Ingezonden brief 3

https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/opinie-moeten-we-een-zachtaardige-knokploeg-
oprichten-om-de-ontlezing-te-bestrijden~b111b193/?referrer=https%3A%2F
%2Fwww.google.com%2F

Volgens Adriaan van Dis moeten politici meer in actie komen om ontlezing tegen te gaan
(Volkskrant, 1 juni 2021). Politici zouden meer gebruik moeten maken van verhalen die hen
inspireren en zouden meer schrijvers en dichters in hun werken moet verwerken. Maar hoe
zou dit de ontlezing onder de Nederlandse bevolking verminderen? In mijn optiek helpt dit
alleen het bevorderen van de leesvaardigheid van de politici zelf. Het zou het aantal
laaggeletterden in het land niet verlagen. Sterker nog, de laaggeletterden haken misschien
zelfs eerder af zodra politici verwijzen naar inspirerende bronnen. Politici zouden niet
moeten zoeken naar inspireerde verhalen die zij in hun kamerstuk kunnen verwerken. Nee,
ze moeten eens kijken naar wat er daadwerkelijk kan worden gedaan aan het onderwijs. De
overheid heeft weinig greep op het lezen omdat het lezen is verdeeld over twee
bewindsliedenminister van onderwijs, cultuur en wetenschap (leesbevordering) en de
minister voor primair en voortgezet onderwijs (leesonderwijs). Deze scheiding van
leesbevordering en leesonderwijs zorgt weer voor een kloof in de klas, het begrijpend lezen
wordt niet meer met literatuur gedaan. Politici zou eens moeten kijken hoe zij deze kloof
kunnen dichten. Misschien eens kijken op Bol.com, hopen dat “kloof-dichtende” middelen
geen schaars artikel is. Ook mag politici meer nadruk leggen op het beter financieren van het
onderwijs. Dan heb ik niet over het meer financieren, nee ik heb het over de manier hoe
deze financiering wordt gedaan. Geld ontbreekt niet in het onderwijs, zo zijn de
onderwijsuitgaven in tien jaar tijd verdubbeld. Het probleem is dat dit geld rechtstreeks naar
schoolbesturen wordt overgemaakt, die dit vervolgens uitgeven aan nieuwe duren
ouderwijsmethoden die geen nadruk legen op kennisverwerving. Het geld had naar de
leraren moeten gaan, maar dat ging het niet. Wie kan dit probleem het beste aankaarten
dan een volksvertegenwoordiger als een politici? Er moet gekeken worden naar een directe
oplossing dan een indirecte oplossing. Voor je het weet lig je met een overdoses in het
ziekenhuis door de indirecte oplossing, want ja het lezen van een bijsluiter werd niet
makkelijker.
Ingezonden brief 2

https://www.nrc.nl/nieuws/2020/08/15/met-leesplezier-krijg-je-kinderen-niet-aan-het-
lezen-zet-in-op-boekenstraf-a4008861#:~:text=Leestijd%204%20minuten-,Met
%20'leesplezier'%20krijg%20je%20kinderen%20niet%20aan%20het%20lezen%2C,niet%20op
%2C%20constateert%20Stine%20Jensen.

Is straf opleggen wel zo slim?

Volgens Stine Jensen wordt er te sterk ingezet op leesplezier in de strijd tegen ontlezing
(NRC, 15 augustus 2020). Stine Jensen beweert dat het lezen van boeken alleen maar
positieve gevolgen heeft. Zoals het opdoen van meer kennis, het krijgen van een ander
perspectief op de wereld, het kunnen verbinden met personages, etnische dilemma’s eerder
te kunnen begrijpen en een oog te krijgen voor esthetische kenmerken. Ze pleit daarom voor
minder nadruk op het bevorderen van het leesplezier, en meer nadruk op het moeten lezen.
Volgens haar is lezen een noodzaak voor een menswaardige samenleving, het moet, het zou
zelfs als straf moeten worden opgelegd bij onwetendheid. Maar is dat wel realistisch anno
2022? Overigens vind ik zelf dat we in het voorgezet onderwijs al genoeg gestraft worden
met het ontwikkelen van leestechniek, zogenaamd begrijpend lezen. Met documentaires of
films op platformen als Netflix, (educatieve)filmpjes van YouTube en duizenden
samenvattingen van boeken op het internet, is het lezen van boeken onaantrekkelijker
geworden. Men kiest er eerder voor om informatie op te doen door het bekijken van een
video die ongeveer vijftien minuten duurt, dan er één uur voor te lezen. Dit omdat er
simpelweg minder tijd is om te lezen. De zo gezegde ‘oudere generatie’ had de keuze niet
om een andere ontspanningsvorm te kiezen dan lezen. De jongere generatie heeft deze
keuze wel. Zodra het lezen van boeken verplicht wordt gesteld, zoals Stine Jensen dat het
liefste wil, maakt dit het lezen van boeken alleen maar minder aantrekkelijk voor de
jongeren. Wanneer iets moet, is het al minder leuk door de druk die erop wordt gelegd.
Jongeren mag hun ontspanningsvorm niet ontnomen worden, ook al is het Netflix. Ze
zouden wel verteld moeten worden dat het lezen van een verhaal meer kan bieden dan
alleen het bekijken van een video. Want het verplichten is sowieso in anno 2022 not done.
Ingezonden brief 1

https://www.trouw.nl/opinie/ontlezing-jongeren-communiceren-juist-efficienter~b70909af/

Dit is toch geen oplossing? Nu efficiënt maar later een belemmering, is transitie alleen maar
een belemmering. Is laaggetteheid niet alleen maar een transitie.

Volgens Iwan Raats communiceren jongeren juist efficiënter terwijl hun lees-en
schrijfvaardigheden verzaken (Trouw, 2 oktober 2020). Maar waarop baseert Iwan Raats dit?
Op het feit dat hij zijn mede student veel tijd ziet besparen door gebruik te maken van een
“spraak-naar-tekst converter’’? Iets wat op de werkvloer na de studie hoog waarschijnlijk
niet meer gebruikt zou mogen worden, hetzelfde geldt voor spraakmemo’s en korte filmpjes.
Het gebruiken van deze efficiënte wijze van communicatie kan inderdaad in het dagelijks
leven praktisch zijn, maar dit betekent niet dat er instanties zoals de overheid daaraan mee
moeten doen. Lees- en schrijfvaardigheid is en blijft belangrijk. Zodra het lezen van een
medicijnbijsluiter te moeilijk wordt voor de gemiddelde tiener moet men zich geen zorgen
maken over de instanties die het niet makkelijk(er) maakt voor hen. Nee, zij moeten zich
zorgen maken over hoe weinig leesplezier er wordt meegegeven aan deze jongeren. Het
efficiënter maken van alles zorgt er alleen voor dat de al zo luie Homo sapiens nog luier
wordt, alles moet tegenwoordig door instanties voorgekauwd worden. De laaggeletterdheid
is daarom geen teken van transitie maar een teken van ongerustheid bij literatoren,
schrijvers, leraren, wetenschappers et cetera. Er moet nu meer aandacht worden besteed
aan literatuur zoals de werken van Shakespeare en Vondel. Het gaat om het bevorderen van
leesvaardigheid in plaats van het voorkauwen en het efficiënter maken van de meest
normale zaken op de wereld, zoals de communicatie tussen burger en overheid. Maastricht
University berekende een kostenpost van 1 miljard euro aan gederfde inkomens,
belastingen, banen, gemankeerde zorg en ongezonde leefstijl door de laaggeletterdheid in
ons land. Het moderniseren en het technologische bevorderen van de communicatie tussen
instanties en burger moeten worden gestimuleerd, maar dit mag niet ten koste gaan van een
vaardigheid die de mens al vanaf het einde van de prehistorie heeft. Namelijk de kunst om te
kunnen communiceren via het schrift.