06/2018

Số 17

Điều chỉnh chính sách

nâng cao hiệu quả
thu hút FDI của Việt Nam

Nguồn: Internet
 Soá 17 thaùng 06/2018 (693) - Naêm thöù 51
ECONOMY AND FORECAST REVIEW
CÔ QUAN NGOÂN LUAÄN
CUÛA BOÄ KEÁ HOAÏCH VAØ ÑAÀU TÖ
Toång Bieân taäp
PGS, TS. LEÂ XUAÂN ÑÌNH
Phoù Toång Bieân taäp
LEÂ MINH HAÛI
ÑOÃ THÒ PHÖÔNG LAN
Hoäi ñoàng Bieân taäp
TS. CAO VIEÁT SINH
PGS, TS. LEÂ QUOÁC LYÙ
PGS, TS. BUØI TAÁT THAÉNG
TS. NGUYEÃN ÑÌNH CUNG
PGS, TS. NGUYEÃN HOÀNG SÔN
GS, TS. TRAÀN THOÏ ÑAÏT
PGS, TS. TRAÀN ÑÌNH THIEÂN
PGS, TS. NGUYEÃN ÑÌNH THOÏ
PGS, TS. NGUYEÃN TIEÁN DUÕNG
TS. VÖÔNG QUAÂN HOAØNG
Toøa soaïn vaø trò söï
65 Vaên Mieáu - Ñoáng Ña - Haø Noäi
Tel: 080.43174 / 080.44474
Fax: 024.3747.3357
Email: kinhtedubao@ mpi.gov.vn
Taïp chí ñieän töû
http://kinhtevadubao.vn
Chi nhaùnh phía Nam
289 Ñieän Bieân Phuû,
Quaän 3 - TP. Hoà Chí Minh
Tel/Fax: 028 3933 0669
Quaûng caùo vaø phaùt haønh
Taïi toøa soaïn: 080.48310 / 0905 646 814
Qua maïng löôùi Böu ñieän Vieät Nam
Giaáy pheùp xuaát baûn: 115/GP-BTTTT
In taïi: Coâng ty CP in Coâng ñoaøn Vieät Nam
Giaù 19.500 ñoàng
Economy and Forecast Review
MUÏC LUÏC
TÖØ CHÍNH SAÙCH ÑEÁN CUOÄC SOÁNG
Nguyeãn Thò Thuùy: Ñieàu chænh chính saùch naâng cao hieäu quaû thu huùt FDI cuûa Vieät Nam.... 3
Nguyeãn Thò Hoàng Haïnh: Naâng cao chaát löôïng theå cheá cuûa Vieät Nam
trong boái caûnh Vieät Nam laø thaønh vieân cuûa CPTPP............................................................... 7
PHAÂN TÍCH - NHAÄN ÑÒNH - DÖÏ BAÙO
Nguyeãn Thò Thu Laøi, Tröông Thò Thuøy Dung: Caûi thieän moâi tröôøng kinh doanh
vaø naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa Vieät Nam hieän nay.................................................... 11
Nguyeãn Thò Hoàng Nhung: Phaân tích veà ñaàu tö coâng, ñaàu tö tö nhaân trong moái lieân heä
vôùi GDP caùc tænh khu vöïc Ñoàng baèng soâng Hoàng cuûa Vieät Nam......................................... 14
Buøi Hoàng Ñieäp: Giaûi phaùp coâng ngheä soá thuùc ñaåy taøi chính toaøn dieän ôû Vieät Nam............ 18
NGHIEÂN CÖÙU - TRAO ÑOÅI
Nguyeãn Thò Ngoïc Yeán: Tình hình ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cuûa Nhaät Baûn
vaøo Vieät Nam töø sau caêng thaúng chính trò Nhaät - Trung....................................................... 21
Ñoaøn Anh Tuaán: Ñaåy maïnh thu huùt FDI vaøo lónh vöïc noâng nghieäp................................... 24
Phaïm Hoaøng Long: Giaûi phaùp phaùt trieån coâng nghieäp xanh ôû Vieät Nam........................... 27
Löu Thanh Mai: Ñoåi môùi hoaïch ñònh chieán löôïc ñeå naâng cao naêng löïc caïnh tranh
cho doanh nghieäp vieãn thoâng trong thôøi kyø hoäi nhaäp........................................................... 30
Leâ Thò Ngaân: Naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa haøng noâng saûn Vieät Nam:
Thöïc traïng vaø giaûi phaùp........................................................................................................ 33
Traàn Thò Minh Traâm: Giaûi phaùp thuùc ñaåy khôûi nghieäp cho sinh vieân Vieät Nam............... 36
Nguyeãn Thò Kim Lieân, Nguyeãn Thò Thanh Mai: Phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp oâ toâ
ôû Vieät Nam hieän nay............................................................................................................ 39
Traàn Thò Mai Phöông, Phaïm Höông Quyønh, Traàn Thanh Mai: AÛnh höôûng cuûa giaø hoùa
daân soá ñeán cung caáp dòch vuï y teá vaø thò tröôøng döôïc phaåm ôû Vieät Nam.............................. 42
Ñaøo Minh Nhaät: Moät soá vaán ñeà veà phaùt trieån keát caáu haï taàng giao thoâng
vuøng Kinh teá Troïng ñieåm phía Nam..................................................................................... 45
Nguyeãn Maïnh Tuaân: Chieán löôïc phaùt trieån cuûa Toång Coâng ty Caûng Haøng khoâng
Vieät Nam ñeán naêm 2030...................................................................................................... 48
Phaïm Myõ Haèng Phöông, Nguyeãn Haûi Yeán: Caûi caùch quaûn lyù taøi chính coâng
thoâng qua aùp duïng khuoân khoå chi tieâu trung haïn.................................................................. 51
Traàn Hoàng Vieät: Thöïc traïng kinh teá Trung Quoác vaø ñònh höôùng phaùt trieån
töø sau Ñaïi hoäi XIX................................................................................................................ 54
NHÌN RA THEÁ GiÔÙI
Nguyeãn Thanh Laân: Caùc coâng cuï thu hoài giaù trò ñaát gia taêng trong quaù trình phaùt trieån
keát caáu haï taàng ñoâ thò ôû moät soá quoác gia treân theá giôùi.......................................................... 58
Phaïm Nguyeân Minh: Kinh nghieäm cuûa moät soá nöôùc tham gia caùc FTA theá heä môùi
nhìn töø goùc ñoä lôïi ích thöông maïi quoác teá vaø ñeà xuaát cho Vieät Nam.................................... 62
Ñaøo Maïnh Ninh: Kinh nghieäm öùng phoù vôùi bieán ñoåi khí haäu cuûa Indonesia...................... 66
Phan Tieán Nam, Ñinh Thò Thanh Long: Xu höôùng aùp duïng caùc bieän phaùp
phi thueá quan treân theá giôùi vaø gôïi yù chính saùch cho Vieät Nam............................................. 70
KINH TEÁ NGAØNH - LAÕNH THOÅ
Nguyeãn Thanh Xuaân: Quaûn lyù nhaø nöôùc veà ñaàu tö XDCB ôû TP. Haø Noäi:
3 noäi dung caàn thöïc hieän....................................................................................................... 74
Nguyeãn Höõu Cung: Quaûn lyù voán ñaàu tö xaây döïng cô baûn töø ngaân saùch nhaø nöôùc
ôû huyeän Möôøng Laùt, tænh Thanh Hoùa................................................................................... 77
Tröông Thò Dung: Vai troø cuûa kinh teá tö nhaân trong taêng tröôûng kinh teá
cuûa TP. Ñaø Naüng.................................................................................................................. 80
Phaïm Thò Dieäu Linh: Phaùt trieån noâng nghieäp beàn vöõng taïi tænh Thanh Hoùa...................... 83
Nguyeãn Thò Kim Oanh: Phaùt trieån laøng ngheà treân ñòa baøn tænh Hoøa Bình.......................... 86
Phuøng Vaên Thaønh: Phaùt trieån Laøng ngheà truyeàn thoáng ñieâu khaéc ñaù myõ ngheä
Non Nöôùc Nguõ Haønh Sôn theo ñònh höôùng cuïm lieân keát ngaønh........................................... 89
Phaïm Minh Ñaïo: Moät soá ñeà xuaát phaùt trieån du lòch bieån taïi Haûi Phoøng............................. 92
Mai Vaên Ñieäp: Moät soá giaûi phaùp ñeå phaùt trieån du lòch tænh Khaùnh Hoøa.............................. 95
Phöôùc Minh Hieäp, Traàn Thò Kim Phuïng: Naâng cao söï haøi loøng cuûa doanh nghieäp
veà chaát löôïng dòch vuï khi ñaàu tö vaøo caùc khu coâng nghieäp tænh Traø Vinh............................ 98
1
 Issue 17 June 2018 (693) - 51th year
ECONOMY AND FORECAST REVIEW
PRESS OFFICE OF
MINISTRY OF PLANNING AND INVESTMENT
Editor-in-Chief
Assoc.Prof.Dr. LE XUAN DINH
Deputy Editor-in-Chief
LE MINH HAI
DO THI PHUONG LAN
Editorial Board
Dr. CAO VIET SINH
Assoc. Prof. Dr. LE QUOC LY
Assoc. Prof. Dr. BUI TAT THANG
Dr. NGUYEN DINH CUNG
Assoc. Prof. Dr. NGUYEN HONG SON
Prof. Dr. TRAN THO DAT
Assoc. Prof. Dr. TRAN DINH THIEN
Assoc. Prof. Dr. NGUYEN DINH THO
Assoc. Prof. Dr. NGUYEN TIEN DUNG
Dr. VUONG QUAN HOANG
Editorial Board Office
65 Van Mieu Street
Dongda District - Ha Noi
Tel: 080.43174 / 080.44474
Fax: 024.3747.3357
Email: kinhtedubao@ mpi.gov.vn
Electronic magazine
http://kinhtevadubao.vn
Branch Office
289 Dien Bien Phu Street
3 District - Ho Chi Minh City
Tel/Fax: 028 3933 0669
Advertisement & Issue
Tel: 080.44474 / 0945669911
Released via VNPost
Publishing license: 115/GP-BTTTT
Printed at Cong Doan Vietnam printing JSC
Price 19.500 VND
2 Kinh teá vaø Döï baùo
IN THIS ISSUE
FROM POLICY TO PRACTICE
Nguyen Thi Thuy: Adjusting policies to improve the efficiency of FDI attraction
in Vietnam.............................................................................................................................. 3
Nguyen Thi Hong Hanh: Enhancing institutional quality of Vietnam
as a CPTPP member............................................................................................................... 7
ANALYSIS - ASSESSMENT - FORECAST
Nguyen Thi Thu Lai, Truong Thi Thuy Dung: Improving Vietnam’s business
environment and competitiveness in the modern days........................................................ 11
Nguyen Thi Hong Nhung: Analyzing relationship of public investment and private
investment with GDP in Red River Delta provinces of Vietnam......................................... 14
Bui Hong Diep: Digital technology solution to a comprehensive finance in Vietnam........ 18
RESEARCH - DISCUSSION
Nguyen Thi Ngoc Yen: Japanese FDI in Vietnam after Japan-China political tension...... 21
Doan Anh Tuan: To draw FDI into agriculture sector........................................................ 24
Pham Hoang Long: Solutions for green industry development in Vietnam....................... 27
Luu Thanh Mai: Strategic innovation to enhance competitiveness of telecom
enterprises in the days of integration................................................................................... 30
Le Thi Ngan: Enhancing competitiveness of Vietnamese agricultural products:
Reality and solutions............................................................................................................ 33
Tran Thi Minh Tram: Schemes to promote Vietnamese students’ start-up....................... 36
Nguyen Thi Kim Lien, Nguyen Thi Thanh Mai: To boost automotive industry
in Vietnam today.................................................................................................................. 39
Tran Thi Mai Phuong, Pham Huong Quynh, Tran Thanh Mai: Impact of population
aging on the supply of health services and pharmaceutical market in Vietnam.................. 42
Dao Minh Nhat: Some issues regarding the development of transport infrastructure
in Southern key economic region......................................................................................... 45
Nguyen Manh Tuan: Development strategy of Airports Corporation of Vietnam
until 2030.............................................................................................................................. 48
Pham My Hang Phuong, Nguyen Hai Yen: Public financial management reform
through the application of medium-term expenditure framework....................................... 51
Tran Hong Viet: China’s economic situation and orientation after the 19th
Party Congress..................................................................................................................... 54
WORLD OUTLOOK
Nguyen Thanh Lan: Instruments for land value capture in the progress
of urban infrastructure development in some countries all over the world.......................... 58
Pham Nguyen Minh: Global pratice in entering new-generation FTAs
from the perspective of international trade interests and suggestion for Vietnam.............. 62
Dao Manh Ninh: Indonesia’s experience in climate change adaption............................... 66
Phan Tien Nam, Dinh Thi Thanh Long: Global trend in applying non-tariff measures
and recommendations for Vietnam...................................................................................... 70
SECTORAL - REGIONAL ECONOMY
Nguyen Thanh Xuan: State management of construction investment in Hanoi city:
3 measures to be implemented............................................................................................. 74
Nguyen Huu Cung: Management of construction investment capital from the state
budget in Muong Lat district, Thanh Hoa province.............................................................. 77
Truong Thi Dung: The role of private sector in Da Nang’s economic growth................... 80
Pham Thi Dieu Linh: Sustainable agriculture development in Thanh Hoa province......... 83
Nguyen Thi Kim Oanh: Expanding trade villages in Hoa Binh province........................... 86
Phung Van Thanh: Driving Non Nuoc Ngu Hanh Son stone carving village
in the direction of cluster...................................................................................................... 89
Pham Minh Dao: Some proposals for sea tourism development in Hai Phong city............ 92
Mai Van Diep: Several schemes to boost tourism in Khanh Hoa’s province...................... 95
Phuoc Minh Hiep, Tran Thi Kim Phung: Strengthening enterprises’ satisfaction
with service quality in Tra Vinh-based industrial zones...................................................... 98
NHÌN RA THEÁ GIÔÙI

Caùc coâng cuï thu hoài giaù trò

ñaát gia taêng trong quaù trình
phaùt trieån keát caáu haï taàng ñoâ thò
ôû moät soá quoác gia treân theá giôùi
NGUYEÃN THANH LAÂN*

Baøi vieát phaân tích toång quan moät soá coâng cuï thu hoài giaù trò ñaát gia taêng trong
quaù trình phaùt trieån keát caáu haï taàng (KCHT) ñoâ thò ñöôïc aùp duïng ôû moät soá
quoác gia treân theá giôùi. Veà cô baûn, caùc nöôùc ñeàu aùp duïng keát hôïp 03 nhoùm
coâng cuï chính trong thu hoài giaù trò ñaát gia taêng laø: coâng cuï ñieàu tieát chung,
ñieàu tieát tröïc tieáp vaø ñieàu tieáp giaùn tieáp vaø coi ñaây laø nguoàn taøi chính phuïc
vuï caùc döï aùn phaùt trieån KCHT. Qua ñoù, baøi vieát ñeà xuaát moät baøi hoïc kinh
nghieäm coù theå vaän duïng phuø hôïp cho Vieät Nam khi aùp duïng moät soá coâng cuï
ñeå ñieàu tieát, thu hoài phaàn giaù trò ñaát taêng theâm trong quaù trình phaùt trieån ñoâ
thò noùi chung vaø ñaàu tö KCHT ñoâ thò noùi rieâng.

KINH NGHIEÄM THEÁ GIÔÙI
Khi ñeà caäp ñeán vaán ñeà taïo laäp vaø thu hoài giaù trò
noùi chung trong khoa hoïc kinh teá vaø quaûn lyù, Lepak
vaø coäng söï (2007) cho raèng, coù theå chia laøm 03 caáp ñoä
töông öùng vôùi 03 chuû theå tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng
kinh teá - xaõ hoäi, cuï theå laø: caùc caù nhaân, caùc toå chöùc
(doanh nghieäp) vaø xaõ hoäi (nhaø nöôùc). Tuy nhieân, ñoái
vôùi ñaát ñai, vieäc taïo laäp vaø thu hoài giaù trò ñaát ñai (land
value capture) thöôøng ñöôïc söû duïng theo 02 caùch phoå
bieán, ñoù laø: (i) Nhaán maïnh vaøo muïc ñích söû duïng - vôùi
haøm yù loaïi chính saùch hoaëc coâng cuï phaùp lyù ñeå thu
hoài phaàn taêng theâm giaù trò cuûa ñaát ñai (baát keå nguyeân
nhaân naøo laøm thay ñoåi giaù trò ñaát ñai); (ii) Nhaán maïnh
vaøo keát quaû cuûa quaù trình ñaàu tö KCHT hoaëc caùc quy
ñònh chính saùch cuûa nhaø nöôùc laøm thay ñoåi giaù trò ñaát
ñai - Ñaây laø caùch ñöôïc söû duïng tröïc tieáp, ñeà caäp ñeán
söï caûi thieän laøm gia taêng giaù trò ñaát ñai. Veà cô baûn,
caùch phaân chia naøy cuõng khaù töông ñoàng vôùi cô cheá
thu hoài giaù trò ñaát ñai cung caáp taøi chính KCHT ñoâ
thò do Peterson (2009) vaø Alterman (2012) ñeà xuaát.
Nhö vaäy, caên cöù vaøo muïc ñích vaø keát quaû cuûa thu hoài
phaàn gia taêng cuûa giaù trò ñaát ñai do quaù trình ñaàu tö
KCHT taïi ñoâ thò, chuùng ta coù theå chia laøm 03 nhoùm
coâng cuï chuû yeáu ñöôïc aùp duïng ñoù laø: coâng cuï ñieàu
tieát chung (coâng cuï vó moâ - macro instruments), coâng
cuï tröïc tieáp (direct instruments) vaø coâng cuï giaùn tieáp
(indirect instruments) (Rebelo, E. M, 2017), cuï theå
nhö sau:
*
ThS., Tröôøng Ñaïi hoïc Kinh teá Quoác daân | Email: lannt.neu@gmail.com
Moät laø, coâng cuï ñieàu tieát chung. Veà
cô baûn, coâng cuï ñieàu tieát chung giaù trò
ñaát gia taêng ñöôïc phaûn aùnh trong cheá ñoä
phaùp lyù söû duïng ñaát cuûa moãi quoác gia.
Ñaây ñöôïc xem chính laø ñieàu kieän thuùc
ñaåy chính saùch quaûn lyù vaø söû duïng ñaát
ñai hieäu quaû hôn. Suzuki vaø caùc coäng söï
(2015) quan nieäm raèng, caùc coâng cuï ñieàu
tieát chung vöøa ñoùng vai troø ñònh höôùng
söû duïng ñaát, ñoàng thôøi thöïc hieän vieäc thu
hoài phaàn giaù trò gia taêng cuûa ñaát treân cô
sôû quaù trình phaùt trieån ñaát ñai. Caùc coâng
cuï ñieàu tieát chung ñöôïc ñeà caäp ñeán chuû
yeáu bao goàm: Nhaø nöôùc tröïc tieáp kieåm
soaùt ñoái vôùi vieäc söû duïng caùc quyõ ñaát
ñaõ ñöôïc quoác höõu hoùa; Thöïc hieän cheá
ñoä thueâ ñaát coù thôøi haïn thay vì giao ñaát;
Thöïc hieän cheá ñoä döï tröõ ñaát ñai thoâng
qua ngaân haøng ñaát ñai; Taùi ñieàu chænh
ñaát ñai (Alterman, 2012).
Cuï theå, 02 coâng cuï ñaàu tieân phuø hôïp
vôùi caùc quoác gia duy trì cheá ñoä sôû höõu
nhaø nöôùc veà ñaát ñai, nhöng do quaù trình
tö nhaân hoaù ñaát ñai ngaøy caøng phoå bieán,
neân hieän nay ñöôïc söû duïng raát ít. Trong
khi ñoù, cheá ñoä döï tröõ ñaát ñai ñöôïc ghi nhaän
laø söû duïng roäng raõi ôû caùc nöôùc Trung vaø
Baéc AÂu vaøo giai ñoaïn tröôùc nhöõng naêm
1990, thoâng qua quaù trình baùn hoaëc cho

58 Kinh teá vaø Döï baùo

thueâ quyeàn phaùt trieån ñaát sau khi nhaø BAÛNG: MOÄT SOÁ LOAÏI THUEÁ VAØ PHÍ ÑIEÀU TIEÁT PHAÀN GIA TAÊNG GIAÙ TRÒ BÑS
nöôùc thöïc hieän ñaàu tö KCHT. Tuy nhieân, Hình thöùc Ngöôøi thöïc Phaïm
Coâng cuï Ñoái töôïng thueá Cô sôû tính thueá
nhöõng naêm gaàn ñaây, cheá ñoä döï tröõ ñaát ñai thöïc hieän hieän vi
daàn ñöôïc thay theá bôûi cô cheá thoaû thuaän Giaù baùn tröø ñi
Moät laàn
hôïp taùc phaùt trieån ñeå phaûn aùnh xu höôùng Thueá treân (thuoäc heä Trung
Giaù baùn BÑS chi phí ban ñaàu Chuû sôû höõu
thaëng dö voán thoáng thueá öông
chính phuû khoâng tröïc tieáp can thieäp vaøo vaø caûi thieän
thu nhaäp)
caùc hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng (ví duï nhö
Thueá chuyeån Chuyeån nhöôïng
taïi: Hoa Kyø, Haøn Quoác, Nhaät Baûn, AÁn nhöôïng vaø vaø ñaêng kyù chuyeån
Giaù trò thò
Moät laàn Chuû sôû höõu
Ñòa
Ñoä, Trung Quoác hay Brazil). Ñaùng chuù tröôøng phöông
thueá ñaát nhöôïng BÑS
yù, trong giai ñoaïn naøy, coâng cuï taùi ñieàu Moät laàn (taïi
Thueá giaù trò Giaù trò taêng theâm Phaàn giaù trò ñaát
chænh ñaát ñai vaãn ñang ñöôïc xem xeùt vaø gia taêng cuûa do ñaàu tö KCHT/ vaø BÑS taêng
thôøi ñieåm ñaàu
Chuû sôû höõu
Ñòa
söû duïng taïi caùc quoác gia (Mittal, J., 2014), tö/thay ñoåi söû phöông
BÑS lieàn keà thay ñoåi söû duïng ñaát theâm
ñaëc bieät cho caùc döï aùn chænh trang ñoâ thò. duïng ñaát)
Tieàn söû duïng Quyeàn naém giöõa Söû duïng raát Haøng naêm Nhaø phaùt Ñòa
Do bôûi, coâng cuï naøy mang laïi nhöõng öu ñaát/thueâ ñaát vaø söû duïng ñaát khaùc nhau hoaëc moät laàn trieån phöông
ñieåm, cuõng nhö söï ñoàng thuaän trong quaù Giaù thò
trình laäp quy hoaïch, ñaàu tö phaùt trieån döï Thueá taøi saûn
Sôû höõu ñaát vaø
tröôøng,ñaëc ñieåm Haøng naêm Chuû sôû höõu
Ñòa
aùn taïi ñoâ thò. Theo ñoù, khi tham gia vaøo BÑS phöông
cuûa ñaát/BÑS
cô cheá naøy, caùc chuû sôû höõu, söû duïng ñaát Giaù trò ñaát vaø
Ñaát ñai vaø taøi saûn Ñòa
seõ trôû thaønh ñoái taùc ñoùng goùp hoaëc chia Thueá di saûn
treân ñaát
BÑS trong quaù Moät laàn Chuû sôû höõu
phöông
seû ñaát moät caùch töï nguyeän, cuøng ñaàu tö trình nhaän di saûn
KCHT vaø chia seû coâng baèng caùc lôïi ích Nguoàn: Walters, L. C. (2013); Zhao, Z. vaø caùc coäng söï (2012)
- chi phí cuûa döï aùn KCHT taïi ñoâ thò. Tuy
vaäy, theo ñaùnh giaù cuûa nhieàu nhaø nghieân ñaát hoaëc baát ñoäng saûn (BÑS), nhö: thueá chuyeån nhöôïng
cöùu, caùc coâng cuï ñieàu tieát chung döôøng quyeàn sôû höõu ñaát ñai vaø BÑS, thueá sôû höõu BÑS, thueá
nhö chöa ñaït ñöôïc muïc tieâu thu hoài phaàn gia taêng giaù trò ñaát... Caùc hình thöùc thueá naøy ñaõ ñöôïc
giaù trò gia taêng cuûa ñaát, maø phaàn lôùn aùp duïng taïi moät soá quoác gia, nhö: Hoa Kyø, Ñaøi Loan,
mang tính chaát veà ñònh höôùng söû duïng vaø Hoàng Koâng, Singapore (Alterman, 2012).
phaùt trieån ñaát ñai. Ñoái vôùi caùc gia taêng giaù trò ñaát ñai töø nhöõng caûi thieän
Hai laø, coâng cuï tröïc tieáp. Ñaây laø caùc ñaát ñai do ñaàu tö KCHT vaø thöïc hieän quyeát ñònh cuûa
coâng cuï ñöôïc söû duïng thu hoài giaù trò taêng chính phuû mang laïi, caên cöù vaøo vieäc nhoùm ñoái töôïng
theâm cuûa ñaát ñai, baát ñoäng saûn (coù theå thu höôûng lôïi ích töø quaù trình ñaàu tö vaø thöïc hieän quy ñònh
hoài moät phaàn hoaëc toaøn boä) theo nhöõng thu hoài giaù trò - cuï theå trong phaïm vi phaàn naøy cuûa baøi
quy ñònh phaùp lyù vaø traùch nhieäm cuûa chuû vieát ñeà caäp ñeán laø caùc chuû sôû höõu ñaát, BÑS vaø caùc nhaø
sôû höõu baát ñoäng saûn (BÑS). Coâng cuï tröïc phaùt trieån ñaát. Coâng cuï tröïc tieáp söû duïng thu hoài phaàn
tieáp khoâng caàn phaûi aùp duïng bieän phaùp giaù trò taêng theâm ñoù laø thueá (bao goàm thueá ñaùnh moät laàn
boå sung khi trieån khai thöïc hieän vaø caên vaø thueá ñaùnh haøng naêm lieân quan ñeán BÑS) (Baûng).
cöù vaøo phaàn giaù trò taêng theâm caùc taøi saûn Qua phaân tích toång quan, coâng cuï tröïc tieáp ñieàu tieát
(ñaát ñai vaø saûn treân ñaát) ñöôïc taïo ra do phaàn giaù trò gia taêng cuûa BÑS ñöôïc hieåu nhö laø caùc
caùc ñieàu kieän kinh teá thuaän lôïi. Caên cöù coâng cuï thueá hoaëc coâng cuï thueá töông ñöông. Trong ñoù,
vaøo nguoàn goác hình thaønh phaàn giaù trò thueá taøi saûn aùp duïng vaøo caùc taøi saûn nhaø ñaát, goùp phaàn
gia taêng coù theå chia laøm 02 nhoùm chính: taïo laäp nguoàn thu oån ñònh cho ngaân saùch ñòa phöông taïi
(i) Phaàn gia taêng giaù trò töï nhieân cuûa nhieàu quoác gia (keå caû caùc quoác gia ñang phaùt trieån taïi
ñaát ñai - Ñaây laø phaàn giaù trò taêng theâm chaâu AÙ, nhö: AÁn Ñoä, Nepal, Bangladesh, Philippines,
khoâng lieân quan ñeán caùc quyeát ñònh cuûa Indonesia...). Vôùi yù nghóa cuûa thueá taøi saûn laø ngöôøi
chính phuû, maø do nhöõng thay ñoåi trong ñoùng thueá phaûi chi traû cho vieäc quaûn lyù vaän haønh heä
quaù trình phaùt trieån kinh teá, xaõ hoäi (ví duï: thoáng KCHT vaø nhieàu dòch vuï coâng coäng ñaõ goùp phaàn
quaù trình phaùt trieån daân soá, taäp trung daân taïo ra giaù trò taøi saûn ñaát ñai vaø BÑS. Ñaây laø nguoàn taøi
cö, söï taêng tröôûng kinh teá...) laøm thay ñoåi chính söû duïng duy trì vaø taùi phaùt trieån heä thoáng KCHT.
giaù trò ñaát ñai; (ii) Phaàn gia taêng giaù trò Ñaùng chuù yù, coâng cuï thueá giaù trò gia taêng cuûa BÑS
ñaát ñai töø nhöõng caûi thieän ñaát ñai - Ñaây lieàn keà (coøn ñöôïc hieåu thueá ñaùnh do söï caûi thieän
laø giaù trò taêng theâm do caùc quyeát ñònh cuï KCHT) ñöôïc xem laø coâng cuï phaûn aùnh tröïc dieän nhaát
theå cuûa chính phuû laø tröïc tieáp gaây ra nhö caû veà muïc tieâu vaø nguoàn goác hình thaønh phaàn giaù trò
laø: thay ñoåi muïc ñích söû duïng ñaát, quy taêng theâm ñaát ñai vaø BÑS, thöôøng möùc thueá ñöôïc aùp
hoaïch, kieåm soaùt ñaát... hoaëc quyeát ñònh duïng töø 30%-60% cuûa giaù trò ñaát öôùc tính ñaït ñöôïc
ñaàu tö KCHT coâng coäng. (Peterson, 2009). Veà maët lòch söû ra ñôøi vaø phaùt trieån,
Theo ñoù, vieäc thöïc hieän thu hoài phaàn coâng cuï thueá naøy ñaõ ñöôïc söû duïng ôû Anh vaø Taây Ban
gia taêng giaù trò töï nhieân cuûa ñaát ñai coù theå Nha vaø ñöôïc moät soá nöôùc Myõ Latinh trieån khai. Beân
ñöôïc thöïc hieän döôùi caùc hình thöùc thueá caïnh ñoù, hieän coù nhieàu loaïi thueá vaø phí caûi thieän khaùc

Economy and Forecast Review 59

NHÌN RA THEÁ GIÔÙI
Cơ chế tái điều chỉnh đất đai đã được thí điểm áp dụng tại TP. Trà Vinh (Việt Nam)
nhau ñöôïc thöïc thi trong quaù trình phaùt trieån KCHT
taïi caùc thaønh phoá cuûa: Hoàng Koâng, Singapore, Brazil,
Argentina vaø AÁn Ñoä...
Nhö vaäy, veà toång theå vaø taùc ñoäng daøi haïn, caùc saéc
thueá ñaát vaø BÑS ñöôïc coi laø moät coâng cuï taøi chính ñaát
ñai vaø phöông thöùc ñieàu tieát hieäu quaû phaàn giaù trò ñaát gia
taêng; ñoàng thôøi, ñaây cuõng laø coâng cuï nhaèm khuyeán khích
phaùt trieån tö nhaân xung quanh moät döï aùn KCHT giao
thoâng taïi ñoâ thò (Smith, J. J., & Gihring, T. A, 2006).
Ba laø, coâng cuï giaùn tieáp. Ñaây laø coâng cuï aùp duïng
nhaèm giaùn tieáp thu phaàn lôïi ích taêng theâm ñeå taøi trôï
cho vieäc ñaàu tö vaø naâng cao naêng löïc KCHT, coù söï
khaùc bieät giöõa caùc quoác gia vaø caùc ñòa phöông. Do ñoù,
coù khaù nhieàu caùc thuaät ngöõ khaùc nhau ñöôïc duøng khi
ñeà caäp ñeán coâng cuï giaùn tieáp (ví duï nhö: “Developer
obligations”- nghóa vuï cuûa ngöôøi phaùt trieån; “Developer
agreements” - thoûa thuaän cuûa nhaø ñaàu tö; “Developer
obligations” - nghóa vuï nhaø ñaàu tö; “Planning
obligations” - nghóa vuï quy hoaïch; “incentive zoning”
- khuyeán khích phaân vuøng; “Linkage fees” - phí ñaáu
noái, keát noái haï taàng...). Ñieåm ñaùng quan taâm, coâng cuï
giaùn tieáp coù söï töông ñoàng ñoù laø ñeà caäp ñeán söï ñoùng
goùp, nghóa vuï cuûa chuû ñaàu tö phaùt trieån ñaát ñai, BÑS
nhaèm buø ñaép chi phí KCHT.
Trong ñoù, coù 02 coâng cuï phí cô baûn ñöôïc söû duïng
roäng raõi, ñoù laø: (i) Phí taùc ñoäng vaø (ii) Phí phaùt trieån.
Veà maët ngöõ nghóa, vieäc söû duïng caùc thuaät ngöõ treân laø
coù söï giao thoa, ñoâi khi raát khoù phaân bieät vaø coù theå
ñöôïc söû duïng thay theá cho nhau. Trong ñoù, phí taùc ñoäng
laø khoaûn tieàn maø chuû ñaàu tö phaûi noäp cho chính quyeàn
ñòa phöông ñeå trang traûi chi phí ñaàu tö coâng nhaèm
taêng cöôøng KCHT keát noái beân ngoaøi döï aùn (Peterson,
2009). Phí phaùt trieån laø chi phí gia taêng cho chuû ñaàu tö
tham gia phaùt trieån ñaát chi traû ñeå môû roäng KCHT vaø
dòch vuï xaõ hoäi ñeå phuø hôïp vôùi nhu caàu taêng tröôûng vaø
60
ñaàu tö töông xöùng vôùi maät ñoä xaây döïng
môùi (Suziki vaø coäng söï, 2015). Ñieåm
ñaëc bieät cô baûn cuûa coâng cuï naøy chính
laø nhaèm muïc ñích thu hoài caùc chi phí cuûa
vieäc cung caáp vaø taêng cöôøng naêng löïc
cuûa KCHT trong quaù trình ñaàu tö, phaùt
trieån ñaát ñai.
Ngoaøi ra, phöông thöùc “Taøi trôï taêng
thueá” cuõng ñöôïc coi laø bieän phaùp huy
ñoäng vaø taïo voán cho caùc döï aùn ñaàu tö
KCHT, chænh trang caùc ñoâ thò khaù hieäu
quaû ôû caùc nöôùc phaùt trieån, ñaëc bieät laø
Hoa Kyø. Coâng cuï naøy ñöôïc thöïc hieän
baèng caùch “vay phaàn gia taêng giaù trò cuûa
ñaát ñai, BÑS trong töông lai nhôø coù haï
taàng môùi” vaø taïm öùng voán cho ñaàu tö döï
aùn. Cuï theå laø, chính quyeàn ñòa phöông
seõ thöïc hieän baûo laõnh cho caùc chuû ñaàu tö
döï aùn KCHT vay tieàn ngaân haøng ñeå thöïc
hieän döï aùn, roài traû nôï daàn baèng tieàn thu
hoài phaàn gia taêng cuûa ñaát vaø BÑS (thoâng
qua quaù trình thu thueá taøi saûn laø ñaát vaø
BÑS) trong moät soá naêm taïi khu vöïc
höôûng lôïi cuûa döï aùn. Kinh nghieäm thöïc
teá cho thaáy, phöông thöùc naøy phuø hôïp vaø
ñaït hieäu quaû trong huy ñoäng voán, taøi trôï
cho döï aùn ñaàu tö haï taàng giao thoâng ñoâ
thò nhö ñöôøng saét ñoâ thò, hoaëc phaùt trieån
caùc khu ñoâ thò môùi theo ñònh höôùng phaùt
trieån giao thoâng coâng coäng (TOD). Tuy
nhieân, ñaây laø coâng cuï môùi, tieân tieán vaø
chæ phuø hôïp vôùi caùc quoác gia ñaõ xaây döïng
vaø phaùt trieån heä thoáng ñònh giaù ñaát, BÑS
ñoàng boä, hoaøn thieän vaø caäp nhaät.
Beân caïnh ñoù, caùc coâng cuï phí phuï thu
cuõng ñöôïc aùp duïng ñeå taïo nguoàn thu giaùn
tieáp cho ñaàu tö KCHT thoâng qua vieäc thu
phí boå sung ñoái vôùi caùc ñoái töôïng tröïc
tieáp söû duïng dòch vuï vaø tieän ích coâng
coäng vaø muïc tieâu chi traû phí nhaèm caûi
thieän ñieàu kieän KCHT mang laïi.
MOÄT SOÁ GÔÏI YÙ CHO VIEÄT NAM
ÔÛ Vieät Nam, theå cheá ñaát ñai noùi chung
vaø theå cheá taøi chính ñaát ñai (trong coù quy
ñònh veà thu hoài, ñieàu tieát giaù trò ñaát gia
taêng) ngaøy caøng ñöôïc ñieàu chænh, boå
sung hoaøn thieän. Cuï theå, ôû nöôùc ta ñang
duy trì vaø thöïc thi moät soá coâng cuï ñieàu
tieát nhö: tieàn söû duïng ñaát; thueá söû duïng
ñaát phi noâng nghieäp; moät soá loaïi phí hoaëc
traùch nhieäm nhaø ñaàu tö phaùt trieån döï aùn
söû duïng ñaát... Tuy nhieân, veà cô baûn caùc
coâng cuï ñieàu tieát phaàn giaù trò ñaát gia taêng
hieän vaãn coøn khaù phaân taùn vaø chöa khai
thaùc ñöôïc tieàm naêng taøi chính naøy cuûa
ñaát ñai. Treân cô sôû keát quaû toång quan veà
Kinh teá vaø Döï baùo
03 nhoùm coâng cuï ñieàu tieát phaàn giaù trò
ñaát gia taêng, taùc giaû xin ñeà xuaát moät soá
baøi hoïc kinh nghieäm vaø caùc vaán ñeà caàn
quan taâm trong quaù trình thu hoài phaàn giaù
trò ñaát gia taêng trong phaùt trieån KCHT ñoâ
thò ôû Vieät Nam:
Thöù nhaát, ñoái vôùi caùc coâng cuï ñieàu tieát
chung, caàn nghieân cöùu vieäc aùp duïng vaø
nhaân roäng cô cheá taùi ñieàu chænh ñaát ñai
trong quaù trình ñaàu tö phaùt trieån KCHT
vaø chænh trang caùc ñoâ thò. Trong thöïc teá,
moâ hình naøy ñaõ ñöôïc laø thí ñieåm taïi TP.
Traø Vinh. TP. Traø Vinh ñöôïc Ngaân haøng
Theá giôùi choïn laø ñòa phöông duy nhaát
thöïc hieän thí ñieåm döï aùn Thu gom vaø
ñieàu chænh ñaát. Döï aùn “Thu gom vaø ñieàu
chænh ñaát” (ñoåi ñaát laáy coâng trình) ñöôïc
phoái hôïp thöïc hieän theo phöông chaâm
“Nhaø nöôùc vaø nhaân daân cuøng laøm”. Theo
ñoù, chuû sôû höõu ñaát naèm trong vuøng döï aùn
seõ goùp moät phaàn ñaát khoaûng 30% dieän
tích theo caùc phöông thöùc khaùc nhau ñeå
daønh khoâng gian xaây döïng caùc coâng trình
KCHT, coâng trình coâng coäng, xaây döïng
ñöôøng giao thoâng, taïo nhöõng loâ ñaát döï tröõ
baùn cho caùc muïc ñích thöông maïi, xaây
döïng nhaø ôû cho ngöôøi thu nhaäp cao nhaèm
tích luõy nguoàn thu vaø chi phí xaây döïng
nhaø ôû cho chuû sôû höõu ñaát thu nhaäp thaáp
(Bích Ñaøo, 2017).
Tuy nhieân, ñeå trieån khai ñöôïc moâ hình naøy, caàn löu yù
ñeán quaù trình laäp quy hoaïch söû duïng ñaát ñoâ thò, söï tham
gia vaø ñoàng thuaän cuûa ngöôøi daân, phaùp lyù cuûa phaàn ñaát
tham gia quaù trình (tröôùc - sau) taùi ñieàu chænh, vai troø
cuûa Nhaø nöôùc trong vieäc ban haønh cô sôû phaùp lyù cho cô
cheá vaø toå chöùc thöïc hieän cuûa chính quyeàn ñòa phöông.
Thöù hai, ñoái vôùi coâng cuï thueá - thöïc hieän ñieàu tieát
tröïc tieáp phaàn giaù trò taêng theâm töø ñaát, haàu heát caùc
nöôùc duy trì nhieàu loaïi thueá khaùc nhau ñeå phuø hôïp vôùi
caùc nguyeân taéc cuûa thueá vaø ñaûm baûo ñaùp öùng caùc muïc
tieâu laø coâng baèng trong ñoäng vieân thueá, quaûn lyù, haïn
cheá tích tuï ñaàu cô ñaát ñai, ñieàu tieát ñöôïc phaàn gia taêng
khoâng do chuû söû duïng ñaát taïo ra. Ñaây laø coâng cuï raát
ñaùng quan taâm trong boái caûnh nöôùc ta ñang thöïc hieän
loä trình xaây döïng, ban haønh Luaät Thueá taøi saûn. Tuy
nhieân, ñeå thöïc thi toát coâng cuï ñieàu tieát tröïc tieáp, taùc giaû
cho raèng, caàn chuù yù ñeán moät soá ñieàu kieän trieån khai,
nhö: Hoaøn thieän vaø phaùt trieån heä thoáng ñaêng kyù ñaát ñai
vaø BÑS; Toå chöùc heä thoáng ñònh giaù ñaát ñai cuûa Nhaø
nöôùc phaûi phuø hôïp vôùi giaù thò tröôøng vaø ñaûm baûo tính
caäp nhaät söï thay ñoåi cuûa giaù ñaát.
Thöù ba, veà nhoùm caùc coâng cuï giaùn tieáp, trong daøi
haïn, Nhaø nöôùc vaø chính quyeàn ñòa phöông (ñaëc bieät
laø 02 thaønh phoá lôùn Haø Noäi vaø TP. Hoà Chí Minh) caàn
caân nhaéc nghieân cöùu ban haønh khung phaùp lyù lieân
quan ñeán phöông thöùc “Taøi trôï taêng thueá” ñoái vôùi
caùc döï aùn haï taàng giao thoâng ñoâ thò (heä thoáng ñöôøng
saét ñoâ thò), heä thoáng KCHT giao thoâng ñònh höôùng
coâng coäng (TOD) keát noái giöõa trung taâm vaø caùc ñoâ
thò veä tinh.

TAØI LIEÄU THAM KHAÛO

1. Bích Ñaøo (2017). Traø Vinh: Thu gom vaø ñieàu chænh ñaát, truy caäp töø http://gdla.gov.vn/index.
php/news/Hoat-dong-trong-nganh/Thu-gom-va-dieu-chinh-dat-1678.html
2. Alterman, Rachelle (2012). Land Use Regulations and Property Values: The ‘Windfalls
Capture’ Idea Revisited, Chapter in: ‘The Oxford Handbook of Urban Economics and Planning’
(Nancy Brooks, Kieran Donaghy, and Gerrit-Jan Knaap, eds.) 755-786, Oxford University Press
3. Mittal, J. (2014). Self-financing land and urban development via land readjustment and value
capture, Habitat International, 44, 314-323
4. Lepak, D. P., Smith, K. G., & Taylor, M. S. (2007). Value creation and value capture: a
multilevel perspective, Academy of management review, 32(1), 180-194
5. Peterson, G. E. (2009). Unlocking land values to finance urban infrastructure (Vol.7), World
Bank Publications
6. Rebelo, E. M. (2017). Land betterment capture revisited: A methodology for territorial
plans, Land Use Policy, 69, 392-407
7. Smith, J. J., & Gihring, T. A. (2006). Financing transit systems through value capture: An
annotated bibliography, American Journal of Economics and Sociology, 65(3), 751-786
8. Smolka, M. O. (2013). Implementing value capture in Latin America: Policies and tools for
urban development, Lincoln Institute of Land Policy
9. Suzuki, H., Murakami, J., Hong, Y. H., & Tamayose, B. (2015). Financing transit-oriented
development with land values: Adapting land value capture in developing countries, World Bank
Publications
10. Walters, L. C (2013). Land value capture in policy and practice, Journal of Property Tax
Assessment & Administration, 10(2), 5-21
11. Zhao, Z., Iacono, M., Lari, A., & Levinson, D. (2012). Value capture for transportation
finance, Procedia-Social and Behavioral Sciences, 48, 435-448

Economy and Forecast Review 61