโดโล
ไมต์ เกิดจากการเกิดผลึกใหม่ ทาให้หลักฐานซากดึกดาบรรพ์หรื อการปู
ตัวของหิ นบางอย่างที่พบบ่อยในหิ นปูนถูกทาลายไป หิ นอ่อนบริ สุทธิ์มี
สี ขาว หากมีสิ่งเจือปนจะทาให้หินอ่อนมีได้หลายสี มักนามาทาหิ น
ประดับ หิ นก่อสร้าง ตลอดจนแกะสลัก
3.หินแอมฟิ โบไลต์ (amphibolites)
เป็ นหิ นที่มกั ไม่แสดงริ้ วลายประกอบด้วยแร่ ฮอร์นเบลนด์ และแพลจิโอ
เคลสเป็ นส่ วนสาคัญ โดยมากมาจากหิ นภูเขาไฟ
วัฏจักรของหิน (ROCK CYCLE)
เรื่องของหิน
หิน…รู้ ไว้ เถิด
แบ่ งตามการเกิดมีสามชนิด
บะซอลต์ สคอเรีย พัมมิซ
อีกหินแกรนิตรวมเรียก หินอัคนี
เกิดจากหินหนืดลาวา
ผุดขึน้ มาเย็นตัวเร็วรี่
ได้ หินเนือ้ ละเอียดดี
ส่ องกล้องดูซีจะเห็นผลึกมัน
บางชนิดเกิดจากแมกมา
ใต้ เปลือกโลกหนาเย็นตัวที่นั่น
ผลึกใหญ่ เร็วมาดูกนั
สวยงามสี สันประโยชนมากมี
หิ นตะกอนเกิดจากดิน ทราย
ซากสัตว์ท้ งั หลายทับถมนานปี
มีสารเชื่อมประสานดี
ตะกอนเหล่านี้เป็ นหิ นแข็งแรง
หิ นทราย หิ นกรวด หิ นปูน
ล้วนแต่ให้คุณหาได้หลายแหล่ง
หิ นดินดาน อีกหิ นสี แดง
คือศิลาแลงหิ นอัคนีผพุ งั
หิ นแปร แปรแล้วแข็งขึ้น
เคยเป็ นหิ นอื่นมาแต่หนหลัง
ชนวน ไนส์ ควอร์ตไซต์ ดีจงั
รู ้หรื อยังแปรจากหิ นใด
หิ นอัคนี หิ นตะกอน หิ นแปร
ไม่มีหมดแน่หมุนเวียนเปลี่ยนไป
ความร้อน แรงดันคือปัจจัย
ให้หินคงไว้อยูใ่ นโลกเรา
จัดทาโดย
ครู มณีรัตน์ กาลสุ วรรณ
ครู ผู้สอน
รายวิชาวิทยาศาสตร์ 3 ว22101 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 2
โรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ กาญจนบุรี